ระบบประเมินผล การวิจยและพั ฒนา ... ·...

ระบบประเมนผล

การวจยและพฒนาของประเทศ

โดย

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทยสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

17 255517 พฤษภาคม 2555

หวขอการนาเสนอหวขอการนาเสนอ1. ความสาคญของระบบประเมนผล กรอบแนวคด และคาจากดความญ

2. ตวชวดสาหรบระบบประเมนผลการวจยและพฒนา

ใ3. แนวทางการประเมนผลการวจยและพฒนาในภาพรวม

4. การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาเกษตร

5. การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

6. การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาวทยาศาสตรการแพทยและ

สขภาพ

7. การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาสงคมศาสตร

ป 8. การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขามนษยศาสตร2

1 ความสาคญของระบบประเมนผล 1 ความสาคญของระบบประเมนผล

กรอบแนวคด และคาจากดความ

3

ประโยชนของระบบประเมนผลการวจยและพฒนา

• สรางกลไกการพรอมรบผดรบชอบ (accountability) ใน

การใชงบประมาณของหนวยงานวจยและหนวยงานให

ทนวจย ทนวจย

• หนวยงานดานนโยบายมขอมล ในการกาหนดนโยบาย

ใ ใและจดสรรทรพยากรในการวจยและพฒนาใหตอบสนอง

ตอความตองการของสงคม

4

รปแบบในการสรางความรดวยการวจยและพฒนา

การสรางความรตามความตองการของนกวจย

ทคอนขางเปนอสระจากสงคมรปแบบท รปแบบท 11: :

การวจยพนฐานการวจยพนฐานฐฐ

การสรางความรในบรบทของสงคม

จงตองตอบสนองตอความตองการของสงคมรปแบบท รปแบบท 22: : การวจยการวจย

ประยกตประยกต/ / การพฒนาการพฒนา

5

ความแตกตางของสองรปแบบในการสรางความร

การสรางความรในการวจยพนฐาน การสรางความรในการวจยประยกต

และการพฒนา

การตงปญหาและการหาคาตอบอยในบรบททาง การตงปญหาและการหาคาตอบอยในบรบทของ

วชาการ (academic) นาไปประยกตใช (application)

การสนบสนนการวจยโดยรฐทาโดยการใหทน มความหลากหลายในวธการสนบสนนดาน

ใวจยตอมหาวทยาลย เงนทนในการวจย

มกศกษาตามสาขาวชา (disciplinary) มกมการศกษาขามสาขาวชา (transdisciplinary)

ใ ไ ใ ใ ไ โ ใชกลไกการรบประกนคณภาพภายใน (internal

quality control)

ใชกลไกการรบประกนคณภาพโดยความพรอม

รบผดตอภายนอก (socially accountable)

ป ป ผประเมนผลการวจยคอ นกวจยดวยกน (peer

review)

ผประเมนผลการวจยคอ ผเชยวชาญ (expert)

6ทมา: ปรบปรงแกไขจาก Gibbons et al. (1994)

ภาพรวมของระบบการวจยและพฒนา

ผลกระทบ (impact)

ผลลพธ (outcome)

ผลผลต (output) จากการวจยพนฐาน ผลผลต (output) จากการวจยประยกต/การพฒนา

ภาคเอกชนมหาวทยาลยและสถาบนวจย

สถาบนทางสงคม ทรพยากร และโครงสรางพนฐาน

สภาพแวดลอมทางนโยบาย

7ทมา: คณะผวจย ดดแปลงจาก Arnold and Kuhlman (2001)

ระบบการประเมนผลวจยและพฒนา: คาถามสาคญ

ป ไ ไ ใ ไ ประเทศไทยไดลงทนในการวจยและพฒนาอยางเหมาะสมหรอไม (Are we doing the right thing?)

• มการลงทนวจยและพฒนาเพอสรางความรในการวจยพนฐาน และการวจยประยกตและพฒนา ในสดสวนอยางไร

• มการวจยและพฒนาในสาขาตางๆ ในสดสวนทเหมาะสมหรอไม

ใ ป ไ ใ ใการลงทนในการวจยและพฒนาของประเทศไทยกอใหเกดผลในลกษณะทพงปรารถนาหรอไม (Are we doing the things right?)

• นาผลผลต ผลลพธ และผลกระทบในดานตางๆ ทเกดขนจากระบบวจยและพฒนาโดยรวมและในแตละสาขา ไปเปรยบเทยบกบทรพยากรทใชหรอความคาดหวงของ

8

สงคม

กระบวนการสรางความรผานการวจยและพฒนา

ปจจยนาเขา กระบวนการบรหารจดการ ผลผลต(input) (process)

ผลผลต

(output)ผลลพธ/ผลกระทบ

(outcome/impact)

9

อะไรคอการวจยและพฒนา?

“งานทมลกษณะสรางสรรค ซงดาเนนการอยางเปนระบบ

เพอเพมพนคลงความร ทงทเกยวกบมนษย วฒนธรรม

และสงคม รวมถงการใชความรเหลานเพอการประยกตใชคาจากดความคาจากดความ

ในแนวทางใหม” *

• ไมเคยมใครทามากอน (novelty) และสามารถเพมพน

ความร

• การแกไขปญหาทไมสามารถเหนไดชดแจงลวงหนาโดยองคประกอบองคประกอบ

คนในวงการ

10ทมา: คมอฟราสคาต (2002)* “Research and experimental development (R&D) comprise creative work undertaken on a

systematic basis in order to increase the stock of knowledge, including knowledge of man,

culture and society, and the use of this stock of knowledge to devise new applications.”

การจดกลมวจยและพฒนา (R&D)

การวจยพนฐาน

การวจยประยกต

การพฒนาเชงทดลองตามประเภท ตามประเภท R&DR&D

วทยาศาสตรธรรมชาต สงคมศาสตร

ตามคมอฟราสคาต (2002)

ตามสาขาตามสาขา R&DR&D

วศวกรรมศาสตรและเทคโนโลย

วทยาศาสตรการแพทย

มนษยศาสตร

เกษตรศาสตร

ตามคมอฟราสคาต (2007)

ตามผทาตามผทา R&DR&Dอดมศกษา

รฐวสาหกจหนวยงานรฐ รฐวสาหกจ

เอกชนทไมแสวงหาผลกาไรเอกชนทแสวงหาผลกาไร

หนวยงานรฐ

11

ปรบจากคมอฟราสคาต (2002)

การแบงสาขา (1)( )สาขาการศกษาหลก สาขาการศกษายอย

1. วทยาศาสตรธรรมชาต 1. คณตศาสตร (mathematics)

(natural sciences) 2. วทยาศาสตรคอมพวเตอรและสารสนเทศ (computer and information sciences)

3. วทยาศาสตรกายภาพ (physical sciences)

4. วทยาศาสตรเคม (chemical sciences)

โ 5. โลกศาสตรและวทยาศาสตรสงแวดลอม (earth and related environmental sciences)

6. วทยาศาสตรชวภาพ (biological sciences)

7. วทยาศาสตรธรรมชาตอนๆ (other natural sciences)

1 โ ( i il i i )2. วศวกรรมศาสตรและ

เทคโนโลย

(engineering and

1. วศวกรรมโยธา (civil engineering)

2. วศวกรรมไฟฟา อเลกทรอนกส และสารสนเทศ (electrical engineering, electronic engineering,

and information engineering)

3 วศวกรรมเครองกล (mechanical engineering)technology)

3. วศวกรรมเครองกล (mechanical engineering)

4. วศวกรรมเคม (chemical engineering)

5. วศวกรรมวสดศาสตร (materials engineering)

6 วศวกรรมการแพทย (medical engineering)6. วศวกรรมการแพทย (medical engineering)

7. วศวกรรมสงแวดลอม (environmental engineering)

8. เทคโนโลยชวภาพดานสงแวดลอม (environmental biotechnology)

9. เทคโนโลยชวภาพดานอตสาหการ (indutrial biotechnology)

12

( gy)

10. นาโนเทคโนโลย (nano-technology)

11. วศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยอนๆ (other engineering and technologies)

การแบงสาขา (2)( )

สาขาการศกษาหลก สาขาการศกษายอย

3. วทยาศาสตรการแพทยและ 1. เวชศาสตรพนฐาน (basic medicine)

สขภาพ (medical and health

sciences)

2. เวชศาสตรคลนก (clinical medicine)

3. สหเวชศาสตร (health sciences)

4. เทคโนโลยชวภาพดานสขภาพ (health biotechnology) ( gy)

5. วทยาศาสตรการแพทยอนๆ (other medical sciences)

4. เกษตรศาสตร 1. เกษตรศาสตร วนศาสตร และประมง (agriculture, forestry, and fisheries)

(agricultural sciences) 2. สตวศาสตร (animal and dairy sciences)

3. สตวแพทยศาสตร (veterinary sciences)

4. เทคโนโลยชวภาพดานการเกษตร (agricultural biotechnology)4. เทคโนโลยชวภาพดานการเกษตร (agricultural biotechnology)

5. เกษตรศาสตรอนๆ (other agricultural sciences)

13

การแบงสาขา (3)( )สาขาการศกษาหลก สาขาการศกษายอย

5. สงคมศาสตร 1. จตวทยา (psychology)

(social sciences) 2. เศรษฐศาสตรและการบรหารธรกจ (economics and business)

3. ศกษาศาสตร (educational sciences)

4. สงคมวทยา (sociology)4. สงคมวทยา (sociology)

5. นตศาสตร (law)

6. รฐศาสตร (political sciences)

7 ภมศาสตรดานสงคมและเศรษฐกจ (social and economic geography)7. ภมศาสตรดานสงคมและเศรษฐกจ (social and economic geography)

8. สอและการสอสาร (media and communications)

9. สงคมศาสตรอนๆ (other social sciences)

6. มนษยศาสตร

(humanities)

1. ประวตศาสตรและโบราณคด (history and archaeology)

2. ภาษาศาสตรและวรรณกรรม (languages and literature)

3. ปรชญา จรยธรรม และศาสนา (philosophy, ethics, and religion)ญ

4. ศลปศาสตร ประวตศาสตรศลป ศลปะการแสดง และดนตร (arts, history of arts,

performing arts, and music)

5 มนษยศาสตรอนๆ (other humanities)

14ทมา: คมอฟราสคาต (2007)

5. มนษยศาสตรอนๆ (other humanities)

2 ตวชวดสาหรบการประเมนผลตวชวดสาหรบการประเมนผล2 ตวชวดสาหรบการประเมนผลตวชวดสาหรบการประเมนผล

ระบบการวจยและพฒนาระบบการวจยและพฒนา

15

แนวคดในการออกแบบระบบประเมนผล

เปนขอมลทผมสวนไดเสยสามารถนาไปใชประโยชนไดจรงเปนขอมลทผมสวนไดเสยสามารถนาไปใชประโยชนไดจรง

เนนการประเมนผลลพธและผลกระทบ

• เนนสราง accountability และ value for money เนนสราง accountability และ value for money

• ไมเนนการประเมนกระบวนการ

ใ ทาใหการประเมนงายและมตนทนตาทสดตอทกฝาย

• ใชตวชวดทมการใชอยในการประเมนอน และเพมตวชวดใหมเทาทจาเปนใชตวชวดทมการใชอยในการประเมนอน และเพมตวชวดใหมเทาทจาเปน

• ลดภาระในการรายงานขอมล โดยเชอมโยงเขากบกระบวนการในปจจบน

16

คานงถงลกษณะเฉพาะของแตละสาขาวชา

ลกษณะเฉพาะของการวจยแตละสาขา (1)

• เกษตรศาสตร:

– เทคโนโลยใหมทใชในวงกวางอาจเปลยนปรมาณ และราคาของ

ผลผลตการเกษตร หรอแมกระทงราคาของปจจยการผลตผลผลตการเกษตร หรอแมกระทงราคาของปจจยการผลต

• วทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ:

– การวจยอาจมผลกระทบตอสขภาพประชาชน ซงควรวดแยกตางหาก

รฐมบทบาทมากในการใหบรการสาธารณสข จงตองคดผลกระทบตอ– รฐมบทบาทมากในการใหบรการสาธารณสข จงตองคดผลกระทบตอ

ภาครฐเปนพเศษ

• สงคมศาสตรและมนษยศาสตร:

– งานศกษาประเดนในประเทศมกไมไดตพมพในวารสารภาษาองกฤษ งานศกษาประเดนในประเทศมกไมไดตพมพในวารสารภาษาองกฤษ

17

ลกษณะเฉพาะของการวจยแตละสาขา (2)

• สงคมศาสตร:

– งานวจยอาจมผลกระทบตอนโยบาย ทงการเปลยนความเชอใน

สงคม การปองกนไมใหนโยบายไมดหรอทาใหเกดนโยบายทด สงคม การปองกนไมใหนโยบายไมดหรอทาใหเกดนโยบายทด

• มนษยศาสตร:

– มความหลากหลายในสาขาสงมาก

– ผลงานไมนอยตพมพในรป monograph หรอ book chapter หรอผลงานไมนอยตพมพในรป monograph หรอ book chapter หรอ

ผลงานทไมใช text

ไ – ฐานขอมลผลงานตพมพไมสมบรณเทากบกรณของวทยาศาสตร

– เวลาในการอางองผลงานชาแตยาวกวากรณของวทยาศาสตร

18

ขอมลทมการจดเกบในปจจบน

ปจจยนาเขาปจจยนาเขา ผลผลตผลผลต ผลลพธผลลพธ//ผลกระทบผลกระทบปจจยนาเขาปจจยนาเขา

คาใชจายดาน R&D ตอ ผลงานตพมพและการผลลพธ/ผลกระทบใน

ระดบโครงการ

จานวนนกวจยตอ

GDP(วช.+สวทน.)

ผลงานตพมพและการอางอง ในวารสารวชาการ

ในประเทศ (TCI)

ระดบโครงการ(วช.)

ผลลพธ/ผลกระทบใน จานวนนกวจยตอ

ประชากร (วช.+สวทน.)

ผลงานตพมพและการอางอง ในวารสารวชาการ

ตางประเทศ

ระดบองคกร(สวทช. สกว. สวรส.

สวก.)ตางประเทศ

(ISI Thomson Reuters)

ผลกระทบทางเศรษฐกจจากการวจยและพฒนาในระดบโครงการ (สวทช.)

สทธบตร/อนสทธบตร (กรมทรพยสนทาง

ปญญา)ผลกระทบจากการสรางนวตกรรมในภาคธรกจ

( )

19

(สวทน.)

ตวชวดภาพรวมทเสนอใหใช

ปจจยนาเขาปจจยนาเขา ผลผลตผลผลตกระบวนการบรหารกระบวนการบรหาร

ผลลพธผลลพธ//ผลกระทบผลกระทบปจจยนาเขาปจจยนาเขา ผลผลตผลผลตจดการจดการ**

ผลลพธผลลพธ//ผลกระทบผลกระทบ

คาใชจายดาน R&D ตอ ผลงานตพมพและการอางอง ในวารสารวชาการ ผลกระทบเชงเศรษฐกจ:

การรวมมอกบนกวจยGDP (วช.+สวทน.)

- คาใชจายดาน R&D จาแนกตามหนวยงานและ

อางอง ในวารสารวชาการในประเทศ (TCI)

ผลกระทบเชงเศรษฐกจ: มลคาสวนเกน

(economic surplus)

อน/พนธมตร/ผมสวนไดเสย

ผลงานตพมพและการอางอง * optional

จานวนนกวจยตอ

ประเภทการวจยผลกระทบเชงสงคม:

คณภาพชวต ความเทา

ในวารสารวชาการตางประเทศ (ISI Thomson

Reuters/SCOPUS/อนๆ)

optional

ประชากร (วช.+สวทน.)

- จานวนนกวจยจาแนก

เทยมกนในสงคมเอกสารอนๆ /กจกรรมเผยแพรอนๆ/การยกยอง

(การรายงานโดยผวจย)ตามหนวยงาน ผลกระทบเชงสงแวดลอม

ทรพยสนทางปญญาอนๆ (กรมทรพยสนทาง

(การรายงานโดยผวจย)

20

โครงสรางพนฐาน ปญญา/อนๆ)

ตวชวดดานผลผลต (1)

ผลงานตพมพ (publication) และการอางอง (citations)

• ผลงานตพมพในวารสารในประเทศ (ฐานขอมล TCI)

• ผลงานตพมพในวารสารระดบนานาชาต (ฐานขอมล ISI Thomson Reuters และ SCOPUS + ผลงานตพมพในวารสารร ดบนานาชาต (ฐานขอมล ISI Thomson Reuters แล SCOPUS

ฐานขอมลอนๆ ในแตละสาขา)

• หนงสอ/บทความในหนงสอ (การรายงานโดยผวจย)

• บทความในการประชมวชาการ (proceeding papers) และ บทความวชาการอนๆ เชน

discussion paper (การรายงานโดยผวจย)

• วทยานพนธ

การประชมและสมมนาทางวชาการ/การจดนทรรศการ/การจดการแสดง ฯลฯ

การไดรบการยกยอง (esteem) จากวงการวชาการตางประเทศ

21

• การเปนวทยากรรบเชญ นกวจยรบเชญ บรรณาธการวารสารวชาการ กรรมการของหนวยงาน

ตางประเทศ

ฐานขอมลเฉพาะสาขาสงคม-มนษยศาสตรฐานขอมล สาขา จานวนวารสาร ป

SSCI (ISI Thompson Reuters: Web of Science) สงคมศาสตร 1,700 1956-

SCOPUS

( p ) ,

AHCI (ISI Thompson Reuters: Web of Science) มนษยศาสตร 1,150 1975-

CSA Worldwide Political Science Abstracts

(SCOPUS)รฐศาสตร 1,432 1975-

(SCOPUS)

Econlit เศรษฐศาสตร 500 1969-

Francis มนษยศาสตรและสงคมศาสตร 4,335 1984-

International Bibliography of the Social Scienceเศรษฐศาสตร รฐศาสตร สงคมวทยา

และมนษยวทยา2,600 1951-

PsycINFO จตวทยา 1 932 1872PsycINFO จตวทยา 1,932 1872-

Wilson Social Sciences Abstract สงคมศาสตร 420 1983-

Wilson Humanities Abstracts มนษยศาสตร 400 1984-

Sociological Abstracts สงคมวทยา 2,000 1963-

America: History and Life ประวตศาสตรและวฒนธรรม 2,100 1964-

ABELL O li 800 1920

22

ABELL Online วรรณกรรม, ภาษา และวฒนธรรม 800 1920-

Historical Abstracts ประวตศาสตร 2,100 1955-

ตวชวดดานผลผลต (2)

ปทรพยสนทางปญญา

ส / ส • สทธบตร/อนสทธบตร

• การออกแบบอตสาหกรรมวรรณกรรม

นาฏกรรม

• เครองหมายการคา

• ลขสทธ

ฏ

ดนตรกรรม

โสตทศนวสด จตรกรรม

ประตมากรรม• ลขสทธ

• ความลบทางการคา

ศลปกรรม

ภาพยนตร ภาพพมพ

ภาพถาย• พนธพชใหม

• แบบผงภมของวงจรรวม

สงบนทกเสยง

งานแพรเสยงแพรภาพศลปประยกต

23

แบบผงภมของวงจรรวม

• สงบงชทางภมศาสตร

ตวชวดดานผลลพธ

1. ผลลพธเชงเทคโนโลย (technological outcome)

การนาเทคโนโลยหรอผลงานไปใช ( d ti ) เชน การอนญาตใชสทธ (li i ) • การนาเทคโนโลยหรอผลงานไปใช (adoption) เชน การอนญาตใชสทธ (licensing)

2. ผลลพธเชงสถาบน (institutional outcome)

• การอางองผลการวจยในการปฏบตหนาทของหนวยงานรฐ ทงหนวยงานนตบญญต บรหารและตลาการ

• การบญญตหรอปรบปรงแกไขกฎหมาย

• การกาหนดนโยบาย หรอแนวทางการดาเนนงานของภาครฐ เชน มต ครม. การกาหนดนโยบาย หรอแนวทางการดาเนนงานของภาครฐ เชน มต ครม.

3. ผลลพธเชงพฤตกรรม (behavioral outcome)

การเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอแนวทางปฏบต (practice) ของธรกจ วชาการ วชาชพ หรอประชาชน• การเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอแนวทางปฏบต (practice) ของธรกจ วชาการ วชาชพ หรอประชาชน

4. ผลลพธเชงแนวคด (conceptual outcome)

• ความเขาใจในนโยบายสาธารณะทเปลยนแปลงไป

• การถกอภปรายในสงคม

24

5. การเสรมสรางความสามารถ (capacity building)

• ทกษะหรอขดความสามารถของกลมเปาหมายทเปลยนแปลงไป

การวดผลกระทบ

ผลกระทบทางเศรษฐกจ

• มลคาสวนเกนทางเศรษฐกจ (economic surplus) ซงตคาเปนตวเงน

• ผลกระทบเชงปรมาณทไมสามารถตคาเปนตวเงนไดงาย

• ผลกระทบเชงคณภาพทสาคญ

ผลกระทบทางสงคมผลกระทบทางสงคม

• ตวชวดภาวะสงคม เชน การกระจายรายได อตราการเจบปวย ดชนครอบครวอบอน ดชนความอยเยนเปนสข

• ผลกระทบเชงคณภาพทสาคญ

ผลกระทบทางสงแวดลอม

• ผลกระทบทแปลงเปนมลคาทางเศรษฐกจไดดวยวธตางๆ เชน Preventive/Replacement cost method

• ตวชวดภาวะสงแวดลอม เชน การใชพลงงาน การปลอย CO2 พนทปาไม ปรมาณของเสย

25

ตวชวดภาวะสงแวดลอม เชน การใชพลงงาน การปลอย CO2 พนทปาไม ปรมาณของเสย

• ผลกระทบเชงคณภาพทสาคญ

ผลกระทบทางเศรษฐกจ

มลคาสวนเกนทางเศรษฐกจ = มลคาสวนเกนของผผลต +

โมลคาสวนเกนของผบรโภค +

มลคาสวนเกนของรฐบาล

- ประมาณมลคาสวนเกนทงสามในชวงระยะเวลาท R&D นาจะกอใหเกดผลกระทบ

- หกคาใชจายดาน R&D และการเผยแพร การลงทนในโครงสรางพนฐานเพอใชประโยชน

- คดลด (discount) เปนมลคาปจจบน

ดชนชวดประสทธภาพทคานวณไดจากมลคาสวนเกน

โ • อตราสวนของผลประโยชนตอตนทน (Benefit-cost ratio)

• อตราสวนของผลประโยชนสทธตอการลงทน (Net Benefit-Investment ratio)

• อตราผลตอบแทนจากการลงทน (Internal Rate of Return)• อตราผลตอบแทนจากการลงทน (Internal Rate of Return)

ขอควรระวงในการวดผลกระทบ

ตองกาหนดสถานการณเปรยบเทยบในกรณทไมมการทาวจยและพฒนา ตองกาหนดสถานการณเปรยบเทยบในกรณทไมมการทาวจยและพฒนา

(counterfactual)

ตองกาหนดสดสวนของผลกระทบทเกดขนจากการทาวจยและพฒนา

เทยบกบผลกระทบทเกดขนจากปจจยอนๆ (attribution)เทยบกบผลกระทบทเกดขนจากปจจยอนๆ (attribution)

ตองปองกนการนบซา (double counting)

ตองพจารณาระยะเวลาทจะเกดผลกระทบ (timing) ทเหมาะสม

27

3 แนวทางการประเมนผลการวจยและพฒนาในภาพรวมแนวทางการประเมนผลการวจยและพฒนาในภาพรวม3 แนวทางการประเมนผลการวจยและพฒนาในภาพรวมแนวทางการประเมนผลการวจยและพฒนาในภาพรวม

28

แนวทางการประเมน

ชวงเวลาทาการ

ประเมนประเมนโดย

หลกเกณฑใน

การเลอก

ป

เนอหาในการ

ประเมน

จานวนโครงการ

ทถกประเมนจรงประเมน

1. การประเมนใน

เบองตนทนทหลงจาก

โ

หวหนาโครงการ

ทกโครงการ

ผลผลตและขอมล

ไป โทงหมด

(Preliminary review)โครงการเสรจสน หรอนกวจยหลก

ทวไปของโครงการ

ป โการสารวจการนา

2. การประเมนการนา

ผลงานวจยไปใช

(Adoption study)

3-4 ปหลงจาก

โครงการเสรจสน

นกวจยอน (Peer

Review)

โครงการขนาด

ใหญผลงานวจยไปใช

ผลลพธและผลกระทบ

เบองตน

นอย

3 การประเมนผลกระทบ โครงการขนาด การวเคราะห3. การประเมนผลกระทบ

(Impact assessment

study)

5-10 ปหลงจาก

โครงการเสรจสน

ทปรกษา

ภายนอก

โครงการขนาด

ใหญทมการนา

ผลงานไปใชมาก

การวเคราะห

ผลประโยชนและ

ตนทนในรายละเอยดนอยมาก

29หมายเหต: คาวา “โครงการ” ในทนหมายความรวมถง “โครงการ” (project) และ “ชดโครงการ” (program)

รายละเอยดในการประเมน (1)

1. การประเมนเบองตน (Preliminary Review)

ขอมลทวไปของโครงการ: หมายเลขโครงการ ชอโครงการ หวหนาโครงการ

ระยะเวลาดาเนนการ เงนทน สนคาหรอเทคโนโลย โครงการทเกยวของกนระยะเวลาดาเนนการ เงนทน สนคาหรอเทคโนโลย โครงการทเกยวของกน

ปจจยปอนเขา (Inputs): คาใชจายดาน R&D จานวนเทยบเทานกวจยทางาน

เตมเวลา

กระบวนการบรหารจดการ (Process): ภาคเครอขายวจย

ผลผลต (Outputs): ดตวชวดดานผลผลตทกลาวมาแลว

ผลลพธเบองตน (Initial outcomes): ดตวชวดดานผลลพธทกลาวมาแลว โดยผลลพธเบองตน (Initial outcomes): ดตวชวดดานผลลพธทกลาวมาแลว โดย

เนนทผใชลาดบแรก (initial users)

แนวโนมการนาผลงานวจยไปใช (expected adoption profile) แนวโนมการนาผลงานวจยไปใช (expected adoption profile)

การประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมเบองตน 30

รายละเอยดในการประเมน (2)

2. การประเมนการนาผลงานวจยไปใช (Adoption study) และการ( y)

ประเมนผลกระทบ (Impact assessment study)

ปจจยปอนเขา: เหมอนการประเมนเบองตน + คาใชจายในการเผยแพรผลงาน คาใชจายในการเผยแพรผลงาน

ใ โ ป ใ ไปใ ใ โ ป ใ ไปใ ตลอดจนคาใชจายดานโครงสรางพนฐานตาง ๆ ทจาเปนในการนาผลงานไปใชตลอดจนคาใชจายดานโครงสรางพนฐานตาง ๆ ทจาเปนในการนาผลงานไปใช

ผลผลต: เหมอนการประเมนเบองตน แตจะมรายละเอยดมากขนเนองจากผลงานแตจะมรายละเอยดมากขนเนองจากผลงาน

ตพมพและการยนขอจดสทธบตรตาง ๆ นาจะรผลแลวตพมพและการยนขอจดสทธบตรตาง ๆ นาจะรผลแลว

ผลลพธ: วเคราะหการเปลยนแปลงของนโยบาย แนวทางการปฎบต (practices)

เทคโนโลย การถกเถยง (debate) การเสรมสรางความสามารถ (capacity building)

ของผใชผลงานวจยในลาดบแรกจนถงลาดบสดทาย (next users to final users) ในใน

รายละเอยดรายละเอยด31

รายละเอยดในการประเมน (3)

2. การประเมนการนาเอาผลงานวจยไปใช (Adoption study) และ

ป การประเมนผลกระทบ (Impact assessment study) (ตอ)

การนาเอาผลงานวจยไปใช (Adoption):

ระดบการนาเอาผลงานไปใชในชวงเวลาตาง ๆ (Adoption profile)

แรงจงใจในการนาเอาผลงานไปใช (incentives)

32

ปจจยทสงเสรมหรอเปนอปสรรคในการนาเอาผลงานไปใช

รายละเอยดในการประเมน (4)2. การประเมนการนาเอาผลงานวจยไปใช (Adoption study) และ

การประเมนผลกระทบ (Impact assessment study) (ตอ)

ผลกระทบ: การประเมนผลกระทบเปรยบเทยบกบ counterfactuals

ผลกระทบทางเศรษฐกจ ผลกระทบทางเศรษฐกจ: การเปลยนแปลงของอปสงค-อปทานของตลาดทไดรบผลกระทบโดยตรงเพอประมาณมลคา

สวนเกนทางเศรษฐกจฐ

การวเคราะหการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจอน ๆ ทคดมลคาเปนเงนไดยาก

ผลกระทบภายนอก (spillovers) เชน ทกษะแรงงานดขนสงผลตอภาคอนๆ

ป ส ใ ใช ใ ผลกระทบตอราคาปจจยการผลตและราคาสนคา: ในกรณทการใชผลงานวจยนนมผลกระทบใน

วงกวาง

การทา Validation, Attribution, Sensitivity analysis

ผลกระทบดานสงแวดลอม: การปลอยกาซเรอนกระจก การใชทรพยากร

การใชสารเคม ฯลฯ

ผลกระทบดานสงคม: สขภาพ ความเทาเทยมกนในการจดสรรทรพยากร

การตดสนใจ จรยธรรมฯลฯ33

4 การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาเกษตรการประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาเกษตร4 การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาเกษตรการประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาเกษตร

34

ACIAR (Australian Center for International Agricultural Research)

ป ใ ส ป ไดาเนนการประเมนในสามรปแบบอยางไร

ในชวงป 2543-2550, ACIAR ดาเนนโครงการวจย

เสรจสนประมาณ 300 ชดโครงการ โดยมขนาดของ

โ ชดโครงการเฉลย $A 250,000

ชดโครงการทมขนาดใหญกวา $A 400,000 จะถก

คดเลอกเพอทา Adoption studies ทาใหม 76 ชด

โ ไ ป ใ โครงการไดรบการประเมนในชวงระยะเวลาดงกลาว

ใ โ ในแตละป ประมาณ 5-6 ชดโครงการจะถกคดเลอก

เพอทาการประเมนผลกระทบในรายละเอยด

(I t A t t d )

35

(Impact Assessment study)

ลกษณะเฉพาะของงานวจยดานเกษตรและนยตอการประเมนผลกระทบลกษณ เฉพา ของงานวจยดานเกษตรแล นยตอการปร เมนผลกร ทบ

1. งานวจยดานการเกษตรบางอยางอาจมผลกระทบในวงกวาง1. งานวจยดานการเกษตรบางอยางอาจมผลกระทบในวงกวาง

การเลอกแบบจาลองและระดบของการวเคราะหทเหมาะสม

2. ความสาคญของการนาเอาผลงานวจยไปใช (Adoption)

สมมตฐานทใชในการประมาณแนวโนมการนาเอาผลงานวจยไปใช (Adoption สมมตฐานทใชในการประมาณแนวโนมการนาเอาผลงานวจยไปใช (Adoption

profile) ตองสมเหตสมผล หรอในกรณของการทาการสารวจการนาเอาผลงานวจยไป

ใช (Adoption survey) ตองใชวธการทเปนมาตรฐาน นาเชอถอ

3. การพฒนาขดความสามารถของเกษตรกร (capacity building) มความสาคญเปนอยาง

มากตอความสาเรจของโครงการ

ในบางกรณอาจตองมการทาสารวจเรองการพฒนาขดความสามารถเพมเตม

36

ตวอยาง 1: การประเมนการนาผลงานวจยไปใช

(Adoption study) (1) (Adoption study) (1) แรงจงใจในการศกษาแรงจงใจในการศกษา เพอพฒนาผลตภาพในการผลตถวเหลองของเวยดนาม โดยใชสายพนธท

ใหผลผลตสงตลอดจนการพฒนาแนวทางการเพาะปลก

ขอมลเบองตนของโครงการขอมลเบองตนของโครงการ

ใหผลผลตสงตลอดจนการพฒนาแนวทางการเพาะปลก

37

ตวอยาง 1: การประเมนการนาผลงานวจยไปใช

(Ad ti t d ) (2)

ผลผลตผลผลต

(Adoption study) (2)

• ถวเหลองสายพนธใหมทเหมาะกบเวยดนาม

• องคความร

• แนวทางการปรบปรงการจดการฟารมและชลประทานสาหรบเวยดนาม

• การกาหนดยทธศาสตรการเพาะพนธถวเหลองของเวยดนาม

• สาเหตของผลตภาพการผลตทตาของถวเหลองในเวยดนาม

ผลลพธผลลพธ

• เกษตรกรทเปนกลมเปาหมายนาเอาถวเหลองสายพนธใหมไปใช (ดการนาผลงานวจยไปใชดานลาง) เกษตรกรทเปนกลมเปาหมายนาเอาถวเหลองสายพนธใหมไปใช (ดการนาผลงานวจยไปใชดานลาง)

• การพฒนาขดความสามารถของเกษตรกรเรองการจดการฟารม

• การพฒนานกวจยเกษตรเรองการผสมสายพนธถวเหลอง โดยนกวจยเกษตรในโครงการหลายคนมการศกษาตอใน

ใ โ สถาบนการศกษาเฉพาะทางในระดบทสงขน และยงมการพฒนาเครอขายนกวจยเวยดนามเชอมโยงกบนานาชาต

• Staff ของโครงการนยงสามารถเปนหวหนาโครงการในโครงการวจยใหม ๆ ของ ACIAR

38

ตวอยาง 1: การประเมนการนาผลงานวจยไปใช

(Ad ti t d ) (3)

การนาผลงานวจยไปใช การนาผลงานวจยไปใช (Adoption)

(Adoption study) (3)

เทคโนโลย ระดบการยอมรบ

ใ ถวเหลองสายพนธใหม Nf

เทคนคการจดการฟารมทดขน N

O:ไมมการนาผลงานวจยไปใช ทงโดยผใชลาดบแรกหรอลาดบสดทาย

N: มการนาผลงานวจยไปบางใชโดยผใชลาดบแรกแตไมมการนาไปใชโดยผใชลาดบสดทาย

Nf: มการนาผลงานวจยไปใชเตมทโดยผใชลาดบแรกและมการนาไปใชบางโดยผใชลาดบสดทาย

NF: มการนาผลงานวจยไปใชเตมทท งโดยผใชลาดบแรกและผใชลาดบสดทาย

ผลกระทบในเบองตนผลกระทบในเบองตน: เพมรายไดและความมนคงดานอาหาร (โปรตน) สาหรบเกษตรกรรายยอย ตลอดจน

ตอบสนองตอการขยายตวของภาคปศสตวและการผลตนามนพชซงตองใชถวเหลอง

39

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ1

(i t t t d ) (1) (impact assessment study) (1)

แรงจงใจในการศกษา: เพอพฒนาคาแนะนาการใชป ยเคมภายใตแนวคดการจดการธาตอาหารพชเฉพาะพนท โดย

การพฒนาชดวเคราะหและตรวจสอบ NPK ในดน และพฒนาโปรแกรมในการใหคาแนะนาการใชป ย

ขอมลทวไปของโครงการ: งบจาก สกว. เปนจานวนเงนรวม 20.1 ลานบาท ระยะเวลาวจย 2540-2550 เรมสงเสรม

เทคโนโลยในป 2549 ปททาการวเคราะหคอป 2552เทคโนโลยในป 2549 ปททาการวเคราะหคอป 2552

ปจจยนาเขา:

งบประมาณในการวจย

นกวจยทเขารวมในโครงการ 27 ราย

ตนทนในการสงเสรมเทคโนโลย 2.1 ลานบาทตอป เปนระยะเวลา 10 ป (200 บาทตอครวเรอน โดย

ใ สมมตใหมการจดฝกอบรมปละ 10,500 ครวเรอน เปนระยะเวลา 10 ป)

40หมายเหต 1. ตวอยางการประเมนผลกระทบจาก สมพร อศวลานนท และสวรรณา ประณตกล (2552)

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(i t t t d ) (2)

ผลผลต:

(impact assessment study) (2)

ผลผลตของโครงการแตละระยะ

41

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(i t t t d ) (3)

ผลผลต: (ตอ)

(impact assessment study) (3)

ผลงานตพมพ

42

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(i t t t d ) (4)

ผลลพธ:

(impact assessment study) (4)

• กลมเกษตรกรเปาหมายมการนาเอาเทคโนโลยไปใชอยางตอเนอง (ดการนาผลการวจยไปใชดานลาง)

• การเพมศกยภาพในการจดการฟารมของเกษตรกร (capacity building)

• ฝ ใ ใ ป ป โ ป 2• ฝกนกวจยรนใหมในรปของการเขารวมทาวทยานพนธระดบปรญญาโท 4 ราย และปรญญาเอก 2 ราย

การนาผลการวจยไปใช (Adoption): การนาผลการวจยไปใช (Adoption):

• ในป 2549 เกษตรกรนาเทคโนโลยนไปใชในทนา 1,759.2 ไร (สอบถามนกวจย)

• ในป 2550-2551 มการใชในพนท 2,932 ไร (สอบถามผนาเกษตรกร) โดยเฉพาะกลมเกษตรกรผปลกขาวทเขารบการ

ฝกอบรมและรวมทาแปลงทดลองใน จ.สพรรณบร พษณโลกและฉะเชงเทรา (รวม 116 ราย) มการนาเอาเทคโนโลยไปใช

อยางตอเนอง

• ตงแตป 2552 สมมตใหมการรบเทคโนโลยไปใชปละ 10 500 ครวเรอน (แตละครวเรอนถอครองไรนาเฉลย 18 4 ไร) โดยม• ตงแตป 2552 สมมตใหมการรบเทคโนโลยไปใชปละ 10,500 ครวเรอน (แตละครวเรอนถอครองไรนาเฉลย 18.4 ไร) โดยม

เปาหมายการนาเอาเทคโนโลยไปใชสงสด (Maximum adoption rate)ท 25% ของจานวนครวเรอนเกษตรกรผปลกขาวใน

เขตชลประทานภายในระยะเวลา 10 ป

43

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (5)

การวเคราะหผลกระทบ (Impact Assessment)

(impact assessment study) (5)

ผลกระทบทางเศรษฐกจ:

o ลดตนทนการใชป ยเคมไดเฉลยไรละ 21.5 กก.คดเปนมลคาเฉลย 457.2 บาท

ไo ลดการใชสารเคมกาจดศตรพชเฉลยไรละ 38.01 บาท

o ประหยดอตราการใชเมลดพนธเฉลยไรละ 10 กก. คดเปนมลคา 113.87 บาท รวมแลวสามารถลดตนทนการผลตได

เฉลยไรละ 609.08 บาท

o เกษตรกรยงไดผลผลตขาวเฉลยตอไรทสงขนไรละ 163.37 กก. คดเปนมลคา 1,800.53 บาท

>> รวมประโยชนทงหมดจากโครงการ 2,409.61 บาทตอไร ตอ 1 ฤดการผลต

( B fit C t ti IRR โ ใชโป DREAM ไ ) (ดตวอยางการคานวณ Benefits-Costs ratio, IRR โดยใชโปรแกรม DREAM ไดจากตารางดานลาง)

ผลกระทบทางสงคม: กจกรรมเสรมสรางศกยภาพใหกบเกษตรกร (empowerment) เพมทกษะในการจดการฟารม

คอสามารถทดสอบธาตอาหารพชในดนไดดวยตวเอง มการจดบนทกตนทนในการเพาะปลก และรายรบรายจายของ

ครวเรอน และสามารถเผยแพรความรใหกบเพอนเกษตรกร

ผลกระทบทางสงแวดลอม: การลดใชป ยเคมเปนการลดสารตกคางในดนและนา ซงสงผลตอสงแวดลอมและสขภาพ 44

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (6) การวเคราะหความออนไหว (Sensitivity analysis)

(impact assessment study) (6)

45

5 การประเมนผลลพธและผลกระทบการประเมนผลลพธและผลกระทบ5 การประเมนผลลพธและผลกระทบการประเมนผลลพธและผลกระทบ

สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลยสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

46

ลกษณะเฉพาะของงานวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ป และนยตอการประเมนผลกระทบ

ใ ใ 1. หนวยในการวเคราะหผลกระทบในเชงเศรษฐกจของงานวจยดานนคอ “บรษท”

การมขอมลทครบถวนและนาเชอถอในระดบบรษท

โ โ ใ ป ไ ป 2. งานวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยหลาย ๆ ชนในประเทศไทยเปนลกษณะงานทม

วตถประสงคไปในเชงของการพฒนาคณภาพชวตมากกวางานวจยทมศกยภาพในการพฒนา

ใหเปนธรกจ ใหเปนธรกจ

การใชวธการทเหมาะสมในการประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม

3 งานวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในไทยสวนใหญยงขาดการถายทอดไปส3. งานวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในไทยสวนใหญยงขาดการถายทอดไปส

ภาคเอกชนเพอพฒนาตอไปในเชงธรกจ

ผลกระทบในเชงเศรษฐกจในลกษณะนอาจจะยงมจากด ผลกระทบในเชงเศรษฐกจในลกษณะนอาจจะยงมจากด

47

ตวอยาง: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (1) (impact assessment study) (1)

แรงจงใจในการศกษา พฒนาเทคโนโลยการออกแบบและวเคราะหผลตภณฑใหมโดยการใชหลกการของ Finite

l t และ C t Aid d i i เพอประหยดเวลาและวตถดบ รวมถงลดของเสยelement และ Computer-Aided engineering เพอประหยดเวลาและวตถดบ รวมถงลดของเสย

ทเกดขนจากกระบวนการผลต และสามารถออกแบบผลตภณฑทมโครงสรางและความแขงแรง

ของวสดไดอยางมประสทธภาพและตรงตามความตองการของลกษณะการใชงานจรง

ขอมลทวไปของโครงการ งบประมาณจาก..............................................เปนจานวนเงนรวม....................................บาท

ระยะเวลาวจย.................................................เรมสงเสรมเผยแพรเทคโนโลยในป...................

งบประมาณในการวจย โ

ปททาการวเคราะหคอป..........................................................................................................

ปจจยนาเขาชอโครงการ ปทเรมตน ปทสนสด ระยะเวลา (ป) งบประมาณ (บาท)

..............................ระยะท 1 x y z w

..............................ระยะท 2

นกวจยทเขารวมในโครงการ ................................................................ราย

ตนทนในการสงเสรมเผยแพรเทคโนโลย บาทตอป (คานวณจากอะไร?)

รวมงบประมาณวจย (บาท)

ตนทนในการสงเสรมเผยแพรเทคโนโลย................................ บาทตอป (คานวณจากอะไร?)

สงเสรมเผยแพรเทคโนโลยเปนระยะเวลา...............................................ป

48

ตวอยาง: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (2)

(1) ผลผลตของโครงการแตละระยะผลผลตในรปแบบ ผลผลตในรปแบบ ผลผลตในรปแบบ

ผลผลต

(impact assessment study) (2)

โครงการผลผลตในรปแบบ

เทคโนโลย

ผลผลตในรปแบบ

การพฒนาขดความสามารถ

ผลผลตในรปแบบ

นโยบาย

............................ระยะท 1 x y z

............................ระยะท 2

(2) ผลงานตพมพ

ผลลพธบรษทใด ในอตสาหกรรมไหน มการนาเอาเทคโนโลยไปใช บรษทเหลานมการพฒนาขดความสามารถในการผลต (capacity

ไ ใ / ใ ใ ใ

49

building) อยางไรบาง เชนการเพมศกยภาพในการผลตของผประกอบการ/แรงงานในอตสาหกรรมเปาหมาย นกวจยรนใหมใน

โครงการทเขารวมทาวทยานพนธระดบปรญญาโท...... ราย ปรญญาเอก........ราย

ตวอยาง: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (3) (impact assessment study) (3) การยอมรบผลการวจยไปใช

(Adoption)

กลมบรษทเปาหมายทนาจะมการนาเอาเทคโนโลยนไปใชคอบรษทในอตสาหกรรมไหน ขนาดเทาใด

(targeted firms) นาจะมการนาไปใชสงสด (maximum adoption rate) คดเปนรอยละเทาไหร ( p )

ในชวงแรกมบรษททนาเอาเทคโนโลยนไปใช คดเปนรอยละเทาไหร (initial adoption) ตอมามบรษททนาเอาเทคโนโลยนไปใชเพมขนมากนอยเพยงใด? การใชเทคโนโลยนนาจะถงจดอมตวในป

ไหน และอาจจะมการใชนอยลง (เนองจากอาจมเทคโนโลยใหมทดแทน) ในชวงปไหน ใชสมมตฐาน

อะไรในการคานวณ?

การวเคราะหผลกระทบ (1) ผลกระทบทางเศรษฐกจ

o ลดตนทนของเสยจากกระบวนการผลตไดเฉลย หนวย(Impact Assessment) o ลดตนทนของเสยจากกระบวนการผลตไดเฉลย...................................หนวย

คดเปนมลคาเฉลย....................................บาท

o ประหยดเวลาในการผลตไดเฉลย..............................................ชวโมงตอวน

ป คดเปนมลคาเฉลย....................................บาท

o ผลตภณฑมโครงสรางความแขงแรงตรงตามความตองการ ประมาณเปน

มลคาได...................................................บาท (คานวณจากอะไร??)

>> รวมประโยชนทงหมดจากโครงการ..............................บาทตอ 1 หนวยการผลต

(อาจตองใชโปรแกรมเชน DREAM ชวยในการคานวณ Benefits-Costs ratio, IRR)

(2) : โ ป

50

(2) ผลกระทบทางสงคม: การเดนทางโดยยานยนตมความปลอดภยมากขน

(3) ผลกระทบทางสงแวดลอม: ของเสยจากการผลตมนอยลง

6 การประเมนผลลพธและผลกระทบการประเมนผลลพธและผลกระทบ6 การประเมนผลลพธและผลกระทบการประเมนผลลพธและผลกระทบ

สาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพสาขาวทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ

51

ลกษณะเฉพาะของงานวจยดานการแพทยและนยตอ

ป การประเมนผลกระทบ

1. งานวจยดานการแพทยสงผลโดยตรงตอสขภาพของประชาชนจงจาเปนตองมตวชวดแยก

ตางหากจากตวชวดดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม

QALYs (Quality adjusted life years)

2. ระบบสาธารณสขของไทยเปนระบบประกนสขภาพ

การคานวณมลคาสวนเกนทางเศรษฐกจของรฐบาล (government surplus)

3. ผลกระทบดานสงคมจะมความสาคญเปนพเศษ

ความเปนธรรม (Equity) จรยธรรม (Ethics)

4. เทคโนโลยทางการแพทยของไทยสวนใหญเปนการนาเขาไมไดเปนการทาวจยและพฒนาเอง

Health interventions หลายๆ อยางจะไมถกประเมนในระบบน

การเกดธรกจใหม (spin-outs) หรอ spillovers จากงานวจยภาครฐไปสงานวจย

ภาคเอกชนอาจจะยงมจากด ผลกระทบทางเศรษฐกจในลกษณะนอาจจะยงมจากด

52

การประเมนผลกระทบของงานวจยดานวทยาศาสตร

การแพทยและสขภาพ

ผลกระทบ ผลกระทบ

ผลกระทบผลกระทบ

ดานสขภาพ

ผลกระทบ

ดานสงคมและสงแวดลอมผลกระทบ

ดานเศรษฐกจ

QALYsQ(Quality-adjusted life years)

53

การวดผลกระทบดานสขภาพ

กาหนดขอบเขตการประเมน: วธการประเมน: การเลอกตวเปรยบเทยบ กลมประชากร

เปาหมาย มมมองในการศกษา

การวเคราหตนทนประสทธผล (Cost-Effectiveness Analysis: CEA)

การวเคราหตนทนอรรถประโยชน (Cost-Utility Analysis: CUA)

การประเมนตนทน:• ประเภท

การวดผลไดทางสขภาพ:• ผลไดทางคลนค: Life year gain: LYG

ใ

ประเภท

• ปรมาณการใช

• มลคาตอหนวย

ผลไดทางคลนค: Life year gain: LYG

• การวดอรรถประโยชน: QALYs

การจดการกบเวลาและการใช

อตราลด (Discount rate)

ไ

ตนทนตอ QALYs

(Cost-effectiveness ratio: CER): CER1=C1/E1, CER2=C2/E2

การวเคราะหความไวของ

ผลลพธ (Sensitivity analysis) ตนทนประสทธผลสวนเพม

(Incremental cost-effectiveness ratio: ICER):ICER=(C C )/(E E ) ICER=(C1- C2)/(E1- E2)

Adoption study กบ Impact assessment study ตางกนในแงของขอมล

และรายละเอยดการวเคราะหผลกระทบ (1)

Adoption study Impact assessment study

ขอมลประสทธผลทางคลนค (Efficacy) ขอมลประสทธผลทางคลนค (Efficacy) ( y)

ประสทธผล (Effectiveness) หรอ

Quality of life อาจไดมาจากการทา

Meta-analysis ของงานวจยใน

( y)

ประสทธผล (Effectiveness) ไดจาก

การทา Randomized Controlled

Treatments (RCTs) เองในประเทศไทย

ผลกระทบ

ดานคณภาพชวต

ตางประเทศ

ขอมลดานตนทนอาจใชแหลงขอมลทม

ขอมล Quality of life ไดจากการทา

สารวจเองในไทย เชนวธการ EQ-5D-5Lดานคณภาพชวตระดบความนาเชอถอไมมากนก1

ขอมลดานตนทนไดจากการทาสารวจ

เองในไทย หรอไดจากแหลงขอมลทม

ความนาเชอถอ1

55

หมายเหต: 1. ตามเกณฑทระบใน “คมอการประเมนเทคโนโลยดานสขภาพสาหรบประเทศไทย (2552)” ของ HITAP

Adoption study กบ Impact assessment study ตางกนในแงของขอมล

และรายละเอยดการวเคราะหผลกระทบ (2)

Adoption study Impact assessment study

วเคราะหผลกระทบของการวจยภาครฐ

ผลกระทบดานเศรษฐกจวเคราะหผลกระทบเฉพาะตลาด

ของเทคโนโลยททาการวจย(partial equilibrium analysis)

ทอาจจะสงผลตอการวจยภาคเอกชน

(spillovers) หรอผลกระทบทาง

เศรษฐกจในวงกวางของเทคโนโลยท

ทาการวจย ( l ilib i (p q y ) ทาการวจย (general equilibrium

analysis)

ใ รายงานทงเชงคณภาพและปรมาณ

ผลกระทบดานสงคม

รายงานในเชงคณภาพ (qualitative reporting)

หากคดวามนยสาคญ

(qualitative and quantitative

reporting if deemed significant)

ผลกระทบดานสงแวดลอมรายงานในเชงคณภาพ (qualitative report)

รายงานทงเชงคณภาพและปรมาณ

หากคดวามนยสาคญ

(qualitative and quantitative

56

reporting if deemed significant)

7 การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาสงคมศาสตรการประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาสงคมศาสตร7 การประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาสงคมศาสตรการประเมนผลลพธและผลกระทบสาขาสงคมศาสตร

57

ประเภทของการวจยดานสงคมศาสตร

การวจยดานสงคมศาสตร

พนฐาน ประยกต

โเชงนโยบาย

เชงวชาชพหรอดารงชวต

58

แนวคดในการประเมนผลลพธ/ผลกระทบสภาวจยทางเศรษฐกจและสงคม (ESRC)

ผลผลต

การสอสาร

และการผกาหนดนโยบายใช

หลกฐานจากงานวจยในผลผลต แล การ

เผยแพร

ฐ

กระบวนการพฒนานโยบาย

ประเดนในการประเมนผลลพธ/ผลกระทบทาง

โนโยบาย

การวจยทม

เปาหมายเชง

กลไกการขบ

เคลอนทม

หลกฐานเกยวกบ

มลคาของ

59

นโยบายชดเจน ประสทธผล

ผลกระทบ

การประเมนผลลพธ/ผลกระทบ (1)งานวจย การวจยโดยสงเขป ผลลพธ/ผลกระทบจากการวจย

Understanding ศกษาปจจยทมอทธพลตอความยากจนใน UK สรางความเขาใจเกยวกบความหมายและUnderstanding

Poverty

ศกษาปจจยทมอทธพลตอความยากจนใน UK สรางความเขาใจเกยวกบความหมายและ

สาเหตของ “ความยากจน” ใน UK จนนาไปส

นโยบายการจางงานสาหรบผวางงาน

Targeting the

“Hard to Reach”

ทบทวนและวเคราะหงานวจยเพอศกษาบาน

ตนแบบ (housing model) สาหรบคนไรบาน

เกดการอภปรายในสงคมเกยวกบแนวทาง

ปฏบตทเหมาะสมในการจดทาบานตนแบบ

Homeless สาหรบคนไรบาน จนนาไปสโครงการนารอง

“Housing first” ในเมอง Glasgow

I t i ti d ศ ส ส ใ ส Intoxication and

Jury Decision

Making in Rape

ศกษาผลกระทบของภาวะเมาสราของเหยอตอ

คาตดสนของคณะลกขน ในคดทเหยอถกขมขน

- สรางความตระหนกใหแกสงคมและผ

กาหนดนโยบายเกยวกบความเอนเอยงของ

คาตดสนของคณะลกขนทมกจะตดสนให

Trial

จาเลยไมผดหากเหยอทถกขมขนอยในภาวะ

เมาสรา

60

- งานวจยถกนาไปอางในศาลอทธรณ

ประเทศนวซแลนด

การประเมนผลลพธ/ผลกระทบ (2)งานวจย การวจยโดยสงเขป ผลลพธ/ผลกระทบจากการวจย

Improving Older

People’s Lives

ศกษาการดาเนนชวตของ

ผสงอายทถกละเลยจากสงคม

-องคกรการกศล Help the Aged นาผลการศกษามาใชในการ

ดาเนนงานในโครงการผรบเงนบานาญทยากจน

ใ ใ- สภาเมอง Manchester นางานวจยมาใชเปนฐานความรใน

การจดทายทธศาสตร first ageing strategy

New Rules for ศกษาการปรบปรงนโยบาย -การออกกฎหมายและปรบปรงนโยบายดานสวสดการใน UK New Rules for

Welfare

ศกษาการปรบปรงนโยบาย

สวสดการในการดงผวางงาน

เขามาสตลาดแรงงาน

การออกกฎหมายและปรบปรงนโยบายดานสวสดการใน UK

- นโยบายรบรองการมงานทาสาหรบคนหนมสาว 18-24 ป

Putting a Price on

Nature

ศกษาผลไดของการปรบปรง

คณภาพนาใน EU

ใชในการจดทาคมอ Water Framework Directive (WFD)

implementation ใน EU

R di t ส ใ ใ ส ป ป Responding to

Domestic Violence

เสนอแนะแนวทางในการ

ชวยเหลอเดกทอยใน

สภาพแวดลอมทรนแรงใน

- ถกเถยงในสงคมเกยวกบการปรบปรงกฎหมายคมครองเดก

- การแกไข Children Act 1989

61

บาน - นาผลการศกษาไปจดทาคมอในการชวยเหลอเดกและ

วยรนในหนวยงานทองถนและองคกรการกศล

ตวอยางการประเมนผลกระทบ:

โ โครงการคาจางขนตาแหงชาต (1)

ป โประเมนโดย Frontier Economics

• พรรคแรงงานไดประกาศนโยบายคาจางขนตาในป 1997

• จดตงคณะกรรมาธการ “Low Pay Commission (LPC)” เพอให

ป โ ส คาปรกษาเกยวกบโครงสรางและระดบของคาจางขนตา

• กาหนดคาจางขนตาเปนครงแรกใน UK ในป 1999

• Centre for Economic Performance (CEP) มบทบาทสาคญใน

การใหคาแนะนาปรกษาแก LPC เกยวกบความเหมาะสมของการใหคาแนะนาปรกษาแก LPC เกยวกบความเหมาะสมของ

ระดบคาจางขนตา

62

ตวอยางการประเมนผลกระทบ:

โ โครงการคาจางขนตาแหงชาต (2)

• การประเมน: การวจยทมเปาหมายชดเจน (well

t t d h)targeted research)

o นาเสนอผลการวจยวา นโยบายคาจางขนตาสงผลกระทบ

ตอการจางงานในระดบตา แตประโยชนทจะไดรบอยใน

ระดบสงระดบสง

o งานวจยนาเสนอหลกฐานซงทาใหการเสนอนโยบายคาจาง

ขนตาของรฐบาลนาเชอถอ

63

ตวอยางการประเมนผลกระทบ:

โ โครงการคาจางขนตาแหงชาต (3)

• การประเมน: ประสทธผลของกลไกในการสอสารและเผยแพร

oบทบาทในการมอทธพลตอการกาหนดนโยบาย: oบทบาทในการมอทธพลตอการกาหนดนโยบาย:

ความเหนเอกฉนทของ LPC วา งานวจยของ CEP เปน

ใ ใ ใ พนฐานทสาคญในการตดสนใจของ LPC ทเสนอใหเพม

คาจางขนตาในสภาวะทเงนเฟอเพมขนในชวง 2003-2006

กรรมาธการคนหนงเชอวา LPC จะขนคาจางขนตาอยาง

ระมดระวง และจะเพมคาจางขนตาในระดบทนอยกวาทระมดระวง และจะเพมคาจางขนตาในระดบทนอยกวาท

กาหนดในปจจบน หากปราศจากงานวจยของ CEP

64

ตวอยางการประเมนผลกระทบ:

โครงการคาจางขนตาแหงชาต (4) โครงการคาจางขนตาแหงชาต (4)การประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจ

ผลกระทบตอคาจางรวมทงหมด = 1 2-1 4 พนลานปอนด

65

ผลกระทบตอคาจางรวมทงหมด = 1.2-1.4 พนลานปอนด

ผลกระทบเฉพาะจากสวนของ ESRC = 9.6 ลานปอนด

ตวอยางการประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจ:

โ ใ โครงการใหเงนชวยเหลอเพอศกษาตอ (1)

ประเมนโดย Technopolis Group

• Education Maintenance Allowance (EMA) เปนโครงการทใหเงนEducation Maintenance Allowance (EMA) เปนโครงการทใหเงน

ชวยเหลอแกเดกยากจนทอายเกน 16 ป ในการเรยนตอหลงจาก

จบการศกษาภาคบงคบจบการศกษาภาคบงคบ

• การประเมน

o การวจยไมมผลโดยตรงตอการรเรมโครงการ EMA

o ความคดเหนเปนเอกฉนทจากผมสวนไดเสยวา การประเมนโครงการo ความคดเหนเปนเอกฉนทจากผมสวนไดเสยวา การประเมนโครงการ

นารองโดยสถาบนวจยสงผลกระทบอยางชดเจนตอการปรบเปลยน

แนวทางการดาเนนงานของโครงการ

66

แนวทางการดาเนนงานของโครงการ

o การเปลยนแปลงจานวนเงนชวยเหลอรายสปดาหทใหแกนกเรยน

ตวอยางการประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจ:

โ ใ โครงการใหเงนชวยเหลอเพอศกษาตอ (2)

• การวเคราะหตนทนและประโยชน (Cost-benefit analysis)

o ประโยชนo ประโยชน

o จานวนเดกอาย 16-17 ปทเขาเรยนตอเพมขนจากโครงการ EMA

ไ ไ o รายไดทคาดวาจะไดรบตลอดชวต (expected lifetime earnings) เพมขน

o ตนทน: เงนชวยเหลอใหนกเรยน และคาใชจายในการดาเนนการอนๆ

o ประโยชนสทธของโครงการ = 1 พนลานปอนดตอป

o ประโยชนสทธจากการประเมนโครงการนารอง = 80 ลานปอนด

o ประโยชนสทธจากสวนของ ESRC = (1/8)*80 = 10 ลานปอนด

67

8 การประเมนผลลพธและผลกระทบการประเมนผลลพธและผลกระทบ8 การประเมนผลลพธและผลกระทบการประเมนผลลพธและผลกระทบ

สาขามนษยศาสตรสาขามนษยศาสตร

68

ตวอยางผลลพธและผลกระทบ (1) ( )

สทธของชนกลมนอย นโยบายดานคนกลมนอยและความหลากหลายทาง

(กลมชาตพนธบอลตก) วฒนธรรม

การศกษาพพธภณฑ

(ประวตบอกเลาเรองครกเกตของเวลส)เพมมมมองใหผชม และเพมการเขาชมพพธภณฑ

ประวตศาสตรทองถนอตลกษณ และความภมใจของทองถน

ป ป ไ (เหมองแร fluospar)

การปรบปรงพพธภณฑ และการเพมรายไดการทองเทยว

กฎหมายและจรยศาสตรการถกเถยงในสงคมและนโยบายเรอง privacy ใน

สงคมสารสนเทศ

69

ตวอยางผลลพธและผลกระทบ (2) ( )

สรางรายไดแกสานกพมพ และเพมมมมองใหผอาน วรรณคด

(ตรวจสอบงาน Dickens ใหม)

สรางรายไดแกสานกพมพ และเพมมมมองใหผอาน

และเพมการเขาชมพพธภณฑ

ปรชญาของชววทยา ชวยการถกเถยงในสงคมและนโยบายเรอง Genomic

medicine

ภาษาศาสตร ชใหเหนถงความหลากหลายทางภาษาทลดลง และใหภาษาศาสตร

(ภาษาทกาลงสญหาย) ขอมลแกนโยบายอนรกษ

Forensic linguistics ชวยพสจนพยานหลกฐานในกระบวนการยตธรรม

70

ตวอยางผลกระทบทางเศรษฐกจ (1)ฐ

โครงการ At Home in Renaissance Italy

• สารวจจานวนนกทองเทยวทมาเพราะตองการ

ดนทรรศการเปนหลก และสอบถามระยะเวลาดนทรรศการเปนหลก และสอบถามระยะเวลา

มาเทยว

• ประมาณการการใชจายจากขอมลของ UK

Tourism Surveyou s Su ey

• หก displacement factor แลวใช multiplier

ใ ในการคานวณผลกระทบรอบสอง

– สรางรายได 2.85 ลานปอนดแกลอนดอน และ

71

1.33 ลานปอนดแกองกฤษ

ตวอยางผลกระทบทางเศรษฐกจ (2)ฐ

Avebury and the Longstones

• นกทองเทยวเพม 1 แสนคนตอป ตงแตไดเปน

มรดกโลกในป 1986

• คดเฉพาะผลของนกทองเทยวตางชาต โดยสมมต

ใหไมเกนรอยละ 10 เปนผลจาก Aveburyใหไมเกนรอยละ 10 เปนผลจาก Avebury

• สรางรายได 83.5 ลานปอนดตอองกฤษ

Polynesian Visual Arts

• เพมนกทองเทยว 1 แสนคน เพมนกทองเทยว 1 แสนคน

• กอใหเกดผลกระทบเศรษฐกจ 8.1 ลานปอนด

72

9 ภาคผนวกภาคผนวก9 ภาคผนวกภาคผนวก

73

การเลอกใชแบบจาลองและระดบการวเคราะหทเหมาะสม

แบบจาลองทใชข นอยกบขอบเขตผลกระทบของงานวจย

โปรแกรม DREAM (Dynamic Research Evaluation for Management) สามารถใชไดดกบ

แบบจาลองแบบดลยภาพบางสวน

ขอมลเบองตนสาหรบใชโปรแกรม DREAM

ราคาและปรมาณการซอขายสนคาในตลาดกอนมการใชเทคโนโลย

คาความยดหยนของเสนอปสงคและอปทานของแตละสนคา

การเคลอนทของเสนอปทานและอปสงค กรณ counterfactuals (อาจคดจากแนวโนม

เทคโนโลย การเตบโตของประชากร รายได ฯลฯ)

การนาเอาผลงานวจยไปใช (Adoption): โอกาสทงานวจยจะสาเรจ, ชวงระยะเวลาในการ

นาเอาผลงานวจยไปใช (Adoption profile), ตนทนทประหยดไดตอหนวย

ภาษและการอดหนน (taxes and subsidies) สาหรบการผลต บรโภค การสงออก นาเขา

DREAM จะคานวณ economic surplus และดชนตาง ๆ 74

การเลอกใชแบบจาลองทเหมาะสม (1)

พนท/ประชากรเปาหมายทมการใชผลการวจยม

สภาพแวดลอมทางการผลต

แยกการวเคราะหแตละ

พนท/กลมประชากร

แบบจาลองแบบจาลอง

แบบจาลองแบบดลยภาพบางสวนแบบจาลองแบบดลยภาพบางสวน

และบรโภคทคลายกนหรอไม

กลมเปาหมายทนาจะไดรบ 1. Incremental profit approach

(partial equilibrium models)(partial equilibrium models)

ไมมการเปลยนแปลงปรมาณ

การผลตเปนจานวนมาก

หรอไม

ประโยชนจากดเฉพาะผผลต

หรอไม• ประมาณการเปลยนแปลงมลคา

สวนเกนของผผลต

ไม

มการเปลยนแปลงดาน

คณภาพสนคา สงแวดลอม

2. Unit cost reduction approach• ประมาณการเปลยนแปลงมลคา

โหรอผลกระทบทางสงคมใน

ระดบทสงหรอไมราคาของปจจยการผลตจะ

เปลยนแปลงตามปรมาณ

สวนเกนทางเศรษฐกจโดยตรง

3. Disaggregate economic เปลยนแปลงตามปรมาณ

การผลตอยางมนยสาคญ

หรอไมการเปลยนแปลงคณภาพสงผลตอ

อปสงคของผบรโภคตอสนคาและ

surplus analysis (single

product market)• ประมาณการเปลยนแปลงมลคา

บรการอนในระดบทสงหรอไม

สวนเกนทางเศรษฐกจของผผลตและ

ผบรโภค

การเลอกใชแบบจาลองทเหมาะสม (2) ไป

การเปลยนแปลงของอปสงคของ

ป 4. GE analysis at industry level

แบบจาลองแบบดลยภาพทวไป(general equilibrium models)

ปจจยการผลตและแบบแผนการ

บรโภคมขนาดใหญเมอเทยบกบ

ขนาดของเศรษฐกจหรอไม

• ประมาณผลกระทบตอราคาปจจยการผลต

และราคาสนคา

• ประมาณการเปลยนแปลงมลคาสวนเกนทาง

5. Economy-wide modelป ป

ประมาณการเปลยนแปลงมลคาสวนเกนทาง

เศรษฐกจของผผลตและผบรโภค

5 co o y de ode• ประมาณผลกระทบตอราคาปจจยการผลต

และราคาสนคา

• ประมาณการเปลยนแปลงมลคาสวนเกนทาง

การเปลยนแปลงนสงผลกระทบ

ตอประเทศอนหรอไม

• ประมาณการเปลยนแปลงมลคาสวนเกนทาง

เศรษฐกจของผผลตและผบรโภค

6. Global model• ประมาณผลกระทบตอสวสดการของประเทศ

• ประมาณการเปลยนแปลงมลคาสวนเกนทาง

เศรษฐกจของผผลตและผบรโภคมการเปลยนแปลงทาง

76

เศรษฐกจของผผลตและผบรโภคสงแวดลอมและสงคมซงเปนผล

จากการใชงานวจยหรอไม 7. Non-market model of impact

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (6)

ตวอยางขอมลทใชใน program DREAM

(impact assessment study) (6)

77

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (7) ตวอยางขอมลทใชใน program DREAM (ตอ)

(impact assessment study) (7)

78

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (8) ตารางตนทนและผลประโยชน

(impact assessment study) (8)

79

ตวอยาง 2: การประเมนผลกระทบ

(impact assessment study) (9) ตารางตนทนและผลประโยชน (ตอ)

(impact assessment study) (9)

80