สรุปผลการดำาเนินงาน และนำา ......2 สร...

1

สรปผลการดำาเนนงาน และนำาเสนอชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทดโครงการพฒนาศกยภาพภาค และตดตามประเมนผล(ชมชนจกรยานเพอสขภาวะ) ป 2 สงหาคม 2560

2 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

เกรนนำา1.ทมา การดำาเนนงานเรมตนขนเมอสำานกสรางสรรคโอกาสและนวตกรรมหรอสสส.สำานก6รวมกบสถาบนการเดนและการจกรยานไทย(ThailandWalkingandCyclingClubInstitute:CWIT)และชมชนเลกๆทวประเทศจำานวน99ชมชนรวมกนลงมอทำาเรองเลกๆใหเปนเรอง(ยง)ใหญภายใตโครงการพฒนาศกยภาพตดตามสรปผลการดำาเนนงานชดโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะเปาหมายใหญคอคนในชมชนใชจกรยานเดนทางไปไหนมาไหนในระยะใกลๆ1-3กโลเมตรหรอการทชมชนไดจดสภาพพนททในชมชนนนๆใหเออตอการใชจกรยานตามรปแบบการจดการทเหมาะสมของแตละพนทเพอทจะนำาไปสการเกดสขภาวะทดในชมชนสงคมทนาอย(LivableSociety)ตอไป

3

2.วตถประสงค และผลลพธของการทำางาน

1.พฒนาศกยภาพของผรบผดชอบโครงการยอยชมชนจกรยานเพอสขภาวะใหสามารถจดทำาขอเสนอโครงการยอยทมคณภาพและสามารถดำาเนนงานจนบรรลตามวตถประสงคของโครงการยอยไดอยางมประสทธภาพ

ผลลพธ โดยมตวแทนใจรวมกระบวนการพฒนาขอเสนอโครงการจำานวน103พนทและไดขอเสนอโครงการยอยทผานการกลนกรองทางวชาการตามมาตรฐานของสสส.จำานวน99พนทและคมอการพฒนาชดโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะทมคณภาพ

2. พฒนาความรและทกษะในการสนบสนนวชาการการตดตามและประเมนผลใหกบทมสนบสนนวชาการในพนทเพอหนนเสรมใหกบผรบทนโครงการยอยไดอยางมประสทธภาพ

ผลลพธ ทมสนบสนนวชาการไดรบการพฒนาทกษะในการตดตามสนบสนนโครงการเชงผลลพธสามารถตดตามสนบสนนโครงการไดอยางมประสทธภาพและมทมสนบสนนวชาการในพนทอยางนอยภมภาคละ1คน

4 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

3. ดำาเนนการตดตามสนบสนน พฒนาภาคผรบทนและประเมนผลโครงการในพนทใหทำางานอยางมประสทธภาพ

ผลลพธ ภาครบทนเขารวมกระบวนการพฒนาศกยภาพจำานวน98ของโครงการยอยทงหมดทไดรบการสนบสนนรวมทงผรบทนมความรความเขาใจในระเบยบของสสส.และสามารถใชจายงบประมาณสอดคลองตามวตถประสงคของโครงการมโครงการเสยงไมเกนรอยละ2มผลการดำาเนนงานมประสทธภาพและบรรลตามเปาหมายทตงไวไมนอยกวารอยละ90เมอสนสดโครงการสามารถตดตามโครงการใหสงมายงสสส.ไดทนตามระยะเวลาทกำาหนด

4. การจดใหการถอดบทเรยนชดโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ และสงเคราะหความรเชงผลลพธทเกดจากการดำาเนนงาน นำาไปเผยแพร ขยายผล ผานชองทางการสอสารสาธารณะ

โดยมตวชวดความสำาเรจคอไดชมชนจกรยานทมแนวทางปฏบตด(BestPractices)ในการดำาเนนงานพรอมเผยแพรและขยายผลเชงปฏบตการไดไมนอยกวารอยละ20ของโครงการทงหมดผลลพธทไดจำานวน25พนทและมรอยละ50ของโครงการแนวทางปฏบตด(BestPractices)ไดรบการเผยแพรผานชองทางการสอสารสาธารณะตางๆ ในสวนของโครงการยอยทผานการคดเลอกใหเขารวมกระบวนการดวยกนนนกไดมการกำาหนดตวชวดเชงผลลพธเชนกนคอ (1)คนในพนทใชจกรยานเดนทางในชวตประจำาวนเพมขนอยางนอยรอยละ15 (2)ชมชนมความพยายามในการจดสภาพแวดลอมหรอพนททเออตอการใชจกรยานในชมชน(อยางนอย3แหง/จด/เรอง/กลม) (3)เกดกระบวนการการมสวนรวมในชมชนคณะทำางาน/แกนนำาเพอสรางชมชนจกรยานทมมาจากทกภาคสวน (4)พนทโครงการยอยสามารถกำาหนดตวชวดโครงการตามบรบทของพนทและขอตกลงรวมกนของคณะทำางานเชนสขภาพชมชนสขภาพรางกายทแขงแรงขน

5

3.กลมเปาหมาย โดยทมกลมเปาหมายของการทำางานรวมกนดงนองคกรปกครองสวนทองถน(อปท.)หนวยงานภาครฐชมชนภาคประชาสงคมทสนใจเขารวมโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ ในป2559-2560มทงหมด99ชมชนใน34จงหวดทวประเทศ ภาคเหนอจำานวน35พนทโครงการ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอจำานวน23พนทโครงการ ภาคกลางตะวนออกและตะวนตกจำานวน27พนทโครงการ ภาคใตจำานวน14พนทโครงการ

นยามสภาพแวดลอมหรอปจจยทางสงคมทเออตอสขภาพ-สภาวะองครวม เชน (1) การเกดกฎ กตกา ระเบยบ มาตรการชมชนหรอสญลกษณในชมชน เชน มาตรการลดความเรวของยานยนตในเขตชมชน หนาโรงเรยน ยานการคา และหรอพนทอนๆ ตามแตตกลงกน เพอสรางความปลอดภยของคนในชมชน (2) การเกดกลไก ระบบ หรอโครงสรางในชมชนทพฒนาขนใหม เชน กองทนจกรยานของชมชน , การจดสภาพแวดลอมใหเออตอการใชจกรยานในชมชน เชน การปลกตนไมใหรมเงา ขยายไหลทางถนน การเพมไฟสองสวางในเวลากลางคน การตดตงไฟกระพรบชะลอยานยนต การมคลนกจกรยานในชมชน เปนตน

6 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

4. กรอบกระบวนการโครงการพฒนาศกยภาพภาคฯ

11 จงหวดนาน 3 พนทพะเยา 1 พนทเชยงราย 4 พนท ลำาพน 3 พนทลำาปาง 2 พนทเชยงใหม 8 พนทตาก 2 พนทพษณโลก 4 พนทแพร 2 พนทสโขทย 4 พนทอตรดตถ 2 พนท

ภาคเหนอ

7 จงหวดนครราชสมา 8 พนทศรสะเกษ 2 พนทอดรธาน 2 พนทชยภม 6 พนทขอนแกน 2 พนทบรรมย 2 พนทรอยเอด 1 พนท

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

6 จงหวดกรงเทพมหานคร 1 พนทอางทอง 6 พนทนครสวรรค 3 พนทสงหบร 1 พนทอยธยา 1 พนทชยนาท 1 พนท

ภาคกลาง

2 จงหวดกาญจนบร 6 พนทสพรรณบร 1 พนท

ภาคตะวนตก

4 จงหวดนครนายก 2 พนทระยอง 2 พนทฉะเชงเทรา 3 พนทชลบร 1 พนท

6 จงหวดสราษฎรธาน 2 พนท พทลง 3 พนทตรง 4 พนทพงงา 1 พนทสงขลา 2 พนทนราธวาส 2 พนท

ภาคตะวนออก

ภาคใต

โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ 99 พนท

7

4.1 การพจารณาคดเลอกพนทเขารวมโครงการ โดยเปดรบสมครและพจารณาคดเลอกพนทเขารวมโครงการโดยการประชาสมพนธไปยงกลมเปาหมายทวประเทศ(ใชหลกการแบบกระจายภมภาค)และพนทใกลเคยงกบพนทดำาเนนงานโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในปท1ทงนคณสมบต(เบองตน)ของพนททจะพจารณาเพอคดเลอกเขารวมพฒนาโครงการยอยปท2ดงน การใหความสำาคญจากระดบนโยบายทองถน/ชมชน ความพรอมดานกายภาพหรอโครงสรางของชมชนขอบเขตกลมเปาหมายและบรบทพนท ความรวมมอจากหนวยงานภาคสวนทเกยวของ

4.2 กระบวนการพฒนาศกยภาพภาคผเขารวมโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ การพฒนาศกยภาพเสรมทกษะตดตามเพอสนบสนนและการสงเคราะหผลเปนกลไกและกระบวนการสำาคญในการทจะสรางความยงยนตอการพฒนาชมชนสงคมประเทศสถาบนฯจงยดหลกและกรอบทำางานของโครงการดงน 1. การมสวนรวมของประชาชน (People Participation) เปนการเปดโอกาสใหประชาชนรวมคดตดสนใจวางแผนปฏบตตามแผนและตดตามประเมนผลในกจกรรมหรอโครงการใดๆทจะทำาในชมชนเพอใหประชาชนไดมสวนรวมอยางแทจรงในการดำาเนนงานอนเปนการปลกฝงจตสำานกในเรองความเปนเจาของโครงการหรอกจกรรม 2. การชวยเหลอตนเอง (Aided Self - Help)เปนอกแนวทางการพฒนาทสำาคญเพราะเราตองพฒนาใหประชาชนพงตนเองไดมากขนโดยมรฐเปนผชวยเหลอสนบสนนสวนทเกนขดความสามารถของชมชนตามโอกาสและหลกเกณฑทเหมาะสม 3. ความคดรเรมของชมชน (Initiative) ความคดรเรมตองมาจากชมชนซงตองใชวถแหงประชาธปไตยและการใหโอกาสกระตนการศกษาใหประชาชนเกดความคดและแสดงออกซงความคดเหนอนเปนประโยชนตอชมชนสวนรวม

8 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

4. ความตองการของชมชน (Felt - Needs) การพฒนาชมชนตองใหสมาชกชมชนและองคกรชมชนคดและตดสนใจบนพนฐานความตองการของชมชนเองเพอใหเกดความเปนเจาของรวมกนนนเปนกญแจดอกสำาคญตอความยงยน 5. การศกษาภาคชวต (Life Long Education)งานพฒนาชมชนถอเปนกระบวนการใหการศกษาภาคชวตแกประชาชนนำาไปสการพฒนาคนการใหการศกษาตองใหการศกษาอยางตอเนองกนไปตราบเทาทบคคลยงดำารงชวตอยในชมชน การเสรมสรางศกยภาพเพอใหมความสามารถในการดำาเนนงานใหบรรลเปาหมายตองอาศยศกยภาพอยางนอย4ระดบ(ดงรป)ประกอบดวย (1) ศกยภาพระดบบคคล (2) ระดบชมชนและทองถนรวมถงศกยภาพระดบ(3) โครงสรางองคกรและ/หรอเครอขาย นอกจากนยงตองคำานงถง (4) การมสภาพแวดลอมทเออตอการดำาเนนโครงการดวย

9

รปการเสรมสรางศกยภาพทองถน

(1)KASModel2ประกอบคอมองคความรเรองจกรยานความสำาคญของการใชจกรยานเปนเครองมอในการพฒนาชมชนสพนทสขภาวะและการมทศนคตทถกตองตอการสงเสรมใหเกดการใชจกรยานในวถชวตประจำาวนผลประโยชนทจะไดรบจากการสรางชมชนจกรยานและกระบวนการสำาคญคอเกดทกษะและความสามารถในการดำาเนนการตามขนตอนการสรางชมชนจกรยาน

(2)กระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมประกอบดวย(1) รวมศกษาคนหาขอมลเพอสำารวจสถานการณความตองการของชมชนในการสรางชมชนจกรยานฯและรวมถงการรวมรบรขาวสาร(2) การรวมคดออกรปแบบ(Design)การสรางชมชนจกรยานสขภาวะเพอตอบโจทยของชมชนรวมกน(3) รวมวางแผนการดำาเนนงานกำาหนดภาระหนาทบทบาทของแตละภาครวมทงกำาหนดระยะเวลาดำาเนนงาน(4) การรวมตดสนใจตอแนวทางดำาเนนงานรวมตดสนตอการใชทรพยากรทมอยางจำากดเพอใหเกดประโยชนสงสด(5) รวมปฏบตตามแผนงานและกจกรรมทกำาหนดไวอยางสมำาเสมอ(6) รวมตดตามและประเมนผลโครงการฯ

2. การเสรมสรางศกยภาพบคคล KAS Model มองคประกอบ ดงน K-knowledge : มองคความรทจำาเปนและเกยวของ A-Attitude : มทศนคตทดตองาน S-Skill : เกดทกษะและความเชยวชาญทสามารถดำาเนนงานได ขอมลจาก “การพฒนาทรพยากรบคคลเชงกลยทธ” โดย ดร.สมโภชน นพคณ

10 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

ทงนกระบวนการพฒนาศกยภาพผแทนชมชนทเขารวมโครงการนอกจากผแทนชมชนจะรบรรบทราบเขาใจตอหลกการและแนวคดโครงการการสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะแลวผลจากการพฒนาศกยภาพคาดหวงใหชมชนไดนำาองคความรประสบการณทกษะการดำาเนนงานปรบใชเพอการพฒนาตอยอดกจกรรมดำาเนนโครงการ/แผนงานตามหลกแนวคดพนฐานการพฒนาชมชนใหเกดความยงยน

การพฒนาศกยภาพตลอดโครงการผานเวท(1)ประชมปฏบตการเพอสรางความเขาใจการพฒนาโครงการและอบรมเชงปฏบตการการพฒนาศกยภาพภาคผรบทนทงนเพอใหตวแทนภาครเขาใจกระบวนการแนวทางการสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะผแทนสามารถตระหนกรในพลงของตนและพลงของชมชนในการขบเคลอนสการสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะ

4.3 ตดตาม สนบสนน และประเมนผลการลงพนทในแตละภมภาคดวยการจดตงคณะตดตามสนบสนนวชาการชมชนจกรยานเพอสขภาวะประกอบดวย(1)ทปรกษา(2)หวหนาโครงการพฒนาศกยภาพภาคฯ(3)เจาหนาทบรหารโครงการฯและหรอ(4)ทมสนบสนนวชาการในพนท(Node)โดยมภารกจหลกคอการตดตามความกาวหนาการดำาเนนงานตามแผนของแตละโครงการรวมทงการใหคำาปรกษากำาลงใจและการจดใหมเวท/การประชมกลมยอยในพนท/ในภมภาคเพอรบรบทราบปญหาอปสรรคขอคนพบระหวางการดำาเนนงานปจจยทสงผลสำาเรจตอความสำาเรจ(ตามแผนการดำาเนนงานทกำาหนดไว)รวมทงการสนบสนนขอมลดานวชาการเพอเปนแนวคดหลกการสำาหรบคณะทำางานเปนตน

11

การเวทจดประชมแลกเปลยนเรยนเรยนรและรายงานผลความกาวหนาระดบภมภาคเพอใหผรบทนโครงการรายงานความกาวหนาของการดำาเนนงานปจจยสำาเรจปจจยอปสรรคบทเรยนรจากการดำาเนนงานในระยะครงปแรกเพอปองกนความเสยงทจะทำาใหโครงการลาชาหรอไมสำาเรจและสรปหาแนวทางเพอดำาเนนงานโครงการตอไปใหสำาเรจและรวมแลกเปลยนเรยนรกบภาคเครอขายฯ การใหความสำาคญและยกระดบผประสานระดบพนทขนมาเปนทมสนบสนนวชาการในพนทซงนบเปนผลผลตจากการดำาเนนงานในปท1การยกระดบโครงการพฒนาศกยภาพฯในปท2จงใหความสำาคญตอกลมผประสานระดบพนท(node)โครงการฯจงมแนวทางการพฒนาศกยภาพของผประสานงานระดบพนทเพอใหมทกษะความรความเขาใจในการบรหารจดการโครงการตามแนวทางการสนบสนนทนโครงการของสสส.รวมถงการตดตามสนบสนนโครงการและประสานงานโครงการในพนท

12 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

โดยทมสนบสนนวชาการไดตดตามประเมนผลตามกรอบการทำางานในกระบวนการของการทำางานของโครงการยอยดงตอไปน (1)การสรางกลไกคณะทำางานและกำาหนดบทบาทหนาทในการทำางานของแตละภาค/การแผนงานใหชดเจนเพอปฏบตงานสรางการมสวนรวมของภาคในพนท (2)กำาหนดพนทและกลมเปาหมายทชดเจน/สำารวจขอมลชมชน (3)การปฏบตงานตามแผนเชนประชมคณะทำางานตามวาระ/วางแผนการทำางาน,กจกรรมใหขอมลชมชนสรางการรบรใหความรแกประชาชน,การประชาสมพนธ,กจกรรมรณรงคสรางสรรค,กจกรรมอนๆทสำาคญ(สอดคลองกบแผนงานโครงการหลก)และผลงานทมผลตอการคณคาตอชมชนตลอดจนการเกดนวตกรรมของพนท(ถาม) (4)รายงานผลความกาวหนาแตละระยะตามกรอบเวลา (5)การเขารวมเวทรายงานความกาวหนาโครงการและเตมเตมความรและเขารวมเวทการถอดบทเรยนระดบภมภาค (6)การสรปผลรายงานผานระบบออนไลนตลอดโครงการเพอสงสสส.

13

6.การสรปบทเรยนโครงการฯ โครงการพฒนาศกยภาพภาคฯหลงจากตดตามประเมนไดจดดำาเนนการสรปผลและดำาเนนการวเคราะหรวมถงการสงเคราะหความรเชงผลลพธเพอรวบรวมองคความรเชงปฏบตการรวมถงการคนหาแนวทางการทำางานทด(bestpractices)จาก98โครงการยอยทไดรบทนเพอนำาไปสการขยายผลการปฏบตไดไมตำารอยละ20โครงการชมชนจกรยานสขภาวะผานเวทถอดบทเรยนพนทระดบภมภาคโดยโครงการพฒนาศกยภาพภาคฯดำาเนนการจดประชมเชงปฏบตการถอดบทเรยนชมชนจกรยานเพอสขภาวะในระดบภมภาค รวมไปถงการจดเวทสมมนาสรปผลและปดโครงการฯเพอนำาเสนอผลการดำาเนนงาน(ภาพรวม)ทงหมดของโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะการจดนทรรศการนำาเสนอผลสมฤทธ/ตวอยางทดของโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะอยางนอยรอยละ20ของจำานวนโครงการยอยในเวทมการสมมนาแลกเปลยนบทเรยนและเรยนรเพอเปนแนวทางพฒนาการทำางานในพนท

14 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

กรอบการดำาเนนโครงการ

15

ตวอยางโครงการเดนชมชนจกรยานเพอสขภาวะปท 2

16 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะปท2ทมพนทชมชนตำาบลทองททองถนและภาคทเกยวของรวมกนดำาเนนงานอยางเขมแขงจำานวน98พนทกระจายอยทวทกภมภาคของประเทศแตละพนทดำาเนนการตามสภาพบรบทของตนเองภายใตกรอบแนวคดและกระบวนการดำาเนนงานของโครงการหลกคอ 1)การสงเสรมใหมผใชจกรยานในชวตประจำาวนเพมขน 2)การมสภาพทางกายภาพทเออตอการใชจกรยานในชวตประจำา วนของคนในชมชน 3)การสรางกระบวนการมสวนรวมของภาคในระดบพนทในการรวม กนขบเคลอนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะทยงยนโดยม แนวทางทเกดขนอยางเปนรปธรรมของโครงการชมชนจกรยาน เพอสขภาวะปท2สามารถสรปได4แนวทางความสำาเรจ ไดแก 1)มฐานทนดวฒนธรรมทองถนเออเกดจากความพรอมทางดานทนเดมของพนทเชนสภาพบรบททางกายภาพวฒนธรรมเดมของทองถนทสอดคลองกบการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนของคนในพนทแตการเปลยนแปลงไปตามยคสมยอาจจะสงผลใหการใชจกรยานในการเดนทางของคนในพนทลดนอยลงโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะเขาไปดำาเนนการใหคนในพนทฟนวถดงเดมของคนในชมชนใหสามารถปรบประยกตใชกบสภาพการเปลยนแปลงใหมไดอยางลงตวและนำาสผลของการเกดสขภาวะทดของคนในชมชน

17

2)สรางมวลวกฤตสนวตกรรมชมชนเกดจากการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในระดบพนทในระยะแรกประสบกบปญหาในการดำาเนนงานบางอยางบางประเดนแตเมอโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในระดบพนทสามารถดำาเนนการจนสามารถแกไขปญหาเหลานนไดสงผลใหเกดผลลพธทดและเปนนวตกรรมใหมทเกดขนในชมชนสการเปลยนแปลงทางดานสขภาวะทดและยงยนตอไป 3)เชอมรอยภารกจเชอมโยงภาคบรณาการงานเกดจากภาคองคกรทเปนผดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะทงทเปนองคกรหลกและภาคหนนเสรมสามารถใชโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะเปนกระบวนการทสามารถเชอมรอยบรณาการกบภารกจหลกขององคกรไดไมแปลกแยกเปนภาระเพมของผปฏบตงานแตสามารถดำาเนนการไปพรอมงานเดมทมอยและสงผลใหภารกจเดมมผลทดขนตวอยางโครงการประกอบดวย 4)แผนงานเปนรปธรรมสนโยบายทองถนเกดจากองคกรปกครองสวนทองถนในฐานะทเปนเจาภาพหลกทมบทบาทในการพฒนาพนทเหนประโยชนจากการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะจงมการสงเสรมใหเกดการดำาเนนโครงการตอไปในระดบพนทในรปแบบตางๆตามบรบทของตนเองแตยงยดหลกของโครงการคอสงเสรมใหมผใชจกรยานในชวตประจำาวนในพนทเพอใหเกดสขภาวะทดของคนในชมชนตอไป โดยทกแนวทางสความสำาเรจของแตละชมชนไดคดสรางสรรคแนวทางการขบเคลอนการทำางานขบเคลอนชมชนจกรยานเพอสขภาวะของตนเองจนประสบความสำาเรจในระดบหนงสามารถใหพนทอนนำาไปเปนบทเรยนไปตอยอดหรอปรบประยกตใชใหเขากบบรบทของชมชนตนเองเพอขยายชมชนจกรยานเพอสขภาวะใหเกดขนตวอยางโครงการยอยทสามารถนำามาเปนตวอยาง25โครงการยอยดงน

18 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

1) โครงการชมชนคนจกรยานบานบงเข ปนเพอเปลยนสขภาวะ ตำาบลหนองแสงอำาเภอปากพล จงหวดนครนายก

ดำาเนนการโดยโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลบานบงเขบรบทของพนทบานบงเขเปนคน “ไทยพวน” ซงในอดตการใชจกรยานในการเดนทางเปนวถเดมของคนในชมชนอยแลวแตเมอความเจรญเขามาวถการใชจกรยานของคนบานบงเขจงคอยๆหายไปทละนอยจากการเกบแบบสำารวจกอนเรมตนโครงการพบวาแทบทกบานมจกรยานเกาทไมนำาออกมาใชงานจอดอยโจทยสำาคญของโครงการชมชนคนจกรยานบานบงเขฯคอจะทำาอยางไรใหชาวบานหนไปใหความสำาคญกบจกรยานทจอดอยนำาออกมาใชเพอการเดนทางเหมอนในอดตกอนเกาทผานมาโครงการชมชนคนจกรยานบานบงเขฯจง “ใชวถไทยพวนชวนใหชาวบานออกมาปนกน”

ทเคยใชในการเดนทางในชมชนไปนาไปวดตามวถเดม โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลบานบงเขนำาโครงการในภารกจงานของตนเองเขามาผนวกเขาดวยกนโดยการออกแบบใหการใชจกรยานในการเดนทางในชมชนตามวถไทยพวนสามารถสงเสรมใหเกดสขภาพทดของคนในชมชนกระบวนการแรกของโครงการคอการสำารวจเสนทางจกรยานทเหมาะสมกบการออกกำาลงกายไมมากหรอนอยจนเกนไปโดยออกแบบเสนทางใหเปนวงกลมสามารถกลบมาจดเดมไดระยะทางในการปนจกรยานจำานวน6กโลเมตรและทดลองใชจกรยานในเสนทางทกำาหนดขนและมการจบเวลาในการปนจกรยานพรอมกนไปดวยซงผลคอใชเวลา30นาทซงเหมาะสมกบการ

19

ใชจกรยานในการออกกำาลงกายโดยเฉพาะกลบกลมเสยงทางดานสขภาพกระบวนการทสองการรณรงคใหเกดกจกรรมสงเสรมการใชจกรยานของคนในพนทโดยมเปาหมายการใชจกรยานเพอใหเกดสขภาพดลดความเสยงในการเกดโรคแตยกประเดนการใชจกรยานวาไมใชเรองใหมแตเปนวถเดมของคนในชมชนอยแลวทกคนสามารถนำาจกรยานทจอดนงอยในบานปนฝนซอมแซมแลวนำาออกมาใชไดเลยแตจำาเปนตองสรางกระแสการใชจกรยานใหเกดขนกอนจงใชกลมอสม.ประชาสมพนธเชญชวนใหชาวบานนำาจกรยานออกมาใชโดยมขอตกลงกนวาทกวนเสารเวลา16:30น.เปนเวลานดหมายทจะนำาจกรยานออกมาปนกนตามวถเดมของชมชนทเคยมและเพอการสงเสรมทางดานสขภาพทดดวย ผลจากการจดกจกรรมอยางสมำาเสมอสงผลใหการใชจกรยานจากเดมทปนตามเวลานดหมายในเสนทางทกำาหนดแตเมอชาวบานกลบมาคนชนกบการใชจกรยานในการเดนทางระยะสนในชมชนในชวตประจำาวนผลการสำารวจขอมลจากแบบสอบถามหลงจากดำาเนนโครงการชมชนคนจกรยานบานบงเขเสรจสนแลวพบวามผใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนเพมขนจากเดมกระบวนการตอยอดเมอกระแสการใชจกรยานเกดขนในชมชนแกนนำาในพนทจงมแนวคดในการตอยอดเพอใหการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนตามวถไทยพวนเกดประโยชนเพมขนมากกวาผลทางดานสขภาพเพยงอยางเดยวจงนำามาเชอมโยงกบการทองเทยวชมชนในพนทซงบานบงเขและชมชนใกลเคยงมวถเอกลกษณทชดเจนโดยเฉพาะวดอกทงผลตภณฑสนคาทนาสนใจของชมชนทผานมามนกทองเทยวเดนทางมาเทยวในพนทแตชมชนยงมการจดการระบบการทองเทยวทดพอแกนนำาทองททองถนจงมแนวคดในเรองการออกแบบการเดนทางเพอการทองเทยวในชมชนโดยการใชจกรยานในการเดนทางเพอใหเปนเอกลกษณเฉพาะพนทและสามารถเขาถงวถความเปนชมชนไดมากขน

2) โครงการ

20 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

เกาะลบงมฐานทนทเออตอการใชจกรยานหลายประการประการแรกคอ

1) ทนสภาพทางกายภาพทเปนเกาะ ไมมสะพานเชอมกบแผนดนการเดนทางมาเกาะลบงตองใชทางเรอเทานนพาหนะทสะดวกในการขนสงมาเพอใชบนเกาะลบงคอจกรยานและจกรยานยนตเทานนสวนพาหนะอนเชนรถยนตบนเกาะมบางประมาณ5คนแตไมไดนำาออกมาใชประจำาเนองจากถนนบนเกาะเปนถนนตวหนอนดงนนจกรยานและจกรยานยนตเทานนทเหมาะสมสำาหรบการใชงานบนเกาะลบงโดยคนบนเกาะมการใชจกรยานในการเดนทางอยแลวในระยะใกลๆ เชนการเดนทางไปมสยสโรงเรยนเปนตน2)ทนความเชอทางศาสนาทคนมสลมจะมความเชอวาการชวยงานของมสยสถอวาไดบญดงนนคนเกาะลบงซงนบถอศาสนาอสลาม100%จงใหความรวมมอในการเขารวมกจกรรมเปนจำานวนมากดงนนโครงการชมชนคนเกาะลบงฯจงใชทนทเออดงกลาวในการสงเสรมใหเพมผใชจกรยานในการเดนทางทกครงทมกจกรรมงานบญของมสยสจะมการประชาสมพนธใหมการใชจกรยานเรยกวา“กจกรรม

ปนงานบญ”ผลของการจดกจกรรมคอมจำานวนผใชจกรยานเพมขนโดยเฉพาะกลมเดกนกเรยนทใชจกรยานในการเดนทางไปโรงเรยน เมอกระแสการใชจกรยานบนเกาะลบงมมากขนจนสรางการรบรใหกบคนภายนอกวา“เกาะลบงเกาะจกรยาน”ผขบเคลอนโครงการไดฉายาใหมวา “บงออด จกรยาน” จากฐานทนเดมทเออและกระแสทเกดขนจากการสงเสรมใหเกดการใชจกรยานในการเดนทางไดสรางความสนใจของทกกลมวยบนเกาะลบงกระแสแมบานมสลมมการใชจกรยานเพมขนทงหมดเปนจกรยานอเนกประสงคทงหมดทงนเกดจากตามหลกศาสนาอสลามไมเออตอการออกกำาลงกายบางประเภทเชนการเตนแอรโรบคเมอกระแสการใชจกรยานเกดขนบนเกาะลบงทางโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลเกาะลบงเขามาสนบสนนใหเกดการใชจกรยานในการเดนทางของกลมแมบานโดยมเปาหมายเพอการออกกำาลงกายและไมผดตอหลกความเชอทางศาสนาการไดใชจกรยานในการเดนทางทสงผลในการไดสขภาพดของกลมแมบานเกาะลบงหลายคนเลาวา“โรค3ทหารเสอคอความดนเบาหวานหวใจทเปนอยบางรายหายไปกม”เกดความสมพนธทดในกลม

2) ชมชนคนเกาะลบงขจกรยานเพอสขภาวะ ตำาบลเกาะลบง อำาเภอกนตงจงหวดตรง

21

“กลมแมบานไดปนจกรยานปนไปคยไปมความสขสบายใจและยงไดออกกำาลงการอกดวย”การยกระดบตอยอดจากสภาพเกาะลบงทมความอดมสมบรณทางดานสงแวดลอมทางทะเลมความอดมสมบรณของหญาทะเลซงเปนอาหารของพะยนมการตงกลมรกษอหยงทมเปาหมายในการอนรกษสงแวดลอมในพนทเกาะลบงและประชากรปลาพะยนดงนนจงเปนฐานทนท3.สงแวดลอมทรพยากรทองถนทเออตอการใชจกรยานซงแกนนำาไดเหนความสำาคญของการสงเสรมการเดนทางบนเกาะลบงดวยการใชจกรยานเพราะจะทำาใหลดอตราการปลอยคารบอนในการเดนทาง(Lowcarbon)อนจะเปนเครองมอในการรกษาทรพยากรทองถนทพวกเขาหวงแหนไวไดอยางยงยนตอไป

22 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

จงหวดตาก ชมชนบานวงผาตำาบลแมจะเราอำาเภอแมระมาดจงหวดตากเปนหมบานตดชายแดนระหวางไทยกบประเทศเมยนมาโดยมแมนำาเมยเปนเสนแบงเขตแดนแตโดยวถความเปนอยนนคนทง2มการขามไปมาอยตลอดเวลาโดยเฉพาะอยางยงคนฝงประเทศเมยนมาจะขามมารบจางในสวนในไรจำานวนมากหรอแมแตเดกเยาวชนของเมยนมากขามฝงมาเรยนหนงสอทโรงเรยนบานวงผาจำานวนมากเชนกนและการเดนทางของคนเมยนมาในบานวงผาเกอบทง100%ใชจกรยานในการเดนทางทงสนภาพของชาวเมยนมานำาจกรยานใสเรอขามฝงมาฝงไทยภาพชายเมยนมานงโสรงปนจกรยานจงเปนเรองคนเคยสำาหรบทบานวงผาและชวงเชาและเยนจะมนกเรยนโรงเรยนบานวงผาปนจกรยานกนจำานวนมากแตดวยความทเปนวถเดมททกคนมความเคยชนอยแลวจงไมมการจดการทดพอบางครงจงเกดอบตเหตเกดขนบางบางครงจงเกดความไมเขาใจกนในการใชถนนรวมกนของคนไทยและเมยนมาบาง

แตเมอเทศบาลตำาบลทงหลวงเขามาดำาเนนโครงการในพนทโดยการเนนการสรางการมสวนรวมกบชมชนและหนวยงานในพนทใหเกดการรบรรบทราบและเขามาเปนแกนนำาในการขบเคลอนชมชนจกรยานรวมกนการจดกจกรรมรณรงคและสงเสรมใหมการใชจกรยานในชวตประจำาวนเพมขนโดยไมไดแบงแยกวาเปนคนไทยหรอคนเมยนมาเพราะทกคนคอผใชถนนรวมกนในชวตประจำาวนเชนกจกรรมปนในวนสำาคญ,กจกรรมปนเพอปลกปาชมชนมทงคนไทยนำาจกรยานเกาออกมาซอมแซมและมาเขารวมกจกรรมคนเมยนมาเหนวาเปนกจกรรมทตนเองสามารถเขารวมไดสนกสนานจงมการรวมเงนกนสมทบและเขารวมกจกรรมของโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะจงเปนกระบวนการทชวยสรางความรวมมอกนใหเกดขนของคน2สญชาตทใชชวตอยในพนทเดยวกนตอมาเทศบาลตำาบลทงหลวงและภาคในพนทเชนประธานชมชนและโรงเรยนบานวงผาไดวางแผน

3) โครงการปนจกรยานเพอสขภาพ ลดโลกรอนชมชนบานวง ตำาบลแมจะเรา อำาเภอแมระมาด

23

เพอการจดสภาพทเออตอการใชจกรยานมการใหความสำาคญกบความปลอดภยของผใชถนนรวมกนใหมากขนโดยการจดกจกรรมทำาความสะอาดไหลทางรวมกนของคนในชมชนการตดตงปายเตอนและปายเขตชมชนจกรยานนอกจากนยงมการจดทำากจกรรมนำารองเพอการใชจกรยานของนกเรยนในโรงเรยนบานวงผาโดยการจดระเบยบและสรางขอตกลงในการใชจกรยานของนกเรยนทงคนไทยและชาวเมยนมารวมกน ผลจากการดำาเนนโครงการในพนทของคณะทำางานอยางตอเนองนนเกดการคนพบแนวทางการทำางานเพอสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะทยงยนตองสรางพนทความปลอดภยใหกบทกคนทใชถนนรวมกนเกดเปนรางแนวทางการตอยอดการใชจกรยานตามวถเดมของคนในพนทใหมความปลอดภยตามขอควรปฏบตตางๆโดยในพนทตองมการเพมสอปายสญลกษณตางๆทสงเสรมใหเกดความปลอดภยททำาเปน2ภาษาคอภาษาไทยและภาษาเมยนมาและการจดกจกรรมเพอสรางการรบรและความสมพนธทดเพมขนของคนสองฝงแมนำาเมยสการเปนชมชนบานวงผาจกรยานเพอสขภาวะ2แผนดนตอไป

24 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

4) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะวเศษไชยชาญ เมองนาอย ตำาบลศาลเจาโรงทอง อำาเภอวเศษไชยชาญจงหวดอางทอง

จากการรวบรวมขอมลเบองตนของเทศบาลเมองวเศษไชยชาญพบวาในพนทเขตเทศบาลมฐานทนทเออตอการสงเสรมใหเกดชมชนจกรยานเพอสขภาวะหลายประการดวยกนคอ 1)มผใชจกรยานในชวตประจำาวนทเปนตวอยางอยแลวในพนทเชนการใชจกรยานปนไปตลาดไปวดทกวนพระเปนตน 2)มชมชนตวอยางทคนในชมชนมการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนอยแลวคอชมชนนำาเชยว 3)มชมรมจกรยานวเศษไชยชาญทมการรวมคนและการมกจกรรมทเกยวของการการใชจกรยานเพอสขภาพอยแลวในพนทเทศบาลตำาบลวเศษไชยชาญจงใชกระบวนการตามแนวทางของชมชนจกรยานเพอสขภาวะเขาไปในพนทเพอใหเกดกระแสการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนในเขตพนทและการใชฐานทนทมอยเปนตวอยางและเปนเพมกระแสการใชจกรยานใหมากขน กระบวนการสรางการรบรโดยการประชาสมพนธสรางการรบรและเขาใจแนวทางในการดำาเนนงานของโครงการผานชองทางทเทศบาลมอยแลวคอเสยงตามสาย,และเวทประชาคมหมบานทเปนภารกจของเทศบาลเพยงแตนำาเรองของชมชนจกรยานเพอสขภาวะเสรมเขาไป

กระบวนการรณรงคเพมผใชจกรยานในชวตประจำาวนโดยการขยายผใชจกรยานทเปนฐานทนเดมออกไปยงบคคลกลมอนๆในเขตพนท1)การใชบคคลตนแบบ3กลมเพอสรางกระแสการใชจกรยานในชวตประจำาวนของคนในพนทโดยทง3กลมเปนการตอยอดจากฐานทนเดมทมอยในพนทไดแกกลมเจาหนาทเทศบาลตำาบลวเศษไชยชาญ,กลมเยาวชน,กลมชาวบานทวไป

25

ทใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวน2)กจกรรมสงเสรมการใชจกรยานทเหมาะสมกบทกกลมวยและทกความตองการของชมชนไดแกการสนบสนนใหมการใชจกรยานในวถชวตเดมของคนในพนทเชนการใชจกรยานปนไปวดเพอสวดมนตรเยนทกวน,สนบสนนรถรางรถ6ลอสำาหรบผใชจกรยานทตองการออกกำาลงกายในพนทเฉพาะเชนสวนสาธารณะการรณรงคใหมการใชจกรยานปนรวมกนสปดาหละ3ครงโดยแบงตามพฤตกรรมการใชของกลมเปาหมายคอสายแขงกลมนกปนๆกนทกวนเสาร,สายกลางกลมแมบานปนจกรยานเพอการออกกำาลงกาย,สายออนกลมผสงอายทใชจกรยานเดนทางการออกกำาลงกายในระยะใกลๆการตอยอดจากการขยายผลจากฐานทนของคนทมการใชจกรยานในรปแบบตางๆเพอใหสามารถเกดชมชนจกรยานเพอสขภาวะทยงยนในพนทตอไป

5) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ ตำาบลหาดเสยว อำาเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย

26 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

เทศบาลตำาบลหาดเสยวเลกพนทบานหาดสงเปนพนทนำารองการสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะมเปาหมายเพอการขยายผลตอไปยงหมบานอนๆในตำาบลหาดเสยวสภาพของชมชนเปนหมบานทมการตงถนฐานมานานลกษณะถนนเปนถนน(ซอย)ในหมบานมความรมรนจากตนไมใหญสองขางทางระยะหางของสถานทสำาคญทมความจำาเปนในชวตของคนบานหาดสงอยไมไกลกนมากนกไดแกตลาดนดวดโรงเรยนศาลาศนยกลาง ดงนนฐานทนแรกทเออตอการใชจกรยานของคนในชมชนคอสภาพทางกายภาพฐานทนทสองทเออตอการใชจกรยานของคนในชมชนคอวถชวตของคนหาดเสยว(บานหาดสง)ซงเปนคนไทพวนมวถการใชจกรยานในการเดนทางประจำาวนทสบตอมาตงแตสมยปยาตายายใหเหนอยแลวและยงมการสบสานตอในปจจบนสงเกตไดจากเกอบทกบานมจกรยานและเปนจกรยานทพรอมใชสามารถใชงานไดการวเคราะหฐานทนเดมของพนททมความเปนไปไดในการดำาเนนการเปนพนทนำารองและยทธศาสตรของเทศบาลตำาบลหาดเสยวทมเปาหมายการดำาเนนการเปนเทศบาลคารบอนตำาดงนนการสงเสรมการใชจกรยานในการเดนทางของคนในพนทจงเปนแนวทางทดทจะถงเปาหมายการดำาเนนงานของเทศบาลและสภาพพนทมความพรอมสงโดยผดำาเนนการไมคดวาเปนภาระทเขามาเพมแตเปนพนธกจทเขามาเสรมการทำางานของเทศบาลใหดขน

กระบวนการของเทศบาลตำาบลหาดเสยวเพอขบเคลอนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในพนทนนดำาเนนการโดยการเขาไปหนนเสรมและจดการทนเดมทมอยใหมความนาสนใจเพมขนในชมชนกระบวนการทหนงการจดทำาเสนทางจกรยานในชมชนบานหาดสงโดยเปนเสนทางเดมทชาวบานใชจกรยานอยเปนประจำาอยแลวโดยเทศบาลตำาบลหาดเสยวจดทำาเปน3เสนทางแตละเสนทางเชอมกนและเปนเสนทางทสามารถเดนทางถงสถานทสำาคญทมความจำาเปนของชมชนไดสวนทเพมเตมเขาไปคอการทำาสญลกษณเสนทางจกรยานการตดปายเตอนปายความปลอดภยตางๆเพอเพมความปลอดภยของผใชจกรยานและผใชถนนประเภทอนอกประการหนงเปนการยำาใหชมชนรบรวาวถของตนเองทมมาเปนสงทเหมาะสมแลวมตวตนและมนใจในวถของตนเองกระบวนการทสองการประกาศใหทกวนพธเปนวนใชจกรยานในการเดนทางของเทศบาลตำาบลหาดเสยวเพอเปนการเพมกระแสใหเกดขนในพนทและการดำาเนนการเพอใหถงเปาหมายเทศบาลคารบอนตำากระบวนการทสามกจกรรมรณรงคสงเสรมทหลากหลายนาสนใจเหมาะกบกลมวยเชนการจดการสงเสรมการใชจกรยานในการเดนทางกบกลมเดกโดยการจดปนไปสำารวจตนไมในชมชนเปนตนกระบวนการทสยกยองชมเชญใหรางวลโดยการสะสมคะแนนการใชจกรยานในการเดนทางและสามารถนำาคะแนนมารวมและรบรางวล

27

ไดตอนปลายปดงนนจากการมฐานทนทางดานกายภาพและวถการดำาเนนชวตของคนหาดเสยว(บานหาดสง)เปนปจจยทหนนเสรมใหสามารถออกแบบกระบวนการทดและสอดคลองกบความตองการของชมชนสงผลใหโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลหาดเสยวเปนโครงการตวอยางทดโครงการหนงและสามารถขยายผลสชมชนขางเคยงไดในอนาคต

6) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลตาขน อำาเภอบานคาย จงหวดระยอง

โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลตาขนคอนขางประสบปญหาในชวงของการประชาสมพนธใหกลมเปาหมายรบรเขาใจการดำาเนนโครงการและเขารวมโครงการเนองยงไมสามารถประชาสมพนธไดอยางทวถงคณะทำางานโครงการจงชวยกนคนหากระบวนการใหมๆ ทจะสามารถกระตนใหเกดผใชจกรยานในการเดนทางใหเพมขนไดเกดเปนแนวทางกระตนการใชจกรยานของตำาบลตาขนโดยเกดเปน“กจกรรมปนมา-ลดให” โดยรานคาทเขารวมโครงการจะลดราคาสนคาใหกบชาวบานทใชการปนจกรยานมาซอของเปนการใชเรองเศรษฐกจเขามาเปนปจจยเสรมในการเพมการใชจกรยานในชมชนเรมตนจากการมรานคานำารองทเขารวมโครงการฯโดยสวนใหญจะเปนรานของแกนนำาชมชนอยแลวมการตดปายแสดงใหผใชจกรยานเหนชดเจนวาเปนรานคาทเขารวมโครงการตอจากนนทางโครงการทำาการประชาสมพนธใหกบคนในชมชนไดรบรและใชอสม.เปนกระบอกเสยงชวยในการสอสารอกแรงเมอเรมการจดกจกรรมนพบวา

มผใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนเพมขนจรงในพนทตาขนถงแมวาจำานวนเงนทลดสนคานนจะไมมากมายเพยง1-2บาทแตเปนกจกรรมททำาใหคนในชมชนไดรวมกจกรรมของโครงการไดมกจกรรมทกระตนใหชาวบานไดนำาจกรยานออกมาใชในชวตประจำาวนจรงและกอนปดโครงการทางคณะทำางานไดมอบเกยรตบตรใหกบเจาของรานคาในฐานะของผมสวนรวมในการพฒนาชมชน

28 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

จากกจกรรมปนมา–ลดใหของโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลตาขนทเกดจากการคนหาวธการแกปญหาทเกดขนและพยายามชวยกนคดคนวธการทเหมาะสมกบชมชนจรงนนสามารถนำาสการคลคลายไดดวยพลงของคนในชมชนเองเชนเจาของรานกสามารถมสวนรวมในการพฒนาชมชนไดมสวนในการสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะพวกเขายอมเสยรายไดบางสวนไปแตแลกกบเกดเกดการพฒนาชมชนไปในทศทางทดขนสำาหรบกจกรรมนถงแมวายงไมประสบความสำาเรจเทาทควรยงมขอควรปรบปรงอกหลายอยางทคณะทำางานตองชวยกนหาทางออกตอไปแตกเปนการจดประกายพลงของชมชนไดเปนอยางดและยงยนตอไปในอนาคต

7) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ ตำาบลบานฝาง อำาเภอกระนวน จงหวดขอนแกน

29

โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลบานฝางมแกนนำาภาคประชาชนเปนคณะทำางานหลกในชวงเรมตนคณประสทธนามวงษาเลาวายากมาก“ไปพดคยกบใครเขากไดแครบฟงแตไมไดชวยเหลออะไรเลยบางคนอาจจะหวเราะใสเกดคำาถามวาปนไปทำาไมจกรยาน”ทำาใหในชวงเรมตนมความทอและกงวลมากแตถาทมงานมความแนวแนจะเปนพลงในการดำาเนนกจกรรมทกอยางไดครงแรกทเรมกจกรรมพฒนาเสนทางจกรยานในชมชนผใหญบานเปนพลงท1ทนำาทมชาวบานออกมาชวยกนทำาความสะอาดปรบปรงสองขางไหลทางถนนในหมบานตอจากนนคณะทำางานตองสรางการรบรและกจกรรมตางๆเพอเพมจำานวนผใชจกรยานในชมชนโดยคณะทำางานเหนวาการใชเดกและเยาวชนในชมชนคอกลมเปาหมายทดทสดเพราะพวกเขาเปนทรกของครอบครวมความใกลชดการฐานของครอบครวในชมชนมากทสดการใชผใหญในการพดเชญชวนอาจจะไดรบการตอตานบางแตถาเปนเดกลกหลานของเขาจะเกดผลทดกวาดงนนคณะทำางานจงวางแผนงานใหกลมเยาวชนทำาหนาทชวยสอสารกบพอแมและพวกเขายงเปนกลมทใชจกรยานกลมใหญในชมชนกระบวนการสรางวทยากรนอยจงเกดขนโดยการนำาเยาวชนในชมชนมารบรและเขาใจเรองการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะเรยนรการใชจกรยานทถกตองปลอดภยประโยชนของการใช

จกรยานดานตางๆทสอดคลองกบสขภาวะของชมชนและนอกจากนนทางโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะไดใหเดกเยาวชนไดเรยนรทกษะทางดานการสอสารมความกลาพดคยกลาแสดงความคดเหนเพอทจะสามารถเปนกลมพลงทจะชวยขบเคลอนโครงการจกรยานเพอสขภาวะฯใหสำาเรจไดกลมเดกเยาวชนวทยากรนอยจงเปนพลงท2ททำาหนาทชกชวนพดคยทำาความเขาใจกบคนในชมชนใหรประโยชนของการใชจกรยานและใชเดนทางในชวตประจำาวนอยางสมำาเสมอ ผลจากการมพลงการขบเคลอนโครงการฯทง2นนสงผลใหชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลบานฝางมจำานวนผใชจกรยานในการเดนทางเพมขนไดจรงโดยเฉพาะอยางยงกลมผสงอายมการใชจกรยานกนมากขนชาวบานตำาบลบานฝางจากคนทไมเหนความสำาคญไมเหนดวยในชวงแรกเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเองจากการเหนผนำา(ผใหญบาน)เปนแบบอยางและคนทเขารก(ลกหลาน)ชวยสอสารพดคยใหเขาใจผลการเปลยนแปลงอกประการหนงทเปนทนาภาคภมใจของคณะทำางานโครงการและผทเกยวของคอกลมเยาวชนททำาหนาทเปนวทยากรนอยจากเดมทเปนเดกไมกลาแสดงออกไมกลาพดคยเสนอความคดเหนของตนเองแตปจจบนนมความกลาเปนกลมแกนนำากลมหนงของชมชนทมสวนในการพฒนาหมบานเปนทยอมรบของชมชนและจะเตบโตเปนผใหญทมศกยภาพตอไป

30 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

8) โครงการจกรยานเพอสขภาวะตำาบลปาสก อำาเภอเมอง จงหวดลำาพน

โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลปาสกเปนโครงการหนงทดำาเนนการประสบความสำาเรจเกดผลเปนตวอยางหลายประการเชนเกดกจกรรมตอยอดจากกจกรรมของโครงการฯทเกดกจกรรมอสม.ปนเยยมบานโดยการเกดกจกรรมตอยอดปนปนบญโดยการรบสมาชกทจะเขารวมกจกรรมแตละครงและจะตองจายคาสมาชกเปนจำานวนเงน20บาทเงนคาสมาชกทรวบรวมไดไมไดเอาไปใชเพอประโยชนสวนตวของใครแตนำาไปซอของใชจำาเปนตางๆของผปวยทยงไมมการสนบสนนจากหนวยงานทองถนหรอครอบครวยงไมสามารถจดหามาใหไดเชนผาออมสำาเรจรปใหผปวยตดเตยงเปนตนกจกรรมปนปนบญเปนตวอยางของการทำางานแบบหนนเสรมกนของภาครฐคอทองถนกบภาคประชาชนเพราะการใชจายงบประมาณของภาครฐไมสามารถสนบสนนได

ตามความตองการทครบถวนของชาวบานดงนนปนปนบญจงเปนกระบวนการทชวยใหคนในชมชนเกดการเกอกลชวยเหลอกนไมผลกความรบผดชอบไปใหหนวยงานภาครฐในพนทเกดแนวทางการปฏบตทคนในชมชนไมทงกนไมวาจะเปนกลมไหนในสงคมกตาม นอกจากนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลปาสกยงเปนกลไกตนแบบการจดการปญหาขยะหรอของเหลอใชในชมชนโดยพบวาในวดและบานเรอนของชาวบานมถาดเกาทไมใชแลวถกทงอยจำานวนมากจงเกดแนวคดนำาถาดเกาเหลานนมาประยกตทำาเปนปายสญลกษณตางๆในพนทชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลปาสกวาดสญลกษณจราจรตางๆเพอเปนตวอยางใหคนในชมชนเหนวาของบางอยางยงมประโยชนสามารถนำากลบมาใชใหมไดหากรจกคดออกแบบอยางเหมาะสม

31

9) โครงการชมชนจกรยานหนองไมแกน ปนปลอดภย รวมใจสรางสขภาวะ ตำาบลหนองลาน อำาเภอทามะกา จงหวดกาญจนบร

ปญหาของการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะทหลายพนทเจอคอชาวบานไมมจกรยานแลวจะใหใชจกรยานไดอยางไรบานหนองไมแกนกประสบกบปญหานเหมอนกบหลายพนทโดยเฉพาะกลมเดกนกเรยนทมความสนใจในการใชจกรยานปนไปโรงเรยนแตพวกเขาไมมจกรยานพระครกาญจนธรรมชยเจาอาวาสหนองไมแกนซงเหนประโยชนและความสำาคญของการใชจกรยานในชมชนสงเกตระหวางออกบณฑบาตพบวาแตละบานมจกรยานเกาเสยแลวไมสามารถใชประโยชนไดอยจำานวนมาก ในฐานะทวดเปนศนยจตศรทธาของบานชมชนจงเกดแนวทางการรวบรวมจกรยานเกามาซอมใหสามารถกลบมาใชงานใหมอกครงและในฐานะเปนพระเปนศนยรวมความศรทธาเปนพลงในการสรางบญของคนในชมชนจงเกดเปนกจกรรมรบบรจาคจกรยานแบบไดบญคอการบณฑบาตจกรยานเกาจากชาวบานนำามาผานกระบวนการทางศาสนาแลวสงไปทคลนกจกรยานหนองไมแกนเพอซอมแซมหรอขายเปนเศษเหลกใหกบพอคาเมอผานกระบวนการของคลนกจกรยานแลวจะไดผลผลตทเปนจกรยานพรอมใชแลวสงไปทธนาคารจกรยานหนองไมแกนและสงมอบจกรยานพรอมใชใหกบเดกนกเรยนทตองการใชจกรยานและอกสวนหนงจะนำาไปเปนจกรยานยมใชใหกบคนในชมชนโดยไมเสยคาใชจายเรองการยมแตวนทนำาจกรยานมาคนจะตองนำาขยะทสามารถขายไดมาใหกบธนาคารจกรยานดวย

32 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

ปจจบนคลนกจกรยานหนองไมแกนสามารถผลตจกรยานพรอมใชใหกบผทตองการจำานวน80คนแลวสวนของรายไดทเกดขนจากการขายเศษจกรยานและขยะทเปนคายมจกรยานของชมชนนนถกนำากลบมาใชเพอการบรหารจดการภายในคลนกจกรยานและธนาคารจกรยานใหสามารถดำาเนนการอยไดจกรยานขยะสจกรยานสขภาวะเปนการจดการปญหาทเกดจากการประสานความรวมมอกนตามหลกบวรคอบ=บาน,ชมชนว=วดร=ราชการ(เทศบาลตำาบลหนองลาน)โรงเรยนหนองไมแกนเกดเปนพลงทสามารถแกปญหาและขบเคลอนชมชนทเขมแขงไดอยางยงยน

10) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ ตำาบลหายโศก อำาเภอพทไธสง จงหวดบรรมย

ผลการทำาโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลหายโศกทผานมาเกดผลลพธตามเปาหมายทตงไวและตลอดถงเกดผลลพธมากกวาทตงไวในขอเสนอโครงการเชนการเกดกระบวนการมสวนรวมเกดความรวมมอในชมชนเพมขนสามารถจดการปญหาขยะในชมชนใหลดนอยลงไดแตเมอมองลกลงไปถงกลมบคคลในชมชนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลหายโศกในฐานะผรบผดชอบโครงการพบวายงมกลมผสงอายทไมสามารถเดนทางในชวตประจำาวนไดบางรายตองกลายเปนผปวยตดบานตดเตยงไปในฐานะทโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลหายโศกมเปาหมายเพอการสง

เสรมใหมผใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนเพมขนกลมผสงอายกลมนจงเปนกลมเปาหมายททาทายทควรจะไดรบการคลคลายปญหาสามารถกลบมาใชชวตไดตามปกตเหมาะสมกบชวงวยและตามทสภาพรางกายเอออำานวยจงมการเปลยนจากจกรยานแมบานจกรยานอเนกประสงคธรรมดาเปนจกรยานสามลออเนกประสงค(ซาเลง)เพอผสงอายโดยมการคดออกแบบประดษฐทอลองใชหลายรปแบบจนไดแบบทเหมาะสมกบผสงอายทสดโดยจกรยานสามลออเนกประสงคจะมการจดทำาขนตามความตองการการสงจองของผสงอายในชมชนซงจะตอง

33

มการเสยคาใชจายจำานวน2700บาทตอคนซงผสงอายบางรายสามารถจายไดบางรายลกหลานเปนผรบผดชอบหรอหากไมสามารถรบผดชอบเองไดกสามารถจายเปนเงนสมทบกบเงนชวยเหลอจากชมชนหรอองคกรในพนทเปนรายกรณทผานมามการสงทำาและผสงอายไดรบจกรยานสามลออเนกประสงคไปแลวกวา12คน ผลทเกดขนนอกโครงการคอชมชนสามารถจดการแกปญหาทางดานสขภาพของผสงอายไดผสงอายเหลานกลบมาชวยเหลอตวเองไดอกครงไมกลายเปนผปวยตดบานตดเตยงโดยไมจำาเปนมความสขมสขภาพจตทดสามารถกลบมาเปนสวนหนงของชมชนไดอยางมประสทธภาพและผลทเกดขนในโครงการคอมผสงอายทใชจกรยานสามลออเนกประสงคในการเดนทางในชวตประจำาวนรวมอยในผลลพธของโครงการดวย

34 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

เปนโครงการทดำาเนนการโดยภาคประชาชนคอชมรมจกรยานกกแรต,ทองททองถนคอกำานนผใหญบานและสมาชกองคการบรหารสวนตำาบลกกแรตในพนท,และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลกกแรตโดยมองคการบรหารสวนตำาบลกกแรตรบรรบทราบและใหการสนบสนนสมทบตามความเหมาะสมในการดำาเนนกจกรรมตางๆโครงการมเปาหมายสำาคญในการสงเสรมใหเกดผใชจกรยานในการเดนทางเพมขนโดยใหความสำาคญในการทำาโครงการกบนกเรยนในโรงเรยน3โรงเรยนในพนทซงกอนหนานนกเรยนมการเดนทางไปกลบระหวางบานและโรงเรยนโดยการใชจกรยานยนต,จกรยานยาน,และการเดนบางสำาหรบนกเรยนบานใกลปญหาทเกดขนคออบตเหตระหวางการเดนทางไปกลบของนกเรยนโดยเฉพาะนกเรยนทใชจกรยานยนตในการเดนทางและปญหานอยในความพยายามจะเขาไปแกไขของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลกกแรต,โรงเรยน,องคการบรหารสวนตำาบลกกแรต,และภาคประชาชน เมอมการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลกกแรตมกลมเปาหมายหลกคอนกเรยน3โรงเรยนในตำาบลกกแรตเพอใหมการเดนทางโดยจกรยานซงมความปลอดภยสามารถลดอบตเหตลงไดคณะทำางานไดดำาเนนการโดย1)จดเวทพดคยกบครนกเรยนและผปกครองทง3โรงเรยน2)จดสภาพกายภาพและสงแวดลอมตางๆทเออตอการใชจกรยานในการเดนทางของนกเรยนอยางเปนระบบครบถวนปายสญลกษณความปลอดภยในเสนทางทมการใชจกรยาน,ม

11) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลกกแรต อำาเภอกงไกรลาส จงหวดสโขทย

บคลากรครหรอตำารวจจราจรในจดเสยงทนกเรยนใชจกรยานในชวงเชาและเยน,จดหาการสนบสนนจกรยานจากองคกรภายนอกใหกบโรงเรยนในการดำาเนนโครงการจกรยานยมเรยนใหกบนกเรยนทไมมจกรยาน,และจดทำาทจอดจกรยานใหเพยงพอตอความตองการใชของนกเรยนทง3โรงเรยนกจกรรมทดำาเนนการทงหมดนเพอใหนกเรยนสามารถใชจกรยานไดจรงมความปลอดภยและผปกครองเกดความมนใจในการใชจกรยานในการเดนทางของบตรหลานของตนเองผลจากการดำาเนนการอยางจรงจงของโครงการฯและหนวยงานสงผลใหเกดความสำาเรจทเปนรปธรรมคอผนำาแกนนำาในตำาบล,ผปกครอง,นกเรยน,และหนวยงานตางๆเกดขอตกลงรวมกนหามนกเรยนจกรยานยนตในการเดนทางไปกลบโรงเรยนทง3โรงเรยนใน

35

โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลโคกเพชรดำาเนนกจกรรมโดยโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลโคกเพชรดงนนกลมอสม.ตำาบลโคกเพชรจงเปนกลมเปาหมายในการสงเสรมใหมการใชจกรยานในการทำางานลงพนทเพอสงเสรมสขภาพของคนในตำาบลดวยแตพนทตำาบลโคกเพชรมปญหาคลายๆกบพนทอนๆคอ“ไมมจกรยานแลวจะปนไดอยางไร?”ทงอสม.และชาวบานสะทอนกบผรบผดชอบโครงการวา“อยางมจกรยานปนอกครง” นนแสดงวาอสม.และชาวบานมความตองการใชจกรยานเพยงไมมจกรยานใชเทานน เกดการสนบสนนจกรยานใหชาวบานและอสม.มจกรยานใชโดยการตงกองทนจกรยานตำาบลโคกเพชรโดยใชรปแบบสหกรณมการออมเงนวนละ1บาท,มการจดซอจกรยานเพอใหสมาชกชาวบานและอสม.ไดผอนใชรายเดอนพรอมดอกเบยตำาเพอใชในการบรหารจดการโครงการผลจากการดำาเนนการทมการจดซอจกรยานใหกบสมาชกไปแลว100คนพรอมทงมดอกเบยทสามารถนำาไปจดตงกองทนผาออมเพอจดซอผาออมสำาเรจรปสำาหรบผใหญสำาหรบผปวยตดเตยงซงเปนการสนบสนนการทำางานลงพนทของอสม.ใหดขนและสามารถสามารถสนบสนนอปกรณทจำาเปนสำาหรบผปวยตดเตยงไดในสวนทภาครฐไมไดสนบสนนนอกจากนยงมการกระตนการใชจกรยานของกลมอสม.โดยการใหรางวลกบอสม.ทมการใชจกรยานในการเดนทางไปทำางานไปประชมครงละ10บาทจำานวนรวมกนไมเกน100บาทตอเดอน

ตำาบลและสนบสนนใหใชจกรยานในการเดนทางเพอความปลอดภยและลดอบตเหตในการเดนทางซงเปนแนวทางทเกดจากการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะแตสามารถเชอมโยงใหเกดผลลพธภารกจของหนวยงานระดบพนทไดอยางเปนรปธรรม

12) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลโคกเพชร อำาเภอขขนธ จงหวดศรสะเกษ

36 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

ผลจากความพยายามในการสงเสรมใหมการใชจกรยานในกลมตางในตำาบลโคกเพชรรวมถงการสนบสนนใหอสม.ไดใชจกรยานในการลงพนทเยยมผปวยตดบานตดเตยงมการตงกองทนขนเพอสงเสรมใหการทำางานของอสม.สามารถตอบสนองตอความตองการของผปวยไดซงการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะสามารถเชอมรอยใหภารกจการทำางานดานการสงเสรมสขภาพของคนในชมชนซงเปนภารกจของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบาลสามารถทำาไดดขนสามารถเขาถงผปวยไดมากขนเพราะการใชจกรยานลงพนทเยยมผปวยของกลมอสม.สามารถไปไดทกทของชมชนสามารถจดตองกองทนโดยเรมทกองทนผาออมซงเปนการตอบสนองการพงพาตนเองของชมชน

13) โครงการชมชนจกรยานตำาบลเจรญผลเพอสขภาวะ อำาเภอบรรพตพสย จงหวดนครสวรรค

โครงการชมชนจกรยานตำาบลเจรญผลฯดำาเนนการโดยองคการบรหารสวนตำาบลเจรญผลและมอดตนายองคการบรหารสวนตำาบลเจรญผลคอนายมานตยผาสขขเปนแกนนำาในการขบเคลอนคนสำาคญและเปนตนแบบทศรทธาของประชาชนในชมชนเปนเสมอนMascotในการปนจกรยานของชมชนเพราะไดประกอบจกรยานขนมาใหมคนใหญกวาปกตมความสงประมาณ2เมตรกวาทำาใหเปนทรจกและเปนทสนใจของหลายๆคนนายมานตยเลาวา“เวลาเราขไปไหนกจะมคนปนตามเราไปเพราะเหนงายเดกๆกจะชอบเพราะวาจกรยานของเราแปลก”

37

13) โครงการชมชนจกรยานตำาบลเจรญผลเพอสขภาวะ อำาเภอบรรพตพสย จงหวดนครสวรรค

มการดำาเนนโครงการในพนททงกจกรรมทรณรงคสงเสรมใหกลมคนตางๆในชมชนมการใชจกรยานในชวตประจำาวนมผใชจกรยานในชวตประจำาวนเปนตวอยางในชมชนมการจดทำาเสนทางในพนทใหเออตอการใชจกรยานไดอยางปลอดภยโดยการจดทำาปายสญลกษณความปลอดภยตางๆผลของการดำาเนนการสงผลใหมจำานวนผใชจกรยานในการเดนทางในพนทเพมขนผใชจกรยานเหนคณคาประโยชนของการใชจกรยานและจะมการดำาเนนการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในพนทตอไปมการบรณาการโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะกบงานพฒนาของพนทโดยมการขดพบโครงกระดกโบราณในพนทดงแมนางเมองซงมพนท2000ไรโดยอยระหวางการจดทำาแผนแมบทการจดการลงแมนางเมองรวมกนของชมชนหนวยงานและกรมศลปากรโดยมการเสนอใหมการจดทำาเสนทางจกรยานในพนทดงแมนางเมองเพอสงเสรมใหมการใชจกรยานเพมขนในระดบพนทเกดพนททางสขภาพในชมชนเพมขน

14) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลนาทอม อำาเภอเมอง จงหวดพทลง

การดำาเนนกจกรรมของตำาบลนาทอมโดยการใชจกรยานเปนเครองมอในการชกจงสรางความสนใจของคนในชมชนใหเขารวมกจกรรมนนมการดำาเนนการมาอยางตอเนองมาแลวมากกวา5ปโดยจกรยานจะมการสอดแทรกอยในงานกจกรรมของชมชนแถบทกกจกรรมโดยมกจกรรมทเปนรปธรรมในพนทเชนกจกรรมปนวนอาทตยเพอใหครอบครวคน3วยมกจกรรมทำารวมกนเปนการสงเสรมใหเกดครอบครวอบอนของศนยพฒนาสงคมตำาบลนาทอมและเมอเทศบาลตำาบลนาทอมไดดำาเนนกจกรรมตามโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในพนทตำาบลนาทอมยงสงผลใหกจกรรมของพนทมความตอเนองมรปแบบกจกรรมทหลากหลายและเกดผลงานทมความชดเจนมากขน ผลทเกดขนอยางเปนรปธรรมของพนทตำาบลนาทอมไดแกทศนคตตอผใชจกรยานเปลยนไปจากเชงลบเปนบวกมากขน,เกดกายภาพทเออตอการใชจกรยานในพนทตำาบลนาทอมเชนปาย

38 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

การดำาเนนงานโครงการชมชนจกรยานเทศบาลตำาบลปงเพอสขภาวะของเทศบาลตำาบลปงเรองการสงเสรมใหคนในพนทมการใชจกรยานในการเดนทางชวตประจำาวนการพฒนาองคประกอบทางดานกายภาพและสงแวดลอมใหเออตอการใชจกรยานการพฒนาความรวมมอของภาคเครอขายใหมบทบาทในการขบเคลอนกระบวนการในพนทนนตามเปาหมายของโครงการเทศบาลตำาปงสามารถดำาเนนการไดอยางครบถวนตลอดทงเกดชดประสบการณในการดำาเนนงานเพอสงเสรมการใชจกรยานในพนทเพอกำาหนดกระบวนการของพนทใหมประสทธภาพและมพฒนาององคความรหลกวชาการในการสงเสรมการการใชจกรยานในใชชวตประจำาวนรวมกนสถาบนการศกษาใน

ชมชนจกรยานในเสนทางจกรยาน,ครอบครวในพนทตำาบลนาทอมมกจกรรมทำารวมกนเกดความรกความอบอนของคน3วย,เดกและเยาวชนในพนทมกจกรรมสรางสรรคหางไกลจากความเสยงในชมชนเชนเยาวชนในตำาบลนาทอมตนเชาขนไมตดเกมออนไลนเนองจากใชเวลาสวนใหญกบการเขารวมกจกรรมสรางสรรคทชมชนจดขนคนในพนทเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม เกดแผนงานในระดบพนททสามารถบรณาการเรองการสงเสรมการใชจกรยานในการเดนทางเขาไปไดคอการบรณาการเรองการใชจกรยานเพอการเรยนรของกลมเดกเยาวชนในโครงการการพทลงยมเมอง3ด,และการจดการทองเทยวตำาบลนาทอมโดยการสงเสรมการใชจกรยานการออกแบบเสนทางจกรยานเพอการทองเทยวชมชนซงแผนงานทงหมดทเกดขนเปนกระบวนการพฒนาชมชนทแกนนำาชมชน,ศนยพฒนาครอบครวตำาบลนาทอม,และเทศบาลตำาบลนาทอมดำาเนนการรวมกน

15) โครงการชมชน

จกรยานเทศบาลตำาบลปงเพอสขภาวะ อำาเภอปง จงหวดพะเยา

39

พนทกบกองงานสาธารณสขเทศบาลตำาบลปงเพอดำาเนนการเกบรวบรวมขอมลดานสขภาพระบบสาธารณสขและสงแวดลอมแนวทางการพฒนาความรวมมอเรองมตความเปลยนแปลงทางดานสขภาพแนวการศกษาการลดการปลอยกาซเรอนกระจกดวยการใชจกรยานแนวทางการทำาวจยชมชนเพอคนหาแนวทางการจดการชมชนจกรยานเพอสขภาวะทงนเพอการสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลปงทมการจดการความรเปนเครองมอในการเพมประสทธผลทเหนความเปนรปธรรม

16) โครงการชมชนจกรยานเทศบาลตำาบลเมองพานเพอสขภาวะ อำาเภอพาน จงหวดเชยงราย

โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะอำาเภอพานดำาเนนการโดยเทศบาลตำาบลเมองพานและเปนโครงการทสามารถเชอมรอยบรณาการภารกจของทองถนทสงผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของคนในพนทและการพฒนาทยงยนเชนกจกรรม “ปนวดใจ” เปนกจกรรมของโครงการชมชนจกรยานฯทสงผลใหเกดการเชอมรอยงานเพอการพฒนาพนทของเทศบาลตำาบลเมองพานไดอยางเปนรปธรรมมเปาหมายเพอใหคนในพนทเปาหมายใชจกรยานในการเกดการเดนในชวตประจำาวนโดยโครงการชมชนจกรยานฯจะจดกจกรรม“ปนวดใจ” ทกวนพธโดยจดเดอนละ2ครงผเขารวมประกอบดวยแกนนำาจำานวน10หมบานทอยในพนทเปาหมายของโครงการชมชนจกรยานและทอยนอกพนทรวม10หมบานในตำาบลเมองพานซงผเขารวมสวนใหญจะเปนเจาหนาทและประชาชนในพนททใหความสนใจดวยซงมการหนนเวยนการเปนเจาภาพหนนกนไปในตำาบลโดยทางเจาภาพของแตละพนทจะตองรบผดชอบคาใชจายทเกดขนและเตรยมการจดงานของพนทรวมทงการออกแบบ

เสนทางทใหแกนนำาของชมชนอนๆไดเขามาปนมการแสดงใหเหนพนทจดเดนและมการพดคยกนผลทเกดขนจากการจดกจกรรม“ปนวดใจ”จงเกดขนมากกวาการปนจกรยานแบบeventททำาใหผใชจกรยานมสขภาพแขงแรงเพยงอยางเดยวแตยงสามารถใหคนในตำาบลแกนนำาระหวางหมบานเกดความเขาใจพนทมการคนหาพนทเสยงระหวางการสำารวจเสนทางและการปนจกรยานทกดใหเปนถนนในศนยกลางชมชนทใชรวมกนดงนนจงเกดการปรบเปลยนพนทภายในชมชนตำาบล

40 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

จากพนทเสยงใหเกดพนททสามารถสงเสรมสขภาวะของคนในชมชนตำาบลสามารถเชอมโยงกบภารกจบทบาทของทองททองถนเชนเทศบาลตำาบลเมองพานในดานการจดการพนททอาศยพลงความรวมมอของทกภาคสวนในชมชนกจกรรมในชมชนจงเปนเครองมอในการกระตกกระตนใหเกดการพดคยหารอกนเพอสรางพนทสขภาวะตำาบลเมองพาน

17) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลบอยาง อำาเภอเมอง จงหวดสงขลา

ตำาบลบอยางจงหวดสงขลามสภาพความเปนชมชนเมองมสถานการณปญหาแบบชมชนความเปนเมองทเขามาเกยวของกบคนในพนทมากมายโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลบอยางเกดขนจากความรวมมอของแกนนำาชมชนและเทศบาลนครสงขลามจดเดนทตวแกนนำาผขบเคลอนโครงการทเปนคนในพนทมความเขาใจสภาพปญหาสถานการณของพนทเปนอยางดสามารถบรณาการงานหลายๆอยางเขามาดวยกนโดยใชโครงการชมชนจกรยานเปนเครองมอตวอยางเชนการจดการเรองปญหาความเสยงของกลมเดกและเยาวชนในพนทแกนนำาโครงการสามารถใชจกรยานในการดงเดกและเยาวชนในชมชนมารวมกลมกนทำากจกรรมจตอาสารวมกนเชนปนจกรยานกนไปเกบขยะทหาดสมหลาซงอาจจะดแบบการปนจกรยานปกตแตแททจรงเปนการรวมกลมเดกเยาวชนในพนทเขามาทำากจกรรมรวมกนและอยในสายตาของผใหญแกนนำาในชมชนลดปญหาความเสยงของเดกในชมชนเกดความไววางใจของผปกครองกบลกหลานของตนเองจากตวอยาง

กจกรรมโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะขางตนนนเปนเพยงสวนหนงแตคณะแกนนำาของโครงการจกรยานเพอสขภาวะตำาบลบอยางสามารถรวมทกงานในการพฒนาพนทเขามาไวดวยกนและจดการผาน“จกรยาน”ไดจงเกดเปน“สมรมModel”(ภาษาใตสมรมหมายถงการผสมผสาน)ทสามารถบรณาการงานเขาดวยกนและจดการไปพรอมกน

41

18) โครงการเทศบาลเมองชยภม ชมชนจกรยานเพอสขภาวะ ตำาบลในเมอง อำาเภอเมอง จงหวดชยภม

สภาพพนทในเขตเมองชยภมทมความเปนเมองถนนสายหลกมรถจำานวนมากและมการใชความเรวในการเดนทางดงนนการสงเสรมการเดนและการใชจกรยานในการเดนทางของคนในตำาบลจงเกดขนไดยากในระยะเรมตนเนองคนในชมชนไมมนใจเรองความปลอดภยของบตรหลานและตนเองกระบวนการการสรางความรวมมอระยะเรมตนของโครงการจงมความสำาคญเปนอยางยงทผรบผดชอบโครงการเทศบาลเมองชยภมนำามาใชโดยการทำาความเขาใจเพอเพมจำานวนผใชจกรยานอยางเดยวไมเพยงพอเพราะยงมกลมคนทใชถนนดวยพาหนะอนรวมดวยดงนนกระบวนการพดคยเพอขอความรวมมอกบผใชพาหนะอนๆใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมการใชถนนดวยการควบคมความเรวการลดความเรวในการใชรถใชถนนรวมกนอาสาสมครจตอาสา15คนใชความพยายามในการเขาพดคยแบบเคาะประตบานทงทไดรบความรวมมอเปนอยางดและโดนปฎเสธบางแตเมอทำาไปอยางตอเนองไดเกดเปนทกคนในชมชนเกดการ

รบรรบทราบและมนใจในเรองความปลอดภยในการใชจกรยานเทศบาลเมองชยภมดำาเนนการกจกรรมเพอการสงเสรมใหเกดการใชจกรยานในพนท“ชวนมาปนอาสาพฒนา”เปนกจกรรมทไดรบความรวมมอจากชมชนโดยการจดใหคนในชมชนนำาจกรยานออกมาปนรวมกนเปนการเรยกความมนใจในการใชจกรยานและการสรางกระแสการใชจกรยานในพนทนอกจากนยงมการรวมกลมเพอชกชวนการใชจกรยานตามชวงวยตางๆเพมขนอกคอ“เยาวชน

42 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

วยใสหวใจนกพฒนา”เปนการรวมตวกนของเดกและเยาวชนออกมาใชจกรยานทำากจกรรมจตอาสาในชมชนเชนการสำารวจและกำาจดลกนำายงลายการปนเพอชวยกนเกบขยะในชมชน“นกปนพนป”เปนการรวมตวเพอปนจกรยานกนของกลมผสงอายนอกจากนดวยกจกรรมทมความสนกสนานจากการปนจกรยานจงไดรบการยอมรบและขยายวงกวางจากเยาวชนผสงอายไปยงกลมตางๆมภาคการทำางานในพนทเขามาชวยขบเคลอนโครงการเชนอสม.,คร,พระเกดเปนพลงความรวมมอทเรมจากการสงเสรมการใชจกรยานในพนทเกดเปนมตรภาพความสมพนธระหวางพนทกบเทศบาลทจะสงผลสกระบวนการงานพฒนาอนๆของพนทใหประสบความสำาเรจตามพนธกจนโยบายของเทศบาลและชมชนทองถนตอไป

ตำาบลบาเจาะจงหวดนราธวาสเปนพนทชมชนมสลม100%สภาพพนทเปนชมชนชนบทลกษณะถนนเปนถนนในชมชนมความเหมาะสมในการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนองคการบรหารสวนตำาบลบาเจาะจงใชเปนพนทนำารองในการขบ

เคลอนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะและขยายผลตอไปยงพนทอนๆนายอดลยยดงปลดองคการบรหารสวนตำาบลบาเจาะนำาเสนอวา“ ชวตคนมสลมตองเดนทางไปละหมาดทมสยดอยางนอยวนละ 5 ครง แตทผานมาชาวบานจะใชจกรยานยนตในการเดนทาง เพราะความสะดวก และรวดเรวมากกวา”

19) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลบาเจาะ อำาเภอบาเจาะ จงหวดนราธวาส

43

จากการเหนโอกาสทเออจงเกดกระบวนการสงเสรมใหมการนำาจกรยานซงมอยทกบานออกมาใชแทนการใชจกรยานยนตอยางทเคยเปนมาวงนำาชายามเชาจงเกดขนชวนชาวบานปนมาอบต.หลงจากละหมาดชวงเชาเรยบรอยแลวมการชกชวนกนปนจกรยานมาดมนำาชากนทอบต.บาเจาะเปนวงเสวนาเลกๆของคนบาเจาะทมานงคยทงเรองทวไปและงานพฒนาของตำาบลผลปรากฏวาไดรบความสนใจและเขารวมกจกรรมปนลงพนทเวทสญจรเปนการชกชวนเจาหนาท,ผบรหารองคการบรหารสวนตำาบลบาเจาะลงพนทชมชนโดยการใชจกรยานในการเดนทางชวนอบต.ปนไปเยยมชาวบานเปนการสรางกระแสการใชจกรยานในการเดนทางในพนทโดยแกนนำาในตำาบลตลอดจนเจาหนาทของอบต.บาเจาะทใชกจกรรมในการเดนทางในการลงทำาเวทประชาคมของหมบานเพอใหเกดการรบรผนำาในตำาบลบาเจาะกใชจกรยานเพอใหคนในชมชนเปลยนแนวคดเรองคนใชจกรยานเปนคนจน ผลทเกดขนนอกจากตามเปาหมายของโครงการทกำาหนดไวแลวยงมผลลพธสำาคญทเกดขนนอกเหนอจากนนคอชาวบานในพนทและราชการคอเจาหนาทของอบต.บาเจาะมความไวเนอเชอใจกนมากขนจากการลงพนททำาเวทประชาคมทใชจกรยานในการลงพนทซงเปนการเดนทางทชาและทำาใหสามารถเขาถงชมชนมากขนชมชนและภาครฐเกดความเขาใจกนซงจะสงผลตอการเกดสนตสขในพนทชายแดนสงผลใหการขบเคลอนชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลบาเจาะไดรบการบรรจเปนยทธศาสตรของอบต.บาเจาะตอไป

44 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

20) โครงการหนองออนรวมใจใชจกรยานเพอสขภาวะ ตำาบลอนทขล อำาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม

จากความตองการจกรยานของคนหนองออนทมเพมขนจากกระบวนการสงเสรมการใชจกรยานของโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะจงเปนโจทยของเทศบาลเมองแกนในการเพมจำานวนจกรยานตามจำานวนความตองการของคนในชมชนดงนนจงเกดเปนกองทนจกรยานโดยการใชเงนจากกองทนในชมชนทมอยมาสนบสนนจดซอจกรยานใหกบคนในชมชนมทความตองการจำานวน100คนโดยใหมการผอนชำาระภายหลงกระบวนการตอจากนนทางโครงการหนองออนรวมใจฯจงสงเสรมใหเกดการใชจกรยานในการเดนทางของคนในพนทมการจด การใชจกรยานในทกวนพธซงทงเจาหนาทเทศบาลเมองแกนตลอดทงครนกเรยนและแกนนำาชมชนมการใชจกรยานเพอใหเกดกระแสการใชจกรยานกนอยางตอเนองตอไปตอจากนนไดเกดโรงเรยนจกรยานเพอใหคนในชมชนทกกลมวยสามารถใชจกรยานไดอยางถกตองและปลอดภยโดยเทศบาลเมองแกนไดสนบสนนใหมลานจกรยานสนามฝกการใชจกรยานตลอดทงการจดทำาหลกสตรการซอมจกรยานใหกบคนในพนทผลของการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานในพนททเกดเปนความยงยนโดยเทศบาลเมองแกนใหความสำาคญและมแนวทางการสนบสนนการดำาเนนการเพอขบเคลอนชมชนจกรยานเพอสขภาวะตอไปในพนทโดยมแนวทางการจดการกองทนจกรยานการจดทำาหลกสตรและมการดำาเนนการโรงเรยนจกรยานใหเกดขนจรงตอไปใหมการดำาเนนการอยางยงยนตอไป

45

21 ) โครงการตำาบลมอนปนรวมใจปนจกรยาน เพอสขภาวะ อำาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม

กระบวนการสรางพลงของคนในชมชนใหมสวนรวมในการสรางชมชนจกรยานของตำาบลมอนปนเปนกระบวนการเรมตนทนำามาใชในพนทเพอใหคนในชมชนมความรสกเปนเจาของโครงการชมชนจกรยานรวมกนโดยการใชหลกความเชอทางศาสนามาใชผาปาจกรยานจดขนเพอรบบรจาคจกรยานใหกบผสงอายและเยาวชนในพนทตลอดทงรวบรวมกองทนเพอจดหาอปกรณในการซอมแซมจกรยานผลของการจดกจกรรมดงกลาวสามารถสนบสนนใหทงผสงอายและเดกเยาวชนในพนทมจกรยานใชจำานวนมากกวา30คนตลอดทงใหคนกลมอนๆในชมชนมการใชจกรยานเพมขน จากการตดตามการใชจกรยานของกลมอสม.ทมการดแลดานสขภาพของคนในพนทลงเกาะตดพนทไดคนพบวากลมผสงอายในพนทมการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนในพนทเพมขนผลทชดเจนทสดคอกลมผสงอายทใชจกรยานในชวตประจำาวนมสขภาพดขนและการใชจกรยานในชวตประจำาวนของผสงอายทำาใหการดำาเนนชวตชาลงมความสขมความสมพนธภายในกลมทดขนแกนนำากลายเปนพลงสำาคญในการพฒนาพนทมสวนรวมในกระบวนการพฒนาทางพนทรวมกบงานตามภารกจขององคการบรหารสวนตำาบลมอนปนเชนโครงการปนลดการเผา60วนเราทำาได,โครงการปนเพอสขภาพหมบานปลอดขยะ,เปนตนซงเปนการสะทอนใหเหนวาโครงการจกรยานชมชนจกรยานเพอสขภาวะนนสามารถบรณาการเชอมโยงกบงานพฒนาของทองททองถนไดจรงเปนการเสรมกระบวนเพมพลงของชมชนไดเปนอยางด

46 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

22 ) โครงการชมชนจกรยานเทศบาลตำาบลสเกา เพอสขภาวะ ตำาบลบอหน อำาเภอสเกา จงหวดตรง

“การสงเสรมการใชจกรยานในชวตประจำาวนของคนในตำาบล จะเปนรปธรรมและเกดขนจรงได แกนนำา เจาหนาท และเทศบาลเมองสเกา เองตองใชจกรยานใหเปนตวอยางของคนในชมชนเสยกอน” เปนแนวทางในการทำาโครงการของปลดเทศบาลตำาบลสเกาซงเกดรปธรรมของการใชจกรยานของเทศบาลตำาบลสเกาไดแกการใชจกรยานเปนประจำาของปลดเทศบาลตำาบลสเกาเพอเปนตวอยางใหกบคนอนๆการสนบสนนใหครผแลเดกใชจกรยานในการทำางานและตดตอประสานงานแทนการใชพาหนะอนนอกจากนยงสนบสนนรถจกรยานสามลอใหกบพนกงานเกบกวาดขยะของเทศบาลแทนการใชพาหนะอยางอน เมอการใชจกรยานเกดขนคอนขางเปนรปธรรมในเทศบาลตำาบลสเกาจงขยายผลตอใหเกดการใชจกรยานเดนทางในชวตประจำาวนในพนทกบคนในชมชนตอไปพนทสเกาเปนชมชนเมองกระบวนการเรมตนเทศบาลตำาบลสเกาดำาเนนการโดยการจดภมทศนใหคนในชมชนสามารถใชจกรยานไดจรงโดยการทำาปายสญลกษณปายเตอนตางๆปายชมชนจกรยานเพอสรางกระแสใหเกดการใชจกรยานของคนตำาบลสเกาโดยเรมตนทกลมผสงอายและอสม.ซงเปนการสรางกระแสในการใชจกรยานในพนทไดเปนอยางดมจำานวนผใชจกรยานทเปนผสงอายเพมขนและกลมอสม.กนำาจกรยานมาใชในการทำางานในการลงพนทอยางจรงจง

ภาคประชาชนทสำาคญเชนชมรมจกรยานตำาบลสเกาสอดรบตอการขบเคลอนงานเพอการสงเสรมการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนของเทศบาลตำาบลสเกาเปนอยางดมบทบาทในการสนบสนนและเขารวมกจกรรมตางๆของโครงการอยางตอเนองเพอใหเกดกระแสการใชจกรยานในพนทขนอยางจรงจง จากการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในพนทตำาบลสเกาทสามารถสรางสรางตนแบบในการใชจกรยานใหเกดขนใน

47

เทศบาลตำาบลสเกาเองทมผใชเปนตวอยางขนจรงเกดแกนนำาในพนทไดแกผสงอายและอสม.ทเรมมการปรบเปลยนพฤตกรรมและมการสรางความเขาใจในการดำาเนนโครงการกบภาคตางๆเชนกลมชมรมจกรยานนนสงผลใหเทศบาลตำาบลสเกามแผนในการหนนเสรมกระบวนการตอยอดในพนทโดยมแผน1)การสงเสรมการใชจกรยานในชวตประจำาวนในกลมแมบานเพอการสงเสรมการออกกำาลงกายเพอใหเกดการขยายจำานวนผใชจกรยานในการเดนทางเพมขนในพนท

23 ) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลหนองแวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

องคการบรหารสวนตำาบลหนองแวงสรางการรบรเรองประโยชนของการใชจกรยานกบคนในพนทโดยเฉพาะประโยชนทางดานสขภาพและทางดานเศรษฐกจทจะเกดขนกบคนในชมชนโดยมการสรางนกประชาสมพนธตวนอยโดยเปนแกนนำาจากเดกนกเรยนจาก7โรงเรยนในพนททำาหนาทประชาสมพนธสอสารใหคนในพนทรประโยชนของการใชจกรยานในระหวางนน “สรางแกนนำาการเปลยนแปลง” เพอใหเปนตวอยางในการใชจกรยานของคนในพนทเปนการชวยในการประชาสมพนธโครงการอกระดบหนงการรณรงคสงเสรมการใชจกรยานโดยการจดกจกรรมปนรณรงคในกจกรรมหรอวนสำาคญตางๆเพอเกดกระแสการใชจกรยานใหเกดขนในชมชน ผลจากการดำาเนนการของโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในพนทมการตอยอดโดยการจดตงกองทนการซอมจกรยานโดยใหกระบวนการหลกความเชอทางศาสนาโดยทางวดในพนทเขามามสวนในการรบบรจาคจกรยานจากคนในชมชนทมจกรยานเกาไมใชแลวมาบรจาคเขากองทนขยะเนองจากเปนกองทนทมทนในการดำาเนนการอยแลวจากนนประสานงานภาคในพนททมความรในเรองการซอมจกรยานคอวทยาลยการอาชพ

48 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

24) โครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ ตำาบลราวตนจนทน อำาเภอราวตนจนทน จงหวดสโขทย

เขาดำาเนนการซอมจกรยานเพอนำามาใหกบคนในพนททตองการจกรยานทมการจดเกบขอมลความตองการไวกอนหนาน จากการดำาเนนการดงกลาวนสามารถสรางจำานวนของจกรยานใหเพมขนในพนทไดตามเปาหมายของพนทนอกจากนยงสามารถสรางการมสวนรวมในการดำาเนนการโครงการไดหลากหลายตามบรบทความเชยวชาญไดและตอไปจะมการคนหาแนวทางในการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะในพนทอยางเปนรปธรรมตอไป

49

ชมชนตำาบลราวตนจนทนไมเคยมกจกรรมอะไรทใหคนในชมชนออกมาทำารวมกนมากนกเมอโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลราวตนจนทนเรมดำาเนนการในพนทจงคอนขางเปนทสนใจของคนในชมชนแตจากการรวบรวมขอมลขององคการบรหารสวนตำาบลราวตนจนทนซงคนพบวาคนสวนใหญในตำาบลมจกรยานอยแตเสยไมสามารถใชการไดแลว กจกรรมปนวนแมเปนการเรมตนของการรณรงคสรางการรบรและกระแสการใชจกรยานใหเกดขนแตเนองการคนสวนใหญไมมจกรยานทจะเขารวมโครงการไดอบต.ราวตนจนทนจงเขามาสนบสนนโดยการจดหาจกรยานมาใหคนในชมชนไดใชกอนเพอเปนการสรางความคนเคยในการใชจกรยานใหเกดขนกบคนในชมชนเสยกอนหลงจากจดกจกรรมผานไปไดเกดกระแสการพดคยเรองกจกรรมปนวนแมทผานไปคนในชมชนชอบเพราะสนกสนานไดพดคยกนและเกดกระแสสอบถามมายงอบต.ราวตนจนทรวาจะจดอกเมอไร คลนกจกรยานเปนกจกรรมทดำาเนนการเพอใหชาวบานนำาจกรยานเกาออกมาซอมใหสามารถกลบมาใชอกครงไดซงกระบวนการทสามารถสรางการเปลยนแปลงใหเกดขนกบพนทราวตนจนทนไดอยางมากเนองจากมาคนในชมชนนำาจกรยานออกมาซอมจำานวนมากเปนการแสดงเจตนารมณรวมวาหลงจากนไปชมชนราวตนจนทนจะมผใชจกรยานในการเดนทางเพมขน ผลจากการสงเสรมและสรางกระแสการใชจกรยานในชมชนสงผลใหเกดการใชจกรยานของคนในชมชนเพมขนจรงจกรยานทเพมขนทงหมดเปนจกรยานแมบานอเนกประสงคทเปนจกรยานเกาเกอบ100%เมอการใชจกรยานเกดขนจรงโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลราวตนจนทนและอบต.ราวตนจนทรจงไดมการตดตาม

และใหการหนนเสรมใหการใชจกรยานของแตละกลมในชมชนสามารถใชไดจรงและปลอดภยเชนกลมเดกทใชจกรยานมาโรงเรยนโดยตองรวาเสนทางทเดกใชจกรยานมาโรงเรยนใชเสนไหนและมาจดเสยงบรเวณไหน.ซงทางโครงการและอบต.ตองเขาไปหนนเสรมทนท,อสม.เปนอกกลมหนงทหนมาปรบเปลยนการเดนทางในการลงพนททำางานเปนการใชจกรยาน การตดตามสถานการณของโครงการและการแกปญหาสถานการณปญหาตางๆของโครงการไดอยางตอเนองและการแกปญหาทตรงจดสามารถแกปญหาไดจรงนนเปนปจจยทสงเสรมใหการดำาเนนงานของโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะตำาบลราวตนจนทรประสบความสำาเรจไดและผลความสำาเรจทเกดขนทสามารถสงผลใหการทำางานดานอนๆของอบต.ราวตนจนทนมภาคทเขามามสวนรวมในการขบเคลอนชมชนจกรยานเชนกลมอสม.ดงนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะจงเปนกระบวนการทสรางการมสวนรวมสรางพลงความรวมมอใหเกดขนในชมชนไดอยางชดเจน

50 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

การขบเคลอนโครงการชมชนจกรยานพนทตำาบลพนมสารคามทดำาเนนการเพอเพมจำานวนผใชจกรยานในการเดนทางในพนทผานกจกรรมรณรงคสรางการรบรรณรงคปนเชงการเรยนรอยางตอเนองมขอตกลงเรองการใชจกรยานทกวนพธของคนในชมชนมการประชาสมพนธสรางการรบรประโยชนของการใชจกรยานในชมชนในโรงเรยนมการอบรมใหความรกบคนในชมชนอยางตอเนองมการจดเสนทางทเออตอการใชจกรยานสำาหรบคนในชมชนทงทเปนเสนทางในเขตเทศบาลทเชอมโยงพนทสำาคญของชมชนเชนวดตลาดมการจดระเบยบการใชรถใชถนนในพนทการจดระเบยบของทางเทารานคาและแผงลอยใหมระเบยบและสามารถใชจกรยานไดอยางปลอดภยไดมการจดเสนทางทเชอมโยงระหวางชมชนชมชนทเนนเรองการสรางความปลอดภยในการใชจกรยานระหวางชมชนผลทเกดขนมการจดการสภาพความเปนระเบยบของชมชนมการจดระเบยบถนนและทางเทาแพงลอยรานคาจนสามารถสรางความเปนระเบยบไดจากการจดการและการสรางระเบยบถนนและทางเทาในเมองพนมสารคามสงผลใหเกดผใชจกรยานในขนจรง เทศบาลมแนวทางการดำาเนนการในพนทเพอใหสามารถสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะไดอยางสำาเรจโดยการทำาหลกสตรทองถนเรองจกรยานทเหมาะสมกบโรงเรยนผสงอายและโรงเรยนประถมศกษาโดยใหเกดความรและทกษะทเกยวของกบการใชจกรยานการซอมแซมกฎหมายและประโยชนซงจะสามารถดำาเนนการใหเกดความยงยนของชมชนจกรยานเพอสขภาวะและการเพมจำานวนผใชจกรยานในชวตประจำาวนเพมขนไดจรงตอไป

25) พนมสารคามรวมใจใชจกรยานสานพลงเพอเมองนาอย ตำาบลพนมสารคาม อำาเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา

51

สรป ดวยความโดดเดนตามแนวทางตางๆเปนแรงสงสำาคญในการการสรางชมชนจกรยานใหเปนตนแบบแกชมชนอนดงเชนการมฐานทนชมชนดมแกนนำาเขาถงสรางภาครวมทหลากหลายสรางสรรคกจกรรมทมคณคาตอชมชนพลกมวลวกฤตสรางสรรคนวตกรรมใหชมชนเชอมรอยภารกจบรณาการงานแผนงานทเปนรปธรรมเขาสแผนนโยบายระดบทองถนสามารถเปนแรงบนดาลใจแบบตวอยางใหชมชนตางๆสามารถนำาไปประยกตปรบใชบทเรยนจากประสบการณจรงของพนทชมชนทกลาวขางตนทง25พนทโครงการนาจะเปนบทศกษาชใหหาหนทางในการกระตนสงเสรมพฒนาทเหมาะสมกบชมชนตางๆตอไป

52 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

บทสรปโครงการผลลพธจากการดำาเนนงานของโครงการฯการดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะป2ของพนทโครงการยอยมโครงการสามารถดำาเนนงานจนจบโครงการตามกรอบระยะเวลาทกำาหนดจำานวน98พนท/โครงการและไมสามารถดำาเนนงานจนตองยตโครงการจำานวน1พนทโดยสามารถสรปเปนจำานวนผลลพธทเกดขนดงน

ผลลพธเชงปรมาณ1)มผใชจกรยานในชวตประจำาวนหลงจากดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะแลวเสรจจำานวน24,835คนเพมขนจากเดมกอนดำาเนนโครงการฯจำานวน7,392คน

2)มผรบประโยชนทางตรงคอผทอยในพนทเปาหมายและเขารวมกจกรรมของโครงการจำานวน47,808คนและมผรบประโยชนทางออมคอผทไมไดอยในพนทเปาหมายแตไดเขามามสวนรวมและไดรบประโยชนจากโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะจำานวน137,342คน

3)มแกนนำาทเขารวมการขบเคลอนใหเกดผลการเปลยนแปลงในพนทประเดนการสงเสรมการใชจกรยานในชวตประจำาวนและประเดนสขภาวะจำานวน1,080คน

4)เกดการจดสภาพแวดลอมองคประกอบโครงสรางพนฐานระบบ/กลไก/มาตรการ/ระเบยบขอตกลงใหเออตอความปลอดภยความสะดวกแกผใช

จำานวนแกนนำาประเดนสงเสรมกจกรรมทางกาย

และชมชนจกรยานเพอสขภาวะ

53

ตวอยาง เกดสภาพแวดลอมทเออตอการใชจกรยานและพนทดานสขภาวะทเกดขน

0 40000 480000 120000

จำานวนแกนนำาประเดนสงเสรมกจกรรมทางกาย

และชมชนจกรยานเพอสขภาวะ

จำานวนผไดรบผลประโยชนจากโครงการ

จำานวนผใชจกรยานในชวตประจำาวน

ผไดรบผลประโยชนทางออม จำานวน 137,342 คนผไดรบผลประโยชนทางตรง จำานวน 47,808 คนแกนนำาประเดนสงเสรมสขภาวะ 1,080 คนผใชจกรยานฯจบโครงการ จำานวน 24,835 คนผใชจกรยานฯเพมขน 7,392 คนผใชจกรยานกอนเรมโครงการฯ 10,831

ปรบสภาพองคประกอบกายภาพ โครงสรางพนฐานขอตกชมชน จำานวน 90 ชมชน

54 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

จกรยานในชวตประจำาวน ไมตำากวา 90 แหงชมชน โดยแตละชมชนพนทมการปรบปรงสภาพองคประกอบทางกายภาพพนฐานไมตำากวาชมชนละ 3 แหง/จด/ท 1.การปรบปรงไหลทางถนนสภาพถนนใหเหมาะแกการใชจกรยานเพอใหความปลอดภยและความสะดวกตอการใชจกรยานในช

2.เกดมาตรการการสงเสรมการดานความปลอดภยบนทองถนน,เกดขอตกลงในการสงเสรมการใชจกรยานไปยงหมบานอนๆในเขตเทศบาล,เชนเกดมาตรการในการใชจกรยานในชมชนสปดาหละ2วนคอวนพธและวนอาทตยมาตรการในองคกรภาคซงเปนองคกรของรฐใชจกรยานสปดาหละ1วน,การจดระเบยบถนนเปนตน

3.การจดใหมจดบรการซอมจกรยานเบองตนในชมชนการทำาคลนกจกรยานหรอหนวยซอมในลกษณเคลอนท

4.การจดทำาแผนทเสนทางจกรยานชมชนและการปรบปรงเสนทางเชอมตอกนโดยถนนสายหลกภายในหมบานเปนหมบานทองเทยวเชงอนรกษและสถานททองเทยวภายในชมชนพนทตำาบลเปนตน

5.ปายสญลกษณใหยานยนตระวงผใชบนจกรยานบนถนนสญจรในชมชนมปายสญลกษณเพอความปลอดภย,ปายบงบอกสญลกษณเสนทางจกรยานในชมชนและปายประกาศเปนชมชนจกรยานเพอสขภาวะ

6.จดจอดจกรยานพนทจอดจกรยานในลกษณะแบบเปนโครงสรางหรอแบบการกำาหนดพนทจอดเปนตน

7.การเกดกลไก/ระบบเพอใหประชาชนสามารถเขาถงการใชจกรยานไดสะดวกเชนการจดตงธนาคารจกรยานใหยม,การจดตงกองทนจกรยาน,กจกรรมจกรยานนกเรยนยมใชบาน–โรงเรยนเปนตน

55

ทมสนบสนนวชาการสามารถสงเคราะหรปแบบทางนวตกรรมทเกดขน โดย สะทอนความเปนรปธรรม กระตน สงเสรม พฒนา ใหคณคา มงสวถสขภาวะ ดงน

1.นวตกรรม“สรางเสรมสขภาพเยาวชนโดยชมชน”เชนพนทเทศบาลเมองชยภมเกด“กลมเยาวชนวยใสอาสาปนพฒนาชมชน”,ทชมชนบานฝางจ.ขอนแกน“วทยากรนอย ชวนชมชนปนเพอสขภาวะ”

2.นวตกรรม “สรางเสรมสขภาพผสงอายโดยชมชน” เชนชนชนตำาบลหายโศกคดคน“จกรยานบาน สามลอ เพอผสงอาย”

3.นวตกรรม“การจดการระบบโครงสรางพนฐาน-องคประกอบกายภาพใหเออและเขาถงตอการใชจกรยานในชวตประจำาวน ”เชนชมชนหนองไมแกนเกด “ธนาคารจกรยานยมปน” จากธนาคารขยะ..ส..ธนาคารจกรยาน,ทชมชนหนองออนเทศบาลเมองแกนแกนพฒนาจ.เชยงใหมและชมชนโคกเพชรจ.เชยงใหมจดทำากองทนจกรยานเพอประชาชน,ชมชนตำาบลปาสกจ.ลำาพนมการจดการสงแวดลอมมาประยกตใหเกด“ถาดฝาถงปายสญลกษณชวนปนสรางความปลอดภย”โดยวสดเหลอใชมาทำาปายสญลกษณถนนปลอดภยผเดน-ปนจกรยานเปนตน 4.นวตกรรม“การสรางกลไกแรงจงใจสงเสรมโดยชมชน” เปนแนวทางสรางวธการจงใจการใชจกรยานในพนทเชนชมชนตาขนจ.ระยองกจกรรม“รานคาชมชนปนจกรยานมาซอ-ลดราคาให”โดยสรางกลไกทางสงคมในชมชนผานการซอขายซงเปนสงทเกดเปนประจำาอยแลว

56 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

ขอเสนอแนวทางการดำาเนนการโครงการชมชนจกรยานลเพอสขภาวะ

จากบทเรยนการทำางานขอนพนทโครงการยอย ในระยะตอไป

1.การรณรงคเพอการรบรและการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนใหเนนการ

รณรงคสรางการรบรสการปรบเปลยนพฤตกรรมในการเดนทางของคนในชมชนดวยการใชจกรยานทเหมาะสมในแตละชวงวยเชนเดกเยาวชนสงเสรมใหเรยนรทกษะการใชจกรยานใหสามารถใชจกรยานในการเดนทางไดอยางปลอดภยผใหญ,วยทำางานสงเสรมการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนเชนไปทำางานผสงอายสงเสรมใหเกดการใชจกรยานในการออกกำาลงกายเปนตน

การสนบสนนสงเสรมใหเกดตนแบบของภาคทมการใชจกรยานในการเดนทาง/ทำางานภารกจในพนทเชนอสม.ใชจกรยานในการเดนทางเพอลงพนทเสยมผปวยเพอใหการใชจกรยานอยในวถการรบรความคนเคยและสงผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของคนในพนทเปาหมายตอไป

การขยายพนทใหเกดการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวน“ชมชนจกรยานเพอสขภาวะ” ในชมชน100%หรอการขยายพนทในชมชน/ตำาบลใกลเคยง

การมขอตกลงการสงเสรมการใชจกรยานการขยายผลการใชจกรยานในระดบพนทและเปนขอตกลงทภาคหนวยงานชมชนมความเปนไดในการปฏบตจรง

การประกาศยกยองชมเชยผเปนแบบอยางตนแบบในการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนในระดบพนทใหเกดตวอยางทครอบคลมทก

57

กลมวยในชมชนเพอเปนการกระตน/สรางการรบรเรองประโยชนของการใชจกรยานในการเดนทางใหยงยนเชนกลมเดก,เยาวชนกลมผใหญวยทำางานกลมผสงอายเปนตน

การจดกจกรรมระดบภาคพนทใกลเคยงในการปน/รณรงคชวยสรางกระแสการรบรเรองการใชจกรยานในการเดนทางทมความชดเจนขยายผลระดบพนทตอไป

การรณรงคสรางความเขาใจคนหาหนวยงานในระดบพนทเพอใหการสนบสนนการใชจกรยานในชวตประจำาวนตอไปและเปนการสนบสนนอยางเขาใจบรบทของการสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะเชนควรใหการสนบสนนแบบกระบวนการตอเนองไมใชใหการสนบสนนเปนกจกรรม

การคนหา/พฒนารปแบบของจกรยานทใชในการเดนทางในชวตประจำาวนทเออกบแตละกลมวยใหสามารถใชไดเชนจกรยานสามลอ(ซาเลง)สำาหรบผสงอายหรอผพการสามารถใชในการเดนทางในชวตประจำาวนในชมชนได

การบรณาการเรองการใชจกรยานในการเดนทางเขาไปในภารกจขององคกรภาคตางๆในพนทเชนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำาบลสนบสนนใหอสม.ใชจกรยานในการเดนทางลงพนทเยยมผปวยอยางชดเจน,โรงเรยนผสงอายในระดบตำาบลสงเสรมใหผสงอายในตำาบลใชจกรยานมาเขารวมกจกรรมเพอสงผลตอการมสขภาพแขงแรงลดภาวะเสยงการเกดโรคเปนตน

การดำาเนนการใหเกดการทำาแผนทเสนทางจกรยานในชมชนทสามารถเชอมโยงกบสถานทชมชนใชเพอการเรยนรการใชชวตตามวถชมชนเพอกระตนใหคนในชมชนบคคลภายนอกเกดการรบรและสามารถออกแบบการเดนทางโดยการใชจกรยานไดอยางเหมาะสม

เกดการบรหารจดการใหเกดความยงยนในพนทมบทบาทในการดำาเนนงานและสนบสนนใหมจำานวนจกรยานทเพยงพอตอความตองการของคนในชมชน

การสรางการมสวนรวมของชมชนในการดำาเนนการเพอขบเคลอนชมชนจกรยานเพอสขภาวะใหมบทบาทมากขนไมใชเพยงเปนกลมเปาหมายทเขารวมกจกรรมเทานนเพอการดำาเนนการในการสรางพนทสขภาวะของชมชนแบบรวมตดสนใจรวมกนทำารวมกนรบผลรวมกนประเมน

58 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

2.การจดสภาพทางกายภาพใหเออตอการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาทาง

เพมจำานวนของหนวยซอมบำารงรกษาจกรยานเบองตนใหเพยงพอเหมาะสมประหยดตามความตองการของคนในชมชนในรปแบบตางๆเชนรานซอมจกรยานในชมชน,ศนยใหบรการซอมจกรยานในชมชน,คลนกจกรยานในชมชนและเปนหนวยซอมบำารงทใหบรการอยางตอเนองไมใชการเปดในรปของการจดกจกรรมเปนครงๆ

ทำาปายสญลกษณตางๆทมความนาสนใจทเกยวของกบการใชจกรยานในชมชนโดยคำานงถงวถชมชนอตลกษณของชมชนเชนการทำาปายตามภาษาทองถน,และการทำาปายประชาสมพนธเพอสรางการรบรสมาชกชมชนจกรยานในพนทเพอกระตนและขยายจำานวนผใชจกรยานในการเดนทางใหมากขน

3.การสรางการมสวนรวมของภาคเพอขบเคลอนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะ

มองคกรภาคใหการสนบสนนงบประมาณในการดำาเนนการของชมชนจกรยานเพอสขภาวะเชนองคการบรหารสวนตำาบล,กองทนสปสช.,กองทนหมบานเปนตน

มการบรณาการงานของชมชนจกรยานเพอสขภาวะกบภารกจของกลมองคกรภาคประชาชนพนทเพอใหมผใชจกรยานในการเดนทางในชมชนเพมขนขยายมากขนเชนกลมการทองเทยวกลมเกษตรอนทรยกลมผสงอายรกษสขภาพเปนตน

หนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนในระดบพนทคอเทศบาล,องคการบรหารสวนตำาบลมการบรรจโครงการเพอการสรางชมชนจกรยานเพอสขภาวะไวนนแผนพฒนาตำาบลหรอเทศบญญตและมการดำาเนนการสนบสนนใหเกดการดำาเนนการตามแผนงานทมอย

การทำาขอตกลงผานโครงการเสรมสรางความเขมแขงของหมบานแบบบรณาการใหเงอนไขการใชจกรยานในการเดนทางในชวตประจำาวนเปนตวชวดหนงในการใหรางวลหมบานดเดน

มแนวทางทชดเจนในการสนบสนนการดำาเนนโครงการตอยอดจากสสส.

59

จากบทเรยนโครงการทำาใหพบวาการ การดำาเนนโครงการชมชนจกรยานเพอสขภาวะจะประสบ ความสำาเรจและยงยน ตองประกอบไปดวยเหตปจจย สำาคญดงน

ความรวมมอของภาคเครอขายแบงบาทตามภารกจงานทชดเจน ในกรอบภาระหนาททสามารถสงเสรมพฒนาชมชนได

การมผนำาทองถนทเขาใจเขาถงและพฒนา

คณะทำางานเขาใจถงเปาหมายทแทจรงของการสรางชมชนจกรยาน

การบรณาการเรองจกรยานเขาสประเดนการพฒนาตางๆ ทชมชนทำาอยแลวโดยมแผนงานทชดเจนเปนรปธรรม

การสรางสภาพแวดลอมทางกายภาพและโครงสรางใหเออตอ การใชจกรยานในชวตประจำาวนโดยเหมาะสมตามบรบท ความตองการของชมชนนน

การขยายผลโครงการไปสชมชนใกลเคยง

การสงเสรมจากนโนบายภาครฐทงระดบชาตและทองถน ทสอดคลองกน

60 สรปผลการดำาเนนงาน และตวอยางชมชนจกรยานทมแนวปฏบตทด

เพอขยายวงวานชมชนจกรยานใหเกดขนอกมากมายโดยทกแนวทางสความสำาเรจของแตละชมชนไดคดสรางสรรคแนวทางการขบเคลอนการทำางานขบเคลอนชมชนจกรยานเพอสขภาวะของตนเองจนประสบความสำาเรจในระดบหนงดวยความโดดเดนดานตางๆของโครงการยอยทเปนตวอยางทดนอกจากการมฐานทนชมชนเดมทชวยเออมแกนนำาเขาถงสรางภาครวมทหลากหลายการสรางสรรคกจกรรมมคณคาตอชมชนกอเกดนวตกรรมใหชมชนตลอดเชอมรอยภารกจบรณาการงานแผนงานชมชนทเปนรปธรรมสามารถเขาสแผนนโยบายระดบทองถนตวอยางเหลานสามารถเปนแบบอยางชมชนพนทอนนำาไปเปนตนแบบนำาบทเรยนไปตอยอดหรอปรบประยกตใชใหเขากบบรบทของชมชนตนเอง แตการมงสชมชนจกรยานสขภาวะในวถทยงยนตองอาศยองคประกอบความรวมมอผนำาทองถนจากหนวยงานภาครฐระดบทองถนตางๆภาคประชาชนเอกชนภาคทสำาคญคอพลงของประชาชนทเขามาชวยกนผนกกำาลงวางรากฐานเมองทเออตอการใชจกรยานในวถชวตประจำาวนใหเกดขนจรง