รายงานฉบับสมบูรณ์...

รายงานฉบบสมบรณ

โครงการ

การถายทอดการจดการระบบการเพาะเหดโคนนอยในโรงเรอนกอนและหลง

การเกบเกยว

จดท าโดย

สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

มหาวทยาลยเชยงใหม

งบประมาณจาก

คลนคเทคโนโลย มหาวทยาลยเชยงใหม

ประจ าป 2558

ข

รายงานฉบบสมบรณ

โครงการ

การถายทอดการจดการระบบการเพาะเหดโคนนอยในโรงเรอนกอนและหลงการเกบ

เกยว

จดท าโดย

นายณฏฐวฒณ หมนมาณ

ดร. ปรญญา จนทรศร

ดร. ปารชาต เทยนจมพล

นายสวทย วงศศรา

งบประมาณจาก

คลนคเทคโนโลย มหาวทยาลยเชยงใหม

ประจ าป 2558

ค

บทคดยอ

โครงการการถายทอดการจดการระบบการเพาะเหดโคนนอยในโรงเรอนกอนและหลงการ

เกบเกยว ไดรบการสนบสนนงบประมาณในการด าเนนงานจากคลนคเทคโลย

มหาวทยาลยเชยงใหม โดยมวตถประสงคในการด าเนนงานเพอถายทอดเทคโนโลยและใหบรการ

ทางดานวชาการแกชมชนและประชาชน โดยการรวมรวมและถายทอดองคความรทางดานการ

เพาะเหดโคนนอยทเปนประโยชนตอผประกอบการ บรษท และเกษตรกรทสนใจ และสามารถ

พฒนาเทคโนโลยในการผลตเหดในการประกอบอาชพ สามารถสรางรายไดใหแกเกษตรกร

ผรบบรการถายทอดเทคโนโลย และสามารถขยายผลการอบรมใหแกกลมเกษตรกรทสนใจในพนท

ได โดยการจดอบรมถายทอดเทคโนโลย และสาธตการผลตเหดโคนนอยโดยการใหเกษตรกรม

สวนรวมสามารถน าไปปฏบตไดจรง

ง

ค าน า

การเพาะเหดเปนทนยมอยางกวางขวางเพราะไดผลผลตเรวและมตลาดรองรบ การเพาะเหดจงเปนทางเลอกหนงในการประกอบอาชพทไมตองใชเงนลงทนสงนก แตสรางรายไดใหเปนทนาพอใจ สามารถท าเปนอาชพหลกหรออาชพรองได มเหดทนยมเพาะกนอยางกวางขวางและมการผลตออกมามากจนมศกยภาพในการเปนเหดเศรษฐกจทส าคญในประเทศเพราะนยมบรโภคโดยทวไป ไดแกเหดหอม เหดฟางและเหดในตระกลนางรม ไดแก เหดนางรม เหดนางรมฮงการ เหดนางฟา และเหดนางรมทอง นอกจากนยงมเหดชนดใหมๆเรมเขาสตลาดและเรมเปนทยอมรบแกบรโภคเชน “เหดถว” หรอทวงการเพาะเหดตงชอวา “เหดโคนนอย” เพอเปนจดขาย ซงปจจบนถอไดวาเหดโคนนอยนเปนทตองการของตลาดคอนขางสงดวยความโดดเดนในเรองรสชาต แตปรมาณการผลตยงไมเพยงพอเนองจากขอจ ากดของเหดชนดนคอ ยงไมสามารถผลตไดตอเนองทงป เพราะเหดชนดนตองการสภาพแวดลอมในการเพาะทเหมาะสมคงท คอไมรอนจดหรอเยนจดเกนไป ตองการความชนสมพทธในอากาศในระดบทเหมาะสม ตลอดจนชวงแสงกมผลตอการพฒนาเสนใยของเชอเหดชนดน ทส าคญคอการสลายตวงายของดอกเหด จงมระยะเวลาในการใหผลผลตและอายการเกบรกษาหลงการเกบเกยวคอนขางสน ทงนเนองจากเหดโคนนอยมการเจรญเตบโตเรว สวนของครบจะสลายกลายเปนของเหลวสด าคลายหมก เปนผลมาจากการยอยตวเอง (autolysis) เนองจากมการเปลยนทางดานกายภาพและทางดานชวภาพของเหดไดรวดเรวหลงการเกบเกยว หากไมเกบผลผลตในชวงระยะเวลาทเหมาะสม ซงมผลตอการกระจายผลผลตเหดไปยงตลาดของผบรโภค ซงจะจ ากดอยในวงแคบหรอเฉพาะทองถนเทานน นอกจากจะท าการลวกใหสกเสยกอนกพอทจะสามารถเกบไดนานขน แตคณภาพดานรสชาตกจะเปลยนไป จากขอจ ากดดงกลาวสงผลใหการขยายตลาดของเหดโคนนอยยงไมแพรหลายไดเตมท แตเนองจากคณลกษณะทโดดเดนของเหดชนดน แมแตตลาดในทองถนยงไมสามารถผลตออกมาไดมากเพยงพอ จงสงผลใหราคาจ าหนายของเหดชนดนคอนขางสง ท าใหมผสนใจทจะเพาะเหดชนดนเปนจ านวนมาก แตเนองจากขอจ ากดในการกระบวนการผลตและการควบคมคณภาพหลงการเกบเกยวทจะตองอาศยความรและประสบการณในการเพาะ ท าใหคณภาพการผลตของเหดชนดนยงไมสม าเสมอ

ดงนน ในการถายทอดเทคโนโลยนจะน าองคความรในการเพาะเหดชนดนมาถายทอดระบบการจดการเพาะเหดโคนนอยในโรงเรอนกอนและหลงการเกบเกยว สรางทกษะและความรใหแกเกษตรกรผรบบรการใหมความสามารถในการดแลรกษาและผลตเหดโคนนอยทมคณภาพ เพมรายไดใหแกคนในชมชม โดยการปรบปรงกระบวนการเพาะเหดชนดนใหดขน โดยใชเทคโนโลยทางดานวศวกรรมตลอดจนเทคโนโลยทางดานการเกษตรและชววทยา มวธการทเหมาะสมในการควบคมคณภาพและยดอายของดอกเหดหลงการเกบเกยว สงผลใหรกษาคณภาพของเหดใหไดนานขนทงในชว งการเกบรกษาและการวางจ าหนาย

คณะท างานโครงการ

ตลาคม 2558

จ

สารบญ

หนาท

บทคดยอ ค

ค าน า ง

สารบญ จ

สารบญภาพ ฉ

1. รายละเอยดโครงการ ๑

2. วตถประสงค ๒

3. การด าเนนงานโครงการ ๓

4. ผลการด าเนนงาน

- กจกรรมท ๑

- กจกรรมท ๒

- กจกรรมท ๓

- กจกรรมท 4

- กจกรรมท 5

- กจกรรมท 6

6

6

7

9

16

19

21

5. สรปผลการด าเนนงาน 29

6. เอกสารอางอง

- รายชอเกษตรกร

- เอกสารประกอบการอบรม

30

ฉ

สารบญภาพ

ภาพท เรอง หนาท

1 ประชมตดตอประสานงานกบองคการบรหารสวนต าบลสนกลาง อ าเภอสน

ปาตอง จงหวดเชยงใหม

6

2 เขาส ารวจพนทส าหรบการเพาะเหด 7

3 ประชมหารอเพอวางแผนการด าเนนกจกรรมรวมกบชมชน 8

4 การจดวางชนเพาะเหด 8

5 รวมกนสรางโรงเรอนส าหรบเพาะเหดโคนนอย 8

6 โรงเพาะเหดตนแบบส าหรบการสาธต 9

7 สภาพแวดลอมของโรงเพาะเหดโคนนอย 9

8 การจดอบรมถายทอดเทคโนโลยการผลตเหดโคนนอย 10

9 บรรยายเรองการผลตเหดโคนนอย 10

10 การเตรยมวสดปลกเหดโคนนอย 11

11 วสดเกษตรส าหรบตมฟาง 11

12 การเตรยมวสดและอปกรณส าหรบท าการเพาะเหด 11

13 การตมฟางเพอท าวสดปลก 12

14 การตมฟางขาว 12

15 การน าฟางทตมออกมาพงใหเยนกอนน าไปท ากอนเหด 13

16 สาธตการตดฟางเพอน าไปท ากอนเหด 13

17 สาธตการท ากอนเหดโคนนอย 13

18 เกษตรกรทดลองท ากอนเหดดวยตนเอง 14

19 เกษตรกรแลกเปลยนเรยนรกนและกนในการท ากอนเหดโคนนอย 14

20 ภาพกอนเหดโคนนอยกอนน าเขาโรงเรอนเพาะ 14

21 น าน าตนฟางมารดเพอเปนอาหารใหกอนเหด 15

22 เกษตรกรแตละรายชวยกนใหค าแนะน าและแลกเปลยนการปฏบตงาน 15

23 เกษตรกรแตละรายใสชอในกอนฟางทเพาะเหดแตละคน 16

24 การบรรยายเรองการเพาะเหดโคนนอย โดย ดร. ปรญญา จนทรศร

16

ช

ภาพท เรอง หนาท

25 เกษตรทเขารวมการจดอบรม 17

26 การรบลงทะเบยนเกษตรกร 17

27 ตวอยางกอนเชอเหดโคนนอยทน ามาขยายพนธ 17

28 ดร. ปรญญา สอนการเกบเกยวเหด 18

29 กอนเหดโคนนอย 18

30 เกษตรกรฝกเกบเกยวเหดโคนนอย 18

31 กลมเกษตรกรผสนใจเพาะเหดโคนนอย ต าบลสนกลาง อ าเภอหางดง

จงหวดเชยงใหม

19

32 ไปเยยมชมการด าเนนกจกรรมเพาะเหดของสมาชก 19

33 ไปเยยมชมการด าเนนกจกรรมเพาะเหดของสมาชก 20

34 การทดสอบความเหมาะสมของสภาพแวดลอมภายในโรงเรอน 20

35 แลกเปลยนเรยนรรวมกนเกยวกบแหลงขายวสดและอปกรณส าหรบท า

เหดโคนนอย

20

36 รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรแตละราย 23

37 โรงเรอน ของนายวนชย ค ายวง 23

38 โรงเรอนตนแบบส าหรบการเพาะเหดโคนนอย 24

39 เกษตรกรทดลองเพาะเหดในบอซเมนต 24

40 รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรท าจากไมไผ 25

41 รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรท าจากไมไผ ผสมเสาปน 25

42 รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรท าจากไมไผและใชวสดเหลอใชในการคลม 26

43 รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรท าจากไมไผและใชวสดเหลอใชในการคลม 26

44 รปแบบโรงเรอนของของอบต.สนกลางเพอใหเจาหนาทไดเกบเพอน าไป

บรโภค

27

45 ชวงการเกบเกยวดอกเหดของเกษตรกรทตอยอด 27

46 นายกองคการบรหารสวนต าบลสนกลาง รวมออกพนทส ารวจ 28

47 สภาพโรงเรอนตนแบบทถกพายฝนกระหน า

28

๑

รายละเอยดโครงการ

หลกการและเหตผล

การเพาะเหดเปนทนยมอยางกวางขวางเพราะไดผลผลตเรวและมตลาดรองรบ การเพาะ

เหดจงเปนทางเลอกหนงในการประกอบอาชพทไมตองใชเงนลงทนสงนก แตสรางรายไดใหเปนท

นาพอใจ สามารถท าเปนอาชพหลกหรออาชพรองได มเหดทนยมเพาะกนอยางกวางขวางและม

การผลตออกมามากจนมศกยภาพในการเปนเหดเศรษฐกจทส าคญในประเทศเพราะนยมบรโภค

โดยทวไป ไดแกเหดหอม เหดฟางและเหดในตระกลนางรม ไดแก เหดนางรม เหดนางรมฮงการ

เหดนางฟา และเหดนางรมทอง นอกจากนยงมเหดชนดใหมๆ เรมเขาสตลาดและเรมเปนทยอมรบ

แกบรโภคเชน “เหดถว” หรอทวงการเพาะเหดตงชอวา “เหดโคนนอย” เพอเปนจดขาย ซงปจจบน

ถอไดวาเหดโคนนอยนเปนทตองการของตลาดคอนขางสงดวยความโดดเดนในเรองรสชาต แต

ปรมาณการผลตยงไมเพยงพอเนองจากขอจ ากดของเหดชนดนคอ ยงไมสามารถผลตไดตอเนองทง

ป เพราะเหดชนดนตองการสภาพแวดลอมในการเพาะทเหมาะสมคงท คอไมรอนจดหรอเยนจด

เกนไป ตองการความชนสมพทธในอากาศในระดบทเหมาะสม ตลอดจนชวงแสงกมผลตอการ

พฒนาเสนใยของเชอเหดชนดน ทส าคญคอการสลายตวงายของดอกเหด จงมระยะเวลาในการ

ใหผลผลตและอายการเกบรกษาหลงการเกบเกยวคอนขางสน ทงนเนองจากเหดโคนนอยมการ

เจรญเตบโตเรว สวนของครบจะสลายกลายเปนของเหลวสด าคลายหมก เปนผลมาจากการยอย

ตวเอง (autolysis) เนองจากมการเปลยนทางดานกายภาพและทางดานชวภาพของเหดไดรวดเรว

หลงการเกบเกยว หากไมเกบผลผลตในชวงระยะเวลาทเหมาะสม ซงมผลตอการกระจายผลผลต

เหดไปยงตลาดของผบรโภค ซงจะจ ากดอยในวงแคบหรอเฉพาะทองถนเทานน นอกจากจะท าการ

ลวกใหสกเสยกอนกพอทจะสามารถเกบไดนานขน แตคณภาพดานรสชาตกจะเปลยนไป จาก

ขอจ ากดดงกลาวสงผลใหการขยายตลาดของเหดโคนนอยยงไมแพรหลายไดเตมท แตเนองจาก

คณลกษณะทโดดเดนของเหดชนดน แมแตตลาดในทองถนยงไมสามารถผลตออกมาไดมาก

เพยงพอ จงสงผลใหราคาจ าหนายของเหดชนดนคอนขางสง ท าใหมผสนใจทจะเพาะเหดชนดนเปน

จ านวนมาก แตเนองจากขอจ ากดในการกระบวนการผลตและการควบคมคณภาพหลงการเกบ

เกยวทจะตองอาศยความรและประสบการณในการเพาะ ท าใหคณภาพการผลตของเหดชนดนยง

ไมสม าเสมอ

ดงนน ในการถายทอดเทคโนโลยนจะน าองคความรในการเพาะเหดชนดนมาถายทอด

ระบบการจดการเพาะเหดโคนนอยในโรงเรอนกอนและหลงการเกบเกยว สรางทกษะและความร

ใหแกเกษตรกรผรบบรการใหมความสามารถในการดแลรกษาและผลตเหดโคนนอยทมคณภาพ

เพมรายไดใหแกคนในชมชม โดยการปรบปรงกระบวนการเพาะเหดชนดนใหดขน โดยใชเทคโนโลย

๒

ทางดานวศวกรรมตลอดจนเทคโนโลยทางดานการเกษตรและชววทยา มวธการทเหมาะสมในการ

ควบคมคณภาพและยดอายของดอกเหดหลงการเกบเกยว สงผลใหรกษาคณภาพของเหดใหได

นานขนทงในชวงการเกบรกษาและการวางจ าหนาย ซงทางผประกอบการเพาะเหดโคนนอยมความ

ตองการยดอายเหดหลงเกบเกยวใหไดอยางนอยทสด 12 ชม.หลงการเกบเกยว จะท าใหสามารถ

เพมโอกาสในการขยายตลาด การวางจ าหนายและอ านาจตอรองกบผรบซอไดมากขน และระบบ

การผลตนสามารถน าไปใชปฏบตไดโดยทวไป อนจะสงผลใหสามารถพฒนาศกยภาพของเหดโคน

นอยใหมความส าคญทางเศรษฐกจ เชนเดยวกบเหดเศรษฐกจอนๆทนยมบรโภค ซงประโยชนทจะ

ไดรบจากการวจยจะเนนสสงคมเพอสรางฐานความรโดยเฉพาะกบชมชนในพนท อนจะสามารถน า

องคความรทไดรบมาใชในการแกไขปญหาเศรษฐกจ ชมชนสามารถพงพาตนเองจากรายไดทไดรบ

จากการเพาะเหด

วตถประสงค : (ระบวาโครงการมงหวงใหบรรลอะไร หลก ๆ ไมเกน 3 ขอ)

1 เพอสรางระบบการเพาะเหดโคนนอยในโรงเรอนทเปนไปตามมาตรฐานสนคาเกษตรทดท

เหมาะสม

2 เพอถายทอดเทคโนโลยดานการผลตและการจดการหลงการเกบเกยวเหดโคนนอยใหแก

เกษตรกผผลต

3 เพอถายทอดเทคโนโลยหลงการเกบเกยวในการจดการยดอายและรกษาคณภาพของเหดโคน

นอย

กลมเปาหมาย

กลมเรมตนโครงการ

คณจรญ ขนแกว ๑๕/๓ ม. ๖ บานโปงนอย ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม โทรศพท

082759691 ประธานกลมเกษตรกรผปลกพกและเลยงหมด า

ปจจบนกลมมสมาชกประมาณ ๑๑ ราย และมผสนใจเขารวมกลมใหมในป ๒๕๕๘

ประมาณ ๒๐ ราย กลมด าเนนกจกรรมการเพาะปลกผกและรบจางเปนอาชพหลก และมการเพาะ

เหดโคนนอยเปนอาชพเสรมมบางรายทท าเปนอาชพหลก (ชวงการด าเนนงานโครงการ กลม

ดงกลาวไดปดตวลง เนองจากไมมกจกรรมในการด าเนนงานของกลม ท าใหคณะท างานตองเปลยน

กลมใหบรการ เปนกลมต าบลสนกลาง อ าเภอสนปาตอง จงหวดเชยงใหม มสมาชกประมาณ ๓๐

ราย)

๓

พนทด าเนนการ

หมท ๖ และหมท ๑๓ บานโปงนอย ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม จ านวน ๓๐ ราย จากการ

ด าเนนงาน เปลยนแปลงกลมใหบรการเปน กลมเกษตรกรต าบลสนกลาง อ าเภอสนปาตอง จงหวด

เชยงใหม โดยความรวมมอจาก องคการบรหารสวนต าบลสนกลาง อ าเภอสนปาตอง

ระยะเวลาด าเนนการ

วนเรมตน - สนสดโครงการตองอยภายในปงบประมาณวนท 1 ตลาคม 2557 - 30 กนยายน

2558

การด าเนนโครงการ

เทคโนโลยหรอองคความรทจะถายทอดฯ

การถายทอดเทคโนโลยจะครอบคลมตงแตกระบวนการจดการดานการผลต มาตรฐาน

การผลต การเตรยมเชอเหด การดแลและจดการโรงเรอน การเกบเกยวและกระบวนการหลงการ

เกบเกยวเพอยดอายการเกบรกษา เพอเตรยมผลผลตใหพรอมจ าหนาย โดยมขนตอนการ

ด าเนนการดงนคอ

1. ถายทอดเทคโนโลยดานการผลต การจดการโรงเรอน การปรบปรงและรกษาความ

สะอาดตามระบบมาตรฐาน เกยวของกบการจดการสภาพโรงเรอนตามสภาพทเหมาะสม

2. การปฏบตดแลเหดโคนนอยระยะกอนเกบเกยว ซงเรมตงแตการเตรยม จนกระทงออก

ดอกเหด โดยการดแลของคณะท างานโครงการอยางใกลชด เปนระยะๆ

3. การปฏบตหลงการเกบเกยว ซงเรมตงแตการเกบเกยวผลตผลทมคณภาพ วธการเกบ

เกยว การดแลรกษาความสะอาด วธการลดความเสยหายจากการปฏบต อกทงถายทอดการยด

อายการเกบรกษาเหดโคนนอยเพอการวางจ าหนายทนานขน

คณสมบตของผรบการถายทอดฯ

กลมเกษตรกรทมความสนใจในการหารายไดเพมจากการเพราะเหดโคนนอย หรอเปน

เกษตรกรทมการประกอบอาชพเพาะปลกเหด หรอบคคลทวไปทสนใจอยากท าอาชพเพาะเหดโคน

นอย

๔

วธการถายทอด

การอบรมเชงปฏบตการ โดยการบรรยายสาธต และฝกปฏบตใหแกกลมเกษตรกรผเพาะ

เหดโคนนอยโดยผเชยวชาญในการเพาะเหดโคนนอย จดท าเอกสารประกอบทเขาใจงาย สามารถ

ใชในการปฏบตงานจรง

เนอหาของหลกสตร ในการถายทอด มดงน

กจกรรมท ๑ การเตรยมความพรอมและวางแผนการด าเนนงานถายทอดเทคโนโลย

- ตดตอประสานงานขอความรวมมอผทเกยวของ เพอนดประชมชแจงโครงการการ

ด าเนนงานถายทอดเทคโนโลย

- จดประชมเตรยมแผนการด าเนนงานการบรการวชาการถายทอดเทคโนโลยการผลต

เหดโคนนอยใหแกกลมเกษตรกร และองคการบรหารสวนทองถน พรอมทง รบสมคร

เกษตรกรผสนใจเขารวมโครงการโดยการกรอกแบบสมคร

- ตดตอประสานงานผานเจาหนาท องคการบรหารสวนต าบล ประสานงานเกษตรกร

ผเขารวมโครงการ นดหมายก าหนดการจดอบรมถายทอดเทคโนโลย ตามวนและเวลา

ทก าหนด

กจกรรมท ๒ การถายทอดเทคโนโลยการผลตเหดโคนนอยตามระบบมาตรฐานสนคา

เกษตร

- จดอบรมถายทอดเทคโนโลยการผลตเหดโคนนอยตามระบบมาตรฐาน การปฏบตทาง

การเกษตรทดส าหรบเหดเพาะในถง ตามระบบมาตรฐานสนคาเกษตร โดยการ

บรรยายและสาธตวธการจดท ากอนเชอ การสรางเตาอบ การเตรยมฟางขาวเพอน ามา

เปนกอนเชอ และอปกรณประกอบตางๆ ในการเตรยมหวเชอ และการดแลเหดโคน

นอย

กจกรรมท ๓ การถายทอดเทคโนโลยการจดการโรงเรอนตามระบบมาตรฐานเหดโคนนอย

- ปรบปรงโรงเรอนเกษตรกรทเขารวมโครงการใหสอดคลองกบมาตรฐานการผลตเหด

ก าหนด โดยการใหค าแนะน าจากผเชยวชาญ และซอมแซมแกไขโรงเรอนใหอยใน

สภาพทพรอมใชงาน การจดการสภาพแวดลอมในโรงเรอนส าหรบการเพาะเหดโคน

นอยตามระบบมาตรฐาน เพอสาธตการจดท าโรงเรอน การดแลรกษาและการท าความ

๕

สะอาดโรงเรอนกอนและหลงการผลต วธการบรหารจดการกอนเชอในโรงเรอน

ตลอดจน การดแลรกษากอนเชอเหดและดอกเหดกอนการเกบเกยว เปนตน

กจกรรมท ๔ ถายทอดเทคโนโลยการจดการหลงการเกบเกยวเหดโคนนอย

- จดอบรมเชงปฏบตและสาธตการเพาะเหดโคนนอยทงระบบหลงการเกบเกยว การดแล

รกษา การเลอกบรรจภณฑ การลางท าความสะอาด และวธการยดอายการเกบรกษา

เหดโคนนอยหลงการเกบเกยว

กจกรรมท ๕ ศกษาดงานกลมเกษตรกรผปลกเหดเพอการคา

- จดทศนศกษาดงานกลมเกษตรกรผเพาะเหดโคนนอยทประสบความส าเรจ โดยการ

แลกเปลยนเรยนร ใหเกษตรกรผผลตทประสบความส าเรจมรายไดจากการท าเหดเปน

วทยากรบรรยายและใหความร แกผรบบรการ ฝกและเรยนรเทคนคการท าเหดโคน

นอยของเกษตรกรตวอยาง

กจกรรมท ๖ การตดตามและการประเมนผล

- ในการตรวจตดตามผลคณะผด าเนนการตรวจจะมการประเมนเบองตนภายหลงการ

อบรมทกเรอง โดยใชแบบประเมนเมอจบการถายทอดทนท (ภาคผนวก๓ (๑)) และน า

ผลการประเมนมาท าการปรบปรงใหสอดคลองกบความตองการของผรบบรการ การ

ถายทอดเทคโนโลยใหแกกลมเกษตรกรในโครงการนน จะมการประเมนการน าเอา

เทคโนโลยไปใชทกๆ ๖ เดอน เพอเขาไปใหค าแนะน าและใหค าปรกษาในการเพาะปลก

เหดโคนนอย และแกไขปญหาทผรบบรการพบเปนระยะ

กจกรรมท ๗ การจดท ารายงานเสนอผลการด าเนนงานของกจกรรมเพอเสนอตอแหลงทน

- วเคราะหผลการด าเนนงาน

- จดท ารายงานฉบบสมบรณ

สอทใชในการถายทอดฯ

1. ภาพนง และวดทศนประกอบการบรรยาย

2. คมอประกอบการฝกอบรมและการปฏบต แผนพบ

3. จดสาธตการเพาะเหดโคนนอย

๖

ผลการด าเนนงาน

กจกรรมท ๑ การเตรยมความพรอมและวางแผนการด าเนนงานถายทอดเทคโนโลย

ผลการด าเนนงานไดเขาไปตดตอเกษตรกรกลมคณจรญ ต าบลสเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม

ไดประชมปรกษาหารอเกยวกบโครงการถายทอดเทคโนโลยการผลตเหดโคนนอย โดยทางกลมม

ความสนใจเพอรบบรการ ในการสรางอาชพเสรมจากการท าการเกษตร โดยสมาชกมประมาณ

๓๐ ราย โยสวนใหญประกอบอาชพปลกผกและเลยงสกร โดยมองหาอาชพเสรมไดแกการเพาะ

เหด ซงทางคณะท างานไดประชมชแจงการด าเนนงานของโครงการ และวธการท างานภายใตระบบ

คลนคเทคโนโลย การกรอกใบสมคร และการจดประชมตางๆ ใหแกเกษตรกรและกลมไดท าความ

เขาใจรวมกน

จากผลการด าเนนงานกลมเกษตรกรต าบลสเทพ อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประสบ

ปญหาการรวมตวของกลมสมาชก จงท าใหกจกรรมของการด าเนนงานของกลมไมสามารถ

ด าเนนการได จงท าใหการรวมกลมตองยตลง โดยเหลอแตทางประธานกลมทยงคงมกจกรรมใน

การเพาะปลกผกและเลยงสตวอย จงไดปรกษากนกบทางคณะท างาน ทางคณะท างานจงตองท า

การปรบเปลยนการด าเนนงาน โดยการตดตอประสานงานผานองคการบรหารสวนต าบลสเทพ

และทางผประกอบการเพาะเหด โดยไดรบความอนเคราะหจากกลมเกษตรกร ขององคการบรหาร

สวนต าบลสนกลาง อ าเภอสนปาตอง จงหวดเชยงใหม ทใหความอนเคราะหในการเขาถายทอด

เทคโนโลย โดยมเกษตรกรใหความสนใจในการรบการถายทอดจ านวน ๓๐ ราย และไดพนทในการ

จดกจกรรม จดท าโรงเรอนเพาะเหดโคนนอยในบรเวณบานนายกองคการบรหารสวนต าบลสน

กลาง

ภาพท 1 ประชมตดตอประสานงานกบองคการบรหารสวนต าบลสนกลาง อ าเภอสนปาตอง

จงหวดเชยงใหม

๗

ภาพท 2 เขาส ารวจพนทส าหรบการเพาะเหด

กจกรรมท ๒ การถายทอดเทคโนโลยการจดการโรงเรอนตามระบบมาตรฐานเหดโคนนอย

เกษตรกรเขารวมจ านวน ๓๙ ราย โดยไดรบความรวมมอจากโครงการคลนคเทคโนโลย

และองคการบรหารสวนต าบลสนกลาง อ าเภอสนปาตองในการอ านวยความสะดวกในการจด

อบรม เตรยมวสดและอปกรณประกอบการอบรม โดยการบรรยายและสาธตการผลตเหดโคนนอย

และการจดการหลงการเกบเกยวเหดโคนนอย โดยผเขารวมการอบรมไดปฏบตจรงในขนตอนการ

เตรยม เพอสามารถน าไปใชงานไดจรง โดยการใหการอบรมในเรองกระบวนการผลตเหดโคนนอย

ตามระบบมาตรฐาน การเตรยมวสดส าหรบเพาะปลก หลกการในการเพาะเหดโคนนอย เหตผลใน

การท าโรงเรอน การจดท าโรงเรอนส าหรบการเพาะเหด หลกการและและสาธตโดยใหเกษตรกรได

ปฏบตจรงโดยรวมกนสรางโรงเรอน เตรยมพนท และทดสอบ

๘

ภาพท 3 ประชมหารอเพอวางแผนการด าเนนกจกรรมรวมกบชมชน

ภาพท 4 การจดวางชนเพาะเหด

ภาพท 5 รวมกนสรางโรงเรอนส าหรบเพาะเหดโคนนอย

๙

ภาพท 6 โรงเพาะเหดตนแบบส าหรบการสาธต

ภาพท 7 สภาพแวดลอมของโรงเพาะเหดโคนนอย

กจกรรมท ๓ การถายทอดเทคโนโลยการผลตเหดโคนนอยตามระบบมาตรฐานสนคา

เกษตร

ผลการจดอบรมการผลตเหดโคนนอยโดยการบรรยายและสาธต รวมกบใหเกษตรกรได

ปฏบตจรง จ านวน ๓๙ ราย โดยไดรบความอนเคราะหวทยากรจากมหาวทลยเชยงใหม โดยดร.

ปรญญา จนทรศร และนายสวทย วงศศลา รวมเปฯวทยากรถายทอดเทคโนโลยการผลตเหดโคน

นอย และการจดท าโรงเรอนส าหรบการเพาะเหดโคนนอยตามระบบมาตรฐาน โดยใหเกษตรกร

รวมท าการเพาะเหดโคนนอยดวยตนเองและน าผลผลตทไดจากการอบรมไปรบประทานและ

จ าหนาย และหลงจากการเพาะเหดอก 1 สปดาห ตดตามผลการเพาะเหด ใหเกษตรกรไดทดลอง

เกบเกยวเหดของแตละคน และตรวจสอบคณภาพเหด จากนน ไดทดลองใหเกษตกรน าผลตผลทได

จากการอบรมไปใชขยายผล โดยการน าไปเพาะทบาน พบวาเกษตรกรบางรายสามารถผลต

๑๐

เหดโคนนอยไดเพมมากขน และมรายไดจากการด าเนนกจกรรม โดยเนอหาในการถายทอด

เทคโนโลยมรายละเอยดดงน

- การเพาะปลกเหดตามระบบมาตรฐาน

- วธการดแลรกษาเหดระหวางการเกบเกยว

- การจดการหลงการเกบเกยว

- การดแลรกษาสภาพโรงเรอนหลงการเกบเกยว

- วธเตรยมวสดและการตมลวกฟาง

- วธการท ากอนเหดกอนเขาโรงเรอน

- การดแลรกษาเหดกอนการเกบเกยว

ภาพท ๘ การจดอบรมถายทอดเทคโนโลยการผลตเหดโคนนอย

ภาพท ๙ บรรยายเรองการผลตเหดโคนนอย

๑๑

ภาพท ๑๐ การเตรยมวสดปลกเหดโคนนอย

ภาพท ๑๑ วสดเกษตรส าหรบตมฟาง

ภาพท ๑๒ การเตรยมวสดและอปกรณส าหรบท าการเพาะเหด

๑๒

ภาพท ๑๓ การตมฟางเพอท าวสดปลก

ภาพท ๑๔ การตมฟางขาว

๑๓

ภาพท ๑๕ การน าฟางทตมออกมาพงใหเยนกอนน าไปท ากอนเหด

ภาพท ๑๖ สาธตการตดฟางเพอน าไปท ากอนเหด

ภาพท ๑๗ สาธตการท ากอนเหดโคนนอย

๑๔

ภาพท ๑๘ เกษตรกรทดลองท ากอนเหดดวยตนเอง

ภาพท ๑๙ เกษตรกรแลกเปลยนเรยนรกนและกนในการท ากอนเหดโคนนอย

ภาพท ๒๐ ภาพกอนเหดโคนนอยกอนน าเขาโรงเรอนเพาะ

๑๕

ภาพท ๒๑ น าน าตนฟางมารดเพอเปนอาหารใหกอนเหด

ภาพท ๒๒ เกษตรกรแตละรายชวยกนใหค าแนะน าและแลกเปลยนการปฏบตงาน

๑๖

ภาพท ๒๓ เกษตรกรแตละรายใสชอในกอนฟางทเพาะเหดแตละคน

กจกรรมท ๔ ถายทอดเทคโนโลยการจดการหลงการเกบเกยวเหดโคนนอย

การจดอบรมการเพาะเหดโคนนอยโดยการใหความรดานการเกบเกยวและการจดการ

หลงการเกบเกยวเพอจดจ าหนาย โดยมเกษตรกรและประชาชนใหความสนใจเขารวมการอบรม

จ านวน ๓๙ ราย โดยการอบรมถายทอดการผลตเหดตามระบบมาตรฐานและสาธต โดยไดรบ

ความรวมมอจากองคการบรหารสวนต าบลสนกลางในการใหความสะดวกพนทจดอบรม และได

ดร. ปรญญา จนทรศร นกวจยของมหาวทยาลยเชยงใหม ใหความอนเคราะหในการเปนวทยากร

บรรยายและสาธต

ภาพท 2๔ การบรรยายเรองการเพาะเหดโคนนอย โดย ดร. ปรญญา จนทรศร

๑๗

ภาพท 2๕ เกษตรทเขารวมการจดอบรม

ภาพท ๒๖ การรบลงทะเบยนเกษตรกร

ภาพท ๒๗ ตวอยางกอนเชอเหดโคนนอยทน ามาขยายพนธ

๑๘

ภาพท ๒๘ ดร. ปรญญา สอนการเกบเกยวเหด

ภาพท ๒๙ กอนเหดโคนนอย

ภาพท ๓๐ เกษตรกรฝกเกบเกยวเหดโคนนอย

๑๙

กจกรรมท ๕ ศกษาดงานกลมเกษตรกรผปลกเหดเพอการคา

ในการด าเนนกจกรรมเพอถายทอดเทคโนโลยการผลตเหดโคนนอย ไดจดใหมการ

แลกเปลยนเรยนรระหวางเกษตรกร ทท าการเพาะเหดดวยกนไดพดคยแลกเปลยน เพอหาแนวทาง

ในการด าเนนกจกรรมเพอสรางรายไดใหแกคนในชมชน โดยการไปพบปะกนตามบานเกษตรกรแต

ละราย จากการไดพบปะกนในการด าเนนกจกรรมท าใหเกษตรกรมความมนใจในการเพาะเกดโคน

นอยเพมมากขน แตตดตรงทตองมการลงทนในการท าการเพาะเหดโคนนอย เชน คาโรงเรอน คา

วสดอปกรณตางๆ ตลอดจนพนทในการสรางโรงเรอน ท าใหเกษตกรบางสวนไมสามารถด าเนน

กจกรรมได

ภาพท ๓๑ กลมเกษตรกรผสนใจเพาะเหดโคนนอย ต าบลสนกลาง อ าเภอหางดง จงหวดเชยงใหม

ภาพท ๓๒ ไปเยยมชมการด าเนนกจกรรมเพาะเหดของสมาชก

๒๐

ภาพท ๓๓ ไปเยยมชมการด าเนนกจกรรมเพาะเหดของสมาชก

ภาพท ๓๔ การทดสอบความเหมาะสมของสภาพแวดลอมภายในโรงเรอน

ภาพท ๓๕ แลกเปลยนเรยนรรวมกนเกยวกบแหลงขายวสดและอปกรณส าหรบท าเหดโคนนอย

๒๑

กจกรรมท ๖ การตดตามและการประเมนผล

จากผลการตดตามผลการด าเนนงานโครงการ พบวา มเกษตรกร จ านวน ๙ ราย รวม

ประมาณ ๑๗ โรงเรอน ทไดรบการถายทอดเทคโนโลยการเพาะเหดแลวน ากลบไปตอยอด และม

เกษตกรจ านวน ๑๘ ราย โดยการท าเปนอาชพเสรม ไดแก

1. นายวนชย ค ายอง จ านวน ๗ โรง

๒. นายไพศาล ชยชะนะ จ านวน ๓ โรง

๓. นายถนอม ค ายวง จ านวน ๑ โรง

๔. นายบรรเจด วงค าลน จ านวน ๑ โรง

๕. นายส าราญ วงค าลน จ านวน ๑ โรง

๖. นายแดง จนทรอาย จ านวน ๑ โรง

๗. นายบญธรรม ใบพราว จ านวน ๑ โรง

๘. อบต. สนกลาง จ านวน ๑ โรง

๙. นายคนองเดช จมปาส จ านวน ๑ โรง

ไดรบความอนเคราะหจากทางนายกองคการบรหารสวนต าบลสนกลาง ใหความชวยเหลอ

ประสานงานและใหการสนบสนนเรองฟางใหแกเกษตรกรผเขารวมการอบรม และเกษตรกรทท า

การขยายผลในการท าโรงเรอนเหด เปนจ านวนมาก อกทงคอยเยยมเยยนผรบบรการ จากการ

ส ารวยตดตามผลการด าเนนกจกรรมของเกษตรกร มรายละเอยดดงน

ตนทนและรายไดจากการท าการเพาะเหด

รายการ คาใชจาย

โรงเรอน

๑. คาโครงไมไผ

๒. คาพลาสตกด าคลม

๓. คาผาใบสฟา เมตรละ ๔๐ บาท จ านวน ๑๒ เมตร

๔. คาตาขายกรองแสงสด า เมตรละ ๓๐ บาท จ านวน ๓๐ เมตร

๕. คาแรง วนละ ๓๐๐ บาทตอคน จ านวน ๒ คน ท า ๓ วน

การเพาะเหด

๖. คาอางตม

๗. คาฟน

5,980

๑,๐๐๐

๑,๘๐๐

๔๘๐

๙๐๐

๑,๘๐๐

2,690

๕๐๐

500

๒๒

๘. คาฟาง กอนใหญ ๑0 กอน ๔๐ บาท ไดกอนเหด 100 กอน

๙. คาปยยเรย

๑๐. คาปยสตร 15-15-15

๑๑. คาร าละเอยด

๑๒. คากากน าตาล

๑๓. คากอนเหด กอนละ ๑๐ บาท

๑๔. คาแรงงานท ากอน ๓๐๐ บาทตอวน จ านวน ๑ วน

๑๕. คาวสดอนๆ

การเกบเกยว

๑๖. ถงพลาสตก

๑๗. ตะกรา

๑๘. แรงงานเกบเกยว ๓๐๐ บาทตอวน จ านวน ๒ วน/ครงการผลต

400

100

100

20

120

๑๐

๓๐๐

๑,๐๐๐

750

๕๐

๑๐๐

๖๐๐

รวมคาใชจาย 9,7๘0 บาท

รายได

- เหดโคนนอยประมาณ ๑๐๐ กอน สามารถเกบเกยวไดประมาณ ๕๐-

๗๐ กโลกรมตอครง สามารถเกบไดประมาณ ๓ ครง รวมผลผลตท

คาดวาจะไดประมาณ ๑๕๐-๒๐๐ กโลกรม ราคาขายหนาโรงเกบ

ประมาณ ๑๐๐ บาทตอกโลกรม รวมรายไดจากการขายตอครง

ประมาณ ๑๕,๐๐๐-๒๐,๐๐๐ บาท (ขนอยกบสภาพแวดลอมและความ

ช านาญในการท าของเกษตรกรแตละราย)

15,000-20,000 บาท

๒๓

ภาพท ๓๖ รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรแตละราย

ภาพท ๓๗ โรงเรอน ของนายวนชย ค ายวง

๒๔

ภาพท ๓๘ โรงเรอนตนแบบส าหรบการเพาะเหดโคนนอย

ภาพท ๓๙ เกษตรกรทดลองเพาะเหดในบอซเมนต

๒๕

ภาพท ๔๐ รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรท าจากไมไผ

ภาพท ๔๑ รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรท าจากไมไผ ผสมเสาปน

๒๖

ภาพท ๔๒ รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรท าจากไมไผและใชวสดเหลอใชในการคลม

ภาพท ๔๓ รปแบบโรงเรอนของเกษตรกรท าจากไมไผและใชวสดเหลอใชในการคลม

๒๗

ภาพท ๔๔ รปแบบโรงเรอนของของอบต.สนกลางเพอใหเจาหนาทไดเกบเพอน าไปบรโภค

ภาพท ๔๕ ชวงการเกบเกยวดอกเหดของเกษตรกรทตอยอด

๒๘

ภาพท ๔๖ นายกองคการบรหารสวนต าบลสนกลาง รวมออกพนทส ารวจ

ปญหาและอปสรรค

จากการด าเนนงานทผานมา เนองจาก ด าเนนกจกรรมในชวงฤดฝนท าใหมฝนตกหนก

และมพายลมจนโรงเรอนเปด ตองท าการซอมแซมและปรบเปลยนโรงเรอนเพอใหเหมาะกบสภาพ

พนท ท าใหการอบรมไมเปนไปตามแผนการด าเนนงาน แตเกษตรกรกใหความสนใจและเขารวม

การจดอบรมทกครง และน าเอาความรทไดไปตอยอดจนมรายไดเพมขน

ภาพท ๔๗ สภาพโรงเรอนตนแบบทถกพายฝนกระหน า

๒๙

สรปผลการด าเนนงานโครงการ

ผลผลต/ผลลพธของโครงการ/ตวชวด คาเปาหมาย (หนวยนบ)

ผลการด าเนนงาน

1) จ ำนวนผรบกำรถำยทอดเทคโนโลย (คน) ๓๐ รำย ๓๗ รำย 2) รอยละควำมพงพอใจของผรบกำรถำยทอดฯ ๘๐ รอยละ ๘๕

3) รอยละผรบกำรถำยทอดฯ มกำรน ำไปใชประโยชน

๘๐ รอยละ ๓๐ (๙ รำยทน ำไปตอยอด) รอยละ ๑๐ (๓ รำยทไมน ำไปตอยอด) รอยละ ๖๐ (๑๘ รำยทก ำลงดททำ)

4) จ ำนวนสถำนประกอบกำรทน ำผลงำนวจยไปใชประโยชน (แหง/รำย) * ดค ำอธบำยในคมอ

๑ แหง ๑ แหง อบต. สนกลำง

จากผลการตดตามผลการด าเนนงานโครงการ พบวา มเกษตรกร จ านวน ๙ ราย รวม

ประมาณ ๑๗ โรงเรอนทท าเพม ทไดรบการถายทอดเทคโนโลยการเพาะเหดแลวน ากลบไปตอยอด

และมเกษตกรจ านวน ๑๘ รายทรอดวาจะท าหรอไม และมอก ๓ รายทไมน าไปตอยอดโดยการท า

เปนอาชพเสรม และไดรบความอนเคราะหจากทางนายกองคการบรหารสวนต าบลสนกลาง ให

ความชวยเหลอ ประสานงานและใหการสนบสนนเรองฟางใหแกเกษตรกรผเขารวมการอบรม และ

เกษตรกรทท าการขยายผลในการท าโรงเรอนเหด เปนจ านวนมาก อกทงคอยเยยมเยยน

ผรบบรการ จากการส ารวจตดตามผลการด าเนนกจกรรมของเกษตรกร เกษตรกรทด าเนนการตอ

ยอด พบวามรายไดจากการท าเหดโคนนอยสามารถเกบเกยวไดเฉลยอยท ครงละ ๕๐-๗๐

กโลกรม และน าไปขายไดในราคากโลกรมละ ๑๐๐ บาท ในแตละครงการผลตจะสามารถเกบเกยว

ไดประมาณ ๓ ครง เฉลยผลผลตทไดประมาณ ๑๕๐-๒๐๐ กโลกรม ท าใหสามารถมรายไดจาก

การท าเหดโคนนอยประมาณ ๒๐,๐๐๐ บาท

๓๐

เอกสารอางอง

1. รายชอเกษตรกร

๓๑

2. เอกสารประกอบการอบรม

(เอกสารแนบ ก)