สารบัญ - bookscape€¦ · สารบัญ ค าน า โดย...

สารบญ

ค�าน�า โดย เซอรเคน โรบนสน

8

1 การเรยนรเชงสรางสรรค

14

2 โครงงาน

46

3 ความหลงใหล

76

4 เพอน108

5 การเลนสนก

146

6 สงคมอดมความคดสรางสรรค

182

แหลงความรและหนงสออานเพมเตม

212

กตตกรรมประกาศ216

รจกผเขยน222

รจกผแปล223

6 Li fe long Kindergarten

ค�าน�าโดย เซอรเคน โรบนสน

ความคดสรางสรรคของมนษยเคลอนทเกาะเกยวไปกบเทคโนโลย

ตลอดระยะเวลาในประวตศาสตร เครองมอมววฒนาการเรอยมา ตงแต

ยงเปนมดหนเหลกไฟ จนมาถงเครองชนอนภาคแฮดรอนขนาดใหญและ

อปกรณทล�าไปกวานน เครองมอตางๆ ไมวาจะเปนเครองจกรกลหรอกลไก

ดจทล เรยบงายหรอซบซอน ลวนเออใหมนษยเราเกดความคดสรางสรรค

ในสองรปแบบ ในตอนแรก พวกมนขยายขอบเขตความสามารถของ

รางกายและชวยใหเราท�าสงทมฉะนนแลวจะท�าไดยากหรอเปนไปไมได

เราใชคนไถชวยในการเพาะปลก ใชกลองโทรทรรศนชวยใหมองเหน ใช

เครองยนตชวยใหเดนทางได ซงลวนแลวแตเปนสงทเกนขดความสามารถ

ของรางกายทไรเครองทนแรงอยางมหาศาล แตเครองมอยงท�าไดมากกวา

แคขยายขอบเขตของรางกายมนษย พวกมนชวยขยายขอบเขตความคด

ของพวกเราดวย เทคโนโลยสงเสรมใหเกดความคดทอาจไมมใครคดขนมา

ไดหากปราศจากมน

คนไถถกออกแบบมาเพอพลกหนาดน เมอถงเวลาอนเหมาะสม

มนยงชวยพลกวถชวตของมนษยในองครวมและใหก�าเนดวถชวตท

แตกตางไปอยางไมเหลอเคาเดม ตอนกาลเลโอมองผานกลองโทรทรรศน

เขาไมเพยงมองเหนดาวเคราะหในระยะใกล แตยงไดวางต�าแหนงแหงท

ของโลกในจกรวาลเสยใหมและจดชนวนใหเกดการปฏวตศาสนา ใน

ศตวรรษท 18 เครองยนตกลไกชวยขบเคลอนผคนไดเรวกวาทพวกเขา

Mitchel Resnick 7

จะวงไดเอง พวกมนยงชวยตดเครองใหเกดการปฏวตอตสาหกรรมและ

ใหก�าเนดกระแสเชยวกรากของนวตกรรมซงแปลงโฉมอารยธรรมทงมวล

ในชวตการท�างานของมตเชล เรสนก เขาไดส�ารวจการผสานพลง

ของความคดสรางสรรคและเทคโนโลย โดยเฉพาะดานทเปนประโยชน

ตอเดกๆ ในหนงสอ Lifelong Kindergarten: อนบาลตลอดชวต เขาขจด

มายาคตทคนทวไปมกมเกยวกบความคดสรางสรรค (เชน ความคด

สรางสรรคจ�ากดอยในศลปะเทานน) เขายงยกตวอยางและกรณศกษา

ของการคดเชงสรางสรรคทเกดขนจรง พรอมน�าเสนอผลลพธอนนา

ประหลาดใจไดอยางเหนภาพ เขาเจาะลกไปถงพลวตอนนาทงของการ

คดเชงสรางสรรคและสงทเขาเรยกวาเกลยวการเรยนรเชงสรางสรรค

ตลอดระยะเวลาทเรสนกสรางผลงานทไมเคยมใครท�าไดมากอนทเอมไอท

มเดยแลบ เขาไดสรางคณปการอยางมหาศาลในการชวยใหพวกเราเกด

ความเขาใจเรองพลวตทงหลายเหลานในระดบมโนทศน รวมไปถงความ

ส�าคญของพวกมนตอแวดวงการศกษา ดงทคณจะไดคนพบในหนงสอ

เลมน ผลงานของเขาไมไดมคณคาเฉพาะในเชงวชาการเทานน เขาและ

ทมงานยงไดพฒนาโปรแกรม อปกรณ และกจกรรมทชวยเรงปฏกรยา

ใหเยาวชนหลายลานคนทวโลกพฒนาศกยภาพดานความคดสรางสรรค

พอแมและนกการศกษามกกงวลใจในเรองระยะเวลาทเยาวชนใช

ไปกบอปกรณดจทล แตอยางทเรสนกไดเนนย�า ประเดนไมไดอยทระยะ

เวลาทใช แตสงส�าคญทสดคอกจกรรมซงเกดจากการใชอปกรณดจทล

เหลานน โปรแกรมและอปกรณทวางขายในทองตลาดบางอยางเปนตว

เบยงเบนความสนใจของผบรโภคไดอยางแยบยล จรงอยทผออกแบบ

โปรแกรมและอปกรณอาจใชความคดเชงสรางสรรคอยางมากมายมหาศาล

ไปในการผลตพวกมน แตการใชงานอปกรณเหลานกลบอาศยความคดเชง

สรางสรรคนอยมากหรอไมมเลย เราสามารถออกแบบเทคโนโลยดจทล

เพอเออใหเกดการคดเชงสรางสรรค เรสนกมประสบการณคร�าหวอดใน

การท�างานทตองอาศยเทคโนโลยเหลาน นบตงแตผลงานรนบกเบกจาก

8 Li fe long Kindergarten

การสรางซอฟตแวรภาษาเขยนโปรแกรมสแครตช จนมาถงความรวมมอ

ในการท�างานเชงสรางสรรคทมมาอยางยาวนานรวมกบบรษทเลโกกรป

ซงผลดอกออกผลมาเปนผลตภณฑและกจกรรมทถกรงสรรคขนมาดวย

ความมงหมายใหชวยบมเพาะการคดเชงสรางสรรคของเยาวชน และผล

ปรากฏวาพวกมนกท�าไดส�าเรจ

วาแตท�าไมความคดสรางสรรคถงไดส�าคญนกหรอครบ นน

เพราะวาการเปนผมความคดสรางสรรคเปนสวนหนงของความเปนมนษย

ความคดสรางสรรคคอการพฒนาแนวคดทมคณคา และมนกไดขบเคลอนให

เกดความส�าเรจในทกแงมมของมนษย นบตงแตหนาแรกของประวตศาสตร

ความคดสรางสรรคของมนษยมรากฐานอยบนพลงของจนตนาการอน

พเศษไมเหมอนสตวอน ซงเปนความสามารถทชวยใหมนษยนกคดไปถง

สงทไมปรากฏตอผสสะ ความคดสรางสรรคเปนอกขนหนงของจนตนาการ

เพราะมนชวยใหจนตนาการของคณท�างาน ความคดสรางสรรคเปน

ทงกระบวนการภาคปฏบตและกระบวนการเชงมโนทศน การทเราจะ

สรางสรรคอะไรขนมาและสรางดวยวธการอยางไรนนขนอยกบเครองมอ

และวสดทม อกทงยงขนอยกบวาเราจะเลอกใชเครองมอและวสดเหลานน

เปนวตถดบและอปกรณในการสรางอะไร

การออกแบบเครองมอ ไมวาจะเปนเครองมอดจทลหรอไมกตาม

นบเปนโครงการทเปยมดวยความคดสรางสรรคในตวมนเอง และกเหมอน

โครงการสวนใหญ มนววฒนไปในระหวางการปฏบตใหเกดผล นนบเปน

ตวอยางชนยอดของเกลยวการเรยนรเชงสรางสรรคในขณะท�างานจรง

เครองมอตนแบบทสรางตอนแรกอาจใชสอยไดดพอตว แตในระหวางการ

ใชงาน มนกอาจจะถกปรบปรงในรปแบบทผสรางเองกยงมองไมเหนภาพ

ชดเจนหรออาจดเหมอนเปนไปไมไดในตอนแรก ผลงานเวอรชนหลงๆ

อาจถกใชงานแตกตางออกไปอยางสนเชงและสงผลกระทบในวงกวางกวา

ผลงานตนแบบอยางมหาศาล ลองนกถงแทนพมพ รถยนต อนเทอรเนต

หรอสมารตโฟนรนแรกๆ ดสครบ

Mitchel Resnick 9

ความคดสรางสรรคไมเพยงเพมพนขนไดเทานน แตมนยงตอง

อาศยการท�างานรวมกบผอนดวย เพราะถงแมวาจะแปลกใหมขนาดไหน

กตาม การคดเชงสรางสรรคเกอบทงหมดกเกดจากการตอยอดความคด

ของผอน บรษทแอปเปลเปดตวไอโฟนรนแรกในป 2007 ตอนทบรษท

เปดรานแอปสโตรครงแรกเมอป 2008 ยงมแค 800 แอปพลเคชน ทวา

ตอนนมมากกวาสองลานแอป ซงสวนใหญไมไดถกพฒนาโดยแอปเปล

หรอแอปเปลเองยงคดไมถงดวยซ�าไป ธมหนงทโดดเดนเปนเอกลกษณ

ของหนงสอเลมนคอการชประเดนเรองพลวตของการคดเชงสรางสรรค

และการน�าไปประยกตใชในแวดวงการศกษา

นอกจากนน หนงสอเลมนยงมธมทขยายใหญไปอกขน นนคอ เดก

ทกคนเกดมาพรอมพรสวรรคทยงใหญตามธรรมชาต สวนทวาพวกเขา

จะพฒนาไปไดอยางไรนนขนอยกบสภาพแวดลอมในการเลยงดและโอกาส

ทคนรอบขางหยบยนให การศกษาควรเปนหนงในโอกาสทดทสด แต

บอยครงกลบไมเปนเชนนน ในหลายประเทศพบวา การศกษาในระบบ

ตดหลมอยในวฒนธรรมทมดมนของการทดสอบและการแขงขน ปจจบน

วฒนธรรมเชนนก�าลงคบคลานเขามาสการศกษาปฐมวย และเสยงจะไป

ยบยงพลงในการรเรมสรางสรรคทเพงตงไขของผเรยนรนเยาว หวใจของ

หนงสอเลมนคอการเรยกรองอยางเรงดวนใหการศกษาเปลยนทศทาง

ฟรดรช เฟรอเบล ใหก�าเนดการศกษาปฐมวยในรปแบบของ

โรงเรยนอนบาล <แปลตรงตวไดวา สวนของเดกๆ> เพราะเขาเขาใจอยาง

ถองแท (ไมตางจากทชาวสวนเขาใจตนไม) วาเดกๆ จะเจรญงอกงาม

ไดดทสดในสภาวการณบางแบบ บทบาทของนกการศกษาคอการชวย

สรางสภาวการณแบบนน เฟรอเบลสนบสนนแนวปฏบตเชนนในศตวรรษ

ท 19 ในขณะทการปฏวตอตสาหกรรมก�าลงมาแรง และสถานการณ

เชนนเองทกอใหเกดการศกษาเพอมวลชน (mass education) ซงม

ลกษณะแบบอตสาหกรรม เขาจงตองตอสอยางหนกหนวง ทกวนนผท

สนบสนนแนวทางการจดการศกษาแบบเดกเปนศนยกลางกยงคงตอง

10 Li fe long Kindergarten

ตอสอยเชนกน แตนนไมไดท�าใหแนวความคดเหลานมความส�าคญนอยลง

ตรงกนขาม ในขณะทเราก�าลงเคลอนทลกลงไปสความทาทายอนซบซอน

ของศตวรรษท 21 แนวความคดเชนนกลบทวความส�าคญยงขน

จากชวงเวลาสวนใหญในประวตศาสตรมนษย เครองมอเพอการ

สรางผลงานเชงสรางสรรคมกตกอยในมอของคนสวนนอย การปฏวต

ดจทลชวยใหเราแทบทกคนเออมถงเครองมอทฉลาดและซบซอนได แต

ตอใหเครองมอเหลานเขาถงไดงายทสดกไมมประโยชนอนใด หากไรซง

ความคดและความเชยวชาญของผใช หนงสอเลมนจงมความส�าคญดวย

เหตน มนเปนการเรยกรองทสมเหตสมผลและเปยมวสยทศนใหเกดการ

ศกษาในองครวมทจะชวยบมเพาะพลงความคดสรางสรรคซงมมาแต

บรรพกาลในตวมนษยเรา ผานการใชเครองมอใหมๆ ทพวกเรามในตอนน

ดงทเรสนกไดกลาวไวอยางคมคายวา ชนเรยนอนบาลทกวนนกลายสภาพ

เปนเหมอนชนเรยนอนๆ ในโรงเรยน เขาเสนอแนะทางเลอกทตรงกนขาม

ไวในหนงสอเลมนวา ชนเรยนอนๆ ทงหมดในโรงเรยน (อนทจรงนาจะ

ตองเปนทงหมดของการด�าเนนชวต) ควรกลบกลายเปนเหมอนชนเรยน

อนบาล และผมกมนใจวาเขาพดถก

เซอรเคน โรบนสน

ลอสแอนเจลส มถนายน ป 2017

แปลโดยวชยา ปดชามก

อนบาลตลอดชวต

by

Mitchel Resnick

Lifelong Kindergarten

Cultivating Creativity through Projects, Passion, Peers, and Play

บทท 1การเรยนรเชงสรางสรรค

Mitchel Resnick 15

จากเอถงเอกซ

เมอวนท 23 สงหาคม 2013 ผมไดพบอธการบดมหาวทยาลยชงหวา ซง

เปนมหาวทยาลยชนแนวหนาของจนในสาขาวศวกรรมศาสตร เนองดวย

ตวผมเปนศาสตราจารยแหงสถาบนเทคโนโลยแมสซาชเซตส (เอมไอท)

ในขณะทมหาวทยาลยชงหวากไดรบการขนามนามวาเปน เอมไอทแหง

ประเทศจน จงไมนาแปลกใจทเราสองคนจะไดโคจรมาเจอกน สงทชวน

ใหประหลาดใจมากกวาเหนจะเปนสถานทพบปะของเราทงค นนคอบรษท

ของเลนเลโก ณ ประเทศเดนมารก

เฉนจหนง (Chen Jining) อธการบดของมหาวทยาลยชงหวา

เดนทางมาเสาะแสวงหาแนวทางการศกษาและเรยนรทบรษทเลโกกรป

กอนหนานรฐบาลจนไดเลอกใหชงหวาเปนผน�าแผนรเรมปฏรปการศกษา

แบบยกเครองทจะเกดขนทวประเทศ อธการเฉนตระหนกดวาระบบ

การศกษาของจนก�าลงเผชญปญหาขนรนแรง ไมเพยงระดบมหาวทยาลย

16 Li fe long Kindergarten

เทานน แตเปนปญหาของทงระบบ เรมตงแตชนเรยนของเดกเลกทสด

อธการเฉนกลาววา ระบบการศกษาของจนไมไดเตรยมความพรอมให

ผเรยนสามารถตอบสนองความตองการของสงคมทววฒนอยางตอเนอง

ปญหาดงกลาวไมอาจมองเหนไดผานเกรดและคะแนนสอบ

ของนกเรยน อนทจรงเมอวดจากเกณฑดงเดมทใชกนเรอยมา นกเรยน

นกศกษาของจนจ�านวนมากยงคงท�าผลงานไดด ทชงหวาเอง นกศกษา

เกอบทกคนมผลการเรยนยอดเยยมมาตงแตชนประถมจนถงมธยมปลาย

และหลายคนกยงไดเกรดเออยางตอเนองเมอเขามาเรยนทชงหวา อธการ

เฉนเรยกเดกกลมนวา นกศกษาพนธเอ

อยางไรกด อธการเฉนตระหนกวาเทานยงไมพอ เขารสกวา

นกศกษาพนธเอจ�านวนไมนอย ตอใหมเกรดและคะแนนสอบทสง แตกยง

ขาดจตวญญาณของนกคดรเรมสรางสรรค อนเปนคณสมบตจ�าเปนทจะ

ชวยใหประสบความส�าเรจในสงคมทกวนน อธการเฉนเสนอความเหนวา

ประเทศจนก�าลงตองการนกศกษาสายพนธใหมทเรยกวา นกศกษาพนธ

เอกซ เขาอธบายวานกศกษาพนธเอกซจะเตมใจรบความเสยงและลอง

สงใหมๆ พวกเขากระหายทจะเปนผนยามปญหาในแบบของตนเอง

มากกวาจะรอแกโจทยในต�าราเรยน นกศกษาพนธเอกซนเองทจะเปน

ผรเรมไอเดยสดใหมทสดและก�าหนดทศทางใหมๆ ทเปยมดวยความคด

สรางสรรค

อธการเฉนกลาววา เปาหมายสงสดของชงหวาคอผลตนกศกษา

พนธเอกซปอนสสงคมจนใหมากขน เขาตองการเปลยนโฉมมหาวทยาลย

ใหกลายเปนสถานททจะทงดงดด ผลกดน และสนบสนนนกศกษาพนธ

เอกซ เขาเดนทางมาเยอนเลโกกรปเพราะเลงเหนวาบรษทนนาจะเปน

หนงในพนธมตรทชวยใหบรรลพนธกจดงกลาวได ตอนเหนเดกๆ เลนสนก

โดยใชตวตอเลโกประกอบสรางสงตางๆ เขารสกวาเดกกลมนก�าลงพฒนา

ไปสการเปนนกคดสายพนธเอกซ เดกๆ ไดส�ารวจ ทดลอง และทดสอบ

อาณาเขตตลอดเวลา และพฒนาตนเองในฐานะนกคดผเปยมความคด

Mitchel Resnick 17

สรางสรรค เขาอยากคนหาวธการนอกเหนอจากรปแบบเดมๆ เพอชวย

ปลกฝงรปแบบการคดเชนนใหนกศกษาทชงหวาบาง

ถงแมอธการเฉนจะพดถงนกศกษาและสถานศกษาในประเทศจน

แตเราพบเหนสถานการณคลายคลงกนนไดทกมมโลก โรงเรยนสวนมาก

ในประเทศสวนใหญใหความส�าคญสงสดกบการสอนเดกใหปฏบตตาม

ขนตอนและกฎ (เพอพฒนาไปเปนนกเรยนนกศกษาพนธเอ) มากกวาจะ

มงชวยใหผเรยนพฒนาความคด เปาหมาย และกลยทธตางๆ ของตวเอง

(เพอกลายเปนนกเรยนนกศกษาพนธเอกซ) เปาหมายและแนวทางของ

ระบบการศกษาทวโลกแทบไมเปลยนแปลงไปเลยในรอบ 100 ปทผานมา

แตกมคนจ�านวนมากขนเรอยๆ เชน อธการเฉน ทเรมตระหนกแลววาเรา

ตองการการเปลยนแปลง

แรงจงใจใหเปลยนสวนหนงมาจากเหตผลทางเศรษฐกจ สถานท

ท�างานทกวนนเรมเปลยนแปลงรปโฉมชนดไมเหลอเคาเดม หลายอาชพ

ก�าลงหายไปจากตลาดเพราะคอมพวเตอรและหนยนตเขามาแยงงานท

มแบบแผนซ�าๆ (แมแตงานทไมมแบบแผนกดวย) และเกอบทกอาชพ

ก�าลงเผชญการเปลยนแปลงเมอทงผคนและสถานทท�างานตองปรบตว

อยตลอดเวลาเพอใหสอดรบกบเทคโนโลยใหม แหลงขอมลใหม รวมถง

ชองทางสอสารใหมๆ ทถาโถมเขามาอยางตอเนอง เคธ เดวดสน (Cathy

Davidson) ไดประมาณการไวในหนงสอ ทนคณเหนแลวใชไหม (Now

You See It) วาสองในสามของนกเรยนชนประถมศกษาตอนนจะตอง

ประกอบอาชพทยงไมไดถกคดคนขนมาในสารบบเลยดวยซ�า ความ

สามารถทจะคดและแสดงออกอยางสรางสรรคจงเปนคณสมบตส�าคญ

ยงกวาเคย เพอทบคคลจะเจรญงอกงามไดในภมทศนทแปรปรวนปบปบ

เชนน

การคดเชงสรางสรรคไมไดจ�าเปนเฉพาะในสถานทท�างาน

เทานน กจกรรมทกประเภทในทกแงมมของชวตจะเปลยนแปลงในอตรา

เรงทสงขน เยาวชนคนหนมสาวทกวนนตองเผชญหนากบสถานการณ

18 Li fe long Kindergarten

ทแปลกใหมและไมคาดคดไปจนชวชวต พวกเขาจ�าเปนตองเรยนร

ทจะรบมอความไมแนนอนและการเปลยนแปลงไดอยางสรางสรรค

ไมเฉพาะในชวตการท�างานเทานน แตยงรวมถงชวตสวนตว (วธพฒนาและ

ประคบประคองมตรภาพในยคทเครอขายสงคมเปลยนแปลงอยตลอด

เวลา) และชวตในฐานะพลเมองดวย (วธมสวนรวมอยางมความหมาย

ในสงคมทความตองการและอาณาเขตขยบปรบเปลยนไมตายตว)

เราตองท�าอยางไรจงจะชวยใหเยาวชนคนหนมสาวพฒนาไป

เปนนกคดผเปยมความสรางสรรค เพอใหพวกเขาพรอมใชชวตในโลกท

ไมรจกหยดนงใบน ค�าถามขางตนคอหวใจส�าคญของหนงสอเลมน และ

ค�าถามนเองทเปนแรงบนดาลใจในการท�างาน (และการใชชวต) ของผม

ในชวงสามทศวรรษหลง

นบวาผมโชคดทไดท�างานทเอมไอทมเดยแลบ (MIT Media

Lab) ซงเปนหองปฏบตการวจยทรวบรวมนกศกษาและนกวจยพนธเอกซ

เอาไว ทกคนส�ารวจไอเดยและสรางความเปนไปไดใหมๆ อยางไมหยดหยอน

นบเปนสภาพแวดลอมทยอดเยยมส�าหรบผม แตผมกอดรสกขดใจไมไดท

มคนเพยงหยบมอเดยวไดเขาถงโอกาสและแรงบนดาลใจแบบเดยวกนน

ในสถานทอนนอกแลบของเรา เปาหมายของผมคอน�าจตวญญาณแหง

ความคดสรางสรรคและนวตกรรมแบบทมในมเดยแลบไปหยบยนใหเดกๆ

ทวโลก เพอทพวกเขาจะไดเตบโตไปเปนนกคดพนธเอกซเชนเดยวกน

เพอใหบรรลเปาหมายดงกลาว กลมวจยของผมทมเดยแลบจง

มงพฒนาเทคโนโลยและกจกรรมใหมๆ ทจะชวยใหเดกๆ ไดรวมเปน

สวนหนงของประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เราไดรวมงานกบ

บรษทเลโกกรปมานานกวา 30 ป ชวยพฒนาของเลนชดอปกรณกอสราง

รนใหมๆ อกทงยงชวยเผยแผกตตคณของการเรยนรอยางสนกสนานผาน

การเลนรวมกบพนธมตรใหมๆ อยางมหาวทยาลยชงหวา เรายงพฒนา

ภาษาเขยนโปรแกรมและชมชนออนไลนชอสแครตช (Scratch) ทมสวน

ชวยใหเยาวชนหลายลานคนทวโลกไดสรางสรรคและแบงปนเรองเลา

Mitchel Resnick 19

เกม และแอนเมชนแบบอนเตอรแอกทฟของตวเอง ไมเพยงเทาน เรายง

มสวนชวยกอตงเครอขายสโมสรคอมพวเตอร (Computer Clubhouse)

ใหกบศนยการเรยนรหลงเลกเรยน อนเปนสถานททเยาวชนจากชมชน

ผยากไร ไดเขามาเรยนรวธแสดงตวตนอยางสรางสรรคโดยใชเทคโนโลย

ใหมๆ เปนเครองมอ

ในหนงสอเลมน ผมจะหยบยกเรองราวและบทเรยนทไดจาก

โครงการเหลานมาใชส�ารวจประเดนค�าถาม ท�าไม และ อยางไร ในเรอง

การคดเชงสรางสรรค ผมจะชใหเหนวาท�าไมการคดเชงสรางสรรคจงส�าคญ

นกในโลกปจจบน รวมถงแบงปนกลยทธวาท�าอยางไรจงจะชวยใหเยาวชน

พฒนาไปเปนนกคดเชงสรางสรรคได

หนงสอเลมนเขยนขนเพอทกคนทสนใจเรองเยาวชน การเรยนร

และความคดสรางสรรค ไมวาคณจะเปนพอแมทก�าลงตดสนใจเลอก

ของเลนและกจกรรมใหลกๆ ครอาจารยทก�าลงมองหาวธใหมๆ เพอชวย

ใหนกเรยนเกดการเรยนร ผบรหารโรงเรยนทก�าลงท�าโครงการรเรมทาง

การศกษาใหมๆ นกออกแบบทก�าลงสรรสรางผลตภณฑหรอกจกรรมใหมๆ

ส�าหรบเดก หรอแมแตคนธรรมดาสกคนทสนใจใครรเกยวกบเยาวชน

การเรยนร และความคดสรางสรรค

ผมคาดวาหนงสอเลมนจะตองใจคณเปนพเศษหากคณเปน

คนหนงทรสกทง (หรอกงวล) กบบทบาทของเทคโนโลยใหมๆ ทมตอ

ชวตเยาวชน ถงแมวาผมจะมสวนอยางแขงขนในการพฒนาเทคโนโลย

ใหมส�าหรบเดก แตผมกยงรสกกงขาและกงวลเมอเหนวธการทเทคโนโลย

หลายอยางเขามามบทบาทในชวตเดกๆ แอปพลเคชนส�าหรบเดกและ

ของเลนไฮเทคสวนมากไมไดออกแบบมาเพอสนบสนนหรอชวยกระตน

ความคดเชงสรางสรรค หนงสอเลมนน�าเสนอวสยทศนทางเลอกใหม

โดยเนนย�าวาหากออกแบบและไดรบการสนบสนนอยางเหมาะสมแลว

เทคโนโลยใหมๆ จะชวยขยายโอกาสใหเดกจากทกพนเพไดทดลอง ส�ารวจ

และแสดงตวตน พรอมกนนนกไดพฒนาไปเปนนกคดเชงสรางสรรคดวย

20 Li fe long Kindergarten

เปาหมายสงสดในการท�างานของผมคอ ไดเหนโลกทเตมไป

ดวยนกคดเชงสรางสรรคหรอคนพนธเอกซ ผไมเคยหยดพฒนาความ

เปนไปไดใหมๆ ส�าหรบทงตวเองและชมชน ผมเชอมนวาหนงสอเลมน

มาถกจงหวะเวลา ทกวนนเราตองการการคดเชงสรางสรรคมากยงกวา

ยคสมยใดทผานมา และเทคโนโลยใหมกชวยหยบยนหนทางใหมๆ ท

จะพฒนาเยาวชนใหกลายเปนนกคดเชงสรางสรรคได แตผมกยงเชอ

อกดวยวาสาระหลกของหนงสอเลมนไมมวนลาสมย การคดเชงสรางสรรค

เปนสวนส�าคญทท�าใหชวตมคาเสมอมา และจะเปนเชนนนตลอดไป การ

ใชชวตในฐานะนกคดเชงสรางสรรคไมเพยงน�าผลตอบแทนทางเศรษฐกจ

มาให แตยงจะน�าความสข การเตมเตม จดมงหมาย และความหมาย

มาใหดวย ทงหมดนลวนเปนสงทเดกๆ สมควรไดรบ

อนบาลตลอดชวต

ชวงปลายป 1999 ยางป 2000 ผมไดเขารวมการประชมทใหทกคน

อภปรายถงสงประดษฐทยงใหญทสดในรอบพนปทผานมา บางคนยกให

แทนพมพเปนสงประดษฐส�าคญทสด อกหลายคนเสนอเครองจกรไอน�า

หลอดไฟ หรอคอมพวเตอร

แลวผมเสนอใหอะไรเปนสงประดษฐทยงใหญทสดในรอบพนป

ทผานมานะหรอครบ ค�าตอบคอโรงเรยนอนบาล

ตวเลอกนอาจฟงดนาประหลาดใจ เพราะคนสวนใหญไมไดมอง

วาโรงเรยนอนบาลคอสงประดษฐดวยซ�า อยาวาแตยกใหเปนสงประดษฐ

ทรงคณคาเลย ทงทจรงๆ แลวโรงเรยนอนบาลนบวาเปนไอเดยท

คอนขางใหมทเดยว (มอายไมถง 200 ป) อกทงยงเปนภาพแทนของการ

สลดทงแนวทางการศกษาทมมาแตเดม ตอนทฟรดรช เฟรอเบล (Friedrich

Froebel) เปดโรงเรยนอนบาลแหงแรกของโลกทประเทศเยอรมนใน

ป 1837 มนไมไดเปนเพยงโรงเรยนส�าหรบเดกเลกเทานน แตยงสรางขน

Mitchel Resnick 21

บนรากฐานของแนวทางการศกษาทแตกตางไปจากเดมชนดขดราก

ถอนโคน โดยยดหลกการพนฐานทตางไปจากโรงเรยนแบบเดมๆ ในอดต

อยางสนเชง

แนละวาตอนนนเฟรอเบลยงไมร แตทจรงเขาไดประดษฐคดคน

แนวทางการศกษาทสอดรบกบความตองการของศตวรรษท 21 อยางไมม

ทต และไมเพยงเหมาะส�าหรบเดกหาขวบเทานน แตยงเหมาะกบผเรยน

ทกวยดวย อนทจรงระหวางคดวธชวยพฒนาบคคลใหกลายเปนนกคดเชง

สรางสรรค แรงบนดาลใจสวนมากของผมกมาจากวธเรยนรของเดกๆ ใน

โรงเรยนอนบาลนเอง ผมไมไดใชวล อนบาลตลอดชวต แทนชอหนงสอ

เลมนเทานน แตยงใชเรยกกลมวจยของผมทเอมไอทดวย ผมเชอหมดใจ

วาการเรยนรแบบโรงเรยนอนบาลคอสงจ�าเปนส�าหรบชวยใหคนทกวย

พฒนาขดความสามารถในการสรางสรรค อนเปนปจจยส�าคญสการประสบ

ความส�าเรจในสงคมทเปลยนแปลงอยางรวดเรวเชนทกวนน

กอนทเฟรอเบลจะประดษฐคดคนโรงเรยนอนบาลแหงแรกขน

มาในป 1837 โรงเรยนสวนมากใชวธทอาจเรยกไดวาเปนแนวทางการ

ถายทอดความร แบบกระจายเสยง คอมครยนอยหนาชนเรยนเพอท�า

หนาทกระจายเสยงขอมล สวนนกเรยนนงอยทโตะตวเองและคอยจดขอมล

ลงสมดชนดค�าตอค�า นานๆ ทนกเรยนจงจะมโอกาสเปลงเสยงทองสงทจด

ไว สวนการอภปรายถาจะพอมอยบางกนอยมาก

เฟรอเบลรวาแนวทางเชนนใชไมไดผลกบเดกหาขวบ เขาเขาใจด

วาเดกเลกๆ จะเรยนร ไดดทสดผานการมปฏสมพนธกบโลกรอบตว

ดงนนเมอกอตงโรงเรยนอนบาลแหงแรก เฟรอเบลจงเปลยนจากโมเดล

การศกษาแบบกระจายเสยงมาเปนโมเดลทเนนปฏสมพนธ โดยให

โอกาสเดกๆ ไดมปฏสมพนธกบของเลน อปกรณท�างานฝมอ และวตถอนๆ

แตเฟรอเบลยงไมพอใจกบของเลนและวสดทมใหเลอกในยคนน เขาจง

เรมตนสรางสรรคของเลนชนดใหมๆ โดยออกแบบมาเปนพเศษเพอชวย

ใหบรรลเปาหมายในการจดตงโรงเรยนอนบาลแหงใหมของเขา

22 Li fe long Kindergarten

สรรวมแลวเฟรอเบลสรางของเลนขนมา 20 ชนด ซงรจกกน

ในนาม ของขวญจากเฟรอเบล (Froebel’s Gifts) เดกในโรงเรยนอนบาล

ของเขาไดสรางลวดลายโมเสกแบบพนไมปาเกตจากกระเบองทรง

เรขาคณต ตอหอคอยและตกรามตางๆ จากบลอกไม เรยนรเทคนคพบ

กระดาษเพอสรางรปทรงและลวดลายโดยใชแผนกระดาษหลากสสน และ

ประกอบโครงสรางสามมตโดยใชของเลนทเรยกกนวาไมจมฟนและถว

กจกรรมทงหมดนมงหมายใหเดกๆ มองเหนความส�าคญของ

รปทรง ลวดลาย และความสมมาตรทพบเหนไดในธรรมชาต เฟรอเบล

อยากใหเดกอนบาลของเขาเขาใจโลกรอบตวไดดขน เขาตระหนกวาวธ

ทดทสดวธหนงทจะท�าแบบนนกคอใหเดกสรางแบบจ�าลองโลกขนมา

รงสรรคโลกขนใหมจากมมมองและสองมอของพวกเขาเอง นคอเปาหมาย

สงสดของ ของขวญจากเฟรอเบล กลาวคอ สรางความเขาใจผาน “การ

รงสรรคใหม” นนเอง

เฟรอเบลยงตระหนกถงความเชอมโยงระหวาง การรงสรรค กบ

นนทนาการ ดวย เขาเขาใจดวาเดกอนบาลจะมโอกาสสรางสรรคและท�า

ผลงานไดดทสดระหวางมสวนรวมในกจกรรมทสนกสนานและกระตน

จนตนาการ ดงนนเฟรอเบลจงออกแบบของขวญใหมโครงสรางและเปน

ระบบ แตขณะเดยวกนกสนกสนานและใหผเลนไดมสวนรวมอยางเตมท

ของขวญจากเฟรอเบลไมจ�ากดขอบเขตอยในศาสตรแขนงใดแขนง

หนง หากแตผสมผสานศลปะและการออกแบบเขากบวทยาศาสตรและ

วศวกรรม ดวยวธน ของเลนดงกลาวจงชวยสรางสภาพแวดลอมทเดก

เกดกระบวนการคดเชงสรางสรรคและแสดงออกอยางสรางสรรค

ความคดและของขวญของเฟรอเบลไดรบความสนใจอยาง

ลนหลาม เรมจากในเยอรมน กอนแพรหลายไปทวทวปยโรป และในทสด

กสหรฐอเมรกา ผลงานของเขามอทธพลชนดหยงรากลกตอนกทฤษฎ

การศกษาหลายตอหลายคน อยางมาเรย มอนเตสซอร (Maria Montessori)

เองกตอยอดความคดของเฟรอเบล โดยเฉพาะเรองความส�าคญของการให

Mitchel Resnick 23

เดกไดส�ารวจผสสะดานตางๆ ผานวตถทจบตองไดและชวยสงเสรมใหเดก

ไดทดลองเรยนรดวยตวเอง เครอขายของโรงเรยนทมค�าวามอนเตสซอร

อยในชอลวนเปนหนบญคณเฟรอเบลและความคดของเขา

ในหนงสอทแสนยอดเยยมเรอง การกอก�าเนดโรงเรยนอนบาล

(Inventing Kindergarten) นอรแมน บรอสเตอรแมน (Norman Brosterman)

ไดเขยนถงอทธพลของโรงเรยนอนบาล โดยเฉพาะอยางยงอทธพล

ของ ของขวญจากเฟรอเบล ทมตอวฒนธรรมและความคดสรางสรรคใน

ศตวรรษท 20 ศลปนและนกออกแบบชนแนวหนาแหงศตวรรษจ�านวน

มากเผยวา ประสบการณทไดรบในโรงเรยนอนบาลคอรากฐานส�าคญของ

ความคดสรางสรรคในชวงตอๆ มาของชวต ไมวาจะเปนบกมนสเตอร

ฟลเลอร (Buckminster Fuller) ทเคยใชไมจมฟนและถวของเฟรอเบล

ทดลองสรางโครงสรางรปสามเหลยมตอนเรยนอนบาล และภายหลง

ยกเครดตใหการทดลองเรยนรเหลานนวาเปนจดหนนน�าส�าคญใหเขาสราง

โดมผวโคงขนมาได แฟรงก ลอยด ไรต (Frank Lloyd Wright) กเคยกลาว

เชนกนวา ประสบการณทไดเลน ของขวญจากเฟรอเบล ในวยเดกมสวน

ชวยวางรากฐานในการสรางผลงานสถาปตยกรรมของเขา

นกประดษฐของเลนและวสดทชวยเสรมการเรยนรผานการ

สรางสงตางๆ ลวนไดรบแรงบนดาลใจมาจากความคดของเฟรอเบล คง

ไมผดหากเราจะพดวาทงบลอกไม ตวตอเลโก แทงไมชวยบวกเลข บลอก

เรขาคณต และชดของเลนทงเกอรทอย (Tinkertoy) ลวนแลวแตเปน

ทายาทของของขวญจากเฟรอเบล

อทธพลของเฟรอเบลยงคงปรากฏอยในโรงเรยนอนบาลทวโลก

แตกเรมมแนวโนมทชวนหนกใจปรากฏใหเหน ทกวนนเดกอนบาลจ�านวน

มากเอาแตฝกแกโจทยเลขในใบงานและอานบตรค�าฝกการออกเสยงซ�าไป

ซ�ามา เรามงเนนสอนใหเดกอานออกเขยนไดเรวๆ มากกวาใหเลนส�ารวจ

สงตางๆ บางคนถงกบเรยกโรงเรยนอนบาลสมยนวา คายตวเขมดานการ

อานเขยน