aaaa minii yum bn 123456

Тогтвортой Хөгжлийн төлөвлөлт:Үндсэн ойлголт ба Төлөвлөлтийн арга зүй

У.ТунгалагБэлчээрийн Экосистемийн Ухааны ДокторОлон Улсын Хөгжлийн Магистр

Илтгэлийн агуулга1. Үндсэн ойлголтууд: ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ НОГООН ХӨГЖИЛ ЯДУУРАЛ УУР АМЬСГАЛЫН ӨӨРЧЛӨЛТ2. МУ-ын Хөгжлийн Бодлого Төлөвлөлт3. ТХҮБ-д суурилсан төлөвлөлт: Арга зүй4. Орон нутгийн онцлогийг харгалзах5. Үндэсний бодлоготой уялдуулах

Доктор У.Тунгалаг

1. Үндсэн ойлголт: Тогтвортой Хөгжил

3

Өмнөх үе

• Биет өв:• байгаль• Байгалийн

нөөц• Эд өлгийн

зүйлс• Биет бус

өв:• Хэл, соёл• Ёс заншил• Уламжлал

Одоо үе

• Биет өв:• байгаль• Байгалийн

нөөц• Эд өлгийн

зүйлс• Биет бус

өв:• Хэл, соёл• Ёс заншил• Уламжлал

Хойч үе

• Биет өв:• байгаль• Байгалийн

нөөц• Эд өлгийн

зүйлс• Биет бус

өв:• Хэл, соёл• Ёс заншил• Уламжлал

Доктор У.Тунгалаг4

1. Үндсэн ойлголт: Тогтвортой Хөгжил

Нийгмийн

хөгжил

Байгаль

орчны хөгжил

Эдийн засгий

н хөгжил

Байгаль орчин

Нийгэм

Эдийн засаг

ТХ

Хүний сайн сайхан

Доктор У.Тунгалаг5

1. Үндсэн ойлголт: Ногоон Хөгжил

Дэлхийд: Ногоон Өсөлт

• Эдийн засгийн ойлголт

• Байгаль орчинд ээлтэй

• Нийгэмд хүртээмжтэй• НӨ нь ТХ-д хүрэх зам

Тогтвортой

хөгжил

Эдийн засгийн Хөгжил

БО-ны Хөгжил

Нийгмийн

Хөгжил

Монголд: Ногоон Хөгжил• Экологи – амьдралын хэв маяг

(нүүдэл)• Баруунжсан амьдралын хэв маяг

(даяршил)• НХ-рүү шилжих: Уламжлал ба

хотжилт

Y = f (A, K, L

U = u (C) Y = ϕ (PE) f A (PE), K (PE), L

(PE), E (PE), 1

U = u (C, E, PE, 2)

Доктор У.Тунгалаг6

Ядуурал

Олон хэмжээст

Орлогогүй байх

Эрүүл мэнд

тааруу

Ундны цэвэр усгүй

Ариун цэврийн байгуула

мж байхгүй

Аливаа нөөцөөс хүртэж

чаддаггүй

Амьдралын

стандарт муу

1. Үндсэн ойлголт: Ядуурал

БО-ны доройто

л

УА-н өөрчлөл

т

БН-ийн зохисгүй менежме

нт

Салбар бүрийн оролцоо хүчин чармайлт хэрэгтэй

Доктор У.Тунгалаг7

1. Үндсэн ойлголт: Уур амьсгалын өөрчлөлт

Гарч буй өөрчлөлтүүд: Байгалийн улирал Хортон шавж, өвчлөлтийн байдал Ургамал, үр тарианы ургац, зүйл

Гамшигт үзэгдэл

Хур тунадас

Температур

АмьдралАмьжиргаа Үйлдвэрлэл Зах зээлийн үнэ Орлого Эмзэг бүлгийнхэн илүү

өртөгдөнө: Хариу арга хэмжээ авах

чадамж сул Эргэж сэргэх босох чадалгүй Дасан зохицох боломж

хязгаарлагдмалДасан зохицоход гардаг бэрхшээл: Нөөцөөс хүртэх боломж байхгүй Нөөцийн асуудлаар эрх мэдэлгүй Нийгмийн үйлчилгээг авч

чаддаггүй Нийгмийн хамгаалал, халамж

шууд хүрдэггүй

Доктор У.Тунгалаг8

1. Үндсэн ойлголт: Уур амьсгалын өөрчлөлт

УУР АМЬСГАЛЫН ӨӨРЧЛӨЛТТЭЙ

ТЭМЦЭХ ҮНДСЭН СТРАТЕГИ, АРГА ХЭМЖЭЭ

Гамшигт үзэгдэл

Хур тунадас

Температур

Хүлэмжийн хийг бууруулах Утааг бууруулах: Нүүрсхүчлийн

хий Эрчим хүчийг хэмнэх: СО2 Ой, ургамлын бүрхүүлийг

нэмэх: СО2 Хог хаягдлыг бууруулах: метан Химийн бордоог багасгах:

Азотын исэлДасан зохицох Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах Үйлдвэрлэл, эдийн засгийн үйл

ажиллагааг өөрчлөх Ажиллах хүчний бүтэц, чадавхийг

төлөвлөх

Доктор У.Тунгалаг9

1. Үндсэн ойлголт: Асуудлуудыг уялдуулах

Уур амьсгалын өөрчлөлт

Ядуурал

Уялдуулах хэрэгслүүд Төсвийн зардлын удирдлага Төсвийн орлого Аймгийн бодлого, төлөвлөгөө, дүрэм

журам

Нөхцөл байдлаа тодорхойлох: БО-ны менежмент, УАӨ, нийгэм-э.з-

ийн үнэлгээ Эмзэг бүлгийн судалгаа, нөөцөөс

хамаарал нас, хүйс, хот хөдөө УАӨ-төд эмзэг байдал, эрсдлийн

шинжилгээ Институцийн байдал, чадварын

үнэлгээ

Хүрэх үр дүн Амьжиргаа БО-ны эрсдлийг давах чадвар Эрүүл мэнд Эдийн засгийн хөгжил

2.МУ-н Хөгжлийн бодлогын төлөвлөлт

МУ-ын Хөгжлийн Бодлого Төлөвлөлтийн тухай хууль 2015 – 11 - 26- Хөгжлийн бодлогын баримт бичгийн төрөл, тодорхойлолт, агуулга, тулгуур/үндэс- Бодлого төлөвлөлтөд баримтлах зарчим- Боловсруулах үе шат, тавигдах шаардлага, санхүүжилт- Төлөвлөлтийн хэлбэр: оролцоо, ил тод байдал- Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ

Доктор У.Тунгалаг11

Хөгжлийн бодлогын баримт бичиг

1. Хөгжлийн тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэхэд бүх салбар, талуудын оролцоо, нөөц, хүчин чармайлтыг нэгтгэх, уялдуулах арга хэрэгсэл2. Дээд шатны байгууллага болон төлөөлж байгаа ард иргэддээ өөрсдийн ажил, хариуцлагаа харуулах хэлбэр3. Төрийн, төрийн бус санхүүжүүлэгч, хандивлагчдаас санхүүжилт татах хэрэгсэл (төсөв, техник, хөрөнгө оруулалтын төсөл)

Хөгжлийн бодлогын төлөвлөлт: Арга зүй

1. Тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэхэд чиглэх2. Тэргүүлэх зорилгуудыг эн тэргүүний асуудлуудыг шийдэх байдлаар тодорхойлох3. Зорилт бүр салбарын оролцоо, үүрэг хариуцлагыг тодорхойлох4. Авах арга хэмжээ нь салбарын хүрээнд авч хэрэгжүүлэх ажлыг тодорхойлох5. Арга хэмжээг тодорхойлохдоо асуудлын шалтгаан эх үүсвэрийг арилгахад чиглүүлэх6. Арга хэмжээг тодорхойлохдоо хэрэглээ, нийлүүлэлт гэсэн хоёр талыг авч үзэх

Доктор У.Тунгалаг14

3. МУ-ын НХ-н Тулгамдсан асуудлууд (НЭЗТТ, 2014)

Агаарын бохирдол УА-н өөрчлөлт Уул уурхайн

сөрөг нөлөө

Бэлчээр, хөрсний

доройтол, цөлжилт

Ойн доройтол Усны хомсдол

Доктор У.Тунгалаг15

3.Төлөвлөх 1-р Зарчим: шатлал, асуудлын цар хүрээ

Үйл ажиллагааСэргээгдэх эрчим

хүчЭрчим хүчний

хэмнэлтТехнологийн

шинэчлэл

СалбарЭрчим хүч

ТээвэрБарилга

Гэр хорооллын асуудал

Тулгамдсан асуудал

Агаарын бохирдол

Зорилго

Зорилт-1

Арга хэмжээ-1

Арга хэмжээ-2

Арга хэмжээ-3

Зорилт-2 Арга хэмжээ-1

Зорилт-3

Доктор У.Тунгалаг

2-р Зарчим: эх үүсвэрт чиглэсэн шийдэл

16

шалтгаан

• Эх үүсвэр 1• Эх үүсвэр 2• Эх үүсвэр 3

Тулгамдсан асуудал

• Агаарын бохирдол

Шийдэл, арга хэмжээ

• Шийдэл 1• Шийдэл 2• Шийдэл 3

Доктор У.Тунгалаг17

ДЦСУтаа шүүх, шинэчлэх

Дулааны хэмнэлт

Сэргээгдэх эрчим хүч

Нүүрсийг хийжүүлэх, шингэлэх

ТээвэрХуучин автомашиныг цөөлөх

Түлшийг сайжруулах

Явган, дугуйгаар зорчих

Импортыг хянах

Гэр хороолол

Газрын зохион байгуулалт

Зуухны технологи

Галлагааны хэв маяг

Түлш

2-р Зарчим: эх үүсвэрт чиглэсэн шийдэл

Доктор У.Тунгалаг18

3-р Зарчим: нийлүүлэлт –хэрэглээг харгалзах

Нийл

үүлэ

лт • ДЦС• СЭХ• Уурын

зуух• Гэрийн

зуух• Тээвэр Ту

лгам

дсан

ас

ууда

л• Агаарын бохирдол

• Эрчим хүч

Хэрэ

глээ • Байгуулла

га• Өрх айл• Хувь хүн• Барилга:

албан ба албан бус

Доктор У.Тунгалаг19

БарилгаБарилгын норм, стандарт

Эрчим хүч хэмнэлттэй дизайнСайн дурын хэмнэлт хувийн сууцХорооллын хэсэгчилсэн станци

Өрх айлХэмнэх хэвшил

Цонх хаалга дулаалах

СЭХ ашиглах

Дулааны тохируулга тавих

Хувь хүнЦахилгаан хэрэгсэл унтраах

Зөв цэвэр худалдан авалт

Бусдыг уриалах, нөлөөлөх

Цэвэр тээвэр сонгох

3-р Зарчим: хэрэглээнд чиглэсэн шийдэл

Доктор У.Тунгалаг

4. Аймгийн онцлог, давуу талДавуу тал, нөөц бололцоо: ГАЗАРЗҮЙ, БАЙРШИЛ• ОУ-н хилтэй, томоохон зам дайрч өнгөрдөг, томоохон зах зээлд ойр,

экологийн олон бүстэй

БАЙГАЛИЙН НӨӨЦ• Ой, усны нөөц ихтэй, эрдэс баялаг, ашигт малтмалын нөөцтэй, үзэсгэлэнт

газрууд, аршаан ус ихтэй

ДЭД БҮТЭЦ, ҮЙЛДВЭРЖИЛТ • Авто болон төмөр замтай, боловсруулах үйлдвэртэй, орон нутгийн

хэрэгцээг өөрөө хангадаг (хүнсний гол бүтээгдэхүүн, барилгын материал, эрчим хүч зэрэг)

ХҮНИЙ НӨӨЦ, БОЛОВСРОЛ, ШИНЖЛЭХ УХААН• Хүн амын боловсролын түвшин өндөр, ШУ-ны судалгаа хийдэг Их дээд

сургуультай

ӨВ СОЁЛ, УЛАМЖЛАЛ• Уламжлал ёс заншил, нүүдлийн соёл цэвэр сонгодог хэлбэрээрээ

хадгалагдсан, олон үндэстэн ястны соёл амьдралын хэв маягтай, түүх дурсгалын газар ихтэй

20

Доктор У.Тунгалаг

4. Аймгийн онцлог

21

Аймгийн онцлог:

Давуу, сул тал

Аймгийн тулгамдсан

асуудал

Хөдөө/хотУламжлал/Даяршилхослуулах

чадвар

Доктор У.Тунгалаг

5.Улсын бодлого, ҮАТ-тэй уялдуулах

• Олон улсын түвшинд жишигдэхүйц• МУ-н ТХҮБ/НХ-н бодлогыг хэрэгжүүлэх

• Холбогдох дээд байгууллагад тайлагнахуйц

1.ТХҮБ, НХ-н бодлого, ЗГҮАХ-тэй уялдах• ТХ: 10 зорилго, 20 үндсэн үзүүлэлт, Эз: 22, нийгэм: 12, Бо:

6• НХ: Зорилт (6) – Арга зам (52) – Шалгуур үзүүлэлт (14)

• Дугаарыг тусгай баганад оруулж тусгах2. Шалгуур үзүүлэлттэй уялдуулах

Орон нутагт зохицох 20 үзүүлэлт 22

Баярлалаа