มาตรฐานการสอบบญชัีรหสั 550 · 2018. 7. 13. · 2 tsa...
Post on 24-Feb-2021
16 Views
Preview:
TRANSCRIPT
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
1 TSA 550
มาตรฐานการสอบบญช รหส 550
บคคลหรอกจการทเกยวของกน
มาตรฐานการสอบบญชฉบบน
จดทาขนโดย คณะกรรมการวชาชพบญชดานการสอบบญช
ซงไดผานขนตอนการพจารณาทกขนตอนแลว
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
2 TSA 550
มาตรฐานการสอบบญชระหวางประเทศ รหส 550 – บคคลหรอกจการทเกยวของกน ทเผยแพรเปน
ภาษาองกฤษในเดอนเมษายน พ.ศ. 2553 โดย International Auditing and Assurance Standards
Board (IAASB) ของ International Federation of Accountants (IFAC) ไดแปลเปนภาษาไทยโดย
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ในเดอนมถนายน พ.ศ. 2555 และทาซาโดยไดรบอนญาต
จาก IFAC ทงนขนตอนในการแปลมาตรฐานการสอบบญชระหวางประเทศไดรบการพจารณาจาก
IFAC และการแปลนไดดาเนนการตาม “แถลงการณนโยบาย - นโยบายในการแปลและทาซา
มาตรฐานทออกโดย IFAC” ขอความของมาตรฐานการสอบบญชระหวางประเทศทงหมดทไดรบ
การอนมตคอขอความทเผยแพรเปนภาษาองกฤษโดย IFAC
ขอความภาษาองกฤษของ มาตรฐานการสอบบญชระหวางประเทศ รหส 550 – บคคลหรอกจการท
เกยวของกน © 2010 สงวนลขสทธโดย the International Federation of Accountants (IFAC)
ขอความภาษาไทยของ มาตรฐานการสอบบญช รหส 550 – บคคลหรอกจการทเกยวของกน © 2012
สงวนลขสทธโดย the International Federation of Accountants (IFAC)
ตนฉบบ : Handbook of International Quality Control, Auditing, Review, Other Assurance,
and Related Services Pronouncements ISBN: 978-1-60815-052-6
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
3 TSA 550
มาตรฐานการสอบบญช รหส 550
บคคลหรอกจการทเกยวของกน
สารบญ
ยอหนาท
คานา
ขอบเขตของมาตรฐานการสอบบญชฉบบน 1
ลกษณะของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน 2
ความรบผดชอบของผสอบบญช 3-7
วนถอปฏบต 8
วตถประสงค 9
คาจากดความ 10
ขอกาหนด
วธการประเมนความเสยงและกจกรรมทเกยวของ 11-17
การระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
อนเปนสาระสาคญทเกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน 18-19
การตอบสนองตอความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอน
เปนสาระสาคญทเกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการ
ทเกยวของกน 20-24
การประเมนวธบนทกบญชและการเปดเผยความสมพนธ
และรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทระบได 25
หนงสอรบรอง 26
การสอสารกบผมหนาทในการกากบดแล 27
เอกสารหลกฐาน 28
การนาไปปฏบตและคาอธบายอน
ความรบผดชอบของผสอบบญช ก1-ก3
คาจากดความของบคคลหรอกจการทเกยวของกน ก4-ก7
วธการประเมนความเสยงและกจกรรมทเกยวของ ก8-ก28
การระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
อนเปนสาระสาคญทเกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน ก29-ก30
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
4 TSA 550
การตอบสนองตอความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปน
สาระสาคญทเกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกน
ก31-ก45
การประเมนวธบนทกบญชและการเปดเผยความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนทระบได ก46-ก47
หนงสอรบรอง ก48-ก49
การสอสารกบผมหนาทในการกากบดแล ก50
มาตรฐานการสอบบญช รหส 550 “บคคลหรอกจการทเกยวของกน” ควรอานรวมกบ มาตรฐาน
การสอบบญช รหส 200 “วตถประสงคโดยรวมของผสอบบญชรบอนญาตและการปฏบตงานตรวจสอบ
ตามมาตรฐานการสอบบญช”
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
5 TSA 550
คานา
ขอบเขตของมาตรฐานการสอบบญชฉบบน
1. มาตรฐานการสอบบญชฉบบนเก ยวของกบความรบผดชอบของผสอบบญชเก ยวกบ
ความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท เกยวของกนในการตรวจสอบงบการเงน
โดยเฉพาะไดอธบายเพมเตมถงการนามาตรฐานการสอบบญช รหส 3151 รหส 330
2 และรหส
2403 มาใชเกยวกบความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญท
เกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
ลกษณะของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
2. รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนหลายรายการเปนรายการทเปนปกตทางธรกจ
ในสถานการณดงกลาว รายการเหลานอาจมความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
อนเปนสาระสาคญตองบการเงนไมสงไปกวารายการทคลายคลงกนแตเกดกบบคคลหรอ
กจการทไมเกยวของกน อยางไรกตาม ลกษณะของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนในบางสถานการณทาใหความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
อนเปนสาระสาคญตองบการเงนสงกวารายการกบบคคลหรอกจการทไมเกยวของกน
ตวอยางเชน
• การทบคคลหรอกจการทเกยวของกนอาจดาเนนงานผานความสมพนธหรอโครงสรางท
ซบซอน ทาใหรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนมความซบซอนมากขน
• ระบบสารสนเทศอาจไมมประสทธผลในการระบหรอสรปรายการและยอดคงเหลอ
ระหวางกจการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
• รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนอาจไมไดกระทาภายใตเงอนไขปกตทาง
การตลาด เชน รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนบางรายการอาจไมมการคด
คาตอบแทนระหวางกน
1 มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 “การระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
อนเปนสาระสาคญ โดยการทาความเขาใจกจการและสภาพแวดลอมของกจการ”
2 มาตรฐานการสอบบญช รหส 330 “วธปฎบตของผสอบบญชในการตอบสนองตอความเสยงทไดประเมนไว”
3 มาตรฐานการสอบบญช รหส 240 “ความรบผดชอบของผสอบบญชเกยวกบการพจารณาการทจรต
ในการตรวจสอบงบการเงน”
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
6 TSA 550
ความรบผดชอบของผสอบบญช
3. เนองจากบคคลหรอกจการทเกยวของกนไมไดเปนอสระจากกน แมบทการรายงานทางการเงน
จงมกกาหนดวธการทางบญชและการเปดเผยขอมลสาหรบความสมพนธ รายการและยอด
คงเหลอกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนโดยเฉพาะ เพอใหผใชงบการเงนเขาใจลกษณะ
ของรายการและผลกระทบทเกดขนหรออาจเกดขนตองบการเงน เมอแมบทการรายงานทาง
การเงนมขอกาหนดดงกลาว ผสอบบญชจงมความรบผดชอบในการใชวธการตรวจสอบเพอ
ระบ ประเมนและตอบสนองตอความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปน
สาระสาคญท เกดจากความผดพลาดของกจการในการบนทกบญช หรอเปดเผยขอมล
ความสมพนธ รายการและยอดคงเหลอกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนอยางเหมาะสม
ตามทกาหนดไวในแมบทดงกลาว
4. แมวาแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของจะมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนเพยงเลกนอยหรอไมมขอกาหนดเลย ผสอบบญชยงคงตองมความเขาใจอยาง
เพยงพอเกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน เพอใหสามารถ
สรปไดวางบการเงนไดรบผลกระทบจากความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนเหลานนเกยวกบเรองดงตอไปนหรอไม (อางถงยอหนาท ก1)
(ก) การแสดงขอมลทถกตองตามทควร (ตามแมบทการนาเสนอขอมลทถกตองตามทควร)
หรอ (อางถงยอหนาท ก2)
(ข) การไมทาใหผใชงบการเงนเขาใจผด (ตามแมบทการปฏบตตามกฎเกณฑ) (อางถง
ยอหนาท ก3)
5. นอกจากน การทาความเขาใจถงความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
ยงเกยวของกบการประเมนวามปจจยเสยงทอาจทาใหเกดการทจรตหรอไม ตามทกาหนดไว
ในมาตรฐานการสอบบญช รหส 2404 เนองจากการทจรตอาจเกดไดงายขนโดยผานบคคล
หรอกจการทเกยวของกน
6. จากขอจากดทมอยแลวตามลกษณะงานตรวจสอบบญช ทาใหมความเสยงทหลกเลยงไมไดท
การแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญบางประการในงบการเงนอาจไมถก
ตรวจพบ แมวาการตรวจสอบบญชนนจะไดมการวางแผนและปฏบตงานอยางเหมาะสม
ตามทกาหนดในมาตรฐานการสอบบญชแลวกตาม5 ผลกระทบทอาจเกดข นจากขอจากดใน
การตรวจพบการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญของผสอบบญชจะสงข น
สาหรบเรองของบคคลหรอกจการทเกยวของกนดวยเหตผลดงตอไปน
4 มาตรฐานการสอบบญช รหส 240 ยอหนาท 24
5 มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 “วตถประสงคโดยรวมของผสอบบญชรบอนญาตและการปฏบตงานตรวจสอบ
ตามมาตรฐานการสอบบญช” ยอหนาท ก52
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
7 TSA 550
• ผบรหารอาจไมตระหนกถงการมอยของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการ
ทเกยวของกนทงหมด โดยเฉพาะอยางยงถาแมบทการรายงานทางการเงนไมไดม
ขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
• ความสมพนธกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนอาจแสดงถงโอกาสทมากขนทผบรหาร
จะสมร รวมคด ปกปด หรอฉอฉล
7. การวางแผนและปฏบตงานตรวจสอบโดยใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยง
ผประกอบวชาชพตามทกาหนดในมาตรฐานการสอบบญช รหส 2006 นนมความสาคญมาก
ในกรณน เนองจากมความเปนไปไดทความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนจะไมไดถกเปดเผย ขอกาหนดในมาตรฐานการสอบบญชฉบบนจะชวยผสอบบญช
ในการระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญท
เกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน และการออกแบบวธการ
ตรวจสอบเพอตอบสนองตอความเสยงทไดประเมนไว
วนถอปฏบต
8. มาตรฐานการสอบบญชฉบบน ใหถอปฏบตกบการตรวจสอบงบการเงนสาหรบรอบบญชทเรม
ในหรอหลงวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2555
6 มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 ยอหนาท 15
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
8 TSA 550
วตถประสงค
9. วตถประสงคของผสอบบญช คอ
(ก) เพอทาความเขาใจเกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กนอยางเพยงพอ ไมวาแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของจะมขอกาหนดไว
หรอไมกตาม เพอใหผสอบบญชสามารถ
(1) ระบปจจยเสยงทจะเกดการทจรต จากความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน (ถาม) ซงเกยวเนองกบการระบและประเมนความเสยง
จากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอนเนองมาจาก
การทจรต และ
(2) สรปผลจากหลกฐานการสอบบญชทไดรบ วางบการเงนกรณทไดรบผลกระทบ
จากความสมพนธและรายการดงกลาวนน
ก. แสดงขอมลทถกตองตามทควรหรอไม (ตามแมบทการนาเสนอขอมลท
ถกตองตามทควร) หรอ
ข. ไมทาใหผใชงบการเงนเขาใจผดหรอไม (ตามแมบทการปฏบตตาม
กฎเกณฑ) และ
(ข) เพอใหไดรบหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอวาความสมพนธและ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนไดถกระบ บนทกบญช และเปดเผยใน
งบการเงนอยางเหมาะสมตามทกาหนดในแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของ
หรอไม ในกรณทแมบทการรายงานทางการเงนดงกลาวมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน
คาจากดความ
10. เพอวตถประสงคของมาตรฐานการสอบบญช คาศพทตอไปนมความหมายดงน
ก. รายการทเปนไปตามปกตธรกจ คอ รายการทมเงอนไขทางการคาระหวางผซอและ
ผขายทไมมความเกยวของกนแตสมครใจซอขายกน และทาการซอขายอยางเปนอสระ
ตอกนเพอใหตนเองไดผลประโยชนทดทสด
ข. บคคลหรอกจการทเกยวของกน หมายถง บคคลหรอกจการทมลกษณะตามขอใดขอ
หนงดงตอไปน (อางถงยอหนาท ก4-ก7)
(1) เปนบคคลหรอกจการทเกยวของกนตามนยามทกาหนดไวในแมบทการรายงาน
ทางการเงนทเกยวของ หรอ
(2) กรณทแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนเพยงเลกนอยหรอไมมขอกาหนดเลย บคคลหรอกจการท
เกยวของกนหมายถง
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
9 TSA 550
ก. บคคลหรอกจการอนทมอานาจควบคมหรอมอทธพลอยางเปนสาระสาคญ
ตอกจการผเสนอรายงาน ไมวาทางตรงหรอทางออมผานคนกลางตงแต
หนงรายขนไป
ข. กจการอนทกจการผเสนอรายงานมอานาจควบคมหรอมอทธพลอยางเปน
สาระสาคญ ไมวาทางตรงหรอทางออมผานคนกลางตงแตหนงรายขนไป
หรอ
ค. กจการอนทอยภายใตการควบคมเดยวกนกบกจการผเสนอรายงานผานทาง 1. ผถอหนทมอานาจควบคมรายเดยวกน
2. ผเปนเจาของทงสองกจการเปนบคคลในครอบครวทใกลชดกน
หรอ
3. ผบรหารทสาคญรวมกน
อยางไรกตาม กจการทงหลายทอยภายใตอานาจควบคมของรฐเชนเดยวกน (ไมวา
ในระดบประเทศ หรอทองถน) ไมถอวามความเกยวของกน ถากจการเหลานน
ไมมรายการคาหรอการแบงปนทรพยากรทมนยสาคญระหวางกน
ขอกาหนด
วธการประเมนความเสยงและกจกรรมทเกยวของ
11. จากวธการประเมนความเสยงและกจกรรมทเกยวของทกลาวไวในมาตรฐานการสอบบญช
รหส 315 และ รหส 240 ซงกาหนดใหผสอบบญชตองกระทาในระหวางการตรวจสอบ7 ผสอบ
บญชจะตองปฏบตตามวธการตรวจสอบและกจกรรมทเกยวของตามทกลาวในยอหนาท 12-17
เพอใหไดขอมลทเกยวของในการระบความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
อนเปนสาระสาคญทเกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
(อางถงยอหนาท ก8)
การทาความเขาใจความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนของกจการ
12. การหารอรวมกนระหวางกลมผปฏบตงานตรวจสอบตามทกาหนดไวในมาตรฐานการสอบบญช
รหส 315 และรหส 2408 ตองรวมถงการพจารณาผลกระทบตองบการเงนทอาจเกดขนจาก
ขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอนเนองมาจากการทจรตหรอขอผดพลาดโดยมสาเหต
จากความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน (อางถงยอหนาท ก9-ก10)
7 มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 ยอหนาท 5 และมาตรฐานการสอบบญช รหส 240 ยอหนาท 16
8 มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 ยอหนาท 10 และมาตรฐานการสอบบญช รหส 240 ยอหนาท 15
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
10 TSA 550
13. ผสอบบญชตองสอบถามผบรหารเกยวกบ
(ก) การระบบคคลหรอกจการทเกยวของกน รวมทงการเปลยนแปลงจากงวดบญชกอน
(อางถงยอหนาท ก11-ก14)
(ข) ลกษณะของความสมพนธระหวางกจการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนเหลาน
และ
(ค) กจการทารายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนเหลานในระหวางงวดบญชหรอไม
ถาไดทาประเภทและวตถประสงคของรายการนนคออะไร
14. ผสอบบญชตองสอบถามผบรหารและบคคลอนในกจการ และใชวธประเมนความเสยงวธอน
ตามสมควร เพอทาความเขาใจเกยวกบการควบคมทผบรหารกาหนดไว (ถาม) ในการ (อางถง
ยอหนาท ก15-ก20)
(ก) ระบ บนทกบญชและเปดเผยความสมพนธและรายการระหวางกจการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนตามทกาหนดโดยแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของ
(ข) มอบอานาจและอนมตรายการและขอตกลงท มนยสาคญกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกน และ (อางถงยอหนาท ก21)
(ค) มอบอานาจและอนมตรายการและขอตกลงทมนยสาคญทไมเปนไปตามปกตธรกจ
ความระมดระวงขอมลทเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนในการสอบทานบนทกหรอเอกสาร
ตาง ๆ
15. ในระหวางการตรวจสอบ ผสอบบญชตองมความระมดระวงอยเสมอในการตรวจสอบบนทก
หรอเอกสารเกยวกบขอตกลงหรอขอมลอน ๆ ทอาจแสดงใหเหนถงการมอยของความสมพนธ
หรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทผบรหารไมไดระบหรอเปดเผยใหผสอบบญช
ทราบมากอน (อางถงยอหนาท ก22-ก23)
โดยเฉพาะอยางยง ผสอบบญชตองตรวจสอบเอกสารตอไปน เพอหาขอบงชถงการมอยของ
ความสมพนธหรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทผบรหารไมไดระบหรอเปดเผย
ใหผสอบบญชทราบมากอน
(ก) หนงสอยนยนยอดเงนฝากธนาคารและจดหมายยนยนจากทนายความซงเปนสวนหนง
ของวธการตรวจสอบของผสอบบญช
(ข) รายงานการประชมผถอหนและผมหนาทในการกากบดแล และ
(ค) บนทกหรอเอกสารตาง ๆ ทผสอบบญชพจารณาวาเปนสงจาเปนสาหรบสถานการณ
ของกจการ
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
11 TSA 550
16. ถาผสอบบญชพบรายการทมนยสาคญทไมเปนไปตามปกตทางธรกจของกจการในระหวาง
การตรวจสอบตามวธการทกาหนดในยอหนาท 15 หรอจากวธการตรวจสอบอน ผสอบบญช
ตองสอบถามผบรหารเกยวกบ (อางถงยอหนาท ก24-ก25)
(ก) ลกษณะของรายการดงกลาว และ (อางถงยอหนาท ก26)
(ข) มบคคลหรอกจการทเกยวของกนเกยวของดวยหรอไม (อางถงยอหนาท ก27)
การแบงปนขอมลเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนในกลมผปฏบตงานตรวจสอบ
17. ผสอบบญชตองแบงปนขอมลทไดรบเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนกบสมาชกอน ๆ
ในกลมผปฏบตงานตรวจสอบ (อางถงยอหนาท ก28)
การระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญท
เกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
18. เพอปฏบตตามขอกาหนดของมาตรฐานการสอบบญช รหส 315 ในการระบและประเมน
ความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ9 ผสอบบญชตองระบและ
ประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญทเกยวกบ
ความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน และตองพจารณาวาความเสยง
ดงกลาวเปนความเสยงทมนยสาคญหรอไม โดยในการพจารณาดงกลาวผสอบบญชตองถอวา
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญทไมเปนไปตามปกตทางธรกจของ
กจการทระบไดนนเปนความเสยงทมนยสาคญ
19. ถาผสอบบญชพบปจจยเสยงทจะเกดการทจรต (รวมถงสถานการณทเกยวกบการมอยของ
บคคลหรอกจการทเกยวของกนทมอานาจครอบงากจการ) ในระหวางการปฏบตตามวธ
ประเมนความเสยงและกจกรรมท เกยวของท เกยวกบบคคลหรอกจการท เกยวของกน
ผสอบบญชตองพจารณาขอมลดงกลาวในขณะททาการระบและประเมนความเสยงจาก
การแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอนเนองมาจากการทจรตตามทกาหนด
ไวในมาตรฐานการสอบบญช รหส 240 (อางถงยอหนาท ก6 และ ก29-ก30)
9 มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 ยอหนาท 25
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
12 TSA 550
การตอบสนองตอความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญท
เกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
20. ตามขอกาหนดของมาตรฐานการสอบบญช รหส 330 ทกาหนดใหผสอบบญชตอบสนองตอ
ความเสยงทประเมนได10
ผสอบบญชตองออกแบบและทาการตรวจสอบเพมเตมเพอใหได
หลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอเกยวกบความเสยงจากการแสดงขอมลท
ขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญทเกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกน วธการตรวจสอบดงกลาวรวมถงขอกาหนดในยอหนาท 21-24 (อางถงยอหนาท
ก31-ก34)
การระบบคคลหรอกจการทเกยวของกน หรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ
ทยงไมเคยไดรบการระบหรอเปดเผยมากอน
21. ถาผสอบบญชพบวามขอตกลงหรอขอมลทแสดงใหเหนถงการมอยของความสมพนธหรอ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทผบรหารไมเคยระบหรอเปดเผยตอผสอบบญช
มากอน ผสอบบญชตองพจารณาวาสถานการณดงกลาวยนยนถงการมอยของความสมพนธ
หรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนหรอไม
22. ถาผสอบบญชพบวามบคคลหรอกจการทเกยวของกนหรอมรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนทมนยสาคญ ซงผบรหารไมเคยระบหรอเปดเผยตอผสอบบญชมากอน ผสอบบญช
ตอง
(ก) แจงใหสมาชกอนในกลมผปฏบตงานตรวจสอบรบทราบทนท (อางถงยอหนาท ก35)
(ข) กรณทแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอกจการ
ทเกยวของกน
(1) ขอใหผบรหารของกจการระบรายการท งหมดท มกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนรายใหมทระบได เพอใหผสอบบญชใชในการประเมนตอไป และ
(2) สอบถามผบรหารวาเหตใดการควบคมของกจการเกยวกบความสมพนธและ
รายการกบบคคลหรอกจการเกยวของกน จงบกพรองทาใหไมสามารถระบหรอ
เปดเผยความสมพนธหรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนนนได
(ค) ใชวธการตรวจสอบเนอหาสาระทเหมาะสมกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทระบได
ใหม หรอรายการทมนยสาคญกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนนน (อางถงยอหนาท
ก36)
10
มาตรฐานการสอบบญช รหส 330 ยอหนาท 5-6
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
13 TSA 550
(ง) พจารณาอกครงถงความเสยงตอบคคลหรอกจการทเกยวของกนอน หรอรายการกบ
บคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญอนทอาจมอย โดยผบรหารไมเคยระบหรอ
เปดเผยตอผสอบบญชมากอน และใชวธการตรวจสอบเพมเตมตามทจาเปน และ
(จ) ถาการไมเปดเผยของผบรหารมลกษณะเปนการจงใจ (ซงบงชถงความเสยงจากการแสดง
ขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอนเนองมาจากการทจรต) ผสอบบญชควร
ประเมนผลกระทบตอการตรวจสอบ (อางถงยอหนาท ก37)
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญทระบได ซงไมเปนตามปกตธรกจของกจการ
23. สาหรบรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญทระบได ซงไมเปนตามปกต
ทางธรกจของกจการ ผสอบบญชตอง
(ก) ตรวจสอบสญญาหรอขอตกลงทเกยวของ (ถาม) และประเมนวา
(1) เหตผลทางธรกจของรายการ (หรอการขาดเหตผลทางธรกจ) แสดงใหเหนวา
การทารายการดงกลาวเกยวของกบการทจรตในการจดทารายงานทางการเงนหรอ
ปกปดการใชสนทรพยอยางไมเหมาะสมหรอไม (อางถงยอหนาท ก38-ก39)11
(2) เงอนไขทางการคาของรายการนนสอดคลองกบคาอธบายของผบรหารหรอไม
(3) รายการดงกลาวไดถกบนทกบญชและเปดเผยในงบการเงนอยางเหมาะสม และ
เปนไปตามแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของหรอไม และ
(ข) ทาใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทแสดงวารายการดงกลาวมการมอบอานาจและ
ไดรบการอนมตอยางเหมาะสม (อางถงยอหนาท ก40-ก41)
สงทผบรหารไดใหการรบรองไวเกยวกบรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนวาเปนรายการท
มเงอนไขเชนเดยวกบรายการทเกดขนตามปกตธรกจ
24. เ มอผบรหารไดใหการรบรองงบการเงนในสวนของรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนวาเปนรายการทมเงอนไขเชนเดยวกบรายการทเกดขนตามปกตธรกจ ผสอบบญช
ตองไดรบหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอในเรองทใหคารบรองดงกลาว
(อางถงยอหนาท ก42-ก45)
11
มาตรฐานการสอบบญช รหส 240 ยอหนาท 32 (ค)
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
14 TSA 550
การประเมนวธบนทกบญชและการเปดเผยความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนทระบได
25. ในการแสดงความเหนตองบการเงนตามขอกาหนดในมาตรฐานการสอบบญช รหส 70012
ผสอบบญชตองประเมนวา (อางถงยอหนาท ก46)
(ก) การบนทกบญชและเปดเผยความสมพนธหรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กนในงบการเงน เปนไปอยางเหมาะสมตามแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของ
หรอไม (อางถงยอหนาท ก47) และ
(ข) ผลกระทบของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
(1) ทาใหงบการเงนไมไดแสดงขอมลทถกตองตามทควรหรอไม (ตามแมบทการ
นาเสนอขอมลทถกตองตามทควร) หรอ
(2) ทาใหผใชงบการเงนเขาใจผดหรอไม (ตามแมบทการปฏบตตามกฎเกณฑ)
หนงสอรบรอง
26. ถาแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของมขอกาหนดเกยวกบรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกน ผสอบบญชตองไดรบหนงสอรบรองจากผบรหารและผมหนาทในการกากบดแล
ของกจการ (หากเหมาะสม) โดยระบวา (อางถงยอหนาท ก48-ก49)
(ก) กจการไดเปดเผยตอผสอบบญชเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทระบได และ
ความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทงหมดททราบแลว และ
(ข) กจการไดบนทกบญชและเปดเผยความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนในงบการเงนอยางเหมาะสมตามทกาหนดในแมบทการรายงานทางการเงนแลว
การสอสารกบผมหนาทในการกากบดแล
27. ยกเวนในกรณทผมหนาทในการกากบดแลของกจการทกคนมสวนรวมในการบรหารกจการอย
แลว13
ผสอบบญชตองสอสารกบผมหนาทในการกากบดแลเกยวกบเหตการณสาคญทพบใน
ระหวางการตรวจสอบซงเกยวของกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน (อางถงยอหนาท ก50)
เอกสารหลกฐาน
28. ผสอบบญชตองบนทกรายชอและลกษณะของความสมพนธของบคคลหรอกจการทเกยวของ
กนไวในกระดาษทาการของผสอบบญชดวย14
12
มาตรฐานการสอบบญช รหส 700 “การแสดงความเหนและการรายงานตองบการเงน” ยอหนาท 10-15
13 มาตรฐานการสอบบญช รหส 260 “การสอสารกบผมหนาทในการกากบดแล” ยอหนาท 13
14 มาตรฐานการสอบบญช รหส 230 “เอกสารหลกฐานของงานตรวจสอบ” ยอหนาท 8-11 และยอหนาท ก6
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
15 TSA 550
การนาไปปฏบตและคาอธบายอน
ความรบผดชอบของผสอบบญช
แมบทการรายงานทางการเงนทมขอกาหนดขนตาเก ยวกบบคคลหรอกจการทเก ยวของกน
(อางถงยอหนาท 4)
ก1. แมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของทมขอกาหนดขนตาเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กน ไดใหคาจากดความของคาวาบคคลหรอกจการทเกยวของกนไว แตคาจากดความดงกลาวม
ขอบเขตทแคบกวาคาจากดความทใหไวในยอหนาท 10 (ข) (2) ของมาตรฐานการสอบบญช
ฉบบนอยางมนยสาคญ ดงนน ขอกาหนดในแมบทดงกลาวเกยวกบการเปดเผยความสมพนธ
และรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน จะนามาถอปฏบตกบความสมพนธและรายการ
กบบคคลหรอกจการทเกยวของกนไดนอยกวามาก
แมบทการนาเสนอขอมลทถกตองตามทควร (อางถงยอหนาท 4 (ก))
ก2. สาหรบแมบทการนาเสนอขอมลทถกตองตามทควร15
ความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนอาจทาใหงบการเงนไมไดแสดงขอมลทถกตองตามทควร เชน ในกรณท
ขอเทจจรงทางเศรษฐกจของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
ดงกลาวไมไดแสดงอยางเหมาะสมในงบการเงน ตวอยางของการแสดงขอมลในงบการเงนท
อาจไมถกตองตามทควร เชน ถากจการบนทกรายการขายสนทรพยของกจการใหกบผถอหนท
มอานาจควบคมในราคาทสงหรอตากวาราคาตลาดยตธรรม รวมอยในกาไรหรอขาดทนของ
กจการ แมวารายการดงกลาวอาจถอเปนการลงทนเพมหรอการคนทน หรอการจายเงนปนผล
แมบทการปฏบตตามกฎเกณฑ (อางถงยอหนาท 4 (ข))
ก3. สาหรบแมบทการปฏบตตามกฏเกณฑ ความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กนจะทาใหผใชงบการเงนเขาใจผดตามทกลาวไวในมาตรฐานการสอบบญช รหส 700 หรอไมนน
ขนอยกบสถานการณทเฉพาะเจาะจงของงานตรวจสอบ เชน ถงแมวาการไมเปดเผยความสมพนธ
และรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนในงบการเงนจะเปนไปตามแมบทและกฎหมาย
หรอขอบงคบทเกยวของ งบการเงนดงกลาวอาจสรางความเขาใจผดใหกบผใชงบการเงนได หาก
กจการมรายไดสวนใหญจากรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน และขอเทจจรงดงกลาว
ไมไดถกเปดเผย อยางไรกตาม เปนการยากทผสอบบญชจะพจารณาวางบการเงนทไดจดทาและ
เปดเผยตามแมบทการปฏบตตามกฎเกณฑแลวจะทาใหผใชงบการเงนเขาใจผด หากผสอบบญช
พจารณาตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 21016
แลววาแมบทดงกลาวสามารถยอมรบได17
15 มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 ยอหนาท 13 (ก) ใหความหมายของแมบทการนาเสนอขอมลทถกตอง
ตามทควรและแมบทการปฏบตตามกฎเกณฑ 16
มาตรฐานการสอบบญช รหส 210 “ขอตกลงในการรบงานสอบบญช” ยอหนาท 6 (ก)
17 มาตรฐานการสอบบญช รหส 700 ยอหนาท ก12
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
16 TSA 550
คาจากดความของบคคลหรอกจการทเกยวของกน (อางถงยอหนาท 10 (ข))
ก4. แมบทการรายงานทางการเงนจานวนมากกลาวถงหลกการของการควบคมและการมอทธพล
อยางมนยสาคญ ถงแมวาจะกลาวถงหลกการเหลานโดยใชคาศพททแตกตางกนแตอธบาย
โดยทวไปไดดงน
(ก) การควบคม หมายถง อานาจในการกาหนดนโยบายทางการเงนและการดาเนนงานของ
กจการ เพอใหไดมาซงผลประโยชนจากกจกรรมนน ๆ และ
(ข) อทธพลอยางมนยสาคญ ( ซงอาจเกดข นผานทางการถอหน ตามขอกาหนดของ
กฎหมายหรอขอตกลง) หมายถง อานาจในการมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบ
นโยบายทางการเงนและการดาเนนงานของกจการ แตไมไดควบคมนโยบายดงกลาว
ก5. การมอยของความสมพนธตอไปน อาจแสดงใหเหนถงการควบคมหรออทธพลอยางม
นยสาคญ
(ก) การถอหนทงทางตรงหรอทางออม หรอการมผลประโยชนทางการเงนอนในกจการ
(ข) การถอหนทงทางตรงหรอทางออม หรอการมผลประโยชนทางการเงนของกจการ ใน
กจการอน ๆ
(ค) การเปนสวนหนงของผมหนาทในการกากบดแลหรอผบรหารสาคญ (เชน เปนผบรหาร
ทมอานาจและความรบผดชอบในการวางแผน จดการและควบคมกจกรรมตาง ๆ ของ
กจการ)
(ง) เปนบคคลในครอบครวทใกลชดกบบคคลในขอ (ค) ขางตน
(จ) มความสมพนธทางธรกจทมนยสาคญกบบคคลในขอ (ค) ขางตน
บคคลหรอกจการทเกยวของกนทมอานาจครอบงา
ก6. บคคลหรอกจการทเกยวของกน ทสามารถใชการควบคมหรออทธพลอยางมนยสาคญอาจอย
ในฐานะทสามารถใชอานาจครอบงากจการหรอผบรหารของกจการได ซงพฤตการณดงกลาว
ควรนามาพจารณาเมอมการระบและประเมนความเสยงจากขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปน
สาระสาคญอนเนองมาจากการทจรต ทไดอธบายเพมเตมไวในยอหนาท ก29-ก30
กจการทจดตงขนเพอวตถประสงคเฉพาะทเปนกจการทเกยวของกน
ก7. ในบางสถานการณ กจการทจดตงขนเพอวตถประสงคเฉพาะ18
อาจเปนกจการทเกยวของกน
ของกจการ เนองจากโดยเนอหาแลวกจการอาจสามารถควบคมกจการทจดตงขนเพอ
วตถประสงคเฉพาะดงกลาวได ถงแมวากจการจะถอหนเพยงเลกนอยหรอไมไดถอหนใน
กจการทจดตงขนเพอวตถประสงคเฉพาะนน
18
มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 ยอหนาท ก26-ก27 ใหแนวทางเกยวกบลกษณะของกจการทจดตงขนเพอ
วตถประสงคเฉพาะ
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
17 TSA 550
วธการประเมนความเสยงและกจกรรมทเกยวของ
ความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญทเกยวของกบความสมพนธและ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน (อางถงยอหนาท 11)
ขอพจารณาเฉพาะสาหรบหนายงานภาครฐ
ก8. ความรบผดชอบของผสอบบญชของหนวยงานภาครฐทเกยวกบความสมพนธและรายการกบ
บคคลหรอกจการทเกยวของกน อาจไดรบผลกระทบจากขอกาหนดเกยวกบการตรวจสอบ
หรอจากภาระของหนวยงานภาครฐ ซงเกดจากขอกฎหมาย ขอบงคบหรอจากหนวยงานอน
ดงนน ความรบผดชอบของผสอบบญชของหนวยงานภาครฐ อาจไมจากดแตเพยงการระบถง
ความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญทเกยวกบความสมพนธ
และรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน แตอาจรวมถงความรบผดชอบทมากขนใน
การระบถงความเสยงจากการไมปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ และหนวยงานอนทควบคม
หนวยงานภาครฐ ซงมขอกาหนดเฉพาะเกยวกบการทาธรกจกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กน นอกจากนน ผสอบบญชของหนวยงานภาครฐอาจตองคานงถงขอกาหนดในการรายงาน
ทางการเงนของหนวยงานภาครฐ เกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนทอาจแตกตางจากขอกาหนดในเรองดงกลาวสาหรบภาคเอกชน
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
18 TSA 550
การทาความเขาใจเกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
การหารอในกลมผปฏบตงานตรวจสอบ (อางถงยอหนาท 12)
ก9. เรองทอาจกลาวถงในการหารอในกลมผปฏบตงานตรวจสอบ รวมถง
• ลกษณะและขอบเขตของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
(เชน การใชขอมลทผสอบบญชบนทกไวเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทระบ
ไดและปรบปรงใหเปนปจจบนหลงการตรวจสอบแตละครง)
• การเนนถงความสาคญของการรกษาไวซงการใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสย
เยยงผประกอบวชาชพตลอดการตรวจสอบ เกยวกบโอกาสทจะเกดการแสดงขอมลท
ขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญซงเกยวเนองกบความสมพนธและรายการกบบคคล
หรอกจการทเกยวของกน
• สถานการณหรอเงอนไขของกจการทอาจแสดงใหเหนถงการมอยของความสมพนธและ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน ทผบรหารไมเคยระบหรอเปดเผยตอผสอบ
บญชมากอน (เชน โครงสรางองคกรทซบซอน การใชกจการทจดตงขนเพอวตถประสงค
เฉพาะในการบนทกรายการนอกงบดล หรอระบบสารสนเทศทไมเพยงพอ)
• บนทกหรอเอกสารทอาจแสดงถงการมอยของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน
• การใหความสาคญของผบรหารและผมหนาทในการกากบดแลตอการระบ การบนทก
บญชทเหมาะสม และการเปดเผยขอมลความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการ
ทเกยวของกน (ถาแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของมขอกาหนดเกยวกบบคคล
หรอกจการทเกยวของกน) และความเสยงทผบรหารจะไมปฏบตตามการควบคมท
เกยวของ
ก10. นอกจากน การหารอเกยวกบการทจรตอาจรวมถงขอพจารณาเปนพเศษเกยวกบการทบคคล
หรอกจการทเกยวของกนอาจมสวนเกยวของกบการทจรตไดอยางไร เชน
• กจการทจดตงขนเพอวตถประสงคเฉพาะทควบคมโดยผบรหาร อาจถกใชเพอการบรหาร
กาไรไดอยางไร
• รายการคาระหวางกจการและหนสวนทางธรกจของผบรหารสาคญของกจการ อาจถกทา
ขนเพอสนบสนนใหเกดการใชสนทรพยของกจการในทางมชอบไดอยางไร
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
19 TSA 550
การระบบคคลหรอกจการทเกยวของกน (อางถงยอหนาท 13 (ก))
ก11. ถาแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กน กจการควรมขอมลเกยวกบการระบบคคลหรอกจการทเกยวของกนพรอมสาหรบผบรหาร
เนองจากระบบสารสนเทศของกจการตองมการบนทก ประมวลผล และสรปเกยวกบ
ความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน เพอทกจการจะสามารถปฏบต
ตามขอกาหนดของแมบทการรายงานทางการเงนในการบนทกบญชและการเปดเผยขอมลได
ดงนน ผบรหารควรตองมรายชอของบคคลหรอกจการทเกยวของกนและขอมลทเปลยนแปลง
จากงวดบญชกอนทงหมด สาหรบงานตรวจสอบบญชกจการทเปนลกคารายเดม การสอบถาม
จะชวยในการเปรยบเทยบขอมลทไดรบจากผบรหารกบขอมลทผสอบบญชบนทกไวเกยวกบ
บคคลหรอกจการทเกยวของกนในการตรวจสอบบญชงวดกอน
ก12. อยางไรกตาม ถาแมบทการรายงานทางการเงนไมมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกน กจการอาจไมมระบบสารสนเทศสาหรบเรองดงกลาว ในสถานการณเชนน อาจ
เปนไปไดทผบรหารจะไมตระหนกถงการมอยของบคคลหรอกจการทเกยวของกนทงหมด
ถงกระนน ผสอบบญชยงคงตองปฏบตตามขอกาหนดในการสอบถามขอมล ตามทระบใน
ยอหนาท 13 เนองจากผบรหารอาจตระหนกถงบคคลหรอกจการทเกยวของกนตามความหมาย
ทกาหนดไวในมาตรฐานการสอบบญชฉบบน อยางไรกตาม ในกรณดงกลาวคาถามของผสอบ
บญชเกยวกบการระบถงบคคลหรอกจการทเกยวของกนของกจการ ถอเปนสวนหนงของวธการ
ประเมนความเสยงและกจกรรมทเกยวของของผสอบบญชตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 315
เพอใหไดมาซงขอมลเกยวกบ
• ผเปนเจาของกจการและโครงสรางการจดการ
• ประเภทของเงนลงทนทกจการกาลงลงทนในปจจบนและวางแผนจะลงทน และ
• การจดโครงสรางขององคกร และการจดหาเงนทน
สาหรบกรณท มความสมพนธภายใตการควบคมเดยวกน ผบรหารมกจะตระหนกถง
ความสมพนธดงกลาวหากความสมพนธนนมนยสาคญทางเศรษฐกจตอกจการ การสอบถาม
ของผสอบบญชจะมประสทธภาพมากขนถาเนนวาบคคลหรอกจการทกจการมรายการคาทม
นยสาคญดวย หรอมการใชทรพยากรรวมกนอยางมนยสาคญ เปนบคคลหรอกจการท
เกยวของกนหรอไม
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
20 TSA 550
ก13. ในเรองเกยวกบการตรวจสอบกลมกจการ มาตรฐานการสอบบญช รหส 600 กาหนดให
ผปฏบตงานตรวจสอบของกลมกจการใหรายชอบคคลหรอกจการทเกยวของกนทไดรบจาก
ผบรหารของกลมกจการ หรอทตนทราบเพมเตมแกผสอบบญชของแตละกจการในกลม19
ถา
กจการทตรวจสอบเปนสวนหนงของกลม ขอมลดงกลาวจะเปนขอมลพนฐานทมประโยชนตอ
ผสอบบญชในการสอบถามผบรหารเกยวกบการระบบคคลหรอกจการทเกยวของกนของ
กจการนน
ก14. ผสอบบญชอาจไดรบขอมลบางอยางเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนจากการสอบถาม
ผบรหารในระหวางขนตอนการรบงานสอบบญชครงแรกหรอการรบงานสอบบญชในปถดไป
การควบคมเกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนของกจการ (อางถง
ยอหนาท 14)
ก15. บคคลอนในกจการ อาจทราบเกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกน และการควบคมเกยวกบความสมพนธและรายการดงกลาวของกจการ บคคล
เหลานซงเปนสวนหนงของฝายบรหาร อาจรวมถง
• ผมหนาทในการกากบดแล
• พนกงานซงเปนผสราง ประมวลผล หรอบนทกรายการทมนยสาคญและไมเปนไป
ตามปกตธรกจ รวมถงผทเปนผควบคมดแลการทางานของพนกงานดงกลาว
• ผตรวจสอบภายใน
• ฝายกฎหมายของกจการ และ
• ผดแลเรองจรยธรรมของกจการหรอบคคลทเทยบเทา
ก16. การตรวจสอบบญชกระทาบนหลกการทวาผบรหารและผมหนาทในการกากบดแล ทราบและ
เขาใจวาตนเองมความรบผดชอบตอการจดทางบการเงนใหเปนไปตามแมบทการรายงานทาง
การเงนทเกยวของ รวมถงการแสดงขอมลทถกตองตามทควร และการจดใหมการควบคม
ภายในทจาเปน เพอใหสามารถจดทางบการเงนทปราศจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
อนเปนสาระสาคญอนเนองมาจากการทจรตหรอขอผดพลาด20
ดงนน ถาแมบทการรายงาน
ทางการเงนมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน ผบรหารโดยการกากบดแล
ของผมหนาทในการกากบดแล ตองออกแบบ นาไปปฏบต และรกษาไวซงการควบคมท
เพยงพอสาหรบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนในการจดทา
งบการเงน เพอทรายการดงกลาวจะไดถกระบและบนทกบญชอยางเหมาะสม รวมทงเปดเผย
ขอมลตามทกาหนดไวโดยแมบทการรายงานทางการเงน สาหรบหนาทในการกากบดแลนน
19
มาตรฐานการสอบบญช รหส 600 “ขอพจารณาพเศษ – การตรวจสอบงบการเงนของกลมกจการรวมถงงาน
ของผสอบบญชอน” ยอหนาท 40 (จ) 20
มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 ยอหนาท ก2
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
21 TSA 550
ผมหนาทในการกากบดแลตองตดตามดแลวาผบรหารละเลยความรบผดชอบเกยวกบการ
ควบคมดงกลาวหรอไม หากแมบทการรายงานทางการเงนไมมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน โดยหนาทแลวผมหนาทในการกากบดแลอาจขอขอมลจากผบรหาร เพอ
ทาความเขาใจลกษณะและเหตผลทางธรกจของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน
ก17. เพอใหเปนไปตามขอกาหนดของมาตรฐานการสอบบญช รหส 315 ในการทาความเขาใจ
สภาพแวดลอมการควบคม21
ผสอบบญชอาจพจารณาลกษณะของสภาพแวดลอมการควบคม
ทเกยวของเพอขจดความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญท
เกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน เชน
• จรยธรรมภายในองคกรไดถกสอสารไปยงบคลากรของกจการและมการบงคบใชอยาง
เหมาะสม ซงครอบคลมถงสถานการณทกจการอาจทารายการทมลกษณะเฉพาะกบ
บคคลหรอกจการทเกยวของกน
• นโยบายและวธการในการเปดเผยผลประโยชนทผบรหารและผมหนาทในการกากบ
ดแลไดรบจากรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนอยางทนตอเวลา
• การมอบหมายความรบผดชอบในกจการในการระบ บนทก สรป และเปดเผยรายการ
กบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
• การเปดเผยและการหารออยางทนตอเวลาระหวางผบรหารและผมหนาทในการกากบ
ดแล เกยวกบรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญซงไมเปนไป
ตามปกตธรกจ รวมทงรายการทผมหนาทในการกากบดแลพยายามหาเหตผลทาง
ธรกจของรายการดงกลาว (เชน โดยการขอคาแนะนาจากทปรกษาทางวชาชพจาก
ภายนอก)
• แนวทางทชดเจนในการอนมตรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทเกดหรอ
สงสยวาจะเกดความขดแยงทางผลประโยชน เชน การอนมตโดยอนกรรมการของผม
หนาทในการกากบดแลซงประกอบดวยบคคลทเปนอสระจากผบรหาร
• การสอบทานรายการเปนระยะโดยผตรวจสอบภายใน (ถาม)
• การมบทบาทเชงรกของผบรหารในการแกไขประเดนปญหาเกยวกบการเปดเผยขอมล
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของ เชน การขอคาแนะนาจากผสอบบญชหรอท
ปรกษากฎหมายภายนอก
• การมนโยบายและวธการแจงความผดปกตในกจการ
21
มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 ยอหนาท 14
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
22 TSA 550
ก18. การควบคมความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนในบางกจการอาจไม
เพยงพอหรอไมมอยเลย ขนอยกบเหตผลตาง ๆ เชน
• การทผบรหารใหความสาคญในระดบตาในการระบและเปดเผยความสมพนธและ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
• การขาดการกากบดแลทเหมาะสมโดยผมหนาทในการกากบดแล
• การละเลยการควบคมดงกลาวโดยตงใจ เนองจากการเปดเผยขอมลเกยวกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน อาจเปนการเปดเผยขอมลทผบรหารเหนวามความออนไหว เชน
การมรายการทเกยวของกบบคคลในครอบครวของผบรหาร
• การทผบรหารไมมความเขาใจอยางเพยงพอในขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนของแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของ
• การไมมขอกาหนดในการเปดเผยขอมลในแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของ
ในกรณทการควบคมดงกลาวไมมประสทธภาพหรอไมมการควบคมนนอยเลย ผสอบบญช
อาจไมสามารถไดรบหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอเกยวกบความสมพนธ
และรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน ซงในกรณน ผสอบบญชควรพจารณาผลกระทบ
ตอการตรวจสอบและความเหนในรายงานของผสอบบญช ตามมาตรฐานการสอบบญช รหส
70522
ก19. การทจรตในการจดทารายงานทางการเงนมกจะเกยวของกบการทผบรหารไมปฏบตตาม
การควบคม ซงอาจดเหมอนวาการควบคมนนทางานไดอยางมประสทธภาพ23
ความเสยงจาก
การทผบรหารไมปฏบตตามการควบคมจะสงข น ถาผบรหารมความสมพนธโดยมอานาจ
ควบคมหรอมอทธพลอยางมนยสาคญกบบคคลหรอกจการทเปนคคาทางธรกจ เนองจาก
ความสมพนธนอาจทาใหผบรหารเหนถงสงจงใจทสาคญและโอกาสทจะกระทาการทจรต
ตวอยางเชน ผลประโยชนทางการเงนทผบรหารจะไดรบจากบคคลหรอกจการทเกยวของกน
อาจจงใจใหผบรหารไมปฏบตตามการควบคมโดย (ก) สงการใหกจการทารายการคาท
เออประโยชนตอบคคลหรอกจการทเกยวของกนเหลานน แมวากจการของตนจะเสยประโยชน
หรอ (ข) สมร รวมคดกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนหรอควบคมกจกรรมของบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนดงกลาว ตวอยางของการทจรตทอาจเกดขน ไดแก
• การสรางเงอนไขปลอมในการทารายการคากบบคคลหรอกจการทเกยวของกน เพอ
บดเบอนเหตผลทางธรกจในการทารายการดงกลาว
• การสรางรายการโอนสนทรพยโดยการทจรตจากหรอไปยงผบรหารหรอบคคลอน
ในราคาทตาหรอสงกวาราคาตลาดอยางมนยสาคญ
22
มาตรฐานการสอบบญช รหส 705 “การแสดงความเหนแบบทเปลยนแปลงไปในรายงานของผสอบบญช
รบอนญาต”
23 มาตรฐานการสอบบญช รหส 240 ยอหนาท 31 และ ก4
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
23 TSA 550
• การทารายการคาทซบซอนกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน เชน กจการทจดตงข นเพอ
วตถประสงคเฉพาะ ซงจดโครงสรางไวเพอบดเบอนฐานะทางการเงนหรอผลการดาเนนงาน
ของกจการ
ขอพจารณาเฉพาะสาหรบกจการขนาดเลก
ก20. กจกรรมการควบคมของกจการขนาดเลกมกจะมความเปนทางการคอนขางนอย และกจการ
ขนาดเลกอาจไมมระบบซงถกบนทกไวเพอใชจดการความสมพนธและรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน เจาของทมอานาจการจดการอาจขจดความเสยงบางประการทเกดจาก
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนหรอโอกาสทจะเพมความเสยงดงกลาว โดยการเขา
ไปมสวนรวมเชงรกในทกดานทสาคญของรายการดงกลาว สาหรบกจการประเภทน ผสอบบญช
อาจทาความเขาใจเกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนและ
การควบคมทอาจมอย โดยการสอบถามผบรหารรวมกบการใชวธการอน เชน การสงเกตการณ
การกากบดแลและกจกรรมการสอบทานตาง ๆ ของผบรหาร และการตรวจสอบเอกสารท
เกยวของ
การมอบอานาจและการอนมตรายการและขอตกลงทมนยสาคญ (อางถงยอหนาท 14 (ข))
ก21. การมอบอานาจเกยวของกบการทบคคลหรอกลมบคคลทมอานาจในระดบทเหมาะสม
(อาจเปนผบรหาร ผมหนาทในการกากบดแล หรอผถอหนของกจการ) อนญาตใหกจการทา
รายการคาบางอยางตามเงอนไขทกาหนดไวลวงหนาไมวาจะใชดลยพนจหรอไมกตาม
การอนมตเกยวของกบการทบคคลหรอกลมบคคลดงกลาวยอมรบการทารายการคาของ
กจการ เนองจากรายการดงกลาวเปนไปตามเงอนไขทกจการไดรบมอบอานาจไว ตวอยางของ
การควบคมทกจการอาจจดใหมในการมอบอานาจและการอนมตรายการคาและขอตกลงท
มนยสาคญกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน หรอรายการคาและขอตกลงทไมเปนไปตามปกต
ธรกจ รวมถง
• การควบคมโดยการตดตามเพอระบรายการคาและขอตกลงดงกลาวทจะตองมการมอบ
อานาจหรอการอนมต
• การอนมตเงอนไขของรายการคาและขอตกลงโดยผบรหาร ผมหนาทในการกากบดแล
หรอผถอหนตามความเหมาะสม
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
24 TSA 550
การรกษาไวซงความระมดระวงขอมลเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนในระหวางการสอบทาน
บนทกหรอเอกสาร
บนทกหรอเอกสารทผสอบบญชอาจทาการตรวจสอบ (อางถงยอหนาท 15)
ก22. ในระหวางการตรวจสอบ ผสอบบญชอาจตรวจสอบบนทกหรอเอกสารทอาจใหขอมลเกยวกบ
ความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน เชน
• คายนยนทผสอบบญชไดรบตอบกลบจากบคคลภายนอก (นอกเหนอจากคายนยนจาก
ธนาคารและทนายความของกจการ)
• แบบแสดงรายการภาษเงนไดของกจการ
• ขอมลทกจการสงใหกบหนวยงานของรฐ
• ทะเบยนผถอหน ซงใชในการระบผถอหนรายใหญ
• การใหคายนยนจากผบรหารและผมหนาทในการกากบดแลเกยวกบความขดแยงทาง
ผลประโยชน
• บนทกเกยวกบการลงทนของกจการและโครงการเงนบานาญ
• สญญาและขอตกลงกบผบรหารสาคญหรอผมหนาทในการกากบดแล
• สญญาและขอตกลงทมนยสาคญทไมเปนไปตามปกตธรกจ
• ใบแจงหนและจดหมายโตตอบจากทปรกษาของกจการ
• กรมธรรมประกนชวตททาโดยกจการ
• สญญาทมนยสาคญทมการเจรจาตอรองใหมโดยกจการในระหวางงวดบญช
• รายงานการตรวจสอบภายใน
• เอกสารเกยวกบการขอจดทะเบยนหลกทรพยในตลาดหลกทรพย (เชน หนงสอชชวน)
• ขอตกลงทอาจแสดงใหเหนถงการมอยของความสมพนธหรอรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนทไมไดถกระบหรอเปดเผยมากอน
ก23. ขอตกลงซงรวมทงสญญาทเปนทางการหรอไมเปนทางการระหวางกจการและกจการอน
สาหรบวตถประสงคตอไปน
• เพอสรางความสมพนธทางธรกจผานชองทางหรอโครงสรางทเหมาะสม
• เพอทารายการบางประเภทภายใตเงอนไขเฉพาะ
• เพอใหบรการตามทกาหนดหรอใหการสนบสนนทางการเงน
ตวอยางของขอตกลงทอาจแสดงใหเหนถงการมอยของความสมพนธหรอรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนซงผบรหารไมเคยระบหรอเปดเผยใหผสอบบญชทราบมากอน รวมถง
• การเปนหนสวนในหางหนสวนทไมไดจดทะเบยนรวมกบกจการอน
• ขอตกลงในการใหบรการแกกจการอนดวยเงอนไขทางการคาทไมเปนไปตามปกตธรกจ
• การคาประกนหรอไดรบการคาประกน
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
25 TSA 550
การระบรายการทมนยสาคญทไมเปนไปตามปกตธรกจ (อางถงยอหนาท 16)
24. การไดรบขอมลเพมเตมเกยวกบรายการทมนยสาคญทไมเปนไปตามปกตธรกจของกจการ
ทาใหผสอบบญชสามารถประเมนวามปจจยเสยงทจะเกดการทจรตหรอไม และทาใหสามารถ
ระบความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ ในกรณแมบทการ
รายงานทางการเงนทเกยวของมขอกาหนดเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
ก25. ตวอยางรายการทไมเปนไปตามปกตธรกจ อาจรวมถง
• รายการเกยวกบสวนทนทซบซอน เชน การปรบโครงสรางองคกร หรอการซอกจการ
• รายการททากบกจการในตางประเทศทมกฎหมายเกยวกบนตบคคลไมเขมงวด
• การใหเชาสนทรพยหรอใหบรการทางการบรหารโดยกจการแกกจการอน โดยไมไดรบ
คาตอบแทน
• รายการขายทมการใหสวนลดหรอมการรบคนเปนจานวนมากผดปกต
• รายการทมขอตกลงในลกษณะทซบซอน เชน การขายทมภาระผกพนในการซอกลบคน
• รายการภายใตสญญาทมการเปลยนแปลงเงอนไขกอนสญญาหมดอาย
การทาความเขาใจลกษณะของรายการทมนยสาคญทไมเปนไปตามปกตธรกจ (อางถงยอหนาท
16 (ก))
ก26. การสอบถามเกยวกบลกษณะของรายการทมนยสาคญทไมเปนไปตามปกตธรกจของกจการ
รวมถงการทาความเขาใจเหตผลทางธรกจของรายการดงกลาว และเงอนไขของการทารายการ
นน
การสอบถามเพอใหทราบวาบคคลหรอกจการทเกยวของกนมสวนเกยวของหรอไม (อางถงยอหนาท
16 (ข))
ก27. บคคลหรอกจการทเกยวของกนอาจมสวนเกยวของกบรายการทมนยสาคญทไมเปนไป
ตามปกตธรกจของกจการ ไมเพยงแตโดยการมอทธพลโดยตรงตอรายการดงกลาวผานการ
เปนผรวมทารายการนน แตอาจโดยการมอทธพลทางออมผานคนกลาง ซงการมอทธพล
ดงกลาวอาจแสดงใหเหนถงการมปจจยเสยงทจะเกดการทจรต
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
26 TSA 550
การใชขอมลเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนรวมกนในกลมผปฏบตงานตรวจสอบ (อางถง
ยอหนาท 17)
ก28. ขอมลทสาคญเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทสมาชกในกลมผปฏบตงานตรวจสอบ
อาจใชรวมกนได เชน
• การระบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
• ลกษณะของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
• ความสมพนธหรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญหรอมความ
ซบซอนซงอาจตองพจารณาเปนพเศษในการตรวจสอบ โดยเฉพาะรายการทผบรหาร
หรอผมหนาทในการกากบดแลมสวนเกยวของในทางการเงน
การระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญท
เกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
ปจจยเสยงทจะเกดการทจรตทเกยวของกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมอานาจครอบงา
(อางถงยอหนาท 19)
ก29. การทบคคลใดบคคลหนงหรอกลมใดกลมหนงมอานาจครอบงาฝายบรหารทงหมดโดยไมม
การควบคมททดแทนได ถอเปนปจจยเสยงทจะเกดการทจรต24
ซงขอบงชของการทบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนมอานาจครอบงาฝายบรหารทงหมดดงกลาว รวมถง
• การทบคคลหรอกจการทเกยวของกนดงกลาวใชสทธยบยงการตดสนใจทางธรกจทม
นยสาคญของฝายบรหารหรอผมหนาทในการกากบดแล
• การทบคคลหรอกจการทเกยวของกนดงกลาวเปนผอนมตขนสดทายในการทารายการ
ทมนยสาคญตาง ๆ
• การทผบรหารและผมหนาทในการกากบดแลไมมการอภปราย (หรอมการอภปราย
เพยงเลกนอย) เกยวกบขอเสนอทางธรกจตาง ๆ ทบคคลหรอกจการทเกยวของกน
ดงกลาวเปนผเสนอ
• การทรายการทเกยวของกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนดงกลาว (หรอสมาชกใน
ครอบครวทใกลชดกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนดงกลาว) มกไมไดรบการสอบ
ทานหรออนมตอยางเปนอสระ
อานาจครอบงาอาจมอยในบางกรณถาบคคลหรอกจการทเกยวของกนเปนผนาในการกอตง
กจการและยงคงมบทบาทตอมาในการเปนผนาในการบรหารกจการ
24
มาตรฐานการสอบบญช รหส 240 ภาคผนวก 1
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
27 TSA 550
ก30. กรณทมปจจยเสยงอน ๆ การมบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมอานาจครอบงาอาจแสดง
ใหเหนถงความเสยงทมนยสาคญจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอน
เนองมาจากการทจรต ตวอยางเชน
• การเปลยนผบรหารอาวโสหรอทปรกษาทางวชาชพในอตราทสงผดปกต อาจแสดงให
เหนวามวธการทางธรกจททจรตหรอไมมจรยธรรม ทตอบสนองตอจดมงหมายของ
บคคลหรอกจการทเกยวของกน
• การใชคนกลางทางธรกจเพอทารายการทมนยสาคญ ซงเปนรายการทไมมเหตผล
ชดเจนในทางธรกจ อาจแสดงใหวาบคคลหรอกจการทเกยวของกนอาจมผลประโยชน
จากรายการนน โดยผานการควบคมคนกลางดงกลาวเพอกระทาการทจรต
• หลกฐานทแสดงใหเหนวาบคคลหรอกจการทเกยวของกนมสวนรวมอยางเกนขอบเขต
หรอใหความสนใจอยางมากในการเลอกใชนโยบายการบญช หรอการกาหนดประมาณ
การทมนยสาคญ อาจแสดงใหเหนถงความเปนไปไดของการทจรตในการจดทารายงาน
ทางการเงน
การตอบสนองตอความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญท
เกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน (อางถงยอหนาท 20)
ก31. ลกษณะ ระยะเวลา และขอบเขตของวธการตรวจสอบเพมเตมทผสอบบญชอาจเลอกใชเพอ
ตอบสนองตอความเสยงทประเมนไดจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปน
สาระสาคญทเกยวของกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน ขนอย
กบลกษณะของความเสยงดงกลาว และสถานการณของกจการนน25
ก32. ตวอยางของวธการตรวจสอบเนอหาสาระทผสอบบญชอาจนามาใชเมอผสอบบญชประเมน
พบวามความเสยงท มนยสาคญท ผบรหารจะไมไดบนทกบญชหรอเปดเผยขอมลอยาง
เหมาะสมเกยวกบรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนบางรายการตามทกาหนดใน
แมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของ (ไมวาจะเนองจากการทจรตหรอความผดพลาด)
รวมถง
• การขอคายนยนหรอปรกษาหารอในบางประเดนเกยวกบรายการดงกลาวกบผทเปนคน
กลาง เชน ธนาคาร สานกงานกฎหมาย ผคาประกน หรอนายหนาตวแทน ตามทเหมาะสม
ในทางปฏบตและไมมขอหามในทางกฎหมาย ขอบงคบหรอจรยธรรม
25 มาตรฐานการสอบบญช รหส 330 กาหนดแนวทางเพมเตมในการพจารณาลกษณะ ระยะเวลา และขอบเขตของ
วธการตรวจสอบเพมเตม มาตรฐานการสอบบญช รหส 240 มขอกาหนดและใหแนวทางสาหรบการตอบสนองท
เหมาะสมตอความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอนเนองมาจากการทจรต
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
28 TSA 550
• การขอคายนยนเกยวกบวตถประสงค เงอนไขบางประการ หรอจานวนเงนของรายการ
ดงกลาวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนนน (วธการตรวจสอบนอาจมประสทธภาพ
นอย หากผสอบบญชเหนวากจการมแนวโนมทจะใชอทธพลตอบคคลหรอกจการท
เกยวของกนนนในการตอบการขอคายนยนของผสอบบญช)
• การอานงบการเงนหรอขอมลทางการเงนอนทเกยวของ (ถาม) ของบคคลหรอกจการท
เกยวของกนหากสามารถปฏบตได เพอเปนหลกฐานการบนทกบญชรายการดงกลาวใน
สมดบญชของกจการทเกยวของกนนน
ก33. ถาผสอบบญชประเมนวามความเสยงทมนยสาคญจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
อนเปนสาระสาคญอนเนองมาจากการทจรต ซงเปนผลจากการทบคคลหรอกจการทเกยวของกน
มอานาจครอบงากจการ ผสอบบญชอาจใชวธการตรวจสอบอนดงตวอยางดานลางเพมเตมจาก
ขอกาหนดทวไปในมาตรฐานการสอบบญช รหส 240 เพอทาความเขาใจเกยวกบความสมพนธ
ทางธรกจทบคคลหรอกจการทเกยวของกนมตอกจการทงทางตรงและทางออม และเพอพจารณา
ความจาเปนในการใชวธการตรวจสอบเนอหาสาระทเหมาะสมเพมเตม
• สอบถามและปรกษาหารอกบผบรหารและผมหนาทในการกากบดแล
• สอบถามบคคลหรอกจการทเกยวของกน
• ตรวจสอบสญญากบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ
• สารวจขอมลเบ องหลงตามความเหมาะสม เชน ผานทางอนเตอรเนต หรอฐานขอมล
ทางธรกจตาง ๆ จากภายนอก
• สอบทานรายงานแจงความผดปกตจากพนกงานหากมการเกบขอมลไว
ก34. ผสอบบญชอาจพจารณาวาการไดมาซงหลกฐานการสอบบญชโดยไมทาการทดสอบการควบคม
ของกจการเกยวกบความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนนนเหมาะสม
แลว ทงนขนอยกบผลการประเมนความเสยงของผสอบบญช อยางไรกตาม ในบางสถานการณ
อาจเปนไปไมไดทจะไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอสาหรบความเสยง
จากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญทเกยวของกบความสมพนธและ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน จากการตรวจสอบเนอหาสาระเพยงอยางเดยว
ตวอยางเชน ถารายการระหวางกจการกบกจการภายในกลมกจการมจานวนมาก และขอมล
จานวนมากทเกยวของกบรายการดงกลาว เกดขน บนทก ประมวลผล หรอรายงานผานทาง
อเลคทรอนคภายในระบบขอมลเดยวกน ผสอบบญชอาจพจารณาวาเปนไปไมไดทจะออกแบบ
วธการตรวจสอบเนอหาสาระทมประสทธภาพ ทจะสามารถลดความเสยงจากการแสดงขอมล
ทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญทเกยวของกบรายการดงกลาวใหอยในระดบตาทยอมรบ
ได สาหรบสถานการณดงกลาว เพอใหเปนไปตามขอกาหนดของมาตรฐานการสอบบญช รหส
330 ทกาหนดใหผสอบบญชตองไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอ
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
29 TSA 550
เกยวกบความมประสทธภาพของการควบคมทเกยวของ26
ผสอบบญชตองทดสอบการควบคม
ของกจการเกยวกบความครบถวนและถกตองของการบนทกบญชเกยวกบความสมพนธและ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
การระบบคคลหรอกจการทเกยวของกนหรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ
ทยงไมเคยไดรบการระบหรอเปดเผยมากอน
การแจงใหสมาชกในกลมผปฏบตงานตรวจสอบรบทราบถงขอมลเกยวกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนทระบไดใหม (อางถงยอหนาท 22 (ก))
ก35. การแจงใหสมาชกอนในกลมผปฏบตงานตรวจสอบรบทราบถงขอมลเกยวกบบคคลหรอกจการ
ทเกยวของกนทระบไดใหมในทนท จะชวยสมาชกในกลมในการพจารณาวาขอมลดงกลาวม
ผลกระทบตอผลและขอสรปจากวธประเมนความเสยงทไดปฏบตแลวหรอไม และจาเปนจะตอง
ประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอกครงหรอไม
วธการตรวจสอบเน อหาสาระเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทระบไดใหมหรอรายการ
ทมนยสาคญกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนนน (อางถงยอหนาท 22 (ค))
ก36. ตวอยางวธการตรวจสอบเนอหาสาระทผสอบบญชอาจใชในการตรวจสอบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนทระบไดใหมหรอรายการทมนยสาคญกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนนน
รวมถง
• การสอบถามเกยวกบลกษณะความสมพนธของกจการกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กนทระบไดใหมนน รวมถง (ตามความเหมาะสม และไมผดกฎหมาย ขอบงคบหรอ
จรยธรรม) การสอบถามบคคลภายนอกทคาดวาทราบขอมลทสาคญเกยวกบกจการ
และธรกจของกจการ เชน ทปรกษากฎหมาย นายหนา ตวแทนทสาคญ ทปรกษา ผคา
ประกน และหนสวนทางธรกจทใกลชดอน ๆ
• การวเคราะหรายการบญชสาหรบรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทระบได
ใหม การวเคราะหดงกลาวอาจใชเทคนคการตรวจสอบโดยใชคอมพวเตอร
• การตรวจสอบเงอนไขทางการคาของรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทระบ
ไดใหม และประเมนวารายการดงกลาวถกบนทกบญชและเปดเผยอยางเหมาะสมตาม
แมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของหรอไม
26
มาตรฐานการสอบบญช รหส 330 ยอหนาท 8 (ข)
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
30 TSA 550
การจงใจไมเปดเผยขอมลของผบรหาร (อางถงยอหนาท 22 (จ))
ก37. ขอกาหนดและแนวทางของมาตรฐานการสอบบญช รหส 240 เกยวกบความรบผดชอบของ
ผสอบบญชเกยวกบการทจรตในการตรวจสอบงบการเงน มความสาคญในสถานการณทแสดง
ใหเหนวาผบรหารจงใจไมเปดเผยขอมลเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนหรอรายการ
กบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญแกผสอบบญช ผสอบบญชอาจพจารณาวา
จาเปนหรอไมทจะตองประเมนความนาเชอถอของคาตอบของผบรหารทใหแกผสอบบญช
และคารบรองของผบรหารใหม
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญทระบได ซงไมเปนไปตามปกตธรกจของกจการ
การประเมนเหตผลทางธรกจของรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ (อางถงยอ
หนาท 23)
ก38. ในการประเมนเหตผลทางธรกจของรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ
ซงไมเปนตามปกตธรกจของกจการ ผสอบบญชอาจพจารณาถงเรองตอไปน
• รายการดงกลาวมลกษณะดงนหรอไม
- มความซบซอนมาก (เชน เปนรายการทเกยวของกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กนหลายฝายภายในกลมของกจการ)
- มเงอนไขทางการคาทผดปกต เชน ราคา อตราดอกเบย การคาประกน และเงอนไข
การจายชาระทผดปกต
- เปนรายการทเกดขนโดยไมมเหตผลทางธรกจทชดเจนและสมเหตสมผล
- เกยวของกบกจการทเกยวของกนทไมเคยไดรบการระบมากอน
- มการประมวลผลรายการในลกษณะทผดปกต
• ผบรหารไดปรกษาหารอเกยวกบลกษณะและวธการบนทกบญชรายการดงกลาวกบผม
หนาทในการกากบดแลหรอไม
• ผบรหารเนนถงวธการบนทกบญชวธใดวธหนงทเฉพาะเจาะจง มากกวาจะคานงถง
เนอหาทางเศรษฐกจทแทจรงของรายการดงกลาวหรอไม
ถาคาอธบายของผบรหารไมสอดคลองกบเงอนไขทางการคาของรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนนนอยางมสาระสาคญ ตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 50027
ผสอบบญชตอง
พจารณาถงความนาเชอถอของคาอธบายและคารบรองของผบรหารในเรองทสาคญอน ๆ ดวย
27
มาตรฐานการสอบบญช รหส 500 “หลกฐานการสอบบญช” ยอหนาท 11
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
31 TSA 550
ก39. ผสอบบญชอาจพยายามทาความเขาใจถงเหตผลทางธรกจของรายการจากมมมองของบคคล
หรอกจการทเกยวของกน ซงอาจชวยใหผสอบบญชมความเขาใจเนอหาในเชงเศรษฐกจท
แทจรงของรายการดงกลาวและสาเหตในการทารายการดงกลาวมากขน เหตผลทางธรกจจาก
มมมองของบคคลหรอกจการทเกยวของกนทไมสอดคลองกบลกษณะทางธรกจของบคคล
หรอกจการทเกยวของกนดงกลาวอาจแสดงใหเหนถงปจจยเสยงทจะเกดการทจรต
การมอบอานาจและการอนมตรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ (อางถงยอ
หนาท 23 (ข))
ก40. การมอบอานาจและการอนมตรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญซงไม
เปนไปตามปกตธรกจของกจการ โดยผบรหาร ผมหนาทในการกากบดแล หรอผถอหน อาจ
ถอเปนหลกฐานการสอบบญชวาไดมการพจารณารายการเหลานในระดบทเหมาะสมในกจการ
และเงอนไขทางการคาของรายการดงกลาวไดสะทอนในงบการเงนอยางเหมาะสม หากม
รายการในลกษณะเชนนทไมตองมการมอบอานาจและไมตองไดรบการอนมต โดยไมม
คาอธบายทสมเหตสมผลจากผบรหาร หรอผมหนาทในการกากบดแล อาจแสดงถงความ
เสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอนเนองมาจากการทจรตหรอ
ขอผดพลาด ในสถานการณดงกลาว ผสอบบญชอาจตองระมดระวงรายการอน ๆ ทมลกษณะ
คลายกนดวย อยางไรกตาม การมอบอานาจและการอนมตอาจไมเพยงพอทจะสรปไดวาไมม
ความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญอนเนองมาจากการทจรต
เนองจากการมอบอานาจและการอนมตอาจไมมประสทธภาพถามการสมร รวมคดระหวาง
บคคลหรอกจการทเกยวของกน หรอถากจการอยภายใตอานาจครอบงาของบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน
ขอพจารณาเฉพาะสาหรบกจการขนาดเลก
ก41. กจการขนาดเลกอาจไมมการควบคมโดยการมอบอานาจ และการอนมตในระดบตาง ๆ ซง
เปนการควบคมทพบในกจการขนาดใหญ ดงนน ในการตรวจสอบกจการขนาดเลก ผสอบบญช
อาจถอวาการมอบอานาจและการอนมต เปนหลกฐานการสอบบญชเกยวกบการมอยจรงของ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญซงไมเปนไปตามปกตธรกจของกจการ
ไดในระดบทตากวา ผสอบบญชอาจพจารณาใชวธตรวจสอบอนทดแทน เชน การตรวจสอบ
เอกสารทเกยวของ การขอคายนยนลกษณะของรายการกบผเกยวของ หรอการสงเกตการณ
การเขามาเกยวของกบรายการดงกลาวของเจาของทมอานาจการจดการ
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
32 TSA 550
สงทผบรหารไดใหการรบรองไวเกยวกบรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนวาเปนรายการท
มเงอนไขเชนเดยวกบรายการทเกดขนตามปกตธรกจ (อางถงยอหนาท 24)
ก42. ถงแมวาจะมหลกฐานการสอบบญชเกยวกบการเปรยบเทยบราคาของรายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน กบรายการทคลายกนทเปนรายการตามปกตธรกจ แตโดยทวไปเปนการ
ยากในทางปฏบตทผสอบบญชจะสามารถไดรบหลกฐานการสอบบญชวารายการกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกนนนมลกษณะในดานอน ๆ ทงหมดเชนเดยวกบรายการทเกดตามปกต
ธรกจ ตวอยางเชน ถงแมวาผสอบบญชอาจสามารถยนยนไดวารายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนใชราคาตลาด แตกอาจไมสามารถยนยนไดวาเงอนไขอน ๆ ของรายการดงกลาว
(เชน เงอนไขการชาระเงน เหตการณทอาจเกดขน และคาธรรมเนยมทเรยกเกบ) เปนเชนเดยวกบ
รายการทกระทาโดยปกตกบกจการทเปนอสระตอกน ดงนน อาจมความเสยงทสงทผบรหาร
ไดใหการรบรองไวเกยวกบรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนวาเปนรายการทม
เงอนไขเชนเดยวกบรายการทเกดขนตามปกตธรกจ อาจขดตอขอเทจจรงอยางมสาระสาคญ
ก43. ในการจดทางบการเงน กาหนดใหผบรหารพสจนสงทผบรหารไดใหการรบรองไวเกยวกบ
รายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนวามเงอนไขเชนเดยวกบรายการทเกดขนตามปกต
ธรกจ สงทผบรหารตองจดทาเพอสนบสนนการรบรองดงกลาว อาจรวมถง
• การเปรยบเทยบเงอนไขของรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนกบเงอนไขของ
รายการทเหมอนหรอคลายกนซงทากบบคคลหรอกจการทไมเกยวของกน
• การใหผเชยวชาญภายนอกเปนผกาหนดราคาตลาด และยนยนเงอนไขตาง ๆ ในตลาด
ของรายการดงกลาว
• การเปรยบเทยบเงอนไขของรายการดงกลาวกบเงอนไขของรายการตาง ๆ ทคลายกนท
ทากนในตลาดเปด
ก44. การประเมนสงทผบรหารไดจดทาเพอสนบสนนการรบรองดงกลาว อาจทาไดดงน
• พจารณาความเหมาะสมของขนตอนท ผบรหารกระทาในการสนบสนนสงทไดให
การรบรองไวดงกลาว
• ตรวจสอบแหลงทมาของขอมลภายในหรอภายนอกทสนบสนนสงท ผบรหารไดให
การรบรองไวดงกลาว และทดสอบความถกตอง ครบถวน และความเกยวของของขอมล
ดงกลาว
• ประเมนความสมเหตสมผลของขอสมมตทสาคญทเปนพนฐานของสงทผบรหารไดให
การรบรองไวดงกลาว
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
33 TSA 550
ก45. แมบทการรายงานทางการเงนอาจกาหนดใหเปดเผยรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของ
กนทมเงอนไขตางจากรายการทเกดขนตามปกตธรกจ ในสถานการณดงกลาว ถาผบรหารไมได
เปดเผยรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนในงบการเงน อาจเปนการแสดงวารายการ
ดงกลาวมเงอนไขเชนเดยวกบรายการทเกดขนตามปกตธรกจ
การประเมนวธบนทกบญชและการเปดเผยความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนทระบได
ขอพจารณาทสาคญในการประเมนการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง (อางถงยอหนาท 25)
ก46. มาตรฐานการสอบบญช รหส 450 กาหนดใหผสอบบญชพจารณาทงขนาดและลกษณะของ
การแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง และสถานการณทเฉพาะเจาะจงทการแสดงขอมลทขดตอ
ขอเทจจรงเกดขน ในการประเมนวาการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงนนมสาระสาคญหรอไม28
ความสาคญของรายการทมตอผใชงบการเงนอาจไมไดขนอยกบจานวนเงนทบนทกบญชเพยง
อยางเดยว แตขนอยกบปจจยอนทเกยวของดวย เชน ลกษณะของความสมพนธกบบคคลหรอ
กจการทเกยวของกน
การประเมนการเปดเผยขอมลเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน (อางถงยอหนาท 25 (ก))
ก47. การประเมนการเปดเผยขอมลเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนตามขอกาหนดของ
แมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของ หมายถงการพจารณาวาขอเทจจรงและสถานการณ
ของความสมพนธและรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน มการสรปและแสดงรายการ
อยางเหมาะสมเพอใหการเปดเผยขอมลสามารถเขาใจได การเปดเผยขอมลเกยวกบรายการ
กบบคคลหรอกจการทเกยวของกนอาจไมสามารถเขาใจได ถา
(ก) เหตผลทางธรกจและผลกระทบของรายการดงกลาวตองบการเงนไมชดเจน หรอขดตอ
ขอเทจจรง หรอ
(ข) เงอนไขสาคญ หรอเนอหาสาคญอน ๆ ของรายการดงกลาวทจาเปนตอการทาความเขาใจ
ไมไดถกเปดเผยอยางเหมาะสม
28
มาตรฐานการสอบบญช รหส 450 “การประเมนการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงทพบระหวางการตรวจสอบ”
ยอหนาท 11 (ก) และในยอหนาท ก16 ของมาตรฐานการสอบบญช รหส 450 ไดกาหนดแนวทางสาหรบสถานการณ
ทอาจกระทบตอการประเมนการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
34 TSA 550
หนงสอรบรอง (อางถงยอหนาท 26)
ก48. สถานการณทอาจเหมาะสมทจะตองไดรบหนงสอรบรองจากผมหนาทในการกากบดแล
รวมถง
• เมอผมหนาทในการกากบดแลอนมตรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนท (ก)
มผลกระทบอยางมสาระสาคญตองบการเงน หรอ (ข) เกยวของกบผบรหาร
• เมอผมหนาทในการกากบดแลใหคารบรองดวยวาจาตอผสอบบญชเกยวกบรายละเอยด
ของรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
• เมอผมหนาทในการกากบดแลมผลประโยชนทางการเงนหรอผลประโยชนอนในกจการ
ทเกยวของกนหรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน
ก49. ผสอบบญชอาจตดสนใจทจะขอหนงสอรบรองเฉพาะเรองเกยวกบสงทผบรหารไดใหการรบรอง
ไว เชน คารบรองวารายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนไมมขอตกลงทไมไดรบการ
เปดเผย
การสอสารกบผมหนาทในการกากบดแล (อางถงยอหนาท 27)
ก50. การสอสารกบผมหนาทในการกากบดแลในเรองทมนยสาคญเกยวกบบคคลหรอกจการท
เกยวของกนทพบในระหวางการตรวจสอบ29
จะชวยใหผสอบบญชสรางความเขาใจรวมกนกบ
ผมหนาทในการกากบดแลเกยวกบลกษณะและการแกไขปญหาในเรองดงกลาว ตวอยางของ
เรองทสาคญเกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน อาจรวมถง
• การทผบรหารไมไดเปดเผย (ไมวาโดยเจตนาหรอไม) ตอผสอบบญชเกยวกบบคคล
หรอกจการทเกยวของกนหรอรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ
ซงอาจทาใหผมหนาทในการกากบดแลตระหนกถงความสมพนธและรายการเกยวกบ
บคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ ซงไมเคยทราบมากอน
• การระบถงรายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญ ทไมเคยมการมอบ
อานาจหรออนมตอยางเหมาะสม ซงอาจทาใหเกดขอสงสยเกยวกบการทจรต
• การมความเหนไมตรงกนกบผบรหารเกยวกบการบนทกบญชและเปดเผยรายการ
เกยวกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทมนยสาคญตามแมบทการรายงานทางการเงน
ทเกยวของ
• การไมปฏบตตามกฎหมายหรอขอบงคบทเกยวของ ทหามทาหรอจากดการทารายการ
กบบคคลหรอกจการทเกยวของกนบางประเภท
• ความยากลาบากในการระบผทมอานาจควบคมสงสดของกจการ
29
มาตรฐานการสอบบญช รหส 230 ยอหนาท ก48 กาหนดแนวทางเพมเตมเกยวกบลกษณะของเรองมนยสาคญ
ทพบในระหวางการตรวจสอบ
top related