การดูแลสัตว์น้้าเพื่องานทางวิทยาศาสตร์marine/documents/research_center/handbook_004.pdfหน้า...

การเลยงสตวนาเพองานทดลองทางวทยาศาสตร ของคณะเทคโนโลยทางทะเล มวตถประสงคเพอใหสตวนากนด อยในสภาพแวดลอมทด ไมเครยด การดาเนนงานดานการเลยงของคณะเปนระบบการเลยงแบบดงเดม (Conventional) ซงประกอบดวยการเลยงในอาคาร และการเลยงกลางแจง หรอบอดน ทางคณะฯ จงมการออกแบบโครงสราง และระบบการจดการ ดงน 1. การออกแบบโครงสรางศนยวจยเทคโนโลยทางทะเล

1.1 การสารองนาใหเพยงพอ การใชระบบเปดทสบนาเขาโดยตรงจากแหลงนาธรรมชาต เขาสบอเกบนาสารอง

เพอใหมปรมาณนาใชอยางเพยงพอตลอดป ในการสารองนานน มทงบอเกบกกนาจดและนาเคมไวใชในฟารม นอกฤดกาลดวย และมคนาลอมรอบฟารม ซงสามารถใชประโยชนเปนพนทฟนฟสภาพนเวศฟารมไดอกดวย

ภาพท 1 การสารองนาโดยใชอางเกบนาขนาดใหญของศนยวจยเทคโนโลยทางทะเล

ภาพท 2 การสารองนาโดยใชคนาลอมรอบศนยวจย

การดแลสตวนาเพองานทางวทยาศาสตร

ห น า | 2

1.2 วางระบบปองกนการตดเชอ การจดหาพนทตงฟารมเพอวางระบบปองกนการตดเชอ ตองมการจดการและเฝาระวง

ดงน 1) แบงสดสวนการใชพนทอยางชดเจน ตาแหนงวางอปกรณ โรงซอมสราง เครองมอ

พนทเพาะเลยง ทรบรองแขก ทพกอาศย และหองนา กาหนดชองทางนาเขาและระบายนาท สามารถรบนาเขาไดจากนาขนนาลงทไมรบนาทงกลบเขาสฟารม นอกจากจะทาใหทางานสะดวก ลดภาระแรงงาน แลวยงทาใหศนยวจยไดรบการรบรองมาตรฐานฟารม เปนทนาเชอถอของเกษตรกรอกดวย

2) และเนองจากศนยวจยเทคโนโลยทางทะเลมพนทกวางมาก จงออกแบบเปนบอยอย เพอใหการจดการผลตแตละรนไดงาย สามารถนาสตวนาเขาและออกจากแตละบอยอยไดเปนรนๆ สามารถเปลยนชนดของสตวนาหรอพกบอไดเปนสวนๆ เพอเปนการตดวงจรโรค โดยไมตองหยดงานทงระบบ

3) มการจดใหมพนททาความสะอาด ฆาเชอ เปลยนรองเทากอนเขาพนท

1.3 วางแผนการใชพลงงาน คาใชจายในเรองพลงงานเปนตวแปรทสาคญของฟารมเลยง เนองจากในการเลยงสตว

นาจะตองเปดเครองใหอากาศเพอเตมอากาศและหมนเวยนมวลนา เกอบตลอด 24 ชวโมง โดยทางศนยวจยฯ ไดดาเนนการวางแผนการใชพลงงาน ดงน

1). เลอกตาแหนงการวางใบพดตนาเพอชวยในการใหอากาศ และชวยใหนาหมนเวยนไปพรอมๆกน

2). บารงรกษาเครองมอ เครองใชอยางสมาเสมอ เพอยดอายการใชงาน ลดการสกหรอ ลดความฝด ซงสามารถลดคาใชจายไดอกทางหนง

\

ภาพท 3 ใบพดตนาภายในบอเลยงสตวนาของศนยวจยเทคโนโลยทางทะเล

ห น า | 3

1.4 สวนฟนฟคณภาพนาหลงการใชงาน นาทผานการเลยงจะถกสบลงบอบาบดเพอทาการฟนฟคณภาพนา โดยการเตมอากาศ

และทงใหเกดการตกตะกอน เพอสามารถหมนเวยนนาทผานการฟนฟคณภาพกลบมาพกและสารองไวใชใหมได

ภาพท 4 บอนาทงและบอบาบด 1.5 การจดการฟารมอยางเปนมตรกบสงแวดลอม ไมทงนา ไมทงเลน ไมทงนาเคม จากการเพาะเลยงลงสแหลงนาจดหรอแหลง

เกษตรกรรม ไมกอความเดอดรอน ราคาญตอราษฎรทอยขางเคยง ไมมมลภาวะทางเสยง และไมกอทศนยภาพทไมนาด ไมถากถาง เผา ทาลายความหลากหลายทางชวภาพของพชสตวหรอกอผลกระทบตอสงแวดลอม ควรมการวเคราะหคณภาพนาทง มระบบไมลอกเลน หรอมระบบบาบด เลนนาไปใชประโยชนตอเนอง

2. การจดการนาภายในศนยวจยเทคโนโลยทางทะเล

นามสวนสาคญตอการดารงชวตของตวสตวนาเองในทกเรอง เชน การกนอาหาร การสบพนธ การเคลอนไหว การหายใจ รวมถงการขบถาย ดงนนจงจาเปนทตองมการตรวจสอบคณสมบตของนาทสาคญบางประการ เพอการจดการเฝาระวงใหถกตอง

อปกรณพนฐานทจาเปนตอการตรวจสอบคณภาพนา มดงน เครองมอวดคาคณสมบตนาทางฟสกส ไดแก เทอรโมมเตอรชนดบนทกอณหภมสงสดตาสดในรอบวน กลองวดความเคม เปนตน สวน

ห น า | 4

เครองมอวดคาคณสมบตนาทางเคม ไดแก เครองวดออกซเจนทละลายในนา เครองวดความเคมกรด-ดาง (pH) เปนตน

2.1 ความเคม (Salinity) กงกลาดาเปนกงทะเลทมความสามารถทนทานตอการเปลยนแปลงของความเคมไดใน

ชวงกวาง และถาความเคมเปลยนแปลงลดลงอยางชาๆ จะสามารถปรบตวอยทความเคมเปนศนยเปนเวลานานประมาณ 30 วน หรอความเคมทเพมขนจนถง 45 พพท (สวนในพนสวน) แตความเคมทเหมาะสมและการเจรญเตบโตดทสด อยระหวาง 15-20 พพท

2.2 อณหภม เมอนาสตวนามาเพาะเลยงในทจากด โดยเฉพาะในบอขนาดเลก การเปลยนแปลง

อณหภมของนาอยางกะทนหนจากการเปลยนแปลงฤดกาล และลมฟาอากาศ มผลกระทบตอสขภาพของสตวนา จงจาเปนตองมมาตรการในการรบมอทถกตอง เชน การควบคมปรมาณอาหาร การรกษาระดบความเคมของนา เปนตน

2.3 ความเปนกรด-ดางของนา (pH) พเอชของนาทะเลในธรรมชาตทวๆ ไปจะมคาอยระหวาง 7.0-8.5 ซงเปนชวงท

เหมาะสมสาหรบการเพาะเลยงสตวนา ในกรณทพเอชของนามคาสงหรอตากวาชวงทเหมาะสมจะมผลทาใหสตวนามการเจรญเตบโตทชาลงและอาจทาใหสตวนาไมสามารถดารงชวตอยไดถาพเอชของนามคาสงหรอตากวาชวงทเหมาะสมมาก

สาหรบการเปลยนแปลงคาพเอชของนาในบอเลยงในรอบวนนน จะขนอยกบกระบวนการสงเคราะหแสงของแพลงกตอนพชและกระบวนการหายใจของสตวนาและสงมชวตอนๆ ในนาเปนหลก โดยในชวงเวลากลางวนแพลงกตอนพชจะมการสงเคราะหแสงซงจาเปนตองใชกาซคารบอนไดออกไซดในกระบวนการดงกลาว จงมการดงกาซคารบอนไดออกไซดในนาไปใช ทาใหปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดในนาลดลง สงผลทาใหคาพเอชของนาสงขนเรอยๆจนสงสดในชวงบาย ในทางตรงกนขามในชวงเวลากลางคนซงสตวนาและสงมชวตอนๆ รวมทงแพลงกตอนพชยงคงหายใจโดยมการใชออกซเจนและปลอยกาซคารบอนไดออกไซดออกมาตลอดเวลา ประกอบกบในชวงเวลากลางคนไมมกระบวนการสงเคราะหแสงของแพลงกตอนพชทดงกาซคารบอนไดออกไซดไปใช ทาใหกาซคารบอนไดออกไซดสะสมอยในนาเพมสงขนเรอยๆ เมอมกาซคารบอนไดออกไซดสะสมอยในนามากจงทาใหเกดกรดคารบอนก (Carbonic Acid) มาก จงทาใหพเอชของนาลดลงและตาสดในตอนเชาตร

ห น า | 5

ดงนนในการเลยงกงนอกจากจะตองรกษาระดบคาพเอชของนาใหอยในเกณฑทเหมาะสมสาหรบกงแลว ยงตองรกษาใหพเอชของนาในรอบวนไมเปลยนแปลงมากจนเกนไป การเปลยนแปลงพเอชของนาในรอบวนมากเกนไปจะมผลทาใหกงเครยด ไมเจรญเตบโต และตดเชอโรคตางๆไดงายขน นอกจากพเอชของนาจะสงผลกระทบโดยตรงตอกงแลว ยงสงผลตอความเปนพษของสารพษบางตว เชน แอมโมเนย และไฮโดรเจนซลไฟด (กาซไขเนา) ดวย กลาวคอ เมอพเอชของนาลดตาลงกจะทาใหความเปนพษของไฮโดรเจนซลไฟดตอกงเพมมากขน ในทางตรงกนขามถาพเอชของนาสงขนกจะทาใหความเปนพษของแอมโมเนยตอกงเพมสงขนตามดวยเชนเดยวกน โดยทวไปคาพเอชนาทเหมาะสมสาหรบการเลยงกงจะอยในชวง 7.5-8.2 และคาทแตกตางกนในรอบวนนนไมควรเกน

2.4 คาอลคาไลนในนาหรออลคาไลนต (Alkalinity) ความเปนดางหรอคาอลคาไลน มความสาคญมากในการเพาะเลยงกง ซงจะม

ความสมพนธกบอตรารอดและการเจรญเตบโตของกงกลาดาและกงทะเลทกชนด คาอลคาไลนทเหมาะสมกบการเลยงกงกลาดาอยระหวาง 80-150 พพเอม (มลลกรม/ลตร) โดยทวไปการรกษาระดบอลคาไลนใหคงทจะใชวสดปนในกลมคารบอเนต สวนการเพมอลคาไลนอาจใชโซเดยมไบคารบอเนต หรอโซเดยมคารบอเนต แลวแตระดบพเอชของนา

2.5 ปรมาณออกซเจนทละลายในนา (Dissolved oxygen) ปรมาณออกซเจนทละลายในนามผลตอการกนอาหาร การเจรญเตบโตและสขภาพ

กง ถาปรมาณออกซเจนตาเกนไปอาจมผลทาใหกงตายได ปรมาณออกซเจนทละลายนาในบอจะเปลยนแปลงคลายกบพเอชคอมคาตาสดตอนเชามด เนองจากใชไปในการยอยสลายสารอนทรยโดยจลนทรยและการหายใจของสงมชวตในบอ ในตอนกลางวนเมอมแสงแดดแพลงกตอนพชเรมมการสงเคราะหแสง ปรมาณออกซเจนจะเพมขนและจะมปรมาณสงสดในตอนบาย

ความสามารถในการละลายของออกซเจนในนาขนอยกบอณหภม และความเคม นาทมความเคมและอณหภมเพมขนออกซเจนละลายไดนอยลง เชนทอณหภม 30 องศาเซลเซยส จดอมตวของออกซเจนในนาจดเทากบ 7.54 พพเอม (มลลกรมตอลตร)แตเมอความเคมเพมขนเปน 35 พพท ออกซเจนจะอมตวท 6.22 พพเอม

ถามกงในปรมาณมากและเครองใหอากาศไมเพยงพอ กงอาจจะลอยตามผวนาตงแตตอนกลางคนหลงเทยงคนจนถงตอนเชามด เมอออกซเจนทละลายในนาอยในชวง 1.7-2.0 พพเอม ปรมาณออกซเจนทสงกวาระดบนกงจะไมลอย แตพบวาถาออกซเจนตากวา 3.0 พพเอม กงจะไมแขงแรง การกนอาหารจะลดตาลงกวาปกต ในชวงทกงกาลงลอกคราบ ถาระดบออกซเจนตากงอาจจะลอกคราบแลวตายได ดงนนควรจะวดคาออกซเจนอยางสมาเสมอเปนประจาวนอยางนอยวนละครงในชวงเชา เพอเปนขอมลในการเลยง และเปนแนวทางในการเลยงกงในรนตอ ๆ ไป การวด

ห น า | 6

คาออกซเจนควรจะวดในบรเวณทลกทสดของบอ หรอกนบอ เนองจากกงกลาดาจะใชเวลาสวนใหญอยทบรเวณพนบอ

ปรมาณออกซเจนในนาควรจะมากกวา 4 พพเอมในตอนเชาตร และตอนกลางวนไมควรเกนจดอมตวการแกปญหาเรองการขาดออกซเจนในบอทมกงอยางหนาแนนและกงมขนาดใหญ ตองมเครองใหอากาศและการเปลยนถายนาอยางพอเพยง

2.6 คารบอนไดออกไซดทละลายในนา คารบอนไดออกไซดทละลายในนาไดมาจากบรรยากาศ การหายใจของพช การหายใจ

สตว และการยอยสลายสารอนทรย สตวนาจะไมอยในนาทมคารบอนไดออกไซดระดบสงกวา 5 ppm (อาจมบางชนดสามารถอยไดในนาทมปรมาณคารบอนไดออกไซดในระดบสงเกนกวา 60 ppm) ในวนหนงๆ ปรมาณคารบอนไดออกไซดจะสงขนในตอนกลางคนและลดลงในตอนกลางวน เนองจากถกพชนา นาไปใชในการสงเคราะหแสง

2.7 สารประกอบไนโตรเจน แอมโมเนยเปนของเสยจากขบวนการเผาผลาญอาหารในรางกายของสตวนา สตวนา

ขบถายทงออกมาทางเหงอก หากแกสแอมโมเนยละลายสะสมอยในนาความเขมขนในนาเกน 2 ppm จะสงผลใหกง ปลา เบออาหารและเคลอนไหวชาลง หากความเขมขน เกน 5 ppm จะทาใหกง ปลา บางชนดตายได นอกจากสาเหตขางตนแลว ยงมแกสแอมโมเนยทเกดการเนาสลายของเศษอาหารและมลของซากสตวนาโดยแบคทเรย

แอมโมเนย ไนไตรท และไนเตรท เปนสารประกอบไนโตรเจนทเกดจากการยอยสลายสารอนทรยตามขบวนการทตอเนองกน มการนาไปใชไดโดยจลนทรย หากมการสะสมของ สารประกอบไนโตรเจนในนามากเกนไป สตวนาจะมภมตานทานลดลง อกทงอาจเกดสาหรายสเขยวแกมนาเงนขนในบอเลยงสตวนา ททาใหคณภาพของผลผลตตาลงอกดวย การหมนเวยนนาไปฟนฟคณภาพ โดยทมการออกแบบฟารมทถกตอง ใหมนาตนทน สารองไวมากพอ สามารถปองกนปญหาทอาจเกดตามมา

2.8 กาซไขเนา เกดจากการหมกหมมและการเนาสลายของสารอนทรยในสภาวะไรออกซเจน แมความ

เขมขนตาเพยง 0.1 - 0.2 ppm กเปนพษตอสตวนาโดยเฉพาะสตวนาทออนแอมภมตานทานตา จะตายได ระดบความเขมขนเกน 1 ppm สตวนาทแขงแรงมภมตานทานสง อาจมอาการมนเมาและตาย ไดเชนกน ในบอเลยงกงทะเลมโอกาสเกดกาซไขเนาไดงาย ในพนทอบกระแสนาและอากาศ รวมทงทพนดนกนบอ โดยเฉพาะเมอเลยงในปรมาณความหนาแนนสง และมการใหอาหารปรมาณ มากอยางตอเนอง

ห น า | 7

3. การเตรยมบอและอปกรณกอนการเลยง

3.1 เตรยมบอเพอการเลยงกงทะเล 1). เกบกกนาจากแหลงนาธรรมชาตใหเตมทกบอ อยางนอยสงเทาหรอสงกวาระดบนา

ขางเคยง ถาผวหนาดนเปนกรดตองจดการปรบพเอชใหเปนกลางหรอดางออนดวยการหวานปนขาวกอนเตมนา

2). เปดเครองกงหนตนาหรอและเครองอดอากาศลงในนา โดยเฉพาะระหวางเตมวสดปนปรบพเอช

3). ตรวจคาพเอชของนา ในภาวะปกตทกชวงเชา ทยอยใสปนขาวโดยหวานหรอและสาดทวพนผวนาในอตราประมาณ 5-10 กโลกรม/ครง/ไร/ 2–4 ครง/วน เพอเปนปจจยรวมในการชวยแปรสภาพสารประกอบอนตราย เชน ไอออนโลหะกลมเหลกทอยในรปอนมลเฟอรรส กลมกาซอนตรายตางๆ ทละลายอยในนา เปนตน ตกตะกอนยอนกลบกลายไปอยในรปทเปนประโยชนตอสงมชวตตางๆ ตอวงจรอาหารธรรมชาต กงและสตวนาทจะเลยง

3.2 เตรยมบอเพอการเลยงปลากะพงขาว บอเลยงปลากะพงขาวควรมขนาด ½ - 2 ไร และควรมความลก 1.5-2.0 เมตร รปราง

บอเลยงสวนใหญเปนรปสเหลยมผนผา กอนการนาปลาลงเลยงตองลอกเลนทา ความสะอาดบอ หากเปนบอเกาใชปนขาวในอตรา 25-30 กโลกรมตอไร หวานใหทวบอ เพอเปนการฆาเชอโรค แลวตาก บอใหแหง สวนนาทจะนาเขาบอจะตองกรองผานตะแกรง เพอปองกนศตรของปลากะพงขาวโดยนาในบอมความลกประมาณ 1.5-1.8 เมตร สาหรบลกปลาทนามาปลอยเลยงควรมขนาดความยาว 2-3 นว และเปนปลาทฝกใหกนอาหาร แบบทไมมชวตจาพวกเนอปลาหรออาหารผสมไดดแลว อตราการปลอยปลาคอ 3,200 ตวตอไร

4. หลกการพนฐานในการเลยงสตวนา

4.1 การจดการลกพนธ 1) การจดการลกพนธกงทะเล

ลกกงทะเลทนยมนามาปลอยลงเลยงทวไป มกจะเปนลกกงระยะ พ 15 ขนไป ควรมขนาดใกลเคยงกน มความแขงแรงไมเจบปวย ทนทานตอการแปรเปลยนของสภาพแวดลอมอยางกะทนหน กอนนาลกกงมาปลอยลงเลยง ควรประสานงานกบทางโรงเพาะฟกใหชวยปรบความเคมของนาในบออนบาลลกกงของโรงเพาะฟก ใหใกลเคยงกบความเคมของนาในบอทจะนาลกกงมาปลอย อกทงควรเปดเครองกงหนตนา หรอและเครองอดอากาศในนาผานทอเพมลวงหนาอยางนอย

ห น า | 8

หนงวน เพอเพมอากาศในนากอนทจะปลอยลกกงลงเลยงหนาแนนในอตราประมาณ 1-2 แสนตว/ไร เวลาปลอยลกกง นาทงทใชในการลาเลยงและนาในบอควรอยในภาวะปกตดวย

2) การจดการลกพนธปลากะพงขาว การเลยงปลากะพงขาวจะตองคดปลาทใกลเคยงกน ลกปลากะพงทเรมปลอย

สามารถปลอยไดตงแตขนาด 1.5 เซนตเมตร ขนไป อตราการปลอย 100-300 ตว/ตารางเมตร ขนอยกบขนาด และคณภาพนา ไดแก – ลกปลากะพงขาวขนาด 1.5-2.0 เซนตเมตร อตราปลอย 500-750 ตว/ตารางเมตร – ลกปลากะพงขาวขนาด 5.0-7.0 เซนตเมตร อตราปลอย 400-500 ตว/ตารางเมตร – ลกปลากะพงขาวขนาด 10.0-15.0 เซนตเมตร อตราปลอย 200-250 ตว/ตารางเมตร – ลกปลากะพงขาวทเลยงในกระชงจะเจรญเตบโตไดขนาดตลาด (500-800 กรม)

การคานวณอตราการปลอย จานวนปลาทปลอย (ตว/ลบ.ม.) = นาหนกปลาทจะจบ/ลบ.ม.

************************* นาหนกเฉลยของปลาทตองการจบ การปลอยลกปลากะพงขนาด 10-15 เซนตเมตร อตรา 100 ตว/ตารางเมตร ใช

เวลาเลยงประมาณ 6-7 เดอน

4.2 การจดการอาหาร คาใชจายในการเลยงสตวนาสวนทมากทสดเปนเรองของคาอาหาร และรองลงมากจะ

เปนคาพลงงานทใชในการหมนเคลอนมวลนาและเตมอากาศ คาใชจายในสวนของคาอาหารนนเปนสดสวนกบผลผลตทไดรบอยแลว ซงไมสามารถจดการใหตนทนลดนอยลงไดมากนก ตองอาศยการจดการสภาพแวดลอมของระบบเลยงใหด อตราแลกเนอจงตาลงไดบางสวน

1) การจดการอาหารสาหรบกงทะเล หลงจากปลอยลกกงลงเลยงกเรมตนใหอาหารสาเรจรปทนท โดยในภาวะปกต ม

อตราการใหโดยสงเขป ดงน กง พ 15 –30 ใหอาหารวนละประมาณ 15 –20 % ของนาหนกตว กง พ 30 –40 ใหอาหารวนละประมาณ 10 –15 % ของนาหนกตว กง พ 40 –50 (กงเลก 1 –3 กรม/ตว) ใหอาหารวนละประมาณ 5–10 % ของ

นาหนกตว

ห น า | 9

กงรน 3 –12 กรม/ตว ใหอาหารวนละประมาณ 5 % ของนาหนกตว กงกลาง 12 –30 กรม/ตว ใหอาหารวนละประมาณ 4 % ของนาหนกตว กงใหญ 30 กรม/ตวขนไป ใหอาหารวนละประมาณ 3 % ของนาหนกตว

ตามปกตจะใหอาหารวนละประมาณ 4 มอ โดยหวานใหกระจายทวพนบอ พรอมทงแบงอาหารสวนหนงไวใสยอตงลงในบอประมาณ 1 ยอ/ไร (อตราอาหารทใสในยอนนมหลากหลายสตรทใชในการคานวณ แต ณ ทนใชประมาณ 0.5 % ของนาหนกอาหารทใชเลยงหรออาจจะใสอาหารในยอประมาณ 1 ชอนชา/ยอ ในชวง 1-2 สปดาหแรก แลวใสเพมขนตอเดอนไมเกน 1 ชอนโตะ/กง 100,000 ตว) หลงจากนนประมาณ 2 ชวโมง จงยกยอขนจากบอตรวจดวาอาหารหมด หรอไม ถาอาหารเหลอกควรปรบลด ถาอาหารหมดกควรปรบเพมหรอใหเทาเดม ยกเวนในชวงระหวางเกดภาวะแทรกซอนทางลบจากการเปลยนแปลงสภาวะแวดลอมตางๆ อยางกะทนหน ใหลดหรองดอาหารในแตละมอตามความเหมาะสม ควรตรวจอณหภมกอนใหอาหารทกมอแลว ควรคาดการณตอไปดวยวาชวงตอไปอณหภมจะสงขนหรอลดลดหรอกลบคนสภาวะปกต พรอมตรวจสขภาพสตวนาทงในยอและชานบอพรอมกนไปดวย

อาหารกงตองมทะเบยนควบคมทสามารถสงเกตเหนไดอยางชดเจนทถง โดยตองม รายละเอยดแสดง ประเภท หมายเลข และคณภาพของอาหาร ปรมาณบรรจ วธใช วนทผลต วนทหมดอาย รหสการผลต และขอแนะนาในการใชเลยงกง ถงบรรจตองแหง ไมฉกขาด ไมมคราบนามน ไมชน เมดอาหารภายในตองอยในสภาพดไมรวน ไมชน ไมขนรา

เกบอาหารไวในสถานททมความรมรน ไมรอน ทวางอาหารควรระบายอากาศไดด ไมชน แฉะ ปลอดภยจากการกดแทะกดกนของสตวอนๆ และมการปองกนฝนสาดเปนอยางด ในขณะทเกบสตอกอาหารไมควรวางไวกบพนซเมนต อาหารจะอบชนและขนราไดงาย

2) การจดการอาหารสาหรบเลยงปลากะพงขาว อาหารทใชเลยงปลากะพงขาวไดแก อาหารเมดสาเรจรป หลกการใหอาหารปลา

กะพงขาวสรปไดดงน 1. ใหอาหารวนละ 1-2 ครง ตรงตามเวลา 2. ใหอาหารใหเปนท เชน บรเวณทใกลกบประตนาบรเวณทอทระบายนาเขา 3. หลกเลยงการใหอาหารบรเวณมมบอทงส เพราะจะทาใหเกดการหมกหมมของ

อาหารทเหลอไดงาย 4. โยนอาหารใหปลาครงละนอย ๆ รอจนอาหารหมดกอนจงใหตออกเชนนเรอยไป 5. ปรมาณอาหารทใหจะสงเกตไดจากปลาจะไมขนมาฮบอาหารกนอก จงหยดให

อาหารถาปลาอดอาหารพบวา ปลากะพงขาวจะกนกนเองดวย

ห น า | 10

4.3 เฝาระวงสขภาพสตวนาเบองตน 1) เฝาระวงสขภาพกงทะเลเบองตน

สงเกตลกษณะภายนอกและพฤตกรรมของกง เชน ความแขงแรง ความสะอาดของลาตวกงทเขามากนอาหารในยอ หรอกงทไดจากการทอดแห และจาแนกกงสขภาพดงตอไปน กงทมสขภาพแขงแรง

(1) กงโตมขนาดตามปกต กนอาหารด มอาหารเตมลาไส สงขบถายยาว (2) ลาตวใส สะอาด เหงอกสะอาด รยางคครบถวน (3) เมอสองไฟตาจะสะทอนสแดงและปฏกรยาตอบสนองวองไว

กงปวย (1) กงโตชา สคลา เกาะบรเวณขอบบอ หรอวายนาลองไปมาบนผวนา (2) กงกนอาหารลด ขกงมสผดปกต ลาตวขนขาวไมสะอาด เหงอกมสตางๆ

หนวดกด ขากดดา (3) ตวซด ตบซด บวมโตหรอหดผดปกต เปลอกนม ลาตวมสแดง หรอมดวงขาว (4) ลกษณะอนๆ ตามอาการของโรค ฯลฯ

2) เฝาระวงสขภาพปลากะพงขาวเบองตน ในการเลยงปลากะพงขาวทสาคญ พงระลกไวเสมอคอการดแลสขภาพปลาให

แขงแรงอยเสมอเปน วธปองกนโรคทดทสด ควรหมนสงเกตการเปลยนแปลงของสงทเกดขนเสมอ เชน ปลาปวยสามารถสงเกตได จากการกนอาหารลดลงหรอไมกนอาหาร ลอยตวบรเวณผวนาหรอเซองซม สาหรบสภาพแวดลอมอนๆ ทตอง ระมดระวงในการอนบาลลกปลากะพงขาว

4.4 การเฝาระวงสมดลนเวศนฟารมเบองตน “ระบบนเวศนของฟารม” หมายถง พนทจากดทมนษยทาการเกษตรกรรม จาเปนตอง

จดความสมพนธของวงจรหวงโซอาหารธรรมชาตใหสมดล 1) เมอสภาวะแวดลอมเปลยนแปลงอยางกะทนหน เปนเหตใหภมตานทานของสตวนา

ลดลง วงจรอาหารธรรมชาตแปรเปลยนไมสมดล เกดเชอโรคปรสตและมลพษตอสตวนา ภาวะทควบคมไมไดจากอทธพลของธรรมชาต ตวอยางเชน

- ชวงฝนแรกตอเนองจากภาวะแหงแลงหรอฝนทงชวงมานาน จะยงมฝนละอองสงปฏกลตางๆ ทเกดจากการประกอบกจกรรมของมนษย ฝนแรกจะถกชะลางลงมาสแหลงนาธรรมชาตและรวมทงบอเลยงสตวนา

- อณหภมนาของนาทเปลยนแปลงเกนกวาภาวะปกต 2 องศาเซลเซยส อยางกะทนหน สตวนากนอาหารนอยลง

ห น า | 11

- รอยตอของการเปลยนนา ฤดกาล และลมมรสม ฯลฯ การแพรกระจายของเชอโรค ปรสต ตามฤดกาล โดยเฉพาะชวงปลายฝนตนหนาว

2) การรกษาและฟนฟตกแตงสภาพแวดลอมระหวางการเลยง ในภาวะปกต แนวทางปฏบตพอสงเขป ดงน

- การเพมอากาศลงนา และเปดเครองกงหนตนาตอเนองในชวงกลางคน (ปดเครอง กงหนตนาในชวงระหวางการใหอาหารประมาณ 1 ชวโมง)

- ตรวจสภาพเลนพนบอ ตกแตงเกบกวาดชาระลางภายในฟารมใหสะอาด โดยทยอยตกแตงพช เกบขแดด ขยะทกวน ตลอดจนทาความสะอาด ตรวจสภาพ ซอมบารง ทอ เสาหลก ทน ใบตนา และอปกรณตางๆ อยางนอยสปดาหละครง

- การผนนาโดยทยอยสบหรอผนนาจากบอเกบกกนา อยางนอย 2 ครง/สปดาห เพอทดแทนนาสวนทระเหยและรวซม แลวเตมนาจากแหลงนาธรรมชาตทดแทน

- ตรวจวดและปรบคณภาพนาใหอยในระดบทเหมาะสม ตรวจออกซเจน พเอช ทก วน วดความเคม ไนไตรท ไนเตรท อลคาไลนต ฯลฯ อยางนอยสปดาหละครง ในการตรวจคณภาพนาควรบนทกผลการตรวจสอบ พรอมจดการปรบวธการเลยงใหเหมาะสมดวย ในชวงเกดสภาวะแวดลอมเปลยนแปลงอยางกะทนหน เชน เกดภาวะรอนอบอาว หนาวเยน ควรวดอณหภมกอน เพอปรบปรมาณการใหอาหารดวย

- สมชงนาหนกสตวนาทเลยงประมาณ 2 สปดาห/ครง

5. การเกบเกยว และการปฏบตหลงการเกบเกยวกอนการจาหนาย วธการจบสตวนาทดจะสามารถรกษาคณภาพและความสดของสตวนา กอนการจบสตวนา

ตองมการวางแผนลวงหนาเพอใหสามารถดาเนนการจบและแชเยนไดอยางรวดเรวและถกสขอนามย โดยไมกอผลกระทบตอสงแวดลอมอกดวย ในระหวางขนตอนการเกบเกยวจะไมใชสารตองหาม เลอก ผรบซอทไดรบการรบรองมาตรฐานดานสขลกษณะการดแลรกษาสตวนาหลงการจบและการขนสง หรอมการขนทะเบยนผซอกบกรมประมง

ห น า | 12

บรรณานกรม กรมประมง, 2546. มาตรฐานกระบวนการผลต ผลผลต และผลตภณฑประมง. โรงพมพชมนม

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด, กรงเทพฯ. 78 หนา กรมประมง, 2549. คาแนะนาการปฏบตทดสาหรบการเลยงกงขาว (Litopenaeus vannamei)

แบบพฒนา. สถาบนวจยการเพาะเลยงสตวนาชายฝง, สานกวจยและพฒนาประมงชายฝง, กรมประมง. 44 หนา

ณาตยา ศรจนทก, 2550. “สถานการณการผลต ราคาและการคากงของไทย” จลสารเศรษฐกจการประมงสวนเศรษฐกจการประมง, กรมประมง, ปท 11 ฉบบท 1 เดอนมกราคม – มนาคม 2550.

ประวทย สรนรนาถ, 2531. การเพาะเลยงสตวนาทวไป. ภาควชาเพาะเลยงสตวนา, คณะประมง, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 212 หนา.

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต, 2548. Sudan Red : Challenge to EU Food Control System. www.acfs.go.th

อนนต ตนสตะพานช และสทธชย ฤทธธรรม, 2548. วถมนเกษตรคนสมดล. สานกวจยและพฒนาประมงชายฝง, กรมประมง. 32 หนา.

ห น า | 13

หากมความประสงคจะใชบรการตวอยางสตวทดลองเพอการวจยทางดานวทยาศาสตร หรอพนทในอาคาร และ/หรอ นอกอาคาร จะตองปฏบตตามขนตอนทไดกาหนดไว ดงตอไปน

ขนตอนการใชสตวทดลองทางวทยาศาสตร และสถานท ศนยวจยเทคโนโลยทางทะเล คณะเทคโนโลยทางทะเล

บคคลหรอหนวยงานภายนอก อาจารย และนสตภายในคณะฯ

ขนตอนการขอใชบรการตวอยางสตวทดลองเพอการวจยทางดานวทยาศาสตร

ดาวนโหลดแบบฟอรมขอใชกงกลาดา และ/หรอสตวนาอนๆ พรอมกรอกรายละเอยดใหชดเจน

เจาหนาทเสนอตออาจารยผดแล

ศนยวจยฯ และคณบดคณะฯ เพอ

ลงนามอนมต

นาเอกสารแบบฟอรมฯ ยนทศนยวจยเทคโนโลยทางทะเลดวยตนเอง

โดยตองสงลวงหนาอยางนอย 2 วน

(ไมนบวนหยดราชการ)

แนบหนงสอขอความอนเคราะหตวอยางสตวนา จากหนวยงานนน (ถาม) และ/หรอแนบสาเนาบตร

ประจาตวประชาชน สงทางโทรสาร

ผสนใจขอใชตวอยางสตวทดลองเพอการวจยทางดาน

วทยาศาสตร (ใชแบบฟอรม MTRC-Animal)

เสนออาจารยทปรกษาประจาวชา / ปญหา

พเศษ (นสต) และอาจารยผดแลศนยวจยฯ

และเสนอตอคณบดคณะฯ เพอลงนามอนมต

ห น า | 14

รอการตดตอกลบจากเจาหนาทประจาศนยวจยฯ เพอยนยนตามกาหนดวนและเวลาทสามารถเขารบตวอยางสตวนา กรณทเปนนสตใหตดตอสอบถามวนและเวลาดวยตนเอง

กบเจาหนาทโดยตรง

เขารบตวอยางสตวนาตามวนและเวลาทกาหนด

วนและเวลาทเปดใหบรการ : จนทร – ศกร ตงแตเวลา ๘.๓๐ – ๑๖.๐๐ น. หยดตามวนหยดราชการ ตดตอสอบถามขอมลเพมเตมไดท อาคารศนยวจยเทคโนโลยทางทะเล คณะเทคโนโลยทางทะเล มหาวทยาลยบรพา วทยาเขตจนทบร เลขท ๕๗ หม ๑ ถนนชลประทาน ตาบลโขมง อาเภอทาใหม จ.จนทบร ๒๒๑๗๐ หรอตดตอทหมายเลขโทรศพท โทร: ๐๓๙-๓๑๐๐๐๐ ตอ ๑๐๑๓ โทรสาร: ๐๓๙-๓๑๐๑๒๘

ขนตอนการสงมอบตวอยางสตวทดลองเพอการวจยทางดานวทยาศาสตร

เจาหนาดแลสตวทดลอง รบแบบฟอรมขอใชฯ

ทลงนามอนมตจากคณบด เรยบรอยแลว

เกบตวอยางสตวทดลอง ตามขนาดและจานวนทผขอใชตองการ

ห น า | 15

พกตวอยางสตวทดลอง ในพนทกกกนโรคไมเกน 1 วนและทาการงดอาหารกอนการจดสง

บรรจสตวทดลองในถงและเตมอากาศ (O2) และบรรจลงกลองโฟม ปดผนกฝากลอง

เพอพรอมจดสง

สวมวสดกนกร เพอปองกนการเกดการบาดเจบของกง (อาย ตงแต 1 เดอนขนไป)

กงอาย ตากวา 1 เดอน บรรจทความหนาแนน 15 – 20 ตว/ถง กงอาย 2 เดอน บรรจทความหนาแนน 10 ตว/ถง กงอาย 3 เดอน บรรจทความหนาแนน 5 – 7 ตว/ถง กงอาย ตงแต 4 เดอน บรรจทความหนาแนน ไมเกน 5 ตว/ถง

(อาจเปลยนแปลงไดตามเหมาะสม ขนกบขนาดของตวกง)

ห น า | 16

ขนตอนการนาเขาตวอยางสตวทดลอง สตวเลยงและสตวจากธรรมชาต

อาจารย และนสตภายในคณะฯ

กรอกรายละเอยดใหชดเจน ลงในแบบฟอรมขอใชพนทปฏบตการภายในศนยวจยฯ (ใชแบบฟอรม MTRC-LAB 02)

นาเอกสารแบบฟอรมฯ ยนทศนยวจยเทคโนโลยทางทะเลดวยตนเอง

โดยตองสงลวงหนาอยางนอย 2 วน

(ไมนบวนหยดราชการ)

เสนออาจารยทปรกษาประจาวชา / ปญหา

พเศษ (นสต) และอาจารยผดแลศนยวจยฯ

และเสนอตอคณบดคณะฯ เพอลงนามอนมต

เจาหนาดแลสตวทดลอง ดาเนนการตาม

แบบฟอรม โดยจดเตรยมพนท และอานวย

ความสะดวกในการเลยงสตว

พนทปฏบตการในอาคาร พนทโลง (บอเลยง)

ห น า | 17

เอกสารตาง ๆ 1. การขอใชบรการตวอยางสตวทดลองเพอการวจยทางดานวทยาศาสตร

ใชแบบฟอรม MTRC-Animal 2. การขอนาเขาตวอยางสตวทดลอง สตวเลยงและสตวจากธรรมชาต

ใชแบบฟอรม MTRC-LAB 02 3. การขอใชหองปฏบตการภายในศนยวจยฯ ใชแบบฟอรม MTRC-LAB 02-1 4. การขอใชเครองมอวทยาศาสตร ใชแบบฟอรม MTRC-LAB 03 5. การขอใชวสดอปกรณวทยาศาสตร ใชแบบฟอรม MTRC-LAB 04 6. การขอเบกสารเคมและอปกรณสนเปลอง ใชแบบฟอรม MTRC-LAB 05

สามารถรบเอกสารดวยตวเองทศนยวจยเทคโนโลยทางทะเล หรอดาวโหลดไดท

http://marine.chanthaburi.buu.ac.th/research_center.php

ห น า | 18

ภาคผนวก พนทเลยงสตวทดลองในอาคาร และโลงแจง (บอดน)

ห น า | 19

A1

A2

A4

A3

B2

B1

C1

RA

RC

RD

RE

E1

C2

E3

E2

C3

D1

D2

D3

ศนยวจย อาคารเรยนเฟส

1

อาคารเครอง

กรองน า

โรงเพาะฟก

หอง

น า

อาคาร

เรยนเฟส

2

งานชาง

บอน าจด

บอพก

M1

M6

M2

M3

M4

M5

คลองนาทง

แนววางเครองใหอากาศ

เสาไฟฟา

ปมนา

ทางนาเขา

พนทโลงแจงสาหรบเพาะเลยงสตวนา