การสะท้อนการจดัการเรียนรู้edu.pbru.ac.th/e-media/16.pdf ·...

การสะทอนการจดการเรยนร

Reflective Teaching

การคดสะทอนเปนคณลกษณะส าคญของครในการสงเสรมผเรยนใหเกดทกษะการเรยนรทจ าเปน ครทมคณลกษณะแบบคดสะทอนจะเปนผ ทตระหนกในตนเองและประเมนตนเองเพอพฒนาการปฏบตงานของตนเองใหมประสทธภาพอยตลอดเวลา การพฒนาตนเองใหมความเปนครแบบคดสะทอนโดยเฉพาะการคดสะทอนเกยวกบการจดการเรยนรจงเปนกลไกหนงทชวยใหไดขอมลสารสนเทศซงเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพการจดการเรยนรและการพฒนาคณภาพผเรยน

คมอ “การสะทอนการจดการเรยนร” ฉบบน มวตถประสงคเพอใหครไดเกดความรความเขาใจเกยวกบการสะทอนการจดการเรยนรและสามารถน าไปประยกตใชในการจดการเรยนรได ทงนไดจ าแนกสาระส าคญเปน 4 สวน ไดแก ความรเบองตนเกยวกบการสะทอนการจดการเรยนร ตวอยางแบบบนทกการสะทอนการเรยนร ตวอยางแบบฝกปฏบตการสะทอนการจดการเรยนรและตวอยางแบบบนทกการแลกเปลยนเรยนร การใชคมอฉบบใหเกดประโยชนสงสดควรด าเนนการตามขนตอนตาง ๆ ทไดเสนอแนะไวครบทง 4 ขนตอน ไดแก เรยนร (learn) สะทอนการเรยนร (reflective learning) ฝกปฏบตการสะทอน (reflective practice) และแลกเปลยนเรยนร (share) ผจดท าหวงเปนอยางยงวาคมอเลมนจะเปนประโยชนตอครผสอน ผบรหารสถานศกษา หนวยงานการศกษาและผสนใจทวไปไดศกษาและประยกตใชตามความเหมาะสม

บทน า

หนา

บทน า.............................................................................................................................. แนะน าคมอ…………………………………………………………………….………………. ความรเบองตนเกยวกบการสะทอนการจดการเรยนร………………………….…………. ความหมายของการสะทอนการจดการเรยนร………………………………………………… วงจรการสะทอน………………………………………………………………………………. กระบวนการสะทอนการจดการเรยนร………………………………………………………… ระยะเวลาในการสะทอนการจดการเรยนร……………………………………………………. การสอสารการสะทอนการจดการเรยนร……………………………………………………… ตวอยางแบบบนทกการสะทอนการเรยนร…………………………………………………. สงทไดเรยนร…………………………………………………………………………………... ความเชอมโยงระหวางสงทไดจากการเรยนรกบประสบการณเดม…………………………… ประโยชนทไดจากการเรยนร……………………………..…………………………………… การวางแผนประยกตใชสงทไดจากการเรยนร………………………………………………… ตวอยางแบบฝกปฏบตสะทอนการจดการเรยนร………………………………………….. การสะทอนกอนจดการเรยนร………………………………………………………………… การสะทอนระหวาง/หลงการจดการเรยนร……………………………………………………. ตวอยางแบบบนทกการแลกเปลยนเรยนร………………………………………………… รายละเอยดการแลกเปลยนเรยนร……………………………………………………………. สงทไดรบจากการแลกเปลยนเรยนร………………………………………………..………… แนวทางการพฒนาปรบปรงการจดการเรยนร………………………………………………... เอกสารอางอง……………………………..……………………………………………………

1 2 3 4 6 9 13 14 15 16 16 17 18 20 23 24 24 24 25

สารบญ

แนะน าคมอ

ครผสอน ทกกลมสาระการเรยนร ทกระดบชน

กลมเปาหมาย เพอใหครผสอนเกดความร ความเขาใจเกยวกบการสะทอน การจดการเรยนรและสามารถน าไปประยกตใชในการจดการเรยนรได

วตถประสงค

ขนตอน การใชคมอ

เรยนร (learn)

สะทอนการเรยนร (reflective learning)

ฝกปฏบตการสะทอน (reflective practice)

แลกเปลยนเรยนร (share)

ความรเบองตนเกยวกบการสะทอนการจดการเรยนร

ความหมาย ของการสะทอนการจดการเรยนร

วงจรการสะทอน กระบวนการสะทอนการจด การเรยนร

ระยะเวลา ในการสะทอน การจดการเรยนร

การสอสาร การสะทอน

การจดการเรยนร

-1-

การสะทอนการจดการเรยนร (Reflective Teaching) เปนการใชกระบวนการคดเพอพจารณาไตรตรองการจดการเรยนรของตนเองหรอบคคลอน โดยมวตถประสงคเพอปรบปรงและพฒนา การจดการเรยนรใหบรรลเปาหมายและเกดประสทธภาพสงสด ครทสะทอนการจดการเรยนรของตนเองและแลกเปลยนมมมองการสะทอนการจดการเรยนรกบบคคลอนอยางสม าเสมอจะมขอมลในการปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนร ไดมากกวาครท ไมเคยสะทอนการจดการเรยนรของตนเองและแลกเปลยนมมมองการสะทอนการจดการเรยนรกบบคคลอนเลย การสะทอนการจดการเรยนรจงเปนแนวทางหนงในการพฒนาวชาชพครอยางตอเนองและยงยน

การบรรยายสภาพการณ

ความรสก

ความคดเหน

การคนหาขอสรป

การวางแผน

การสะทอน

(reflection)

ความหมายของการสะทอนการจดการเรยนร

บนทกหลงสอนเปนการสะทอนการจดการเรยนรหรอไม ?

บนทกหลงการสอนอาจเปนรปแบบหนงของการสะทอนการจดการเรยนร ถาบนทกนนไมเปนเพยงการบรรยายสภาพการณตาง ๆ ทเกยวของกบการจดการเรยนร แตแสดงใหเหนถงการแสดงความรสก ความคดเหนและการคนหาขอสรปอยางสมเหตสมผล เชอมโยงไปถงการวางแผนปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนรใหมประสทธภาพมากขน

-2-

การสะทอนเปนกระบวนการทางสมองทมการด าเนนการอยางตอเนอง จงมนกการศกษาเสนอแนะแนวคดทเกยวกบการสะทอนในลกษณะของวงจรการปฏบต ทตอเนองไวอยางหลากหลาย วงจรของการสะทอนทนาสนใจ งายตอการปฏบตและสามารถน ามาประยกตใชในการจดการเรยนรไดวงจรหนง กคอ วงจรการสะทอน (Reflective Cycle) ของ Gibbs (1988) เนองจากเปนวงจรทมโครงสรางเพอการสะทอนตอประสบการณ (experience) หรอ สถานการณ (situation) ทเชอมโยงกบการปฏบต ดงแสดงในแผนภาพท 1

แผนภาพท 1 วงจรการสะทอนของ Gibbs (Gibbs, 1988 อางถงใน Quinn, 2007)

ขนการสะทอน ค าถาม

บรรยายสภาพการณ เกดเหตการณอะไรขนบาง (What happened) แสดงความรสก/ความคดเหน คดและรสกอยางไรตอเหตการณนน ๆ (What were you thinking and feeling) ประเมน เหตการณอะไรบางทแสดงถงความส าเรจและ/หรอความลมเหลว

(What was good and bad about experience) วเคราะห รสกตอเหตการณตาง ๆ อยางไร (What sense can you make of the situation) หาขอสรป จะท าสงทแตกตางอะไรบาง (What else could you have done) วางแผนปฏบต จะท าสงทแตกตางนนไดอยางไร (If it occurred again, what would you do)

วงจรการสะทอน

-3-

กระบวนการสะทอนการจดการเรยนรเรมตนจากการสงเกตการจดการเรยนรโดยตรงหรอโดยออม เชน ดวดโอเทปหรอฟงจากเทปบนทกเสยง หลงจากนนจงสะทอนการจดการเรยนรในดานตาง ๆ ตามวงจรการสะทอน แลวจงสอสารการสะทอนการจดการเรยนรออกมาในรปของการเขยนหรอการพด ดงแสดงในแผนภาพท 2

แผนภาพท 2 กระบวนการสะทอนการจดการเรยนร

Stephen Brookfield (1995 อางถงใน King & Hibbison, 2000 และ Miller, 2010) ไดเสนอแนะมมมองเพอความส าเรจในกระบวนการสะทอนการจดการเรยนร ไว 4 มมมอง

กระบวนการสะทอนการจดการเรยนร

มมมองจากตนเอง เปนการสะทอนการจดการเรยนรของครดวยตวครเอง (self – reflective) โดยใช การสงเกตตนเอง (self – observation) และการประเมนตนเอง (self – assessment) เปนเครองมอส าคญในการรวบรวมขอมลเกยวกบการจดการเรยนร มมมองจากตนเองจะชวยใหครบนทกกจกรรมการจดการเรยนรไดอยางละเอยดและครบองคประกอบของการจดการเรยนรเนองจากเปนผ ทบรหารจดการเรยนรดวยตนเอง

-4-

มมมองจากผเรยน เปนการสะทอนการจดการเรยนรของครโดยใหผ เรยนใหขอมลยอนกลบ (feedback) การใชแบบสอบถาม (questionnaires) หรอการอภปรายกลม (group discussions) เพอรวบรวมขอมลซงใชเปนสวนหนงของกระบวนการสะทอนการจดการเรยนร ขอมลทไดจากมมมอง

ของผเรยนจะชวยใหครเขาใจปจจยทสงผลตอความส าเรจหรอความลมเหลวในการจดการเรยนรมากขน เนองจากผเรยนเปนกลมเปาหมายทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยตรง การรบทราบและท าความเขาใจความรสก ความคดเหนและขอเสนอแนะจากผ เรยนจงนบเปนประโยชนยงตอกระบวนการสะทอนการจดการเรยนรเพอปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนรของคร ดงนน ครควรเปดโอกาสใหผ เรยนไดสะทอนผลการจดการเรยนรของครเปนระยะ ๆ อยางตอเนอง

มมมองจากการศกษาแนวคดทฤษฎ เปนการสะทอนการจดการเรยนรของครโดยการศกษาแนวคดทฤษฎทเกยวกบการจดการเรยนรเพอเปนกรอบในการตความสถานการณทเกดขนหรออาจเกดขนในการจดการเรยนร การสะทอนการจดการเรยนรทประสบผลส าเรจจะตองอาศยประสบการณเปนตวขบเคลอนกระบวนการคด ประสบการณทใชอาจไดจากการปฏบตดวยตนเองหรอจากการศกษาแนวคดทฤษฎและการอานประสบการณของผ อนซงสามารถน ามาประยกต ถายโอนเขากบการปฏบตของตนเองได

มมมองจากเพอนคร เปนการสะทอนการจด

การเรยนรของครโดยเพอนครในลกษณะของการจบคพฒนา หรอการใชกระบวนการกลมเพออภปรายแลกเปลยนความคดเหน ทมตอการจดการเรยนร ในกรณของการใชกระบวนการกลม อาจจ าแนกกลมตามสาระการเรยนรหรอระดบชน การสะทอนการจดการเรยนรโดยเพอนจะชวยเพมมมมองและแนวคดในการปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนรทหลากหลายจากการแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน การสะทอนการจดการเรยนรในลกษณะนครจงควรเปดใจกวางรบฟงความคดเหนทเพอน ๆ ชวยกนสะทอนการจดการเรยนรของตน รวมทงแสดงการสะทอนตอการจดการเรยนรของเพอนๆ อยางตรงไป ตรงมา และใหขอเสนอแนะทเปนประโยชน

-5-

ระยะท • การสะทอนกอนจดการเรยนร

การสะทอนการจดการเรยนรจ าแนกได 3 ระยะ ไดแก กอนการจดการเรยนร ระหวางการจดการเรยนรและหลงการจดการเรยนร ดงน

การสะทอนกอนจดการเรยนรเปนการใชกระบวนการคดไตรตรองเพอทบทวนแผนการจดการเรยนรทจะน าไปใชอยางละเอยด รอบคอบ ซงจะชวยใหสามารถวางแผนรบมอกบปญหา อปสรรคทอาจเกดระหวางการจดการเรยนรได การสะทอนกอนจดการเรยนรสามารถตงค าถามเพอการสะทอนได ดงน

ขนการสะทอน ค าถาม บรรยายสภาพการณ จดการเรยนรเรองอะไร

มเปาหมายเพออะไร (ผเรยนรและสามารถท าอะไรได) ใชวธการใด

แสดงความรสก/ความคดเหน คด/ รสกตอการจดการเรยนรครงนอยางไร ความคดหรอความรสกนนสงผลใหการจดการเรยนรส าเรจหรอ

ลมเหลวไดหรอไม อยางไร จะมการปรบเปลยนความคด/ความรสกทเปนอปสรรคนนไดหรอไม

อยางไร ประเมน กระบวนการจดการเรยนรมความเหมาะสมหรอไม

มปจจยใดบางทสงผลใหการจดการเรยนรส าเรจหรอลมเหลว วเคราะห ปจจยทสงผลตอความส าเรจหรอความลมเหลวนน ๆมสาเหตมา

จากอะไร หาขอสรป มการจดการเรยนรอน ๆ ทชวยใหการจดการเรยนรส าเรจหรอ

ปองกน แกไขความลมเหลวทอาจเกดขนหรอไม อยางไร วางแผนปฏบต จะปรบเปลยนการจดการเรยนรอยางไรเมอเกดปจจยทสงผลใหการ

จดการเรยนรความลมเหลว

ระยะเวลาในการสะทอนการจดการเรยนร

-6-

ระยะท • การสะทอนระหวางจดการเรยนร

การสะทอนระหวางจดการเรยนรเปนการใชกระบวนการคดไตรตรองอยางละเอยด รอบคอบเพอทบทวนปจจย กระบวนการและผลผลตจากการจดการเรยนรในระหวางทการจดการเรยนรก าลงด าเนนการอย การสะทอนนจะเกดขนตลอดระยะเวลาการจดการเรยนร โดยเฉพาะเมอมปญหาหรออปสรรคทสงผลใหการจดการเรยนรนน ๆ ไมสามารถด าเนนการตามแผนทก าหนดไวได การสะทอนการจดการเรยนรนจะตองใชความรหรอประสบการณเดมเปนฐานในการขยายความรใหมซงจะน าไปใชประกอบการตดสนใจเลอกแนวทางปฏบตเพอปรบปรง แกไขปญหา อปสรรคทเกดขนนน ๆ เชน ในขณะจดการเรยนรครสงเกตพบวาผ เรยนสวนใหญเรมเบอหนายในการฟง ครตองคดพจารณาวาผ เรยนเกดความเบอหนายในการฟง เนองจากอะไร เกดจากคร ผ เรยนหรอสภาพแวดลอม มวธการใดบางทสามารถแกปญหานได ตดสนใจเลอกใชวธการในการแกปญหาทเหมะสมทสดเพอใหการจดกจกรรมการเรยนรขณะนนด าเนนการตอไปได การสะทอนระหวางจดการเรยนรสามารถตงค าถามเพอการสะทอนได ดงน

ขนการสะทอน ค าถาม บรรยายสภาพการณ การจดการเรยนรด าเนนการไปอยางไร แสดงความรสก/ ความคดเหน

คร นกเรยนหรอผ ทเกยวของคด/ รสกตอการจดการเรยนรอยางไร มความคดหรอความรสกใดบางทสงผลใหการจดการเรยนรส าเรจลมเหลว จะมการปรบเปลยนความคด/ความรสกทเปนอปสรรคนนไดหรอไมอยางไร

ประเมน กระบวนการจดการเรยนรด าเนนไปดวยความราบรนเพยงใด ผเรยนบรรลเปาหมายการเรยนรทตงไวหรอไม อะไรบาง

วเคราะห ปญหา อปสรรคทสงผลใหการเรยนรไมบรรลเปาหมายคออะไร มสาเหตมาจากอะไร

หาขอสรป มวธการแกไขปญหาอปสรรคตาง ๆ เหลานนอยางไร เลอกใชวธการอะไรในการแกไขปญหา อปสรรค เพราะอะไร

วางแผนปฏบต จะด าเนนการแกปญหา อปสรรคนน ๆ อยางไร

การสะทอนการปฏบตระหวางจดการเรยนรเปนกระบวนการทเกดขนอยางรวดเรวเพอปรบเปลยนแนวทางการจดการเรยนรอยางทนทวงท ดงนนการสะทอนการปฏบตนจงเปนกระบวนการ ทเกดขนโดยอตโนมตระหวางการสะทอนและการปฏบต

-7-

ระยะท • การสะทอนหลงจดการเรยนร

การสะทอนหลงจดการเรยนรเปนการใชกระบวนการคดไตรตรองอยางละเอยด รอบคอบเพอทบทวนปจจย กระบวนการและผลผลตทเกดจากการจดการเรยนรหลงสนเสรจการจดการเรยนร การสะทอนน จะเกดประโยชนสงสดเมอด าเนนการหลงเสรจสนการจดการเรยนรทนท เนองจากจะสามารถจดจ าเหตการณทเกดขนระหวางการจดการเรยนรไดอยางละเอยด ครบถวน

การสะทอนหลงจดการเรยนรมจดเดนทการมระยะเวลาในการสะทอนทเหมาะสม เพยงพอ แตมจดดอยทความสามารถในการยอนนกถงเหตการณทเกดขนระหวางการจดการเรยนรทอาจไมครบถวนและไมชดเจนเพยงพอ โดยเฉพาะกรณทเวนระยะหางระหวางการเสรจสนการจดการเรยนรและการสะทอนมากเกนไป ตรงกนขามกบการสะทอนระหวางการจดการเรยนรซงมจดเดนทการสะทอนทเกดขนสามารถปรบเปลยนการปฏบตในการจดการเรยนรไดอยางทนทวงท โดยเฉพาะเมอเกดปญหาหรออปสรรคทสงผลตอการจดการเรยนร แตมจดดอยทเปนการสะทอนทเกดขนอยางเรวรวดระหวางการปฏบตซงอาจท าใหกระบวนการคด พจารณา ไตรตรองไมละเอยดรอบคอบเทาทควร รวมทงมโอกาสทการสะทอนนน ๆ อาจเกดความผดพลาดได โดยเฉพาะกรณทครมความรและประสบการณเดมเพอเชอมโยงไปสความรใหมซงเปนประโยชนตอการตดสนใจเลอกแนวทางการปฏบตทไมเพยงพอ

การสะทอนหลงจดการเรยนรสามารถตงค าถามเพอการสะทอนไดเชนเดยวกบการสะทอนระหวางจดการเรยนร แตจะเนนทความส าเรจหรอความลมเหลวในการจดการเรยนร เพอการวางแผน ปรบปรงพฒนาการจดการเรยนรในลกษณะของการเปรยบเทยบกบเปาหมายการจดการเรยนรมากกวา

การสะทอนการจดการเรยนรควรด าเนนการทงกอนจดการเรยนร ระหวางจดการเรยนรและหลงการจดการเรยนร เพอใหไดขอมลในการวางแผนปรบปรงพฒนาอยางเปนระบบและตอเนอง การสะทอนการจดการเรยนรอยางตอเนอง สม าเสมอจนเปนนสยและ อยในวถของการปฏบตจะชวยใหครไดพฒนาทกษะกระบวนการคดของตนเองและ มคณลกษณะส าคญอน ๆ ทเออประโยชนตอการพฒนาวชาชพครไดอยางแทจรง

-8-

การสอสารการสะทอนการจดการเรยนรเปนกระบวนการสดทายในการสะทอนการจดการเรยนรเพอบนทกการสะทอนการจดการเรยนรและแลกเปลยนความคดเหน แนวคด ประสบการณ การสอสารการสะทอนการจดการเรยนรอาจจ าแนกได 2 ลกษณะ ไดแก การสอสารการสะทอนการจดการเรยนรโดยการเขยนและการสะทอนการจดการเรยนรโดยการพด

การสอสารการสะทอนการจดการเรยนรโดยการเขยนเปนวธการทไดรบความนยมอยางแพรหลายทงดานการน าไปใชและการศกษาวจยเพอพฒนาวธการใชใหมประสทธภาพมากขน สวนใหญใชในการสะทอนการจดการเรยนรดวยตวครเอง สวนการสอสารการสะทอนการจดการเรยนรโดยการพดจะเปนการสะทอนการจดการเรยนรระหวางตวครกบบคคลอนเพอแลกเปลยนความคด ประสบการณและมมมองในการจดการเรยนร การสะทอนการจดการเรยนรโดยการพดอาจเปนการแลกเปลยนในลกษณะสลบกนสะทอน โดยการสงเกตการจดการเรยนรซงกนและกนระหวางเพอนครหรออาจเปนการ ใชกระบวนการกลมในการเลาและฟงประสบการณการจดการเรยนร การอภปรายและเรยนรรวมกนระหวางเพอนคร เพอหาขอสรปเกยวกบการจดการเรยนรและวางแผนปรบปรง พฒนาการจดการเรยนรทผานมา

การสอสารการสะทอนการจดการเรยนร

-9-

การเขยนสะทอน (reflective writing) ถกน ามาใชเพอการพฒนาวชาชพครในลกษณะของการสะทอนการจดการเรยนร (reflective teaching) และใชเปนสวนหนงของกระบวนการวจยในชนเรยน (classroom action research) เนองจากเปนวธการทชวยสรางความคดรวบยอดและมโนทศนเกยวกบเรองทปฏบตหรอเรยนรใหมความชดเจนขน รวมทงชวยใหสามารถปรบเปลยนและประยกตใชความคดรวบยอดและมโนทศนตาง ๆ เหลานนกบสถานการณอน ๆ ไดอยางเหมะสม การสะทอนดวยการเขยนจงเปนการตอยอดฐานความรเดมใหเกดความรใหม ซงชวยสงเสรมใหครสามารถพฒนาตนเองและพฒนาวชาชพไดอยางตอเนอง การเขยนสะทอนการเรยนรอาจจ าแนกได 2 รปแบบ ไดแก การเขยนสะทอนการจดการเรยนรตามกรอบทก าหนดไว และการเขยนสะทอนการจดการเรยนรแบบอสระ

รปแบบท 1 การเขยนสะทอนการจดการเรยนรตามกรอบทก าหนดไว เปนการเขยนสะทอนตามค าถาม (reflective questions) หรอบรรยายลกษณะส าคญ ๆ ทเกยวของกบการจดการเรยนรตามประเดนซงไดก าหนดไวลวงหนา เชน การสะทอนจากแผนงาน (reflective worksheets) หรอการเขยนสะทอนจากการฟงเทปบนทกเสยง/บนทกวดทศนจากการจดการเรยนร (reflective audio visual records) รปแบบนมขอดทชวยใหสามารถสะทอนการจดการเรยนรไดครบถวน ครอบคลมค าถามและองคประกอบทส าคญในการจดการเรยนร แตมขอจ ากดทไมสามารถสะทอนการจดการเรยนรไดอยางหลากหลาย เนองจากผเขยนมกยดตดกบค าถามหรอองคประกอบทก าหนดไว จนบางครงท าใหละเลยการเขยนสะทอนการจดการเรยนรทนาสนใจบางประเดน

รปแบบท 2 การเขยนสะทอนการจดการเรยนรแบบอสระ เปนการเขยนสะทอนการจดการเรยนรตามสภาพการจดเรยนรทสงเกตได มการสอดแทรกความรสก ความคดเหนโดยไมมการก าหนดกรอบการสะทอนทชดเจน การเขยนสะทอนลกษณะน เชน การเขยนอนทนหรอบนทกประจ าวนของคร (journal writing หรอ teacher diary) รปแบบนมขอดทสามารถสะทอนการจดการเรยนรไดอยางหลากหลาย แตมขอจ ากดทอาจสะทอนการจดการเรยนรไดไมครอบคลมประเดนหรอองคประกอบส าคญของการจดการเรยนร การเขยนสะทอนรปแบบนจงตองอาศยความเชยวชาญของผเขยนมากกวารปแบบท 1 แตเปนรปแบบทไดรบความนยมน ามาประยกตใชเพอสะทอนการจดการเรยนรมากกวา

วธการเขยนเพอสะทอนการจดการเรยนร

-10-

การพดเพอสะทอนการจดการเรยนรเปนวธทใชเพอแลกเปลยนแนวคดประสบการณการจดการเรยนรระหวางเพอนคร ซงผสมผสานแนวคดระหวางการประเมนตนเอง (self assessment) และการประเมนโดยเพอน (peer assessment) คลาย ๆ กบการนเทศการจดการเรยนรแตเนนทกระบวนการพฒนาการจดการเรยนร (formative process) มากกวากระบวนการตดสนการจดการเรยนร (summative process) มขนตอนในการด าเนนการ ดงน

ขนท 1 สงเกตการจดการเรยนร เปนการแลกเปลยนกนสงเกตการจดการเรยนรระหวางเพอนคร อาจเปนการสงเกตโดยตรงหรอการสงเกตโดยออม ครทสงเกตการจดการเรยนรของเพอนจะตองเกบรวบรวมขอมลเกยวกบสภาพการจดการเรยนรทสงเกตไดทงหมด ไดแก บรรยากาศการจดการเรยนร การจดการเรยนรของครและการเรยนรของผเรยน

ขนท 2 บรรยายสภาพการจดการเรยนร เปนการเปลยนกนพดบรรยายเพอแสดงใหเหนภาพของการจดการเรยนรโดยครและเพอนคร เปนกระบวนการเพอยนยนสภาพการจดการเรยนรซงกนและกนดวยการแลกเปลยนมมมอง ความคดเหนทมตอการจดการเรยนรจากการสงเกตของแตละคน

ขนท 3 สะทอนการจดการเรยนร ครและเพอนคร รวมกนอภปรายแลกเปลยนเกยวกบความส าเรจและความลมเหลวจากการจดการเรยนร พรอมทงวเคราะหปญหา สาเหต และปจจยทเกยวของ

ขนท 4 วางแผนการด าเนนการในอนาคต เปนการรวมกนหาวธการหรอแนวทางการจดการเรยนรใหม ๆ เพอแกไขปญหาการจดการเรยนรหรอเพมประสทธภาพการจดการเรยนร

วธการพดเพอสะทอนการจดการเรยนร

-11-

ตวอยางแบบบนทกการสะทอนการเรยนร

สงทไดเรยนร ความเชอมโยงระหวางสงทไดเรยนรกบประสบการณเดม

ประโยชนทได จากการเรยนร

การวางแผนประยกตใช สงทไดเรยนร

Reconstructing

Reasoning Relating

Reporting

-13-

สรปสาระส าคญเกยวกบการสะทอนการจดการเรยนร

สงทไดเรยนร

ความหมายของการสะทอนการจดการเรยนร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

วงจรการสะทอน

กระบวนการสะทอนการจดการเรยนร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ระยะเวลาในการสะทอนการจดการเรยนร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

การสอสารการสะทอนการจดการเรยนร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

-14-

ความเชอมโยงระหวางสงทไดจากการเรยนรกบประสบการณเดม

ประสบการณการสะทอนการจดการเรยนร เคยสะทอนการจดการเรยนร ไมเคยสะทอนการจดการเรยนร

วธด าเนนการ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

ประโยชนทไดรบ

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

การเชอมโยงประสบการณกบความรทไดรบ

ความรทไดสอดคลองกบวธด าเนนการทเคยปฏบตหรอไม อยางไร .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

-15-

ประโยชนทไดจากการเรยนร

การวางแผนการประยกตใชความร

การเรยนรครงนเปนประโยชนตอทานอยางไรบาง .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ทานคดวาทานจะน าความรทไดรบไปประยกตใชในการจดการเรยนรอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

-16-

ตวอยางแบบฝกปฏบตสะทอนการจดการเรยนร

การสะทอนกอนจดการเรยนร การสะทอนระหวาง/หลงจดการเรยนร

-17-

มาตรฐาน/ตวชวด วธการจดการเรยนร วธการวดและประเมนผล

ปจจยดาน สภาพปจจบนของปจจยทสงผลตอความส าเรจ ในการจดการเรยนร

ผเรยน

คร

สภาพแวดลอม

แบบฝกปฏบตการสะทอนกอนจดการเรยนร

การจดการเรยนรเรอง................................................................................................................... สาระการเรยนร............................................................................................................................ ระดบชน.........................................................................เวลา......................................................

ทานคดวาการจดการเรยนรครงนจะประสบผลส าเรจมากนอยเพยงใด

นอย มาก

ทานคดวาการจดการเรยนรครงนใชวธการจดการเรยนร วธการวดและประเมนผลเหมาะสมเพยงใด

นอย มาก

-18-

ปจจยดาน สภาพปจจบนของปจจยทสงผลตอความลมเหลว

ในการจดการเรยนร

ผเรยน

คร

สภาพแวดลอม

มแนวด าเนนการเพอใหเกดปจจยทน าไปสความส าเรจอยางไรบาง ....................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

มแนวด าเนนการเพอปองกนไมใหเกดปจจยทน าไปสความลมเหลวอยางไรบาง ....................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................

-19-

มาตรฐาน/ตวชวด วธการจดการเรยนร วธการวดและประเมนผล

ปจจยดาน บรรยายลกษณะปจจยทมผลตอความส าเรจในการจดการเรยนร

แนวทางสงเสรม

ผเรยน

คร

สภาพแวดลอม

แบบฝกปฏบตการสะทอนระหวาง/หลงจดการเรยนร

การจดการเรยนรเรอง................................................................................................................... สาระการเรยนร............................................................................................................................ ระดบชน........................................................................เวลา......................................................

การจดการเรยนรครงนจะประสบผลส าเรจมากนอยเพยงใด

นอย มาก

การจดการเรยนรครงนใชวธการจดการเรยนร วธการวดและประเมนผลเหมาะสมเพยงใด

นอย มาก

-20-

ปจจยดาน บรรยายลกษณะปจจยทมผลตอความลมเหลวในการจดการเรยนร

สาเหต

ผเรยน

คร

สภาพแวดลอม

แนวทางการปรบปรงแกไขการจดการเรยนรในครงตอไป

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

-21-

ตวอยางแบบบนทกการแลกเปลยนเรยนร รายละเอยด

การแลกเปลยนเรยนร สงทไดรบ

จากการแลกเปลยนเรยนร แนวทางการพฒนา/ปรบปรง

การจดการเรยนร

-23-

รายละเอยดการแลกเปลยนเรยนร

สงทไดรบจากการแลกเปลยนเรยนร

แนวทางการพฒนา/ปรบปรงการจดการเรยนร

วน/เดอน/ปทแลกเปลยนเรยนร.............................................เวลา....................ถง.................... บคคลทรวมแลกเปลยนเรยนร................................................................................................. ................................................................................................................................................... เรองทแลกเปลยนเรยนร........................................................................................................... ...................................................................................................................................................

ประสบการณ/มมมอง/แนวคดทท าใหการจดการเรยนรประสบผลส าเรจ(ระบเงอนไข ปจจย) ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................

ประสบการณ/มมมอง/แนวคดทท าใหการจดการเรยนรไมประสบผลส าเรจ(ระบสาเหต) ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................

แนวทางการปรบปรงแกไขการจดการเรยนรในครงตอไป

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

-24-

Atkinson, J.D. and Bolt, S. (2010). Using teaching observations to reflect upon and improve

teaching practice in higher education. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning. 10(3),1-19.

Cavanagh, M. and Prescott, A. (2010).The Growth of Reflective Practice among Three Beginning Secondary Mathematic teacher. Asia-Pacific Journal of Teacher education. 38(2).147-159

Kurtts, S. & Levin, B.(2000). Using peer coaching with pre-service teachers to develop reflective practice and peer support. Teaching Education, 11(3), 297-31

Ma,J and Ren, S. (2011) Reflective Teaching and Professional Development of Young College English Teachers. The Perspective of Constructivism Theory and Practice in Language Studies, 1(2), 153-156

Pollard, A. (2008) Reflective Teaching. 3rd Ed New York: Continuum Scales, P (2008). Teaching in the Lifelong Learning Sector. UK: Bell & Brain, Ltd, Glasgo

Sinkinson, C. (2011). An Assessment of Peer Coaching to Drive Professional Development and Reflective teaching. Communication in Information Literacy. 5(1), 9-20

เอกสารอางอง