การวิจัยเชิงคุณภาพ · 2019-01-04 ·...

การวจยเชงคณภาพ

๑) หลกการพนฐานของการวจยเชงคณภาพ

๒) รปแบบการวจยเชงคณภาพ

๓) การเลอกผใหขอมลหลก

๔) เทคนครวบรวมขอมลเชงคณภาพ

๕) การตรวจสอบและวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

๖) ตวอยางโจทยทไดรบทน

หลกการพนฐานของการวจยเชงคณภาพ 1

หลกการพนฐานของการวจยเชงคณภาพ

• เปนวธการวจยทไดรบความนยมทางสายสงคมศาสตรเพราะสามารถเขาถงเรองเลก ละเอยดออน

• เปนการอธบายพฤตกรรมความสมพนธของคนกบสงคม

•อาจด าเนนไปโดยอสระ ไมตองประกอบไปกบการวจยเชงปรมาณกได เพราะถอวาเปนการวจยอยางหนง ทเนนการรวบรวมขอมลในเชงคณลกษณะ

• หลกการปรากฏการณวทยา(Phenomenology approach)

• คนหาความรทเปนความจรงจากแหลงรากเงาของขอมล (Grounded Theory Approach)

• เนนท าความเขาใจและรจรง รลก ละเอยดแบบเปนองครวมทกมต ทกสวนของประเดนเรองทท าการศกษา (Holistic)

Franz Uri Boas

"Father of American Anthropology"

• ขอมลตองมคณภาพ และมความนาเชอถอวาถกตองตามปรากฏการณ ลกษณะพฤตกรรมทแสดงออก สญลกษณทพบเหน เนอหาทบรรยาย ฯลฯ ทตองผานการตรวจสอบสามเสาแลว (Triangular Check)

• เนนหลกการรงสรรควทยา(Constructionism) ในการวเคราะห เพอตความหมายปรากฏการณ สญลกษณพฤตกรรม เนอหาขอมล ฯลฯ ขนมาเปนขอคนพบแลวอภปรายผล

Bronislaw Kasper Malinowski, Field Diary

การแสวงหาความร - ความจรง

การวจย เชงทดลอง(experiment)

การวจยเชงบรรยาย

(non-experiment)

การวจยตามสาขาตางๆ(research traditions)

เชน เชงชาตพนธวรรณนาเชงประวตศาสตร

การวพากษหลกสตร(curriculum critique)

การวจยเชงปฏบตการ(action research)

การวจยเพอสทธสตร(feminist research)

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

(PAR)

การวจยเชงปรมาณ(quantitative research)

การวจยเชงคณภาพ(qualitative research)

การวจยเชงวพากษ(critical research)

สงคมศาสตรเชงปฏฐาน(Positivist Social)

สงคมศาสตรเชงตความ(Interpretivist Social)

สงคมศาสตรเชงวพากษ(Critical Social Science)

ปรากฏการณนยม

(Phenomenology)

กระแสความคดทางปรชญาในการแสวงหาความร

เ ชอวา ขอเทจจรงทางสงคมเปนไปตามกฎ

ธรรมชาตซงเปนสงสากล

การแสวงหาความรทางสงคมตอง พสจนยนยน

กฎธรรมชาต โดยใชวธวทยาศาสตรทมรากฐาน

อยบนขอมลเชงประจกษ (Empirical Evidence)

การแสวงหาความรทางสงคมเปน การแสวงหา

หลกฐานขอเทจจรงทปรากฏ เพอมงทดสอบ

สมมตฐานหรอทฤษฎทมอยกอนแลว

เชอวา สงคมมนษยมลกษณะ เคลอนไหวอย

ตลอดเวลา (Dynamic) ซงปรากฏการณทางสงคม

มสภาพทแตกตางกนไปตามการเปลยนแปลง

ทางประวตศาสตร สภาพแวดลอม และกาลเวลา

ปรากฏการณทางสงคมหรอพฤตกรรมของมนษย

เปนผลจากการทมนษยมการรบร ใหความหมาย

และแสดงพฤตกรรมตามทถอวาเหมาะสมกบ

บรบท (Context) ทตนอาศยอย ณ เวลานนๆ ซง

ขอเทจจรงทางสงคมเปนส ง ทเ กดขนเพราะ

อทธพลของสงคม (Socially Constructed)

ความรทไดรบจากการถายทอดมาจากผอนหรอ

สงคมอน ไมจ าเปนตองเปนไปตามกฎธรรมชาต

••

••

••

••

••

••

ปฏฐานนยม

(Positivism)

ปฏฐานนยม

(Positivism)

ปฏฐานนยม

(Positivism)

ปรากฏการณนยม

(Phenomenology)

ปรากฏการณนยม

(Phenomenology)

กระแสความคดทางปรชญาในการแสวงหาความรทแตกตางกนกระแสความคดทางปรชญาในการแสวงหาความรทแตกตางกน

การเลอกใชวธการแสวงหาความรทแตกตางกนการเลอกใชวธการแสวงหาความรทแตกตางกน

การวจยเชงคณภาพ

(Quantitative Research)การวจยเชงคณภาพ

(Quantitative Research)การวจยเชงปรมาณ

(Quantitative Research)การวจยเชงปรมาณ

(Quantitative Research)

ใช ว ธ ก ารแสวงหาความ ร ให มและสรา ง

สมมตฐานใหม โดยเนนขอมลดานความรสกนกคด

โลกทศน และความหมาย

ใช ว ธ ก ารแสวงหาความ ร ให มและสรา ง

สมมตฐานใหม โดยเนนขอมลดานความรสกนกคด

โลกทศน และความหมาย

ใชวธการเชงวทยาศาสตรทเนนขอมลเชง

ประจกษ

ใชวธการเชงวทยาศาสตรทเนนขอมลเชง

ประจกษ

สงเคราะหเปนขอสรป หรอทฤษฎ

วเคราะหคนหาแบบแผนของความสมพนธ (Pattern)

ระหวางกลมของขอมล

จดกลมขอมลจากทพบจรง

ตงค าถามวจย อาจมสมมตฐานชวคราว

ศกษาขอมลในบรบทจรงเรม

การอปมาน

DeductiveDeductive InductiveInductive

TheoryTheory

HypothesisHypothesis

ObservationObservation

ConfirmationConfirmation

TheoryTheory

(Tentative)

Hypothesis

(Tentative)

Hypothesis

PatternPattern

ObservationObservation

Feelings

Perceptions

Behaviors

Qualitative Research

Subjective Data

WORDSNUMBERS

รปแบบการวจยเชงคณภาพ 2

การวจยเชงคณภาพ

(Qualitative Research)

เปนการสรางองคความรทเกยวกบปรากฏการณทางสงคมอยางเปน

ระบบ เพออธบายความหมายของปรากฏการณทมอยในกลมทศกษา

เพอใหเขาใจในวธการทผคนเหลานนตความหรอใหความหมาย และ

มปฏสมพนธกบโลกรอบตวเขา (แบบแผนความสมพนธของ

ปรากฏการณ)

ใหความส าคญกบบรบท/สงแวดลอมทกลมคนอาศยอย เนองเพราะ

มอทธพลตอมมมอง ประสบการณ และการกระท าของกลมคนท

ตองการศกษา

ลกษณะส าคญของการวจยเชงคณภาพ

ใชขอมลเชงคณภาพเปนหลก

- รายละเอยด

- บรบทของสงทศกษา

- องครวม

- พลวตของสงทศกษา

มงท าความเขาใจในทางลกมากกวาทางกวาง

ใชวธการเกบขอมลไดหลากแบบ

มการออกแบบทยดหยนได

วเคราะหโดยอาศยการตความ

ชาตพนธวรรณา

(Ethnographic Research)

สรางทฤษฎจากขอมล

(Grounded Theory Research)

กรณศกษา

(Case Study Research)

เลาเรองราว

(Narrative Research)

ปรากฏการณวทยา

(Phenomenological Research)

มงอธบายและตความวฒนธรรมของกลมคนท

รวมวฒนธรรมเดยวกน

มงสรางทฤษฎเกยวกบกระบวนการจากมมมอง

ของผเขารวมการวจย

มงสรางค าอธบายทลกซงจากกรณเฉพาะทม

ขอบเขตจ ากด

มงอธบายแกนประสบการณของกลมบคคลทรวม

ประสบการณเดยวกน

มงท าความเขาใจเรองชวตของบคคล

รปแบบการวจยเชงคณภาพรปแบบการวจยเชงคณภาพ

• ลกษณะการด าเนนการวจยทนกวจยใชเวลาเฝาสงเกตและม

สวนรวมอยกบกลมเปาหมายเปนเวลานาน

การวจยเชงคณภาพ

• ลกษณะการด า เ นนการ วจย ทนก วจย ใชเวลานอยกบ

กลมเปาหมาย แตคงลกษณะส าคญของการวจยเชงคณภาพ

ไวเกอบทกประการ

ใชวธการสนทนากลม (Focus Group Discussion)

ใชวธการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)

การเลอกผใหขอมลหลก2

เปนกลมตวอยางทมขอมลเกยวกบสงทนกวจยตองการ

ศกษามาก (Information–Rich Case/ Key Informant)

การก าหนดกลมเปาหมายการก าหนดกลมเปาหมาย

เปนกลมตวอยางทสามารถใหขอมลทมากและลกตรงกบ

ประเดนทตองการศกษา

เปนกลมตวอยางทจะตองไมไดรบอนตรายจากการเขารวม

เปนอาสาสมครในโครงการวจย

การก าหนดกลมเปาหมายการก าหนดกลมเปาหมาย

เกณฑการคดเขา

(Inclusion Criteria)

เกณฑการคดเขา

(Inclusion Criteria)

เกณฑการคดออก

(Exclusion Criteria)

เกณฑการคดออก

(Exclusion Criteria)

ระบเกณฑคณสมบตของกลมตวอยางระบเกณฑคณสมบตของกลมตวอยาง

ความตองการและลกษณะงานทตองการไดรบการพฒนาของผเคยดแลผสงอายท

ตองการการพงพง

ตวอยาง 1 : การก าหนดกลมเปาหมาย

ชอเรองวจย

ผเคยดแลผสงอายทตองการการพงพงในอ าเภอชนแดน จงหวดเพชรบรณ ซงเปน

บคคลทเคยดแลผสงอายทตองการการพงพงทผสงอายไดเสยชวตไปแลวอยางนอย

1 ป และเปนบคคลทเคยลาออกจากงานมาเพอดแลผสงอายทตองการการพงพง

กลมตวอยาง/กลมผใหขอมล

(ฉตรแกว ชยพพฒน และพรหมพร เกษรแกว , 2561)

กระบวนการเลกตดเกมสคอมพวเตอรออนไลนไดส าเรจของเยาวชนไทย

ตวอยาง 2 : การก าหนดกลมเปาหมาย

ชอเรองวจย

เยาวชนไทย หมายถง บคคลสญชาตไทยทงเพศชายและเพศหญงทมอายตงแต

20 ปบรบรณขนไป ซงเคยมประสบการณตดและเลกตดเกมคอมพวเตอรออนไลน

ไดส าเรจเมอขณะเปนเยาวชน คอ อาย 15-24 ปบรบรณ

กลมตวอยาง/กลมผใหขอมล

(ชไมพร กาญจนกจสกล, 2555)

การเลอกตวอยางแบบเจาะจง

วธการเลอกกลมผใหขอมล / กลมตวอยางวธการเลอกกลมผใหขอมล / กลมตวอยาง

การเลอกตวอยางแบบลกโซหรอแบบกอนหมะ

(Snow Ball Sampling or Chain Sampling)

(Purposive Sampling)

หมายเหต : การวจยเชงคณภาพไมไดค านงถงกลมตวอยางตองมความเปนตวแทนของประชากร

ใชจ านวนไมมาก ขนอยกบ ความอมตวของขอมล

ขนาดของกลมผใหขอมล / กลมตวอยางขนาดของกลมผใหขอมล / กลมตวอยาง

(Saturation of Data)

ตวอยาง : ความอมตวของขอมล

คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท n

A B C D

B D F G

A C D G

A B D F

แบบแผนของค าตอบท

กลมตวอยางไดรายงานมา

มลกษณะท คอนขางนง

หมายถง กลมบคคลทขาดหรอพรองความสามารถในการ

ตดสนใจ (Diminished Autonomy) หรอไมมอสระอยางแทจรงใน

การตดสนใจ อนท าใหไมสามารถปกปองผลประโยชนของตนเองได

กลมเปราะบาง

(vulnerable group)

(ส านกงานจรยธรรมการวจย คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, 2558)

หมายเหต : กลมเปราะบาง (vulnerable group) มความเสยงตอการบบบงคบ (coercion) หรอ ชกจงใหความยนยอมเขารวมโครงการวจยไดงาย ท าใหถกละเมด ถกคกคาม หรอ

ถกเอารดเอาเปรยบไดงาย

เทคนครวบรวมขอมลเชงคณภาพ3

ในวตถประสงคของการวจย จะนยมเขยนค าวา:

• Examine เพอวเคราะห• Investigate เพอตรวจสอบ• Effect เพอศกผลกระทบ• Impact เพอศกษาผลกระทบ• Consequent เพอคนหาสาเหต• Explore เพอส ารวจ

• นกวจยตดตอโดยตรงกบกลมเปาหมายในการวจย

• ใหความส าคญแกพลวตของสงทศกษา

• ใหความส าคญแกการศกษาเฉพาะกรณ

• ใหความส าคญแกบรบทของสงทศกษา

• มความยดหยนในการออกแบบการวจย

• ใชเครองมอหลายอยางในการเกบขอมลแตนกวจยเปนเครองมอทส าคญทสด

การออกแบบการวจยเชงคณภาพ การออกแบบการวจย องคประกอบของการออกแบบการวจย การออกแบบการวจยเชงปฏสมพนธ

- ค าถามในการวจย- จดมงหมายและวตถประสงคการวจย- แนวคดทฤษฎในการวจย- วธการวจย- ความถกตองแมนตรง และความเชอถอไดของผลการศกษา

วธการวจยเชงชาตพนธวรรณา

ความหมาย

ความเปนมา

ลกษณะส าคญ เนนทขนบธรรมเนยม ประเพณ วถชวต ฯลฯ ของกลมชาตพนธ วธการเขยนรายงานจะเขยนแบบพรรณาเชงเรองเลาปนวเคราะห เนนหลกฐาน เชน รปภาพ วตถ ฯลฯ

การเลอกตวอยาง เนนทเปนแหลงขอมลทแทจรง ผรจรงๆ

เมอไรควรใชวธการเชงชาตพนธวรรณา เมอตองการศกษาถงวถชวต ประเพณ วฒนธรรมกลมยอยเฉพาะ ของกลมชาตพนธ เชน มอญ ลาว มง ฯลฯ

ขอจ ากด อาจหากลมชาตพนธทตองการศกษาไมได

วธการศกษาเฉพาะกรณ

ความเปนมาและลกษณะส าคญ

การเลอกกรณตวอยาง

รปแบบของการวจยแบบกรณศกษา

วธการด าเนนการวจย

ปญหาและขอจ ากด

วธการและขนตอนในการรวบรวมขอมล

• เปนขนตอนการรวบรวมขอมลแบบปฐมภม

• ไดขอมลอยางแทจรง ลกษณะขอมลทไดจงเปนสภาพการณและปรากฎการณทเกดขน ตามธรรมชาต ตามความคดตามเหตผลของผใหขอมล

วธการและขนตอนในการรวบรวมขอมล

• เปนการศกษาระดบลก โดยอาศยสมมตฐานตลอดจนวตถประสงคของเรองทท าการวจยเปนหลกในการเจาะประเดน

• เหมาะกบการศกษาเพอเปนการวเคราะหน ารอง และ/หรอ เฉพาะกรณ

• เทคนคแบบนเปนการวจยเชงจลภาค

วธการและขนตอนในการรวบรวมขอมล

• การสงเกตและการเขารวม

• การสนทนากลมยอย

• การสนทนากลมแบบเจาะจง

• การสมภาษณเดยวแบบเจาะลก

การรวฒนธรรมและพดภาษาทองถนของประชากรทจะศกษา กอนเกบขอมลจะเปนประโยชนมาก

การสงเกตและการเขารวม

Participation and Observation

(Participation and observation)

1. Anthropological research - Qualitative approach (เนนมากทางประวตศาสตร)2. Ethnographic research- เนนพฤตกรรม วถชวต ความเชอ ความร ความเขาใจ ทศนคตคานยม

Positivism = ความเชอทวา ปรากฎการณหรอขอเทจจรงทางสงคมเปนไปตามกฎธรรมชาตซงเปนสงสากล

- การแจงหาหลกฐานขอเทจจรง Empirical Evidence

การสงเกตและการเขารวม

การสงเกตและการเขารวม (Participation and Observation)

• เปนวธการรวบรวมขอมลทมจดมงหมาย เพอทราบถงพฤตกรรมตางๆ ทเกดขนตามธรรมชาต

• เปนการเขารวมในแบบแผนพฤตกรรมของคนและชมชนในทองถนทศกษา

การสงเกตและการเขารวม (Participation and Observation)

• ท าใหไดภาพและความเขาใจทลกซงถงองคประกอบ (Composition) และความหมายของพฤตกรรมทอยรวมกน

• การสงเกตอยางใกลชดจะชวยใหเขาใจและเหนภาพการณไดกวางกวา

เปาหมายการสงเกตอยางมสวนรวม 1

1. หาคนเปาหมาย อยากร และปรากฏการณเเปนตวตง- พจารณาจากพฤตกรรมหลกทประสงคคนหาค าตอบ- พจารณาจากปรากฎการณน าหรอตวตนเหตทคาดวาจะมผลสพฤตกรรมทคนหา- พจารณาจากสญลกษณทคาดวานาจะเปนประเดนไปสการตอบค าถามทอยากร

2. ตองบอกความจรงวามาท าอะไรเพอความไววางใจ- ซอสตยตอจรยธรรมการวจย- ปฏบตตามกฎและระเบยบของสงคมนนอยางเครงครด

เปาหมายการสงเกตอยางมสวนรวม 2

3. ภาษาพดตองพดภาษาเดยวกนกบผใหขอมลหรอสงคมทไปศกษา

4. แนวทางสงเกตเขยนไววาจะสงเกตอะไรบาง จะมสวนรวมงาน/กจกรรมใดบางเพอคนหาอะไร

5. การถายภาพเปนขอมลยนยนพฤตกรรมทเกดขน เปนปรากฏการณทพบ

6. ระยะเวลาตองนานพอทจะเหนพฤตกรรมทงหมด

วธการบนทกขอมล

• จดบนทกเขยนแบบเรยงความ ระบวนท เวลา สถานท กลมคน พฤตกรรมทสงเกต

• ถายภาพเพอใชเปนหลกฐานในการน ามาวเคราะหอยางละเอยดและน าเสนอผลงาน

• บนทกเสยงเพอปองกนการจดบนทกตกหลน และน าเสยงของผใหขอมลแสดงถง การรบรความรเขา ความมนใจ อารมณ ฯลฯ ของผใหสมภาษณ

การจดบนทกเพอกนลม การถายภาพและบนทกเสยงตองขออนญาตกอน เพราะเปนจรยธรรมการวจยทด

การสมเกตในการวจยเชงคณภาพการสมเกตในการวจยเชงคณภาพ

เปนการเฝาดและพรรณนาปรากฏการณหรอพฤตกรรมทศกษา

อยางเปนระบบในขณะทสงตางๆ ด าเนนไปตามธรรมชาต

•• ศกษาปรากฏการณตามสภาพธรรมชาต ไมมการดดแปลง

บทบาทของนกวจย :••

ควรใชควบคกบวธอน เชน การสมภาษณ

- มสวนรวมในปรากฏการณทศกษา (เสมอนคนใน)

- ไมมสวนรวมในปรากฏการณทศกษา (คนนอก)

- สงเกต ฟง ซกถาม บนทก

https://www.youtube.com/watch?v=Xe2vE7wFPYM

แนวทางการสงเกตและการเขารวม

วางแนวทางในการสงเกตลวงหนาวาจะสงเกตพฤตกรรมอะไรบาง

อาจก าหนดโดยพฤตกรรมตางๆ ทคนอนเคยคนพบมาแลวและ/หรอตามทฤษฎทเกยวของวา

ในกลมคนทเราจะสงเกตมพพฤตกรรมนนๆ หรอไม

แนวทางการสงเกตและการเขารวม

ตองมกรอบแนวทางการวจยทแนชด

วาอะไรคอสงทตองการคนหา

ซงจะชวยใหรจดมงหมายในการบนทกขอมล

แนวทางการสงเกตและการเขารวม

ในขนตอนการสงเกต

จะสงเกตแบบมระบบซงอาจท าแบบสงเกต

หรอตารางเวลาในการสงเกตหรอ

อาจจะไมมตารางสงเกตกได

โครงการวจย………………………………………….วนท……..เดอน…………….พ.ศ….. …...

เวลา กจกรรม หมวดกจกรรม

06:00 - 06:14

06:15 - 06:29

06: 30 - 06:44

……..

……..

คณลกษณะของนกวจยในการรวบรวมขอมล

ตองวางตวใหเปน

ผ เขารวมการสงเกตโดยสมบรณ

ดวยการเขาไปอยในชมชนในฐานะสมาชกคนหนง

ทตองวางตวใหแนบเนยนเขากบชมชน

คณลกษณะของนกวจยในการรวบรวมขอมล

ตองเปนผ ทเขารวม

ในชมชนไดดและเปนนกสงเกตทด

เปนคนชอบสงเกต เปนผ เขารวมในฐานะนกสงเกตการณ

ตองพยายามสรางความคนเคยจนเปนทยอมรบในสงคม

คณลกษณะของนกวจยในการรวบรวมขอมล

เมออยในกลมสงคมทศกษา

ตองวางตวในฐานะทนกวจย

เปนผสงเกตการณ ซงอยในฐานะผ เขารวมฟง

บางคราวจะเปนผสงเกตอยหางๆ เขารวมแบบผวเผน

คณลกษณะของนกวจยในการรวบรวมขอมล

วางตวและก าหนดตนเอง

ใหเปนนกการสงเกตโดยสมบรณ

เขาไปสงเกตโดยทกลมหรอชมชน

ไมรวาก าลงถกนกวจยสงเกตอย

ขอจ ากดในการวบรวมขอมล

ของนกวจย เนองจากเปนผสงเกต ผบนทก และผวเคราะห

“อคต”

ขอจ ากดในการวบรวมขอมล

ในการรวบรวมขอมลในเชงคณภาพ จะตองใชระยะเวลานาน

“ระยะเวลา”

ขอจ ากดในการวบรวมขอมล

ในการแสดงออกของบคคลในสงคม

“พฤตกรรม”

ขอจ ากดในการวบรวมขอมล

ทไมสามารถก าหนดได เชน งานวจยเกยวกบ พธกรรมงานศพ

“เหตการณ”

การสนทนากลมยอย

GroupInterviewGroupInterview

• มผ ใหขอมลอยในกลม 2 - 3 คน

• Key Informant = กญแจไขความกระจาง

• เหมาะส าหรบการรวบรวมขอมลทใชค าถามแบบปลายเปด

• มแนวค าถามทนกวจยจดเตรยมไวเปนคมอในการเจาะประเดน

การสนทนากลมยอย (Group Interview or Group Discussion)

ลกษณะของการสนทนากลมยอย

แบบกลมทมตามธรรมชาต

แบบกลมทถกจดตงขน

ระยะเวลาในการสนทนากลมยอย

แบบสอบถามปลายเปดควรใชเวลาไมเกน 3 ชวโมง

แนวค าถามแบบเจาะลกควรใชเวลาไมเกน 2 ชวโมง

บรรยากาศของกลมสนทนา

หวขอ

เรองทท าการศกษา

ควรจดใหมบรรยากาศทมการแลกเปลยนความคดเหนและ/หรอมการตอบโต โดยพจารณาไดจาก

บรรยากาศของกลมสนทนา

แนวค าถาม

และการเรยงค าถาม

ควรจดใหมบรรยากาศทมการแลกเปลยนความคดเหนและ/หรอมการตอบโต โดยพจารณาไดจาก

บรรยากาศของกลมสนทนาการเรยงล าดบค าถาม

ระดบเนอหา

เวลาการสนทนาชวงตน ชวงกลาง ชวงสดทาย

ค าถามเบาๆ

ค าถามกลางๆ

ค าถามเจาะ

ค าถามหลก ค าถามเจาะ

อนเครอง ผอนคลาย

บรรยากาศของกลมสนทนา

สมาชกทถกเลอก

เขารวมการสนทนา

ควรจดใหมบรรยากาศทมการแลกเปลยนความคดเหนและ/หรอมการตอบโต โดยพจารณาไดจาก

บรรยากาศของกลมสนทนา

สถานท

ทใชนงสนทนา

ควรจดใหมบรรยากาศทมการแลกเปลยนความคดเหนและ/หรอมการตอบโต โดยพจารณาไดจาก

บรรยากาศของกลมสนทนา

นงเปนวงกลมกบพน

นกวจย

3

2

1 เทป

เทป

นงแบบมโตะตรงกลาง

3

4

2

1เทป

เทป

นกวจย

บรรยากาศของกลมสนทนา

การเขามาเกยวของ

หรอรวมวงของบคคลภายนอก

ควรจดใหมบรรยากาศทมการแลกเปลยนความคดเหนและ/หรอมการตอบโต โดยพจารณาไดจาก

บรรยากาศของกลมสนทนา

บทบาท

ของผน ากลมสนทนา

ควรจดใหมบรรยากาศทมการแลกเปลยนความคดเหนและ/หรอมการตอบโต โดยพจารณาไดจาก

ตองสรางบรรยากาศกลมใหเกดพลวตร เชน มการแลกเปลยนความคดเหนแบบโตตอบซงกนและกน

เพอไวตรวจสอบวา ใครพดมากทสดในกลม (ค าตอบเอยงไปทผใด)

เพอไวตรวจสอบกระบวนการไดมาของค าตอบวา มการถกในประเดนใดมากอนบาง

บางงานวจยไมจ าเปนตองจดบนทกกได ขนอยกบความละเอยดของขอมลทตองการ

1. ก าหนดเลขบคคล เชน 1, 2, 3, 4

2. บนทกยอ ค าพดในประโยคตนๆ ตอนพดในแตละประเดน

วธการจดบนทก

การสนทนากลมแบบเจาะจง

Focus GroupDiscussionFocus GroupDiscussion

Focus Group DiscussionFocus 2 อยาง

1) Focus Topic

2) Focus คนFocus คอ1) ปรบใหชด

2) เจาะจงGroup คอ 1) กลม

2) เอามารวมกนหวใจ คอ Discussion ซงน าไปส Group Dynamic

- คน 10 คนนงคยกน

- ม 1 คนเปนคนถาม

- ม 1 คนเปนคนจด

การสนทนากลมแบบเจาะจงลกษณะของกลม

- หาคนเขากลมยาก- ความจ าไมแมนตรง

ขอเสย

ขอด - ชวยกนคดชวยกนตอบ- ไดขอมลละเอยด เพราะความคดไดเกดขนตลอด- เหมอนแผนกรอง 8 แผนชวยกนกรองขอมล

• เปนการสนทนาทมบรรยากาศเปน “การนงจบเขาคยกน” • เปนการรวบรวมขอมลแบบการนงสนทนาเจาะจงประเดนกบกลมผ ใหขอมลทเจาะจง

• มการสรางแบบคดเลอกบคคลเพอเขาสนทนาเกณฑในการคดเลอก น ามาจากคณลกษณะททราบมากอน จากผลการวจยในเชงปรมาณ หรอจากทฤษฏ หรอจากบคคลทเกยวของกบพฤตกรรม

ยงมหลายขอทเจาะจงในคณสมบตทเกยวของกบประเดนทจะคนหา

จะท าใหไดขอมลตรงกบประเดนทจะน าไปวเคราะหมากทสด

การสนทนากลมแบบเจาะจง(Focus Group Discussion)

• มการก าหนดหรอคดเลอกบคคลเพอเขาสนทนา1. เลอกคนทกลาแสดงออก กลาพด กลาวจารณ2. ในกลมตองไมมคนทเปนปฎปกษตอกน3. เพอไมใหเกดการขมกนทางปญญา คณสมบตของสมาชกกลมตองเหมอนกนทกคน

4. ในวงสนทนา ควรมสมาชกจ านวนระหวาง 7-10 คน5. ลกษณะวงสนทนา ประยกตจากการนงทานอาหารแบบโตะจน หรอการนงรวมวงทานขาว

• บทบาทของพธกรในการควบคมบรรยากาศในวงสนทนา

การสนทนากลมแบบเจาะจง(Focus Group Discussion)

ผงการนงสนทนากลม

ถาม จด

1

2

3

4 5

6

7

8

การเคลอนไหวในวงสนทนากลม

ถาม จด

1

2

3

4 5

6

7

8

หลกในการเขยนแนวค าถาม 1 เรยงประเดนทเราอยากทราบใหเปนหมวดหม ตงดชน หรอตวชวด เรยงล าดบเปนขอๆ

หลกในการเขยนแนวค าถาม 2แนวค าถาม คอ ยดตามกรอบแนวความคด ในการวจยและค าถามของการวจย

หรอเหต ผล

x1

x2

x3

y

วธการสรางแบบสอบถามทงายทสดคอ

1. น าตวชวดทตงไว มาตงเปนค าถาม

2. ตงค าถามสนๆทเขาใจงาย

3. ไมใชภาษาราชการ

4. แยกเปนขอๆ

หลกในการเขยนแนวค าถาม 3

หลกในการเขยนแนวค าถาม 4

1 ชม. 10 นาท

20 นาท เจาะประเดน 30นาท

อนเครอง ทบทวนประเดน

2 ชวโมงระยะเวลาในการสนทนากลม

ระดบเนอหาของค าถาม

การเลอกคนเขากลม

เจาะจงเลอก

ตองมขอมลเบองตนไวกอนวาจะคยกบใคร

เชน ผหญง ผชาย อาย รายได การศกษา ฯลฯ

ความเตมใจทจะใหขอมล

Screening Form (แบบเลอกบคคล)

การหาทนงสนทนา

1. ตองไมมเสยงรบกวน2. ตองไมมกลนรบกวน

แบบ ก.แบบคดเลอกสมาชกของกลมสนทนากลมชาวบานทไมใชวธการคมก าเนดจงหวดสรนทร

สถานทจดกลมสนทนา หมบาน ต าบล อ าเภอ

กลมนพดภาษา เขมร ลาว

สมาชกกลม เพศ ชาย หญง

บานเลขท หมบาน หมท ต าบล

1. ชอ 2. อาย (ตองอยระหวาง 25 –34 ป)

3. จ านวนบตร 4. อาชพปจจบน

5. ก าลงอยกนกบสามหรอภรรยาอยหรอไม

ก. ยงอยกนกบสามดวยกนทกวนน

ข. ไมไดอยดวยกนแลว หยา แยก หมาย

6.ตอนนอยากมลกอกหรอไม

ก. ตอนนไมอยากมลก หรอ มลกอกเลย

ข. อยากมลกอก จ านวน...............คน

7.ขณะนคมก าเนดใชวธสมยใหมหรอไม

ก. ขณะนไมใชวธคมก าเนดสมยใหมเคยใชมากอนแตตอนนไมไดใช

ข. ก าลงใชวธคมก าเนดสมยใหม

8.ขณะนสาม หรอ ภรรยายงอยอาศยในบานหรอไม

ก. สาม ภรรยา ยงอยดวยกน

ข. สาม ภรรยา ไมอย หรอสาม ภรรยา ไปท างานทอน

9. คดวาตนเองเปนหมนธรรมชาตแลวหรอยง

ก.ไมคด

ข. คด

10.ขณะนก าลงทองอยหรอไม

ก. ไมทอง

ข. ก าลงทอง ขณะนทอง................... เดอน

11. ขณะนปวยเปนโรคทเปนนาน ไมมสมพนธทางเพศหรอไม

ก.ไมเปน

ข. เปน

12. คลอดลกครงสดทายนานกเดอนแลว

ก. เกนกวา 5 เดอน

ข. ต ากวา 5 เดอน

13. ตนเองหรอภรรยา /สาม ตงใจจะไปคมก าเนดอยแลวหรอไม

ก.ไม

ข. ใชแลว

เปดฉากการสนทนากลม

1. กลาวค าตอนรบและขอบคณทกคนทมา2. อธบายถงจดประสงคในการคยครงนวา เปนการศกษาเรองอะไรท าไมถงสนใจศกษา3. อธบายถงวธการพดคยและซกถาม

- จะมการใชเครองมออดเสยง-จะมคนคอยจดค าพด-ขอใหทกคนแสดงความคดเหนไดอยางเตมท

4. ผด าเนนการสนทนาแนะน าตนเอง และกลมผศกษาแลวขอใหผรวมสนทนาบอกชอตนเอง

5. ค าถามอนเครอง(ถามเรองการท ามาหากน)

ค าถามอนเครองเพอใหเกดการคนเคย Rapport

1. ผท าหนาทถามแนะน าชอของตนเอง ใหกลมรจก

2. ผท าหนาทถามแนะน าชอของผจดขอมล ใหกลมรจก

3. ผท าหนาทถามเชญใหผเขารวมกลมแนะน าชอของตนเองวาชออะไร ชอเลนกได

4. ผท าหนาทถาม เลาใหผรวมกลมสนทนาทราบวาท าไมจงเชญมาคย เปนการบอกถงวตถประสงคของการรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลดวยการนงสนทนากลมแนวค าถามมผท าหนาทสรางแนวค าถาม

ผน าสนทนา/สมาชกกลมสนทนา•มผท าหนาทนงสนทนากบชาวบาน

•มชาวบานมานงรวมสนทนา

ผจดบนทกมผจดบนทกการสนทนาและสรป

ขอมลทไดปญหา/ความตองการของประชาชน

แผนงาน/โครงการ

จ านวนกลมขนอยกบตวแปรควบคม (Control variable)

เพศ

ชาย หญง

EN W S N E W S

y ooy y oy o y yo o y oyo

แตอยางต าๆควร 3 กลมเพอตรวจสอบความแมนตรงของขอมล

รายงานผลการสนทนากลมเรอง

ผจดสนทนากลม

เมอวนท

ผจดบนทก

ผเขารวมสนทนา

สรปผลการสนทนา

การวเคราะหขอมล

1. รายงานตามประเดนทเขาตอบ

2. เสนอผลเปนเอกสารประกอบการประชม

การสมภาษณเดยวแบบเจาะลก

In-depth

Interview

In-depth

Interview

เปาหมาย In-depth Interview 11. ประเดนทเปนตวแปรตามทเกดขนซง

ทราบมากอน หาคนทเกยวของประเดนนแลวสอบถามเพอ คนหาตวแปรอสระซงเปนตวก าหนดทท าให เกดพฤตกรรม

คนทเกยวของคอ ผร ผทมพฤตกรรมทเรา สนใจซงภาษาการวจยเราเรยกวา “Key Informant”

เปาหมาย In-depth Interview 22. ประเดนทเปนตวแปรอสระ ซงทราบมากอนจากวรรณกรรม หรอทฤษฎ เตรยมไวเพอถามเจาะวาเกยวของกบ

พฤตกรรมหรอตวแปรตามนนไหม

3. ภาษา หวใจในการสมภาษณแบบเจาะประเดนคอ ภาษา ตองใชภาษาเดยวกนผถามตองพดภาษาทผตอบใชไดอยางคลองแคลว

4. ตองใหผถกถามตอบตามสบาย แบบเลาเรอง ตองไมถามจจ แบบการสอบสวน ไมรบเรง ไมเสรจกคอยมาคยกนวนหลง

5. สมดบนทกเพอจด

• เปนการสมภาษณบคคลทเราคดวาเปน “ผ ร”

• Key Informant = กญแจไขความกระจาง

• เปนการศกษาเฉพาะกรณ ท าใหนกวจยไดขอมลละเอยด

• การสมภาษณจะไมมโครงสราง

• การบนทกขอมลควรท าไปพรอมกบการสมภาษณ

การสมภาษณเดยวแบบเจาะลก (In-Depth Interviews)

Triangular Check

การตรวจสอบความแมนตรงของขอมล

ตรวจสอบสามเสา

นาย ก

นาย ข นาย ค

วธการทควรท าในการตรวจสอบสามเสา 1

ตองท าในระหวางทอยในสนามทกวนทกเวลา เชออะไรงายๆไมได ตองละเอยด อยากรอยากเหน อยากคนหาจรงๆ อยากถายทอดใหคนอนเขาใจจรง

1) แยกเนอหาตามกลมประเดนของค าถามวจย

- แยกประเดนตามค าถามยอย

- ตรวจดความเหมอนของเนอหารายประเดน ในภาพรวมของกลมประเดนตามค าถามวจย แลววเคราะห นยยะ (Reality) สญญะ (Phenomenology) ทพอจะสรปรวบยอดไดวา สอเคาไปในทางความจรงตามทเขาใจ พจารณาวาเนอหาประเดน เหมอนกนไหม คลายกนไหม จนขอมลนง หรอเรารสกวาซ าซาก ไมมอะไรอกแลวทนอกเหนอจากน

วธการทควรท าในการตรวจสอบสามเสา 2

ตรวจดรป วตถ หลกฐาน ภาพลอก ภาพถาย ภาพสะเกต ฯลฯ ทเปนขอมลเนอหาทงหมด เพราะเปนปรากฎการณตางๆ ตามทเรารวบรวมไดระหวางอยสนาม โดยน าไปเปรยบเทยบกบเนอหาขอมลทไดจาก เรองเลา จากผร (Key informants )เชน จาก Focus group discussion In-depth Interview หรอ เนอ หาทเหนจากการสงเกต และตองน าไปตรวจดจากวรรณกรรมทผานมาดวย

• การถอดเทปออกมาเปน “บทสนทนาค าตอค า”

• คดเลอกประเดนทคดวาใหรายละเอยดของเหตผลไดดทสด

• การจดเกบไวในบตรรายการทสามารถแยกหมวดหม หรอประเดนทสนใจ ซงปจจบนนยมใชโปรแกรม Ethnograph

ลกษณะขอมลของการวจยเชงคณภาพ

“โครงการผลกระทบของการเปลยนแปลงทางสงคมและการมโครงการพฒนาตอวถการด าเนนชวตของผสงอายในหมบาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ”

ตวอยางบตรรายการ

บตรรายการผใหขอมล คนแก ยากจน

บานมะขามโพรงผลของการพฒนาตอหมบาน

“การพฒนาเปนสงทด เปนประโยชนตอหมบาน”“บานเมองกคอยรงเรองขน กอยากใหประชาชนมความสข ใหถนนเขาบานเชอมตอระหวางหมบานไปสอ าเภอ มอะไรกไปสะดวก มรถวงไดเรว แตกอนตองเดน”“คอหมบานมความสข ไปมาสะดวก มอนามย...”

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ 1

มโนทศนวาดวยการวเคราะหเชงคณภาพ

องคประกอบส าคญของการวเคราะหขอมล

การจดระเบยบขอมล

* การจดระเบยบทางกายภาพของขอมล

* การจดระเบยบเนอหาขอมล

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ 2

การใหรหสขอมล- การใหรหส 2 แบบ- การอานขอมลเพอใหรหส- ชอและนยามของรหส- ความนาเชอถอของรหส- จะตองใหรหสละเอยดแคไหน- จดบนทกตลอดเวลาทใหรหส

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ 3

การแสดงขอมล

- จดกลมขอมลตามรหส

- ใชตารางแสดงขอมล

การสรป

การตความผลการวจย

การตรวจสอบความนาเชอถอของผลการวเคราะห

ตวอยางรหสพรอมค านยามชอรหส นยาม

NOTRUST ไมแนใจวาคสมรสจะซอสตยหรอไม

FORCE คสมรสใชก าลงบงคบใหรวมเพศโดยไมใชถงยางอนามย

PLEASURE ถงยางอนามยส าหรบผชายท าใหความสขทางเพศลดลง

YOUCHEAT การขอใหคสมรสใชถงยางอนามย หมายถงเราไมแนใจวาเขาซอสตยตอเรา

MECHEAT การขอใหคสมรสใชถงยางอนามย อาจท าใหเขาเขาใจวาเราไมซอสตยตอเขา

ตวอยางแสดงขอมลทใชโปรแกรมคอมพวเตอรเลอกมาวเคราะห

ประเดนการวเคราะห คอ “ภรรยาจะใช Micro-

biocide Buffer Gel โดยไมใหสามรไดไหม” ในตวอยางจะใชอกษรยอ M. แทนผด าเนนการสนทนา E., J.,H. แทนชอผรวมสนทนาทพดขอความนนๆ สวน ? ไมรวาผพดคอใคร

การพทกษสทธของผใหขอมล

หลกจรยธรรมการวจยทเกยวของกบมนษย

หลกความเคารพในบคคล

(Respect for Person)

หลกคณประโยชนและไมกออนตราย

(Beneficence and Non-maleficence)

หลกความยตธรรม

(Justice)

•

•

•แหลงทมา : Belmont Report (1979)

หลกจรยธรรมการวจยทเกยวของกบมนษย

หลกความเคารพในบคคล

(Respect for Person)

การเคารพในการขอความยนยอมโดยการบอก

กลาวขอมลและใหอาสาสมครตดสนใจอยางอสระ

(Respect for Free and Informed Consent)

การเคารพในศกดศรของกลมเปราะบาง

(Respect for Vulnerable Persons)

การเคารพในความเปนสวนตวและรกษาความลบ

(Respect for Privacy and Confidentiality)

••

••

••

หลกจรยธรรมการวจยทเกยวของกบมนษย

หลกคณประโยชนและไมกออนตราย

(Beneficence and Non-maleficence)

ประเมนความเสยง (Risks) ทอาจ

ก อ ใ ห เ ก ด อ น ต ร า ย ( Harms) ต อ

อาสาสมครผเขารวมโครงการวจย

ประเมนการใหคณประโยชน (Benefit)

ทคาดวาจะเกดขนจากการวจย

เนนการ ว เคราะหความเส ยงและ

คณประโยชนท มผลกระทบตอสทธ

ความปลอดภย และความเปนอยทด

ของอาสาสมคร

••

••

••

หลกจรยธรรมการวจยทเกยวของกบมนษย

หลกความยตธรรม

(Justice)

ขจดลดความอคต (Selection Bias) และการเลอก

ปฏบต (Discrimination) ในคดเลอกอาสาสมคร

เขารวมโครงการวจย

การก าหนดหลกเกณฑในการกระจายภาระและ

ประโยชนของการวจยทเหมาะสมและเปนธรรม

เชน จะตองไมมกลมอาสาสมครวจยใดแบก

รบภาระมากเกนสมควร และจะตองไมมกลม

อาสาสมครวจยใดขาดการดแลซงประโยชนทพง

จะไดรบจากการเขารวมโครงการวจย

••

••

การตรวจสอบขอมล การตรวจสอบขอมล

การตรวจสอบสามเสา ดานขอมล

(Data Triangulation)

การตรวจสอบสามเสา ดานผวจย

(Investigator Triangulation)

การตรวจสอบสามเสา ดานทฤษฎ

(Theory Triangulation)

การตรวจสอบสามเสา ดานวธรวบรวมขอมล

(Methodological Triangulation)

ตวอยางโจทยทไดรบทน สกว วช

ชอเรอง : พนททางวฒนธรรม ในกลมชาตพนธปลง จากการศกษาเปรยบเทยบ ต าราการท านายดวยกระดกไก จากสามหมบานใน พนทเชยงรายและรฐฉาน ประเทศสหภาพเมยนมา

ผแตง : พลวฒ ประพฒนทอง

ผแตงรวม : เชดชาต หรญโร

หนวยงาน : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

ป : 2560

• ชอเรอง :

• โครงการ"กระบวนการเคลอนยายแรงงานขามชาตจากประเทศพมาสจงหวดแมฮองสอนกรณศกษากลมชาตพนธไทใหญ คะยาห และกะเหรยง"

• ผแตง :พทยา ฟสาย

• หนวยงาน :ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

• ป :2553

• หมวด :รายงานการวจย

กระบวนการมสวนรวมระหวางโรงเรยนและชมชนในการจดกจกรรมปลกฝงคณธรรมส าหรบนกเรยนโรงเรยนบานแดง โดยใชภมปญญาทองถน โรงเรยนบานแดง ต าบลยาง อ าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม• ชอเรอง :

• กระบวนการมสวนรวมระหวางโรงเรยนและชมชนในการจดกจกรรมปลกฝงคณธรรมส าหรบนกเรยนโรงเรยนบานแดง โดยใชภมปญญาทองถน โรงเรยนบานแดง ต าบลยาง อ าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม

• ผแตง :สมย ประทม

• หนวยงาน :ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย]

• ป :2550

• หมวด :รายงานการวจย

การพฒนาหอกระจายขาวสาร เพอสนองตอบความตองการของชมชน

• ชอเรอง :การพฒนาหอกระจายขาวสาร เพอสนองตอบความตองการของชมชน• ผแตง :ดวงพร ค านณวฒน• ผแตงรวม :วาสนา จนทรสวาง, มณฑา โมฬ• หนวยงาน :[ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย]• ป :2545• หมวด :• รายงานการวจย• เอกสารดจตอล :•

ประวตศาสตรขนหลวงวลงคะ กบการเสรมสรางความเขมแขงของชมชนเมองกะ ต าบลสะลวง อ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม• ชอเรอง :

• ประวตศาสตรขนหลวงวลงคะ กบการเสรมสรางความเขมแขงของชมชนเมองกะ ต าบลสะลวง อ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม

• ผแตง :ไพศาล ไทยใหม

• หนวยงาน :ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย]

• ป :2549

• หมวด :รายงานการวจย

• อรพนธ สวณณประ. (2551) ยตธรรมชมชนโดยชมชนเพอชมชน จงหวดเชยงใหม และล าพน. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย]:[กรงเทพฯ.