ฉบับพิเศษboonbudnet.com/sunset/sites/default/files/deathlessons... ·...

1

ฉบบพเศษ บทเรยนความตาย 2558 Death Lessons 2015

จดทำาโดยโครงการสอสารสรางความตระหนก วถสการตายอยางสงบเครอขายพทธกา

สนบสนนโดยสมาคมบรบาลผปวยระยะสดทาย (THAPs)สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

เขยน พระไพศาล วสาโล ภสนวจ ศรสวรรณ กนกวรรณ กนกวนาวงศ นภนาท อนพงศพฒน ขวญชาย ดำารงขวญ เอกภพ สทธวรรณธนะ ปณยอาภา ศรครนทรบรรณาธการ วรพงษ เวชมาลนนทรปเลม นภา ธรรมทรงศนะ

พมพครงแรก 19 ธนวาคม 2558

เครอขายพทธกา45/4 ซ.อรณอมรนทร 39 แขวงอรณอมรนทร เขตบางกอกนอย กรงเทพ 10700 โทรศพท: 02-882-4387, 02-886-0863 โทรสาร: 02-882-5043Website: www.budnet.org E-mail: peacefuldeath2011@gmail.comFacebook: Peaceful Death

2

ความนำ��

ทกวนมคนตายทกความตายมบทเรยนจะมากจะนอยกขนอยกบวาเรารจกแงมมของการตายนนๆ มากนอยแคไหน

ตลอดป 2558 มการตายเกดขนมากมายบางเปนความตายของคนธรรมดา แตสงผลกระเทอนใหญหลวงบางเปนของคนมชอเสยง ทสะทอนแงมมบางอยางนาสนใจE-Book เลมนหยบยกหลากหลายแงมมการตายตลอดปทผาน มาทบทวน ยอนคด และชวนคยอกครงเพอเปนอนสต เพมพนความเหนและทาทอนสอดคลองกบความจรงของชวต

3

มทงบทเรยนจากการละสงขารของหลวงพอคณความอลหมานหลงการตายในเหตระเบดราชประสงคการฆาตวตายของสงห ประชาธป มสกพงศความตายจากการอพยพลภยของชาวซเรยงานศพอลงการของคณนงนช ตนสจจาและการจากไปอนธรรมดาของคณประภสสร เสวกล

ผจดทำาขอขอบพระคณบคคลตนเรองและผเปนตนธารความรและหนงสอเลมนขออภยหากเนอหาใดลวงเกนหรอทำาใหญาตผใกลชดสะเทอนใจกศลใดทเกดแกผอาน ทมงานขออทศใหผวายชนมทไดกลาวถง ในหนงสอความผดพลาดประการใดในการจดทำา ทมงานขอนอมรบไวในทกกรณ

ทมงานโครงการความตาย พดไดเครอขายพทธกาธนวาคม 2558

4

“ในยามทยงมชวต ทานใหทกอยางททานมหรอ ไดมา ไมวา เงนทอง วตถมงคล และคำาสอน ดวยเมตตาจตอนใหญหลวง สมกบโวหารทกลายเปนเอกลกษณประจำาตวทานวา “กใหมง” เปนการสอนดวยการกระทำาตลอดทงชวตวา “ยงเอามนยงอด ยงสละใหหมดมนยงได” สดทายเมอทานสนลม แมเอาอะไรไปไมไดเลยสกอยาง แตกยงมอกสงหนงทใหได นนคอ รางกายของทาน”

“เหตการณเชนน นาจะเปนบททดสอบทด ทวดวาคณภาพการประคองสตของทาน ใชงานไดอยางทนทวงทมากนอยเพยงใด หากวนนนทานตนตระหนกคมสตไมได จอมจมเปนสวนหนงของความปนปวนว นวาย น คง เปนสญญาณใหท านได พจารณาฝกฝนการเผชญความตายเสยแตวนน”

คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ พระไพศาล วสาโล8

17ระเบดราชประสงค : เมอควนจางหาย เราเหนอะไรชดขนบาง

เอกภพ สทธวรรณธนะ / ปณยอาภา ศรครนทร

สารบญ

5

“เมอเราฟงใครสกคนดวยใจ เขาจะรบรไดวามคนพรอมอยเคยงขาง เขาไมไดเดยวดายอยางทรสก คณคาทเคยหายไปกจะคอยๆ กลบมาเมอมคนรบร ตวตนของเขาอยางเตมเปยม ถงตอนนน ความคดวาอยากจากโลกนจะนอยลงไป ในผเปนโรคซมเศราขนเรมตน การรบฟงนบเปนวธการเยยวยาอนทรงพลง บางทอาจมคณคาเสยยงกวาคำาแนะนำาแบบคมคายดวยซำาไป”

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

ขวญชาย ดำารงขวญ25

34ความตายของหนนอยอลน

ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย นภนาท อนพงศพฒน

“เราคงยากจะมคำาอธบายไดอยางชดเจนวา ทำาไมภาพของหนนอย อลน เคอรด จงทำาใหเกดผลกระทบมากมายหลายประการ รวมไปถงการวพากษวจารณเรองการนำาเสนอภาพขาวของเขา อยางไรกด เรองราวปญหาของซเรยและตะวนออกกลาง ปญหาของผอพยพในยโรปไดถกนำาเสนอและใหโลกไดเขาใจและหาทางออกรวมกน และทสำาคญภาพของเขาไดปลกมโนสำานกของผคนธรรมดาสามญจำานวนมากทวโลก จนเกดการกระทำาอนหลากหลายเพอ ชวยเหลอและพยายามเปลยนแปลงเรองทเกดขน”

6

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา ภสนวจ ศรสวรรณ

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

กนกวรรณ กนกวนาวงศ

44

54

“กรณงานศพของคณนงนชนบเปนตวอยาง งานศพท เ รยกไดวาเหมาะสมกบบรบทของครอบครว อยางไรกตามแมเราจะไมมฐานะแบบคณนงนช แตกสามารถออกแบบงานศพของ ตวเราหรอคนในครอบครวแบบมสาระและสอ ใหเหนถงตวตนของผตายไดเชนกน โดยพจารณาบนเงอนไขเดยวกนวา ผตายเปนใคร ประกอบคณงามความดใดมาบาง และยดถอความเชอประเพณแบบใด”

“สงเธอและลกชายทงคไดเรยนรจากการจากพรากครงน นนคอชวตนนไมแนนอน ความตายเปนเรองงายดายมาก เกดขนไดทกเวลานาทอยางไมมใครกำาหนดได เมอถงเวลากตองไปไมวาจะยนยอม หรอไม สงททำาไดกคอการยอมรบความเปนจรงตอสงทเกดขน เพอใหการจากกนมคณคาตอการเรมตนใหมของคนทยงมชวตอย”

7

ทกความตายมบทเรยน

8

พระไพศาล วสาโล

คำ�สอนสดทายของหลวงพอคณ

9

ในรอบปทผานมา การมรณภาพของหลวงพอคณ ปรสทโธ หรอ พระเทพวทยาคม เปนขาวใหญทสดขาวหนง แมจะม พระมหาเถระและเกจอาจารยเปนอนมากละสงขารไป ในชวงดงกลาว กไม เปนขาวดงเทากบการสนลมของ หลวงพอคณ และหากมการพระราชทานเพลงศพของทานอยางทนยมปฏบตกนโดยทวไป กเชอไดวาจะเปนขาวใหญระดบชาตทผคนทงประเทศตงตารอคอยเชนกน

อยางไรกตามเปนททราบกนดวา งานดงกลาวมอาจ เกดขนได ทงนเพราะหลวงพอคณไดเขยนไวในพนยกรรมของทานอยางชดเจนวา “หามขอพระราชทานเพลงศพ โกศ และพระราชพธอนๆ เปนกรณพเศษเปนการเฉพาะ” ยงกวานนทานยงกำาชบวา งานศพของทานนน “ใหจดงานแบบเรยบงาย ละเวนการพธสมโภชใดๆ” วาจำาเพาะพธกรรมทางศาสนา ทานระบวา ใหมการสวดอภธรรมศพเพยง 7 วนเทานน

คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ

10คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ

ใชแตเทานนทานยงไดสงเสยอยางชดเจนวา “ศพของ อาตมา ใหมอบแกมหาวทยาลยขอนแกนภายใน 24 ชวโมง หลงจากมรณภาพลง” เพอเปน “อาจารยใหญ” ใหแก นกศกษาแพทย นเปนการใหครงสำาคญและครงสดทายของหลวงพอคณ ในยามทยงมชวตทานใหทกอยางททานมหรอ ไดมา ไมวา เงนทอง วตถมงคล และคำาสอน ดวยเมตตาจต อนใหญหลวง สมกบโวหารทกลายเปนเอกลกษณประจำาตวทานวา “กใหมง” เปนการสอนดวยการกระทำาตลอดทงชวตวา “ยงเอามนยงอด ยงสละใหหมดมนยงได” สดทายเมอ ทานสนลม แมเอาอะไรไปไมไดเลยสกอยาง แตกยงมอก สงหนงทใหได นนคอ รางกายของทาน

เคยมลกศษยทกทวงทานเรองน ทานยนยนเจตนารมณไมเปลยนแปลง โดยใหเหตผลวา “กมานกไดวาอยากจะสรางบารม… เรองบรจาคศพ ดกวาเอาไปเผาทง ใหเขาเอาไปเปนทาน ไดเปนครเขา …พวกลกหลาน เมอถงเวลาทกหมด ลมหายใจแลว พวกมงกอยาไดหนวงเหนยวเลย ใหเขาไปเถอะ เพราะมนจะเสยเจตนาของก ขอใหอนโมทนากบก”

นอกจากเจตนาทจะใหจน “หยดสดทาย” เพอเปนประโยชนแกผคนแลว อกเหตผลหนงกคอหลวงพอคณไมอยาก

11คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ

ใหผคนเดอดรอนเพราะทาน ดงทานไดกลาวไวหลายปกอนมรณภาพวา “กเองไมอยากเปนภาระกบคนอน ....กไมตองการใหศษยานศษยเดอดรอน หรอเกดความวนวายขนเมอยามทลวงลบไปแลว และเพอไมตองการใหเกดเปนปญหาระหวางลกศษยดวยกน”

หลวงพอคณคงเหนอยเนองๆ วา งานศพพระมหาเถระ ชอดงนนมกจดอยางฟมเฟอย กอใหเกดความสนเปลองอยางมหาศาล โดยหาสาระประโยชนไดนอย อกทงสรางความ เดอดรอนแกผคนไปทว จนอาจถงขน “คนตายขายคนเปน” ใชแตเทานนยงมกมความขดแยงเกดขนระหวางลกศษยลกหาทงพระและฆราวาส เนองจากมความเหนแตกตางกนเกยวกบ การจดพธศพ ยงไมตองพดถงการทะเลาะเบาะแวงเกยวกบ ผลประโยชนทเกดขน ดงนนเพอตดปญหาเหลาน ทานจง เขยนระบไวในพนยกรรมของทานอยางชดเจนวา นอกจาก พธศพใหจดอยางเรยบงาย มพธรตองแตนอยแลว ศพของ ทานกมอบใหแกมหาวทยาลยทนทเพอประโยชนในการศกษาตอไป (ผลดประการหนงททานอาจคดไมถงกคอ มผคน พากนไปบรจาครางกายมากมายเปนประวตการณคอ วนละกวา 100 คนทคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

12คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ

บางวนสงถง 200-300 คน ทงในชวงทสวดอภธรรมศพ หลวงพอและหลงจากนน)

16 พฤษภาคม 2558 คอวนทหลวงพอคณมรณภาพ สงททานปรารถนาไดปรากฏเปนจรง งานศพของทานเปนไป อยางเรยบงาย ไมมการนำาศพของทานไปบำาเพญกศลท วดบานไรตามทลกศษยจำานวนหนงขอรอง สงขารของทานถกเคลอนไปยงมหาวทยาลยขอนแกน และมการสวดพระอภธรรมทนนเปนเวลา 7 วน ตามททานระบไว เหตการณผานไป ดวยด ไมมความวนวายหรอความขดแยงเกดขนในหมลกศษย ลกหา แมบางคนมความเหนวาไมสมเกยรตทาน แตก สมธรรมอยางยง กลาวคอ สอดคลองกบธรรมททานสงสอนและปฏบตมาตลอดชวต อกทงสมกบธรรมทพระพทธองคทรงประกาศ

อยางไรกตามนาคดวาหากพนยกรรมของทานระบ เพมเตมวา ทานอยากใหปฏบตกบรางกายของทานอยางไรในชวงททานปวยหนกในระยะสดทายและไมรสกตวหรอ ไมสามารถตดสนใจไดดวยตนเอง กเปนไปไดวาชวโมงทายๆ ของทานจะไมกลายเปนชวงเวลาแหงความโกลาหลวนวาย ดงทไดเกดขนในชวง 30 ชวโมงสดทายของทาน

13คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ

จากปากคำาของพยาบาลทดแลหลวงพอทวดบานไร ประมาณ 5.45 น. ของวนท 15 พฤษภาคม พบวาหลวงพอมอาการหมดสตไมรสกตว จงรบแจงใหแพทยทราบ เมอแพทยมาถงกพบวา หลวงพอคณหยดหายใจ และหวใจหยดเตนแลว จงทำาการปมหวใจเปนเวลา 1 ชวโมง เมอหวใจกลบมาเตนใหม ไดใสเครองชวยหายใจ พรอมทงเครองกระตนหวใจ แลวรบสงไปรกษาตอทโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา ประมาณ 20.00 น. แพทยรายงานวา หลวงพอมสญญาณชพไมคงท รวมทงมเลอดออกในทางเดนอาหารจำานวนมาก นอกจากนน ไตยงหยดทำางาน เปนผลใหไมมปสสาวะออกจากรางกาย ทงน เกดจากปอดและหวใจหยดทำางานเปนเวลานาน วนรงขน แพทยพบวาระบบหายใจของหลวงพอลมเหลวและหวใจ หยดเตนอกครง จงทำาการปมหวใจอก แมหวใจกลบมาเตนใหม แตอาการของหลวงพอกยงคงทรดลงเปนลำาดบ

กระทงเวลา 11.45 น. แพทยไดประกาศวาหลวงพอคณ มรณภาพแลว ตอมา น.พ. พนศจย นาคพนธ หวหนาคณะแพทย ไดแถลงขาวโดยใหรายละเอยดเพมเตมวา หลวงพอมรณภาพ เนองจากหยดหายใจ เพราะมลมรวเขาไปภายในปอด หรอ ทเรยกวาปอดแตก ทำาใหหวใจหยดเตน จนตองปมหวใจเปนเวลานานถง 1 ชวโมง ครนมาถงโรงพยาบาลแลว ยงตองปมหวใจเพมถง 2 รอบ แตดวยความทหลวงพอหมดสตตงแตอยท

14คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ

วดบานไรแลว เมอหยดหายใจและหวใจหยดเตนเปนเวลานาน กสงผลใหอวยวะอนๆ วกฤตตามไปดวย เขาสภาวะสมองตายตงแตแรก ตอมาแพทยพยายามยอหวใจ และปอด จนมาถงไต แตแลวในทสด อวยวะสำาคญกลมเหลวลงทงหมด หลวงพอจงถงแกมรณภาพ

เหนไดชดวาแพทยพยายามยอชวตของหลวงพอทก วถทาง แตกไมสำาเรจ แตถงแมสำาเรจ หลวงพอกคงมสภาพไมตางจาก “ผก” คอไมรสกตว เนองจากสมองขาดออกซเจนเปนเวลานาน แพทยเองกยอมรบวาหลวงพอเขาสสภาวะ สมองตาย (อาจจะตงแตทวดบานไรแลว) เหลานยอมไมใชสภาวะทหลวงพอปรารถนาเปนแน เพราะทานไมตองการใหตวทานเปนภาระแกใครมาตงแตแรกแลว ยงไมตองพดถงวาทานไมมความหวงแหนในชวต ชนดทจะตองยอใหยนยาวทสดไมวาดวยวธการใดๆ กตาม เพราะทานเหนวาความตายเปนธรรมดา ดงทานเคยสอนลกศษยใหเจรญมรณสตดวยการบรกรรมวา “ตาย” เมอหายใจเขา และ “แน” เมอหายใจออก

นาคดตอไปดวยวาสงขารวย 91 ของหลวงพอซงลมปวยมานานนบป เขาออกโรงพยาบาลหลายครง จะสามารถทนการปมหวใจถง 2-3 ครงไดมากนอยเพยงใด อยางไรกตามสำาหรบแพทยแลว ยอมไมมทางเลอกอน หากคนไขหยดหายใจหรอ

15คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ

หวใจหยดเตน ยอมจำาตองพยายามชวยชวตเอาไวกอน เวนแต คนไขไดแสดงเจตนาลวงหนาวาไมตองการใหทำาเชนนนเมอ เขาสระยะสดทายของชวต หรอญาต (และลกศษย) ระบไว ชดเจนวาไมตองการใหยอชวตคนไขเพราะคนไขไดสงไว ขณะทยงมความรสกตวอย

ในทศนะของพทธศาสนา ชวตทดไมไดหมายถงชวตทยนยาว แตหมายถงชวตทตงมนในธรรม ประกอบคณงาม ความด ถงพรอมดวยประโยชนตนและประโยชนทาน หรออยอยางไมประมาท ในทำานองเดยวกนการตายดกไมได อยทวา ตายทไหน ดวยสาเหตใด อายเทาไร แตหมายถง การตายดวยจตทสงบ ปลอยวางทกสง ไรอารมณเศราหมอง นนหมายความวากอนตายกควรมคณภาพจตทด สำาหรบปถชนคนทวไป บรรยากาศแวดลอมเปนสงสำาคญทเออใหเกดคณภาพจตดงกลาว แตหากบรรยากาศรอบตวคนไข ในวาระสดทายเตมไปดวยความโกลาหล และมการยอชวต ดวยวธการตางๆ มากมาย ทกอใหเกดทกขเวทนา เชน การปมหวใจ นาสงสยวาบรรยากาศเชนนจะเออใหเกดการตายดไดเพยงใด

หลวงพอคณเปนผทจดเจนในการบำาเพญทางจต การยอชวตของทานดวยวธการตางๆ ทกลาวมายอมไมอาจ

16คำาสอนสดทายของหลวงพอคณ

รบกวนจตหรอขดขวางการตายดของทานได แตคนทวไปยากจะทำาเชนนนไดภายใตบรรยากาศดงกลาว ดงนนหาก ไมปรารถนาภาวะเชนนน ควรตดสนใจไวแตเนนๆ วา เมอ เจบปวยจนเขาสระยะสดทายของชวต อยากใหแพทยปฏบต กบรางกายของตนมากนอยเพยงใด จะยอมใหปมหวใจ ใชเครองชวยหายใจ หรอผาตดใหญ ฯลฯ หรอไม หาก ไมประสงคเชนนน เพราะยอมรบความตาย ไมปรารถนา ทจะ “หอบสงขารหนความตาย” ดงคำาของทานอาจารย พทธทาส หรอปรารถนาทจะตายอยางสงบ กควรระบเจตนารมณดงกลาวเอาไวลวงหนา ไมเพยงแตทำาพนยกรรม ทจะมผลหลงตายแลวเทานน

หลวงพอคณไดสอนธรรมแกศษยานศษยจนถงวาระสดทายของทาน คำาสงเสยเกยวกบการปลงศพของทาน เปนแบบอยางทดทงแกพระและโยม แมแตชวงทายของชวต ทานกยงใหแงคดหรอบทเรยนเพอการเตรยมตวตายท พงประสงค หากพจารณาไตรตรองและนำาไปปฏบตกยอม เกดประโยชนแกเรามใชนอย

ตดทอนตพมพครงแรกในคอลมนจตววฒน มตชนรายวน 7 พฤศจกายน 2558

17

เอกภพ สทธวรรณธนะ / ปณยอาภา ศรครนทร

���������������ระเบดราชประสงค:�����เมอควนจางหาย�เราเหนอะไรชดขนบาง

18

17 สงหาคม 2558 เวลา 18.55 น. เสยงระเบดดงสนนกลาง สแยกราชประสงค แยกทมความคบคงวนวายทสดทงในทาง การจราจร ชวตคนเมอง และชวตทางการเมอง

ผลของแรงระเบดปรศนาสงผลกระทบในวงกวาง ยสบชวตลมตาย บาดเจบอกกวาสองรอย ทรพยสนจำานวนมากเสยหาย ความนาเชอถอของประเทศสนคลอน ซงอาจสงผลตอระบบเศรษฐกจและความเปนอยของคนเลกคนนอยตามมา

วนน พวกเราผานเหตการณนนมาแลวมากกวา 4 เดอน บางคนลมเลอนมนไปเสยแลว แตบางคนกยงจำาได อาจเพราะเปนเหตการณใหมทคนไทยไมเคยเจอมากอน บางคนอาจอยรวมในเหตการณ บางคนประสบความสญเสยจากเหตการณนน ทงนคดทงหมดกยงไมแลวเสรจ อยในระหวางการจบกม สบสวนและดำาเนนคดตามกระบวนการยตธรรม

ระเบดราชประสงค: เมอควนจางหาย เราเหนอะไรชดขนบาง

19

บทความนขอเชญชวนทกทานมองยอนกลบไปยงเหตการณราย เมอควนระเบดและอารมณตระหนกจางหาย เราจะเรยนรจากปรากฏการณความตายสะเทอนขวญน ไดอยางไรบาง

ชวตทแสนเปราะบาง ในโลกททกอยางโยงใยและซบซอน

เปนอนวาสงคมไทยมไดเปนสงคมหมบานท มแต คนกนเอง อยรวมกนอยางพงพาอาศยสยามเมองยมอกตอไป สงคมรายรอบตวเรามคนหลากเชอชาตดำารงอย ตงแตแรงงานจากประเทศเพอนบาน นกทองเทยว นกธรกจ นกการทต และนกอนๆ ทไมปรากฏจดมงหมาย

เราอยในสงคมทรฐบาลไทยตองเกยวพนกบการทตระหวางประเทศอนซบซอน โยงใยอยในเครอขายผลประโยชนมหาศาล และระบบความเชอทบางครงกเปราะบางและ ขดแยง ในการนอาจมบางกลมบางคนทรสกเหลออดจากสภาวะบบคน พวกเขาอาจเลอกแสดงออกดวยความรนแรง ตงแตการประทวงขดขนไปจนถงการมงหมายเอาชวต กรณ ราชประสงคสะทอนวาบางครงชวตของคนบรสทธกถกปลด

ระเบดราชประสงค: เมอควนจางหาย เราเหนอะไรชดขนบาง

20

พรากไปงายๆ ชวตทมคณคาถกลดทอนเหลอเพยงสาสน แสดงความไมพอใจและความเกลยดชงของกลมผกอการ

เราไมมทางรไดเลยวา พนททเรากำาลงเหยยบยน หางรานทกำาลงจบจาย รถไฟทเรากำาลงเดนทางมความหมายทนาทำาลายลางหรอไม เราไมมทางรวาใครบางคนกำาลง คดหยบฉวยฉากทเรายนใหเปนฉากความตาย หลายครง ความตายกอยใตฝาเทา เราไมมทางรไดเลยวาในวนาทตอไป เราจะยงมชวตอยหรอไม ใครจะกลาสญญาวาชวตเปยมดวยความแนนอน?

พรอมไหม กบการตายรนแรงเฉยบพลน

แนนอนวา การตายทราชประสงค คอการจากพรากทเฉยบพลนรนแรงยง เปนการตายทามกลางความไมร ชวนหดหและหวาดผวา แตบางครงชวตกเปนเชนน เราตายโดยไมรตวและเตรยมการมากอน ในมมของผตาย เขาจะตายดวยระเบด ดวยอบตเหตทางถนน ตายดวยเครองบนตก หรอถกรถชน กเฉยบพลนแทบจะไมตางกน ทวาในมมของญาต การตาย ของพวกเขาถกใหความหมาย ถกใสเนอหาความรสกตางๆ กลายเปนความสะเทอนขวญชวนหดหเศราหมอง

ระเบดราชประสงค: เมอควนจางหาย เราเหนอะไรชดขนบาง

21

สำาหรบคนสวนใหญ ผโชคดทไมไดเปนผประสบเหตโดยตรงหรอแมแตโดยออม ไมมญาตหรอเพอนพนองบาดเจบลมตายในเหตการณ แตหากใหลองมองนกยอนกลบสนาทททานทราบขาวสะเทอนขวญวนนน บางคนอาจรสกหวาดหวนในใจอยางชดเจน สมผสไดถงความหวาดกลวเกาะกมหวใจ หวงกงวลวาคนรกของเรายงอยดหรอไม จตใจของเราวาวนและเดอดพลาน

เปลา... ผเขยนมไดตำาหนทานทอยในสภาวะจตทไมปกต เพยงแตปรารถนาจะชวาเหตการณเชนน นาจะเปนบททดสอบทด ทวดวาคณภาพการประคองสตของทานใชงานไดอยาง ทนทวงทมากนอยเพยงใด หากวนนนทานตนตระหนกคมสต ไมได จอมจมเปนสวนหนงของความปนปวนวนวาย นคง เปนสญญาณใหทานไดพจารณาฝกฝนการเผชญความตาย เสยแตวนน ลองระลกถงความพลดพรากสญเสยไวเปน แบบฝกหด เพราะไมแนวาวนหนง ตวทานหรอคนททานรก กอาจตองอยในเหตการณเดยวกนหรอคลายกน การไดฝกเตรยมใจไวกอน จะชวยประคองสตใหรบมอกบเหตการณสะเทอนขวญไดด

ระเบดราชประสงค: เมอควนจางหาย เราเหนอะไรชดขนบาง

22

ถาเหตรายแบบนอก

เราจะชวยใหสถานการณดขนอยางไรไดบาง

ในชวงเกดเหตการณ เราอาจพบการกระทำาชวยเหลอทนาชนชม วนมอเตอรไซครบสงผบาดเจบทนทวงท ลาม แปลภาษามาชวยผประสบภยชาวตางชาตเตมโรงพยาบาล ผบรจาคใหเลอดผประสบเคราะหเตมลนเกนพกด นเปน ชองทางหนงทพวกเราสามารถชวยได การชวยกนในยามวกฤตสะทอนถงสภาวะของสงคมและจตใจทเจรญมอารยะ ทงน การชวยเหลอใดๆ ควรจะมาจากผมใจพรอมๆ ไปกบทกษะความสามารถ พงรวาหากทานไมพรอมทจะชวย ไมใชเรองผด หากจะอยเฉยๆ มฉะนนความชวยเหลออาจกลายเปนการ เพมภาระปญหาใหกบสถานการณเฉพาะหนา หรอไมกเพมอตตาตวตนแกคนชวยไปโดยไมรตว

ตวอยางทนาสงเกตคอ การระดมขอมลทางโซเชยลเนตเวรกตามจบตวผรายอยางสะเปะสะปะ การเผยแพรกระจายขาวสารขอมลทไมถกกลนกรอง การถายและแชร ภาพศพทหวาดเสยวหมนเหม การกนดาประณามผกระทำาผดอยางหยาบคายเกลยดชง

การกระทำาเหลานแมทำาไปดวยความปรารถนาด แต พงระวงในเหตการณครงหนาวา ทานกำาลงเปนสวนหนงของ

ระเบดราชประสงค: เมอควนจางหาย เราเหนอะไรชดขนบาง

23

การสรางความปนปวน แผกระจายความหวาดกลวตนตระหนกในวงกวาง เปนสวนหนงของการเผยแพรขอมลผดๆ สงเหลานแทนทจะเปนการชวยเหลอ กลบทำาใหเจาหนาทสวนหนงตองสญเสยเวลาและทรพยากรมาชวยเหลอทาน แทนทจะใชไปกบการบรรเทาเยยวยาสถานการณทกำาลงวกฤตใหเขาสสภาวะปกต การถายและแชรภาพศพยงถอไดวาเปนการไมเคารพ ไมใหเกยรตผตาย และละเลยความรสกของครอบครวผสญเสยอกดวย

การดแลจตใจตนเองใหมสต มความเขมแขงมนคง จง นาจะเปนภารกจประการแรกของพวกเรา การกลบมาสงเกตลมหายใจเขาออก ระลกรถงชวตทยงอยในกายและหวใจทกำาลงเตน การระลกรวาสมาชกในครอบครวของเรายงมชวตอยด การบอกรกคนททานรก การโอบกอดคนททานหวงใย นาจะชวยใหจตใจของทานมความสงบเปนเบองตน

ลองชวนกนสวดมนตทำาความด อทศสวนบญสวนกศล ใหผลวงลบ สงจตเมตตาปรารถนาดไปยงผสญเสยและ ญาตใกลชดของพวกเขา ตลอดจนเจาพนกงานทอาจกำาลงปฏบตหนาท หากเปนไปได ลองบรจาคทรพยไปยงกองทนทเชอถอได ฟงขาวเฉพาะชองทางทเปนทางการวาตองทำาตวอยางไร งดแชรขาวสารจากแหลงขาวทไมนาเชอถอ ไมม

ระเบดราชประสงค: เมอควนจางหาย เราเหนอะไรชดขนบาง

24

แหลงทมาชดเจน เหลานเปนตวอยางทดทชวยใหทานดแลจตใจของตวเอง ดำารงใจใหอยในสภาวะปกต ไมเปนสวนหนงของความปนปวนและวกฤตการณ

สดทาย บางครงทานอาจตองยอมรบวา ทานไมสามารถชวยอะไรในเหตการณทกำาลงดำาเนนไปไดเลย ทานเปนเพยง ผตดตามใหกำาลงใจอยในมมเงยบๆ ทานทำาอะไรไมได นอกจากทำากจการตรงหนาททานไดรบมอบหมายอยแลว กมใชเรองเสยหาย ยงหากธระการงานททานกระทำาอยเปนสมมาอาชวะแลวละก ทานกกำาลงชวยพยงสงคมนในทางออมอยเชนกน

หากทานเปนคนอบขนมปง กขอใหอบใหอรอยเปน ของขวญแกผซอ หากทานเปนคนขบรถเมล กขอใหขบอยาง มวนยและหลบรถกภยทกครงดวยกด ระบบสงคมทดซงประกอบไปดวยปจเจกทตระหนกในภาระหนาทของตน ยอมจะมสวนชวยสงคมใหขบเคลอนไปขางหนา ฟนฟวกฤตการณใหกลบคนสภาวะปกตไดโดยเรวอยางไมบอบชำาเกนไปนก

ระเบดราชประสงค: เมอควนจางหาย เราเหนอะไรชดขนบาง

25

ขวญชาย ดำารงขวญ

บทเรยนในการจากลา�ของ�ประชาธป�มสกพงศ

26

30 กรกฎาคม 2558

ผมตนนอนแตเชาตร กดสมารทโฟนเขาเฟซบกดวยความเคยชน ถอยคำาจากมตรสหายหลายทานทำาใหผมเอะใจ เมอรวมกบขาวสารจากสำานกขาวหลายแหง ผมจงรวาไมกชวโมงกอนหนามความสญเสยเกดขน เปนเหตการณทเปลยนให ยามเชาของใครหลายคนปกคลมดวยความโศกเศรา

ราว 4-5 ทมของวนท 29 กรกฎาคม 2558 ประชาธป มสกพงศ หรอ “สงห” มอกตารของวง Sqweez Animal ตดสนใจหยดชวตตวเองไวทอาย 31 ป ตามขาวบอกวาเปนการ ตกจากชน 9 ของคอนโดมเนยมยานทองหลอ แรงกระแทกทำาใหเขาเสยชวตทนทในทเกดเหต

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

27

ไมเพยงคนใกลชดเทานนทเสยใจ ผคนจำานวนไมนอยตางพมพถอยคำาอาลยอยในโลกออนไลน บอกกลาวใหศลปนขวญใจเดนทางไปสททางทด บางคนถงขนาดเสยนำาตาทงท ไมรจกกนเปนการสวนตว

ลมหายใจของสงหเชอมโยงกบญาตพนอง คนรก เพอนฝง และแฟนเพลงจำานวนมาก ชวตของเขาไมใชแค คนหนมหนงคน แตยงเปนลกชายเพยงคนเดยวของ วระกานต มสกพงศ แกนนำากลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) เปนมอกตารของวง Sqweez Animal ทเพอนนกดนตรยอมรบในฝไมลายมอ และยงเปนศลปนนสยดทมแฟนเพลงจำานวนมากหลงรกและคอยเปนกำาลงใจ

ความตายของหนงคนสงผลสะเทอนไปยงหลายคน กลายเปนบทสนทนาตอประเดน “การฆาตวตาย” ทอาจม รายละเอยดมากกวาแคปรากฏการณ

แมวาโดยความหมาย “การฆาตวตาย” จะไมใช “การตายด” (หนงสอ ปทานกรมความตาย ใหความหมายของคำาวา “ตายด” ไววา เปนการตายโดยธรรมชาต เกดจากการถดถอย เสอมสภาพของรางกาย อวยวะ หรอระบบการทำางานของรางกายไมวาจากสาเหตใด มไดเกดจากการถกฆาตกรรม

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

28

ทำาราย ฆาตวตาย อบตเหตรนแรงททำาใหเสยชวตทนทหรอ ไมมโอกาสกลบมามสตสมบรณไดอกเลย) แตเมอเหตการณ ไดเกดขนแลว และคงไมมใครอยากใหลงเอยเชนน เปนเรอง ดกวาหากเราสามารถนำามาใครครวญเพอเปนบทเรยนใหกบคนทยงมชวตอย

จากโรคซมเศราสการฆาตวตาย

“อยาคดมากนะทรก เราอยากไปมานานแลว ชวตสงหไดรกคนทดทสดในชวตมาแลว มนพอแลวครบ” เปนขอความสดทายทสงหเขยนสอสารกบคนรก และเมอถกเผยแพรส โลกออนไลน การสงตอจงเกดขนอยางรวดเรว

หลายคนหยบเอาถอยคำาดงกลาวไปตความตอ เกดเปนคำาพพากษาราวลวงรเจตนา ทงพงตรงไปยงคนรกของสงหวาคอตนเหต ไปจนถงตดสนผตายวา กแคเรองความรก ทำาไมถงตองคดสน ไมเหนใจคนเปนพอแมบางเลย ไปจนถงยกเรองบาปกรรมขนมาเทศนาอยางเปนจรงเปนจง

แมมคำาบอกลาเปนลายลกษณอกษร แตกไมมใครสามารถลวงรสาเหตทแทจรงไดเลย ทงทไมร แตบางคนกลบ

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

29

กลาฟนธงอยางมนใจ ซงไมนอยเปนถอยคำาทรนแรงตอคน ใกลชดของผเสยชวต

ในขาวมการพดถงวา สาเหตหนงของการฆาตวตายของสงห อาจมาจากการปวยเปนโรคซมเศรา ทำาใหสาเหตทแทจรงอาจมรายละเอยดมากกวาการคดสนของคนๆ หนง

“โรคซมเศรา” เกดความผดปกตของสารสอประสาท ทเกยวของกบการควบคมอารมณ ไดแก สารเซโรโทนน (sero-tonin) และสารนอรเอพเนฟรน (norepinephrine) มปรมาณลดลง ซงสาเหตอาจมาจากกรรมพนธ ความสญเสยทกระทบกระเทอนจตใจ ความเครยดสะสม และผลสบเนองจากโรคทางกาย จนสงผลกระทบตอผปวยทงทางรางกายและจตใจ เกดเปนอาการนอนไมหลบ ตนกลางดก ฝนราย เบอหนายชวต รสกวาตวเองไรคณคา บางคนถงขนาดมความคดอยากฆาตวตาย

ทางออกทตรงไปตรงมาทสดกคอ เมอรสกวาตวเองมอาการดงกลาว เราควรไปพบจตแพทยเพอหาทางรกษา ทงดวย วธการใชยามาปรบสมดลใหกบสารเคมในสมอง รวมถงวธจตบำาบด แตเนองจากโรคซมเศราเปนโรคจตเวช เลยมกถกผคนในสงคมไทยตตราวาเปนอาการของ “คนบา” ความไมร

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

30

ไดสรางภาพเชงลบ จนผทมอาการเขาขายหลายคนไมคดวาตวเองปวย ไปจนถงรวามแนวโนมแตปฏเสธการรกษา เพราะเกรงวาจะถกตดสนคณคาจากคนรอบขาง

จากอาการเพยงเลกนอยจงสะสมจนยากแกการรกษา และอาจลงเอยดวยความสญเสย ทงทจรงๆ แลวโรคซมเศรานนไมตางจากโรคทางรางกายจำานวนมาก นนคอสามารถรกษาใหหายได

ขอมลของกรมสขภาพจต เมอ พ.ศ. 2556 บอกวา คนไทยมอตราการฆาตวตายกวา 3,900 คนตอป โดย 2 ใน 3 มอาการของโรคซมเศราทไมไดรบการวนจฉยและการรกษา หากแตความเปนจรงกคอ ไมใชเรองงายเลยทใครสกคนเขาจะพาตวเองไปสขนตอนการรกษาดวยตวเอง คนใกลตวจงเปนปจจยสำาคญในการสงเกตอาการ ผานทงสหนาทาทาง รวมถงคำาบอกเลาตางๆ ทเขาสงสญญาณมา

ไมวาเราจะเรยกสงทมนษยคนหนงเผชญวาโรค อาการ ความเครยด หรอแมแตความคดมาก กอนการรกษาใน โรงพยาบาล เบองตนทสดในฐานะเพอนมนษย หากมการ สงสญญาณผานคำาพดในลกษณะเบอหนายชวต รสกวา แตละวนชางไรคณคา จะอยหรอตายกไมตางกน โดดเดยว

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

31

อางวาง ราวกบอยในโลกนเพยงลำาพง เราไมควรมองวา เปนแค “คำาบน” ตดจบดวยคำาวา “เอานะ อยาคดมาก” แลวชกชวนไปสกจกรรมสนกสนานใหลมความเศรา เพราะนน อาจกลายเปนการปฏเสธความชวยเหลอโดยไมไดตงใจ

เพราะหวงเวลาทออนแอและอางวาง การรบฟงเปนเครองมอสำาคญยงทชวยเตมพลงใจ

ฟงดวยใจ การเยยวยาวอนทรงพลง

หลงการเสยชวตของสงหไมนาน “สะมารตนส” องคกรทมวตถประสงคหลกเพอปองกนการฆาตวตาย ผานการรบฟงผทกำาลงเผชญความยากลำาบากทางโทรศพท โดยมอาสาสมครจากหลากหลายอาชพมาทำาหนาท ไดทำาคลปวดโอชนหนง ขนมาเพออธบายสงทเรยกวา “ฟงดวยใจ” วาคออะไร

คลปวดโอนำาเสนอผาน เป-อารกษ อมรศภศร ซงเปนเพอนสนทของสงห โดยเขาไดบอกเลาความรสกตอความสญเสยทเกดขน ดวยความรสกผดในฐานะเพอนคนหนงท ไมสามารถชวยเหลอไดอยางทควรจะเปน

“ชวงเวลานน คนรอบตวเขาไมนอยเลย แตพวกเราพลาดไปแคนดเดยว พวกเราหางจากเขาแคแวบเดยว” เป

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

32

พดถงชวงเวลากอนความสญเสย ตามดวยการเปดบทสนทนากบอาสาสมครคนหนงของสะมารตนส ผานคำาถามวาเขาเองควรฟงอยางไร

“เรารบรวาเขากำาลงรสกอะไร” อาสาสมครคนนน พดถงความหมายของคำาวา “ฟงดวยใจ”

“การทเราแนะนำาเขาวาใหทำาอะไรบางอยาง เขาจะรสกวา มงรหรอเปลาวะวากเศรา การแนะนำามนจะปดกนความเขาใจ ความรสกของกนและกน แลวเราจะมนใจไดยงไงวา คำาตอบของเราทเราอยากจะแนะนำาเขาเหลอเกนมนถกตองสำาหรบชวตเขา ในเมอแมกระทงปญหาเรายงรไมครบมตเลย แลวคำาแนะนำาเราจะถกหรอผดไดยงไง เพราะฉะนนหนาทของเราคอ ฉนอยตรงนนะ ไมวาเธอจะอยในความรสกไหน ฉนกอยขางๆ เธอ”

เมอเราฟงใครสกคนดวยใจ เขาจะรบรไดวามคนพรอมอยเคยงขาง เขาไมไดเดยวดายอยางทรสก คณคาทเคยหายไปกจะคอยๆ กลบมาเมอมคนรบรตวตนของเขาอยาง เตมเปยม ถงตอนนน ความคดวาอยากจากโลกนจะนอยลงไป ในผเปนโรคซมเศราขนเรมตน การรบฟงนบเปนวธการเยยวยา อนทรงพลง บางทอาจมคณคาเสยยงกวาคำาแนะนำาแบบคมคายดวยซำาไป

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

33

และหากจำาเปนตองเขาสการรกษาในแผนกจตเวช ของโรงพยาบาล ความไววางใจทเกดขน ยงชวยเปดประตสการรกษาในขนตอไป เพอฟนคนสขภาพใจของมนษยคนหนงใหกลบมาแขงแรงดงเดม

ถงวนนน เราคงไมตองเผชญกบความสญเสยทไมมใครอยากใหเกดอกตอไป

บทเรยนในการจากลาของ ประชาธป มสกพงศ

34

นภนาท อนพงศพฒน

ความตายของหนนอยอลนผปลกสำ�นกคนทวโลกตอปญหาผลภย

35

ภาพรางไรชวตของหนนอยทสวมเสอสแดงนอนควำาหนา บนหาดทรายทามกลางระลอกคลนทกระทบเขาหาฝงบนชายหาดแหงหนงในตรก กลายเปนภาพทกระทบใจผคนไป ทวโลก สงผลสะเทอนใหเกดความเคลอนไหวและการเรยกรอง ใหแกไขปญหาผอพยพจากซเรยโดยเฉพาะกลมประเทศในยโรป มลเหตของการอพยพนเรมมาจากการประทวงตอตานรฐบาลของประชาชนในกลมประเทศอาหรบ ในชวง พ.ศ. 2554 ทรจกกนในชอ “เหตการณอาหรบสปรง (Arab Spring)” รวมทง ในซเรยดวย จากนนความขดแยงไดขยายตวจนกลายเปนสงครามกลางเมองในหลายพนท ประเทศซเรยเองกตกอยในภาวะดงกลาวเชนกน

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

36

ประเทศเลกๆ ทรมรวยดวยรองรอยของอารยธรรมอนหลากหลายทสบทอดยาวนานมาแตยคหนใหมจนถงปจจบนอยางยากจะหาทไหนๆ เกดจากการทกลมตางๆ ผลดเปลยนกน เปนเจาผยดครองดนแดนทเปนประเทศซเรยในปจจบน ไมวา จะเปนพวกบาบโลเนย อซซเรย ฮตไทท กรก ซาซาเนยน เปอรเซย โรมน อาหรบ กระทงชาวยโรปในยคลาอาณานคม เหตนทำาใหโบราณสถานหลายแหงในซเรยไดรบการประกาศใหเปนมรดกโลก เชน ซากสถาปตยกรรมยคโรมนในเมอง พารมรา (Palmyra) ปราสาทในยคสงครามครเสด เมอง โบราณใน ดามสกส (Damascus) บอสรา (Bosra) รวมทง อเลปโป (Aleppo) เมองทกลายเปนสนามรบอนดเดอดระหวางฝายตอตานและรฐบาลซเรย ปจจบนมรดกโลกหลายแหง กลายเปนเศษซากปรกหกพงไปแลว

ชาวซเรยจำานวนมากจงพากนอพยพหนภยสงคราม โดยเดนทางขามพรมแดนมายงประเทศเพอนบานทมพรมแดนตดตอกน โดยมากจะเดนทางเขาไปยงเลบานอน จอรแดน และ ตรก มจำานวนนอยทเดนทางเขาไปในประเทศอรกเพอนบาน อกแหงของซเรยทยำาแยไมแพกน ประมาณการวาสงครามไดทำาใหประเทศมผเสยชวตไปแลวไมตำากวา 250,000 ถง 300,000 คน และมผอพยพออกนอกประเทศเพอลภย

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

37

สงครามมากกวา 5 ลานคน ยงไมนบผคนอกกวา 8 ลานคน ทตองอพยพโยกยายจากบานเกดเรอนนอนของตนเองเพอหนภยสงครามแมจะไมไดออกไปนอกประเทศกตาม แมในชวงแรกหลายฝายจะคาดการณวาความขดแยงในซเรยคงจะจบลงในเวลาไมนาน แตกเปนการประเมนทพลาดไปมากเมอสงครามไดดำาเนนมายาวนานกวา 4 ป พรอมกบความรนแรงทขยายตวเพมขนไปเรอยๆ จากการตอตานรฐบาลของประธานาธบด บาชาห อล-อสซาด กลายมาเปนเรองของความขดแยงระหวางนกายในศาสนาอสลาม มาสการทำาสงครามศกดสทธของขบวนการรฐอสลาม (ISIS) กบฝายทพวกเขา เหนวาเปนพวกนอกศาสนา ไมวาจะเปนมสลมดวยกนหรอกลมทนบถอศาสนาอนๆ

ขณะเดยวกนความขดแยงทขยายตวดงกลาวไดชกพาเอาฝายตางๆ เขามารวมในสงครามกลางเมองน ทงกลมประเทศในตะวนออกกลางมาจนถงกลมชาตมหาอำานาจในยโรป โดยฝายรฐบาลไดรบการหนนหลงจากพนธมตรทสำาคญ คอ รสเซย อหราน และกลมฮซบลลอฮ สวนฝายตอตานบางกลมไดรบการสนบสนนจากพนธมตรอาหรบ ตรก และชาตมหาอำานาจตะวนตก สรรพอาวธถกนำาเขามาใชในการตอส ไมเวนแมแตอาวธตองหาม เชน อาวธเคม ดงมขาว

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

38

ในชวง พ.ศ. 2556 วา มการการใชจรวดบรรจกาซซารนยง เขาใสเขตปรมณฑลของกรงดามสกส ตามมาดวยการกลาวหากนระหวางฝายรฐบาลและฝายตอตานวาอกฝายเปนเจาของอาวธดงกลาว

หากแตความสญเสยและความตายทดำาเนนมาอยางตอเนองยาวนานรวม 4 ป กลบไมอาจสะเทอนใจผคนและสงคมโลกใหเปดห เปดตา เปดหวใจรบรความทกขยากและสญเสยของผคนหลายลานคน จนกระทงเรองของ อลน เคอรด (Alan หรอ Aylan Kurdi) สมาชกตวนอยของครอบครวชาวซเรย ครอบครวหนง ไดกลายเปนขาวพาดหวในสอตางๆ ทวโลก

เดมครอบครวของพวกเขาอาศยอยในกรงดามสกส จากนนตองพากนอพยพหนความรนแรงออกมาอยทเมอง อเลปโป และยายมาทโคบาน อนเปนทอยของครอบครวฝายภรรยา เมองโคบาน (Kobani) เปนเมองเลกๆ ทางตอนเหนอของซเรยใกลเขตแดนตรก ประชาชนสวนใหญของเมองนเปนคนเชอสายเครด เมองนไดตกอยภายใตการดแลของกลมกองกำาลงชาวเครดเมอ พ.ศ. 2555 แตตอมาถกกลม IS เขายด เมอปลายปทแลวทำาใหเมองนกลายเปนสมรภมเดอด จนม ผอพยพออกจากเมองเปนจำานวนมากกอนทเมองจะถกยดคน

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

39

ในทสด แตกกลายสภาพเปนเมองราง มแตเศษซากปรกหกพงและศพเกลอนกลาด ขาดแคลนอาหาร นำาสะอาด และ ยารกษาโรค

อบดลลาห พอของอลนทำางานอยในตรก จงคดจะพาครอบครวออกไปอยดวยกน เขาจงตดสนใจนำาภรรยาและลกอกสองคนเดนทางอพยพออกจากเมองในชวงทมการสรบรนแรงไปยงตรก กอนจะเดนทางตอไปยงกรซเพอหาทางไปสมทบกบญาตทอาศยในแคนาดา ทางเลอกของเขาในการเดนทางสประเทศทสามเปนเชนเดยวกบผอพยพจำานวนมาก คอการลกลอบขามฝงทะเลเอเจยนจากดนแดนตรกไปยงเกาะคอสของกรซเพอหาทางตอไปยงประเทศทสาม แมวาการตดสนใจเดนทางครงนภรรยาของเขาจะไมเหนดวยเนองจาก วายนำาไมเปน แตในทสดทงหมดกตดสนใจเดนทางไป พรอมกน ทงอบดลลาห ผเปนพอ รฮานา ผเปนแม กาหลบ ลกชายคนโตอาย 5 ขวบ และอลน ซงอาย 3 ขวบ พรอมกบ ผอพยพคนอนๆ รวม 16 คน เดนทางขามฝงดวยเรอยาง ในชวงเชามดของวนท 2 กนยายน พ.ศ. 2558 กอนทเรอยางพลกควำาทำาใหผโดยสารจมนำาเสยชวตไป 11 คน ทงผใหญ เดก รวมทงหนนอยอลน พชาย และแมของพวกเขาดวย ในวนตอมา พอของเขาไดนำารางของภรรยา และลกนอยทงสอง

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

40

กลบไปฝงทเมองโคบาน เมองทพวกเขาเดนทางจากมาดวยความหวงถงชวตทดกวายงดนแดนอนหางไกล

เหตการณทเกดขนนไมใชครงแรกทเรอของผอพยพ อบปางลง รายงานของขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาต (UNHCR - United Nations High Commissioner for Refugees) ชวา ใน พ.ศ. 2557 มผอพยพเสยชวตจากความพยายามในการขามทะเลเมดเตอรเรเนยนมาสยโรป 3,500 ราย การจดการปญหาผอพยพจงเปนเปนปญหาใหญทยโรปตองเผชญอยในปจจบน มรายงานวานบตงแต พ.ศ. 2557 การยนขอสถานะผลภยในกลมประเทศสหภาพยโรปสงเปนประวตการณ โดยในปนน มผยนขอเปนผลภยราว 626,000 ราย เฉพาะครงปแรกของ พ.ศ. 2558 มผยนขอสถานะผลภย ในกลมประเทศสหภาพยโรป 395,000 ราย โดยจำานวนมากทสดสามลำาดบแรกมาจากประเทศ ซเรย อฟกานสถาน และ อรก จงเหนไดชดวาปญหาความรนแรงทเกดขนในแตละประเทศเปนปจจยสำาคญของการอพยพลภยออกนอกประเทศ

การพยายามหลบหนเขาเมองดวยวธการตางๆ เพราะหวงทจะพบกบชวตทดกวา กลบกลายเปนโศกนาฏกรรมใหเปนขาวอยเสมอ ประเทศในกลมสหภาพยโรปหลายประเทศ

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

41

พยายามแกปญหาดวยการปองกนไมใหผอพยพเขาประเทศของตนดวยมาตรการแขงกราว เชน การสรางแนวปองกน การจบกมคมขง การปรบเงน และผลกดนกลบตนทาง รวม ไปถงหาทางจดการกบตวการทขนสงคนเขามา แตดเหมอนจะไมเปนผลมากเทาไหร จำานวนคนทหลงไหลเขายโรปยงไมมททาวาจะลดลง ขณะเดยวกนจำานวนคนทเสยชวตขณะพยายามลกลอบเขาประเทศกเพมสงขน

กอนหนาขาวของหนนอยอลน เมอเดอนเมษายนปน มเรอของผอพยพทออกจากลเบยขามทะเลเมดเตอเรเนยนและอบปางลง ในเรอมผโดยสารราว 850 คน จมนำาสญหายไปราว 800 คน ซงกรณดงกลาวทำาใหบรรดาผนำาจากประเทศตางๆ ไดหารอกนถงมาตรการแกไขปญหาผอพยพอยางจรงจง มากขน แตสำาหรบสาธารณชนแลว ขาวทเกดขนกลบไมไดสรางผลกระทบสกเทาไหร บางทอาจเพราะผอพยพจำานวน 800 คนทหายสาบสญไป ไมไดปรากฏรองรอยใหเหน ตางกบ กรณของหนนอยอลน เคอรด เมอรางเลกๆ นนปรากฏใหคนทวโลกประจกษตอสายตาผานชองทางสอสารตางๆ จนทำาใหบรรดาผนำาประเทศตางๆ ในยโรปตองไดหารอกนเพอหาทาง แกปญหาอกครงหนง รวมถงเงนบรจาคสำาหรบชวยเหลอ ผอพยพในองคกรตางๆ กเพมสงขน

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

42

บรรดาสมาชกของโซเชยลมเดยและศลปนพากนนำาภาพของเขาไปดดแปลงในรปลกษณตางๆ เพอเปนการแสดงความเสยใจและความรำาลกถงเขาและบรรดาผอพยพ แมจะมเสยงทวงตงเรองความเหมาะสมของการเผยแพรภาพ และยงม ขอสงสยตอขอเทจจรงของสงทเกดขน แตผลสะเทอนจากการตายของหนนอยอลนทำาใหหลายๆ ประเทศเกดการปรบนโยบายการรบผอพยพ โดยเฉพาะอยางยงในแคนาดา ประเทศทครอบครวเคอรดมงจะเดนทางไป และพอของเขา อางวาถกปฏเสธคำาขอลภย มการนำากรณนไปเปนประเดน หาเสยงและโจมตฝายกน รวมไปถงการปรบทาทและนโยบายทมตอผอพยพ จสตน ทรโด นายกรฐมนตรของแคนาดา คนปจจบนจากพรรคเสรนยม ไดประกาศในชวงหาเสยงเลอกตงเพราะกรณนวา มนโยบายในการรบผอพยพชาวซเรย 25,000 คนเขาประเทศ ตางจากนโยบายของรฐบาลกอนทจำากดไวเพยง 10,000 คน

เราคงยากจะมคำาอธบายไดอยางชดเจนวา ทำาไมภาพของหนนอยอลน เคอรด จงทำาใหเกดผลกระทบมากมายหลายประการ รวมไปถงการวพากษวจารณเรองการนำาเสนอภาพขาวของเขา อยางไรกด เรองราวปญหาของซเรยและตะวนออกกลาง ปญหาของผอพยพในยโรปไดถกนำาเสนอ

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

43

และใหโลกไดเขาใจและหาทางออกรวมกน และทสำาคญภาพของเขาไดปลกมโนสำานกของผคนธรรมดาสามญจำานวนมากทวโลก จนเกดการกระทำาอนหลากหลายเพอชวยเหลอและพยายามเปลยนแปลงเรองทเกดขน

ซอหมาเชยน นกประวตศาสตรคนสำาคญของจนเคยกลาววา “คนเรานนตายครงเดยว แตความตายนนอาจ หนกกวาขนเขาไทซาน หรอเบาบางราวขนหาน ขนกบวา เขาจะเลอกใชความตายนนอยางไร...” ดวยอายเพยง 3 ขวบ อลน เคอรด คงไมไดคดจะเลอกในทางใดทางหนง แตความตายของเขาทำาใหโลกเหนแลววา ความตายทหนกแนนราวขนเขานนเปนเชนไร

ความตายของหนนอยอลน ผปลกสำานกคนทวโลกตอปญหาผลภย

44

ภสนวจ ศรสวรรณ

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช�ตนสจจา

45

1. งดงามดจสรวงสวรรค

16 กนยายน 2558 เมรวดธาตทองถกเนรมตใหงดงาม ดจสวนดอกไมในแดนสวรรค ดอกไมโทนสขาวชมพมวง หลากชนดถกจดเปนทงแบบชอ พวง และสายหอยระยามาจาก เพดานราวกบมานบปผาหรอนำาตกดอกไมทไหลมาจาก สรวงสวรรค งดงามยากจะบรรยายใหเหนภาพดวยภาษาพด ดงตาเหน จงขอนำาคลปวดโอเรองพธพระราชทานเพลงศพ คณนงนช ตนสจจา ณ วดธาตทองความยาว 16 นาท ททางเจาภาพเปนผจดทำามาประกอบ (https://www.youtube.com/watch?v=mDTK2ZnqJbE)

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

46

บางคนบอกวาเปน “งานศพทสวยทสดในชวตเทาทเคยไปมา”

งานนเจาภาพบอกวาอยากตกแตงใหเปนสวนดอกไมบนสวรรค โดยใชดอกกหลาบ 2 แสนดอก หวาย 5 แสนชอ สบปะรดส 8,000 ตน และใชเวลาในการจด 3 วน 3 คน โดยชางจดดอกไมซงเคยควาแชมปเหรยญทอง 6 สมยจาก งานเชลซฟลาวเวอรโชว ประเทศองกฤษ ใชงบไปกวา 10 ลานบาท

นอกเหนอจากบรรยากาศอนสวยงามหอมกรนของ มวลดอกไม บรรยากาศภายในงานยงสงางามสงบและไรความโศกเศราราวกบไมใชงานศพ สดำาซงเปนสแหงความเศราโศกสญเสยปรากฏใหเหนเฉพาะเสอผาเครองแตงกายของผมา รวมงานเทานน ไมมนำาตาหรอการรองไห บางคนดวดโอ งานศพแลวถอนหายใจดวยความเตมอมราวกบไดดวดโองานแตงงานหรองานเฉลมฉลองอนทรงเกยรต ซงเปนไปตามแนวคดของกมพล ตนสจจา เจาของและนกแตงสวนแหงสวนนงนชและบตรชายของผตายทมแนวคดหลกในการแตงสวนวาอลงการ แปลก และทำาใหคนดมความสข

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

47

อกสงทพเศษหนงแตกตางจากงานศพทวไปคอ เจาภาพประกาศผานสอใหผสนใจเขาชมความงามของสวนดอกไม ภายหลงพธพระราชทานเพลงศพไดตามอธยาศย ซงนอกจากจะเปนการแบงปนความความงามในศลปะการจดดอกไมอนจะเกดบญกศลตอผวายชนมแลว ยงกอใหเกดผลประโยชนสงสดจากทรพยากรทลงทนลงแรงไปนบสบลานบาทอกดวย

2. สมเกยรตสมฐานะ

เจาของงานศพคอคณนงนช ตนสจจาทเสยชวตดวย โรคชราในวย 91 ป ผกอตงสวนนงนชพทยา ซงมทมาจาก การทเธอเดนทางไปดงานสวนพฤกษชาตในตางประเทศและประทบใจในสวนอนสวยงาม ประกอบกบเปนคนทชนชอบดอกไมเปนทนเดม เธอจงตดสนใจเปลยนสวนผลไมขนาด 1,500 ไร มาเปนสวนไมดอกและไมประดบ และปลกสรางสงอำานวยความสะดวกตางๆ เพอบรการนกทองเทยวและการจดเลยง โดยเปดอยางเปนทางการในป พ.ศ. 2523 มอายกวา 30 ป มนกทองเทยวเขาเยยมชมวนละประมาณ 2,000 คน นอกจากนยงขยายงานไปยงแหลงทองเทยวอนๆ เชน สวนนงนชเชยงใหม

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

48

ปจจบนสวนนงนชพทยามชอเสยงและความงามในเชงสวนพฤษศาสตรตดอนดบโลกมาอยางตอเนอง ลาสดเวบไซตทองเทยวทวโลกยกยองใหตด 1 ใน 10 ของสวนทสวยทสดในโลก ในเชงงานตกแตงสวนนงนชมกไดรบเลอกใหเปนตวแทนของรฐบาลไทยไปตกแตงสวนในงานระดบโลกนบครงไมถวน เชน งานพชสวนโลกทประเทศจน นอกจากนยงพชตรางวลเหรยญทอง 6 ปซอนทงานเชลซฟลาวเวอรโชว ซงเปนงาน จดสวนระดบโลกทจดมาอยางตอเนองนบรอยป

เมอพจารณาจากทมา พนฐานของครอบครว หนาทการงาน และความเชยวชาญทางธรกจของผวายชนมแลว การจดงานศพดวยดอกไมหลายแสนดอกและถอเปนหนงในประวตศาสตรการจดดอกไมงานศพทยงใหญถอวาสมฐานะ นอกจากจะเปนการระลกถงผตายอยางสมเกยรต และมความหมายสะทอนถงตวตน ไมวาจะเปนความรกชอบ หนาท การงาน ตลอดจนความภาคภมใจของผตายไดเปนอยางดแลว ผลพลอยไดอกประการหนงทไมวาจะเจาของงานจะตงใจ หรอไมกตาม คอความงดงามอลงการของงานนจะเปนเครองรบประกนความสามารถและชอเสยงดานการจดสวนในวาระตางๆ ของสวนนงนชไดเปนอยางด

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

49

3. ดอกไมกบงานศพ

ดอกไมกบงานศพเปนของคกนมาแตไหนแตไร ในการขดคนพบหลมฝงศพของมนษยยคกอนประวตศาสตรมกปรากฏดอกไมและเกสรดอกไมอยคกบศพ นกประวตศาสตรสนนษฐานวาดอกไมถกนำามาใชปกคลมรางของผเสยชวตเพอดบกลนอนไมพงประสงค

ในวฒนธรรมทเกยวของกบดอกไมอยางเขมขน เชนวฒนธรรมตะวนตกทดอกไมเปนสวนประกอบของพธกรรมสำาคญของชวตตงแตเกดถงตาย นอกเหนอจากวตถประสงคดงเดมขางตน ดอกไมยงเปนเครองแสดงออกซงความรก ความเหนอกเหนใจ และความเคารพตอผวายชนม และใหกำาลงและแบงปนความโศกเศราจากญาตพนองของผตายอกดวย ดงนนชาวตะวนตกจงนยมใหชอดอกไมในงานศพหรอสงดอกไมไปใหกำาลงใจญาตพนองทบาน

ในเชงสนทรยะดอกไมในพธศพยงทำาหนาทสรางบรรยากาศทออนโยนนมนวล และจะเปนภาพทายๆ อนสวยงามทผสญเสยนกถงผตาย กลาวอกนยหนงความสวยงามของดอกไมในงามศพจะไมตายไปจากความทรงจำาของคนท ยงอย ดงนนจงนยมตกแตงพธศพดวยดอกไมใหสวยงามทสด

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

50

ความหมายทลกซงยงไปกวาสงทมองเหนคอ ดอกไมเปนสญลกษณเชงศาสนาและจตวญญาณทสะทอนถงวงจรชวตของมนษยทเกดขน เบงบาน และเหยวแหงรวงโรยไป...หากผเกยวของและผรวมงานศพมเวลาใครครวญและเกบเกยวประโยชนจากความหมายเหลาน

ในบานเรา เมอพดถงดอกไมในงานศพ นอกเหนอจากดอกไมทใชในการบชาพระ เชน ดอกบว สงแรกทคนนกถงคอดอกไมกลนแรงอยางดอกซอนกลนซงถกนำามาใชเพอกลบ กลนศพ จนทำาใหดอกซอนกลนถกตความวาเปนดอกไมแหงความตาย ตอมาเมอยาฉดศพถกพฒนาขน การประดบงานศพ ดวยดอกซอนกลนกคอยๆ หลายไป แตความเชอดงกลาวยงไมจางหาย

สวนประเพณการจดดอกไมประดบงานศพ โดยเฉพาะการประดบโลงและประดบเมรสำาหรบสามญชนถอเปนสงใหมทเพงเกดขนเมอไมกสบปมาน จากการเทศนาของหลวงพอปญญานนทภกขในเรอง การทำาศพแบบประหยด เมอวนท 21 มนาคม 2525 วา “...เมอกอนนไมมการจดดอกไมขนไปตามราวบนได เดยวนมจดทกแหง อาตมาจำาไดวา เพงเกดขนเมอสกปกลายนเอง จดดอกไมทราวบนได เพราะกลวยไมมนมาก

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

51

เมองไทยเวลาน ดอกไมมาก กเลยจด เมอจดขนสกรายแลว รายอนกทำาตาม...”

ปจจบนดอกไมในงานศพไมใชเปนแคเพยงดอกไม หากแตเปนสญลกษณแสดงถงฐานะและรสนยมของเจาภาพ วดและรานจดดอกไมมกมบรการรบจดดอกไมในงานศพเปนเรองปกตสามญ สนนราคาหลากหลายขนอยกบรปแบบและประเภทของดอกไม มตงแตหลกพนถงหลกลาน เชน เมอ เรวๆ นมขาวในสอตางๆ วาในงานศพของบรรณาธการนตยสารแฟชนรายหนงมคาใชจายจดดอกไมถง 5 แสนบาทเปนตน โดยรานจดดอกไมบางแหงอำานวยความสะดวกดวยการจดเปนแพกเกจสำาเรจรป เชน แบบกอ ซงแบงเปน 5 กอ 7 กอ หรอ 9 กอ แบบสวนแบงเปนสวนแบบ 2 ชน หรอ 3 ชน แบบสวนนำาตก แบบโมเดรนซงจะใชดอกไมสดประดบภาพถายผตาย และชดดอกไมประดบเมรแบงเปนแบบกาแลน เลอยเสา กอผก และราวบนได เปนตน

พวงหรดเปนดอกไมงานศพอกประเภทหนงทผคน นยมมอบใหเพอแสดงความเสยใจตอผตายและญาตพนอง ในงานศพคนธรรมดาสามญพวงหรดไมมากนก แตงานศพของผหลกผใหญหรอผบรหารมกเตมไปดวยพวงหรดของผบรหาร

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

52

หนวยงานตางๆ หากมโอกาสไปนงอยในบรเวณจดงานแตเรมตนจะพบความลำาบากใจทงของเจาภาพและพนกงานเมรในการจดททางและเคลอนยายพวงหรดเพอใหเหมาะสมกบตำาแหนงฐานะของเจาของพวงหรด นอกจากนยงเปนภาระ ในการกำาจดหลงเลกงานหรอหลงสนวนแลวอกดวย

ปจจบนมทางเลอกใหมแทนพวงหรดดอกไมสด เชน พวงหรดพดลม พวงหรดหนงสอ พวงหรดจกรยาน พวงหรดตนไม แตดเหมอนวาขนชอวาพวงหรดซงเปนสงของ ของทไดมกไมถกนำาไปใช หรอสรางปญหาใหกบเจาภาพและทางวด ดงนนจงมแนวคดใหมๆ เชน เจาภาพบางรายแจงลวงหนาผานทางสอตางๆ วาไมรบพวงหรด และขอใหผมจตศรทธาบรจาคเปนเงนเพอนำาไปบรจาคใหกบโครงการทเปนประโยชนตอสงคมตอไป ซงจะเปนกศลผลบญใหกบผตายไดอกตอหนง เชน นำาไปซอเครองมอแพทย ชวยเหลอเดกๆ ในบานพกเดกตางๆ เปนตน

4. บทสรป

สงใดกตามทสงคมยอมรบเปนประเพณ แมกาลเวลาและบรบทของสงคมเปลยนแปลงไป กยงตองใชเวลาในการ

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

53

เปลยนแปลงความเชอและประเพณเหลานน ภาระหนาทของคนรนใหมๆ คอการเสนอแนวคดและวธปฏบตเพอใหเกด ประเพณใหมๆ ทเออตอสงคมและสงแวดลอมในปจจบนนนเอง

ประเดนหนงทสงคมไทยเรมพดถงกนคอ ความเหมาะสม พอดในการจดงานศพ ขณะเดยวกนกยงสามารถคงแกนสาระสำาคญในงานศพไวไดครบครน กลาวคอประหยด มความหมาย และเกดบญกศลทงตอผตายสงคม และสงแวดลอม ซงความเหมาะสมในทนหมายรวมทงกรณเจาภาพงานศพและผไปรวมงานศพดวย

กรณงานศพของคณนงนชนบเปนตวอยางงานศพทเรยกไดวาเหมาะสมกบบรบทของครอบครว อยางไรกตามแมเราจะไมมฐานะแบบคณนงนช แตกสามารถออกแบบงานศพ ของตวเราหรอคนในครอบครวแบบมสาระและสอใหเหนถง ตวตนของผตายไดเชนกน โดยพจารณาบนเงอนไขเดยวกนวา ผตายเปนใคร ประกอบคณงามความดใดมาบาง และยดถอความเชอประเพณแบบใด

ดอกไมกบงานศพอลงการของนงนช ตนสจจา

54

กนกวรรณ กนกวนาวงศ

ความตายธรรมดาๆ�ของประภสสร�เสวกล

55

ป 2558 เกดความสญเสยครงสำาคญในแวดวงวรรณกรรมของไทย หลงการเสยชวตของประภสสร เสวกล ศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลป ประจำาป 2554 เมอเวลา 2 นาฬกาของวนศกรท 18 กนยายน นกเขยนชอดงเสยชวตดวยอาการหวใจลมเหลว ในวย 67 ป ณ บานพกยานบางแค กรงเทพมหานคร

ประภสสรเปนนกเขยนทไดรบการยอมรบในวงการวรรณกรรมรวมสมยของไทย เขาสรางสรรคผลงานทมคณคาและไดรบความนยมมากมาย มผลงานเรองสนกวา 150 เรอง นวนยายมากกวา 60 เรอง และกวนพนธกวา 200 บท นวนยาย หลายเรองไดรบการดดแปลงสรางเปนละครโทรทศนและภาพยนตร อกจำานวนหนงไดรบการแปลเปนภาษาตางประเทศ

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

56

เมอขาวการเสยชวตของเขาแพรออกไป เกดกระแสการแสดงความรสกรวมในโซเชยลเนตเวรกอยางกวางขวาง ผท อยในวงการวรรณกรรมตางแสดงความอาลย ขณะทนกอานทวไปตางแสดงความเสยใจตอการสญเสยครงน

สงนสะทอนวาชอของประภสสร เสวกล ไดเขาไปอย ในหวใจของผคนทผกพนกบงานเขยนของเขามาอยางยาวนาน

หากยอนกลบไปกอนหนาน ประภสสรมโรคประจำาตวทเกดขนตามวย ทงโรคเบาหวาน โรคหวใจและความดนโลหต แตอาการปวยไมไดเปนอปสรรคตอการทำางานและการเดนทาง ซงเปนวถทเขารกตลอดชวตการเปนนกการฑตและนกเขยน

ราวตนป 2556 อาการปวยเรมสอเคารนแรงขน เมอคนหนงเขามอาการไอหนก พอตกดกกหายใจลำาบาก ทางครอบครวจงนำาตวสงโรงพยาบาล ผลการตรวจพบวาออกซเจนในเลอดตำามาก ถกนำาตวเขาหองไอซย รงขนมภาวะปอดตดเชอ และนำาทวมปอด ครงนนเขาตองรกษาตวในหองไอซยนาน รวมเดอน และหลงจากนนรางกายของเขากออนแอลง

ปลายปเดยวกนเขาถกนำาตวเขาหองไอซยอกครง เนองจากเกดภาวะขาบวมและหายใจขด หมอเกรงวาระบบหายใจจะลมเหลวได จงแนะนำาใหใชเครองชวยหายใจ ทแรก

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

57

เขาและครอบครวไมยนยอม แตหมอพยายามอธบายวาเปนเรองจำาเปน เพอชวยใหหวใจไมตองทำางานหนกเกนไป สดทายจงตกลง

“เปนการตดสนใจท เจบปวดใจมาก หลงจากคณประภสสรฟนขนจากยานอนหลบทใหกอนใสเครองชวยหายใจ เขาตกใจกลวและดนรนอยางแรง เมอพบวามอทงสองขาง ถกมดไวกบขางเตยง มทอชวยหายใจอยในคอทำาใหพดไมได รบรเลยวาเขาตองทรมานมาก กวาจะปลอบใจใหรวาอะไร เปนอะไร และหายตกใจกใชเวลาพกใหญ ถอเปนบทเรยนวา แมคณหมอไดใหขอมลเครองมอแพทยแลว แตคำาบอกเลากบสงทเกดขนจรงๆ กตางกนมาก” ภรรยาของเขากลาว

เมอขยบมอเปนอสระไดบาง เขาใชวธสอสารดวยการเขยน ประโยคทเขยนใสกระดาษบอยๆ กคอ “ถามหมอ เมอไรจะเอาทอออก”

ขณะนนกำาลงอยในชวงการจดงานประกาศยกยอง ผลงานวรรณกรรมของศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลปจำานวน 38 เรองใหเปนวรรณกรรมแหงชาต เพอสรางเกยรตภมให วงวรรณกรรมไทยและนกเขยนไทย ซงเปนงานสำาคญทประภสสรรเรมไว เมอเขาปวยทางผจดงานจงหารอภรรยาวา

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

58

จะเลอนการจดงานออกไปกอนไหม แตเธอรดกวาหากงาน ถกเลอนออกไปเพราะอาการปวย สามจะเสยใจมาก จงยนยนใหจดงานตามเดม ซงเธอมาพบในภายหลงวาเปนการตดสนใจทถกตอง เพราะในทสดเขากออกจากโรงพยาบาลไดทน และ มโอกาสไดเหนดวยตาตนเองวางานนนประสบความสำาเรจอยางงดงาม

กลางป 2558 เขาเปนหนงในคณะผแทนคนไทยท เดนทางไปรวมงานฉลอง 60 ปความสมพนธไทย-อหราน แตเขากตองเจอปญหาเดมคอ อาการคลายนำาทวมปอด และถกนำาตวสงเขาไอซยอกครง หลงกลบถงเมองไทย เขายงคงใชชวตตามปกตและปฏบตตามคำาแนะนำาของหมออยางเครงครด

ประภสสรเปนคนเจาความคด ไมหยดนง แมจะเกษยณอายราชการจากกระทรวงการตางประเทศแลว และมโรคประจำาตวททำาใหตองระมดระวงการใชชวตมากขน แตเขายง คงมงมนทำางานดานวรรณกรรมทงเบองหนาและเบองหลง ดวยหวงจะยกระดบงานวรรณกรรมของไทยใหกาวไกลในระดบสากล

นอกจากนนกเขยนคนดงยงมความเปนครสง ชอบสอน ชอบแลกเปลยนความคดเหนกบผคน ดวยหวงจะสงเสรมเดกรนใหมๆ ใหเปนนกเขยนและนกอานทมคณภาพ

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

59

“ถาไมมผอานคณภาพ นกเขยนคณภาพกจะเกดไมได” เปนคำาพดทเขามกกลาวบอยๆ

ในบทบาทของคชวต ประภสสรมความเปนสภาพบรษสง เขาแทบไมเคยแตะเนอตองตวภรรยาจนกระทงแตงงาน ตงแตนนมาไมวาจะไปทไหนคสามภรรยาจะจบมอกนไวตลอดเวลาจนเปนเอกลกษณ เมอถกถามเรองนเขามกตอบสนๆ วา

“เธอเปนผหญงทผมรอคอยจบมอดวยมาทงชวต เมอ ไดจบมอเธอในวนแตงงานจงไมคดจะปลอยมอเธออกเลย”

ลกชายทงสองเปรยบเปรยวาพอแมของพวกเขาเหมอนฝาแฝดตวตดกน เมอเหนคนหนงกตองเหนอกคนหนงดวย และความแนบชดนยงมากขนหลงจากเขาปวยหนกเขาขนวกฤตหลายรอบ คลายกบทงสองตองการใชเวลาทเหลอรวมกนใหมากทสด

หลงเจบปวยประภสสรยงคงทำางานตลอดเวลา ปฏทนการทำางานเตมเหยยดไปจนถงวนพฤหสบดท 17 กย. ซงเปนวนสดทายของเขา

“วนนนเขาบอกวา ‘พรงนกจะไดพกแลว’ กไมคดวาจะเปนการพกตลอดไป” ภรรยาของเขาเลา กอนเสยชวตไมกวน เขาเกบของใชสวนตวทกชน จดเขาตและใสลนชกอยาง

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

60

เรยบรอย บอกเลกนดหมอนวดทมานวดประจำา เปนสงทภรรยาแปลกใจแตเมอถามเขากไมไดคำาตอบอะไร

สองวนกอนเสยชวต ประภสสรเดนทางไปวางศลาฤกษ ทโบสถวดปาภวงทอง จงหวดอดรธาน ซงเปนวดทเขาศรทธา

วนรงขนเขาเดนทางตอไปทนครหลวงเวยงจนทน สปป. ลาว ไดไปสกการะพระธาตหลวง ซงเปนสถานทศกดสทธ คบานคเมอง มอนสาวรยพระไชยเชษฐา ซงเปนกษตรยทมชอเสยงมาก และอยในนวนยายเรองสดทายของเขาเรอง “หยาดนำาฝนแหงลานชาง หยดนำาคางแหงลานนา” ซงอยในชดวรรณกรรมเพออาเซยน งานสำาคญชวงทายๆ ของเขา ทเปนการประพนธนวนยายเพอเผยแพรเรองราวเกยวกบประเทศตางๆ ทอยในกลมสมาชกอาเซยนทง 9 ประเทศ

เสรจจากการสกการะสงศกดสทธ เขาเดนทางตอไปเยยมนกเขยนอาวโสทคนเคยกน คลายจะเปนการไปเพอ บอกลาสถานทและบคคลทเขาศรทธาเปนครงสดทาย

วนรงขนทงคไปรวมงานบวงสรวงเปดกองถายละคร เวลาในขวดแกว ทดดแปลงสรางจากนวนยายของเขา จากนน จงพากนไปกนเปดยาง ซงเขาเอยปากบนกบภรรยามา หลายวนแลววาอยากกนเปดยางอรอยๆ จากนนจงไปบนทก

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

61

เทปรายการวทย แตขณะกำาลงบนทกเสยงอย จๆ เสยงของเขากหายไปเฉยๆ ซงทงเขาและภรรยาเขาใจวาเปนเพราะความออนไหวทเกดขนบอยในระยะหลง

ความออนไหวนนเกดขนกบทงรางกายและจตใจ เธอสงเกตวาพกหลงสามจะสะเทอนใจงาย จนบางครงคลายจะเผลอรองไหออกมา บางเวลาทอยกนตามลำาพงเขากเปรยๆ ออกมาวา “ไมรจะไปเมอไหร” ซงทกครงทไดยนภรรยากจะเลยงไปคยเรองอนเพอใหเขาสบายใจ

ระหวางมอเยนวนนนเขาบอกภรรยาวาตองสะสางงานตางๆ ทคางอยใหเสรจ และขนไปหองนอนทอยชนบนบน เรวกวาปกต สกพกเขากขอใหภรรยาไปอญเชญพระพทธรปจากหองพระมาให เพอไหวและอธษฐาน จากนนเขากขอใหภรรยามานอนกอด

สกพกเขาถามเธอวา “อยากไดอะไรเปนของขวญวนเกดและวนครบรอบแตงงานทเพงผานไป เธอตอบวา “อยากไดเธอนนแหละ อยากใหอยกบฉน” แลวทงคกหลบไปในออมกอด

สกพกเขาลกขนไปหองนำาโดยมภรรยาเดนประคองตามหลงไป ขณะนนเขายงเดนไดอยางปกต แตเมอไปถงหองนำา จๆ เขากทรดตวนงลงและบอกวาหายใจไมออกขอใหเอายามา

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

62

เธอรบวงไปหยบยาแลววงกลบเขาไปหา เหนเขานงออนแรง จงรบเอายาใสปากไวใตลน แตไมถงอดใจเขากแนนงไป เหนทาไมดเธอจงรบดงรางของเขาลงมานอนกบพนเพอปมหวใจ และทำาทกอยางเทาทจะนกวธได ปากกตะโกนรองบอกเขาวา “อยามาทงกนแบบนนะ” แตเขาไมตอบสนองใดๆ

เธอจงรบวงไปตะโกนรองเรยกลกชายซงอยชนลางให ขนมาชวยกน เมอลกชายวงขนมาถง กไปลากถงออกซเจน และเอาสายใสจมกให แตพอยงคงแนนงอย จงวงไปกดโทรศพทเรยกรถพยาบาล

นาทนนเธอตระหนกไดวาเขาจากไปแลว

เมอเรยกสตได เธอจงใชมอขางหนงรองศรษะของเขาไวบอกเขาวา “พฑจา ไปหาแสงสวางนะ ไปหาพระพทธเจา เกดชาตหนาฉนใดใหเราอยคกนตลอดไป” เธอพดประโยคนซำาๆ

เธอเองเพงไดประจกษกบความตายแบบตอหนาตอตา ไดพบวาความเปนและความตายมเสนแบงเพยงเสยววนาท ทกอยางเกดขนอยางรวดเรว และบดนคนทเธอรกไดจากไปในออมกอดของเธอ

ความรสกสญเสยเขาเกาะกมหวใจ โหวงเหวงเควงควาง ควบคมตวเองแทบไมได เพราะเธอไมไดเตรยมตว ไมรลวงหนา

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

63

วาเขาจะมาจากเธอไปตอนน สงททำาไดดทสดขณะนคอเธอตองยอมรบความจรงใหได

เธอคดไดวาสามเองเตรยมตวเพอการเดนทางครงสดทายแลวเปนอยางด นเปนชวงนเวลาทมเพยงเธอกบเขา เธอพยายามรวบรวมความเขมแขงเพอกลาวลาและเปน กำาลงใจในการเดนทางครงนของสาม

เธอดนาฬกาเพอจดจำาเวลาทเขาจากไปอยางไมมวนกลบ จากนนประมาณ 15 นาทรถพยาบาลกมาถง เจาหนาทพยายามปมหวใจกชวตแตไมมสญญาณชพใดๆ

สงเธอและลกชายทงคไดเรยนรจากการจากพรากครงน นนคอชวตนนไมแนนอน ความตายเปนเรองงายดายมาก เกดขนไดทกเวลานาทอยางไมมใครกำาหนดได เมอถงเวลา กตองไปไมวาจะยนยอมหรอไม สงททำาไดกคอการยอมรบความเปนจรงตอสงทเกดขน เพอใหการจากกนมคณคา ตอการเรมตนใหมของคนทยงมชวตอย แมวาชวตทเหลออยจะแหวงเวาดวยความรสกของคนทหวใจไดขาดหายไปแลว ครงดวงกตาม

ความตายธรรมดาๆ ของประภสสร เสวกล

64

ทกความตายมบทเรยน

65

ทมาของภาพหลวงพอคณ หนา 8http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?t=33510

เหตระเบดราชประสงค หนา 17http://www.tnews.co.th/html/contents/162553/

งานศพคณประชาธป มสกพงศ หนา 25http://www.bigza.com/news-176523

หนนอยอลน หนา 34http://www.news.com.au/lifestyle/real-life/news-life/cory-bernardi-blaming-aylans-dad-for-drowning-on-greek-beach/news-story/3387911b5c643817f35afa95b087eba4

งานศพคณนงนช ตนสจจา หนา 44http://www.bloggang.com/m/mainblog.php?id=vinitsiri&month=17-09-2015&group=384&gblog=92

งานศพคณประภสสร เสวกล หนา 54http://images.voicecdn.net/media/640/330/storage0/887682.jpg

66

โครงการสอสารสรางความตระหนก��วถสการตายอยางสงบ��(ความตาย�พดได)

เพราะความตายถกรบรเพยงมตของความเจบปวดทรมาน สญเสย อปมงคล นากลว จงทำาใหผคนในสงคมพากนลมและมองไมเหนความเปนจรง วาความตายตองมาเยยมเยอนเราอยางแนแทในวนหนง

ความกลวทตามมาดวยการหลกเลยง และความประมาททตามมาดวยการละเลย ไมสนใจเรยนรความตาย

ทำาใหเมอตนเองหรอคนใกลชดตองประสบกบ ภาวะใกลตายเขาจรงๆ กไมสามารถจดการไดอยางมสต

ผทประสบปญหามากทสดดจะเปนผปวยทไดรบความทรมานจากการยดความตายดวยอปกรณทาง การแพทยตางๆ และอาจตายทามกลางบรรยากาศท

67

ไมเปนมตรตอการตายอยางสงบสมศกดศรความเปนมนษย ขณะเดยวกนญาตผดแลและครอบครวตองอยในภาวะเศราหมอง สนหวง ไรซงทางออก

ทำาใหตองมคาใชจายมหาศาลจากการยอชวตดวยเทคโนโลยเกนความจำาเปน

ปญหาดงกลาวสามารถปองกนไดหากมการเตรยมความพรอมดวยความรความเขาใจในเรองทเกยวของกบการเตรยมตวรบมอกบความตาย

โครงการสอสารสรางความตระหนก วถสการตายอยางสงบ จงเกดขนเพอสรางความตระหนกใหสงคม รบรวาความตายเปนเรองสำาคญทพงเรยนรเปนกาวแรกของการเตรยมตวตนเองและคนรอบขางใหสามารถรบมอกบความเจบปวยและความตายไดอยางสงบ อกทงจะทำาใหใชชวตอยางมคณคาเปนประโยชนเกอกลตอตนเองและสงคมโดยรวม โดยเปนสวนหนงของโครงการเผชญ-ความตายอยางสงบ เครอขายพทธกาเพอพระพทธศาสนาและสงคม ภายใตการกำากบดแลของสมาคมบรบาล- ผปวยระยะทาย โดยการสนบสนนของ สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

68

กจกรรมหลกของโครงการ มดงน

• จดนทรรศการและเวทสาธารณะ เชน นทรรศการ Before I die พรอมกอนตาย

• กจกรรมสญจร เชน พธกรรมความตายของชาวจน ครสต และมสลม

• เวทเสวนา เชน การสอสารเรองความตายกบเดก, อาทตยอสดงเสวนา เนองในวนอฏฐมบชา

• กจกรรมเกมไพไขชวต : เกมสนทนาเรองชวตและความตาย

• แอพพลเคชน Life Countdown ( นบถอยหลงชวต )

• จดพมพหนงสอเผยแพร อาท คมอ Add ความตายเปน friend, ฉลาดทำาศพ ฯลฯ

• จดหมายขาวราย 3 เดอน “อาทตยอสดง”

ตดตามกจกรรมของโครงการไดท www.budnet.org/peacefuldeath และ FB: Peacefuldeath

69

โครงการเผชญความตายอยางสงบ��เครอขายพทธกา

สบเนองมาจากทศนคตทคนในสงคมมตอความตายมกเปนไปในดานความสญเสย เจบปวดทรมาน เปนอปมงคล นาหวาดกลว จงทำาใหคนพากนแกลงลมความตาย ไมตระหนกถงความจรงวา ความตายตองมาเยยมเยอนเราอยางแนแทในวนหนง

ความกลวทตามมาดวยการหลกเลยง และความประมาททตามมาดวยการละเลย ไมสนใจการเรยนรการรบมอกบความตาย ทำาใหเมอตนเองหรอคนใกลชดตองประสบกบความเจบปวยหรอการตายเขาจรงๆ กไมสามารถจดการไดอยางมสต ผประสบปญหามากทสด คอผปวยทไดรบความทรมานจากการยดความตายดวยอปกรณทางการแพทยตางๆ อาจตายทามกลางบรรยากาศทไมเปนมตรตอการตายอยางสงบและสมศกดศรความเปนมนษย

70

ขณะเดยวกน ญาต ผดแล และครอบครวกตกอยในความเศราหมอง สนหวง ไรทางออก จากการแบกรบภาระการดแลอยางมหาศาล จากการยอชวตดวยเทคโนโลย เกนความจำาเปน

แผนงานเผชญความตายอยางสงบ เครอขายพทธกา จงเกดขนเพอสงเสรมสขภาวะทางปญญา สงเสรมความเขาใจเกยวกบการตายและความตายในมตทางจตใจและศาสนา กระตนสรางความตระหนกถงความสำาคญของการเตรยมพรอมเพอเผชญความตายอยางสงบ อนนำาไปสการใชชวตอยางไมประมาท มคณคา เปนประโยชนเกอกลตอตนเองและสงคมโดยรวม

เครอขายพทธกาดำาเนนงานเพอฟนฟพทธธรรมใหเปนสวนหนงของชวตและมความหมายตอสงคม ผานการดำาเนนโครงการตางๆ อยางเชน โครงการฉลาดทำาบญ ดวยจตอาสา โครงการสขแทดวยปญญา โครงการปวน ตลอดจนเผยแพรหนงสอและสอธรรมะรวมสมย โดยสามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดทเวบไซต www.budnet.org

71

กจกรรมภายใตแผนงานเผชญความตายอยางสงบ

อบรมเผชญความตายอยางสงบ

เครอขายพทธการวมกบเสมสกขาลย ไดรวมกนพฒนาหลกสตรอบรมเชงปฏบต “เผชญความตายอยางสงบ” ตงแตป พ.ศ. 2546 เปนหลกสตรอบรม 3 วน 2 คน สำาหรบผสนใจเรยนรเรองการเผชญความตายอยางสงบอยางลกซง

อาสาขางเตยง

อาสาสมครชวยเหลอผปวยระยะทายดวยการเปนเพอนรบฟง และทำากจกรรมรวมกบผปวยและครอบครว

สายดวนใหคำาปรกษาทางใจ ผปวยระยะสดทาย 086-0022-302

เปดบรการ จนทร - ศกร เวลา 10.00 น. – 16.00 น. โดยจตอาสาเครอขายพทธกา ไดรบการสนบสนนคำาปรกษาจากพระสงฆ แพทยและพยาบาลดแลผปวยระยะสดทายในโรงพยาบาลภาค

72

จดหมายขาวอาทตยอสดง

จดหมายขาวราย 3 เดอน เรยนรความตาย เพอเขาใจชวต

หนงสอและสอเผยแพร

รวมบทความและความร www.budnet.org/sunset

Peaceful Death Facebook Fanpage

ขาวสาร ความเคลอนไหวในหนาเฟซบก www.facebook.com/peacefuldeath2011

โครงการสอสารสรางความตระหนกวถสการตายอยางสงบ หรอ “ความตาย พดได”

เปดพนท ใหสงคมไดตระหนกถงความสำาคญในการ เตรยมตวสนทนาพดคย ฝกฝนการวางใจ และเรยนรทจะรบมอเรองความตาย ผานเครองมอและรปแบบการสอสารทหลากหลาย

73

องคกรภาค

• เสมสกขาลย

• สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

• สำานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.)

• สมาคมบรบาลผปวยระยะทาย (THAPS – Thai Palliative Care Society)

• มลนธโกมลคมทอง

• หนวยดแลผปวยระยะทายแบบประคบประคอง (Palliative Care) ในโรงพยาบาลตางๆ เชน - โรงพยาบาลจฬาลงกรณ - โรงพยาบาลสงขลานครนทร จ.สงขลา - คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล - โรงพยาบาลรามาธบด เปนตน