กรอบแนวคิดการประเมิน...

กรอบแนวคดการประเมน

ทฤษฎ/เครองมอทางเศรษฐศาสตร

ส าหรบ

การประเมนผลกระทบจากงานวจย ดร. กมปนาท วจตรศรกมล

ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและทรพยากร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ประเดนการน าเสนอ

ภาพรวมการพจารณาโครงการวจย

แนวคดการประเมนผลกระทบ

– Benefit Hierarchy for R&D

– Impact Pathway

การประเมนผลกระทบในภาพรวม

ทฤษฎเศรษฐศาสตรและเครองมอทเกยวของกบการประเมน

– ทฤษฎผบรโภค/ผผลต

– สวนเกนทางเศรษฐกจ/การวดการเปลยนแปลง

– การประเมนความคมคาทางเศรษฐศาสตรจากงานวจย

ผลกระทบ “Impact” เปนการพจารณา

การเปลยนแปลง “Change” ทเกดข น:

IMPACTS INPUTS OUTPUTS ACTIVITIES

Mysterious

Events

Source: Templeton, 2005

แนวคดการประเมนผลกระทบ

Benefit Hierarchy for R&D

Social, Economic and

Environmental Impact

Final users’

practice change

Passing on research

outputs

Final users of the

outputs

Next user

change

Final users’

change

Next users of the

outputs

Research project

outputs

Research project

activities

Project Inputs

Farm-level impact

Next users’ reactions to

the outputs

ทมา: ดดแปลงจาก สวรรณา ประณตวตกล, 2557

Change in SEEC:

Community-

level Impact

Final users:

Adoption and practice change

Next users:

Research and

Extension Effort

Research

project: Inputs,

Activities and Outputs

เสนทางสผลกระทบ (Impact Pathways)

ทมา: ดดแปลงจาก สวรรณา ประณตวตกล, 2557

การยอมรบเทคโนโลย Technology Adoption

ทมา: สวรรณา ประณตวตกล, 2557

ระยเวลาการยอมรบเทคโนโลย Technology Adoption Lags

ทมา: สวรรณา ประณตวตกล, 2557

การประเมนผลกระทบในภาพรวม (1)

เปนวธการอยางงายส าหรบ

– ประเมนผลงานวจยทไดจดสรรงบประมาณไปแลว

– ใหขอเสนอแนะเบองตนเพอจดสรรงบประมาณการวจย

เปนวธการจดการปญหาของหนวยงาน

– โครงการจ านวนมาก

โครงการตอเนอง

โครงการใหมยงไมเหนผล

– งบประมาณและบคลากร (เวลา) จ ากด

ทมา: สวรรณา ประณตวตกล, 2557

การประเมนผลกระทบในภาพรวม (2)

เปนการหาขอมลในภาพกวางเกยวกบโครงการวจยแตละโครงการ

เปนวธใหไดมาซงขอมลเบองตนทมรายการครอบคลมประเดนตางๆทเหมอนกนในแตละโครงการ

อาศยสถตเชงพรรณนา เชน รอยละ คาเฉลย ตารางไขว ในการประเมน

องคประกอบของขอมล ม 3 สวน

– ขอมลพนฐานของโครงการวจย

– ขอมลเกยวกบทรพยากรทใชในการวจย

– ขอมลเกยวกบผลผลต และผลลพธของงานวจย

รวมทงตวบงชเบองตนถงผลกระทบของงานวจย ทมา: สวรรณา ประณตวตกล, 2557

การประเมนผลกระทบในภาพรวม (3)

ขอมลพนฐานของโครงการวจย

ขอมลทรพยากรทใชในการวจย

ขอมลผลผลต ผลลพธ และผลกระทบเบองตนจากการวจย

- จากฐานขอมลของสถาบนวจย

- จากเอกสารโครงการวจย

จากการส ารวจหรอสมภาษณนกวจย

ทมา: ดดแปลงจาก ปทมาวด ซซก, 2548

ทฤษฎเศรษฐศาสตร และ

เครองมอทเกยวของกบ การประเมนมลคาจากงานวจย

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ทฤษฎและเครองมอทางเศรษฐศาสตร

ทฤษฎทเกยวของ:

ทฤษฎผบรโภค (Consumer Theory)

ทฤษฎผผลต (Theory of the Firm)

ดลยภาพของตลาด

เครองมอทางทฤษฎ:

สวนเกนทางเศรษฐกจ

การวดการเปลยนแปลงมลคาเศรษฐกจ ทเกดจากงานวจย

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ทฤษฎผบรโภค Consumer Theory

ทฤษฎผบรโภค การอธบายพฤตกรรมการตดสนใจ (อยางมเหตผล) ของผบรโภคในการบรโภค/ซอสนคาและบรการเพอสนองตอบตอความตองการและใหไดรบความพงพอใจสงสดภายใตงบประมาณทสามารถจบจายใชสอยได

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เสนอปสงค (Demand Curve)

เสนอปสงค Demand Curve

Y

PY

Ya Yb Yc

a

b

c

Demand for Y

PYa

PYb

PYc

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ความยดหยนของอปสงค Demand Elasticity

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ความยดหยนของอปสงคตอราคา (Own-price Elasticity of Demand: edP):

edP = % change Y / % change PY

ความยดหยนของอปสงคตอรายได (Income Elasticity of Demand: edY):

edY = % change Y / % change income

ทฤษฎผผลต Theory of the Firm

ผผลตตองการไดรบก าไรสงสดหรอตนทนต าสดจากการผลตสนคาและบรการระดบหนงภายใตเทคโนโลยทมอย

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เสนอปทาน (Supply Curve)

Y

PY

Supply for Y

PY”

PY’

Y’ Y”

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เสนอปทาน Supply Curve

ความยดหยนของอปทาน Supply Elasticity

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ความยดหยนของอปทานตอราคา (Elasticity of Supply: esP):

esP = % change Y / % change PY

ดลยภาพของตลาด

S D P

Y

PH

PL

P*

Y* YLS YH

D YLD YH

S

ดลยภาพ: Demand = Supply

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สวนเกนทางเศรษฐกจ

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สวนเกนทางเศรษฐกจ

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สวนเกนของผบรโภค (Consumer’s Surplus: CS) ผลประโยชนสทธ หรอ utility ทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคา

และบรการทมราคา ณ ระดบหนง หรอ ความเตมใจจายของผบรโภคในแตละหนวยของการบรโภคสนคาและบรการ (พนทใตเสน Demand)

สวนเกนของผผลต (Producer’s Surplus: PS) ผลตอบแทนสทธทเกดขนกบผผลต (พนทใตเสน Supply)

สวนเกนของทางเศรษฐกจ (Economic Surplus) ผลรวมของสวนเกนของผบรโภคและสวนเกนของผผลต

สวนเกนของผบรโภค

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ราคาตอหนวย (P)

P1

Q1 0 ปรมาณสนคา/บรการ (Q)

B

A

C.S.

Demand Curve

C

• ผลประโยชนสทธทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคาหรอบรการ • ตนทนของผบรโภค คอ มลคาของสนคา/บรการ ทผบรโภคท าการจายเงนไป • ระดบราคาและปรมาณสนคา/บรการทผบรโภค พงพอใจในการบรโภค บงบอกถงระดบความยนด ทจะจายของผบรโภค • ผลตอบแทนทผบรโภคจะไดรบนอกเหนอจาก ตวสนคาหรอบรการแลว ผบรโภคยงไดรบ ความพงพอใจจาการบรโภคสนคา/บรการนนๆ

สวนเกนของผผลต

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

• ผลประโยชนสทธหรอก าไรทผผลตไดรบจากการ

จ าหนายสนคาหรอบรการ • รายได - ตนทนการผลต

Q1 ปรมาณสนคา/บรการ (Q)

ราคาตอหนวย (P)

P1

0 M

B

P.S.

Supply Curve

ผลกระทบเกยวกบความปลอดภยของอาหาร ตอสงคม (3)

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สวนเกนทางเศรษฐกจ (Economic Surplus)

• ผลรวมของสวนเกนผบรโภคและสวนเกนผผลต

ราคาตอหนวย (P)

P1

Q1 0 ปรมาณสนคา/บรการ

(Q)

M

B

Supply Curve

Demand Curve

A

การวดการเปลยนแปลง มลคาเศรษฐกจ ทเกดจากงานวจย

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การเปลยนแปลงมลคาทางเศรษฐกจ

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การลงทนในงานวจยกอใหเกดการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและ/หรอการเปลยนแปลงเกยวกบความตองการของตลาด โดยเปนผลใหเกดการเปลยนแปลงสวนเกนทางเศรษฐกจ (Changes in Economic Surplus) ซงอาจเกดจาก : – การเปลยนแปลงของเสนอปทาน

– การเปลยนแปลงของเสนอปสงค

การเปลยนแปลงของเสนอปสงค

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ราคาตอหนวย (P)

P1

Q1 0 ปรมาณสนคา/บรการ (Q)

M

B

Supply Curve

Demand Curve1

A

P2

Q2

C

E

Demand Curve2

F

• C.S. เกดการเปลยนแปลง

• Economic Surplus เปลยนแปลงดวย

• ขนาดของการเปลยนแปลงขนอยกบ

ความยดหยนของ D และ S

การเปลยนแปลงของเสนอปทาน

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

• P.S. เกดการเปลยนแปลง

• Economic Surplus เปลยนแปลงดวย

• ขนาดของการเปลยนแปลงขนอยกบ

ความยดหยนของ D และ S

Q1 0 ปรมาณสนคา/บรการ (Q) Q2

ราคาตอหนวย (P)

P1

M

B

Supply Curve2

Supply Curve1

A

P2 C

E

Demand Curve

F

การเปลยนแปลงของเสนอปสงค&อปทาน

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

• C.S. และ P.S. เกดการเปลยนแปลง

• Economic Surplus เปลยนแปลงดวย

• ขนาดของการเปลยนแปลงขนอยกบ

ความยดหยนของ D และ S

ราคาตอหนวย (P)

P1

Q1 0 ปรมาณสนคา/บรการ (Q)

M

Supply Curve2

Supply Curve1

A

P2

Q2

C

E

Demand Curve2

F

Demand Curve1

G

การประเมนความคมคาทางเศรษฐศาสตร ของ

งานวจย

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การประเมนความคมคาทางเศรษฐศาสตร (1)

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

- มลคาปจจบนของผลประโยชนสทธ

(Net Present Value หรอ NPV)

- อตราสวนผลประโยชนตอตนทน

(Benefit-Cost Ratio หรอ BCR)

- อตราผลตอบแทนภายใน

(Internal Rate of Return หรอ IRR)

T

t

t

t

T

t

t

t

rC

rB

BCR

0

0

)1(

)1(

0)1(

)(

0

T

tt

tt

IRR

CB

T

tt

tt

r

CBNPV

0 )1(

)(

การประเมนความคมคาทางเศรษฐศาสตร (2)

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

Types of

Benefits

Outputs/Outcomes

ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 … ปท T

หมวด * - - - B4* … BT*

หมวด ** - - B3** B4** … BT**

หมวด *** - - - B4*** … BT***

การประเมนความคมคาทางเศรษฐศาสตร (3)

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ระยะเวลาของการด าเนนงานวจย และ ระยะเวลาทงานวจยมผลกระทบตอสงคม

ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 … ปท T

Benefits - - - B4 … BT

Costs C1 C2 C3 C4 … BT

กมปนาท วจตรศรกมล คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ขอบคณครบ