การคิดแก้ปัญหา - saard...

แผนการจดการเรยนรท ๕ รายวชา ภาษากบการคด ท๓๐๒๑๙ ชน มธยมศกษาปท ๖ หนวยการเรยนรท ๕ เรองการคดแกปญหา เวลา ๘ ชวโมง

๑. สาระสำาคญ การคดแกปญหา เปนความสามารถทางสมองในการขจดสภาวะความไมสมดลทเกดขน โดยพยายาม ปรบตวเองและสงแวดลอมใหผสมกลมกลนกลบเขาสสภาวะสมดลหรอสภาวะทเราคาดหวง การจดการเรยนรแบบกระบวนการแกปญหา เปนอกรปแบบหนงทมความสำาคญมากในยคปจจบน กระบวนการคดการแกปญหาอยางมระบบนน มขอสำาคญหรอขนตอนทสำาคญคอขนระบปญหา เพอไดใชความคด วเคราะห ใชวจารณญาณในการศกษา สำารวจหาขอมล ขนตงสมมตฐาน เปนการคนควาหาขอมล ตาง ๆ มาสรางความสมพนธ เพอใหคดหาถงสาเหตและผลทจะเกดขนในการคาดคะเนคำาตอบ นำามาสรปเกดองคความร เปนองคความรทเกดจากการคดแกปญหา

๒. ผลการเรยนรมความร ความสามารถและทกษะการคดแกปญหา

จดประสงคการเรยนร๑) อธบายความหมายของการคดแกปญหา๒) อธบายทกษะกระบวนการในการแกปญหา

๓) อธบายประโยชนและขอจำากดของวธสอนแบบแกปญหา๔) อธบายรปแบบของกระบวนการคดแกปญหาวธตาง ๆ๕) อธบายเทคนคในการคดหาวธแกไขปญหา๖) มสมรรถนะในดานการคดแกปญหา

๓. สาระการเรยนร ๓.๑ ความร

๑) ความหมายของการคดแกปญหา๒) ทกษะกระบวนการในการแกปญหา

๓) ประโยชนและขอจำากดของวธสอนแบบแกปญหา๔) รปแบบของกระบวนการคดแกปญหาวธตาง ๆ๕) เทคนคในการคดหาวธแกไขปญหา๖) สมรรถนะในดานการคดแกปญหา

๓.๒ ทกษะ/กระบวนการ/กระบวนการคด ๑) ทกษะกระบวนการคดวเคราะห

๒) ทกษะกระบวนการคดแกปญหา

๓.๓ คณลกษณะอนพงประสงค ๑) ความรบผดชอบตองานททำา ๒) ความสนใจกระตอรอรนในการทำางาน

๓) การใหความรวมมอในการทำางาน๔) การเปนผนำาผตามทด

๓.๔ สมรรถนะสำาคญของผเรยน ๑) ความสามารถในการสอสาร๒) ความสามารถในการคด๓) ความสามารถในการแกปญหา๔) ความสามารถในการใชทกษะชวต   ๕) ความสามารถในการใชเทคโนโลย

๔. ความเขาใจคงทน (Enduing Understanding) การทำา Power Point นำาเสนอผลงาน

๕. ชนงานหรอภาระงาน๕.๑ ผลงาน Power Point

๕.๒ ใบงาน๕.๓ ใบกจกรรม

๖. การวเคราะหตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หลกความพอประมาณ

เปนสมาชกทดของกลม เปนผนำาหรอผตามทด

หลกความมเหตผล สามารถแกปญหาไดอยางมเหตผล เหนคณคาของการคดแกปญหา

หลกภมคมกน กลาซกถาม และแสดงความคดเหนอยางถกกาลเทศะ สามารถใชกระบวนการคดวเคราะห และใชสตในการแกปญหาไดอยางถก

ตองเงอนไขคณธรรม มความซอสตย มความรบผดชอบเงอนไขความร มสมรรถนะในดานการคด สามารถคดแกปญหาอยางมประสทธภาพ

๗. กจกรรมการเรยนรชวโมงท ๑

ขนนำา๗.๑ นำาเขาสบทเรยนดวยการนำาภาพนำาทวม ดนถลม ใหนกเรยนรวมกน

อภปรายวา เกดมาจากปญหาอะไร แกไขไดอยางไรขนสอน ๗.๒ ใหนกเรยนทำาแบบทดสอบวดการคดแกปญหา (กอนเรยน)

๗.๓ ใหนกเรยนแบงออกเปนกลม ๆ ละ เทาๆ กน โดยคละความสามารถ เกง ปานกลาง ออน ใหแตละกลม นำาภาพทเปนเรองเกยวกบปญหาตาง ๆ เชนไฟปา นำาเนาปลาตาย ฯลฯ แลวใหนกเรยน รวมกนวเคราะห หาสาเหตของปญหา โดยนำาเสนอดวยผงกางปลา 

๗.๔ ใหตวแทนนกเรยนออกมานำาเสนอผลงานหนาชนเรยนขนสรป๗.๕ นกเรยนและครชวยกนสรปสาเหตของปญหา๗.๖ ครสรปใหนกเรยนเหนถงความสำาคญของการคดแกปญหา

ชวโมงท ๒ขนนำา๗.๗ ครสนทนากบนกเรยนเกยวกบประโยชนและความสำาคญของการ

คดแกปญหาขนสอน ๗.๘ ใหนกเรยนศกษาใบความรท ๑ เรองความหมายของการคดแก

ปญหา สาเหตของการฝกการคดแกปญหา ขอคดกอนคดแกปญหา๗.๙ ใหนกเรยนกลมเดมตงประเดนคำาถามจากเรองทศกษา แลวผลด

กนเลนเกม รไว ใชวา“ ”๗.๑๐ มอบรางวลใหนกเรยนกลมทชนะการแขงขน ขนสรป๗.๑๑ ใหนกเรยนทกคนทำาบนทกการเรยนรสงคร

ชวโมงท ๓ขนนำา๗.๑๒ ครสนทนากบนกเรยนเกยวกบกระบวนการคดแกปญหาขนสอน๗.๑๓ ใหนกเรยนศกษาใบความรท ๒ เรองลกษณะของกระบวนการคด

แกปญหา รปแบบของกระบวนการคดแกปญหาวธตาง ๆ กระบวนการฝกทกษะการคดแกปญหา

๗.๑๔ แบงออกเปนกลม กลมละ ๓ - ๕ คน และใหแตละกลมสรปสาระสำาคญของเรองดวยแผนภมความคด (Mind Mapping)

๗.๑๕ ใหนกเรยนแตละกลมชวยกนตกแตงผลงานเพอจะไดนำามาเสนอผลงานหนาชนเรยนในคาบตอไป

ขนสรป๗.๑๖ นกเรยนและครชวยกนสรปเรองลกษณะของกระบวนการคดแก

ปญหา รปแบบของกระบวนการคดแกปญหาวธตาง ๆ กระบวนการฝกทกษะการคดแกปญหา เทคนคในการคดหาวธแกไขปญหา

ชวโมงท ๔ - ๘ขนนำา๗.๑๗ ใหนกเรยนนำาแผนภมความคด (Mind Mapping) ทไดทำาใน

คาบทแลว มานำาเสนอผลงานหนา ชนเรยนเพอแลกเปลยนเรยนร ขนสอน (ชวโมงท ๔)๗.๑๘ ใหนกเรยนพฒนาสมรรถนะในดานการคดแกปญหา โดยให

นกเรยนจบค ทำากจกรรมตามแบบฝกทกษะท ๑ เรองปญหาของเทยน แบบฝกทกษะท ๒ เรอง ดาวตดสนใจ แบบฝกทกษะท ๓ เรองสงแวดลอมเปนพษ

๗.๑๙ ใหนกเรยนแลกเปลยนกนตรวจผลงาน(ชวโมงท ๕)๗.๒๐ ใหนกเรยนพฒนาสมรรถนะในดานการคดแกปญหา โดยให

นกเรยนจบค ทำากจกรรมตามแบบฝกทกษะท ๔ เรองมมสนทนา การคดแกปญหา สถานการณท ๑ เรอง สงแวดลอม แบบฝกทกษะการคดแกปญหาสถานการณท ๒ เรอง อาหาร

(ชวโมงท ๖)๗.๒๑ ใหนกเรยนพฒนาสมรรถนะในดานการคดแกปญหา โดยให

นกเรยนจบค ทำากจกรรมตามใบงานท ๑ การคดแกปญหา เรอง สภาวน“ ” ใบงานท ๒ การหาสาเหตของปญหา เรอง ใบงานท ๓ การวางแผนวธการแกปญหา ใบงานท ๔ การวางแผนวธการแกปญหา

๗.๒๒ ใหนกเรยนแลกเปลยนกนตรวจผลงาน(ชวโมงท ๗)

๗.๒๓ ใหนกเรยนพฒนาสมรรถนะในดานการคดแกปญหา โดยใหนกเรยนจบค ทำากจกรรมตามใบงานท ๕ การวางแผนวธการแกปญหา ใบงานท ๖ แนวทางการแกปญหาตามขนทงสของอรยสจ เรอง “ความสงบสขทโคกอกา”

๗.๑๔ ใหนกเรยนแลกเปลยนกนตรวจผลงาน(ชวโมงท ๘)๗.๒๕ ใหนกเรยนพฒนาสมรรถนะในดานการคดแกปญหา โดยให

นกเรยนจบค ทำากจกรรมตามใบงานท ๖ แนวทางการแกปญหาตามขนทงสของอรยสจ เรอง ถาวรผหลงผด“ ”

๗.๒๖ ใหนกเรยนแลกเปลยนกนตรวจผลงาน๗.๒๗ ใหนกเรยนและครสรปหลกการพฒนาสมรรถนะในดานการคดแก

ปญหา ดงน1. ขนตงปญหา และทาความเขาใจปญหา2. ขนแยกปญหา และวางแผนแกปญหา แยกแยะปญหา…3. ขนลงมอแกปญหา …(คนควา หาความรและทดลอง)4. ขนวเคราะหขอมล…..(รวบรวมขอมลและรายงานผลหนาชน)5. ขนสรปและประเมนผล นกเรยนชวยกนนำาผลงานทคนความา

สรปเขาดวยกน โดยเรยบเรยงเปนเรองราวตามลาดบ

ขนสรป๗.๒๘ ใหนกเรยนทำาแบบทดสอบวดการคดแกปญหา (หลงเรยน)

๘. สอและแหลงการเรยนร๘.๑ ใบความร๘.๒ ใบงาน๘.๓ แบบฝกทกษะการคดแกปญหา

๘.๔ แบบทดสอบวดการคดแกปญหา

๙. การวดผล/ประเมนผล๑) วธวดและประเมนผล

๑. สงเกตพฤตกรรมการทำางานของนกเรยนจากความรบผดชอบ ความซอสตยสจรต และความสนใจใฝร

๒. ประเมนการตอบ คำาถาม๓. ประเมนผลการทำากจกรรม การทำาแบบฝกทกษะ๔. ประเมนการนำาเสนอผลงาน๕. ประเมนการทำาแบบทดสอบ

๒) เครองมอวดวธวดและประเมนผล ๑. แบบสงเกตพฤตกรรม การทำางาน ๒. ประเมนการทำาแบบทดสอบ

๓. แบบฝกทกษะการคดแกปญหา ๓) เกณฑการวดและประเมนผล ผานเกณฑการสงเกตพฤตกรรม

การทำางาน ๘๐%1. ผานเกณฑทำาแบบทดสอบ ๘๐ %2. ผานเกณฑการทำากจกรรม ๘๐

๑๐. กจกรรมเสนอแนะ

ความหมายของการคดแกปญหา           

การคดแกปญหา หมายถง ความสามารถทางสมองในการขจดสภาวะความไมสมดลทเกดขน โดยพยายาม ปรบตวเองและสงแวดลอมใหผสมกลมกลนกลบเขาสสภาวะสมดลหรอสภาวะทเราคาดหวง            ในชวตประจำาวนของคนเรานนมกจะพบปญหาตาง ๆ มากมาย เชน ปญหาสวนตว ปญหาเกยวกบการทำางานปญหาทางสงคม เปนตน ผคดแกปญหาจะตองศกษาถงสาเหตทมาของปญหา ซงจะมลกษณะแตกตางกน และจะพยายามคดคนหาวธการทเหมาะสมทสดเพอจะแกไข การคดหาวธการอาจไดมาโดยการศกษาหาความรจากแหลงตาง ๆ การขอคำาปรกษาจากผทม

ประสบการณเกยวกบเรองนนมากอน แลวจงตดสนใจเลอกวธทดทสดในการตดสนใจนน ไมวาเรองเลกนอยหรอเรองใหญ ทอาจทำาใหวถชวตตองเปลยนไป บอยครงเราอาจมคำาตอบ มากกวาหนง ซงมกเกดจากการเปลยนรปแบบในการคดของตนเอง การฝกฝนวธคดแกปญหานนจะเกดขนตงแต ชวงแรกของชวต จงทำาใหสามารถทจะเหนทางเลอกตาง ๆ ได และจะทวความยากมากขนเมอเราเตบโตเปนผใหญขนไป รวมทงลกษณะนสยสวนบคคลกมสวนสมพนธกบรปแบบทางความคดทจะทำาใหเราพบทางเลอกใหมและวธการแกปญหาทตางออกไปจากเดม

สาเหตของการฝกการคดแกปญหา            การคดแกปญหา ถอวาเปนพนฐานทสำาคญทสดของการคดทงมวล การคดแกปญหาเปนสงสำาคญตอวถการดำาเนนชวตในสงคมของมนษย ซงจะตองใชการคดเพอแกปญหาทเกดขนตลอดเวลา ทกษะการคดแกปญหาเปนทกษะทเกยวของและมประโยชนตอการดำารงชวตทวนวายสบสนไดเปนอยางด ผทมทกษะการคดแกปญหาจะสามารถเผชญกบภาวะสงคมทเครงเครยดไดอยางเขมแขง ทกษะการแกปญหาจงมใชเปนเพยงการรจกคดและรจกการใชสมองหรอเปนทกษะทมงพฒนาสตปญญาแตเพยงอยางเดยวเทานน แตยงเปนทกษะทสามารถพฒนาทศนคต วธคด คานยมความร ความเขาใจในสภาพการณของสงคมไดดอกดวย (Eberle and Slanish, 1996 อางถงใน สวทย มลคำา,2547 : 15)คณสมบตของนกคดแกปญหา            ทกคนสามารถพฒนาความสามารถในการคดแกปญหาไดทงโดยตนเองและรบการฝกฝนจากผอน นกคด แกปญหาจงควรมคณสมบต ดงน            1. รจกคดอยางมเหตผล            2. ตงใจคนหาความจรง            3. กระตอรอรน            4. ใฝรใฝเรยน สนใจสงรอบดาน            5. เปดใจรบความคดใหม            6. มมนษยสมพนธ            7. มคณลกษณะความเปนผนำา

            8. กลาหาญ กลาเผชญความจรง            9. มความคดหลากหลายและคดยดหยน            10. มนใจในตนเอง            11. มความคดสรางสรรค            12. ความสามารถในการปรบตวเขากบสถานการณ            13. ใจเยน สขม รอบคอบ ฯลฯ ขอคดกอนคดแกปญหา            การหาแนวทางแกปญหาหรอวธการแกปญหาใด ๆ นน นกคดแกปญหาควรระมดระวงและไมควรปฏบตในประเดนตอไปน            1. การระบปญหาไมถกตอง วาเปนปญหาจรงหรอลวงทำาใหแกไขไมถกจด ปญหาทแทจรงไมไดรบการแกไขจะยงสรางความสบสนและบนทอนจตใจของผแกปญหาไปเรอย ๆ การระบปญหาตองชดเจน รวมทงไมควรดวนสรปลงความเหนเรวเกนไป เพราะปญหาเดยวกน สาเหตอาจจะตางกนกได            2. ขอบเขตของปญหากวางเกนไป ปญหาบางอยางเปนปญหาทใหญเกนไป เกยวของกบคนและหนวยงาน มากมาย มกระบวนการหลายอยาง หากพยายามจะแกไขคนเดยวหรอในคราวเดยวกนใหเสรจสนคงเปนไปไดยาก            3. กำาหนดวธการแกปญหากอนทจะวเคราะหปญหาอยางจรงจง บางครงการอยในสภาวะคบขน ทำาใหมงเรงหาคำาตอบมากกวาจะพจารณาอยางถองแทวามนเปนคำาตอบทถกตองหรอไม และสามารถทจะแกปญหาไดจรงหรอไม            4. ลมคนทใกลชดปญหามากทสด คนทอยใกลชดกบงานทสดจะรดทสดวาปญหาคออะไร และควรคดแกปญหาอยางไร ดงนน ควรเปดโอกาสใหเขามสวนรวมในการตดสนแกปญหาดวย อาจจะทำาใหการคดแกปญหานนสำาเรจลลวงดวยดและรวดเรว            5. ปญหานนเกนกำาลงความสามารถของตนเอง หากมองเหนวาปญหานนตนเองไมสามารถคดแกปญหาไดคนเดยว ควรคดหาวธใหบคคลอนทเหมาะสมรวมคดแกปญหาดวย            6. ไมคดแบบใหมใชแตวธการเดม การคดแกปญหานนจำาเปนทจะตองนำากระบวนการคดวเคราะหและ คดสรางสรรคเขามาชวย ดงนน จงจำาเปนทตองคดหาวธการใหม ๆ เขามาชวยในการคดแกปญหา

            7. ขาดเกณฑทดในการตดสนใจ การคดแกปญหาบางครงเรากอาจจะใชเหตผลหรอเกณฑการพจารณาท ไมเหมาะสม เชน เลอกทำาเพราะตนทนตำา ทำางาย แตไมไดคำานงถงคณภาพ ความปลอดภย ความพงพอใจของลกคาเปนตน            8. ขอมลนอยเกนไป ควรพยายามหาขอมลใหมากทสด ไมควรยตการหาสาเหตหรอทางเลอกเมอคดคนได เพยงจำานวนหนง ทงน เพราะในระยะแรกสาเหตและทางเลอกทพบมกเปนสงททกคนคนพบมองเหนไดงายแตมใชสาเหตหรอทางเลอกทแทจรง ทงน เพราะสาเหตและทางเลอกทแทจรงมกจะซอนเรน มฉะนนปญหาคงไดรบการแกไขเรยบรอยไปแลว                      

9. หลงประสบการณ บคคลผสงอายมประสบการณมากเพราะทำางานมานาน มกมอทธพลอางประสบการณขมขหรอกลาวอางผอน ทำาใหผมความคดสรางสรรคอาจชะงกงนไมกลาโตแยง และถามคนประเภทนมาก การระบสาเหตและทางเลอกจะเปนสงทมาจากประสบการณเดมทงสน            10. หลงวชาการ บคคลทมความรมาก แตขาดประสบการณเพราะอายนอยกจะอางหลกวชาการขมหรอกลาวอางผอนตลอดเวลา เปนเหตใหผดอยกวาไมกลาเสนอขอคดเหน ฉะนนทงสาเหตและทางเลอกจงเนนเฉพาะเชงวชาการบางครงอาจไมสามารถนำามาประยกตกบความจรงไดเพราะมไดมองทความเปนไปได            11. ใชอารมณไมใชเหตผล ในการวเคราะหขอมลใหใชเหตผลมใชอารมณ หรอยดถอความคดเหนสวนบคคลเปนสำาคญ เพราะแตละคนจะมทศนะหรอมองเหนความสำาคญไมเหมอนกนแมวาจะเปนเหตการณเดยวกน ดงนนควรรบฟงเหตผลของผอนประกอบการตดสนใจแกปญหา            12. ขาดการประเมนผล โดยปกตเราจะคดวาการคดแกปญหาคอการคดหาทางออกทดไดกถอวาสำาเรจแลว แตความสำาเรจทแทจรงนนจำาเปนจะตองมการลงมอปฏบต กำากบตดตามและประเมนผล การประเมนผลจะทำาใหเราทราบวาแนวทางการคดแกปญหานนใชแนวทางทดทสดหรอไม ยงมแนวทางอน ๆ ทดกวานหรอไม ดงนน กระบวนการคดแกปญหาจงจำาเปนทจะตองมการประเมนผลดวย

ลกษณะของกระบวนการคดแกปญหา            ลกษณะของกระบวนการคดแกปญหามดงน            1. การแกปญหาตองเปนการกระทำาทมจดมงหมาย การกระทำาทขาดจดมงหมายไมนบวาเปนการแกปญหา            2. การแกปญหามวธการหลายวธ ผแกปญหาจะตองเลอกวธทมความเหมาะสมกบความตองการและ ความสามารถของตน            3. วธแกปญหาแตละปญหาอาจจะใชวธการทแตกตางกน จะขนอยกบความเหมาะสม ปจจยหรอบรบททเกยวของกบปญหานน ๆ            4. การแกปญหาจะตองอาศยความรแจงเหนจรง คอ ในการแกปญหาแตละครงนน จะตองศกษาปญหาให เขาใจถองแทเสยกอนจงจะสามารถแกปญหานนได            5. การแกปญหาเปนการสรางสรรค คอ เมอแกปญหานนไดสำาเรจจะตองไดความรใหมเกดขนและผแกตองมสตปญญางอกงามขนดวย            6. ปญหาทนำามาแกตองไมเปนกจกรรมทเกดขนอยเปนประจำา เพราะกจกรรมทเกดขนเปนประจำานนไมถอวาเปนปญหา            7. กระบวนการททำาไปโดยไมมแบบแผน ไมถอวาเปนกระบวนการแกปญหา            8. กจกรรมทนำามาใชในการแกปญหาเดมไมได ไมถอวาเปนกระบวนการแกปญหา            9. กจกรรมททำาไปเพอหลกเลยงปญหา ไมถอวาเปนกระบวนการแกปญหา            10. การแกปญหายอมประกอบดวยการวพากษ วจารณ วเคราะหและสงเคราะห (สวทย มลคำา อางถงใน สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2544)เปาหมายของการสอนแกปญหา

ชารลส และคณะ( Charles and others 1987:7-11) กลาวถงเปาหมายของการสอนการแกปญหา ไว 7 ประการดงน

1) พฒนาทกษะการคด 2) พฒนาความสามารถทจะเลอกและใชกลยทธในการแกปญหา 3) พฒนาเจตคตและความเชอทเปนประโยชนเกยวกบการแกปญหา4) พฒนาความสามารถทจะใชความรทเกยวของ5) พฒนาความสามารถทจะปรบปรงแกไขและประเมนความคดและ

ความกาวหนา ในขณะ แกปญหา6) พฒนาความสามารถในการแกปญหาในสถานการณการเรยนแบบ

รวมมอ7) พฒนาความสามารถทจะหาคำาตอบทถกตองจากปญหาแบบตาง ๆ

ลกษณะของวธสอนแบบแกปญหา              การสอนแบบแกปญหาเปนการจดกจกรรมการเรยนรทเนนผเรยน ใหผเรยนตามกระบวนการ โดยผเรยนจะเปนผแกปญหา หรอหาคำาตอบดวยตนเอง ความสามารถในการแกปญหาของผเรยนจะแตกตางกนขนอยกบสตปญญา ความร ประสบการณ แรงจงใจ ผสอนจะตองใหโอกาสผเรยนใชความคดและฝกการแกปญหา เพอใหเกดความชำานาญ จะทำาใหผเรยนไดเรยนรสงใหม ๆ ดวยตนเอง ในการจดการเรยนรมหลกการสำาคญคอ ใหผเรยนเรยนรดวยตนเอง ไดลงมอกระทำากจกรรมการเรยนร จะเนนทกษะการแสวงหาความร การคนพบ การสรางองคความรดวยตนเอง ประโยชนและขอจำากดของวธสอนแบบแกปญหา

1.  ประโยชนของวธสอนแบบแกปญหา (1) การเสนอปญหาทนาสนใจจะทำาใหผเรยนมความกระตอรอรนใน

การเรยน(2) ผเรยนไดฝกคดแกปญหาดวยตนเอง มการฝกทกษะ การสงเกต

วเคราะห หาเหตผล ใชขอมลในการตดสนใจ(3) ผเรยนไดฝกทกษะการทำางานรวมกบการทำากจกรรมกลม

เปนการฝกวถชวตประชาธปไตย(4) ผเรยนไดฝกการคนควาหาขอมลจากแหลงการเรยนรตาง ๆ

ทำาใหไดรบประสบการณการเรยนรทหลากหลาย

(5) ผเรยนเกดความรความเขาใจจากประสบการณตรง ทำาใหความกระจางชดเจนจากประสบการณการเรยนร นำาทกษะทไดรบ เชน การเผชญปญหา การหาแนวทางในการแกปญหา การตดสนใจ ฯลฯ เปนประโยชนในการนำาไปประยกตใชในการดำาเนนชวต 2.  ขอจำากดของการสอนแบบแกปญหา

(1) ตองใชเวลาในการเรยนรคอนขางมาก(2) ปญหาทนำามาเสนอนนจะตองนาสนใจเหมาะสมกบวยและระดบสต

ปญญาของผเรยน(3) ผเรยนจะตองมทกษะในการคนควาหาขอมล มฉะนนจะไดขอมล

ไมเพยงพอตอการสรปและตดสนใจ ผสอนจะตองมความสามารถในการชวยแนะนำาหรอแนะแนวทางในการแกปญหาใหแกผเรยนบทบาทของครในการสอนแกปญหา              ครตองตดสนใจวาจะใหนกเรยนมโอกาสทจะเรยนรการแกปญหาในระดบความยากงายแคไหน หากเปนนกเรยนทมความสามารถสงอาจใชปญหาทมความยากและซบซอนไดตามสมควร แตถาเปนนกเรยนทมความสามารถไมมากนกครอาจเรมจากปญหางายๆ เพอใหนกเรยนสามารถแกปญหาไดและมกำาลงใจทจะแกปญหาทแตกตางออกไปอก อยางไรกตามในการสอนการแกปญหาของนกเรยนกลมทวๆไป ครควรเรมจากปญหางายๆกอน               ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนการแกปญหา เมอนกเรยนยงไมมทกษะในการแกปญหา ครอาจใชคำาถามกระตนใหนกเรยนสามารถคดและแกปญหาไปตามลำาดบ เมอนกเรยนเรมคนเคยกบการแกปญหาบางแลวครอาจใชคำาถามเพอชแนะใหนอยลง และใหนกเรยนหาแนวทางของนกเรยนเองมากขน ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนการแกปญหาครจะตองตดสนใจวาเมอใดจะใชคำาถามอยางไร เมอใดจะเสรมแรง เพอใหนกเรยนแนใจวาเขาไปไดถกทาง และแยกแยะวาสงใดไมถก หรอเมอใดควรจะมองหาแนวทางอนทเหมาะสมกวา และเมอใดจงจะใชการอภปรายรวมกนทงชน เพอใหนกเรยนชวยกนคดแกปญหา โดยครและนกเรยนจะตองฟงขอคดเหนของนกเรยนแตละคนอยางตงใจ และในบางโอกาสครอาจตองใชคำาถามกระตนอยางเหมาะสมเพอชวยใหนกเรยนสามารถคนหาแนวทางในการแกปญหาไดอยางมประสทธภาพตอไป ในการสอนการแกปญหาครอาจสอนสอดแทรกกบสาระเนอหาทนกเรยนกำาลง

เรยนอย หรอใชพนฐานความรทไดเรยนไปแลวมาแกปญหาแปลกใหม แตตองคำานงวาไมควรเปนปญหาทยากจนนกเรยนไมสมารถจะแกได และไมควรเปนปญหาทงายจนเปนเพยงแบบฝกหดธรรมดาไป นอกจากนน ในการสอนการแกปญหา ครตองตดสนใจดวยวา ตองการใหนกเรยนเขยนแสดงแนวคดหรอตองการใหแสดงขนตอนวธ ในกรณของการแกปญหาในเบองตน ถาครเพยงตองการดกระบวนการคดของนกเรยนวาคดอยางไร ครอาจยงไมตองเนนขนตอนการเขยนใหเปน แบบแผนมากนก ซงจะชวยใหนกเรยนกลาแสดงออกทางความคดมากกวาทครจะเรมจากการเขมงวดการเขยนตามแบบแผน จนนกเรยนอาจไมกลาเขยนแสดงความคดของตน ในกรณทเปนเดกเลกทยงขาดทกษะการเขยน ครอาจใชการซกถามนกเรยนวานกเรยนคดอยางไร และครอาจชวยเขยนแสดงความคดของนกเรยน กจะชวยใหนกเรยนกลาแสดงความคดเหนซงนำาไปสความสามารถในการสอสารและสอความหมายไดอกทางหนง               เนองจากการฝกฝนทำาสงหนงสงใดอยบอยๆ เชน ทำาแบบฝกหดบอยๆ คดหาแนวทางแกปญหาอยอยางสมำาเสมอ จะชวยใหเกดทกษะหรอความชำานาญ การเขยนแสดงวธทำา การแสดงขนตอนการคดอยางมแบบแผน การแสดงกระบวนการแกปญหา กอใหเกดวนยในการทำางาน และพฒนาความสามารถในการแกปญหา รวมทงสามารถนำาไปประยกตใชในชวตประจำาวนตางๆ ครควรใหความสำาคญเอาใจใส ในการพฒนาศกยภาพของนกเรยนในดานการแกปญหา ควรเนนยำาใหนกเรยนไดฝกการเขยนแสดงขนตอนการทำาใหมากขน โดยอาจชวยเหลอสนบสนน ชแนะอยางถกตองเหมาะสม ในการแกปญหาตางๆ และ ครไมควรมงเนนเฉพาะปญหาแปลกใหม ทผเรยนไมเคยเผชญมากอนเทานน เพราะจะทำาใหผเรยนสวนใหญตองเผชญกบปญหาทยงยากเกนความสามารถของตน ในขณะทผเรยนอาจมพนฐานความร และ ประสบการณไมมากพอทจะแกปญหาได ซงจะกอใหเกดเจตคตทไมดตอการเรยนคณตศาสตร เกดการเบอหนาย และไมอยากเรยน               ดงนนการสอนการแกปญหาควรมงใหผเรยนสามารถคดเปน และทำาไดไปตามลำาดบพฒนาการของเขา ชวยใหผเรยนมเจตคตทดตอการเรยน และพฒนาความสามารถทจะแกปญหาทยงยากซบซอนตอไปในอนาคต

รปแบบของกระบวนการคดแกปญหาวธตาง ๆ จากนกคดหลายทาน ดงน

1. แนวคดการคดแกปญหา           (http://eai.md.chula.ac.th/) อางอง Peter Tugwell (1983) ดงน การแกปญหาแบงออกเปน 5 ขนตอน           1.  การประเมนสถานการณ เปนการวเคราะหถงสภาพ ขอบเขต ขนาดของปญหา           2.  การคนหาตนเหตของปญหา เปนการศกษาถงตนเหต หรอปจจยของปญหา           3.  การคนหาวธการแกปญหา เปนการแสวงหาแนวทาง และทางเลอกทเหมาะสมในการแกปญหานนๆ เพอการประเมนหาทางเลอกทเหมาะสมทสด           4.  การดำาเนนการแกปญหา เปนการเลอกโดยการประเมนวธการเพอทำาใหเกดประโยชนสงสด           5.  การควบคมกำากบการดำาเนนการ เปนการตดตามผลการปฏบตเปนระยะๆ เพอใหสามารถแกไขปญหาทเกดได           มยร  หรนขำา (2544) อางองจากทฤษฎเชาวนปญญาของกลฟอรด (Guilford, 1967) ใหรปแบบการแกปญหาโดยทวไป ประกอบดวยการทำางานของกระบวนการทางสมองดานการคด (Operations) คอ การจำา (Memory) การรและเขาใจ (Cognitive) การคดแบบอเนกนย (Divergent thinking) การคดแบบเอกนย (Convergent thinking) และการประเมนคา (Evaluation)           ซงทงสองทฤษฎดงกลาวจะมความสามารถผสมผสานการทำางาน   ตงแตการใชความรประสบการณเดมในสมอง คอ ความจำาทไดรจากการเรยนร   ประสบการณทไดจากบคคล สงแวดลอมหรอสถานการณรอบตวมาเปนเครองประเมน กลนกรอง แยกแยะ และวเคราะหขอมลเพอหาทางออกใหปญหาเหลานนโดยการคดทเปนเอกนยหรออเนกนยกตามเพอใหเกดแนวทางเลอกทางออกของปญหาทดทสด แลวตดตามประเมนผลเพอรอดผลและแกไขสถานการณหากเกดซำาอก ซงกระบวนการคดแกปญหาของกลฟอรด มดงน

           1.  ขนเตรยมการ คอขนของการคนพบปญหาทแทจรง           2.  วเคราะหปญหา คอการพจารณาสาเหตสำาคญๆ ของปญหา           3.  ขนเสนอแนวทางแกปญหา คอการหาวธการแกปญหา เปนทางเลอกทตรงกบสาเหต แลวใชการแกปญหา           4.  ขนตรวจสอบผล เปนการตดตามประเมนผลจากขอ 3 เพอใหพบผลลพธทพอใจ อาจตองแกไขทศทางการแกปญหาใหม           5.  ขนการนำาไปประยกตใช เมอพบปญหาใกลเคยงอาจนำาไปศกษาเพอแกไข เพอหาทศทางใหม2. วธการสอนแบบแกปญหา ( Problem Solving Method )               จอหน ดวอ เปนผคดวธสอนแกปญหานขน โดยมงใหผเรยนไดศกษาและฝกฝนวธการแกปญหาตางๆทพบในชวตประจำาวนไดอยางเปนกระบวนการ สมเหตสมผลและมหลกเกณฑ อนเปนการเตรยมเดกหนมสาวใหสามารถปรบปรงตวเขากบสงแวดลอมและความเปลยนแปลงในสงคมได โดยนำาความรและประสบการณจากหลายๆสาขาวชามาประกอบกนในการแกปญหานนๆ สำาหรบขนตอนการสอนของวธการสอนแบบแกปญหา มดงน:

ขนท1 กำาหนดปญหา              เปนขนทคร นกเรยน หรอครกบนกเรยนกำาหนดปญหา ขนโดยวธการตางๆ เชน ถามนำาเขสบทเรยน เลาเรองหรอประสบการณ แลตงปญหา ใชสถานการณในชมชนมาตงปญหา จดสถานการณในหองเรยนกระตนใหเกดปญหาเปนตน ขนท 2 ขนวเคราะหปญหา              เมอไดปญหาจากขนท 1 มาแลว ครจะนำานกเรยนใหคดพจารณาปญหา จากนนกจะแบงกลม เพอรบผดชอบในการแกปญหาแตละขอ การสอนขนนจะจบลงดวยการเสนอแนะแหลงความรทแตละกลมควรไปคนควาหาคำาตอบเพอแกปญหา ขนท 3 ตงสมมตฐาน              เปนขนทนกเรยนคาดเดาวาปญหานนๆมสาเหตมาจากอะไร หรอวธการแกปญหานนนาจะแกไขโดยวธใด หรอปญหานนควรมคำาตอบวาอยางไร เปนตน

ขนท 4 เกบรวบรวมขอมล              นกเรยนแตละกลมจะไปศกษาคนควาหาความรเพอแกปญหาดวยการทำากจกรรมตางตามทวางแผนไวในขนท 2 เชน อานหนงสอ สมภาษณผร เชญวทยากรมาใหความร ทำาแผนภม ทำาแผนผง ทำาสมดภาพ ชมภาพยนตหรอวดทศน ทดลองปฏบต เปนตน ขณะทำากจกรรมครจะคอยชวยเหลอใหคำาแนะนำาอยางใกลชด ขนท 5 วเคราะหขอมล              เปนขนตอนแตละกลมรวมกนนำาขอมลทไปคนควาหรอทดลองมาวเคราะหและสงเคราะห หาคำาตอบทตองการ หรอพสจนวาสมมตฐานทตงไวนน ถกตองหรอไม คำาตอบทถกคออะไร ขนท 6 สรปผล              เปนขนทนกเรยนสรปผลการเรยนรและหลกการทไดจากการศกษาหาปญหาน 3. รปแบบของโมเดลในการแกปญหา (Problem Solving Model)จากการศกษาเอกสารตาง ๆ พบวาการมทกษะในการแกปญหาจะทำาใหคนสามารถทจะพฒนาตวเองอยางตอเนอง โดยทการแกปญหานนสามารถใชไดทงปญหาทเกดจากการเรยนและปญหาทเกดขนในชวตจรง ซงการแกปญหาจำาเปนทจะตองมทกษะดงตอไปน (Learning and Skill Development Agency, 2005 : 1) 1. การระบ (Identifying) และ การทำาความเขาใจ (Understanding) ปญหา 2. การวางแผนในการแกปญหา 3. การกำากบและควบคมกระบวนการแกปญหา 4. ทบทวนผลลพธของกระบวนการและวธในการแกปญหา              1.  ทำาความเขาใจปญหา ในการทจะแกปญหาหนงไดนน สงแรกทตองทำาคอทำาความเขาใจเกยวกบถอยคำา ตางๆในปญหา แลวแยกปญหาใหออกวาอะไรเปนสงทตองหา อะไรเปนขอมลทกำาหนดให และมเงอนไง ใดบาง หลงจากนนจงพจารณาวาขอมลและเงอนไขทกำาหนดใหนนเพยงพอทจะหาคำาตอบของปญหาไดหรอไม ถาไมเพยงพอกตองหาขอมลเพมเตมเพอใหแกปญหาได

              2.  วางแผนปญหา จากการทำาความเขาใจกบปญหาจะชวยใหเกดการคาดคะเนวาจะใชวธการใดในการแก ปญหา เพอใหไดมาซงคำาตอบ ประสบการณเดมของผแกปญหาจะมสวนชวยอยางมาก ฉะนนในการเรมตน จงควรเรมดวยการถามตนเองวา "เคยแกปญหาทำานองเดยวกนนมากอนหรอไม" ในกรณทมประสบการณ มากอนควรจะใชประสบการณเปนแนวทางในการแกปญหา สงทจะชวยใหเราเลอกใชประสบการณเดมได คอ การมองดสงทตองการหา แลวพยายามเลอกปญหาเดมทมลกษณะคลายคลงกน เมอเลอกไดแลวกเทากบ มแนวทางวาจะใชความรใดในการหาคำาตอบ โดยพจารณาวาวธการแกปญหาเดมนนมความเหมาะสม กบปญหาหรอไม หรอตองมการปรบปรงเพอใหไดวธการแกปญหาทดขน              3.  ดำาเนนการแกปญหาตามแผนทวางไว เมอไดวางแผนแลวกดำาเนนการแกปญหา ระหวางการดำาเนนการ แกปญหาอาจจะพบแนวทางทดกวาวธทคดไว กสามารถปรบ เปลยนได              4.  ตรวจสอบการแกปญหา เมอไดวธการแกปญหา แลวจำาเปนตองตรวจสอบวาวธการแกปญหานนได ผลลพธถกตองหรอไม เปนการประเมนภาพรวมของการแกปญหา ทงดานวธการแกปญหา ผลการแกปญหา และการตดสนใจ รวมทงการนำาไปประยกตใช ทงนในการแกปญหาใดๆ ตองตรวจสอบถงผลกระทบตอสงคม และสงแวดลอมดวย4.  การพฒนาทกษะกระบวนการในการแกปญหา              โพลยา (Polya 1957 :v) มความเหนวา ในการสอน ถาครสอนเพยงเพอให นกเรยนไดฝกฝนไปตามปกตแลว ครกำาลงทำาลายความสนใจ ขดขวางการพฒนาสตปญญา และ ทำาใหนกเรยนสญเสยโอกาสทจะพฒนาความสามารถใหเตมศกยภาพ แตถาครจดกจกรรมการเรยน การสอนโดยสงเสรมใหนกเรยนไดทำากจกรรมททาทายความอยากรอยากเหน โดยใชปญหาทเหมาะสมกบระดบความร และชวยใหนกเรยนแกปญหาไดโดยใชคำาถามกระตน นกเรยนกจะมแนวคดไดอยางอสระ ไดพฒนาสตปญญาการแกปญหา               โพลยา(Polya 1957:xvi - xvii) กลาวถงขนตอนการแกปญหาวา ขนทหนง ทำาความเขาใจปญหา ขนทสอง วางแผนแกปญหา ขนทสาม ดำาเนนการตามแผน ขนทส ตรวจสอบผลเฉลยทได ขนทหนง ทำาความเขาใจปญหา ผแกปญหาตองพจารณาวา เรากำาลงจะแกปญหาสงใด เชนถาเปน

ปญหาขอความ ตองพจารณาวาโจทยตองการใหหาอะไร มขอมลอะไรทจะนำามาใชในการ แกปญหา มเงอนไขหรอขอจำากดอะไรบาง ขอมลอะไรทเกยวของกบการแกปญหานน ขอมลทใหมา เพยงพอทจะแกปญหานนหรอไม หรอใหขอมลทเกนความจำาเปนหรอไม หรอมขอมลทขดแยงกน หรอไม ขนทสอง วางแผนแกปญหา ผแกปญหาอาจพจารณาวาเคยพบปญหาทำานองเดยวกนนนมากอนหรอไม หรอเคยเหนปญหาทคลายๆกนนนบางหรอไม ผแกปญหาเหนความเกยวของในปญหานนหรอไม รทฤษฎอะไรทเกยวของทจะนำามาชวยในการแกปญหาหรอไม พจารณาสงทโจทยถามหรอตวไมทราบคา เปรยบเทยบกบปญหาทคนเคยทมตวไมทราบคาทเหมอนๆกนหรอคลายคลงกน พจารณาวาจะนำาปญหาทคนเคยนนมาชวยในการแกปญหาใหมไดหรอไม หรอจะนำาผลทไดจากปญหากอนๆมาแกปญหาใหมนไดหรอไม ผแกปญหาจะใชวธอะไร แจกแจงสงทจะสามารถนำามาชวยแกปญหา ขนทสาม ดำาเนนการตามแผน ผแกปญหาดำาเนนการตามแผนทวางไวโดยเรมตรวจสอบแตละขนของแผน ปรบปรงแผนแลวลงมอปฏบตจนสามารถหาคำาตอบได ขนทส ตรวจสอบผลเฉลยทได หรอการมองยอนกลบ กลาวคอ ผแกปญหาสามารถตรวจสอบการดำาเนนการแตละขนวาถกตองหรอไม ตรวจสอบผลลพธวาถกตองหรอไม ตรวจสอบวามเหตผลสนบสนนหรอไม ไดรบผลแตกตางกนหรอไม เหนความคลาดเคลอนตาง ๆ หรอไม สามารถใชผลลพธหรอวธการนนกบปญหาอนๆไดหรอไม               วลสน(Wilson 1993 : 57-75) กลาววา กระบวนการแกปญหาโดยทวไป มกนำาเสนอขนตอนการ แกปญหาเปนแบบเชงเสน ดงน               วลสนมความเหนวารปแบบการแกปญหาดงกลาวมขอบกพรอง เนองจากเปนรปแบบการแกปญหาทตองดำาเนนการตามขนตอนในลกษณะเชงเสนเทานน แตโดยความเปนจรงในกระบวนการแกปญหาเมอผแกปญหาทำาความเขาใจปญหา และวางแผนแกปญหาแลว อาจมความจำาเปนทจะตองยอนกลบมาพจารณาปญหา ทำาความเขาใจกบปญหาใหมากขน หรอเมอวางแผนแกปญหาแลว แตขณะทไดลงมอแกปญหา อาจพบวาไมสามารถจะทำาตามแผนไดกตองยอนกลบมาวางแผนใหมอกครง หรอทำาความเขาใจปญหา

ใหม ดงนน วลสน จงไดเสนอกระบวนการแกปญหาสขนตอนของโพลยา ในลกษณะพลวตร(dynamic) และแสดงเปนวฏจกร (cyclic) ดงภาพ5.  การคดแกปญหา สเตนช (Stanish) ไดเสนอวา ในการฝกการคดแกปญหาจะมทกษะและมการฝกเปนขนตอน การฝกทกษะการแกปญหาดงกลาวนนจะมกระบวนการฝกฝน 6 ขนตอน คอ1.     ขนตระหนกรปญหา (Sensing Problem and Challenges)2.     ขนคนหาสาเหตของปญหา หรอขนรวบรวมขอมล (Data Finding)3.     ขนกำาหนดปญหา (Problem Finding)4.     ขนหาแนวทางในการแกปญหา (Idea Finding)5.     ขนคนหาขอสรปและเลอกวธการแกปญหา (Solution Finding)6.     ขนยอมรบขอสรปและดำาเนนการแกปญหา (Acceptance Finding) โดยจะตองฝกฝนทละขนตอนตามลำาดบตงแตขนท 1 เรอยไปจนถงขนท 6 เพราะในแตละขนตอนกแตกตางกน และเนนหนกทกษะทแตกตางกน เพราะฉะนนในการฝกจงไมควรยกเวนหรอขามขนตอนใดขนตอนหนงดวยกระบวนการฝกทกษะการคดแกปญหากระบวนการฝกทกษะการคดแกปญหาทง 6 ขนตอน มดงน1.     ขนตระหนกรปญหาขนตระหนกรปญหา (Sensing Problem and Challenges) เปนขนตนตวและตระหนกรถงสงททำาใหเปนปญหา อยากจะทำาบางสงบางอยางใหดขน สามารถกำาหนดสงทเปนประเดนปญหา เปนขนทฝกในเรองของการมองการสงเกตและพจารณาสงทเปนปมปญหาอยางไตรตรอง มสตและพจารณาวา เหตใดจงเปนเชนนน หรอเกดสงนน2.     ขนคนหาสาเหตของปญหา หรอขนรวบรวมขอมล (Data Finding) เปนขนพจารณาถงสงททำาใหเราเกดความวตกกงวล สบสน วนวายใจ เมอพจารณาสงตาง ๆ อยางรอบคอบและมองเหนปมปญหาแลว จะตองคนหาและเกบรวบรวมขอมล อนจะทำาใหมองเหนปญหาไดชดเจนมากขน โดยฝกใหรจกตงคำาถาม และตอบคำาถามเหลานนดวยตนเองการคนหาสาเหตของปญหา หมายถง การรวบรวมขอมลตาง ๆ โดยการฝกใหเดกรจกตงคำาถามเหลานนดวยตนเอง ซงคำาถามตาง ๆ ควรประกอบดวย

Why : หาเหตผลของสงนน เชน ทำาไมฉนจงตองสนใจหรอเกยวของกบเรองน

What : เชน มอะไรบางทมความเกยวของกบสงทเราคนหาWhen : ตงคำาถามเกยวกบเวลาตาง ๆ ทอาจเกยวของ เชน มนเกดขน

เมอไหรWhere : ตงคำาถามเกยวกบสถานท เชน มนเกดทไหนWho  : มบคคลใดบางทเกยวของ เชน ใครทำาใหสงตาง ๆ เหลานมาเกยว

พนกนHow  : ตงคำาถามเกยวกบกระบวนการทำางานหรอขนตอนหรอผลทไดรบ

เชน ฉนหรอใครจะไดรบผลจากสงเหลานอยางไร3.     ขนกำาหนดหรอระบปญหา (Problem Finding) เปนขนทสามารถระบไดวา อะไรคอปมปญหาทแทจรง โดยจะเขยนทกสงทกอยางทเปนปญหาทงหมดใหมากทสด แลวจะคอย ๆ พจารณาวาอะไรคอปญหาทแทจรง โดยใชทกษะการวเคราะหหรอการสงเคราะหเขามาชวยในหารคด เพอใหเขาใจประเดนสำาคญ และเขาใจการจดการกบปญหา 4.     ขนหาแนวทางในการแกปญหา (Idea Finding) เปนขนทคดคนหาวธในการแกปญหาทเหมาะสมใหไดมากมายหลายๆ วธ โดยพยายามคดคนหาวธทเปนปรกต หรอเปนวธทแหวกแนว แปลกใหม หรอรวมรวมความคดตาง ๆ เขาดวยกนเพอหาความคดใหม5.     ขนคนหาขอสรปและเลอกวธการแกปญหา (Solution Finding) เปนการคนหาขอสรปวาจากแนวทางหลาย ๆ ทางในการแกปญหานน วธใดเปนวธทเหมาะสมทสด เปนทยอมรบมากทสด6.     ขนยอมรบขอสรปและดำาเนนการแกปญหา (Acceptance Finding) เปนขนทชใหเหนวา การตดสนใจมความถกตองเหมาะสม สามารถนำาเอาวธการทเลอกนนไปปฏบตได เปนการฝกฝนการกำาหนดขนตอน และปฏบตขนตอนในการแกปญหาตามทได เลอกวธการแกปญหาโดยการ       -   วางแผนเปนขนตอนวาตองทำาอะไร อยางไร ตามลำาดบ

-   คนหาสงอน ๆ ทจะชวยใหการแกปญหาสำาเรจ (ทมา : http://www.ipst.ac.th)เทคนคในการคดหาวธแกไขปญหา

การคดหาวธแกไขปญหานน จะตองใชความคดสรางสรรคอยางเตมท เพอหาวธทมความแตกตางและหลากหลาย โดยควรจะวเคราะหหาสาเหตทแทจรง เสยกอน แลวพยายามใชความคดสรางสรรคเฟนหาวธแกไขไวมากๆ อยางนอย 20 วธ ซงมหลกงายๆทชวยใหเราคดไดมากขนดงนคอ

พยายามคดนอกกรอบประสบการณและความชำานาญทเรามอย ใหความสำาคญกบทกความคดหรอทกๆ วธแกเทาๆกน หลกเลยงการวพากษวจารณหรอตดสนความคดใหมๆ ทเพงคดออก

แตควรใชความคดนนเปน ตวกระตนใหเกด ความคดสรางสรรค เพอหาวธแกทสบเนองตอมาจากความคดนน

แมวาจะคดหาทางแกไดดทสดแลวกไมควรหยดความพยายามทจะคดหาวธตอไป

พยายามทำาความเขาใจเกยวกบวธแกทกวธใหชดเจน เพราะจะชวยทำาใหเราเกดความคดใหมๆ ขนมาไดMind Mapping แผนภมความคดเพอแกไขปญหา

การทำาแผนภมความคดหรอ Mind Mapping ถอเปนการกระตนสมองใหเกดความคดทเปนอสระจากปญหาทเปนศนยกลาง ออกไปสวธแกปญหาตางๆ ทแปลกและแตกตางจากเดม ซงสามารถทำาไดโดยเรมจากการเขยนสาเหตของปญหาไวกลางหนากระดาษ แลวลากเสนโยงออกมารอบๆ ถาคดวธแกไขได กใหเขยนวธนน ไวเหนอเสนทเพงลากออกมา ถาความคดไหนสมพนธหรอสนบสนนวธแกไขทมอยแลว กใหเตมความคดใหมนนตออกมาจากวธแกเดม ดวยการลากเสนแขนงออกจากเสนหลก แลวเขยนความคดใหมกำากบลงไป เมอเราไดความคดใหมๆ ทหลากหลายแลว กสามารถนำาความคดเหลานนไปใชในขนตอนของ การวางแผนแกไขปญหาไดครบ

Brainstorming ระดมสมองเพอแกไขปญหา การระดมสมอง หรอ Brainstorming คอการะดมความคดจาก

หลายๆคน เพอคดหาสาเหตและวธแกไขปญหาทถกตอง เหมาะสม และไดผลด ซงจำาเปนตองมการวางกฎพนฐานในการระดมสมองไว เพอเปนกรอบหรอแนวทางพนฐาน เชน ไมมการวพากษวจารณ หรอตดสนวาความคดใดดหรอไมด ถาใครคดวธการอะไรไดตองกลาพดอกมา และอยาอายทจะนำาความคดของ

คนอน มาผสมผสานกบความคดของตน เพอสรางเปนความคดใหม …นอกจากนยงตองมการวางขนตอนในการระดมสมองใหเปนลำาดบ เชน กำาหนดเวลาในการระดมสมอง กำาหนดใหมคนจดวธแกปญหา เขยนสาเหตของปญหาทตองการจะแกใหเหนชดเจน และใหสมาชกทกคนแสดงความคดเหนเรยงกนไปทละคน ทสำาคญตองจดทกความคด ไมวาจะแปลกประหลาดขนาดไหนกตาม เพอนำาไปประเมนและคดเลอกในภายหลง

Modified Delphi...เทคนคเพอแกไขปญหา เทคนคโมดฟายด เดลฟ เหมาะกบทมงานทมสมาชกไมคอยชอบพด หรอ

บางคนพดมากจนไมเปดโอกาสใหคนอนพด เทคนคนมกระบวนการงายๆ ดงน เรมจากใหหวหนาทมหรอผประสานงานแจงหรอทบทวนสาเหต ผลการวเคราะห และขอมลตางๆ เกยวกบปญหาทเกดขนใหทกคนทราบ จากนนกแจกกระดาษเปลา เพอใหสมาชกทกคนเขยนวธแกปญหาอยางสรางสรรค โดยเขยนใหไดมากทสด เมอเขยนเสรจแลวกเกบกระดาษทงหมด มาจดลงบนกระดาน แลวใหหวหนาทมอานใหทกคนฟงชดๆ จากนนกแจกกระดาษเปลาอกครง ใหทกคนลำาดบความสำาคญของวธแกไข ซงอาจจะใหจดมา 5 อนดบจาก วธแกไขทอยบน กระดานทงหมด 20 วธ จากขอมลนเรากนำามาจดอนดบความสำาคญของวธแกปญหาใหมอกครง และสดทายกคอ พจารณาวาควรมการแกไขอนดบทไดหรอไม แลวรวมกนลงมตเลอกกลมวธแกทดทสด … นละครบ คออกหนงวธคดแกไขปญหาดวยเทคนคโมดฟายด เดลฟ... ทำาอยางไร..ไมใหเสนตายกลายเปนปญหา บอยครงทเสนตาย หรอ Deadline ทเปนตวกำาหนดเวลาแลวเสรจของงาน แตละชนกลายเปนจดวกฤต และกลบมาเพมปญหาใหกบตวเราเอง ฉะนนตองหาทางแกไขดวยวธตางๆ ดงนประเมนเวลาในการทำางาน เพอกำาหนดเวลาแลวเสรจใหใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสดแลวลองบวกเผอไวอก 5-10 % เสนตายใหญๆของทงโครงการถอเปนเรองวกฤตทอาจทำาใหเราเครยดไปตลอด ฉะนนควรหลกเลยงจากความเครยดดวย

การแบงออกเปนเสนตายยอยๆของแตละงาน หรอแตละกจกรรม เรองใหญกจะกลายเปนเรองเลกไปทนท อยาเลอนกำาหนดเสนตายทไดตกลงกนไวออกไป เพราะถาลองไดเลอนแลวจะตดเปนนสย ตอไปจะไมมใครเชอถอ และยงทำาใหสญเสยศรทธาจากผคนรอบขางอกดวยครบ... Read more: http://www.novabizz.com/NovaAce/SolveProblem.htm#ixzz29vW1EkdJ

วธสอนแบบแกปญหาวธสอนแบบแกปญหา จอหน ดวอ เปนกระบวนการของนกวทยาศาสตรขนของการสอนแบบแกปญหา1. ขนตงปญหา และทาความเขาใจปญหา2. ขนแยกปญหา และวางแผนแกปญหา แยกแยะปญหาและแบง…

นกเรยนเปนหมเพอรบปญหาไปแก

3. ขนลงมอแกปญหา …(คนควา หาความรและทดลอง)4. ขนวเคราะหขอมล…..(รวบรวมขอมลและรายงานผลหนาชน)5. ขนสรปและประเมนผล ครและเดกชวยกนนาผลงานทคนความาสรป

เขาดวยกน โดยเรยบเรยงเปนเรองราวตามลาดบวธสอนแบบขนทง 4 ของอรยสจส (ศ. ดร. สาโรช บวศร)

ขนตอนวธสอนแบบขนทง 4 ของอรยสจส1. ขนกำาหนดปญหา ……… (ขนทกข) - ศกษาปญหา - กำาหนดขอบเขตของปญหาทจะแก2. ขนตงสมมตฐาน……….. (สมทย)

- พจารณาสาเหตของปญหา - จะตองแกปญหาทสาเหต - พยายามทาอะไรหลาย ๆ อยางเพอแกปญหาใหตรงสาเหต3. ขนการทดลองและเกบขอมล….(นโรธ)

- ทดลองใชวธการตาง ๆ - ทดลองไดผลประการใดบนทกขอมลไว

4. ขนสรปขอมลและสรปผล……. (มรรค)

- วเคราะหเปรยบเทยบ - สรปผลและแนวทางเพอปฏบต

องคประกอบของการคดแกปญหา องคประกอบสำาคญของการคดแกปญหา จะตองคำานงถงนกเรยนเปน

สำาคญ โดยพจารณาจากเรองทเกยวของกบตวนกเรยน อยในขอบเขตความสามารถทางสตปญญาของนกเรยน มกจกรรมหรอสงเราใหนกเรยนมองเหนปญหา ครแนะนำาวธการ การวางแผนแกปญหา เกบรวบรวมขอมล และการประเมนผลใหนกเรยนเขาใจ สงผลใหนกเรยนสามารถดำาเนนการแกปญหา จนกระทงสรปผลการแกปญหาไดขนตอนการคดแกปญหา ขนตอนการแกปญหานนนกการศกษาไดเสนอไวหลายรปแบบดวยกน ซงทกรปแบบจะมขนตอนทคลายกน คอ 1. ระบปญหา / กำาหนดปญหา 2. ระบสาเหตของปญหา 3. การเสนอแนวทาง / วธแกปญหา 4. ตรวจสอบผลลพธทไดจากการแกปญหา

แนวทางการสงเสรมใหนกเรยนคดแกปญหา 1. ฝกใหนกเรยนไดทำางานหรอทำากจกรรมอยเสมอ 2. ฝกใหนกเรยนเรยนรจากการปฏบตจรง 3. ฝกใหนกเรยนเปนผมเหตผลมความเชอมน 4. ฝกใหนกเรยนรจกวจารณ 5. ฝกใหนกเรยนรการวเคราะห สงเคราะห และฝกใหรจกแสดงความคดเหน 6. จดสงเราหรอการกระตนทด เสนอปญหาหรอประเดนททาทายนาสนใจและมวธการแกปญหาไดหลายวธมาใหนกเรยนฝก 7. จดบรรยากาศหรอจดสงแวดลอมใหสามารถเปลยนแปลงได เพอใหนกเรยนมความรสกวาเขาสามารถคดคนเปลยนแปลง และมอสระในการคด กลาคด กลาแสดงออกการฝกทกษะการคดแกปญหา

การฝกทกษะการคดแกปญหาใหแกนกเรยนนน สามารถฝกไดหลายรปแบบ เชน

1. ฝกทกษะการคดแกปญหาจากบทความ ครจะตองเลอกบทความหลาย ๆ ลกษณะมาใหนกเรยนอานแลวตอบคำาถามเพอฝกทกษะการคดตามขนตอนของการแกปญหา

2. ฝกทกษะการคดแกปญหาจากกรณศกษา ครเลอกหรอเขยนกรณศกษาทเปนปญหาในสงคมทวไปแลวตงคำาถามเพอนำาไปสการแกปญหา

3. ฝกทกษะการแกปญหาจากภาพ ใหนกเรยนวเคราะหภาพตาง ๆ ทแสดงปญหาทเกดขนซงจะนำาไปสการแกไขทถกตอง

4. ฝกทกษะการคดแกปญหาจากสถานการณทกำาหนด เปนสถานการณซงใกลเคยงกบชวตจร

ปญหาของเทยน นายเทยนและนางแกวมลกสองคน พวกเขามอาชพเกษตรกรรมชวยกนทำาไรขาวโพดเพอนำารายไดมาเลยงครอบครว ปแรกทนายเทยน นางแกวและลก ๆ ชวยกนปลกขาวโพด ปรากฏวาไดผลผลตสงมาก ทำาใหมเงนเกบออมไว 2-3 ปตอ

คำาถาม1. ปญหาทสำาคญของเทยนคออะไร...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2. สาเหตทสำาคญทสดของปญหาคออะไร วเคราะหแลวนำาเสนอดวยผงกางปลา3. เทยนควรหาวธการแกไขปญหาอยางไร จงจะเหมาะสมทสด....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................4. นกเรยนคาดวาผลจากการแกไขปญหาจะเปนอยางไร อธบายเหตผล ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ดาวไมสบายใจเลยทเธอมทงสวและฝาขนทใบหนา เธอพยายามหาครมรกษาสวฝาการแนะนำาของเพอน ๆ อยเสมอ แตกไมไดผล วนหนงเธอเดนไปซอของทตลาด เหนคนมงดสนคาแผงลอยกนแนนมาก เธอจงเขาไปดเหนหญงสาวสวยคนหนงโฆษณาครมแกสวฝา หญงผนนอธบายสรรพคณพรอมสาธตใหดทบรเวณหลงฝามอใหดลกษณะการทาครม แลวจะดวาผวเธอดเนยนสวยขน ดาวตดสนใจซอครม 1 ชด ทง ๆ ทราคาคอนขางแพง ดาวทดลองทาครมอย 3-4 วน ปรากฏวาผวของเธอยงเปนสวฝามากกวาเดมคำาถาม1. ปญหาของดาวคออะไร...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2. สาเหตจากอะไร...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3. มวธการแกไขอยางไร.............................................................................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................

............................................................................................

.....................................................................................4. เมอแกไขตามวธในขอ 3 แลวคาดวาผลทไดรบจะเปนอยางไร อธบายเหตผล...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

คำาถาม1. ปญหาในภาพนคออะไร..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................

.....................................................................................2. สาเหตของปญหาในขอ 1 คออะไร...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3. วธการแกปญหาทเหมาะสมทสดคออะไร......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................4. ผลทคาดวาจะไดรบ จงอธบาย..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

คำาชแจง ใชสถานการณตอไปนตอบคำาถามขอ 1-4สถานการณท 1นายดำามอาชพทำาสวน เขาปลกผกสวนครวหลายอยาง เชน กะหลำา

คะนา ถวฝกยาว ผกบง ตอมามศตรพชมารบกวนผกทเขาปลกไว ทำาใหพชผกของเขาใบแหวง ไมสวยงาม ราคาตกตำารายไดจงไมพอกบรายจายทลงทนไป นายดำาจงใชยาปรายศตรพชพนกนแมลง ทำาใหแมลงไม

1. ปญหาสำาคญของนายดำาคออะไรก. นายดำาเจบปวยข. นายดำาใชยาฆาแมลงค. พชผกสวนครวราคาตกตำาง. ศตรพชมารบกวนพชผกสวนครว

2. สาเหตของปญหาในสถานการณนคออะไรก. นายดำาตองการกำาจดศตรพชข. นายดำาใชยาฆาแมลงมากเกนไปค. ยาฆาแมลงสะสมอยในรางกายนายดำาง. นายดำาตองการมผลผลตจากพชทมคณภาพสทองตลาด

3. นกเรยนคดวาจะแกไขปญหาสถานการณนอยางไรก. ใหคนงานหรอคนอนเปนผพนยากนแมลงแทนนายดำาข. ใหแพทยรกษารางกายนายดำาดวยความเอาใจใสเปนพเศษค. เปลยนยาฆาแมลงทมคณภาพดถงแมราคาแพงแตจะมอนตราย

นอยง. หลงจากพบแพทยแลว ใหเจาหนาทการเกษตรแนะนำาการกำาจดศตร

พชอยางถกวธ4. นกเรยนคาดวาการแกปญหาในขอ 3 จะสงผลดมากทสดอยางไร

ก. นายดำามสขภาพดขนข. นายดำาไดผลผลตจากผกมากขนค. แมลงศตรพชรบกวนผกสวนครวนอยลงง. นายดำางดเวนการใชยาฆาแมลงทกประเภท

คำาชแจง ใชสถานการณตอไปนตอบคำาถามขอ 5-7สถานการณท 2

ในชมชนคลองยาวมโรงงานฟอกหนงอย 2 แหง ตงอยใกลๆกบโรงเรยนสามคคกลนของนำาทชะลางหนงทฟอกดวยสารเคมลอยไปตามลมในบางครงมกลนเหมนมาก นกเรยนในโรงเรยนสามคคไดรบกลนอย

5. ปญหาสำาคญคออะไรก. นกเรยนปวยหลายคนข. โรงเรยนอยใกลโรงงานค. มลภาวะเปนพษทางอากาศง. โรงงานใชสารเคมฟอกหนง

6. สาเหตของปญหาในขอ 5 คออะไรก. กลนเหมนลอยมากบอากาศข. โรงงานสรางมลพษทางอากาศค. โรงงานตงอยใกลโรงงานฟอกหนงง. นกเรยนสดอากาศเปนพษเขาไปในรางกาย

7. มวธการแกไขปญหาอยางถกตองทสดคออะไรก. แจงตำารวจจบเจาของโรงงานข. โรงงานจดทำาเครองกรองอากาศค. ยายโรงงานไปอยทหางไกลชมชนง. ยายโรงเรยนออกไปตงหางจากโรงงาน

คำาชแจง ใชสถานการณตอไปนตอบคำาถามขอ 8-11

8. ปญหาสำาคญจากการสนทนาคออะไรก. การใชสารเคมข. ตนยาสบมราคาสงค. ศตรพชมารบกวนพชผกง. ตะไครหอมมราคาสงมาก

ลงมน : เดยวนตะไครหอมทสวนของฉนราคาดมากปาแวว : ตนยาสบของฉนกเปนทตองการของตลาดเหมอนกนนาจอย : ฉนไดขาวมาวาเขานำาไปสกดใชแทนสารเคม เพอฉด

9. สาเหตสำาคญของปญหาในขอ 8 คออะไรก. ราคาพชสงข. เกษตรกรใชสารเคมค. ศตรพชมากขนง. เกษตรกรปลกพชหลายชนด

10. วธการแกปญหาในขอ 9 คออะไรก. ใชสารเคมปราบศตรพชข. ปลกพชทดแทนใหมปรมาณมากขนค. เพมคณภาพของสารเคมใหปราบศตรพชใหหมดไปง. ผลตตะไครหอมและยาสบใหเปนยาปองกนศตรพช

11. การแกปญหาในขอ 10 มผลดอยางไรก. ประหยดคาใชจายข. สารเคมจะเสอมสภาพลงค. ไมเปนอนตรายตอสขภาพง. เกษตรกรมความรเกยวกบการปลกพชผก

12.

จากขอความขางตนการตดไมทำาลายปาเกดผลเสยตอสงแวดลอมใดก. ปรมาณไอนำาในอากาศมนอยข. หนาดนถกชะลางพงทลายค. ขาดแหลงกำาเนดตนนำาลำาธารง. แหลงผลตออกซเจนทางธรรมชาตลดลง

13.

จากขอความ ขอสรปใดนาจะเปนจรงทสดก. ฝนตกนอยข. ปลกนอยลงค. ฝนตกมากง. การปลกมาก

คำาชแจง ใชสถานการณตอไปนตอบคำาถามขอ 14-17

การตดไมทำาลายปาทำาใหพนทกลายเปนทะเล

ทกปทผานมา ถาฝนตกมากจะไดผลผลตจากการปลกออยและมนสำาปะหลงมาก ปนผลผลตของออยและมนสำาปะหลงนอย

14. ขอใดเปนปญหาทสำาคญของสถานการณนก. ทำาไมนดจงไมมเลอดออกตามไรฟนข. โรคเลอดออกตามไรฟนเปนโรคตดตอหรอไมค. ทำามาสมาชกในครอบครวของนดจงเปนโรคเลอดออกตามไรฟนง. ในผกและผลไมมอะไรททำาใหนดไมเปนโรคเลอดออกตามไรฟน

15. ขอใดคอสาเหตของปญหาในสถานการณนก. รบประทานแตอาหารทมรสจดข. ผกและผลไมทำาใหเลอดแขงตวค. ขากสารอาหารจำาพวกวตามนซง. ขาดการเอาใจใสดแลสขภาพเหงอกและฟน

16. นกเรยนคดวาจะแกปญหาในสถานการณนอยางไรก. รบประทานผกและผลไม ข. ไปพบทนตแพทยข. ใหทกคนทานอาหารทมรสจด ง. แนะนำาประโยชนของ

อาหารประเภทตาง ๆ17. จากการทนกเรยนเสนอวธแกปญหาในสถานการณน ผลทเกดขนจะเปนอยางไร

ก. ทกคนเลอกรบประทานอาหารไดอยางเหมาะสมข. ทกคนมสขภาพสมบรณแขงแรงค. ทกคนหายจากโรคเลอดออกตามไรฟนง. ทกคนมความรเรองสารอาหารประเภทตางๆ

คำาชแจง ใชสถานการณตอไปนตอบคำาถามขอ 18-21

18. ขอใดเปนปญหาทสำาคญของสถานการณนก. ตนกหลาบไมเจรญเตบโตข. บรเวณบานมเขมาควนรบกวนค. ใบกหลาบมละอองสดำาปกคลม

ในครอบครวของนด มสมาชก 4 คน ซงสมาชกในครอบครวชอบรบประทานอาหารจำาพวกเนอสตวเปนสวนใหญ ไมชอบรบประทานผกและผลไมยกเวนนด 1 เดอนตอมา นดสงเกตเหนวาคนในครอบครวม

บานของมาลตงอยใกลโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญซงมควนรบกวนไปทวบรเวณนน และมาลพบวา ตนกหลาบในสวนหนาบานไมคอยเจรญเตบโต เมอมาลสงเกตทตนกหลาบพบวามละอองสดำา ๆ ปกคลม

ง. โรงงานอตสาหกรรมปลอยควนพษ19. ขอใดคอสาเหตของปญหาในสถานการณน

ก. มาลไมมเวลาดแลสวนกหลาบข. ควนจากโรงงานลอยมาตดใบของกหลาบค. บานอยใกลโรงงานอตสาหกรรมมากเกนไปง. โรงงานอตสาหกรรมไมมการควบคมการปลดปลอยเขมาควน

20. นกเรยนคดวาจะแกปญหาในสถานการณนอยางไรก. ยายบานออกหางจากโรงงานแหงนข. เสนอแนะใหโรงงานควบคมมลพษค. ทำาความสะอาดบานทกวนง. รดนำาตนกหลาบทกวน

21. จากการทนกเรยนเสนอวธแกปญหาในสถานการณน ผลทเกดขนจะเปนอยางไร

ก. ตนกหลาบเจรญเตบโตขนข. บานสะอาดปราศจากเขมาควนค. โรงงานไมปลอยเขมาและควนพษง. บานอยไกลจากโรงงานไมมควนรบกวน

คำาชแจง ใชสถานการณตอไปนตอบคำาถามขอ 22-25

22. ขอใดเปนปญหาสำาคญของสถานการณนก. แนนชอบอานหนงสอตอนกลางคนข. ไฟทแนนใชอานหนงสอดบค. แนนมอาการปวดศรษะง. แนนเปลยนหลอดไฟ

23. ขอใดคอสาเหตของปญหาในสถานการณนก. แนนเรมมปญหาทางสายตา

แนนเปนเดกทชอบอานหนงสอ คนหนงขณะทแนนกำาลงอานหนงสอหลอดไฟขนาด 20 วตตทใชอานหนงสอกดบลง แนนจงไปซอหลอดไฟขนาด 10 วตตจากรานใกล ๆ บาน มาเปลยน เมออานหนงสอ

ข. แนนเครยดจากการอานหนงสอค. แนนไมชนกบแสงสวางของหลอดไฟดวงใหมง. แสงสวางจากหลอดไฟไมเพยงพอกบการอานหนงสอ

24. นกเรยนคดวาจะแกปญหาในสถานการณนอยางไรก. เปลยนหลอดไฟใหสวางขนข. ใสแวนสายตาเวลาอานหนงสอค. ไมควรอานหนงสอดกเกนไปง. พกสายตาบางขณะอานหนงสอ

25. จากการทนกเรยนเสนอวธการแกปญหาในสถานการณน ผลทเกดขนจะเปนอยางไร

ก. แนนมสายตาทดขนข. แนนหายปวดศรษะค. แนนอานหนงสอตอไดในวนรงขนง. ในหองมแสงสวางเหมาะแกการอานหนงสอ

คำาชแจง ใชสถานการณตอไปนตอบคำาถามขอ 26-29

26. ขอใดเปนปญหาทสำาคญของสถานการณนก. การจราจรตดขดบรเวณหนาโรงเรยนข. นกเรยนมาโรงเรยนสายเปนประจำาค. มปรมาณรถจำานวนมากง. ตำารวจจราจรปวย

27. ขอใดคอสาเหตของปญหาในสถานการณนก. ผปกครองมารบสงนกเรยนในชวงเชาและเยนข. ไมมตำารวจจราจรอำานวยความสะดวก

การจราจรบรเวณหนาโรงเรยนชวงเชาตดขดเนองจากมการรบสงนกเรยนทกวน ทางโรงเรยนจงขอความชวยเหลอจากตำารวจจราจรทองทมาชวยอำานวยความสะดวก จำานวน 2 คน เมอเวลาผานไป 1 เดอน พบ

ค. ตำารวจไดรบสารพษในอากาศง. รถเคลอนตวไมสะดวก

28. นกเรยนคดวาจะแกปญหาในสถานการณนอยางไรก. ผลดเปลยนหมนเวยนตำารวจจราจรทใหบรการข. ใหตำารวจจราจรใสหนากากปองกนควนพษค. ขอความชวยเหลอจากตำารวจจราจรง. ลดจำานวนรถใหนอยลง

29. จากการทนกเรยนเสนอวธแกปญหาในสถานการณน ผลทเกดขนจะเปนอยางไร

ก. การจราจรไมตดขดข. มลพษในอากาศลดลงค. สขภาพของตำารวจดขนง. ตำารวจไมตองทำางานหนกเกนไป

30. เจาหนาทสาธารณสขไดเขาไปในหมบานแหงหนง พบวา คนในหมบานเปนไขเลอดออกสงถง 60 % และไดทำาการตรวจพนทภายในหมบาน พบวา หนองนำาในหมบานมเศษวชพชและขยะทบถมเปนจำานวนมากจนนำาเรมเนาเหมน ขอใดเปนปญหาสำาคญของสถานการณน

ก. หนองนำาเนาเสยข. คนในหมบานไมมนำาสะอาดใชค. คนในหมบานเปนไขเลอดออกจำานวนมากง. หนองนำามวชพชและขยะจำานวนมากทำาใหนำาเนาเสย

http://www.newsplus.co.th/NewsDetail.php?id=27957

ค ำา ชแจง ใหนกเรยนดภาพและอานขอความ เรอง วน” แลวทำากจกรรม

ผสอขาวรายงานวา การอภปรายแถลงนโยบายของรฐบาลตอรฐสภา ไดเกดความวนวายขนเมอนายธนา ชรวนช ส.ส.พรรคประชาธปตย ลกขนประทวงการทาหนาทของนายสมศกด เกยรตสรนนท ประธานในทประชมสภา กรณทาหนาทไมเปนกลาง ผดขอบงคบการประชม และกฎหมายรฐธรรมนญ แตประธานกลบตดบทไมใหนายธนาชแจงวา ประธานทาหนาทผดขอบงคบใด ทาให ส.ส.พรรคประชาธปตย ลกขนประทวงอยางตอเนอง วา ประธานสภาผดขอบงคบขอท 45 โดย นพ.วรงค เดชกจวกรม ส.ส.พรรคประชาธปตย ลกขนประทวงวา ประธานสภาฯ ควรรบฟงคาชแจงของสมาชกรฐสภา แตประธานสภายงคงตดบทวา มคาวนจฉยไปแลววาไมใหสมาชกลกขนประทวง แตกยงไมหยดการประทวง จนประธานสภาฯ ตองเชญนายวรช กลยาศร และ นพ.วรงค ออกจากหองประชม ทาให ส.ส.พรรคประชาธปตยไมพอใจ และลกขนยนประทวงประธานสภาฯ จากนนประธานสภาฯ ใหเจาหนาท รปภ.ของรฐสภา เชญสมาชกทยนประทวงทงหมดออกจากหองประชม พรอมกบระบวา หากเกดอะไรขนตนจะรบผดชอบเอง แตกไมไดทาใหสมาชกทยนประทวงนงลง จนประธานสภาตองใชขอบงคบขนเดดขาดโดยการยนขนอกครง จากนนนายคานน สทธสมาน สมาชกวฒสภา เสนอประธานในทประชมสงพกการประชม เพอรวมพดคยกบวป 3 ฝายถงเหตการณทเกดขน แตกไมไดรบการพจารณา โดยประธานสภายงคงใหสมาชกอภปรายนโยบายตอ จากนนประธานสภาฯ ไดเดนออกจากหองประชม เพอให พล.อ.ธรเดช มเพยร ประธานวฒสภาฯ เขามาทาหนาทประธานในทประชมแทน

จงตอบคำาถามตอไปน

1. สมาชกในกลมทกคนชวยกนระบปญหาทเกยวของกบสถานการณทกำาหนดใหไดมากทสด ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2. สมาชกในกลมทกคนชวยกนพจารณาปญหาในขอท 1 แลวระบปญหาทคดวาสำาคญทสดเพยง 1 ปญหา เพราะเหตใดจงสำาคญทสด ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................๓. ปญหาทสำาคญทสด ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................

...........................................................................4. สมาชกในกลมทกคนชวยกนกำาหนดเกณฑเพอประเมนแนวทางการแกปญหา เกณฑท 1 ........................................................................................................................................ ..........................................................................................................................................................เกณฑท 2 ......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................เกณฑท 3 ......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................เกณฑท 4 ......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................เกณฑท 5 ......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

คำาชแจง เมอกำาหนดปญหาให จงคดและหาสาเหตของปญหาใหมากทสดเทาทจะมากไดตวอยาง ปญหา นกเรยนไมทำาการบานวชาภาษาองกฤษ

สาเหต 1. นกเรยนไมเขาใจทครอธบายนกเรยนขเกยจนกเรยนลมนกเรยนทำาไมทนนกเรยนไมอยากทำา

ฯลฯปญหา สาเหต

1. รายจายคาอาหารในครอบครวเพมขน

2. ผลการเรยนของสนขลดลง

3. ปามาลตองยมเงนแมทกเดอน

4. เงนทไดรบเปนคาใชจายรายวนไมพอเกบ สะสมหรอหยอดกระปกออมสน

5. การพดคำาหยาบบอยครงของเพอนสนท

คำาชแจง จงเสนอการวางแผนวธการแกปญหามาใหมากทสด โดยคำานงถงความเปนไปไดหรอ สามารถปฏบตได ในปญหาตอไปน

ปญหา การวางแผนวธการแกปญหา

1. “ทบานมคาใชจายเกยวกบคากระแสไฟฟา มากทสด”

2. “ตลาดสดเตมไปดวยนำาสกปรกและขยะลนถง”

3. “นกเรยนไมรกการอาน”

4. “ลกเลนเกมคอมพวเตอรมากเกนไป”

5. “นกเรยนไมมระเบยบวนย”

คำาชแจง จงเสนอความคดเหนเกยวกบวธการแกปญหาทกำาหนดให โดยใหเหตผลประกอบ1. “การใชเครองซกผากงอตโนมตแทนเครองซกผาระบบอตโนมต” ……………………………………………………………………………………………………………..…….……………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………….……………..……………………………………2. “อดอาหารในมอเยน จะชวยประหยดคาใชจาย” ……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. “ไมใชพาหนะสวนตวสำาหรบเดนทางไปทำางานเพอประหยดนำามน” …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………….………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………….……………………………4. “งดทำากจกรรมนนทนาการ รนเรงบนเทงใจทกประเภท เพอลดคาใชจายสวนตว” …………………………………………………………………………………………………………….……………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………….…………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………5. “เขารวมกจกรรมรณรงค/ตอตานทกประเภท เพอชวยเหลอสงคม” ……………………………………………………………………………………………………….…………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………….……………… ……………………………………………………………………………………………………………………….……………………………

คำาชแจง 1. แบบฝกการคดแกปญหาชดนม 5 ขอ เวลา 30 นาท 2. ใหนกเรยนศกษาปญหาทกำาหนด แลวคดวางแผนวธการแกปญหา

นนๆ ใหเหมาะสมทสด1. “ปญหาความยากจนของประชาชน เปนภยทสำาคญทจะกอใหเกดผลกระทบแกความมนคงของ ประเทศ ควรวางแผนวธการแกไขปญหาอยางไร”…………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………….………………

………………………………………………………………………………………………………………..…………………………2. “ปญหาสงแวดลอมสวนหนงเกดจากประชาชนนยมใชวสด และสงของตางๆ ทผลตจากสารเคม ซงเปนวสดทยอยสลายไดยาก บางชนดตองใชเวลาเปนรอยๆ ปจงจะสลาย เชน แกว โฟม พลาสตก เปนตน” นกเรยนจะคดวางแผนวธการแกปญหานอยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

…………………………………………………………………………………………………………………….……………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………….……….3. “ปญหานำาเสย คอ เปนแหลงรวมเชอโรคตางๆ มลกษณะสดำาคลำามกลนเนาเหมน”

นกเรยนจะคดวางแผนวธการแกปญหานอยางไร…………………………………………………………………

………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….4. “อกไมนาน ประเทศไทยทเคยมทรพยากรอยางอดมสมบรณ กจะเปนประเทศทปราศจาก ทรพยากร เพราะคนไทยใชทรพยากรอยางไมคมคา และสนเปลอง” นกเรยนจะคดวางแผนวธการ แกปญหานอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………….……………………………….

…………………………………………………………………………………………..………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………..…………………………………….5. “วฒนธรรมการรบประทานอาหารจานดวน เปนสาเหตทกอใหเกดโรคตางๆ ไดเปนอยางด เชน โรคอวน คลอเรสเตอรอลในเสนเลอดสง หรอโรคมะเรง เปนตน”นกเรยนคดจะวางแผนวธการแกปญหานอยางไร

……………………………………………………………………………………………………..…………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….………………………………………….

คำาชแจง ใหนกเรยนอานเรอง ความไมสงบสขทโคกอกา แลวรวมกน“ ”พจารณาหาทางแกไข ปญหาตามขนทงสของอรยสจ

ความไมสงบสขทโคกอกา

หมบานโคกอกาเปนหมบานหนงทอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มประชาชนอาศยอยหนาแนนพอสมควร ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพทางการเกษตร เชน ทำาสวน ทำาไร และเลยงสตว สภาพความเปนอยโดยทวไปของประชาชนคอนขางยากจน ทำาการเกษตรกรรมไมไดผล พนดน

แหงแลง การชลประทานไมทวถง ชาวบานมหนสนทบถม นายทนเงนกประจำาหมบานคอ ผใหญจนทร ซงมาจากการเลอกตงโดยการหวานเงนซอเสยงจากชาวบานเมอ 3 ปกอน ผใหญจนทรเปนผมอทธพลคนหนงในหมบาน เปนบคคลทกวางขวางในหมพอคา นายทน และขาราชการฝายปกครอง ชาวบานตองพงพงผใหญจนทรเรองเงนทอง และสนคาทจำาเปนหลายอยาง โดยผใหญจนทรยนดใหตดคางได ดวยเหตนชาวบานจงมหนสนกนมากเพราะพชผลทขายไดไมพอทจะใชหนผใหญจนทร ผใหญจนทรมกเอารดเอาเปรยบชาวบานแสวงหาผลประโยชนอยางเตมทจากชาวบาน เงนทใหกกเกบดอกเบยสง มอยหลายครงทผใหญจนทรยดทดนทำากนจากชาวบานมาเปนของตนดวยวธการททจรต ผใหญจนทรมวธลอใจใหชาวบานใชเงนไปในทางทไมถกตอง เชน ผใหญจนทรเปนเจาของบอนตไก เจามอหวยใตดนผใหญจนทรไมสนใจทจะนำาความเจรญมาสหมบาน มกแสวงหาผละประโยชนโดยอาศยอำานาจหนาทของผใหญบานมากกวาคำานงถงความเดอดรอนของชาวบาน ชาวบานตางเออมระอาแตกไมรจะจดการอยางไรกบผใหญจนทรเพราะมอทธพลมากและตางเสยใจทตนไมควรเหนแกเงนและคำาพดทผใหญจนทรใชหาเสยงเลย

ตอมาไมนาน ผใหญจนทรถกฆาตายอยางลกลบ ทางตำารวจยงไมสามารถหาตวคนรายมาดำาเนนคดได ตำาแหนงผใหญบานจงวางลง ทางอำาเภอจงดำาเนนการเพอเลอกตงผใหญคนใหมแทนตำาแหนงทวางลง

ใบงานท ๖แนวทางการแกปญหาตามขนทงสของอรยสจ

ขนทงสของอรยสจ แนวทางการแกปญหา

1.ขนทกข (ชาวบานโคกอกาเกดปญหาอะไรขน)

2. ขนสมทย (ปญหาเหลานนมาจากสาเหตอะไร)

3. ขนนโรธ (วธการใดทจะแกปญหานไดบาง จงเสนอ หลายๆ วธ)

4. ขนมรรค (จงเลอกวธแกปญหาทดทสดในขนนโรธ แลวอธบายวธการนนใหชดเจน)

คำาชแจง ใหนกเรยนอานเรอง ถาวรผหลงผด แลวรวมกนพจารณาหา“ ”ทางแกไขปญหาตามขนตอน ทงสของอรยสจ 4

ถาวรผหลงผดนางสมจตรมอาชพหาบขนมขาย สามของนางเปนตำารวจ ถกผ

กอการรายยงตายเมอสบปกอน นางมบตรชายคนเดยวชอถาวร นางสมจตรมกจะพรำาสอนบตรของตนอยเสมอใหตงใจเรยน นางสมจตรอยากใหลกของตนเรยนสงๆ จะไดไมลำาบากในอนาคต เมอนายถาวรเรยนจบชน ม. 3 ไดไปสมครเรยนตอและสอบไดทวทยาลยอาชวศกษาแหงหนง เมอนายถาวรนำาขาวทตนสอบเรยนตอไดมาบอกกบมารดา นางสมจตรดใจมาก แตนายถาวรบอกวาวนมอบตวตองเสยคาใชจายเปนจำานวนเงนถง 5,000 บาท นางสมจตรกลมใจเพราะไมรจะหาเงนมาไดโดยวธใด คาเชาบานกยงตดคางอย แตนางบอกกบลกวา อยางไรกตามแมจะตองหาเงนจำานวนนมาใหได

กอนถงวนมอบตว นางสมจตรหยดขายขนมเปนบางวนและบอกกบลกวาตนจะไปธระ จะกลบมาตอนเยน ตกเยนนางสมจตรกลบถงบาน นายถาวรมความรสกวามารดาหนาตาซดเซยวไปมาก แตประกายตาแจมใสและมความสข นางสมจตรบอกใหลกไปเตรยมเอกสารการมอบตวใหเรยบรอย นายถาวรถามมารดาวามารดาหาเงนมาไดโดยวธใด นางสมจตรไมยอมบอก นางบอกเพยงแตวา แมหาเงนมาดวยความสจรต แมขายของทแมมอย “ ”แตนายถาวรกไมทราบวามารดาขายอะไรเพราะสมบตและสงของทมคาในบานไมม แมแตชนเดยว

เมอนายถาวรไปเรยนทวทยาลยอาชวศกษา นายถาวรมเพอนฝงมากมาย ซงสวนใหญเปนลกของผมฐานะรำารวย นายถาวรเรมคบเพอนออกเทยวเตร กลบบานไมตรงตอเวลา บางครงกไมกลบบาน การเรยนตกตำาตองสอบซอม และหนชวโมงเรยนในทสด นางสมจตรไดพยายามตกเตอน นายถาวรรบปากวาจะกลบตนเปนคนดและจะตงใจเรยนหนงสอ

แตแลววนหนง เจาหนาทตำารวจไดมาพบนางสมจตรและแจงใหทราบวานายถาวรถกจบในขอหา ซองสมกนเสพยาเสพตดและถกคมขงอยทสถานตำารวจ นางสมจตรไปเยยมลกชายดวยนำาตานองหนาและพดกบนายถาวรวา แมตงใจอยากใหลกมวชาตดตวจะไดไมลำาบากเหมอนแม แตทำาไม“ลกถงไมรกดประพฤตตนไมเหมาะสมเชนน ลกอยากรนกใชไหมวาแม”หาเงน 5,000 บาทมาใหลกเรยนหนงสอไดอยางไร แมขายของทแมมอย“ไงละลก เลอดในกายของแมนะซตงหลายครง พรอมกบนางไดรองไหดวย”ความเสยใจอยางสดทจะบรรยาย ถาวรไดยนแมพดเชนนนถงกบ หออ นำาตาไหลพรากตนตนใจและเสยใจทตนประพฤตตนไมสมกบความรกของแมเลย

ใบงานท ๗แนวทางการแกปญหาตามขนทงสของอรยสจ

ขนทงสของอรยสจแนวทางปฏบตเพอ

การแกปญหาในแตละขน

1.ขนทกข 1.1 เกดปญหาความทกขกบใครบาง 1.2 คนเหลานนมความทกขอยางไร

2. ขนสมทย 2.1 ความทกขทเกดกบบคคลเหลานนม สาเหตมาจากอะไร 2.2 การกระทำาของนางสมจตรแสดงถงการมคณธรรมใดบาง

3. ขนนโรธ จะแกปญหาทเกดขนอยางไร โดยเฉพาะ เกยวกบความประพฤตของนายถาวร

4. ขนมรรค จงสรปวธการแกปญหาในขนนโรธไว สำาหรบเปนขอปฏบต

แบบสงเกตการทำางานกลมท……………………………………………......

หอง………………….

คำาชแจง ๑. สงเกตพฤตกรรมการทำางานของนกเรยนแลวใหคะแนนลงในชองคะแนน ๒. ระดบคะแนน ม ๔ ระดบ คอ

๔ หมายถง มความสามารถในการปฏบตงานในระดบมากทสด๓ หมายถง มความสามารถในการปฏบตงานในระดบมาก๒ หมายถง มความสามารถในการปฏบตงานในระดบปานกลาง๑ หมายถง มความสามารถในการปฏบตงานในระดบนอย

ลำาดบท

พฤตกรรม

สมาชกในกลม

ความรบผด

ชอบตองานททำา

การเปนผนำา

ผตามทด

ความสนใจ

กระตอรอรน

ในการทำางาน

การใหความ

รวมมอในการทำางาน

รวม

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑๖

รวมคะแนน

เกณฑการตดสนระดบคณภาพ๑๓ ๑๖– คะแนน ดมาก๙ ๑๒ – คะแนน ด๕ - ๘ คะแนน พอใช

๑ ๔ – คะแนน ควรปรบปรง

แบบประเมนการนำาเสนอผลงานกลมท……………………………………………......

หอง………………….

พฤตกรรม

สมาชกในกลม

เนอหาชดเจนถกตอง

วธการนำาเสนอขอมล

นาสนใจ

การใชภาษาเหมาะ

สม

ความสมบรณถกตอง

รวม

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑๖

ลงชอ…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..….ผประเมน

เกณฑการใหคะแนน เกณฑการตดสนระดบคณภาพ๔ หมายถง ดมาก ๑๓ ๑๖ – คะแนน ดมาก

๓ หมายถง ด ๙ ๑๒ คะแนน– ด๒ หมายถง ปานกลาง ๕ - ๘ คะแนนพอใช๑ หมายถง ปรบปรง ๑ ๔ – คะแนนควรปรบปรง

๑๑. บนทกหลงการจดการเรยนร       ๑๑.๑ ผลการสอน/ผลสมฤทธทางการเรยน

๑) แผนการจดการเรยนร ๑.๑) เวลาสอนทกำาหนดไว

   มาก      นอย     เหมาะสม๑.๒) เนอหาสาระ

   มาก      นอย   เหมาะสม๑.๓) ผลทไดหลงจากการสอนตามแผน

   มาก      นอย   เหมาะสมความคดเหนเพมเตม ........................................................................................................................... ……………………………………………..………………………………………..……………………………………………………

๒) ผเรยน พฤตกรรมความสนใจในการเรยน      มากขน     เทาเดม    นอยลง ความคดเหนเพมเตม .......................................................................................................................... ……………………………………………..………………………………………..……………………………………………………

๓) ผลสมฤทธทางการเรยน

  เปลยนแปลงมากขน          เปลยนแปลงนอยลง          ไมเปลยนแปลงขอเสนอแนะ/แนวทางในการแกปญหา

…………………………………………………………………….…………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………..………………………………………………

ลงชอ…………………………………..…..…………..…ผสอน

(นางสาวพทธนนท ศรรกษโสภณ)

………………/…………………/…………..……๑๒. ความเหนของรองผอำานวยการฝายวชาการ…………………………………………………………………….…………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………..…………………………………………………………

ลงชอ……………………………………………..…

(นายนนธชย แยมโสพศ)

๑๓. ความเหนของผอำานวยการ…………………………………………………………………….…………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………..………………………………………………

ลงชอ…………………………………………………..…

(นายวนย กรานมล)