ธุรกรรม...

ธรกรรมอเลกทรอนกส

บทท 1

ธรกรรมอเลกทรอนกสเบองตน

2

เนอหา • ความหมาย และความส าคญของระบบธรกรรมอเลกทรอนกส

• ขอแตกตางระหวางการท าธรกจทวไปกบธรกรรมอเลกทรอนกส

• ความแตกตางระหวาง e-Commerce และ e-Business

(e-Marketing)

• รปแบบธรกจ e-Business

• โอกาสใหมทางธรกจ

• ประโยชนของพาณชยอเลกทรอนกส

3

พาณชยอเลกทรอนกสคออะไร

• การด าเนนธรกจโดยใชสออเลกทรอนกส

• การผลต การกระจาย การตลาด การขายหรอการขนสงผลตภณฑและบรการโดยใชสออเลกทรอนกส

• ธรกรรมทกประเภททเกยวของกบกจกรรมเชงพาณชย ทงในระดบองคกรและสวนบคคล บนพนฐานของ การประมวลและการสงขอมลดจทลทมทงขอความ เสยงและภาพ

4

พาณชยอเลกทรอนกสคออะไร • การท าธรกจทางอเลกทรอนกส ซงขนอยกบการประมวลและการสงขอมลทมขอความ เสยง และภาพ ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกสรวมถงการขายสนคาและบรการดวยสออเลกทรอนกส

การขนสงผลตภณฑทเปนเนอหาขอมลแบบดจทลในระบบออนไลน

การโอนเงนแบบอเลกทรอนกส การจ าหนายหนทางอเลกทรอนกส

ใบตราสาร การประมล การออกแบบ และวศวกรรมรวมกน การจดซอ จดจางของภาครฐ การขายตรง การใหบรการหลงการขาย

ทงนใชกบสนคา (เชน สนคาบรโภค, อปกรณทางการแพทย) และบรการ (เชน บรการขายขอมล บรการดานการเงน บรการดานกฎหมาย) รวมทงกจการทวไป (เชน สาธารณสข การศกษา ศนยการคาเสมอน)

5

พาณชยอเลกทรอนกสคออะไร

• กระบวนการทใชวธการทางอเลกทรอนกสเพอท าธรกจใหบรรลเปาหมายขององคกร พาณชยอเลกทรอนกสใชเทคโนโลยประเภทตาง ๆ และครอบคลมรปแบบทางการเงนทงหลาย เชน ธนาคารอเลกทรอนกส การคาอเลกทรอนกส

อดไอ หรอการแลกเปลยนขอมลอเลกทรอนกส ไปรษณยอเลกทรอนกส โทรสาร แคตตาลอกอเลกทรอนกส การประชมทางไกล และรปแบบตางๆ ทเปนขอมลระหวางองคกร

6

พาณชยอเลกทรอนกสคออะไร

• EDI หรอ Electronic Data Interchange คอระบบอเลกทรอนกสทชวยใหบรษทสามารถสงเอกสารแบบฟอรมอเลกทรอนกสทเปนมาตรฐานเดยวกน เพอตดตอท าการคาระหวางกนได

• EFT หรอ Electronic Funds Transfer เปนระบบทถกออกแบบมาเพอใชสงผานรายการโอนเงนในเครอขายคอมพวเตอรของสถาบนการเงนไดอยางมประสทธภาพ

7

วงจรของระบบพาณชยอเลกทรอนกส

ลกคา โฆษณาทางออนไลน การสงซอสนคาทางออนไลน

เขาหาขอมล การขายซ า

สงซอโดยทวไป

การกระจายสนคา

การบรการลกคาทางอเลกทรอนกส

8

สวนประกอบของระบบพาณชยอเลกทรอนกส

สถาบน รฐบาล รานคา ผผลต ผขายสง ลกคา

กระบวนการ การตลาด การขาย

การช าระเงน การจดสงสนคา / ใหบรการ การใหบรการหลงการขาย

ระบบเครอขาย เครอขายของบรษท Internet เครอขายเฉพาะทางการคา E-Commerce

9

ความส าคญของระบบพาณชยอเลกทรอนกส

• อนเทอรเนตทวความส าคญมากขนเรอยๆ ในฐานะชองทางการตดตอสอสารอนทรงประสทธภาพ ไรขดจ ากดทางดานภมศาสตรและคาใชจายทต า

• รฐบาลใหความส าคญกบการสนบสนนผประกอบการใหน าพาณชยอเลกทรอนกสเขามาประยกตใหกบการด าเนนธรกจแบบดงเดมมากขน

• มการพฒนาระบบของภาครฐใหทนสมยโดยน าเอาสออเลกทรอนกสเขามาใชมากขน เชน โครงสรางการจดซอจดจางและพสดภาครฐผานสออเลกทรอนกส (e-Procurement) หรอ การพฒนา e-Government

10

วธการแบบใหมและแบบเกาในการซอสนคา

ขนตอนการขาย ระบบเดม พาณชยอเลกทรอนกส

หาขอมลของสนคา วารสาร / แคตาลอก เวบเพจ

ตรวจสอบราคา แคตาลอก / สงพมพ ออนไลนแคตาลอก

สงรายการสงซอ (ผซอ) โทรศพท / โทรสาร อเมล / EDI

ตรวจสอบสนคาในคลง แบบฟอรม / โทรสาร ฐานขอมลออนไลน

ยนยนการรบสนคา แบบฟอรม อเมล

สงเงนไปช าระ (ผซอ) ไปรษณย EDI / EFT

11

ขอแตกตางระหวางการท าธรกจทวไปกบ

การพาณชยอเลกทรอนกส

• ในการคาแบบธรรมดา เราใชสอหลายแบบในการตดตอสอสาร ซงท าใหขนตอนการซอขายเกดความลาชาเนองจากตองแปลงสอตางๆ ใหเขากนในกระบวนการ เชน

พนกงานตองน าใบสงซอทเปนโทรสารมาคยลงคอมพวเตอรของระบบอกครงหนง แตในระบบการคาอเลกทรอนกสนนขอมลทกอยางลวนอยในรปดจทล สงทจ าเปนตองมเพยงอยางเดยวกคอโปรแกรมตางๆ ทใชรบสงขอมลและประมวลผลรายการซอขายทเกดขน

12

ความแตกตาง E-Commerce และ E-Business

E-Business / E-Marketing

E-Commerce

13

ความแตกตาง e-Commerce และ e-Business

• ผคนจ านวนมากเขาใจวา e-Commerce คอ e-Business (e-

Marketing) และมกใชสองค านแทนกนอยเสมอ ซงในความเปนจรงแลวทงสองค ามความหมายใกลเคยงกน แตไมเหมอนกนทเดยว

• e-Business มขอบเขตทกวางกวา โดยหมายถง การท ากจกรรมในทก ๆ

ขนตอนของกระบวนการธรกจผานสออเลกทรอนกส ไมวาจะเปนเรองของการซอขาย การตดตอประสานงาน รวมถงงานธรการตาง ๆ ทเกดขนภายในส านกงานดวย ในขณะท e-Commerce หรอ พาณชยอเลกทรอนกสจะเนนเฉพาะการซอขายสนคาหรอบรการผานเครอขายอนเทอรเนตเทานน จงกลาวโดยสรปไดวา e-Commerce เปนเพยงสวนหนงของ e-Business เทานน

14

e-Business (e-Marketing) & e-Commerce

e - Business (e - Marketing)

กจกรรมทางการตลาดทใช electronics ทมความทนสมยและสะดวกตอการใชงาน ผสมผสานกบวธการทางการตลาดอยางลงตว เพอบรรลจดมงหมายขององคกรอยางแทจรง

e - Commerce

การคาแบบพาณชยอเลกทรอนกส เปนจดเรมของการท าธรกรรมแบบ

e-Business หมายถงการคาแบบ “ซอมา-ขายไป” โดยสอดวยสวนของหนารานในลกษณะ Web Pages บนระบบอนเทอรเนต

15

E-Business / E-Marketing

E-Commerce

„Trading‟

Research

Promotion

Purchasing

Showroom

Selling

After-sale Service

Catalogs Logistics

e-Marketing & e-Commerce

14 พฤศจกายน 2557 16

Revolution of e-commerce by ICT

14 พฤศจกายน 2557 17

14 พฤศจกายน 2557 18

The Innovation of Communication

• e-Commerce ในปจจบนทไดรบความนยมเพราะสามารถแลกเปลยนขอมลทางสออนเทอรเนตได เพราะสออนเทอรเนตเปนสอประหยด โตตอบได มทงภาพและเสยง ขอมลมมากมาย และปรบปรงไดอยางตอเนอง

e-Commerce

• e-Commerce กอใหเกดนวตกรรม 3 ประการ คอ

– New Market : ผผลตสนคาสามารถจ าหนายสนคาของตนเองไดทวโลกโดยไมตองอาศยคนกลางในอตสาหกรรม กอใหเกดตลาดใหมขนอยางมากมาย

– New Business Process : เกดกระบวนการท างานแบบใหมทอาศยเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวยควบคมการท างานใหสะดวกและมประสทธภาพมากขน

– New Product : เกดผลตภณฑใหมภายใตรปลกษณะขอมลดจตอล (Digital

Thing Feature) ทสามารถสงผานทางดวนขอมลได ซงกอใหเกดการประหยด

3 ประการคอ

• Marginal Cost = 0 ,

• Tax = 0

• Transportation cost = 0

e-Commerce

21

Digital Economy or e-Conomy

• หมายถงเศรษฐกจยคใหม หรอยคดจทล หรอยคอเลกทรอนกส ทเกดจากกจกรรมดาน e-Business และ e-Commerce ทซอขายสนคาผานระบบอนเทอรเนต จนท าใหผลตภณฑมวลรวมของประเทศทเจรญแลว มมลคาของสนคาดจทลอยในสดสวนทเกนกวารอยละ 50 แตในขณะเดยวกนมตนทนลดต าลงกวาเดมมาก ซงผลทเกดขนไมไดมาจากเทคโนโลยแตเพยงอยางเดยว แตเกดจากการไหลเวยนของขาวสารและความรทมประสทธภาพดวย

• ยคของเศรษฐศาสตรทจะถกขบเคลอนดวยกลไกทางเทคโนโลยดานดจทล

เศรษฐกจใหมของโลกจะเคลอนไหวดวยการเคลอนทของขอมลขาวสารทรวดเรว

กอใหเกดการรบรอยางโปรงใส ไมปดบง ผบรโภคจะมประชาธปไตยในการรบขอมลขาวสาร (Value Transparencies and Democratization of

Information) และสามารถแสวงหาขอมลขาวสารไดดวยตนเอง (Self

Generated) อทธพลของผบรโภคจะเรมเรองอ านาจอกครง

Digital Economy or e-Conomy

22

E-Business Models

– Business to Business ; B2B

– Business to Government ; B2G (e-Procurement)

– Business to Consumer ; B2C

– Government to Business ; G2B

– Government to Government ; G2G

– Government to Consumer ; G2C (e-Revenue)

– Consumer to Business ; C2B

– Consumer to Government ; C2G

– Consumer to Consumer ; C2C (Direct Marketing)

23

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

Business-to-Business (B2B) คอ การท าธรกรรมระหวางองคกรธรกจเพอการคาขาย การจดการการผลตหรอวตถดบ เชน การสงซอสนคาส าหรบหางสรรพสนคาจากผผลต หรอการสงซอชนสวนทใชในงานอตสาหกรรม เปนตน ตวอยางการด าเนนงานในประเทศไทย

ไดแก ระบบการน าเขาและสงออกระหวางคคาโดยใชอดไอผานกรมศลกากร หรอการตดตอธรกจระหวางส านกงานใหญและตวแทนจ าหนายผานอนเทอรเนต ระบบ B2B นท าใหผประกอบการสามารถเพมประสทธภาพในการท างาน และลดตนทนลงไดอยางเปนทนาพอใจ

E-Commerce แบบ B to B

เปนการท าธรกจระหวางธรกจ ซงอาจมทงภายในบรษทเดยวกน (Intra-Company E-Commerce) และระหวางบรษท (Inter-Company E-Commerce) ซงมรปแบบดงน

Seller-Oriented Marketplace

Buyer-Oriented Marketplace

E-Commerce แบบ B to B

Seller-Oriented Marketplace

เปนรปแบบทองคกรขายสนคาและบรการใหแกองคกรอนผานทางสออเลกทรอนกส คอธรกจ (ผซอ) เขาไปใน

website เลอกชมสนคาในแคตาลอก และสงซอสนคา ซงสวนใหญจะเปนลกคาประจ า นอกจากนยงมระบบการสงสนคา ระบบการจายเงน ผนวกกบระบบลอจส

ตกสของผขาย

Seller-Oriented Marketplace

E-Commerce แบบ B to B

B

B แคตตาลอกของซพพลายเออร ค าสงซอของลกคา

C

C

Supplier’s E-mall

E-Commerce แบบ B to B

Buyer-Oriented Marketplace

มจดมงหมายในการลดตนทนของสนคาทจะซอ หรอในตลาดทมการประมล โดยมการประมลทางอเลกทรอนกส โดยผานไปยงเครอขายอนทราเนตของผซอเพอประมวลหาผขายทดทสด

Buyer-Oriented Marketplace

E-Commerce แบบ B to B

B

B แคตตาลอกของผซอ

การประมลของ ซพพลายเออร

Buyer’s E-mall

ซพพลายเออร

29

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

• Business-to-Consumer (B2C) คอ การท าธรกรรมระหวางผประกอบการกบผบรโภคโดยตรง เปนการซอขายสนคาตามปกต เพยงแตใชสออนเทอรเนตเขามาแทน เปนการเปดโอกาสใหผประกอบการทกประเภทสามารถขยายฐานธรกจใหกวางไกลมากขน

E-Commerce แบบ B to C

1) รานคาปลกอเลกทรอนกส (Electronic Retailing)

เปนการขายตรงจากธรกจถงลกคา ซงมรปแบบ 2

ประเภทคอ

Solo Storefronts

Electronic mall หรอ Cybermall

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

E-Commerce แบบ B to C

2) การโฆษณา

แบบ Banners

แบบ E-mail (แตอาจจะท าใหเกด Spamming)

3) แคตาลอกอเลกทรอนกส

4) ธนาคารไซเบอร (Cyber banking หรอ Electronic

Banking หรอ Virtual Banking)

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

E-Commerce แบบ B to C

5) ตลาดแรงงานออนไลน (Online job market)

6) การทองเทยว

7) อสงหารมทรพย

8) การประมล (Auctions)

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

33

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

• Business-to-Government (B2G) คอ การท าธรกรรมระหวางภาคธรกจกบภาครฐ สวนใหญจะเปนการจดซอจดจางของภาครฐ โดยเฉพาะอยางยงในประเทศทรฐบาลมการน าเอาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชอยางแพรหลาย เชน กระทรวงกลาโหมของสหรฐอเมรกา ทท าการประกาศและจดซอครภณฑโดยใชระบบอดไอ ผทสนใจจะคาขายดวยนนตองสามารถใชระบบอดไอในการรบสงขอมลได

รฐบาลอเลกทรอนกส (Electronic Government)

เปนการประยกตแนวคดของ E-Commerce โดยใชเทคโนโลยอนเทอรเนตในการรบ-สง สารสนเทศและการบรการของรฐสประชาชน, ภาคธรกจ,

หรอหนวยงานของรฐ ซงรฐบาลอเลกทรอนกสม

3 รปแบบ คอ

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

รฐบาลอเลกทรอนกส (Electronic Government)

1) รฐบาลกบประชาชน (G2C)

(Government-to-Consumer หรอ Government-to-Citizen)

คอการใชบรการของรฐไปยงประชาชน เชน การเสยภาษ online เปนตน

2) รฐบาลกบธรกจ (G2B)

เปนการตดตอระหวางภาครฐกบเอกชน หรอ suppliers เพอด าเนนธรกจ เชน การประมลผานอเลกทรอนกส (E-Auction) การจดซอจดจางผานอเลกทรอนกส (E-

Procurement)

3) รฐบาลกบรฐบาล (G2G)

เปนการตดตอระหวางภาครฐกบรฐ ในกระทรวงหรอระหวางกระทรวงกได

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

36

ประเภทของพาณชยอเลกทรอนกส

• Consumer-to-Consumer (C2C) คอการท าธรกรรมระหวางผบรโภคดวยกนเอง โดยมากพบในรปของการประมลสนคาผานทางเวบไซต ซงเวบไซตจะท าหนาทเปนตวกลางน าผบรโภคสองฝายมาเจอกน ผบรโภคจะเปนผตกลงรปแบบการช าระเงนและวธการจดสงสนคาเอง โดยเวบไซตจะคดคาบรการเปนรอยละของราคาสนคาทประมลได

37

e-Commerce

• รปแบบการคาพาณชยอเลกทรอนกส

Online Catalogue

E-Tailer

Auction

Web Board

E-Marketplace

B2C Supply chain

Logistics Service

– mistine.co.th

– Amazon.com

– ebay.com

– Overclockzene.com

– Foodmarketexchange.com

– Dell.com

– Fedex.com, DHL.com

38

e-Commerce

• การคาพาณชยอเลกทรอนกสในประเทศไทย

ยคท 1 พศ. 2537 – 2540

ยคท 2 พศ. 2541 – 2543

ยคท 3 พศ. 2544 – ปจจบน

B2B e-Commerce (Click & Mortar)

B2C e-Commerce (Exporting)

e-Commerce Service Center & Provider

e-Commerce & One Tambon One Product (OTOP)

B2G e-Commerce (e-Procurement)

GFMIS & e-Government

39

โอกาสใหมทางธรกจ

• การท าธรกจแบบการคาอเลกทรอนกส นอกจากท าใหการสงขอมลและสนคารวดเรวแลวยงท าใหการตดตอและความสมพนธระหวางบรษทและลกคาเปลยนแปลงไป

• องคกรธรกจ

เพมประสทธภาพการท างานของกระบวนการธรกจ การใชขอมลรวมกน สรางสนคาและบรการใหมๆ จากขอมลทมอย

• ลกคา

ท าใหบรษทเปนทรจกของลกคามากขน เพมชองทางการขายใหมๆ ท าการตลาดแบบเฉพาะตว รวบรวมขอมลการตลาด

• บรษทคคา

ลดตนทนการท ารายการซอขาย สรางการท างานรวมกน ในลกษณะองคกรเสมอน

(Virtual Organization)

40

ประโยชนของพาณชยอเลกทรอนกส

ประโยชนของพาณชยอเลกทรอนกสแบงไดดงน

• ส าหรบผบรโภค

– ความสะดวก ประหยดเวลาในการซอสนคาอยางครบวงจร

– มสนคาและบรการใหเลอกมากขน

– เลอกชมสนคาไดตลอดเวลา (24/7)

– สามารถเปรยบเทยบราคาของสนคา และรบทราบความคดเหนของผซอรายอนตอสนคา/บรการนน ๆ ผานทางเวบไซตไดกอนตดสนใจซอ

– ไดสนคาทมคณภาพด และราคายตธรรม เพราะซอสนคาโดยไมตองผานพอคาคนกลาง

– ไดรบสนคาอยางรวดเรวในกรณทสนคานนสามารถสงผานทางสออเลกทรอนกสโดยตรง เชน เพลง และซอฟตแวร เปนตน

41

ประโยชนของพาณชยอเลกทรอนกส

• ส าหรบผประกอบการ

– เพมชองทางการจ าหนายสนคา เขาถงลกคาทวโลก

– ลดตนทนบางประเภท

– เพมโอกาสในการแขงขนใหเทาเทยมกนระหวางผประกอบการรายเลกกบผประกอบการรายใหญ

– ลดภาระสนคาคงคลง

– สามารถใหบรการและท าการตลาดตอลกคารายบคคลได (การตลาดแบบ 1 ตอ 1 )

– ขจดปญหาเรองท าเลทตงของบรษท

– เพมประสทธภาพในการขายและการท างานภายในส านกงานโดยน าระบบส านกงานอตโนมต (office automation) มาใช

42

ประโยชนของพาณชยอเลกทรอนกส

• ส าหรบผผลต

– เพมชองทางการจดจ าหนายผลผลต

– เปดตลาดใหม

– เพมความสมพนธกบลกคา

– ลดคาใชจายและความผดพลาดในเรองขอมลการซอขาย

– เพมประสทธภาพด าเนนงาน ตงแตการผลต จนถงการจดสงสนคา

– ลดภาระสนคาคงคลง

ประโยชนตอสงคม

1) ท าใหคนสามารถท างานทบานได ท าใหมการเดนทางนอยลง ท าใหการจราจรไมตดขด ลดปญหามลพษทางอากาศ

2) ท าใหมการซอขายสนคาราคาถกลง คนทมฐานะไมรวยกสามารถยกระดบมาตรฐานการขายสนคาและบรการได

ประโยชนตอระบบเศรษฐกจ

1) กจการ SMEs ในประเทศก าลงพฒนาอาจไดประโยชนจากการเขาถงตลาดทกวางขวางในระดบโลก

2) ท าใหกจการในประเทศก าลงพฒนาสามารถเขาถงเทคโนโลยใหม ๆ

ได

3) บทบาทของพอคาคนกลางลดลง ท าใหตนทนการซอขายลดลง ท าใหอปสรรคการเขาสตลาดลดลงดวย

4) ท าใหประชาชนในชนบทไดหาสนคาหรอบรการไดเชนเดยวกนในเมอง

5) เพมความเขมขนของการแขงขน ท าใหเปนประโยชนตอผบรโภค

ขอจ ากดดานเทคนค

1) ขาดมาตรฐานสากลทเปนทยอมรบในดานคณภาพ ความปลอดภย

และความนาเชอถอ

2) ความกวางของชองทางการสอสารมจ ากด

3) ซอฟตแวรยงก าลงอยระหวางการพฒนา

4) ปญหาความเขากนไดระหวาง Internet และซอฟตแวรของ E-

commerce กบแอพพลเคชน

5) ตองการ Web Server และ Network Server ทออกแบบมาเปนพเศษ

6) การเขาถงอนเทอรเนตยงมราคาแพงและไมสะดวก

ขอจ ากดดานกฎหมาย

1) กฎหมายทสามารถคมครองการท าธรกรรมขามรฐหรอขามประเทศ ไมมมาตรฐานทเหมอนกน และมลกษณะทแตกตางกน

2) การใชเอกสารอเลกทรอนกส หรอลายมอชออเลกทรอนกสจะมผลทางกฎหมายหรอไม

3) ปญหาเกดจากการท าธรกรรม เชน การสงสนคามลกษณะแตกตางจากทโฆษณาบนอนเทอรเนต จะมการเรยกรองคาเสยหายไดหรอไม

ขอจ ากดดานธรกจ

1) วงจรผลตภณฑ (Product Life Cycle) จะสนลง เพราะการเขาถงขอมลท าไดงายและรวดเรว การลอกเลยนผลตภณฑจงท าไดรวดเรว เกดคแขงเขามาในตลาดไดงาย

จะตองมการสรางสรรคผลตภณฑใหม ๆ เสมอ

2) ความพรอมของภมภาคตาง ๆในการปรบโครงสรางเพอรองรบการเจรญเตบโตของ E-Commerce มไมเทากน

3) ภาษและคาธรรมเนยม จาก E-Commerce จดเกบไดยาก ยงไมมกฎหมายคมครอง

4) ตนทนในการสราง E-Commerce ครบวงจรคอนขางสง เพราะรวมถงคา Hardware, Software ทมประสทธภาพ ระบบความปลอดภยทนาเชอถอ การจดการระบบเครอขาย ตลอดจนคาจางบคลากร

5) ประเทศก าลงพฒนาตองลงทนทางดานเทคโนโลยสงมาก ในโครงสรางพนฐาน

6) เงนสดอเลกทรอนกส ท าใหเกดการฟอกเงนไดงาย เนองจากการใชเงนสดอเลกทรอนกสจะท าใหการตรวจสอบทมาของเงนท าไดยาก

ขอจ ากดดานธรกจ

ขอจ ากดดานอน ๆ

1) การใหขอมลทเปนเทจบนอนเทอรเนตมมาก และมการขยายตวเรวมากกวาการพฒนาของอนเทอรเนตเสยอก

2) สทธสวนบคคล (Privacy) ระบบการจายเงน หรอการใหขอมลของลกคาทางอนเทอรเนตท าใหผขายทราบวาผซอเปนใคร และสามารถใชซอฟตแวรตดตามกจกรรมตาง ๆ หรอสง Spam ไปรบกวนได

3) E-Commerce เหมาะกบระบบเศรษฐกจทสามารถเชอถอและไวใจไดทงผซอและผขาย รวมทงหนวยงานทเกยวของ

4) ยงไมมการประเมนผลการด าเนนงาน หรอวธการทดของ E-Commerce เชน การโฆษณาผานทาง E-Commerce

วาไดผลเปนอยางไร

5) จ านวนผซอ / ขาย ทไดก าไรหรอประโยชนจาก E-

Commerce ยงมจ ากด โดยเฉพาะในประเทศไทยซงสดสวนของผใชอนเทอรเนตตอประชากรต ามาก และการใช E-Commerce ในการซอ/ขายสนคา มนอยมาก

ขอจ ากดดานอน ๆ

Questions?