บทที่ 3 บุคลิกภาพในงานธุรกิจ · 2017-08-21 ·...

บทท 3 บคลกภาพในงานธรกจ

E.Hilgard บคลกภาพเปนลกษณะสวนรวมของบคคล

และการแสดงออกของพฤตกรรม ซงชใหเหนความเปนปจเจกบคคลในการปรบตวตอสงแวดลอม

รวมถงลกษณะทสงผลสการตดตอสมพนธกบผอน ไดแก ความรสกนบถอตนเอง ความสามารถ แรงจงใจ

ปฏกรยาในการเกดอารมณ และลกษณะนสยทสะสมจากประสบการณชวต

Zimbardo and Ruch

บคลกภาพเปนผลรวมของลกษณะเชงจตวทยาของบคคลแตละคน มผลตอการแสดงออกซงพฤตกรรมหลากหลายของบคคลนน

ทงสวนทเปนลกษณะภายนอกทสงเกตไดงาย และพฤตกรรมภายในทสงเกตไดยาก

สงผลใหบคคลแสดงออกตางกนในแตละสถานการณและชวงเวลา

ความสาคญของบคลกภาพ

บคคลมแรงจงใจใฝสมฤทธสง

จะเปนแรงพลงกระตนให มานะพยายาม

ดาเนนงานสความสาเรจ

มความอดทน ตอส บากบน

ใชความสามารถ ลงทน ลงแรง สนใจใฝรในทกสงทเกยวของ

เพอพฒนางานใหเจรญกาวหนา

บคคลมแรงจงใจใฝสมฤทธตา จะลงทนลงแรงนอย

เพอใหงานบรรลเปาหมาย นอยลงไป

ทาใหงานขาดประสทธภาพ

1 บคลกภาพมอทธพลตอประสทธภาพการปฏบตงาน บคลกภาพในสวนทเกยวกบแรงจงใจ มอทธพลสงมากตอการทางาน

2. บคลกภาพกาหนดทศทางการดาเนนงาน

บคคลมความคดรเร มสรางสรรคสง คดคนความแปลกใหมใหและใชกลยทธตางๆ เพอการตลาดและการโฆษณาประชาสมพนธ

เกดการแขงขนและดารงงานใหคงอยหรอกาวหนาตอไป

บคลกภาพแบบกลาไดกลาเสย

ยอมลงทน เสยง

กลาเผชญกบความลมเหลว อาจพลกผนชวตของตนเองได

บคลกภาพแบบรอบคอบสง

ไมลงทนกบสงทไมแนนอน ทางานประเภททกาวชา

แตตนเองรสกวามนคง

3. บคลกภาพมผลตอความนาเชอถอ

บคคลทมความนาเชอถอ

รกษาคาพด อารมณมนคง มเหตมผล

วางตนไดถกตองตามกาลเทศะ มนาใจ นกถงใจเขาใจเรา

จะเปนหวหนาทเปนทยอมรบ เปนมตรทด

และสรางความรสกชอบพอไววางใจใหแกลกคาได

บคคลทขาดความนาเชอถอ มกเกดปญหาอปสรรคในการทางาน

ผอนอาจไมไววางใจ ไมเชอถอไมศรทธา ไมยอมรบ

ไมรวมงานดวย อาจสรางความเสยหายใหกบงาน

เพราะไมสามารถดาเนนงานรวมกบผอนไดโดยราบรน

ชวยสรางเสรมความนาเชอถอในความรสกของผทเกยวของ

4. บคลกภาพมผลตอการสรางสมพนธกบ

ผรวมเสนทางการทางานธรกจดวยกนและกบลกคา

ลกษณะบคลกภาพบางดานของบคคล มสวนชวยสรางเสรมสมพนธภาพระหวางบคคลผนนกบผเกยวของ

บคคลทมลกษณะพรอมเปนมตรกบผคน ยมแยม เปนกนเอง ทาตวใหผอ นเขาถงได

และเตมอกเตมใจในการตดตอสมพนธกบผอน สนใจความคดความรสกของผอน

จะเปนปจจยเสรมในการประสานงานและ การดาเนนงานในสวนทเกยวของกบผอนไดเปนอยางด

สงผลสความเจรญกาวหนาขององคการ แตถามบคลกภาพทขดกบการสรางสมพนธภาพกบผอน

อาจสงผลเชงลบตองานของตนได

การหลอหลอมบคลกภาพ

บคลกภาพเปนผลสบเนองมาจาก อทธพลของพนธกรรมและสงแวดลอม

บคลกภาพบางลกษณะไดรบอทธพลจากพนธกรรม บางลกษณะไดรบอทธพลจากสงแวดลอม และมบางลกษณะในตวทไดรบผลทงจาก

พนธกรรมและสงแวดลอมประกอบกน

อทธพลของพนธกรรม ตอลกษณะทางกาย

ลกษณะทางกายทไดรบอทธพลจากพนธกรรม เชน รปรางหนาตา โครงสรางของรางกาย สดสวนของอวยวะ

ลกษณะผว สผม สของดวงตา

รวมไปถงโรคทไดรบทางพนธกรรมบางชนด

เชน ศรษะลาน ตาบอดส และโรคเลอดออกไมหยด

ลกษณะตางๆ ดงกลาวมานเปนเรองของธรรมชาต เปลยนแปลงไดยาก

ซงสงแวดลอมอาจมอทธพลตอลกษณะเหลานนอยมาก หรอไมมอทธพลเลย

อทธพลของพนธกรรม ตอความสามารถทางสตปญญา

ความสามารถดานสตปญญาของบคคลนน ทจรงไมใช เนองมาจากพนธกรรมอยางเดยว

สงแวดลอมมบทบาทรวมดวย คอ ความสามารถทางสตปญญาเปนผลรวมของ

พนธกรรมและสงแวดลอมประกอบกน บคคลทไดรบพนธกรรมทางสตปญญามาด

แตสงแวดลอมไมด เชน การอบรมเลยงด อาหารการกน สขภาพกาย สขภาพจต โรคภยไขเจบ

ยอมเปนสงบนทอนความสามารถทางสตปญญา ในทางตรงกนขาม บางคนซงพนธกรรมทไดมาอาจไมด

แตไดส งแวดลอมทเหมาะสม เชน อาหารถกสวน สขภาพด ปราศจากโรคภยไขเจบ การอบรมเลยงดทถกวธ ฯลฯ

ยอมมโอกาสพฒนาความสามารถทางสตปญญาไดทงนน

ประสบการณรวมเปนประสบการณทคนในสงคมหรอในวฒนธรรมนนๆ ตางไดรบเหมอนกน เชน คานยมของสงคม บทบาทของสงคม

บทบาททางเพศ หลกการดาเนนชวตโดยทวไป ประสบการณรวมเหลาน มอทธพลตอบคลกดานอนๆ ดวย

เชน เดกหญงและเดกชายซงเรยนรบทบาททางเพศมาตางกน นอกจากจะมบคลกภาพทตางกนแลว

ยงมอทธพลตอการเลอกงาน อาชพ การฝกทกษะในงานดวย และลกษณะอาชพหรองานทบคคลแตละคนทา

รวมถง รสนยม การแตงกาย ภาษาทใช การวางตวในสงคมดวย จะเหนไดวา ประสบการณรวมมสวนในการสรางสมบคลกภาพของบคคล

การศกษาประสบการณรวมของบคคล เชน รวาเขาเตบโตอยในวฒนธรรมใด มอาชพอะไร

เปนชายหรอหญง จะชวยคาดคะเนบคลกภาพของผนนได

อทธพลประสบการณรวม

อทธพลของประสบการณเฉพาะ

ประสบการณเฉพาะเปนประสบการณซงแตละคนในสงคมหนงๆ เปนไปตามแบบฉบบของตนโดยเฉพาะ

เชน พนธกรรม ขนวฒภาวะ อทธพลจากสงแวดลอมกอนคลอด ลกษณะการทางานของอวยวะตางๆ ระบบตางๆ ในรางกาย

โดยเฉพาะทเกยวกบระบบประสาทและอวยวะรบสมผส อบตเหตทไดรบ ความสาเรจหรอความผดหวงทรนแรงผดธรรมดา ฯลฯ

จะเหนไดวาบคคลทมประสบการณเฉพาะตางกน แมจะเปนคนในครอบครวเดยวกน สงคมเดยวกน ทางานบรษทเดยวกน

ไมวาจะใชเวลาเหลานนนานเพยงใด แตละคนกยงมบคลกภาพแตกตางกนได

จงควรยอมรบกนและกนในความแตกตางระหวางบคคล

อทธพลของสงแวดลอม ตอการหลอหลอมบคลกภาพ

สงแวดลอมทมอทธพลตอบคลกภาพของบคคล ทงอาหารการกน โรคภยไขเจบ ยงรวมถงประสบการณ

ซงนบวาสาคญมากตอพฒนาการทางบคลกภาพ

ผลการศกษาทางจตวทยา พบวาเดกฝาแฝดแท (Identical twins)

เมอถกจบแยกกนตงแตเลก อยในสงแวดลอมทตางกน พบวาบคลกภาพของแตละคนตางไปจากคแฝดของตนมาก

จงเหนไดวาประสบการณทบคคลไดรบ นบแตวยทารกจนกระทงเตบโต สงแวดลอมทงทบาน ทโรงเรยน ททางาน

รวมถงสงคมทบคคลไดมสวนเกยวของอยดวย ตางประสมประสานกนสรางสมบคลกภาพใหบคคล

ทาใหคนๆ นน มลกษณะประจาตวตางไปจากคนอนๆ

ทฤษฎบคลกภาพ มมมองจตวเคราะห (Psychoanalytic perspective) Sigmund Freud Carl Jung Alfred Adler มมมองลกษณะนสย (Trait perspective) Gordon Allport Raymond Gernard Cattell มมมองมนษยนยม (Humanistic perspective) Carl Rogers Maslow มมมองสงคม-พฤตกรรม(Socail – Behavioristic Perspective) B.F. Skinner Bandura

Psychoanalytic perspective

ศกษาพลงขบเคลอนใหคนมพฤตกรรม สารวจสภาพจตใจของปจเจกบคคล โดยเนน

ระบบตางๆ ทมการปฏสมพนธตอกนภายในบคลกภาพของมนษยวาไดอธบายชวตทางจต (Mental life) และพฤตกรรมของบคคล รวมทงพลงชวตและแรงจงใจทาใหเกดพฤตกรรมอยางไร

นกจตวทยาชาวออสเตรย ผกอตงสมาคมวเคราะหจต ณ กรงเวยนนา

มพนฐานจากการศกษาทางแพทยและโรคสมอง และนาวธการสะกดจตมาใชรกษาคนไข

เชอวาพฤตกรรมสวนใหญถกกาหนดโดยสญชาตญาณ

แรงขบทางสญชาตญาณนนเรมจากความตองการของรางกายตาง ๆ ซงผลกดนใหคนตองกระทาเพอสนองความตองการทางดานรางกาย

จากนนจะกลบสภาวะสภาพมดล เมอไมไดรบการตอบสนอง

การกระตนของสญชาตญาณจะสรางความปวดราวหงดหงด และความสขจะเกดเมอแรงกระตนและการเรยกรองถกลดลง

1. ทฤษฎจตวเคราะหของฟรอยด

(Psycho-Analytic Theory ) : Sigmund Freud

การเขาใจพลวตของความขดแยงในปจเจกบคคล

Freud ไดตงโครงสรางของบคลกภาพ ซงอธบายกระบวนการขดแยงในใจวา

เกดขนไดอยางไร มผลตอพฤตกรรมอยางไร

ดงนนเขาไดเสนอระบบของจตใจ 3 ระบบของจตใจ Id Ego Superego

ทจะแยงพลงทางจตกน ซงพลงดงกลาวเกดจากความตองการทางสญชาตญาณของบคคล

โครงสรางบคลกภาพม 3 ลกษณะ คอ

Id เปนพลงทตดตวมาตงแตกาเนด มฐานจากความตองการทางชววทยาทสาคญ 2 ประการ คอ ความตองการทางเพศ ( Sex) และความกาวราว Ego เปนพลงทพฒนาจากการเรยนรโลกตามความเปนจรงตงแตวยเดก อโกจงถอเปนหลกการแหงความเปนจรง เปนพฤตกรรมทมเหตผลและสงคมยอมรบ Superego พฒนามาจากการเรยนรของบคคลในสงคมวฒนธรรมนนๆ

เปนจตสานกแหงคณธรรม ความดงาม ความรจกรบผดชอบ

2. จตวเคราะหของจง ( Analytic Theory) : Carl Jung

จตแพทยชาวสวส เชอวา บคลกภาพของแตละคนมความเปนเอกลกษณเฉพาะตวนน

มการสะสมตอเนองมาตลอดนบแตเรมมชวต ไมใหความสาคญกบเรองเพศและอดตทฝงใจเหมอน Freud แตเนนความสาคญทประสบการณจากการดาเนนชวตของคน

โดยเหนวามสวนสรางสมบคคลมบคลกภาพทแตกตางกน ซงโดยทวไปแลวบคลกภาพของบคคลมเปน 3 แบบ

แตละแบบเหมาะสมกบงานตางๆ กน

บคลกภาพแบบแสดงตว (Extrovert)

ชอบสงคม ชอบเดน แตงตวด เปดเผย ชอบการเปลยนแปลง

ไมชอบอะไรทซาซากจาเจ เปลยนแปลงความเคยชน

หรอลกษณะนสยของตนเองไดงายใหเหมาะกบ

สถานการณ แสดงอารมณชดเจน

มอารมณออนไหว เหมาะกบงานประชาสมพนธ

หรอตดตอประสานงาน

บคลกภาพแบบเกบตว (Introvert)

ทาหรอคดโดยผกพนกบตนเอง

มากกวาบคคลอนหรอสงแวดลอมอน

ไมชอบทาตวเดนเมออกงาน ไมชอบการเปลยนแปลง

ชอบทาอะไรตามกฎเกณฑและแบบแผนทวางเอาไว มหลกการทแนนอน

ในการทจะควบคมตนเอง เหมาะกบงานควบคมระบบ

งานบญช งานจดระเบยบในหนวยงาน

ในแงของการทางาน ทฤษฎนนาไปใชในการจดวางตวบคคลใหเหมาะสมสอดคลองกบงาน

เนองจากบคลกภาพแตละประเภทมกเหมาะกบงานและกจกรรมทตางกน และเปนแนวทางใหบคคลบางคนตองทางานซงขดกบบคลกภาพของตน

ไดพฒนาตนเองในบางดานเพอใหทางานไดอยางมประสทธภาพ

บคลกแบบกลางๆ (Ambivert)

ไมโนมเอยงไปในลกษณะใดลกษณะหนงโดยเฉพาะ คอ ไมชอบเกบตวมากไปและไมชอบแสดงออกมากไป

ซงพวกนอาจจะทางานใดๆ กได แตมกทาไดในระดบธรรมดา ไมเดน

แตกทาไมไดดนก เปนพวกทผสมผสานอยในคนสวนใหญทวไป

This image cannot currently be displayed.

3. จตวทยาปจเจกบคคลของแอดเลอร (Individual psychology ) : Alfred Adler

นกจตวทยาชาวออสเตรย เชอวาอทธพลทางสงคมจะมผลตอบคลกภาพของบคคล พฤตกรรมของแตละบคคลขนอยกบอทธพลทางสงคมรอบตวบคคลนน

ไดแก ขนบธรรมเนยมประเพณ ภาวะทางเศรษฐกจและสงคม และการอบรมเลยงด

เนนความมเหตผลของมนษยและความมสตของมนษยในการตดสนใจ และเนนวธทเปาหมายกระตนใหมนษยปรบปรงตนเอง

เชอวาทกคนมปมดอยและพยายามเอาชนะปมดอยโดยการเปนคนทเหนอกวา ซงการพยามพยามสรางความเหนอวาแบบประสาทจะสรางตวเองโดยการเอาเปรยบผอน สวนการสรางตวเองทดจะมงความสมบรณแบบโดยอาศยความเพยรในการชวยเหลอผอน

การทบคคลพฒนาปรบปรงตวเองหรอการหาสงทดทสดในชวต เปนการแสวงหาความสมบรณใหกบชวตของบคคลเอง

และเมอสามารถบรรลเปาหมาย คอ ไดรบสงทดทสดในชวตแลว จะเกดความแตกตางจากบคคลอน

นนคอ จะมความเปนตวของตวเองขน มความเขาใจ และยอมรบตวเอง การดนรนไปสส งทดทสในชวตเปนสงทมนษยทกคนมงมนปรารถนา

Adler ยงไดชใหเหนถงวถชวตทเปนเอกลกษณเฉพาะของแตละบคคล เชอวาแรงกระตนใหมนษยกาวไปสการมพฤตกรรมดานบวกในสงคม

การทจะกระตนเพอใหเกดความรสกดงกลาวไดนน บคคลนนจะตองไดรบการอมชเลยงดมาอยางดตงแตในวยเดก

บรรยากาศของครอบครวทเตมไปดวยความรกความอบอน และความเขาใจซงกนและกน ความมใจกวาง การยอมรบสงคมขน

มเชนนนจะกอใหเกดความรสกตอตานสงคม เกดความตองการแสดงอานาจเหนอหรอมความกาวราวตอบคคลอน และ

สงเหลานมแนวโนมทจะกอใหเกดความเหนแกตว ขาดความมจตสานกตอสงคมในอนาคต

ซงถอวาเปนอาการของความผดปกตทางบคลกภาพประเภทหนง

Trait perspective

ความพยายามวดสวนประกอบของหนาตาและเชอมผลการวดกบคณลกษณะทางจตวทยา ซงการตความขนกบอคตของผทศกษา

การศกษาเกยวกบคณภาพและอานาจของจตจะใชคณลกษณะทางรางกายเพอเชอมคณลกษณะทเปนรากฐานในการอธบายนสยแตละชนด

ลกษณะรปรางถกกาหนดโดยพนธกรรมทาใหคนแสดงบคลกภาพใหสมกบรปราง

“ บคคลทมวฒภาวะ ”จะไมพงการหาความฉบพลนหรอความสขใกลตว หากแตมความมนคงทางอารมณ ยอมรบตนเอง

4. ทฤษฎลกษณะบคคลของอลพอรท (Trait Theory) : Gordon Allport

นกจตวทยาชาวอเมรกน เชอวา บคลกภาพของบคคลมลกษณะเปนหนงเดยว

และมความคงทพอสมควร เปนอยางไรกมกจะอยอยางนน และสงผลสการแสดงตวในภาวะตางๆ ของบคคล

ทฤษฎนแบงประเภทของบคลกภาพตามลกษณะรางกายเปน 3 พวก

พวกมลกษณะเดน มรางกายสงใหญ หนาตาด มลกษณะเดนเฉพาะตว พวกทมลกษณะดอย มรปรางเตยหรอตวเลก หนาตาไมด หรอมลกษณะบางประการทเปนปมดอยของตน พวกทมลกษณะกลาง มรางกายธรรมดาแบบคนสวนใหญทวไป ไมเดน ไมดอย แตกไมมลกษณะพเศษทนาสนใจ

มกผสมผสานกลมกลนไปกบคนสวนใหญ

ลกษณะทง 3 ประการดงกลาว

มผลตอวธการแสดงออกของพฤตกรรมในสถานการณตางๆ ดวย พวกมปมดอย

ขอาย เมอเผชญสถานการณทตองปรากฏตวในงาน การกลาวในทประชม หรอการพบคนแปลกหนา

พวกนมกหลกเลยง วตกกงวล ทาอะไรเงอะงะผดพลาด และแยกตวเอง

พวกมลกษณะเดน เชอมนในตนเอง แสดงออกไดโดยเหมาะสม สงาผาเผย

สงผลใหทาอะไรไดสาเรจ เปนทยอมรบทวไป สาหรบผบรหารหากมลกษณะเดนประจาตวมกเปนปจจยใหงานดขน

พวกขาดลกษณะเดน

ตองใชความพยายามมากขนทจะสรางความนาเชอถอศรทธา หรอหาแนวทางฝกฝนพฒนาตนใหมความคลองตว

ใหเหมาะสมสอดคลองกบงานตามบทบาทหนาท เพอใหเกดความเจรญกาวหนาในงานททา

5. ทฤษฎระบบ (Structure Based System Theory ) : Raymond Gernard Cattell

ชาวองกฤษ เชอวาคนมบคลกภาพแตกตางกนเปนเพราะ จตลกษณะ (Trait) พบวาคนเรามจตลกษณะทแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1.Surface Trait :ลกษณะทผวเผน เหนไดชดเจน มการแสดงพฤตกรรมทคงทและตอเนองกน เชน ความอยากร อยากเหนความเออเฟอ การเชอเหตผล เปนตน 2.Source trait : ลกษณะทอยลกกวา และเปนตวสมพนธใหเกดลกษณะทจะแสดงพฤตกรรม เชนคนทมละกษณะ Dominance จะมลกษณะยดคนเองเปน Source trait และแสดง Surface trait เปนคนทอดทนและมความเปนผนา เปนตน

แบบทดสอบบคลกภาพ 16 PF (Sixteen Persona- lity Factor Test) ซงสรางขน ตามทฤษฎองคประกอบ (Factor Theory) โดยแบงองคประกอบของบคลกภาพเปน 16 ดาน

บคลกภาพตา (Low) บคลกภาพสง (High)

1. Reserve : เกบตว ไมชอบสงคม ชาเยนเปนจดเรมตนของอาการปวยทางจต

1. Outgoing ชอบออกสงคม ชวยเหลอผอนมความมนใจในตนเอง

2. Less intelligence : คดเปนนามธรรมนอยกวาเปนรปธรรม (ฉลาดนอย)

2. More intelligence : คดในสงทยงไมเกดเปนจนตนาการ

3. Emotional : อารมณออนไหว หลกเลยงการเผชญหนา

การตดสนใจดวยตนเอง

3. Stables : มอารมณมนคง

4. Submissiveness : พวกขอบตามคนอน 4. Dominance : ไมยอมแพ ชอบอานาจ

5. Sober : เฉยจนเฉอย 5. Happy go lucky อยไดโดยมความสข มนใจตนเอง

6. Low super ego : เอาแตใจตนเอง โดนจตครอบงา

6. High super ego : มความละอาย ไมชอบทาอะไรแหวกแนว คดถงจตใจคนอน

7. Shy : ขอาย ขลาด 7. Venturesome : กลาไดกลาเสย กลาเสยง

บคลกภาพตา (Low) บคลกภาพสง (High) 8. Though minded : ใจแขง กระดาง 8. Tender minded ใจออน ขสงสาร 9. Trust : เชอคนงาย 9. Suspicious : ขระแวง 10. Practical : คดเปนรปธรรม ยดมนในแนว

ปฏบต 10. Imaginative : จตนาการ เพอ

ฝน ชอบสรางมโนภาพ 11. Forthright : ตรงไปตรงมา ไมพลก

แพลง 11. Shrewdness : มเลห

เหลยม ยดหยน ปรบเปลยน 12. Placid : เรยบงาย 12. Apprehensive : หวนวตก กงวล 13. Conservative : ยดมนประเพณ ไมชอบ

การเปลยนแปลง 13. Experimenting : นก

ทดลอง ชอบคนควา ชอบการปลยนแปลง

14. Group tied : ตดกลม องกลม ตองการเพอน มพวก

14. Self sufficiency : ชอบทาอะไรคนเดยว

15. Low self concept : ไมสนใจระเบยบ ควบคมตวเองไมได

15. Controlled (High) : ควบคมตนเองไดด

16. Relaxed : ปลอยตวตามสบาย 16. Tense : ตงเครยด ใจรอน

Humanistic perspective

เชอวา มนษยคอสตวโลกประเภทหนง มจตใจ มความตองการความรก ความอบอน ความเขาใจ

และมความสามารถเฉพาะตว มขดจากด ไมสามารถจะเสกสรรปนแตงใหเปนอะไรกไดตามใจชอบ

ซงเปนแนวคดทตางจากกลมพฤตกรรมนยมทเหนวา “ สามารถกาหนดพฤตกรรมของมนษยดวยกนได ”

เชอวามนษยทกคนตางกพยายาม รจกและเขาใจตนเอง ( Self actualization) และยอมรบในสมรรถวสยของตนเอง

แนวความคดจากกลมน

เปนทยอมรบและใชเปนหลกในบรการแนะแนว (Guidance service) และยงไดนาหลกการไปปรบใชในดานการสอนและพฒนาหลกสตร

เนนใหนกเรยนรจกเสาะแสวงหาความรดวยตนเองใหม อสระเสรในเรองการพด คด ทา

สามารถจะสนองความตองการและความสนใจในการสอน ตระหนกถงความแตกตางระหวางบคคล กจกรรมทกอยางถอวาเดกเปนศนยกลาง ครเปนเพยงผใหบรการและประสานงาน

แนวคดของกลมมนษยนยมเปนปจจยสาคญกาหนดบทบาท ทาทบคลกภาพของครใหมสมพนธภาพทดตอเดก

6. ทฤษฎการรบรตนของโรเจอร (Person-centered)

: Carl Ransom Rogers

นกจตวทยาชาวอเมรกน

เชอวาบคลกภาพเปนผลรวมทงทางรางกายและจตใจ การเขาใจบคลกภาพตองเขาใจทงสองสวนรวมกน

บคลกภาพของบคคลจะแสดงออกอยางไรขนอยกบการรบรตนเอง

“ การรบรตนเอง” = ความคดหรอความเขาใจทเกยวกบตนเอง อนเปนผลเนองมาจากประสบการณในการกระทาของตน

หรอจากทาทปฏกรยาทผอ นปฏบตตอตน

“ตน” ในทฤษฎการรบรตน แบงไดเปน 3 ประเภท คอ

ตนในอดมคต (Ideal self) เปนตนในความคดทบคคลอยากจะเปน

มกเกดกบบคคลทใฝฝนอยากเปนบางลกษณะทตนไมม ไมยอมรบในสภาพของตนเอง อยากเปลยนแปลงตนเอง

มกแอบคด แอบฝน และมปญหาทางพฤตกรรม แตบางคนใชความพยายามใหทาไดตามทใฝฝน

ตนตามการรบร (Perceive self) มกแสดงออกตามความเขาใจตนเอง

เชน มองตนวาเปนคนททางานด มกใชความพยายามทางานใหด

ถามองตนวารบผดชอบ จะคงมนในหนาท ไมละทงงาน

ตนทแทจรง (Real self) เขาใจตนเองอยางแทจรงถงลกษณะและศกยภาพของตนทงจดด-จดดอย

พยายามพฒนาลกษณะและศกยภาพนนจนเตมสมบรณ ขณะเดยวกนกมกยอมรบในบางลกษณะทเปนจดดอย

มกเปนคนมเหตผล นาลกษณะทดของตนมาใชประโยชนแกตนและงาน มความสมพนธอนดกบผอน เพราะยอมรบในจดลบของตนเอง

ชวยใหทางานไดตามสบาย ไมตองคอยปกปองตนเอง

ไมโกรธเมอมใครวจารณในจดลบ เนองจากยอมรบตนเองแลว

7. ทฤษฎการวางเงอนไขอาการกระทา (Operant Analysis)

: Burrhus Frederick Skinner

ชาวอเมรกน

ชวตถกกาหนดโดยการเรยนรและพนธกรรม

ไมยอมรบเรอง ตวตน (Self) ทมสวนนาพฤตกรรม

ซงเหมอนความเชอในจตวญญาณในจกรวาล

ดงนนการศกษาบคลกภาพสามารถตรวจสอบ

ประวตการเรยนร และ ภมหลงพเศษทางพนธกรรม

จงเกยวของกบการคนพบความสมพนธ

ระหวางพฤตกรรม และ การเสรมแรง

ทฤษฎการวางเงอนไขอาการกระทา มนษยเรานนจะมสภาวะเปนกลาง ไมแสดงพฤตกรรมใด ๆ ออกมา

โดยจะแสดงออกมากตอเมอมส งหนงสงใดมากระตนใหเกดการกระทา วธการตามทฤษฎนจงตงอยบนพนฐานของการเสรมแรงการกระทา

( Operant Reinforcement) ซง การเสรมแรงอาจมท งทางบวกและทางลบ

การนาความรจากทฤษฎนมาใชในการจดการ จะเปนการเสรมแรงทจะทาใหผปฏบตงาน

เกดการทางานอยางมประสทธภาพ

3 รปแบบของพฤตกรรมการกระทาของบคคล

พฤตกรรม ก. ผลการกระทาไดรบ “ความพอใจ” ถอเปน “รางวล” ( Reward )

เปนการเสรมแรงในทางบวกใหมความแขงแกรงมากขน เชน ผหญงคนหนงใสรองเทาคใหมและไดรบคาชมวาสวยมาก

ดงนน จงมแนวโนมวาเธอจะใสรองเทาคนบอยๆมากขนในอนาคต

พฤตกรรม ข. ผลการกระทาไดรบ “ความไมพอใจ” ถอเปน “การลงโทษ”

( Punishment ) เปนการเสรมแรงในทางลบ ทาใหออนแอลง เชน วนหนงผหญงคนหนงพรมนาหอมทมกลนฉนรนแรงมากไปออกงาน

และไดรบคาหวเราะเยาะจากเพอนๆ ดงนน จงมแนวโนมวา เธอคงไมอยากใสนาหอมนอกตอไป

พฤตกรรม ค.

ผลการกระทา “ ไมไดรบรางวล และไมรบการลงโทษ ” ดงนน จงไมมแรงเสรมในทางบวกหรอทางลบ

พฤตกรรมในอนาคตจงไมเปลยนแปลง

Skinner’s box

ใชหนใสลงในกลองสเหลยมซงภายในจะมคานเลกๆ หลายคาน หากหนไปกดคานทถกตอง ลนกจะเปดแลวจะมเมลดขาวตกลงในจานทเตรยม

ไวในกลองนน หนกจะไดกนอาหาร “เปนรางวล” แตถาหากหนไปกดคานทผดกจะถกไฟฟาดด “เปนการลงโทษ” หรอรางวลทางลบ (negative reward)

ในชวงแรกๆ หนจะวงปนปายไปกดคานตามยถากรรม แตเมอหนบงเอญวงไปกดคานอนหนง แลวมอาหารหลนลงมา ครงแรกๆ หนอาจจะยงไมรวาอะไรทาใหอาหารหลนลงมา

แตหากพฤตกรรมเชนนเกดขนซาๆ และทาใหไดรบอาหารเปนรางวล หนจงเกดการเรยนร การตดสนใจของหนหลงจากการเรยนรจงไมกระทาตามยถากรรมอกตอไป ซงการเรยนรลกษณะเชนน เปนการเรยนรจากพฤตกรรมลองผดลองถก (Trial and Error) ของหน

“การเรยนรจากเงอนไขการกระทา ” เปนการเรยนรความสมพนธระหวางการกระทากบผลของการกระทา

ผลของการกระทาในอดต จะกาหนดแนวโนมทจะกระทาหรอเลกกระทาในอนาคต

8. ทฤษฎความกาวราว ทเกยวกบการเรยนรทางสงคม

(Social Cogniitive Theory of Aggression) : Albert Bandura

ชาวโปแลนด ทเกดในแคนาดา เนนความสาคญของการเรยนร

โดยมขอตกลงเบองตนวาความกาวราวนน เปนสงทเกดจากการเรยนรของบคคล

และเชอวาองคประกอบทสาคญของพฤตกรรมกาวราวม 2 ประการ คอ แมแบบ และ การเสรมแรง

เชอวาบคคลไมไดเรยนรความกาวราวโดยตรงจากการใหรางวล หรอการลงโทษจาเพยงอยางเดยว แตจะเลยนแบบผทมอทธพลตอตนเอง ถาบคคลไดเหนตวอยางความกาวราวและพฤตกรรมนนแลวไดรบรางวล

เดกกแสดงวาพฤตกรรมนนอก ทฤษฎนเนนการเสรมแรง คอ ถาบคคลนนไดรบการเสรมแรง

กจะแสดงพฤตกรรมนนตอไป แตถาไดรบการลงโทษบคคลกเลกแสดงพฤตกรรมนน

อธบายความกาวราวในทฤษฎความกาวราว ทเกยวกบการเรยนรทางสงคม 3 ลกษณะ คอ

การเกดความกาวราว (Original of Aggression)

1.1 การสงเกต เชน การรบสมผสและการรบร จนตภาพ คาพด หรอสญลกษณ 1.2 การเรยนรจากประสบการณตรง ตวกระตนใหเกดความกาวราว (Instigator of Aggression)

2.1 อทธพลของตวแบบ 2.2 สงเราทไมพงประสงค: การตอส การทารายรางกาย การดถกเหยยดหยาม 2.3 สงจงใจ 2.4 การอบรมเลยงด 2.5 การควบคมดวยสงทเปนมายา มายาเปนสงเราภายนอก การเสรมแรงททาใหความกาวราวคงอย (Reinforcement of Aggression)

3.1.แรงเสรมภายนอก : เมอแสดงความกาวราวและไดรบแรงเสรมพฤตกรรมกาวราวนนจะคงอย

3.2 แรงเสรมทไดจากการสงเกต : ตวแบบทกาวราวทไดรบรางวลจะเปนตวแบบทมประสทธภาพ 3.3 แรงเสรมทเกดจากตนเอง :การลดคาหรอศกดศรของผอน เชน การนนทา ตาหน จะทาใหตนเองรสกมคามากขน รสกพงพอใจและไดระบายความคบของใจ

การเกดพฤตกรรมกาวราวและพฤตกรรมตางๆ

จากสงเราทไมพงประสงค

บคลกภาพทพงประสงคในการทางาน

ชางสงเกต ชางคด ชางสบคน ชางแสวงหาคาตอบ มความหนกแนน มความคดรเร มสรางสรรค มหวใจเปนคนทางาน มหวใจเพองาน มมนษยสมพนธด มลกษณะผนา มความเปนระเบยบและมวนย แสดงออกอยางเหมาะสมตามกาละเทศะอนควร ปรบตวใหเขากบภาวะแวดลอมไดด

การพฒนาบคลกภาพในการทางาน

การพฒนาบคลกภาพทางกาย การพฒนาบคลกภาพทางสตปญญา การพฒนาบคลกภาพทางอารมณ◌ การพฒนาบคลกภาพทางสงคม

บคลกภาพซงเปนลกษณะสวนรวม และเปนสงกาหนดทศทางการประพฤตปฏบตของบคคลนน

เปนปจจยสาคญตอความสาเรจของงาน บคลกภาพในดานสตปญญา การวเคราะห ความมเหตผล ความคดรเรม

สรางสรรค ความสนใจใฝร และแรงจงใจ มกเปนชวยสงผลสการวางแผนงานไดถกทศทาง

และสงผลสการลงทนลงแรงในการปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคองคการ สวนบคลกภาพภายนอก ดานการวางตน การแตงกาย กรยาทาทาง การพดและภาษาพด มกเปนภาพลกษณและจดขายอกประการหนง

นอกเหนอจากการขายสนคาและบรการ ซงชวยสรางมนษยสมพนธ สรางความนาเชอถอ และจงใจลกคา

บคลกภาพของบคคลมทมาจากพนธกรรมและสงแวดลอม

มนษยเรามพนธกรรมและสงแวดลอมตางกน จงสงผลสความแตกตางระหวางบคคล

การทาความเขาใจเรองความแตกตางระหวางบคคล โดยอาจศกษาไดจากทฤษฎบคลกภาพ

จะชวยใหผทางานเขาใจตนเอง เขาใจผอน นาไปสการปรบปรงพฒนาการตนเอง และผรวมเสนทางการทางานดวยกน

ใหมบคลกภาพทพงประสงค เพอการดาเนนงานอยางมประสทธภาพ

สรป

ทฤษฎบคลกภาพทกทฤษฎ ใหประโยชนในการนาไปใชในการทางานไดตางกน

บางทฤษฎชวยใหเกดความเขาใจในตนเอง บางทฤษฎชวยนาไปสการพฒนาตนเอง พฒนาพนกงาน

และบางทฤษฎชวยในการตดสนใจ ในการเลอกงานและการจดวางตวบคคล

จะเหนไดวาทฤษฎจตวทยาทวาดวยบคลกภาพน

ใหประโยชนตองานธรกจไดในหลายประการ แลวแตการเลอกนาไปใช

ดชนมวลกาย Body Mass Index :BM อตราสวนนน. (กก) ตอพนท 1 ตารางเมตร

= นาหนก (กโลกรม) หารดวย สวนสง (เมตร) x สวนสง

(เมตร) เชน นน. 75 กก. มสวนสง 155 ซม.

= 75 = 31.2 กก./ม2 หารดวย 1.55 x 1.55 เมอไดคาดชนมวลกายนามาวดผล

มคานอยกวา 18.5 แสดงวา ผอมไปหนอย

มคาอยระหวาง 18.5-24.9 แสดงวา นาหนกปกต หนกาลงด

มคาอยระหวาง 25-29.9 แสดงวา เรมตยนยแลว