adobe photoshop pdf - mwit · 2019-06-17 · ระหว่างวันที่ 7-18...
Post on 03-Aug-2020
10 Views
Preview:
TRANSCRIPT
10 วธงาย ๆสำ�นกง�นนโยบ�ยและแผนพลงง�น แนะนำ�เคลดลบ “10 วธง�ยๆ รกษพลงง�น กโลกรอน” ดงน
1. เปลยนหลอดไฟจ�กหลอดไสเปนหลอดตะเกยบ และเปลยนหลอดผอม (T8) เปนหลอดผอมใหมเบอร 5 (T5)
ซงกนไฟเพยง 28 วตต โดยหากเราเปลยนมาใชหลอด T5 แทนหลอด T8 ซงมอย 200 ลานหลอดทวประเทศ จะประหยด
ไฟไดปละ 9,000 ลานหนวย หรอ 25,000 ลานบาทตอป ลดการนำาเขาเชอเพลง 15,000 ลานบาทตอป ลดการปลอยกาซ
คารบอนไดออกไซด ไดถง 4,600 ลานตนตอป
2. แอร เปนเครองใชไฟฟาทกนไฟสงถงรอยละ 40 ของปรมาณการใชไฟฟาของบาน 1 หลง การปรบอณหภมแอรใหอยท 25
องศาเซลเซยส ชวยลดการใชพลงงานลงไดรอยละ 5-10
3. ก�รเปดชองหน�ต�ง ประต แตละหองในบานควรเปดทางใหลมมทางเขาและทางออก เพอใหอากาศภายในถายเท
สะดวกและระบายความรอนไดด ชวยลดการใชแอรลงได
4. คอมพวเตอรตงโตะทวไป กนไฟประมาณ 400-500 วตต โดยตว ซพย กนไฟประมาณ 150 วตต สวนจอมอนเตอร ท
ปจจบนนยมใชเปนจอแอลซด กนไฟประมาณ 300 วตต หากตองการหยดใชงานคอมพวเตอรชวคราว ควรปดสวตชหนาจอ
ทกครง
5. ปลกตนไม นอกจากจะชวยเพมความสดชน กรองฝน กรองเสยง ยงชวยบงแดดเปนฉนวนกนความรอนอยางด ตนไม
สามารถดดซบกาซคารบอนไดออกไซดตลอดอายของตนไม
6. ก�รขบรถ ควรใชความเรวทสมำาเสมอ หรอตามทกฎหมายกำาหนด จะชวยประหยดนำามน รวมทงยงชวยเพมความ
ปลอดภยและปองกนอบตเหตทอาจเกดขนในระหวางการเดนทาง หากขบรถดวยความเรวไมเกน 90 กม./ชม.จะชวยลด
ปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดได
7. หมนตรวจเชกลมย�ง ใหตรงตามความตองการของรถ เพราะหากยางสกหรอหรอลมออนจะทำาใหการทรงตวของรถไมด
และ สนเปลองนำามน (ความดนลมยางตำากวามาตรฐานทก 1 ปอนดตอตารางนว จะทำาใหสนเปลองนำามนเพมขนรอยละ 2
และควรตรวจเชกความดนลมยางอยางนอยสปดาหละ 1 ครง หรอทกๆ ระยะทาง 500 กโลเมตร
8. งดใชถงพล�สตก ในแตละปมการผลตถงพลาสตกสตลาดมากกวา 50,000 ลานถง และมเพยงรอยละ 3 ของถงพลาสตก
ทถกนำาไป “รไซเคล” กลบมาใชใหมอกครง ถงพลาสตกแตละใบตองใชเวลาถงพนปกวาจะยอยสลายหมดไปจากโลก
9. ถอดปลกเครองใชไฟฟ�ทไมไดใชงานทกครง เพราะเครองใชไฟฟาทเสยบปลกทงไว แมจะปดสวตชแลว ยงมแรงดน
ไฟฟาอย
10. บรโภคใหนอยลง เนนนโยบาย 4Rs (Rethink, Reduce, Reuse, Recycle) ทำาไดหลายวธ อาท การใชกระดาษใหม
ประสทธภาพสงสด จะชวยลดการตดตนไมลงได การกนอาหารควรกนใหหมดไมเหลอใหเปนขยะเนาเสย การรไซเคลขยะ
ในบาน จะชวยลดกาซคารบอนไดออกไซด
ทม� : www.manager.co.th
รกษพลงงาน กโลกรอน
บรรณาธการ
วารสารเศรษฐกจและสงคมฉบบนนำาเสนอเรองราวเกยวกบภาวะโลกรอน การเกดและผลกระทบทเกดขนทวโลกและประเทศไทยในมตเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ตลอดจนพนธกรณระหวางประเทศและการเจรจาในเวท ระดบโลก
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอนเนองมาจากการเรงรดพฒนาประเทศ สงผลกระทบอยางใหญหลวงตอธรรมชาตและสงแวดลอม ทงการบกรกพนทปา การปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ทำาใหธรรมชาตเสยสมดลและไมอาจรองรบของเสยทมนษยสรางขน อณหภมโลกจงเพมขนและเกดภาวะ กาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศโลกซงสงผลใหเกดภยพบตทางธรรมชาต อาท ภยแลง นำาทวม การกดเซาะชายฝง การแพรระบาดของเชอโรค ทงโรคอบตใหมและโรคอบตซำา สงผลตอวถชวต ความเปนอย การประกอบอาชพ โดยเฉพาะเกษตรกรทพงพงกบสภาพดนฟาอากาศเปนหลก
สำาหรบเรองเดนประจำาฉบบนำาเสนอเรอง ภยจากโลกรอนกบการพฒนาทยงยน การเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศทเปนไดทงโอกาสและอปสรรคตอการพฒนาประเทศ ทำาใหการบรหารจดการทสรางความมนคงในมตตางๆ เปนเรองสำาคญ อาท การดำาเนนงานภายใตแผนแมบทสงแวดลอม แผนการลงทนเพอขบเคลอนการใชเทคโนโลยคารบอนตำาของประเทศไทย และการกำาหนดแนวทางสรางภมคมกนในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ทมงสรางเศรษฐกจและสงคมสเขยวเพอการพฒนาอยางยงยน มงการปรบพฤตกรรมการผลตและการบรโภคของสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม การอนรกษ ฟนฟทรพยากร เพมประสทธภาพการใชทรพยากรของภาคการผลตและบรการ รวมทงพฒนา ขดความสามารถในการเตรยมการเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
นอกจากน ยงไดนำาเสนอเรองโลกรอนในเวทโลก ความรวมมอในกลมภมภาคอาเซยนและสหประชาชาต ทงในประเดนของพนธกรณ และ การประชมนานาชาตทเมองโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมารค เพอกำาหนดขอตกลงเพมเตมและแนวทางใหมทจะแกปญหาโลกรอน รวมทงการประชมครงตอไป ทเมองแคนคน ประเทศเมกซโก หลายประเทศคงตองแกปญหาและผลกดนมาตรการวาดวยการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และนโยบายรบมอภาวะโลกรอนในดานตางๆ ใหเกดผลเปนรปธรรม
ส ด ท า ย เ ป น ก า ร แ น ะ นำ า โ ค ร ง ก า ร จ ด ทำ า แ ผ น แ ม บ ท ร อ ง ร บการเปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศของโลก การผนผวนของราคาพลงงาน และวกฤตอาหารโลก
เลขาธการฯ นายอาคม เตมพทยาไพสฐ
รองเลขาธการฯ นางเพญจา ออนชต นางสวรรณ คำามน นายปรเมธ วมลศร นายชาญวทย อมตะมาทชาต นายธานนทร ผะเอม นางสาวลดาวลย คำาภา
ทปรกษาดานนโยบายและแผนงาน นางนตยา กมลวทนนศา นางชตนาฏ วงศสบรรณ นายสมชาย ศกดาเวคอศร นายภมใจ อตตะนนทน นางวนดา มหากจ นางสาวสมาล เดชานรกษนกล (รกษาการ) นายไพโรจน โพธวงศ (รกษาการ)
บรรณาธการบรหาร นางสาวภารณ วฒนา
บรรณาธการผพมพโฆษณา นายวรวทย อวรทธวรกล
กองบรรณาธการ นางสาวประสพศร รกความสข นางนสวนต พชญดำารง นายธระพงษ มาลยทอง นางภทรจต จมพล กอซโซล นางสาวอมราวรรณ ทวถนอม นายตฤตณย นพคณ นายภารา จนทรสวรรณ นางสาวปภานน วรวฒนสกล นายณฐวฒ กรกำาจายฤทธ
ฝายจดการ นางธนรชต ศขอารย
ฝายศลปกรรมและภาพ นายเนาวฤทธ ฤทธแปลก
ออกแบบและพมพท
บ.สหมตรพรนตงแอนดพบลสซง จำากด โทร. 0-2903-8257-9
คณะทปรกษา สารบญ
ปท 47 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2553
วารสาร
โปรดทราบบทความ ขอคดเหนและขอเขยนตางๆ ในวารสารเศรษฐกจและสงคมเปน ความคดเหนสวนตวของผเขยน มใชเปนความเหนของสำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต
วตถประสงคเพอเผยแพรความรดานการพฒนาเศรษฐกจและสงคม รวมทงแนวคดเกยวกบ
การพฒนาประเทศแกสาธารณชนทวไป ตลอดจนเปนสอกลางในการรายงาน
ความเคลอนไหว สถตทางเศรษฐกจและสงคมใหผอานทราบขอเทจจรงอยาง
ถกตองกบสถานการณ
บทบรรณาธการ
สาระในเลม
ภยจากโลกรอนกบการพฒนาทยงยน 4
โลกรอน ภยรายเกษตรกรไทย 11
อาหารและพลงงาน : พลกวกฤตใหเปนโอกาส 16
มหนตภยจากโลกรอน โรครายใกลตว 20
การกดเซาะชายฝง : วกฤตเชงพนท 27
ขอมลชวนร ฉลากคารบอน เครองมอรกษโลก 32
การเผชญภาวะโลกรอนของประชาคมโลก 35
จากโคเปนเฮเกน...สเมกซโก 41
แนะนำาโครงการวจย 45
รายงานความเคลอนไหวของ สศช. 46
ส า ร ะ ใ น เ ล ม
ขณะนโลกกำาลงเผชญกบภาวะโลกรอนเนองจากการเรงพฒนาของนานาประเทศทมงสราง
ความมงคง โดยนำาเทคโนโลยเขามาเรงกระบวนการใชทรพยากร เพอตอบสนองความตองการ
ดำาเนนชวตทสบายจนเกนพอดของมนษย ใชทรพยากรทมอยอยางจำากดจนเกนความจำาเปน รวมทง
มการบกรกพนทปาไม ซงเปนแหลงดดซบกาซคารบอนไดออกไซด ธรรมชาตจงเสยสมดลจนไมสามารถ
รองรบของเสยทมนษยกอขน อณหภมเฉลยของโลกทสงขนตามปรมาณการสะสมตวของกาซ
เรอนกระจกในชนบรรยากาศโลก จงเปนสญญาณเตอนภยทตองตระหนก
การเพมขนของอณหภมโลกกอใหเกดความแปรปรวนของสภาพภมอากาศและระบบนเวศ
ในโลก และภยพบตทางธรรมชาตทรนแรงและบอยครงมากขน อาท แผนดนไหว คลนยกษสนาม
พายถลม ภมอากาศแปรปรวน นำาทวม ภยแลง ไฟปา การยบตวของพนทชายฝง โรคอบตใหมและ
โรคอบตซำาทมความรนแรง พชและสตวหลายชนดกำาลงจะสญพนธ ขณะทการสญเสยพนท
เกษตรกรรม เนองจากการระบาดของโรคและแมลงศตรพชจากสภาพอากาศทเปลยนแปลงไป สงผล
กระทบตอผลผลตทางการเกษตรและการขาดแคลนอาหารในหลายพนทของโลก ผลกระทบเหลาน
สรางความเสยหายทงทางเศรษฐกจ สงแวดลอม และคณภาพชวตของประชากรทวโลกอยางกวางขวาง
โดยเฉพาะความยากจน การอพยพยายถน และการแยงชงทรพยากรเพอการดำารงชพทงดานอาหาร
และพลงงาน
การแกปญหาโลกรอนจงเปนประเดนทาทายทตองใหความสำาคญและสรางความรวมมอเพอรองรบและบรรเทา
ผลกระทบของภาวะโลกรอนรวมกน ดงนน องคการระดบโลกจงเรงแกไขปญหาภาวะโลกรอน โดยขอความรวมมอจาก
ประเทศสมาชกในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกสบรรยากาศโลกอนเปนตนเหตสำาคญผานพธสารเกยวโต ซงเปน
จดกำาเนดของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอใหประเทศภาคสมาชกรวมกนรกษา
ปรมาณกาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศใหอยในระดบทปลอดภย ประเทศสมาชกจงไดกำาหนดใหมการประชมทกป
เพอหาขอยต สำาหรบการดำาเนนงานรวมกนหลงพนธกรณชวงแรกสนสดในป 2555
อยางไรกตาม การเจรจาวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศครงลาสดทโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมารค
ระหวางวนท 7-18 ธนวาคม 2552 ยงไมสามารถหาขอยตรวมกนได เนองจากประเทศกำาลงพฒนาเรยกรองใหประเทศพฒนา
แลวลดการปลอยกาซเรอนกระจก รวมทงเพมการสนบสนนทางการเงนและถายทอดเทคโนโลยทสะอาด การประชมวาดวย
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศครงตอไปทจะมขนระหวางวนท 29 พฤศจกายน ถง 10 ธนวาคม 2553 ทเมองแคนคน
ประเทศเมกซโก ประเทศสมาชกจะรวมกนหาขอยตหลงพนธกรณชวงแรกสนสด ประเดนการเจรจาสำาคญทคาดวาจะสงผล
เชอมโยงตอกลมประเทศกำาลงพฒนา รวมถงประเทศไทย ประกอบดวย 3 ประเดนหลก ไดแก การกำาหนด
เปาหมายความรวมมอระยะยาว การจดการกาซเรอนกระจกรายสาขา และการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการ
ทำาลายปาและความเสอมโทรมของปาในประเทศกำาลงพฒนา หลายประเทศคงตองรวมกนแกปญหาและลดอปสรรค
จากการเจรจาทผานมา รวมทงผลกดนมาตรการวาดวยการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และนโยบายรบมอ
ภาวะโลกรอนในดานตางๆ ใหเกดผลเปนรปธรรม
ประเทศไทยในฐานะทเปนหนงในสมาชกองคกรสหประชาชาต ไดเขารวมลงนามรบรองพนธกรณเกยวกบภาวะ
โลกรอนและการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และปรบตวใหสอดรบเงอนไขของพนธกรณเหลานน โดย
ดำาเนนงานภายใตแผนแมบทสงแวดลอม แผนการลงทนเพอขบเคลอนการใชเทคโนโลยคารบอนตำาของประเทศไทย และ
การวางแนวทางสรางภมคมกนในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ทมงสรางเศรษฐกจและสงคมสเขยวเพอการพฒนาทยงยน
ปรบพฤตกรรมการผลตและการบรโภคของสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม การอนรกษ ฟนฟทรพยากร การเตรยมการเพอ
รบมอกบภยพบตทางธรรมชาตทรนแรงมากขนจากภาวะโลกรอนและการเปลยนแปลงสภาพกายภาพของผวโลก และการ
วางผงเมอง นอกจากน ภาครฐไดกำาหนดมาตรการเรงดวน เพอบรรเทาความเดอดรอนทเกดขน อาท การบรหารจดการนำาทม
ประสทธภาพ มาตรการประกนรายไดเกษตรกร และการพฒนาคณภาพของขาวไทยเพอการสงออก เพอชวยเหลอชาวนาไทย
ใหมผลตอบแทนทางการเกษตรทสงขน
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 534
มาทำาความรจกกบภาวะโลกรอนภ า ว ะ โ ล ก ร อ น เ ป น ผ ล พ ว ง ข อ ง ก า ร พ ฒ น า
อตสาหกรรม พลงงาน คมนาคม เกษตรกรรม รวมถงเกดจาก
การเปลยนแปลงการใชทดนและการตดไมทำาลายปา บรบท
การเปลยนแปลงของภาวะโลกรอนในชวงทศวรรษทผานมา
ชใหเหนวาโลกกำาลงเผชญกบวกฤตการเปลยนแปลงสภาวะ
ภมอากาศ สงผลกระทบตอผลผลตทางการเกษตรในหลาย
พนทของโลก นอกจากน ความแปรปรวนของปรมาณนำาฝน
ภยธรรมชาตทรนแรง และการระบาดของโรคและแมลงศตร
พชจากสภาพอากาศทเปลยนแปลงไป มผลตอภาคสงคม
อาท ปญหาความยากจน การอพยพยายถน และการแยงชง
ทรพยากร การแกปญหาโลกรอนเปนประเดนทาทายตอการ
พฒนาของประชาคมโลกทตองใหความสำาคญและสรางความ
รวมมอเพอรองรบและบรรเทาผลกระทบของภาวะโลกรอน
รวมกน
การเรงรดพฒนาของนานาประเทศทมงสรางความ
มงคง เกดการใชทรพยากรทมจำากดอยางฟมเฟอย ทำาใหเสย
สมดลของธรรมชาตจนไมสามารถรองรบของเสยทมนษย
สร างและสะสมบนโลกได สญญาณเตอนภยท แสดง
ใหชาวโลกไดรบร คอ ภาวะโลกรอน ทบงชดวยอณหภมเฉลย
ของโลกทสงขนตามปรมาณการสะสมของกาซเรอนกระจก
ในชนบรรยากาศโลก กอนการปฏวตอตสาหกรรม (พ.ศ.
2293-2343) ปรมาณคารบอนไดออกไซดในชนบรรยากาศโลก
มเพยง 270 สวนตอลานสวน เพมขนเปน 380 ในป 2543 และ
คาดวาจะเพมขนเปน 2 เทาหรอประมาณ 540 ในป 2643
จะทำาใหอณหภมเฉลยของโลกรอนขนประมาณ 1.5 - 3.5
องศาเซลเซยส และระดบนำาทะเลสงขน 15 - 95 เซนตเมตร 1
ภยจาก โลกรอน กบการพฒนาทยงยน
ภทรจต จมพล กอซโซล */ ตฤตณย นพคณ */ ปภานน วรวฒนสกล**
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอนนบเปนความทาทายสำาคญของโลกในศตวรรษท 21
ทกประเทศตองเผชญอยางหลกเลยงไมได และสงผลกระทบตอการพฒนาประเทศในทกดาน ภาวะโลกรอนจงเปนเรอง
ใกลตวของทกคนซงทกฝายตองรวมมอกนแกปญหาและกำาหนดยทธศาสตรเพอเตรยมพรอมรบมอกบการเปลยนแปลง
และภยจากภาวะโลกรอน นำามาสการพฒนาทสมดล ใหคน สตว และสงแวดลอมอยรวมกนอยางมความสขและยงยนตอไป
บทนำา
* นกวเคราะหนโยบายและ แผนชำานาญการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒา
** นกวเคราหและแผน ปฏบตการ สำานกงานประเมนผลและเผยแพรการพฒา 1 โครงการจดทำาแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศของโลก การผนผวนของราคาพลงงาน และวกฤตอาหาร (รางรายงานฉบบสมบรณ) เสนอโดย
สถาบนบนฑตบรหารธรกจ ศศทรแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 5
กาซเรอนกระจก เปนกลมกาซทมอยในบรรยากาศ มความสำาคญตอการรกษาระดบอณหภมของโลก เนองจากมความสามารถในการดดซบรงสความรอนจากดวงอาทตย เปนผลใหอณหภมโลกสงขนและเหมาะสมทสงมชวตตางๆ จะอาศยอยได หากปราศจากกาซเรอนกระจก โลกจะหนาวเยนจนสงมชวตอยอาศยไมได แตการมกาซเรอนกระจกมากเกนไป ทเรยกวา ภาวะเรอนกระจก ทำาใหความรอนถกกกเกบไวมากขน สงผลใหอณหภมทวโลกเพมขน และสภาพภมอากาศของโลกเสยสมดล
ทมา: http://theenergy.biz/forum/index.php?topic=361.0
กาซเรอนกระจกทสำาคญ
คารบอนไดออกไซด รอยละ 53 เกดจากการเผาไหมเชอเพลงตางๆ การขนสง และการผลต ในโรงงานอตสาหกรรม การเผาปา
กาซมเทน รอยละ 17 เกดจากการทำานาขาว ปศสตว การเผาไหมมวลชวภาพ และการเผาไหมเชอเพลง ประเภทถานหน นำามน และกาซธรรมชาต
กาซโอโซน ระดบผวโลกรอยละ 13
กาซไนตรสออกไซด รอยละ 12 จากการใชปยไนเตรตในไรนา การขยายพนทเพาะปลก การเผาไหม เผาหญา มลสตวทยอยสลาย และอตสาหกรรมทใชกรดไนตรกในกระบวนการผลต
สารประกอบคลอโรฟลออโรคารบอน รอยละ 5 เ ป น ก า ซ ท ส ง เ ค ร า ะ ห ข น เ พ อ ใ ช ใ น ก า ร ผ ล ต ทางอตสาหกรรม และอปกรณเครองใชในชวตประจำาวน เชน ตเยน เครองปรบอากาศ และสเปรย เปนตน
แผนภมท 1 แสดงปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดทเพมขนในแตละป
แผนภมท 2 แสดงอตราการเพมพลงงานของกาชเรอนกระจกแตละชนด
ทมา : http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php.
จากรายงานของคณะกรรมการระหวางรฐบาล
วาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สรปไดวา กจกรรม
ทมนษยไดกระทำาเปนสาเหตการเพมอณหภมเฉลยของโลก และ
รายงานของสถาบนสงแวดลอมไทย ยงระบวาการเรงดำาเนน
กจกรรมทางเศรษฐกจของมนษยเปนปจจยเรงใหเกดกาซเรอน
กระจกเพมขน2
การเพมขนของปรมาณกาซเรอนกระจกในชน
บรรยากาศโลกมาจากภาคการใชพลงงานมากทสด คดเปน
2 รางรายงานฉบบสดทาย (ฉบบปรบปรง) โครงการเตรยมการจดทำาแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ประเดนการวจยท 3 การเปลยนแปลงภมอากาศ
โลก : ภาพรวมผลกระทบการเปลยนแปลงภมอากาศในบรบทประเทศไทย, เมษายน 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 536
รอยละ 60 ของปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกจากมนษย
โดยภาคการใชพลงงาน ประกอบดวย การขนสงรอยละ 13.3
การผลตไฟฟาและความรอนรอยละ 24.6 การเผาไหมอนๆ
รอยละ 9.0 อตสาหกรรมรอยละ 10.4 และการรวซม รอยละ 3.9
ขณะทการเปลยนแปลงการใชทดนคดเปนรอยละ 18.2
ภาคการเกษตรรอยละ 13.5 และของเสย รอยละ 3.6 ของ
ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกทงหมด
เมอพจารณาเปรยบเทยบการปลอยกาซเรอนกระจก
ของประเทศพฒนาแลว ประเทศกำาลงพฒนา และประเทศ
พฒนานอยทสด จะพบวาการเผาไหมเชอเพลงฟอสซล
เปนแหลงทกอใหเกดการปลอยกาซเรอนกระจกทสำาคญทสด
ของกลมประเทศพฒนาแลว คดเปนรอยละ 81 ของปรมาณการปลอย
กาซเรอนกระจกทงหมด ขณะทประเทศกำาลงพฒนาคดเปน
รอยละ 41 และรอยละ 5 ในกรณของประเทศพฒนานอยทสด
การเปลยนแปลงการใชทดนเปนกจกรรมสำาคญ
ทกอใหเกดการปลอยกาซเรอนกระจกในกลมประเทศพฒนา
นอยทสด คดเปนรอยละ 62 และกลมประเทศกำาลงพฒนา
รอยละ 33 ของปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกทงหมด
ของแตละกลมประเทศ ภาคเศรษฐกจทปลอยกาซเรอนกระจก
มากทสด ไดแก ภาคพลงงานและอตสาหกรรม รอยละ 72.47
3 ขอมลจากคลงปญญาไทย. ภาวะโลกรอน. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php.
แผนภมท 3 : แสดงปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดในแตละประเทศ
ทมา : http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php.
ภาคเกษตร เปนรอยละ 25.28 และการกำาจดของเสยและ
สงปฏกล เปนรอยละ 2.3 ของกาซเรอนกระจกทงหมด
ประเทศทปลอยกาซคารบอนไดออกไซดมาก
ทสด ไดแก สหรฐอเมรการอยละ 24 ของปรมาณกาซ
ทวโลก ขณะท จน เปนรอยละ 15 สวนประเทศไทย เฉพาะ
เขตกรงเทพมหานครปลอยกาซคารบอนไดออกไซดขนสชน
บรรยากาศปละ 172 ลานตน หรอคนละ 2.8 ตนตอป ซงถอวา
สงกวาประเทศอนๆ ในแถบเอเชย 3
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเกดจากภาวะ
โลกรอน สงผลกระทบตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคม
ของประเทศตางๆ ทวทกภมภาค ผลกระทบทเกดขนทำาให
ทกประเทศตองปรบตวทงดานการผลตและบรโภค ลดการปลอย
กาซเรอนกระจก และมแผนเชงรกทเหมาะสมตอสภาพพนท
เศรษฐกจและสงคมของแตละประเทศ ตองอาศยนโยบาย
รฐบาลและความรวมมอระหวางประเทศในการเตรยมความ
พรอมเพอใหสามารถปรบตวและรองรบผลกระทบทอาจเกด
ขนจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ สามารถพฒนา
เศรษฐกจสงคมของประเทศ ตลอดจนเปนการรกษาฐาน
ทรพยากรธรรมชาต ระบบนเวศ และสงแวดลอมทเปนปจจย
สนบสนนการพฒนาประเทศอยางยงยน
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 7
โลกรอน : ผลกระทบตอประเทศไทย4
ประเทศไทยเปนประเทศหนงทมสวนในการสรางภาวะโลกรอนจากการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ในอดต ประเทศไทยปลอยกาซคารบอนไดออกไซดในปรมาณตำากวารอยละ 1 แตเพมขนเกอบ 3 เทา ในระหวางป 2533-2547 อยในอนดบท 31 ของโลกหรออนดบ 4 ของอาเซยน รวมถงมแนวโนม จะเพมขนในอนาคต ทำาใหประเทศไทยมความเสยงสง และ สงผลตอการพฒนาประเทศในทกดาน ดงน
ผลกระทบดานทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม
ปรมาณนาฝนและทรพยากรนา มความเปนไปไดสงทการเปลยนแปลงภมอากาศจะสงผลตอปรมาณนำาฝนในทกภาคของประเทศ ทงในดานปรมาณและการกระจายตว นำาไปสการเปลยนแปลงของนำาในพนทลมนำาหลกของประเทศไทย กลมลมนำาทมแนวโนมจะมสมดลของนำาลดลง ไดแก กลมลมนำาเจาพระยา ทาจน กลมลมนำาแมกลอง กลมลมนำาสาขาแมนำาโขง และกลมลมนำาภาคใตฝงตะวนตก มผลตอการอปโภคบรโภคและภาคอตสาหกรรม นอกจากน ชวงเวลาของฤดฝนยงคงเทาเดม แตปรมาณนำาฝนในบางพนท กลบสงขน อาจนำามาซงความเสยงตอภยธรรมชาต อาท ภาวะนำาทวมฉบพลน นำาหลาก หรอบางพนทในภาคเหนอจะเกด ดนโคลนถลม
แหลงนาธรรมชาต การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศทำาใหฝนทงชวงนาน สภาพแหลงนำาและคณภาพ นำาเปลยนแปลง การระเหยของนำาอยางรวดเรวทำาใหธาต อาหารในนำาเขมขนและสงผลตอสงมชวตในนำา เกดการตนเขน ลกษณะการไหลของระบบนำาผวดน และระดบนำาใตดนกจะไดรบผลกระทบเชนกน ขณะทพนทชมนำา อาท ทลม ทราบลม ทลมชนแฉะ พร สามเหลยมปากแมนำา กจะไดรบผลกระทบจากการทอณหภมของอากาศและนำาสงขน ทำาใหเกดการเปลยนแปลงของปรมาณตะกอน ความเคมของนำา รวมถงความสามารถในการกกเกบนำา สงผลตอเนองใหเนอทของพนทชมนำาลดลงและสญเสยบทบาทหนาททางนเวศวทยา ตลอดจนความหลากหลายทางชวภาพ รวมถงทำาใหผลผลตและมลคาของทรพยากรในพนทชมนำาลดลงดวย ทงน จากการวเคราะหพนทชมนำาของไทยในชวง 30 ปขางหนา จำานวน 61 แหง พบวา 8 แหง จะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง ของภมอากาศในระดบสง เชน แมนำาโขง แมนำาแควใหญ แมนำา แมกลอง และดอนหอยหลอด เปนตน
ระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ สภาพปาจะเปลยนแปลงทงในสวนขององคประกอบของพนธไม
สตวปา และสงมชวตทอาศยอยในปา แตปาบางชนดอาจสญหายไป อากาศรอนจดทำาใหเกดไฟปาบอยครง ฝนและอณหภมทเปลยนแปลง ทำาใหทงพชและสตวตองปรบตวเขาสระบบนเวศทเปลยนไป ความหลากหลายทางชวภาพจะ เปลยนแปลงตามไปดวย ระบบนเวศทางทะเลกไดรบผล กระทบจากภาวะโลกรอน เนองจากระดบนำาทะเลทสงขน และอณหภมผวนำาทเพมขน สงผลใหพชและสตวทะเลบางชนดสญพนธ รวมถงการเกดปรากฏการณปะการงฟอกสทงใน อาวไทยและฝงทะเลอนดามน
พนทชายฝงทะเล เนองจากประเทศไทยมพนทชายฝงหลายแบบ การกดเซาะชายฝงมความแตกตางกนไป พนทชายฝงทเปนหนาผาอาจมการยบตว สวนชายฝงทมลกษณะแคบจะถกรนเขามาถงผนดน ตวอยางทพบชดเจน ไดแก จงหวดสราษฎรธาน หากระดบนำาทะเลสงขนอก 1 เมตร พนทรอยละ 34 ของจงหวดจะถกกดกรอนและพงทลาย กอให เกดความเสยหายกบพนทการเกษตรและนากง นอกจากน ในพนทปาชายเลนความหนาแนนของพรรณไมลดลง เนองจาก ระดบนำาทะเลทสงขนจะทำาใหพชตาย แองนำาเคมลดลงและถกแทนทดวยหาดเลน
พนทปากแมนา บรเวณปากแมนำาเจาพระยามแนวโนมถกกดเซาะเพมขนใน 22 จงหวดรอบอาวไทย โดยเฉพาะในบรเวณชายฝงของกรงเทพฯทมความหนาแนนของประชากรสง และอย เหนอระดบนำาทะเลเพยง 1 เมตร นำาเคมจะรกเขามาในพนทแมนำาเจาพระยาถง 40 กโลเมตร สงผลกระทบรนแรงตอพนทเกษตรกรรมทมความออนไหวตอความสมดลของนำาจดและนำาเคม นอกจากน กรงเทพฯยงมความเสยงตอความเสยหายจากนำาลนตลงและอทกภย ทจะกอความเสยหายกบระบบสาธารณปโภค ทอยอาศย รวมถงผลกระทบทางดานเศรษฐกจ
ผลกระทบดานเศรษฐกจภ า ค เ ก ษ ต ร ภ า ว ะ โ ล ก ร อ น ไ ด ก อ ใ ห เ ก ด
สถานการณฝนทงชวง แนวโนมปรมาณนำาฝนเฉลยลดลง รอยละ 0.4 ตอป ปรมาณนำาตนทนมเพยง 2 ใน 3 ของความ ตองการใชนำา สงผลตอการใชนำาเพอการเพาะปลกของเกษตรกรโดยตรง การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมแนวโนมรนแรง สงผลตอการผลตภาคเกษตร โดยเฉพาะภาวะภยแลง นำาทวม และฝนตกไมตรงตามฤดกาล รวมถงโรคและแมลงศตรพชระบาด ผลกระทบจากภาวะโลกรอนนมผลโดยตรง ตอปรมาณผลผลตทางการเกษตร การคาดการณของศนยเครอขายงานวเคราะหวจยและฝกอบรมการเปลยนแปลงของโลกแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต พบวา การเพมขนของปรมาณ
4 เรยบเรยงจากรางรายงานฉบบสดทาย (ฉบบปรบปรง) โครงการเตรยมการจดทำาแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ประเดนการวจยท 3 การเปลยนแปลง
ภมอากาศโลก : ภาพรวมผลกระทบการเปลยนแปลงภมอากาศในบรบทประเทศไทย ,เมษายน 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 538
นำาฝนในภาคกลาง จะทำาใหเกดนำาทวมบอยครงและความถสง มผลตอการผลตขาวในแถบลมนำาเจาพระยาและผลผลตลดลง นอกจากน การเกดโรคและแมลงศตรพชระบาดรนแรง อาท เพลยกระโดดสนำาตาล โรคเขยวเตยและโรคใบหงก ในภาค กลางเกดความเสยหาย 2.39 ลานไร และการระบาดของเพลยแปง ประมาณ 1 ลานไร ในป 2552 สงผลตอศกยภาพการผลต ของภาคเกษตร และการสงออกสนคาเกษตร
นอกจากน การเปลยนแปลงภมอากาศททำาใหเกดความชนทเพมขนในบางฤดกาลหรอระดบอณหภมทสงขน ตางมผลกระทบตอปศสตวของไทย ไดแก ผลผลตและการเจรญเตบโตลดลง การผสมพนธทำาไดยาก และมการ แพรระบาดของโรคสง ขณะเดยวกน การทำาประมงอาจลดลง เนองจากแหลงนำ าท เคยอดมสมบรณ อาจแหงขอดในบางฤดกาล สงผลกระทบตอการขยายพนธและการเจรญเตบโตของสตวนำา ทำาใหจำานวนและความหลากหลายชนดของสตวนำาลดลง อาท ความอดมสมบรณในแหลงนำา แถบลมแมนำาโขงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะลดลง หากเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางตอเนอง
ภาคอตสาหกรรม ภาวะโลกรอนทำาใหภาคอตสาหกรรมตองปรบกระบวนการผลตมงสสงคมคารบอนตำ า เพ อรกษาศกยภาพ และขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ จากกฎ ระเบยบระดบโลกทเกยวกบ การปลอยกาซเรอนกระจก จงทำาใหตนทนการผลตสงขน เพราตองนำาเทคโนโลยและความรสมยใหมมาใชในการผลต มากข น รวมถ งการขนส งสนค าท ต อ ง ใชพล ง งานส ง กอให เกดกาซคารบอนไดออกไซด ผลกดนใหมการนำา พลงงานทดแทนมาใชเพมขน
ภาคบรการ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงผลกระทบตอการทองเทยว นกทองเทยวอาจลดการเดนทาง ทองเทยว เนองจากหวาดกลวตอภยธรรมชาต สภาพทางกายภาพของแหลงทองเทยวทเปลยนแปลง อาท ปะการง ฟอกขาว ชายหาดถกกดเซาะ พชพนธไมผลบานตามฤดกาล สงผลใหการทองเทยวไดรบความนยมลดลง นอกจากน ระบบนเวศ และความหลากหลายทางชวภาพทเปลยนแปลง อาจสงผลใหแหลงทองเทยวทมความโดดเดนดานภมปญญาทองถนหรอวฒนธรรมเฉพาะตวไดรบผลกระทบเชนกน
โครงสรางพนฐาน อาท อาคารบานเรอน การขนสง ประปา พลงงาน ทตงอยบรเวณพนทชายฝงหรอพนทลมตำาปากแมนำาและบรเวณพนทเสยงตางๆ จะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศอยางรนแรง โดยเฉพาะพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑลอาจเกดความเสยหายทางเศรษฐกจจากภาวะนำาทวมถง 4 เทา จากประมาณ 35,000 ลานบาทในปจจบน เปนประมาณ 148,000 ลานบาท
ในป 2593 และเกดความเสยหายกบระบบสาธารณปโภคตางๆ
ผลกระทบดานสงคมการยายถนฐานหรอเปลยนอาชพ การสญเสย
ผลผลตทางการเกษตรจากการเกดภยแลงยาวนาน หรอนำา ทวมซำาซาก ไมสามารถเพาะปลกพชได สงผลกระทบ ตอเศรษฐกจและวถชวตของประชาชน ตนทนการผลตสงขนขณะทผลผลตตกตำา ทำาใหเกดการยายถนหรอเปลยนอาชพ ชมชนทองถนทเคยมความเขมแขงอาจออนแอลง เพราะขาดคน วยทำางาน วฒนธรรมทองถนขาดคนสบทอด สถาบนครอบครวมเพยงผสงอายกบเดก
ส ขภาพอนาม ย สภาพอากาศท แปรปรวนอยางรวดเรวสงผลใหประชาชนเกดความผดปกตของระบบทางเดนหายใจ และภมแพ นำาทวมนำามาซงโรคตาแดง โรคทองรวง การอพยพของสตวบางคร งนำาไปสการแพรระบาดของ พาหะนำาโรค รวมถงโรคอบตใหมและโรคอบตซำา เชน โรคฉหน มาเลเรย ไขหวดนก และโรคซารส เปนตน โรคตดตอ ในเขตรอนมแนวโนมเพมขน และจะคราชวตผคนเปนจำานวนมาก โดยเฉพาะ ไขมาลาเรย ซงมยงลายเปนพาหะ การขยายพนธของยงจะสงในสภาวะแวดลอมทรอน แนวโนมของผลผลตทางการเกษตรทลดลงจากภยธรรมชาต อาจนำาไปสภาวะขาดแคลนอาหาร และความอดอยาก เกดภาวะขาดสาร อาหาร และภมตานทานรางกายตำา โดยเฉพาะในเดกและ ผสงวย นำาทวมทำาใหเกดการปนเปอนของเชอโรคในแหลงนำา กอใหเกดโรคระบาดทสมพนธกบการบรโภคอาหารและนำาดม ทงโรคบด ทองรวง และอหวาตกโรค
ภมคมกนภาวะโลกรอน : มงสสงคมสเขยวการเปลยนแปลงทางกายภาพทเกดขนจากภาวะ
โลกรอน เปนทงความทาทายและภยคกคามไมวาจะเปนจาก ภยธรรมชาต รปแบบการผลตและพฤตกรรมการบรโภค ทฟมเฟอย ประชาชนขาดจตสำานกสาธารณะและการบรโภคทยงยน รวมทงกระแสโลกสเขยว สงผลใหเกดการตนตวรบมอ กบสถานการณโลกรอนมากขน ภาครฐและเอกชนตองรณรงคเรองนอยางตอเนองและมการวางระบบและพฒนากลไกการรบมอตางๆ อาท แผนการลงทนเพอขบเคลอนการใชเทคโนโลยคารบอนตำาของประเทศ
หลกการสำาคญในการปรบตวเพอรบมอกบผลกระทบ ของภาวะโลกรอน คอ การมงสรางแนวทางการพฒนาทสมดลเพอรบมอกบการเปลยนแปลงอยางเหมาะสม กอใหเกดประโยชนแกทกภาคสวน โดยพฒนาประเทศอยางสมดลและยงยนภายใตกรอบแนวคดทมความร เขาใจ
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 9
และเคารพธรรมชาตมากขน มการใชประโยชนจากฐานทรพยากรธรรมชาตดวยความระมดระวงและเกดประโยชนสงสด รวมทงฟนฟและทดแทนทรพยากรธรรมชาตทสญไป
ภาครฐตองกำาหนดแนวทางทชดเจนเพอสนบสนน ใหสงคมปรบเปลยนไปสการพฒนาทสะอาด ไมทำาลาย สงแวดลอม รวมทงเชอมโยงในระดบภมภาค เพอใหเกดความรวมมออยางใกลชดในการพฒนาส “เศรษฐกจสงคมสเขยวอยางบรณาการ”
นอกจากน การมงสสงคมคารบอนตำา เปนเรองทนานาประเทศกำาลงใหความสำาคญ และกรอบความรวมมอของสหประชาชาตกำาหนดเปาหมายลดการปลอยกาซเรอนกระจกทจะทำาใหสำาเรจตองอาศยความรวมมอและมกลไกจดการกบการปลอยกาซเรอนกระจกทเหมาะสม อาท กลไกทางการคา ในการผลกดนใหเกดความตระหนกและปรบเปลยนพฤตกรรมในกลมผบรโภคแผนฯ 11 แกโลกรอนอยางสมดลและยงยน
ในอดต ประเทศไทยมงพฒนาประเทศโดยเนนการ สรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก แตผลกระทบ ทเกดขนตามมา ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถกนำาไปใช อยางสนเปลอง ขาดการบรหารจดการทด และนำาไปสสภาวะเสอมโทรม ดงนน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศจงใหความสำาคญกบ “การพฒนาอยางสมดลในทกมต” ตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 ทมงสรางการพฒนาอยางยงยน เนน “คนเปนศนยกลางการพฒนา” ตอเนองมายงแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ทนอมนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปน ปรชญานำาทาง มงการพฒนาทสมดลทงดานคน สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมเพอใหเกดการพฒนาทยงยนและความอยดมสขของคนไทย และในแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 กยงคงยดหลกใหคนเปนศนยกลางของการพฒนา สรางกระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวนและนอมนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช แนวคดการพฒนาตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 – 10 ไดปรากฏผลดตอการพฒนาในมตทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ
อยางไรกตาม การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกทวความรนแรง สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) จงกำาหนดทศทางการพฒนาประเทศไทยในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ใหสามารถรองรบกบการเปลยนแปลงดงกลาว โดยมวตถประสงคเพออนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตใหมความอดมสมบรณ เออตอการผลตทงภาคการเกษตร อตสาหกรรม และบรการไดอยางมประสทธภาพ รวมทงเปนฐานในการดำารงชวตของประชาชนไดอยางมความสข สามารถเขาถงทรพยากรไดอยางเสมอภาคและเปนธรรม รวมทงขบเคลอนการผลตและบรโภคของประเทศไปสการเปนสงคมท เปนมตรกบสงแวดลอม
สรางภมคมกนและเตรยมความพรอมในการรองรบและปรบตว ตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
แนวทางการพฒนาและจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ประกอบดวย
1. รกษาไวซ งส งแวดลอมและความ อดมสมบรณของฐานทรพยากร ดน แหลงนำา ปาไม ชายฝงทะเล แหลงแร และความหลากหลายทางชวภาพ โดยให ความสำาคญกบการมสวนรวมในการจดการทรพยากรของทองถน พฒนาระบบฐานขอมล ระบบสารสนเทศภมศาสตร ฐานขอมลทรพยากรปาไม ความหลากหลายทางชวภาพ และการจดการองคความร เปนเครองมอในการวางแผนและพฒนาประสทธภาพการบรหารจดการ รวมทงปรบปรงการบรหารจดการทดน กระจายการถอครองทดนใหเกดความเปนธรรมและคมครองความมนคงและฐานการดำารงชวตของเกษตรกรยากจน ปรบปรงระบบบรหารจดการนาอยางเปนระบบ สงเสรมการอนรกษใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพและสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนอนรกษและใชประโยชนแหลงทรพยากรธรรมชาตรวมกน ตลอดจนสรางแรงจงใจและสงเสรมรายไดจากการอนรกษ และแบงปนผลประโยชนอยางเปนธรรม
2. ปรบกระบวนทศนการพฒนาและพฤตกรรมการบรโภคสสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม เนนการอยรวมกบธรรมชาตอยางสมดล ดวยการสงเสรมใหประชาชนทกภาคสวนนอมนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการดาเนนชวต เปนตนแบบของสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอมและปลกฝงแนวคดใหเกดความตระหนกวาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเกอกลตอการอยรอดและการพฒนาของสงคมมนษย ควบคไปกบการสรางองคความรด านการบร โภคทย งยนใหกบประชาชน ผานกระบวนการศกษา รวมทงเพมขดความสามารถของประชาชน ในการเลอกบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม เสรมสรางกลไกคมครองผบรโภค และสงเสรมเครอขาย สอโฆษณา และประชาสมพนธ ใหมบทบาทในการปรบเปลยนสงคมไปสการบรโภคทยงยน
3. เพมประสทธภาพการใชทรพยากรของภาคการผลตและบรการนำาไปสสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม ดวยการปรบระบบการผลตของภาคอตสาหกรรมใหเปนมตรกบสงแวดลอม และสงเสรมใหภาคเอกชนดำาเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอสงคม สงเสรมการทาการเกษตรทเกอกลระบบนเวศ ตามแนวคดของเกษตรยงยน เกษตรกรพงตนเอง ลดตนทนการผลตและเพมประสทธภาพการผลตในระยะยาว สงเสรมภาคบรการใหขบเคลอนเศรษฐกจ อาท การทองเทยวเชงน เวศ การรกษาพยาบาลและการดแลสขภาพ เพอสรางงานและกระจาย
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5310
รายไดสชมชน ตลอดจนพฒนาตอยอดภมปญญาทองถน 4 . พฒนาขดความสามารถของไทย
ในการปรบตวรองรบกบการเปลยนแปลงภมอากาศ โดยมงพฒนาองคความรและระบบขอมลเกยวกบผลกระทบท เกดขนจากการเปลยนแปลงภมอากาศ รวมทงพฒนาเครองมอในการบรหารจดการ รองรบกบความทาทายของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สรางองคความรและ จดทำาฐานขอมลกาซเรอนกระจกของประเทศ รวมท ง สงเสรมการพฒนาระบบตลาดคารบอนในประเทศและพฒนาระบบตดตามประเมนผลโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด ตลอดจนพฒนาศกยภาพชมชนใหเขมแขงพรอมรบการเปลยนแปลงภมอากาศ ภยพบตทางธรรมชาต และเพมบทบาทประเทศในประชาคมโลก
5. พฒนาการบรหารจดการทรพยากรใหมประสทธภาพ โปรงใสและเปนธรรม ทสนบสนนการมสวนรวมในทกภาคสวนประกอบดวยภาครฐ ภาคเอกชน ภาควชาการ องคกรปกครองสวนทองถน และชมชนในการพฒนาและแกปญหา นอกจากน นโยบายการลงทนภาครฐควรเออตอการอนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาต
รวมทงพฒนาชมชนใหเขมแขง สงเสรมสทธชมชนในการเขาถง และใชประโยชนทรพยากร และมการปรบปรงกฎหมายและการบงคบใชอยางเสมอภาคและเปนธรรม
บทสรปการเตรยมพรอมรบมอกบความทาทายของการ
เปลยนแปลงภมอากาศและภาวะโลกรอน เปนโอกาสสำาคญทจะปฏรปแนวทางในการพฒนาประเทศโดยบรณาการนโยบายในการตองรบการเปลยนแปลงภมอากาศเปนสวนหนงของยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ทมงใชการพฒนาอยางเปนมตรกบสงแวดลอมเปนกลไกขบเคลอนการเจรญเตบโตของประเทศไปในแนวทางสมดลและยงยน เพอให ประ เทศไทยมความม นคงอย ภายใตส งแวดลอมท ด มภมคมกนบนพนฐานองคความรและพฒนาบนรากฐานความเขมแขงของประเทศ รวมถงมงการบรหารจดการการใช ทรพยากรอยางมประสทธภาพและยงยน มความมนคง ดานอาหารและพลงงาน และลดความขดแยงในการใชทรพยากรในอนาคต ✪ ✪ ✪ ✪ ✪
เอกสารอางอง
คลงปญญาไทย. ภาวะโลกรอน. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php. พลงงาน พลงงานทดแทน วทยาศาสตร เทคโนโลย. เทคโนโลยหยดโลกรอน.(ออนไลน) เขาถงไดจาก http://theenergy.biz/ forum/index.php?topic=361.0. สถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทร แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. รางรายงานฉบบสดทาย (ฉบบปรบปรง). โครงการเตรยมการ จดทำาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ประเดนการวจยท 3 การเปลยนแปลงภมอากาศโลก เสนอตอ สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2553.สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, เอกสารประกอบการประชมประจำาป 2552 ของ สศช. “จากวสยทศน 2570 ... สแผนฯ 11”. บรษท สหมตรพรนตง และพบลชชง จำากด. กรกฎาคม 2552. _________. โครงการจดทำาแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศของโลก การผนผวนของราคา พลงงาน และวกฤตอาหาร (รางรายงานฉบบสมบรณ) เสนอโดยสถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทรแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. 2553.UNDP, Human Development Report 2007/ 2008. Fighting climate change: Human solidarity in a divided world, Palgrave Macmillan, New York, U.S.A. (2007)มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร.วกฤตนำาฝน ผลจาก เอลนโญ. หนงสอพมพไทยรฐ (14 มถนายน 2553) ภาวะโลกรอน: ผลกระทบตอเอเชยตะวนออกเฉยงใต. (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.greenpeace.org/seasia/ th/solargen/ climate-change/impacts ภาวะโลกรอน : เรองใกลตวทคณตองใสใจ. (ออนไลน) เขาถงได จาก www.thaihotzone.com ผลกระทบจากภาวะโลกรอน. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://pirun.ku.ac.th/~65002151/page2.html โลกรอน ความจรงชอกโลก!!!. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://hilight.kapook.com/view/523 10 ปรากฏการณประหลาด ผลกระทบวกฤตโลกรอน. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://webboard.yenta4.com /topic/113036
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 11
บทนำา
ความยากจนของเกษตรกรไทย1 ความยากจนเปนปญหาเรอรงของเกษตรกรไทย
มาเปนระยะเวลานาน และเปนปญหาทรฐบาลทกชดใหความ
สำาคญและดำาเนนนโยบายชวยเหลอมาโดยตลอด ซงแมรายได
สทธของเกษตรกรจะมแนวโนมสงขนจาก 52,933 บาทตอ
ครวเรอนในปการผลต 2548/2549 เพมเปน 57,474 บาท
ในปการผลต 2551/2552 โดยสวนหนงเปนผลมาจากราคา
ผลผลตการเกษตรทปรบตวสงขนในสนคาเกษตรทสำาคญ เชน
ยางพารา มนสำาปะหลง เปนตน
เ ก ษ ต ร ก ร ส ว น ใ ห ญ ย ง ป ร ะ ส บ ป ญ ห า ค ว า ม
ยากจนและหนสน ในป 2550 มคนยากจนทงสน 5.42 ลาน
คน เปนเกษตรกรรอยละ 56.87 ขณะทเกษตรกรมหนสน
ตอครวเรอนเพมจาก 52,897 บาท ในป 2548 เปน 68,614 บาท
ในป 2552 สาเหตททำาใหเกษตรกรยากจนเปนผลมาจาก
หลายปจจยสำาคญ ไดแก การเปลยนแปลงของวถชวต
ในสงคมเกษตร ทเขาสสงคมปจเจกมากขนมลกษณะตางคน
ตางอย ความสมพนธแบบเครอญาตทมความเออเฟอ
เผอแผ ชวยเหลอ เกอกลกนเรมเลอนหาย ขาดปฏสมพนธและ
ทำากจกรรมรวมกน
ขณะทผลตภาพการผลตของภาคเกษตรลดลง
จากการวจยและพฒนาพนธพชพนธสตว และการพฒนา
โครงสรางพนฐานดานการเกษตรทมนอยไมเพยงพอตอการ
เพมผลตภาพการผลต โดยเฉพาะอยางยงทพนทชลประทาน
ทมเพยง 28 ลานไร หรอรอยละ 22 ของพนททางการเกษตร
การถอครองทดนเพอการเกษตรในระดบครวเรอนมแนวโนม
ลดลงจาก 23.01 ไร/ครวเรอนในป 2549 เปน 22.62 ไร/ครวเรอน
โลกรอน ภยรายเกษตรกรไทย
ตฤตณย นพคณ*
ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกร ในระยะทผานมาการพฒนา
ภาคเกษตรสามารถเพมผลผลต แตเกษตรกรไทยจำานวนมากยากจนและไดรบผลกระทบจากปจจยทงภายในและภายนอก
ประเทศ แมรฐบาลไดดำาเนนการชวยเหลอและแกปญหาภายใตมาตรการหลายดาน ตงแตมาตรการเฉพาะหนาทมงลด
ภาระคาใชจายในดานตางๆ ไปจนถงมาตรการระยะกลางและระยะยาวทสรางความเขมแขงใหแกเกษตรกรไทยอยางยงยน
อาท การประกนรายได การรกษาเสถยรภาพดานราคา อยางไรกตาม เกษตรกรไทยยงคงเผชญกบปญหาหลายประการ
รวมถงภาวะโลกรอน ไดกอใหเกดการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศโลกและนำามาสภยธรรมชาต ทงปญหาฝนทงชวง ภยแลง
และอทกภย ทำาใหการประกอบอาชพและหารายไดเลยงชพของเกษตรกรไทยลำาบากยงขน จงจำาเปนททกฝายตองรวมกน
หาทางแกไขปญหาทเกดขนอยางเปนระบบทงในระยะสนและระยะยาวเพอใหเกษตรกรมชวต ความเปนอยและรายไดทดขน
* นกวเคราะหนโยบายและแผนชำานาญการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา1 สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. เอกสารประกอบการประชมประจำาป 2553 ของ สศช. เรอง ทศทาง
แผนพฒนาฯ ฉบบท 11, ยทธศาสตรการสรางความสมดลและมนคงของอาหารและพลงงาน . สงหาคม 2553.
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5312
ในป 2552 การเปนผเชาเพมขนโดยเฉพาะในภาคกลาง ปญหาขาดแคลนแหลงนำาเพอการเกษตรและพนทขาดความอดมสมบรณในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
ขณะเดยวกน ตนทนการผลตมแนวโนมสงขน เนองจากราคาปจจยการผลตและการขนสงสงขนตามราคาพลงงาน ทำาใหเกษตรกรไมสามารถลดตนทนการผลตลงได ประกอบกบแรงงานภาคเกษตรมแนวโนมลดลงจากการเขาสสงคมผสงอาย เกษตรกรมอายสงขน ขณะทคนวยหนมสาวไมสนใจทำาการเกษตร แรงงานภาคเกษตรลดลง รอยละ 1.87 ตอป ในชวงป 2541-2550 สงผลตอการขาดแคลน แรงงานในภาคเกษตรและการพฒนาศกยภาพภาคเกษตร ในอนาคต ภาคเกษตรของไทยตองพงพาตางประเทศทงปจจยการผลตและการตลาด อาท เทคโนโลย ปยเคมและสารกำาจดศตรพชทตองนำาเขาปละกวา 40,000 ลานบาท ควบคกบการเผชญความเสยงจากความผนผวนดานราคา ขณะทผลผลตทางการเกษตรทสำาคญของไทยรอยละ 60-70 ตองพงพงตลาดตางประเทศและเปนสนคาขนปฐมทมมลคาตำา ทำาใหเกษตรกรมรายไดนอย
นอกจากน สภาพภม อากาศท เปล ยนแปลง อณหภมท ส งข น ทำ า ให เกดปรากฎการณ “ โลกรอน” และนำาไปส การ เกดภยธรรมชาตบอยคร งและรนแรง ไมว าจะเปนฝนท งชวง ภยแลง หรออทกภย สถาบน สงแวดลอมไทย ระบวา ภยธรรมชาตเหลานมแนวโนมเกดขน เปนวงจรตอเนองทกป และสงผลตอการประกอบอาชพของเกษตรกรไทยเปนอยางมาก การเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศทำาใหปรมาณนำาลดลงรอยละ 5 - 10 สงผลตอผลผลตดานการเกษตร โดยเฉพาะขาวซงเปนพชเศรษฐกจสำาคญทตองอาศยปรมาณนำาฝนและแสงแดดเปนหลก รวมถงความชนของดนและอณหภมเฉลยทพอเหมาะ
ภยแลงป 2553 รนแรงเกนคาดการณในประเทศไทย ภยแลงเกดจากปรากฏการณทาง
ธรรมชาต ทไดรบอทธพลจากปรากฏการณเอลนโญ หรอ
ภาวะทนำ าทะเลในมหาสมทรแปซฟกมอณหภมส งขน สงผลกระทบใหประเทศไทยมอณหภมในชวงฤดรอนสงกวาปกต และเกดจากการกระทำาของมนษย ทกอใหเกดความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต อาท การตดไมทำาลายปา การปลอยกาซเรอนกระจก จนทำาใหอณหภมสงขน นำาไปส การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ปรมาณนำาฝนมนอย จนเกดภาวะแหงแลงอยางรนแรง2
สำาหรบภยแลงในชวงป 2553 มผลมาจากฝนไมตกเปนชวงเวลายาวนาน เกดความแหงแลง สงผลให ปรมาณนำาในเขอนและอางเกบนำาลดลงถงขนวกฤต โดยเฉพาะในชวงระหวางวนท 1 พฤศจกายน 2552 ถงวนท 30 เมษายน 2553 ถอไดวาอยในภาวะวกฤตสงสด ระดบนำา ในเขอนขนาดใหญทวประเทศทเกบไวมอยเพยง 50,000 ลานลกบาศกเมตร นอยกวาปทผานมาถง 900 ลานลกบาศกเมตร ทำาใหพนทการเกษตรเสยหาย รวม 1,528,614 ไร แยกเปน พชไร 1,269,002 ไร นาขาว 96,498 ไร พชสวนและอนๆ 163,114 ไร ในพนท 45 จงหวด สงผลกระทบตอผลผลต ภาคเกษตรคดเปนมลคาความเสยหายไมตำากวา 13,986 ลานบาท พชทไดรบผลกระทบจากภยแลงมากทสด ไดแก ผลผลตขาว
นาปรงลดลงจาก 650 กก.ตอไร เหลอ 592 กก.ตอไร ผลผลต
โดยรวมลดลงจาก 10.52 ลานตน เปน 9.58 ลานตน คดเปน
มลคา 7,330 ลานบาท ขณะทขาวนาปไดรบผลกระทบไมมากนก
2 ThaiGoodView.com Knowledge for Thai Student (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.thaigoodview.com, สบคนเมอ มถนายน 2553
สนคาเกษตร ผลผลตตอไร (ก.ก.) ผลผลตรวม (ลานตน) ความเสยหาย
(ลานบาท)การเปลยนแปลง ปกต เกดภยแลง ปกต เกดภยแลงสปปะรดโรงงาน 3,500 3,436 2.00 1.96 148
ปาลมนำามน 2,700 2,537 9.82 9.23 2,074
ลำาไย 750 595 - - 2,010
ทเรยน 1,100 986 - - 1,035
ตารางท 1 ผลผลตสนคาเกษตรสำาคญทไดรบผลกระทบจากภยแลง
ทมา: ศนยสารสนเทศการเกษตร สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 13
สวนผลผลตทางการเกษตรทสำาคญหลายประเภทกไดรบผล
กระทบเชนกน เชน สปปะรดโรงงาน ปาลมนำามน และพชสวน
เปนตน3
สำานกงานเศรษฐกจการเกษตรคาดการณวาการ
เจรญเตบโตของภาคเกษตรในป 2553 ภายใตการณปกต
จะขยายตวประมาณรอยละ 3 .1 แต เม อประเมนผล
กระทบของภยแลงการเจรญเตบโตในภาคเกษตรลดลง
รอยละ 0.2 หากรวมภาวะภยแลง ศตรพช โรคระบาด และ
สถานการณนำาในเขอนหลกทลดนอยกวาปกต คาดวา
ภาคเกษตรจะขยายตวรอยละ 2.7 ในป 2553 สวนรายได
ของเกษตรกรในภาวะปกตอยท 130,000 บาท/ครวเรอน/ป
จะลดลงประมาณ 2,450 บาท/ครวเรอน/ป กลมทไดรบ
ผลกระทบมาก ไดแก ผปลกขาวนาปรง และ ไมผลไมยนตน4
นำาทวม : ภยซำาซอนชวงครงปหลง
เกษตรกรไทยตองเผชญกบผลกระทบจากภาวะโลก
รอนอกประการหนง ไดแก “อทกภย” ทเกดจากพายฝนฟา
คะนองบอยครงและไมเปนไปตามฤดกาล เกดพายไตฝน
พดผานหลายครง มความรนแรงและมแนวโนมเกดอทกภย
แบบฉบพลน สงผลใหประชาชนจำานวนมากไรทอยอาศย และ
กอใหเกดความเสยหายกบภาคการเกษตรโดยตรง
สถานการณอทกภยทรนแรงทสดในรอบป 2553
เกดขนตงแตเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม 2553 จาก
อทธพลของรองมรสมกำาลงคอนขางแรงพาดผานประเทศไทย
ทำาใหมฝนตกหนกถงหนกมากหลายพนทเกดนำาทวมฉบพลน
นำาปาไหลหลาก นำาเออลนตลงในพนทลมตำารมฝงแมนำา
เขาทวมบานเรอนราษฎรและพนทการเกษตร มพนทได
รบความเสยหาย 65 จงหวด ราษฎรไดรบความเดอดรอน
1,210,968 ครวเรอน 3,774,789 ราย ภาคเกษตรกรรมมมลคา
ความเสยหายเบองตนประมาณ 36,256 ลานบาท 5
มาตรการเฉพาะหนาสำาหรบบรรเทาความเดอดรอนของเกษตรกร
ผไดรบผลกระทบจากภยแลง ภาครฐไดดำาเนน
มาตรการเฉพาะหนาเพอชวยเหลอเกษตรกรโดยเฉพาะชาวนา
โดยปรบระบบการปลกขาวเปนปละ 2 ครง และสลบดวยการ
ปลกพชทใชนำานอยเปนแนวทางหนงททำาใหการบรหารจดการ
นำามประสทธภาพมากขน และแกไขปญหาศตรพช ควบคกบ
เรงจดหานำาเพอการเกษตรและสงเสรมการปลกพชฤดแลง
เปนหลก พรอมกบควบคมพนททำานาปรง จดหาเครองมอและ
อปกรณ อาท เครองสบนำาใหแกเกษตรกร และดแลหนสน
ของเกษตรกรทตองเลอนการทำานาออกไป 6
สำาหรบผไดรบผลกระทบจากอทกภย ภาครฐ
ไดมมาตรการชวยเหลอประชาชนผไดรบความเดอดรอน
รวมถงเกษตรกร ประกอบดวย
1. มาตรการเรงดวน อาท ชดเชยกรณบานเสยหาย
ทงหลงใหหลงละ 30,000 บาท และชวยเหลอผประสบภยกรณ
ฉกเฉนครวเรอนละ 5,000 บาท
2. มาตรการหลงนำาลดจะชวยเหลอเกษตรกร โดย
ดแลราคาสนคาท เปนปจจยการผลตทางการเกษตรและ
การกอสราง
3 สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. รายงานภาวะเศรษฐกจการเกษตรครงแรกของป 2553 (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.oae.go.th สบคนเมอ
กรกฎาคม 2553 4 สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. รายงานภาวะเศรษฐกจการเกษตรครงแรกของป 2553 และแนวโนมป 2553 (ออนไลน) เขาถงไดจาก
www.oae.go.th สบคนเมอ 16 กรกฎาคม 25535 ขาวการประชมคณะรฐมนตร เมอวนท 2 พฤศจกายน 2553 สบคนไดจาก www.thaigov.go.th6 สำานกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ,สถานการณภยแลง และการใหความชวยเหลอ (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://thainews.prd.go.th
สบคนเมอ วนท 27 พฤษภาคม 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5314
3. มาตรการด านการ เงนและการคล ง อาท
มาตรการสนเชอ/ภาษและการเบกจายเงนทดแทนของราชการ
อยางไรกตาม แมภาครฐจะมการดำาเนนการ
ในหลายดานเพอชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจาก
วกฤตภยแลงชวงครงปแรกและนำาทวมในชวงครงปหลง
ของป 2553 แตทกฝายทเกยวของตองรวมกนกำาหนดแนวทาง
การแกไขในระยะยาว เพราะปญหาภยพบตตางๆ จากภาวะ
โลกรอนเปนปจจยเสยงตอเกษตรกรไทยในอนาคต
แกไขปญหาภยโลกรอน : มงแกระยะยาวอยางยงยน
ภยพบตหลายรปแบบท เกดจากภาวะโลกรอน
ไดสงผลกระทบตอชวตและความเปนอยของคนไทย เกษตรกร
เปนกลมคนทไดรบผลกระทบจากภยโลกรอนชดเจนกวากลม
อาชพอนๆ เนองจากภยแลงและนำาทวมสงผลกระทบตอการ
ประกอบอาชพของเกษตรกร โดยเฉพาะกลมทมความยากจน
อยในพนทหางไกล และ ไรทอยอาศย นำาไปสการทงบานเกด
การขาดแคลนอาหารและนำาดมทถกสขลกษณะในชวงนำา
ทวม ความเสยหายทเกดกบระบบสาธารณปโภค โรคระบาด
ตางๆ อาท โรคบด และทองรวง สงผลรนแรงตอสขภาพ8 มผล
ตอเนองไปถงประสทธภาพการผลตของแรงงานภาคเกษตร
และผลตผลทางการเกษตรซงเปนสนคาออกหลกของประเทศ
มปรมาณลดลง จำาเปนททกฝายตองเตรยมการรบมอ
กบปญหาจากภาวะโลกรอนตอภาคเกษตรของไทยอยางเปน
ระบบ มประสทธภาพ และยงยน โดย :-
1. ปรบปรงการบรหารจดการนำาอยางเปน
ระบบ สนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนและชมชน
รวมกนพฒนา อนรกษ และใชประโยชนแหลงนำา โดยเรง
ฟนฟ บำารง รกษาพนทปาตนนำา แหลงนำาผวดนและนำาบาดาล
เพมปรมาณนำาตนทนในแหลงนำาทมศกยภาพดวยการผนนำา
ระหวางลมนำาทงภายในและระหวางประเทศ จดการความ
ตองการใชนำาโดยคำานงถงความสมดลและเปนธรรมในการ
จดสรรนำาใหภาคสวนตาง ๆ พฒนาระบบพยากรณนำา
เพอประโยชนในการจดสรรและเตอนภย สนบสนนองคกรปกครอง
สวนทองถนและชมชนใหมสวนรวมในการจดการ อนรกษและ
ใชทรพยากรนำา รวมทงปองกนภยจากนำา โดยจดการนำาดวย
ภมปญญาทองถนกบความรทางวชาการและเทคโนโลย รเรม
โครงการพฒนาแหลงนำาในชมชน เพอลดการสรางแหลงนำา
ขนาดใหญทมขอจำากดในการหาพนททเหมาะสม และเสรม
สรางความเขมแขงของชมชนในการจดการนำา
2. สงเสรมการทำาการเกษตรทเกอกลกบระบบ
นเวศ ตามแนวคดเกษตรยงยนเพอการพงตนเองทำาให
ครวเรอนเกษตรกรมความมนคงทางดานอาหาร และสามารถ
ลดความเสยงจากความผนผวนดานราคา สงเสรมการทำา
เกษตรอนทรย เกษตรผสมผสาน วนเกษตร และเกษตรทฤษฎ
ใหม รณรงคใหเกษตรกรใชสารชวภาพทดแทนการใชสารเคม
การเกษตร เปนการลดตนทนการผลต และเพมประสทธภาพ
การผลตในระยะยาว พฒนาเทคโนโลยการเกษตรทเหมาะสม
กบสภาวะและภมสงคมของพนท ปรบระบบการใชทดน และ
คนควาชนดพนธพชทสามารถปลกไดในพนทททนสภาพ
อากาศรอนจดหรอหนาวจด
3. เรงพฒนาระบบประกนรายไดเกษตรกร
ใหครอบคลมเกษตรกรทงหมดควบคไปกบการเพม
ประสทธภาพการผลต เพอสรางความมนใจใหกบเกษตรกร
ดานรายได ทำาใหการเกษตรเปนอาชพทมนคงตามหลก
ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง รวมถงเรงพฒนาระบบประกน
ภยพชผลการเกษตรจากภยธรรมชาต โดยชำาระเบยประกน
ตามความเสยงของพนท เปนการลดความเสยงในการทำาการ
เกษตร
4. ใหความสำาคญกบการพฒนาองคความร
และระบบฐานขอมลเกยวกบผลกระทบทเกดขนจากการ
เปลยนแปลงภมอากาศ เพอเพมขดความสามารถในการ
ปรบตวรบมอกบการเปลยนแปลง โดยทำาการศกษาวจย และ
พฒนาความรในการคาดการณและประเมนความเสยง รวมถง
การจดทำาระบบฐานขอมลเชงพนทเพอบงชพนทเสยงภย และ
เผยแพรสสาธารณะ9
8 ศนยขอมลกลาง กรมชลประทาน (ออนไลน) เขาถงไดจาก kmcenter.rid.go.th, สบคนเมอ กนยายน 25539 เรยบเรยงจาก เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ครงท 9/2553 วนท 6 กนยายน 2553 วาระท 3.1
รางทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 และประเดนทควรเรงรด,กนยายน 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 15
บทสรป การแกปญหาท เกดจากภาวะโลกรอน ทกฝาย
ทเกยวของตองหาแนวทางรวมกนใน 2 มต ไดแก“มองอยาง
ทวถง” โดยพจารณาวา ผทไดรบผลกระทบอยางรนแรงจากความ
ผนผวนของภมอากาศเปนเกษตรกรทยากจน การแกปญหา
ตองพจารณาทกมต เชน การพฒนาพนธพชพนธสตว
การรกษาความหลากหลายทางชวภาพในแตละพนท การสราง
หลกประกนในการประกอบอาชพ การปองกนสาธารณภย
การใหบรการและดแลสขภาวะ และการบรหารจดการนำา
อยางยงยน เปนตน
ขณะเดยวกน ภาคการพฒนาตอง “มองยอน
ก ล บ ไ ป ท ต น เ ห ต ข อ ง ป ญ ห า ” ค อ ก า ร ป ล อ ย ก า ซ
คารบอนไดออกไซดทำาใหเกดปรากฏการณเรอนกระจก
เปนเหตใหเกดภาวะโลกรอน จงตองใหความสำาคญกบการลด
การปลอยกาซคารบอนไดออกไซด เหนไดจากความพยายาม
ในการรบมอกบในระดบนานาชาตทระบไวในพธสารเกยวโต
เรยกรองใหประเทศพฒนาแลวลดปรมาณการปลอยกาซเรอน
กระจกใหไดรอยละ 5.2 ภายในป 2555 แมวาพธสารเกยวโต
ไมไดกำาหนดใหประเทศไทยจะตองมพนธะสญญาในการลด
การปลอยกาซเรอนกระจก แตในฐานะทประเทศไทยอยใน
สงคมโลก จงตองมบทบาทรวมในการลดการปลอยกาซเรอน
กระจกเชนกน ✪ ✪ ✪ ✪ ✪
เอกสารอางองกระทรวงมหาดไทย.ขอมลสรปสถานการณภยแลง ฝนทงชวง อทกภย และการใหความชวยเหลอ. (ออนไลน) เขาถงไดจาก
www.moi.go.th, สบคนเมอ กนยายน 2553.
กรมชลประทาน.ศนยขอมลกลาง.ภาวะโลกรอนและผลกระทบตอประเทศไทย (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.kmcenter.rid.go.th,
สบคนเมอ กนยายน 2553.
สำานกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ,สถานการณภยแลง และการใหความชวยเหลอ (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://thainews.
prd.go.th , สบคนเมอ พฤษภาคม 2553.
ขาวการประชมคณะรฐมนตร เมอวนท 2 พฤศจกายน 2553 สบคนไดจาก www.thaigov.go.th
สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมพฒนาการเศรษฐกจ
และสงคมแหงชาต ครงท 9/2553 วนท 6 กนยายน 2553 วาระท 3.1 รางทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 และประเดนท
ควรเรงรด,ยทธศาสตรการสรางความสมดลและมนคงของอาหารและพลงงาน,กนยายน 2553.
สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร.รายงานภาวะเศรษฐกจการเกษตรครงแรกของป 2553 (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.oae.go.th
สบคนเมอ กรกฎาคม 2553.
ThaiGoodView.com Knowledge for Thai Student (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.thaigoodview.com,สบคนเมอ มถนายน
2553.
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5316
สถานการณอาหารและพลงงานของไทยประเทศไทยเปนผผลตและสงออกสนคาเกษตรราย
ใหญของโลกทสามารถผลตอาหารเลยงประชากรในประเทศและภมภาค รวมทงกระจายไปยงภมภาคอน ๆ ทวโลก ขณะท ไทยย งตองพ งพาพล งงานนำา เข าจากตางประเทศถ ง รอยละ 55 ของปรมาณการใชพลงงานในประเทศในป 2551 โดยเฉพาะนำามน กาซธรรมชาต ถานหน และไฟฟา สงผลใหประเทศตองสญเสยเงนตราตางประเทศและความมนคงดานพลงงาน
พชอาหารและพชพลงงาน การผลตพชอาหารและพลงงานในป 2548 – 2552 พบวา พนทปลกขาวนาปรง
มนสำาปะหลง และปาลมนำามนมแนวโนม เพมขน โดยเฉพาะพนทปลกปาลม
นำ ามน เพ มจาก 2 .03 ล านไร ในป 2548 เปน 3.20 ลานไร ในป 2552 หร อ เพ ม เฉล ย รอยละ 12.10 เนองจากรฐบาลสนบสนนให เกษตรกรขยาย
พ น ท ป ล ก ป า ล ม นำ า ม น เ พ มขนและสงเสรมการปลกปาลม
นำามนพนธดทดแทนในสวนผลไมเกา
ทนาและพนทวางเปลา เพอใหสอดคลองกบการสนบสนนการใชพชพลงงานทดแทนนำามนดเซล ขณะทพนทปลกขาวนาปและออยมแนวโนมลดลง สวนผลผลตรวมและผลผลตตอไร ทงขาวนาป ขาวนาปรง มนสำาปะหลง ออย และปาลมนำามนมแนวโนมเพมขน โดยเฉพาะผลผลตรวมปาลมนำามนเพมจาก 5.00 ลานตน ในป 2548 เปน 8.61 ลานตน ในป 2552 หรอ เพมเฉลยรอยละ 16.85 และผลผลตตอไรออยเพมจาก 7.40 ตน ในป 2548 เปน 11.09 ตน ในป 2552 หรอเพมเฉลยรอยละ 11.16 จากการทภาครฐและเอกชนสงเสรมออยพนธดและ เงนทน รวมทงสภาพอากาศทเอออำานวยตอการปลกออย
สำาหรบการใชประโยชนจากพชอาหารและพชพลงงานมแนวโนมเพมขน ทงการบรโภค เปนเมลดพนธ อาหารสตว และใชในอตสาหกรรม โดยเฉพาะปาลมนำามนเพอผลตไบโอดเซลเพมจาก 62,182 ตน ในป 2550 เปน 360,000 ตน ในป 2552 เพอทดแทนพลงงานจากฟอสซลทราคาสงตอเนอง
สวนการสงออกพชอาหารและพชพลงงานมแนวโนม เ พ ม ข น โ ด ย เ ฉ พ า ะ นำ า ต า ล เ พ ม จ า ก 3 . 0 0 ล า น ต น ในป 2548 เปน 5.30 ลานตน ในป 2552 หรอเพมเฉลยรอยละ 22.83 เนองจากปรมาณนำาตาลทสามารถผลตไดในประเทศเพมขน ทำาใหมอปทานสวนเกน ประกอบกบราคานำาตาลในตลาดโลกปรบสงขน จงทำาใหการสงออกนำาตาลเพมขน
พลงงาน การผลตพลงงานในป 2548 – 2552 (ม.ค. – ก.ย.) พบวา การผลตนำามน กาซธรรมชาต และไฟฟาพลงนำามแนวโนมเพมขน โดยเฉพาะการผลตนำามนเพมจาก 113,890 เทยบเทาบารเรลนำามนดบตอวน1 ในป 2548 เปน 152,874 ในป 2552 หรอเพมเฉลยรอยละ 7.69 เนองจากการเปดสมปทานแหลงพลงงานใหม2
สำาหรบการใชพลงงานมแนวโนมเพมขน โดยเฉพาะถานหนเพมจาก 107,157 เทยบเทาบารเรลนำามนดบตอวน ในป 2548 เปน 196,530 ในป 2552 หรอเพมเฉลยรอยละ 17.15 เนองจากความผนผวนของราคานำามนตงแตป 2548 กอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคพลงงานของผบรโภค ทำาใหมการใชพลงงานทดแทนเพมขน
อาหารและพลงงาน : พลกวกฤตใหเปนโอกาส
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก สงผลตอปรมาณและคณภาพ
ผลผลตทางการเกษตรทงพชอาหารและพชพลงงาน เกดการแยงพนท เพาะปลกระหวางพชอาหารและ พชพลงงาน ประกอบกบการเพมขนของประชากรโลก ราคาสนคาเกษตรมแนวโนมสงขนและมความสมพนธกบ ราคาเชอเพลง ประเทศตาง ๆ ทวโลกจงตระหนกถง ภาวการณขาดแคลนอาหารและพลงงานในอนาคต ดงนน ประเทศไทยในฐานะทเปนแหลงผลตและสงออกผลผลตทางการเกษตรทสำาคญของโลก ควรเตรยมพรอมรองรบผลกระทบทจะเกดขน
* นกวเคราะหนโยบายและแผน ปฏบตการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา1 หนวยเทยบเทาบารเรลนำามนดบ หรอ BOE (Barrel of oil equivalent) หมายถง การปรบเทยบพลงงานชนดตางๆ เชน กาซธรรมชาต ถานหน ใหเทยบเทานำามนดบ2 สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน, กระทรวงพลงงาน อางถงใน รางรายงานฉบบสดทาย (ฉบบปรบปรง) โครงการเตรยมการจดทำาแผน พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ประเดนการวจยท 3 การเปลยนแปลงภมอากาศโลก, เมษายน 2553, หนา 5 – 9.
ภารา จนทรสวรรณ *
บทนำา
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 17
ภารา จนทรสวรรณ *
สวนการนำาเขาพลงงาน โดยเฉพาะการนำาเขาถานหนมแนวโนมเพมจาก 15,422 ลานบาท ในป 2548 เปน 28,067 ลานบาท ในป 2552 หรอเพมขนเฉลยรอยละ 19.85 เนองจากรฐบาลสงเสรมการใชพลงงานทดแทน สงผล ใหการนำา เข านำ ามนดบ นำ ามนสำา เร จรป และไฟฟาม แนวโนมลดลง ขณะทการสงออกพลงงานมแนวโนมเพมขน โดยเฉพาะนำามนสำาเรจรปเพมจาก 111,534 ลานบาท ในป 2548 เปน 144,353 ลานบาท ในป 2552 หรอเพมเฉลยรอยละ 17.15
ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอการผลตพชอาหารและพชพลงงานของไทย
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทคาดวาจะเกดขนในอนาคต โดยเฉพาะการเปลยนแปลงปรมาณฝนและอณหภม มผลโดยตรงตอพชอาหารและพชพลงงานของไทย และกระทบตอความมนคงดานอาหารและพลงงาน
การคาดการณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใน 20 – 30 ปขางหนา พบวา อณหภมจะไมเปลยนแปลงจากปจจบนมากนก สงขนไมเกน 1 องศาเซลเซยส แตจะมการเปลยนแปลงในเชงพนท ภาคกลางในเขตลมแมนำาเจาพระยาและภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางจะมอณหภมสงขน และระยะเวลาทมอากาศรอนในรอบปจะมการเปลยนแปลงอยางชดเจน หลายภาคของประเทศจะมวนทมอณหภมสงสดประมาณ 35 องศาเซลเซยสเพมขนยาวนาน 2 สปดาหถง 1 เดอน สวนปรมาณฝนจะมความผนผวน ปรมาณฝนเฉลยรายปจะมแนวโนมลดลงในหลายพนท โดยเฉพาะพนท ภาคกลาง บางสวนของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ ภาคเหนอ รวมทงชายทะเลภาคใตตอนบนฝงตะวนออก
สำาหรบการคาดการณผลกระทบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอพชอาหารและพลงงาน3 พบวา ขาวนาป มแนวโนมผลผลตเฉลยตอไรคงท ในชวงป 2543 – 2572 ทงลมนำาเจาพระยา ลมนำาบางปะกง และลมนำาช – มล
ขาวนาปรง มแนวโนมผลผลตเฉลยตอไรในลมนำาเจาพระยาเพมขนจาก 1.00 ตนตอไร ในชวงป 2543 – 2552 เปน 1.01 ตนตอไร ในชวงป 2563 – 2572 หรอเพมเฉลยรอยละ 0.60 ขณะทลมนำาบางปะกง และลมนำาช – มลมแนวโนมคงท มนสำาปะหลง มแนวโนมผลผลตเฉลยตอไรเพมขนจาก 3.70 ตนตอไร ในชวงป 2543 – 2552 เปน 3.87 ตนตอไร ในชวงป 2563 – 2572 หรอ เพม เฉล ยรอยละ 2 .30 ออยมแนวโนมผลผลตเฉลยตอไรเพมขนจาก 9.69 ตนตอไร ในชวงป 2543 – 2552 เปน 9.86 ตนตอไร ในชวงป 2563 – 2572 หรอเพมเฉลยรอยละ 0.87 และปาลมนำามน มแนวโนมผลผลตเฉลยตอไรเพมขนจาก 3.20 ตนตอไร ในชวงป 2543 – 2552 เปน 3.21 ตนตอไร ในชวงป 2563 – 2572 หรอเพมเฉลยรอยละ 0.15
การดำาเนนการของไทยเพอรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
ในปจจบนหนวยงานตาง ๆ อาท กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย และกระทรวงพลงงาน ไดกำาหนดนโยบาย แผนยทธศาสตร และแผนปฏบตงานเพอรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอผลผลตพชสำาคญ ดงน
นโยบายการปรบโครงสรางเศรษฐกจภาคเกษตร ม ง ส ง เ ส ร ม แ ล ะ พ ฒ น า ก า ร ผ ล ต พ ช พ ล ง ง า น ท ด แ ท น แผนยทธศาสตรการปลกพชพลงงานทดแทน จดทำาแผนการผลตและกำาหนดพนทสงเสรมการเพาะปลกพชพลงงานใหเหมาะสม ยทธศาสตรดานการสงเสรมการลงทน มงพฒนาพลงงานทดแทน เนนการใชกลไกและเครองมอดานสทธประโยชนตางๆ สงเสรมใหเกดการลงทน การวจย และพฒนาการแปรรปสนคาเกษตรเปนพลงงาน ยทธศาสตรดานการผลตและแปรรปออย เนนการผลตและแปรรปออยซงเปนวตถดบหลกในการผลตเอทานอล แผนกลยทธดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต สงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยดานพลงงานทดแทน ทงการเพมผลผลตตอไร ของพชพลงงาน เทคโนโลยโรงงานแปรรป พนธพชพลงงาน และสาหรายเพอใชเปนพชพลงงานในอนาคต และแผนพฒนาพลงงานทดแทนแหงชาต เพมการใชพลงงานทดแทนในประเทศเปนรอยละ 20 ของการใชพลงงานขนสดทาย
โอกาสของไทยในการผลตพชอาหารและพลงงาน
ประเทศไทยมโอกาสจากการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ ดงน
1. การรกษาความเปนประเทศผนำาในตลาด
3 ศนยเครอขายงานวเคราะห วจยและฝกอบรมการเปลยนแปลงของโลกแหงภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5318
สงออกพชอาหารและพชพลงงานของโลก ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลกทผานมากอใหเกดวกฤตอาหารและพลงงาน แมวาผบรโภคในประเทศตองซออาหารและพลงงานราคาสงขน แตการผลตพชอาหารและพชพลงงานยงเพยงพอตอความตองการภายในประเทศ และสามารถสงออกไดดวย ขาวและมนสำาปะหลงเปนสนคา สงออกอนดบ 1 ของโลก ออยสงออกไดเปนอนดบ 2 และปาลม นำามนสงออกไดเปนอนดบ 3 ประกอบกบประเทศไทยม พนฐานการเกษตรทเขมแขง พนททำาเกษตรกรรมทเหมาะสม กระจายอยในภมภาคตาง ๆ ชนดและสายพนธพชเกษตรมความหลากหลาย สามารถปรบปรงพนธใหเหมาะสมตอสภาพภมอากาศทมการเปลยนแปลงในอนาคต บางสายพนธสามารถเพาะปลกไดทกภมภาคของประเทศ จงเปนโอกาสของไทยทจะเพาะปลกทงพชอาหารและพชพลงงานใหไดผลผลตมากขน และยงคงเปนผนำาในตลาดสงออกพชดงกลาวของโลกตอไป
2. การพฒนาพลงงานทดแทนและสรางความสมดลระหวางพนทเพาะปลกพชอาหารและพชพลงงาน ราคานำามนมแนวโนมสงขนอยางตอเนองตงแตป 2549 ภาครฐจงสนบสนนใหใชพลงงานทดแทน เชน ไบโอดเซล เกษตรกรจงปลกพชพลงงาน เชน มนสำาปะหลง ปาลมนำามนเพมขน และลดการปลกพชอาหาร หากเปนเชนนตอไปในอนาคตจะเกดการขาดแคลนอาหาร ดงนน รฐควรสนบสนนใหทำาการศกษาวจยเพอหาพลงงานทดแทนพลงงานฟอสซลทมประสทธภาพ พรอมทงแบงพนทเพาะปลกพชอาหารและพชพลงงานใหมสดสวนทเหมาะสม เพอใหสามารถรองรบความตองการอาหารและพลงงานทเพมขน
ไทยกบการรบมอจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในอนาคต
การดำาเนนการเพอรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในปจจบน ประเทศไทยยงมประเดนทตองดำาเนนการเพอเตรยมพรอมรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในอนาคต และสรางความมนคงดานอาหารและพลงงาน ดงน
1. การบรหารจดการความเสยงของสนคา เกษตร ทมงปองกนผลกระทบทเกดจากความผนผวนของราคาสนคาเกษตร โดยรกษาเสถยรภาพราคาทอาศยกลไกของตลาดสนคาเกษตรลวงหนาและการรบซอผลผลตจากเกษตรกรโดยตรง จดการอปทานผลผลตทางการเกษตรจากการสรางความรวมมอกบประเทศผผลตสนคาเกษตรชนดเดยวกบไทย และสรางสตอกสนคาเกษตรเพอรกษาเสถยรภาพ
ของตลาดสนคาเกษตร ทงในชวงฤดเกบเกยวและนอกฤด เกบเกยว และพฒนาเครองมอบรหารความเสยงและระบบประกนภยผลผลตการเกษตร โดยสงเสรมใหบรษทประกนภยและภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการพฒนาและใหบรการการประกนภยผลผลตการเกษตร และสงเสรมการใช ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาทงในประเทศและตางประเทศในการ ปองกนความเสยง
2. การพฒนาการผลตและการตลาดของสนคาเกษตร ทใหความสำาคญกบการพฒนาการผลตสนคาเกษตร เพอเพมคณภาพสนคาเกษตร อาท พฒนาขาวหอมมะลเปนแบบอนทรย เออใหภาคธรกจประสานความรวมมอ กบเกษตรกรในการทำาการเกษตรแบบมสญญา จดใหมกระบวนการควบคมคณภาพการผลตใหไดมาตรฐานสากล อำานวยความสะดวกดานสนเชอในการปลก รบซอ และแปรรปสนคาเกษตรแกเกษตรกรและธรกจ และพฒนาการตลาดใหเกษตรกรมอำานาจตอรองมากขน มงปรบโครงสรางตลาดสนคาเกษตร นำาสนคาเกษตรในตลาดซอขายลวงหนาเขามาซอขายในตลาดอนพนธ4 ทำาใหราคาสนคาเกษตรในตลาดซอขายลวงหนาของไทยกลายเปนราคาอางองของโลกเทยบเทากบราคาในตลาดหอการคาแหงชคาโกของสหรฐอเมรกา5 และกระตนการบรโภคเพอสขภาพ ทงในและตางประเทศเพอขยายตลาดสนคาเกษตรคณภาพสง
3. การพฒนาเทคโนโลยและการวจยเกยวกบสนคาเกษตร ท เนนการพฒนาเทคโนโลย เพอเพมประสทธภาพการเพาะปลกและแปรรปสนคาเกษตร สนบสนนงบประมาณการวจยและพฒนาพนธพชอาหารและพชพลงงานทใหผลผลตสง ทนตอโรค แมลง และภมอากาศทเปลยนแปลง พฒนาการเผยแพรความรและเทคโนโลยการเพาะปลกใหเขาถงเกษตรกรไดอยางรวดเรว ทวถง วจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตเอทานอลและกำาหนดเปาหมายการผลตเอทานอลใหชดเจน สงเสรมการวจยและพฒนาการใชประโยชนจากสวนเหลอทงของผลผลตทางการเกษตร อาท การสกดนำามนสวนเหลอ การใชผลตไฟฟา การผลตไบโอแกส และตดตามการเปลยนแปลงและวจย เช งนโยบายในประเดนพชอาหารและพชพลงงานอยางตอเนอง พฒนาองค ความรทใชวเคราะหและคาดการณการเปลยนแปลงในตลาดสนคาเกษตรทเชอมโยงกบการเปลยนแปลงในตลาดสนทรพยทางการเงน ตลาดทองคำา ตลาดนำามน ขอมลและองคความรของหนวยงานภาครฐ สถาบนการศกษา และสถาบนวจย เพอนำาความรทไดมาใชในการวางแผนการจดการพนทปลกพชอาหารและพชพลงงาน
4 ตลาดอนพนธ คอ ตลาดทเปนศนยกลางการซอขายสญญาลวงหนา (Future Exchange) หรอเปนทซอขายสญญาทจะมผลในอนาคต5 ตลาดหอการคาแหงชคาโก หรอ Chicago Board of Trade (CBOT) คอ ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงแรกของสหรฐอเมรกา ซงเกดจากความ
รวมมอของกลมพอคาในเมองชคาโก รฐอลลนอยส ในระยะแรกสนคาเกษตรทมการซอขาย คอ ขาวโพด
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 19
บทสรปปจจบนประเทศไทยยงมความมนคงทางดาน
อาหารและพลงงาน เนองจากประเทศไทยเปนประเทศทมความอดมสมบรณ การเพาะปลกไดผลตามฤดกาล และไดรบผลกระทบจากภาวะโลกรอนคอนขางนอยเมอเทยบกบประเทศอนๆ จงมปรมาณผลผลตพชอาหารและพชพลงงาน
ทเพยงพอตอความตองการภายในประเทศ และสามารถนำาผลผลตพชอาหารสตลาดโลกได อยางไรกตาม ประเทศไทยกำาลงประสบกบปญหาความมนคงทางพลงงาน เพราะพลงงานทใชในประเทศสวนใหญนำาเขาจากตางประเทศ และมราคาสงขนอยางตอเนอง ทำาใหประเทศไทยจำาเปนตองหาแหลงพลงงานทดแทนทมราคาถกและมประสทธภาพ ดงนน ประเทศไทยควรเรงดำาเนนการเพอรองรบผลกระทบจากวกฤตพลงงาน และการเปนแหลงผลตพชอาหารสำาคญ ในปจจบนประเทศไทยไดดำาเนนการเพอรองรบผลกระทบในหลายระดบ ทงนโยบาย แผนยทธศาสตร และแผนปฏบตงานตาง ๆ อยางไรกตาม ยงมประเดนทตองเตรยมพรอมรองรบการเปลยนแปลงในอนาคต ทงการขยายการสงออกผลผลต พชอาหารและพชพลงงาน การเพมรายไดจากการสงออก พชอาหารและพชพลงงานทมแนวโนมราคาสงขน รวมทงการ เสรมสรางศกยภาพในการเปนผนำาในตลาดสงออกขาว ของโลก ✪ ✪ ✪ ✪ ✪
เอกสารอางองกรมอตนยมวทยา, การเปลยนแปลงภมอากาศ, (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.tmd.go.th/info/ info.php?FileID=86
สบคนเมอ สงหาคม 2553.
กรมอตนยมวทยา, ผลกระทบของการเปลยนแปลงภมอากาศทมตอการผลตอาหาร, (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.
tmd.go.th/info/info.php?FileID=88 สบคนเมอ สงหาคม 2553.
วกพเดย สารานกรมเสร, ปรากฏการณโลกรอน, (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org สบคนเมอ สงหาคม 2553.
สถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทร แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. รางรายงานฉบบสดทาย (ฉบบปรบปรง). โครงการเตรยมการจด
ทำาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ประเดนการวจยท 3 การเปลยนแปลงภมอากาศโลก เสนอตอ
สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2553.
สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, จากวสยทศน 2570...สแผนฯ 11, กรกฎาคม 2552.
สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร, ภาวะเศรษฐกจการเกษตรป 2549 และแนวโนมป 2550, ธนวาคม 2549.
___________, ภาวะเศรษฐกจการเกษตรป 2550 และแนวโนมป 2551, ธนวาคม 2550.
___________, สถานการณสนคาเกษตรทสำาคญและแนวโนม ป 2553, ธนวาคม 2552.
ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณหาวทยาลย, รายงานฉบบกลาง เลมท 3 โครงการจดทำาแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลง
ของสภาวะภมอากาศของโลก การผนผวนของราคาพลงงาน และวกฤตอาหารของโลก, ตลาคม 2552.
Southeast Asia START Regional Center (SEA START), Chulalongkorn University. Climate Model for Climate Change in
Thailand, 2008.
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5320
บทนำา
ภาวะโลกรอนกบผลกระทบตอสขภาวะ ชวต และทรพยสน
ความผนผวนของภมอากาศทำาใหสงมชวตทเปน
พาหะนำาโรคเตบโตและมชวตยนยาว สามารถแพรระบาดจาก
ทหนงไปยงอกทหนงไดอยางรวดเรว เกดการแพรระบาดใน
พนททไมเคยเกดขน1 และเกดการกลายพนธของเชอโรคไดงาย
รวมถงภาวะท เออตอการขยายพนธของสตวท เปนพาหะ
นำาโรคตดตออบตใหม 2 ชนดตางๆ เพมขน อาท โรคซารส
ไขหวดนก และไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 และพาหะนำาโรค
อบตซำ า 3 โดยเฉพาะยงซ ง เปนพาหะของโรคมาลาเรย
ไข เลอดออกทสามารถตดตอครอบคลมในบรเวณกวาง
แพรขามสายพนธในสตวตางๆ หรออาจขามมาสคน
ธระพงษ มาลยทอง*
มหนตภย จาก โลกรอน โรครายใกลตว
โรคระบาดใหมๆ ในหลายประเทศทวโลกทงโรคซารส ไขหวดนก และโรคไขหวดใหญ 2009 ทมการ
แพรระบาดอยางรนแรงและรวดเรว สงผลกระทบตอการสญเสยชวตคน และสตวเปนจำานวนมาก รวมทงการ
ทองเทยว การสงออกของประเทศตางๆ ขณะเดยวกน โรคทสามารถควบคมไดและหายไปเปนเวลานาน อาท
มาลาเรย วณโรค และโรคชคนกนยาไดกลบมาอกครง กลาวกนวา มสาเหตสำาคญประการหนงมาจากการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทกอให เกดสภาพท เหมาะสมตอการเตบโตและแพรระบาดของโรค การกลาย
พนธ การระบาดจากคนสคนทเปนอนตรายตอชวตมนษยอยางรวดเรวและรนแรง ยากตอการปองกนและแกไข
จงเปนเรองทมความสำาคญและเปนความทาทายอยางยงในระดบโลกรวมถงประเทศไทยทจะตองใหความสนใจ
เฝาระวงและตระหนกถงภยของการแพรระบาดของโรคดงกลาว ตองเสรมสรางความร ความเขาใจและการพฒนาองค
ความรเกยวกบการแพรระบาด การปองกน และรกษาโรคใหมๆ ตงแตระดบปจเจกบคคล ชมชน ทองถน ภมภาคและ
ประเทศ เพอรวมกนหาแนวทางปองกนและเตรยมความพรอมรองรบความเสยงทจะกอใหเกดการสญเสยชวตของคน และ
สตว รวมทงการเตบโตของเศรษฐกจในอนาคต
* นกวเคราะหนโยบายและแผนชำานาญการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา1 เชน มาลาเรยและไขเลอดออกปกตจะแพรระบาดในพนทสงไมเกน 1,000 เมตร แตปจจบนพบการระบาดในประเทศเมกซโกทมความสง 1,700 เมตร ประเทศโคลมเบย ทมความสง 2,200 เมตร เปนตน2 โรคตดตออบตใหม กระทรวงสาธารณสขไดใหความหมายวา หมายถงโรคตดเชอชนดใหมๆ ทมรายงานผปวยเพมขนในระยะประมาณ 20 ปท ผานมา หรอโรคตดเชอทมแนวโนมทจะพบมากขนในอนาคต รวมไปถงโรคทเกดใหมในทใดทหนง หรอโรคทเพงจะแพรระบาดจากทหนงเขาไปส อกทหนง และยงรวมถงภาวะโรคตดเชอทเคยควบคมไดดวยยาปฏชวนะแตเกดการดอยา ตวอยางโรคตดเชออบตใหม เชน โรคเอดส ไขหวดใหญ สตวปกหรอไขหวดนก และวณโรคดอยา เปนตน และองคการอนามยโลกไดใหนยามของโรคตดเชออบตใหมวา “เปนโรคตดตอทมอบตการณ ในมนษยเพมสงขนในชวงทผานมาและมแนวโนมความเสยงทจะเพมขนในอนาคตอนใกล ซงหมายความรวมถงกลมของโรค 5 กลม ไดแก โรคตดตอทเกดจากเชอใหม โรคตดตอทพบในพนทใหม เปนโรคทมาจากประเทศหนงเขาไปสอกประเทศหนง หรอขามทวป โรคตดตออบตซำา เชอโรคดอยา และอาวธชวภาพ เชอโรคหลายชนดถกผลตเปนอาวธ เชน เชอแอนแทรกซ และไขทรพษ เปนตน”3 โรคอบตซำา หมายถง โรคตดเชอทเคยแพรระบาดในอดตและสงบไปแลวเปนเวลานานหลายป แตกลบมาระบาดอก ตวอยางโรคตดเชอระบาดซำา
เชน วณโรค กาฬโรค ไขเลอดออก คอตบและมาลาเรย เปนตน
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 21
อณหภม ความชน หยาดนำาฟา ลม มอทธพล โดยตรงตอสงมชวตทเปนตวนำาเชอโรค
กรมอตนยมวทยาไดมการศกษาเกยวกบผลกระทบ
ของการเปลยนแปลงภมอากาศทมตอสขภาพอนามยของ
มนษยพบวา ปจจยทางภมอากาศทมอทธพลโดยตรงตอสงม
ชวตทเปนพาหะนำาโรคทสำาคญ ดงน
1. อณหภม ทสงขนเปนตวเรงกระบวนการเจรญ
เตบโตของพาหะนำาโรค ททำาใหตองการอาหารและเลอดมา
หลอเลยงถขน อตราการกด เจาะ ดดจะสงขน การวางไขเพมขน
การเปลยนแปลงอณหภมสงผลตอการกระจายของพาหะ
นำาโรคทเกดจากสตวขาปลอง เชน แมงมม เหบ ไรฝน พยาธ
ตวโลน ดวงมด เปนตน ขณะทในฤดหนาวอณหภมไมตำาเพยง
พอทจะเกดนำาคางแขง ทำาใหยง แมลงสาบ และปลวก ม
จำานวนเพมขน
2. ความชน ขณะทอณหภมสง และความชน
คอนขางสง ตวนำาเชอโรค อาท ยงลาย ยงกนปลอง จะมชวต
อยไดยาวนานแมจะมความไวตอเชอราและแบคทเรย หาก
ความชนตำา ตวนำาเชอโรคบางชนดตองการอาหารบอยมากขน
เพอชดเชยการสญเสยนำา ในบรเวณทอณหภมสง แตความชน
ตำา แมลงหรอสตวเลกๆ ทเปนตวนำาเชอโรคจะแพรกระจายได
2 ครง/ป เมอเปรยบเทยบกบบรเวณทอณหภมตำาแตมความชนสง
สตวเหลานจะแพรกระจายไดปละ 1 ครง
3. หยาดนำาฟา 4 เปนปจจยสำาคญอยางหนงตอ
การเตบโตของแมลง อาท ยง และแมลงดำา5 ในชวงเวลาการ
วางไข และเปนตวออน ผลกระทบของหยาดนำาฟาทมตอแหลง
เพาะพนธของแมลงจะรนแรงมากหรอนอยขนอยกบการระเหย
ของนำา การซมของนำาลงไปในดนชนลาง ความลาดเอยง
ของพนท ความหางไกลจากแหลงนำาใหญ และแมนำา ลำาธาร
หยาดนำาฟาทตกรนแรง อาจเปนตวการทำาใหไขของพาหะ
นำาโรคและตวนำาโรคถกทำาลายลงได ในแหลงนำาทนำาระเหย
ไดด มออกซเจนเพยงพอ และลำาธารบนภเขาเหมาะตอการ
เพาะพนธของแมลงดำา และตวนำาโรคอนๆ
4. ลม ทำาใหแมลงทบนไดสามารถแพรกระจายได
มากขน ทศทาง และความเรวลมมผลกระทบตอการกระจาย
ของพาหะนำาโรคทเปนแมลงบางชนด อาท ยงกนปลอง และ
แมลงดำาสามารถแพรกระจายไปไดนบรอยกโลเมตรจากแหลง
กำาเนด
การแพรระบาดของโรคอบตใหม องคการอนามยโลกไดมการรายงานสถานการณ
การระบาดของโรคทมรหสพนธกรรมใหม อาท โรคซารส
ไขหวดนก และไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 ไว ดงน
1. โรคซารส ในชวงป 2545-2546 เกดการแพร
ระบาดของโรคซารส ในประเทศตางๆ ถง 30 ประเทศ การแพร
ระบาดของโรคสามารถตดตอจากคนสคนโดยการสมผสนำามก
นำาลาย รวมทงทางอจจาระของผปวย มผตดเชอรวม 8,099 ราย
เสยชวต 774 ราย อตราการเสยชวตประมาณรอยละ 9 -10
ในประเทศไทย ผปวยทมอาการมประมาณ 7 คน และเสยชวต
2 คน
2. โรคไขหวดนก ไดมการระบาดใน 2 ลกษณะ
ไดแก การแพรระบาดจากสตวปกสสตวปกดวยกน อาท ไก
เปด และนก ตงแตป 2546 ถงเดอนพฤษภาคม 2553 ใน
63 ประเทศ และการแพรระบาดไปสคนผานการสมผสมลสตว
หรอสารคดหลงของสตวปกท เปนโรครวม 15 ประเทศ6
มผปวย 504 ราย เสยชวต 299 ราย ในประเทศไทยป 2547-
ตนมถนายน 2553 มผปวยรวม 25 ราย และเสยชวต 17 ราย
คดเปนอตราปวยตายรอยละ 68 7
3. ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 ป 2549
- 2553 มการแพรระบาดของไขหวดใหญสายพนธใหมใน
ประเทศตางๆ รวม 136 ประเทศ การแพรระบาดของโรค
สามารถตดตอผานการสมผสเสมหะ นำามก นำาลาย มอ หรอ
สงของทมเชอปนเปอนของผปวย การไอ หรอจามรดกน การ
ตดตอกนทางลมหายใจ และการขยตา ในชวงป 2552-2553
พบผปวยตดเชอทวโลกทมการรบรองจากหองปฏบตการ
4 หยาดนำาฟา เปนชอเรยกรวมของหยดนำาและนำาแขง ทเกดจากการควบแนนของไอนำาแลวตกลงมาสพน เชน ฝน ลกเหบ หมะ เปนตน หยาดนำาฟา
แตกตางจากหยดนำา หรอละอองนำาในกอนเมฆ ตรงทหยาดนำาฟาตองมขนาดใหญและมนำาหนกมากพอทจะชนะแรงตานอากาศ และตกสพนโลก
ไดโดยไมระเหยเปนไอนำาเสยกอนขณะทอยใตระดบควบแนน5 ชอแมลงพวกดวงปกแขงทกดกนผวใบขาวและธญพชอนๆ เหนเปนทางขาวไปตามรอยทกดกน ลำาตวยาว 3-4 มลลเมตร สดำาเปนมนตลอด
ยกเวนทปกออน อกและปกแขงมหนามแขงคลม6 ไดแก ประเทศอาเซอรไบจน บงคลาเทศ กมพชา สาธารณรฐประชาชนจน สาธารณรฐจบต อยปต อนโดนเซย อรก สาธารณรฐประชาธปไตย
ประชาชนลาว พมา ไนจเรย ปากสถาน ตรก เวยดนาม และไทย7 สำานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค. สถานการณ โรคไขหวดนก ณ วนท 21 มถนายน 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5322
มากกวา 622,482 คน ผเสยชวต 14,286 คน ในประเทศไทย
ตงแตวนท 28 เมษายน 2552-23 พฤษภาคม 2553 มผปวย
รวมทงสน 36,963 ราย และเสยชวต 229 ราย พบมากในเดก
อายตำากวา 15 ป และในกลมอาย 0 – 4 ป มอตราปวยสงสด
54.2 ตอประชากรแสนคน ถอวาสงทสดในรอบ 10 ป
ก ร ะ ท ร ว ง ส า ธ า ร ณ ส ข ไ ด จ ด ค ว า ม เ ส ย ง
การตดเชอโรคอบตใหมในประเทศไทยเปน 3 กลมดงน
1) โรคตดตออบตใหมทพบในประเทศไทย อาท โรคไขหวด
ใหญสายพนธใหม 2009 โรคไขหวดนก โรคมอ เทา ปาก และ
โรคททำาใหปอดอกเสบ 2) โรคตดเชออบตใหมทอาจแพรมา
จากตางประเทศ เชน ไขสมองอกเสบสายพนธใหม ไขเลอดออก
อโบลา ไขทรพษ และกาฬโรค เปนตน และ 3) โรคตดเชอ
อบตซำาทพบในประเทศไทย อาท โรคไขกาฬหลงแอนจากเชอ
สายพนธใหม ทอาจเขามากบแรงงานตางดาว และโรคตาแดง
จากเชอไวรส 8
การว เคราะหรปแบบของโรคตดตออบต ใหม
335 เหตการณทเกดขนในชวง 30 ปทผานมา พบวา โรคอบตใหม
รอยละ 60.3 เปนโรคตดตอจากสตวสคน มตนเหตมาจาก
สตวปา เชน โรคซารส ไขหวดนก ไขเลอดออกอโบลา เปนตน
และแนวโนมโรคตางๆ จะมผลกระทบหรอสมพนธกบสงคม
เศรษฐกจ สภาพแวดลอม และปจจยทางนเวศวทยาอยางมาก
พนททางตอนใตของเสนศนยสตรโลกมความเสยงสงท
จะเกดโรคอบตใหมทมสาเหตจากสตวปาหรอแมลง รวมทง
การกระจายทรพยากรทวโลกในการตอบโตตอโรคอบตใหมม
ไมทวถง 9
การระบาดของโรคทเคยควบคมไดในอดตการแพร ระบาดของโรคตดเช ออบตซำ านบวา
เปนภยคกคามตอชวตและเศรษฐกจของประเทศตางๆ
ทวโลก โรคทเคยควบคมการแพรระบาดไดแลวกลบมาระบาดซำา
เชน มาลาเรย กาฬโรค วณโรค และคอตบ เปนตน เมอกลบ
มาระบาดใหมเชอโรคจะมการดอยาปฏชวนะ ทำาใหยากตอ
การรกษา และเปนสาเหตสำาคญของการเสยชวตของประชากรโลก
ในแตละปถงประมาณ 17 ลานคน ในจำานวนผ เสยชวต
เปนเดกและทารกประมาณ 9 ลานคน โดยเฉพาะโรคมาลาเรย
และวณโรค สงผลกระทบตอพลเมองของโลกเปนอยางมาก
ทำาใหมผปวยมากกวา 2,000 ลานคน แบงเปนผปวยมาลาเรย
300-500 ลานคน และผปวยวณโรค ประมาณ 2,000 ลานคน
มผเสยชวตมากกวา 3 ลานคนตอป 10
ศนยศกษาสขภาพจากสงแวดลอมโลกของวทยาลย
แพทยศาสตร มหาวทยาลยฮารวารด ระบวา อากาศรอนทำาให
โรคมาลาเรย และโรคไขเลอดออกแพรไปในพนทสงของหลาย
ภมภาคของโลก เชน ในแอฟรกา ละตนอเมรกา และเอเชย
เปนตน เนองจากภาวะโลกรอนทำาใหอากาศในทสงอนพอทยง
ซงเปนพาหะของโรคมชวตและแพรพนธได หากอณหภมของ
โลกยงสงขนตอเนอง โรคมาลาเรย ไขเลอดออก อาจจะเปน
มหนตภยทคกคามประเทศกำาลงพฒนาและประเทศยากจน
อยางรนแรง รวมทงจะตองใชทรพยากรในการปองกนและ
รกษาโรคเหลานมากขนในอนาคต
นอกจากน การศกษาขององคการอนามยโลกกรณ
โรคมาลาเรยและโรคทยงเปนพาหะ พบวา ผปวยโรคมาลาเรย
กระจายตวเปนวงกวางในทกภมภาคของโลกทมคนอยอาศย
ยกเวนในแถบอเมรกาเหนอ ยโรป สหภาพโซเวยต และ
ออสเตรเลย และการเพมขนของอณหภมไปถง 2 องศา จาก
ปจจบนถงป 2563 โรคมาลาเรยจะแพรกระจายไปทวทกพนท
ของโลก จนไมเหลอพนทปลอดจากโรคนอกตอไป และพนทท
มความเสยงจากโรคมาลาเรยสงไดแกพนทบรเวณทไมเคยพบ
มาลาเรยเปนโรคประจำาถนมากอน อาท ยโรป
สถานการณโรคอบตซำาในประเทศไทยการศกษาโรคมาลาเรยของกรมควบคมโรคในชวงป
2543-2552 พบวา ประเทศไทยมอตราปวยลดลงจาก 83.94
ตอประชากรแสนคน ในป 2543 เปน 36.61 ในป 2552
การระบาดของโรคมาลาเรยยงคงมอยโดยเฉพาะในแถบจงหวด
ทมชายแดนตดตอกบประเทศพมา กมพชา และมาเลเซย ทม
การเคลอนยายของประชากรขามพรมแดนอยางตอเนอง ขณะ
ทผปวยวณโรค พบวา ในป 2549 ประเทศไทยอยในลำาดบท 17
จาก 22 ประเทศทมจำานวนผปวยวณโรคมากทสดในโลก และ
8 สำานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค. แนวโนมปญหาโรคตดตออบตใหมอบตซำาในประเทศไทย, 8 เมษายน 25539 Jones K.E, et al. Letters: Global trends in emerging infectious disease. Nature 21 February 2008; vol 451: 990-3.10 นำาชย ชววรรธน. โรครายทมากบโลกรอน (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://203.157.145.5/hot-issue/323-2009-02-12-14-32-49 สบคนเมอ
9 มถนายน 2553.
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 23
สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค รายงานอตราปวยวณโรค
มแนวโนมสงขนจาก 37.46 ตอประชากรแสนคน ในป 2538
เปน 63.11 ในป 2552 เปนชายมากกวาหญงในอตราสวนชาย
ตอหญง 1.91 : 1 และพบผปวยกลมอาย 65 ป ขนไปมากทสด
ตลอดชวง 5 ปทผานมา
สวนโรคไขเลอดออก มผปวยและผเสยชวตเพมจาก
45,893 ราย และเสยชวต 71 รายในป 2548 เปน 89,633 ราย
เสยชวต 102 รายในป 2551 หรอเพมประมาณรอยละ 95
ขณะทในป 2551 ไดเกดการแพรระบาดของโรคไขปวดขอยงลาย
หรอไขชคนกนยา รวม 2,494 ราย ใน 8 จงหวดภาคใต และ
เพมขนเปน 52,057 ราย ใน 58 จงหวด ในป 2552 แตไมพบ
ผเสยชวต อตราสวนการปวยของชายตอหญงเปน 1:1.47 และ
ผปวยมในทกกลมอาย
สาเหตของการหวนกลบมาระบาดของโรคอบตซำา
ในประเทศไทยเปนผลจากภาวะโลกรอนทสงผลใหสภาพ
ภมอากาศเปลยนแปลง การเคลอนยายแรงงานตางชาตหลบหน
เขาเมองทเขาไมถงหลกประกนสขภาพ และขาดการควบคม
และดแลในดานทอยอาศยทไมถกสขลกษณะ สำานกระบาด
วทยา กรมควบคมโรค พบวา ในป 2551 มผปวยชาวตางชาต
ทเขารบการรกษาในประเทศไทยรวม 33,397 ราย เปนกลม
แรงงานตางดาวและครอบครวมากทสดรวม 23,848 ราย
รองลงมา ไดแก กลมชาวตางชาตทเขามารกษาในไทย กลม
นกทองเทยวตางชาต และกลมชาวตางชาตทอยในศนยอพยพ
โรคทพบมากทสด ไดแก โรคอจจาระรวงเฉยบพลน 12,382 ราย
และนอยสด คอ อสกอใส 495 ราย 11
มาตรการเตรยมพรอมรบมอกบปญหาการแพรระบาดของโรคอบต ใหมและ โรคอบตซำาของไทย
การแพรระบาดของโรคอบตใหมและโรคอบตซำา
สงผลกระทบตอสภาพสงคมและเศรษฐกจของประเทศอยาง
รนแรง มแนวโนมทจะเกดบอยครงและความรนแรงมากขน
ทำาใหรฐบาลและหนวยงานทเกยวของตระหนกถงภยราย
รปแบบใหมทเกดขน จงมการกำาหนดแผนยทธศาสตร และ
กฎหมายเพอเตรยมความพรอมรบมอกบภาวะการระบาดของ
โรคตางๆ ทเปนผลกระทบจากการเปลยนแปลงของภมอากาศ
ของไทย ทสำาคญ ไดแก
1. แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ฉบบท 1 พ.ศ. 2551-2554 กำาหนดใหมความรวมมอกน
ระหวางกระทรวงสาธารณสข กระทรวงทรพยากรธรรมชาต
และส งแวดลอม หนวยงานท เก ยวของท งจากภาครฐ
11 ชยภทร ธรรมวงษา โลกศตวรรษท 21 เชอรายระบาด แรงงานตางดาว- พาหะโรคอบตซำา, หนงสอพมพแนวหนา (ออนไลน) เขาถงไดจาก
http://www.naewna.com สบคนเมอ วนท 11 กนยายน 2552
ผปวยชาวตางชาต ปวย เสยชวต
กลมแรงงานตางดาวและครอบครว 23,848 31
กลมนกทองเทยวตางชาต 2,685 3
กลมชาวตางชาตทอยในศนยอพยพ 2,095 6
กลมชาวตางชาตเขารบการรกษาโรครายในไทย 4,769 3
รวม 33,397 43
ตารางท 1 จำานวนผปวยชาวตางชาตทเขารบการรกษาในประเทศไทย ป 2551
ทมา : สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5324
ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน สถาบนการศกษาและ
ประชาชน พจารณาปญหาดานอนามยสงแวดลอมทสำาคญ
ของประเทศบนหลกการดำาเนนงานทสอดคลองกบบรบทของ
ประเทศและแนวโนมการเปลยนแปลงของภมอากาศโลก
โดยจดตงคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
แหงชาต มหนาทกำาหนดนโยบายยทธศาสตรการปองกนและ
การแกไขปญหาดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใน
ประเทศไทย การเกบกกและปลดปลอยกาซเรอนกระจก
กำาหนดแนวทางหลกเกณฑและกลไกการดำาเนนงานรวมกบ
นานาชาตเกยวกบการจดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
ใหสอดคลองกบสภาพของเศรษฐกจ สงคมและผลประโยชน
ของประเทศ รวมทงขอตกลงระหวางประเทศ
2. แผนกลยทธ สำ าน ก งานปลดกระทรวง
สาธารณสข พ.ศ. 2552-2555 เปนแผนทชใหเหนถง
สถานการณ แนวโนม และปจจยแวดลอมทมผลกระทบตอ
สขภาพ ในประเดนทเกยวของกบการเปลยนแปลงภมอากาศ
ทงในสวนของวกฤตสงแวดลอมและความเสอมโทรมของ
ธรรมชาต โรคไรพรมแดนกบระบาดวทยา โรคอบตใหมและ
โรคอบตซำา
3. แผนพฒนางานดานกฎอนามยระหวาง
ประเทศ พ .ศ . 2548 ในช วง พ .ศ . 2551 -2555
คณะรฐมนตรมมตเมอวนท 5 มถนายน 2550 เหนชอบ
ใหกระทรวงสาธารณสขและสวนราชการท เก ยวของ
รวม 18 กระทรวง จดทำาแผนพฒนางานดานกฎอนามย
ระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 ในชวง พ.ศ. 2551-2555 ใหเปน
ไปตามขอกำาหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548
ทมผลใชบงคบกบประเทศสมาชกขององคการอนามยโลก
ตงแตวนท 15 มถนายน 2550 เพอพฒนาสมรรถนะระบบเฝา
ระวงโรค/ภยสขภาพและภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข หอง
ปฏบตการทกระดบทงในและนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข
ชองทางเขาออกประเทศทสำาคญตามกฎอนามยระหวางประเทศ
และการประสานงานในการปฏบตตามกฎอนามยระหวาง
ประเทศอยางบรณาการระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของทง
ภาครฐและภาคเอกชน
นอกจากน มการจดทำาแผนยทธศาสตรเฉพาะ
โรคและกฎหมายทสำาคญเพอลดผลกระทบทจะเกดขน เชน
ยทธศาสตรปองกน แกไข และเตรยมพรอมรบปญหา
โรคไขหวดนกและการระบาดใหญของไขหวดใหญ ฉบบท 2
พ.ศ. 2551-2553 และพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2523 เพอ
กำาหนดหนาทและความรบผดชอบของหนวยงานตางๆ เกยวกบ
การควบคมและการปองกนโรคตดตอ กฎกระทรวง พ.ศ. 2529
ออกตามความในพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2523
เพอกำาหนดหลกเกณฑและวธการแจงในกรณทมโรคตดตอ
อนตราย หรอมเหตสงสยวาไดมโรคตดตอดงกลาวเกดขนตอ
เจาพนกงานสาธารณสข และประกาศกระทรวงสาธารณสข
เรองชอโรคตดตอและอาการสำาคญ เพอกำาหนดชอและ
อาการสำาคญของโรคตดตอ เปนตน รวมทงมมาตรการดาน
สาธารณสขในเชงรกมากขน
ประเดนทาทายสำาหรบการเตรยมความพรอม ในการควบคมโรคอบตใหมในอนาคต
การแพรระบาดของโรคตดเชออบตใหมในชวง
สามทศวรรษทผานมา ทกประเทศทวโลกรวมทงประเทศไทย
สามารถควบคมการระบาดของโรคอบตใหมไดภายในเวลา
อนรวดเรว สงผลใหมผเสยชวตนอย แตทกประเทศยงมความ
กงวลตอการระบาดของโรคอบตใหมวาอาจเกดการพฒนา
ของเชอโรคผสมขามสายพนธ หรอมการกลายพนธจนทำาให
เกดการแพรระบาดจากคนสคนในโรคตดเชออบตใหมและ
ขยายเปนการระบาดใหญไปทวโลก ทกอใหเกดมหนตภยราย
แกมนษยชาตอยางรนแรง กวางขวาง และเปนภยทคกคาม
ความมนคงของประเทศ ดงนน ประเทศไทยจงใหความ
สำาคญกบการเตรยมความพรอมเพอปองกนและแกไข
ปญหาในการควบคมโรคตดเชออบตใหม อบตซำาทจะเกดขน
ในอนาคต เพอลดจำานวนผปวย และผเสยชวตอยางเปนระบบ
และเปนรปธรรมบนพนฐานขององคความรทสำาคญใน 3 ดาน
ไดแก
1. การศกษาวจย โรคอบตใหมมความซบซอน
และปญหาอปสรรคมากกวาโรคตดตอทวไป เนองจาก
ธรรมชาตของโรคตดเชออบตใหมไมสามารถคาดการณ
ขนาดของปญหาและชวงเวลาเกดโรคได จงเปนเรองทาทาย
ความสามารถของไทยทจะพฒนาการศกษาวจยเพอสราง
ความร ความเขาใจเกยวกบโรค การเตรยมความพรอมและ
ประสทธภาพในการรบมอกบปญหา การทำางานเชงรก ความ
สามารถในการปรบปรงวธการควบคมโรคใหมประสทธภาพ
และปองกนความตนตระหนกในหมประชาชนและผทมสวน
เกยวของ ตวอยางเชน การศกษาววฒนาการของเชอไขหวดนก
ท ไดจากไกและเปดในประเทศไทย ผลของการศกษา
ทำาใหไดขอมลของยนเชอไขหวดนก พฒนาการและความ
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 25
สมพนธทางพนธกรรมของเชอไขหวดนก และวธเฝาระวงการ
เปลยนแปลงการกลายพนธ สามารถนำาไปใชในการวางแผน
ควบคมและปองกนโรคไขหวดนกตอไป
2. การจดการความร และการจดทำาฐาน
ขอมลโรคตดตออบตใหมอบตซำา จำาเปนตองดำาเนนการ
อยางเหมาะสมบนฐานความรทเกดจากการวจยทครอบคลม
ประเดนตางๆ เชน วทยาศาสตรการแพทย สตว สงแวดลอม
นเวศวทยา การสอสาร สงคม และเศรษฐกจ มการพฒนา
ความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของ ทงหนวยปฏบตการ
และสถาบนการศกษาในการบรณาการความร รวมกน
วางแผนจดการความร เพอปองกนและรองรบการระบาด
ครงใหม หรอระบาดซำาของโรคตดเชอในอนาคตท เปน
รปธรรม ตลอดจนการจดสรางระบบฐานขอมลงานศกษาวจย
เพอการพฒนายาและวคซน ขอมลเชงระบาดวทยา ขอมล
ระดบภมคมกนของผปวย ททำาใหเกดกลไกการจดการอยางม
ประสทธภาพ อาท ในป 2548-2550 ทกหนวยงานทเกยวของ
ไดมการสรางองคความรพนฐานทางชววทยาและระบาดวทยา
เกยวกบไขหวดนกทงในสตวและคน ทำาใหเขาใจถงสาเหต
ของโรคและสามารถตดตามการกลายพนธของเชอโรคได
การศกษาวจยประสทธภาพของวคซนไขหวดนกตนแบบ ชดตรวจ
จบไวรสไขหวดนก H5N1 และการพฒนาการผลตยาตานไวรส
(ยาโอลเซลทามเวยร) ขนใชเองในประเทศ การวจยและพฒนา
ยาและยาสมนไพรตานไวรสไขหวดใหญและวคซนไขหวดนก
จากสมนไพร ตลอดจนการเผยแพรและถายทอดองคความร
ของการปองกนไขหวดนกทถกตองใหผทเกยวของทกภาคสวน
อยางทวถงในทกระดบ ตงแตผผลต ผคาสงคาปลก จนถง
ผบรโภค
3. การพฒนาทรพยากรมนษยทมศกยภาพ
ในการรองรบการเกดโรคอบตใหมอบตซำา ทงบคลากร
ทางการแพทย สตวแพทย และบคลากรทางสาธารณสขให
มความรความสามารถและรเทาทนสถานการณของโรคใน
ปจจบน และเขาใจแนวทางการรายงานผปวยสงสยโรคตดตอ
อบตใหม อาท ในป 2548 - 2550 กระทรวงสาธารณสขไดม
การพฒนาศกยภาพขององคกร และบคลากรทางการแพทย
ทเกยวของ อาท การพฒนาหนวยระบาดวทยาและทมเฝา
ระวงสอบสวนเคลอนทเรว ใหองคกรปกครองสวนทองถนและ
ชมชนไดมสวนรวมในการเฝาระวงดำาเนนมาตรการปองกน
และควบคมโรคอยางตอเนอง จดอบรมหลกสตรระบาดวทยา
ภาคสนามใหแกแพทย สตวแพทย และเจาหนาทสาธารณสข
ใหทำางานรวมกนในการคนหาความจรงเกยวกบปญหาโรคภย
ไขเจบ รวมถงปญหาดานสขภาพตางๆ ขณะเกดการระบาดของ
โรคในแตละพนท พรอมทงพฒนาศนยปฏบตการชนสตรโรค
สตวปกและโรคไขหวดนกในคน เพอยกระดบความปลอดภย
ทางชวภาพ นอกจากน ไดมการพฒนาและถายทอดองคความ
รดานการดแลรกษาพยาบาล และการวนจฉยผปวยไขหวด
นกแกบคลากรทางการแพทยทกระดบทงในภาครฐและภาค
เอกชน
บทสรปการ เกด โรคอบต ใหมและโรคอบต ซำ า ในช วง
3 ทศวรรษทผานมาชใหเหนวาการเปลยนแปลงของภมอากาศ
ททำาใหอณหภมของโลกสงขน เปนปจจยสำาคญทมความ
สมพนธกบการแพรระบาดของเชอโรคอบตใหมและอบตซำา
และการเคลอนยายแรงงานตางชาตทำาใหเกดการหวนกลบ
มาระบาดของโรคตางๆ
ก า ร ต ด ส น ใ จ อ ย า ง ร ว ด เ ร ว ข อ ง ร ฐ บ า ล น บ
เ ป น เ ร อ ง สำ า ค ญ ใ น ก า ร ค ว บ ค ม โ ร ค ต ด เ ช อ อ บ ต ใ ห ม
ดงกรณการตดสนใจควบคมโรคซารสของประเทศเวยดนาม
ไขหวดนกของประเทศจนและประเทศไทย ทำาใหสามารถ
ควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพ รวมทงการดำาเนนการท
โปรงใส เปดเผยขอมล นอกจากน การใชสออเลกโทรนกสอยาง
เหมาะสมทำาใหเกดความรวมมอ ความชวยเหลอตรงจดกอนท
การระบาดจะลกลามจนเกนความสามารถทจะควบคมได
แนวทางการรองรบผลกระทบทางดานสขภาพ
จากการเปลยนแปลงภมอากาศ รฐบาลตองเรงสรางความร
ความเขาใจเกยวกบสาธารณสขพนฐานตงแตระดบปจเจกชน
ชมชน ทองถน ภมภาคและประเทศ โดยใหตระหนกถงภยรป
แบบใหมทเกดขน เพอลดความตนตระหนกและรวมมอใน
การปองกน ควบคมโรคอบตใหมและโรคอบตซำา หากมการ
ระบาดเกดขนในประเทศ การกำาหนดแนวทางการรบมอและ
ปรบตวใหพรอมรบผลกระทบของการเปลยนแปลงภมอากาศ
ทมตอสขภาพโดยอาศยความรวมมอจากหลายหนวยงานท
ทำางานรวมกนอยางบรณาการ ควบคไปกบการสรางการมสวน
รวมจากชมชน การพฒนาองคความร วชาการและเทคโนโลย
ในการเฝาระวง ปองกน ควบคมและรกษาโรค จดตงคณะ
ผ เชยวชาญทปรกษาทางวชาการและรวมมอกบสถาบน
มหาวทยาลยและองคกรระหวางประเทศ จดทำามาตรฐาน/
แนวทางในการควบคมปองกนโรค ตลอดจนใหมการจดหา
เตรยมทรพยากร เวชภณฑ และอปกรณ ใหพรอมรบการเกด
โรคในทกระดบ เพอนำาไปสการพฒนาระบบสาธารณสขและ
ปองกนโรคใหกบประชาชนอยางยงยนตอไป ✪ ✪ ✪ ✪ ✪
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5326
เอกสารอางองกระทรวงสาธารณสข ยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 1 พ.ศ. 2551-2554
___________, แผนพฒนางานดานกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 (2005) ในชวง พ.ศ. 2551-2555, สำานกกจการโรงพมพ
องคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ. สงหาคม 2551.
กรมอตนยมวทยา, ผลกระทบของการเปลยนแปลงภมอากาศทมตอสขภาพอนามยของมนษย (ออนไลน) เขาถงไดจาก
http//www.tmd.go.th สบคนเมอ กนยายน 2553.
ครรชต ลมปกาญจนารตน, บทเรยนการระบาดของโรคซารสในทวปเอเชย โครงการโรคตดเชออบตใหมศนยความรวมมอไทย-
สหรฐดานสาธารณสข (ออนไลน) เขาถงไดจาก http//www.old.kmddc. go.th/kmcms/pdf/5/training1_week1/18.doc
สบคนเมอ 17 กนยายน 2553
คณะกรรมการอำานวยการปองกน ควบคม แกไขสถานการณโรคไขหวดนก และการเตรยมพรอมสำาหรบการระบาดใหญของไขหวดใหญ ,
รางแผนยทธศาสตรปองกน แกไข และเตรยมพรอมรบปญหาโรคไขหวดนกและการระบาดใหญของโรคไขหวดใหญ
ฉบบท 2 (พ.ศ. 2551-2553), (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.beid.ddc.moph.go.th/th/images/plan/
dataL3_158.doc สบคนเมอ 29 กนยายน 2553.
ชยภทร ธรรมวงษา, โลกศตวรรษท 21 เชอรายระบาด แรงงานตางดาว- พาหะโรคอบตซำา, หนงสอพมพแนวหนา วนท 11
กนยายน 2552 (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.naewna.com สบคนเมอ 17 กนยายน 2553.
จารว สขประเสรฐ, เรองโรคลเจยนเนลโลซส โรคทมากบเครองปรบอากาศ (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://siweb.dss.go.th/
dss_doc/fulltext/radio/R19.pdf สบคนเมอ 17 กนยายน 2553.
ดารกา กงเนตร, เตอนไทยเสยง 13 โรคอบตใหม,หนงสอพมพ ASTV ผจดการ (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.thaihealth.or.th
สบคนเมอ กนยายน 2553.
นำาชย ชววรรธน. โรครายทมากบโลกรอน (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://203.157.145.5/hot-issue/323-2009-02-12-14-32-49
สบคนเมอ 9 มถนายน 2553.
มงสรรพ ขาวสะอาด และ กอบกล รายะนาคร, นโยบายสาธารณะเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ, มนาคม 2553
หนา 24.
วกพเดย, Arthropod Information (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://insected.arizona.edu/arthroinfo.htm สบคนเมอ 17 กนยายน
2553
สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล, สขภาพคนไทย 2551 “โลกรอนภยคกคามจากนำามอมนษย”, อมรนทร
พรนตงแอนดพบลซซง จำากด (มหาชน), 2551
สมชชาสขภาพแหงชาต ครงท 2, เอกสารรางแรกเพอการรบฟงความเหนจากกลมเครอขาย, เอกสารหลก “โรคตดตออบตใหม”
วนท 18 กนยายน 2552.
สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค, วเคราะหสถานการณโรคเอดสในประเทศไทย รายงาน ณ วนท 31 ธนวาคม 2552.
สำานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค,โรคอบตใหม, 27 ตลาคม 2551.
___________, แนวโนมปญหาโรคตดตออบตใหมอบตซำาในประเทศไทย, 8 เมษายน 2553.
___________, สถานการณ โรคไขหวดนก ณ วนท 21 มถนายน 2553.
Jones K.E, et al. Letters: Global trends in emerging infectious disease. Nature 21 February 2008; vol 451: 990-3.
Learning module on Earth Science and Astromon, เมฆ หมอก และหยาดนำาฟา (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.
rmutphysics.com/charud, สบคนเมอ 17 กนยายน 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 27
บทนำา
การกดเซาะชายฝงทะเลในประเทศไทยการกดเซาะชายฝงทะเลของประเทศไทย สวนใหญ
เกดจากการกระทำาของมนษย อาท การสรางเขอนหรอ
ฝายกนแมนำาทำาใหตะกอนถกพดพามาสบรเวณปาก
แมนำานอยลง รวมถงการดดทรายในแมนำาเพอใชใน
การกอสรางและการถมทดน การกอสรางทาเทยบเรอ
บรเวณชายฝง และสงกอสรางบรเวณทาเรอ เชน สะพาน
เทยบเรอ ทอขนถายสนคา ทำาใหเกดการเปลยนแปลง
ทศทางคลน และกระแสนำา การขดลอกรองนำานำาตะกอน
ปากแมนำาไปทงยงบรเวณอน เปนการลดปรมาณของ
ตะกอนทควรจะสะสมตวตามธรรมชาต ชายฝงจงมตะกอนทราย
ลดลง คลนสามารถเขาถงฝงไดงายและกดเซาะผนดน
การกดเซาะชายฝง : วกฤตเชงพนท
“วกฤตการกดเซาะชายฝง” เกดจากหลายสาเหตทงจากธรรมชาต อาท สภาวะคลนลมแรงผดปกต การ
ทรดตวของแผนดน และจากการกระทำาของมนษย อาท การกอสรางทกดขวางการเคลอนตามธรรมชาตของทรายใน
ทะเล การบกรกทำาลายปาชายเลน การกอสรางโรงแรม รสอรท ทาเรอและอาคารบานเรอนลวงลำาลงไปในทะเล ทำาให
เกดการเปลยนแปลงของกระแสนำาและคลน รวมทงการสรางเขอนทกกตะกอนทรายไวไมสามารถไหลลงสปากอาวได
สงผลให 3,300 ชมชนเมองทวโลกทอยรมทะเลมความเสยงตอปญหาการกดเซาะชายฝง1 ระบบนเวศเสอมโทรมลง
สญเสยความสวยงามและความอดมสมบรณตามธรรมชาต ทอยอาศยและพนททำากน หรอเกดการทบถมของตะกอน
ทำาใหชายฝงตนเขนเปนอนตรายตอการเดนเรอ จงจำาเปนอยางยงทตองหาแนวทางปองกนผลกระทบทอาจจะเกดขน
และสรางความสญเสยทงในดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม
ณฐวฒ กรกาจายฤทธ *
* นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา1 คำากลาวรายงานของนายสวทย คณกตต รมว.กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในการประชมเชงปฏบตการ เรอง “สวกฤตการกด เซาะชายฝงทะเลและเตรยมพรอมรบมอภยคกคามจากภาวะโลกรอน” เมอวนพฤหสบดท 11 กมภาพนธ 2553 โดยอางจากผลการศกษาของ โครงการตงถนฐานมนษยแหงสหประชาชาต ( United Nations Human Settlement Program : UN-HABITAT )
ก า ร ก ด เ ซ า ะ ช า ย ฝ ง เ ป นปรากฏการณทเกดจากการกดเซาะและการตกตะกอน เปนการเคลอนตวของตะกอน ณ จดหนงบนชายฝงลงสทะเล ไทยแบงความรนแรงเปน 3 ระดบ ไดแก การกดเซาะระดบรนแรงมากทสด เปนพนททมความออนไหว มอตราการกดเซาะชายฝงมากกวา 25 เมตรตอป การกดเซาะระดบรนแรง เปนพนททมอตราการกดเซาะเฉลยมากกวา 5.0 เมตรตอป การกดเซาะระดบปานกลาง เปนพนททมอตราการกดเซาะเฉลย 1.0 – 5.0 เมตรตอป
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5328
นอกจากน การแกปญหาการกดเซาะชายฝงทะเล
ทไมเหมาะสมกบพนทชายฝง เชน การกอสรางถาวรวตถ
เพอการปองกนชายฝง ทำาใหชายหาดมความลาดชนสงขน
เปนการเรงการกดเซาะชายฝง
ปากแมนำาทาจน จงหวดสมทรสาครเปนพนททมความ
เสยงสงจากการกดเซาะชายฝง บางพนทมอตราการกด
เซาะชายฝงมากกวา 25 เมตรตอป สวนฝงอนดามนมการ
กดเซาะชายฝงนอยกวาฝงอาวไทยเปนระยะทางรวม 90.5
กโลเมตร หรอประมาณรอยละ 9.5 ของแนวชายฝงทะเล
อนดามน
ขณะเดยวกน ฝงอาวไทยเกดการทบถมของ
ตะกอนจากการกดเซาะรวม 127.3 กโลเมตร และฝง
อนดามนเกดการทบถมประมาณ 35 กโลเมตร ผลการ
ศกษาการเปลยนแปลงภมอากาศของคณะกรรมการ
ระหวางรฐบาลดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ในป
2550 และธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย ในป 2552
ชใหเหนวามความเปนไปไดสงทการเปลยนแปลงภมอากาศ
จากภาวะโลกรอนสงผลกระทบตอพนทชายฝงรนแรง
คาดวาปญหาการกดเซาะชายฝงของประเทศไทยจะเลวราย
ความสญเสยทไมไดหยดแค “ชายฝง”การเปลยนแปลงพนทชายฝงมผลกระทบกวางขวาง
ในหลายมต เกดการสญเสยระบบน เวศทางทะเล
และชายฝง ซงเปนแหลงผลตสตวนำา อาท ปาชายเลน
หญาทะเล และแนวปะการง ทำาใหความอดมสมบรณ
ตามธรรมชาตของนเวศชายฝงลดลง ดานเศรษฐกจ
ชายฝงทะเลทเปนแหลงทองเทยวและเกดปญหาการกดเซาะ
จะสญเสยความสวยงามและความอดมสมบรณตาม
ธรรมชาต ทำาใหมนกทองเทยวเขามาใชบรการลดลง
สงผลกระทบตออตสาหกรรมการทองเทยวของประเทศ จาก
การคาดการณวาระดบนำาทะเลทเพมขน 1 เมตร จะเกดการ
สญเสยทางเศรษฐกจกวา 3 ลานลานบาท3 ทำาใหการดำารง
ชวตของชมชนทตงถนฐานบรเวณชายฝงและประกอบ
อาชพประมงพนบานเปนหลก เกดการสญเสยทงทอยอาศย
และพนททำากน ไมสามารถอยอาศยในพนทเดมตอไปได
ตองยายถนไปยงพนทอน วถชวตและวฒนธรรมประเพณ
ดงเดมของชมชนสญหาย
การรบมอกบวกฤตการกดเซาะชายฝงรฐบาลไดใหความสำาคญกบผลกระทบของการกดเซาะ
ชายฝงโดยกำาหนดเปนปญหาระดบชาต และดำาเนนการ
แกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลของประเทศไทย
อยางตอเนองตงแตป 2516 อาท การศกษาโครงการ
ประเทศไทยมชายฝงทะเลยาว
ประมาณ 2,600 กโลเมตร ครอบคลม
23 จงหวด แบงเปน ชายทะเลฝงอาวไทย
มความยาว 1,650 กโลเมตร สวนชายทะเล
ฝงอนดามน ยาวประมาณ 950 กโลเมตร
พนทชายฝงทะเลนบเปนฐานเศรษฐกจท
สำาคญของประเทศ มทรพยากรธรรมชาต
ททรงคณคา เชน ปาชายเลน หญาทะเล
แนวปะการง เปนตน และมปาชายเลน
ประมาณ 2,758.05 ตารางกโลเมตร
ชายฝงทะเลเปนฐานเศรษฐกจทสำาคญของ
ประเทศ โดยเฉพาะชายฝงทะเลอาวไทยตอนบนซง
มประชากรอาศยอยหนาแนนและเปนแหลงรายได
สำาคญ กำาลงเผชญกบปญหาการกดเซาะชายฝง จากการ
สำารวจของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กระทรวง
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พบวา ชายฝงทะเล
ของไทยถกกดเซาะไปแลวกวา 600 กโลเมตร หรอ
รอยละ 23 ของแนวชายฝงทะเลของประเทศไทย2 คดเปน 113,000 ไร
อตราการกดเซาะรนแรง มระยะทางรวม 180.9 กโลเมตร
หรอประมาณรอยละ 10.9 ของแนวชายฝงทะเลอาวไทย
ในพนทชายฝง 12 จงหวด ชายฝงทะเลบรเวณอาวไทยตอน
บนตงแตปากแมนำาบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา จนถง
2 กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, รายงาน สถานการณการกดเซาะชายฝงทะเลไทย, 2552. 3 คำาใหสมภาษณของนายสวทย คณกตต รมว.ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อางถงการศกษาวเคราะหเหตการณจำาลองผลกระทบของ
ระดบนำาทะเลทอาจเพมขนตอสภาพการใชทดนชายฝงทะเลของประเทศไทย วนท 19 กมภาพนธ 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 29
ปรบปร งรองนำ าท า เรอประมงบานดอนในแมนำ า
ตาป ทาเรอประมงปากพนง ทาเรอประมงชมพร ตราด สตล
และ ระนอง การศกษาวางแผนแมบทแกไขปญหาการ
กดเซาะชายฝงทะเลจากปากแมนำาเพชรบรถงแมนำา
ปราณบร รวมถง งานพฒนาพนทชายฝงบรเวณพระราช
นเวศนมฤคทายวน อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร
อำาเภอชะอำา จงหวดเพชรบร เขอนกนทรายปากคลองบาง
ตรานอยและบางตราใหญ ปองกนไมใหทรายมาปด
ปากคลอง ทำาใหนำาทะเลไหลเขามาไดสะดวก ปาชายเลน
เจรญงอกงามด ลดพลงของคลนและการกดเซาะชายฝง
และชมชนบรเวณใกลเคยง ทำาใหหาดเจาสำาราญ และ
หาดหวหนเหนอสะพานปลายงคงความสวยงามไว
ในป 2550 ไดมการจดทำายทธศาสตรการ
จดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง
ประกอบดวย 5 แนวทาง ไดแก (1) การพฒนาและปรบปรง
ระบบฐานขอมลพนทชายฝง (2) การมสวนรวมในการ
จดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง (3) การ
จดทำาแผนแมบท และ/หรอ แผนยทธศาสตรการจดการ
ปญหากดเซาะชายฝงเชงบรณาการในระดบพนท (4) การ
ปองกน แกไข และฟนฟสภาพพนทชายฝง และ (5) การ
พฒนาระบบกำากบ ตรวจสอบ และควบคมการดำาเนนงาน
ดานการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง
เพอใหพนทชายฝงทะเลของประเทศไทยทงหมดมระบบ
ปองกนและแกไขการกดเซาะภายในป 2570 จดทำาระบบ
ฐานขอมลเพอการจดการทมประสทธภาพและชดเจนใน
บทบาทหนาทของหนวยงานเกยวของ และกำาหนดนโยบาย
แนวทาง มาตรการในการดำาเนนงานระดบพนท เสรมสราง
ถายทอดและเผยแพรองคความรใหสาธารณชน
การจดทำายทธศาสตรแหงชาตวาดวยการ
จดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2551-
2555 เพอใหกระทรวง ทบวง กรม ทเกยวของนำาไปใช
เปนกรอบนโยบายในการแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบต
เตรยมพรอมรองรบและปรบตวตอผลกระทบจากการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จดทำาแผนหลก แผนปฏบตการ
และศกษาออกแบบการปองกนและแกไขปญหาการ
กดเซาะชายฝงทะเลในระดบพนท การบรณาการนโยบาย
และการดำาเนนงานภายใตยทธศาสตรการจดการปองกน
และแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง 20 ป และยทธศาสตร
แหงชาตวาดวยการจดการการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศ เปนเพยงเคร องมอในการประสานการ
ปฏบตงานระหวางหนวยงานภาครฐทเกยวของ แตการม
สวนรวมของประชาชน และองคกรปกครองสวนทองถน
ตองดำาเนนการควบคกนไป ใหสอดคลองกบสภาพพนท และ
ความตองการของชมชนทองถน
การแกปญหาการกดเซาะชายฝงในปจจบนม
3 รปแบบ ไดแก มาตรการโครงสรางแบบออน หรอ
วธทางธรรมชาต เปนการปองกนการกดเซาะชายฝง
โดยธรรมชาตทไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง แตตอง
อาศยระยะเวลาพอสมควร และใชไดในบรเวณชายฝงท
มชมชนไมหนาแนน รวมทงมการกดเซาะไมรนแรง อาท
การพนฟอนรกษปาชายเลน ปาชายหาด หญาทะเล
แนวปะการง และ มาตรการโครงสรางแบบแขง หรอ
วธทางวศวกรรม ทใชโครงสรางทางวศวกรรมในการ
ปองกนชายฝงทะเล ดกตะกอนทราย ลดความแรงของคลน
ยดแนวชายฝง และรกษาสภาพชายหาดใหเกดความสมดล
อาท เขอนกนคลน แนวกนคลนนอกชายฝง กำาแพงกนตลง
รอดกทราย4 ทผานมา การแกปญหาการกดเซาะชายฝง
ดวยวธนจะไมคอยประสบความสำาเรจมากนก และ
ใชงบประมาณสง แตกยงมความจำาเปนตองดำาเนนการ
เนองจากเปนการบรรเทาความเดอดรอนในเบองตน
กอนทจะหาแนวทางแกไขในระยะตอไป วธการผสมผสาน
เปนการผสมผสานวธธรรมชาตและวธทางวศวกรรมในการ
รกษาชายฝงทะเล โดยการกอสรางโครงสรางทางวศวกรรม
กอนฟนฟระบบนเวศชายฝงใหกลบคนสความสมดล
4 รอดกทราย (Groin) เปนโครงสรางทมลกษณะยนตงฉากออกไปจากชายฝงเพอใหตะกอนสะสมตวอยระหวางโครงสรางรอแตละแนว ซงมหลาย รปแบบทงแบบตวไอ ตววาย และตวท
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5330
เชน การปลกปาชายเลนบนตะกอนทเกดขนหลงเขอนหรอ
แนวกนคลน เนองจากการปลกปาชายเลนมตนไม เชน ตน
โกงกางทยงอายนอย รากไมแขงแรง ไมสามารถตานทาน
กระแสลมและคลนได จงตองอาศยเขอนหรอแนวกนคลน
เปนเครองปองกน
แนวทางปองกนการกดเซาะชายฝงเพอคนรนตอไป
การแกปญหาการกดเซาะชายฝงไมเพยงแตมง
แกปญหาทเกดขนเฉพาะหนาเทานน การรกษาชายฝง
อนเปนฐานเศรษฐกจทสำาคญของประเทศไวใหคนรนหลง
จำาเปนอยางยงตองมการแกปญหาใหเกดความยงยน ทงใน
ระดบชมชน องคกรอนรกษ และระดบนโยบาย มแนวทาง
ดงตอไปน
✰ สงเสรมการนำาภมปญญาทองถนมาใช
ผสมผสานกบความรสมยใหม ภมปญญาชาวบานใน
การปองกน และบรรเทาปญหาการกดเซาะชายฝง ทงการ
ใชไมไผปกเปนแนวกนคลน การนำาหนขนาดใหญมาสราง
เขอนผสมผสานกบหลกการทางวศวกรรม ทมงลดการ
กดเซาะจากคลน รกษาตะกอนจากชายฝง แลวปลกปาชายเลน
เพอเปนกำาแพงธรรมชาต มหลายชมชนดำาเนนการอย
ในปจจบนและสำาเรจเปนอยางด จงควรสนบสนนใหม
การทำาการวจยเพอแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงรวมกบ
ชมชน เพอตอยอดภมปญญาทองถนทสอดคลองกบวถชวต
ของคนในชมชน รวมทงจดทำาฐานขอมลภมปญญาทองถน
ใหเปนระบบในการแกปญหาการกดเซาะชายฝง และการ
อนรกษทรพยากรชายฝง พรอมเผยแพรใหแกชมชนตางๆ
ไดเรยนร และนำาไปประยกตใชใหเหมาะสมกบแตละชมชน
หรอเชอมโยงเปนเครอขายในการอนรกษทรพยากรชายฝง
✰ ส ง เสรมกล มอน ร กษ ในชมชนใหม
บทบาทหลกในการดแลพนทชายฝงอยางจรงจง
กลมตางๆ ในชมชนมบทบาทสอดสอง ดแล กระตนและ
ปลกจตสำานกการอนรกษ ปกปอง และจดการทรพยากร
ทางทะเลและชายฝง เชน กลมอนรกษประมงพนบาน
จ.นครศรธรรมราช ทมการดำาเนนกจกรรมตางๆ เพอปกปอง
ดแลพนทชายฝงทะเลอนเปนแหลงอาชพของคนในทองถน
ไดแก การปลกปาชายเลน และการปรบปรงสภาพนำาทะเล
และชายฝง หรอการรวมตวลกษณะเครอขาย ดงตวอยาง
เครอขายรกษอาวไทยตอนบน ซงประกอบดวย 12 กลม
ครอบคลม 57 หมบานใน 7 จงหวดรอบอาวไทยตอนบน
ไดแก เพชรบร สมทรสงคราม สมทรสาคร กรงเทพฯ
สมทรปราการ ฉะเชงเทรา และชลบร ไดดำาเนนการผาน
กระบวนการมสวนรวมในการอนรกษ ปกปอง และจดการ
ทรพยากรทางทะเลและชายฝง โดยคำานงถงสทธชมชน
เปนหลก กลมเหลานนบวาเปนพลงในการปกปองทรพยากร
ชายฝงของประเทศใหคงอย จงตองเสรมสรางใหเขมแขง
และหนวยงานภาครฐทำาหนาทเอออำานวยใหการดำาเนน
งานของกลมเหลานเปนไปไดอยางราบรน อาท จดทำา
กฎระเบยบทสงเสรมใหการดแลและการอนรกษชายฝงเปน
ไปอยางถกตองตามกฎหมาย และผลกดนกลมเหลานให
มสวนรวมในการตดตามเฝาระวงการกดเซาะชายฝง ดแล
ทรพยากรทางทะเลและชายฝง กำาหนดพนทอนรกษและ
ใชประโยชนอยางชดเจน เชน เขตคมครองปะการงและ
หญาทะเล ปาชายเลน พนทจบสตวนำา และพนทเพาะเลยง
เปนตน รวมทงพฒนาใหเกดเปนเครอขายรวมดำาเนนการ
ไปตลอดชายฝงทะเลของไทย
✰ ปรบปรงกฎหมายและกำาหนดบทลงโทษ
แกผบกรกพนทชายฝง ปจจบนกฎหมายทเกยวของกบ
การบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงยงไมม
ความเปนเอกภาพ มหลายฉบบและหลายวตถประสงค เชน
พ.ร.บ.อทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 พ.ร.บ.ปาสงวนแหงชาต
พ.ศ. 2507 พ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535
เปนตน มงการแกไขปญหามากกวาการปองกน ไมทน
ตอเหตการณ และมบทลงโทษทไมรนแรง บทลงโทษ
ทางอาญาทรนแรงทสดอยใน พ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา
พ.ศ. 2535 ทกำาหนดใหผทบกรกเขตรกษาพนธสตวปาตอง
ระวางโทษจำาคกไมเกนเจดป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท
หรอทงจำาทงปรบ แตเทยบไมไดกบความสญเสยทเกดขน
สงผลใหการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและ
ชายฝงไมมประสทธภาพเทาทควร ขณะน กำาลงมการราง
พ.ร.บ.สงเสรมการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและ
ชายฝง เปนการรวมกฎหมายทเกยวกบการบรหารจดการ
ทรพยากรทมอยกระจดกระจายใหเปนหมวดหม และ
กำาหนดหลกเกณฑในการบรหารจดการ บำารงรกษา อนรกษ
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 31
และฟนฟธรรมชาตของทะเลและชายฝง ใหชมชนทองถน
กบรฐรวมกนจดการทรพยากรใหสอดคลองกบวถชมชน
ชายฝงทะเล การบงคบใชกฎหมายตางๆ ทไมทำาใหชาวบาน
ตองกลายเปนผบกรกจากการประกาศเปนเขตอนรกษ
แนวทางเหลานจะอนรกษ ปกปองทรพยากรชายฝงทะเลให
รอดพนจากการถกกดเซาะ เพอใหคนรนตอไปไดมโอกาส
ไดเหนความสวยงาม ความอดมสมบรณ และมโอกาส
ใชประโยชนจากชายฝงทะเลไดอยางยงยน
บทสรป การแกปญหาการกดเซาะชายฝงอยางยงยนตอง
แกทตนเหต มงใชทรพยากรอยางมเหตผล อนรกษ และ
พนฟทรพยากรชายฝงใหคงอยอยางอดมสมบรณตาม
ธรรมชาต ทกภาคสวนรวมมอกบหนวยงานภาครฐผลก
ดนนโยบายและแผนงานตาง ๆ ไปสการปฏบตอยางเปน
รปธรรมและบรณาการ รวมทงใหประชาชนมสวนรวม
อยางจรงจงเพอรกษาชายฝงของประเทศไวใหคนรนหลงตอไป
เอกสารอางองกนกวรรณ วงศกว. ปญหาการกดเซาะชายฝงทะเล...ทไมไกลตวอกตอไป. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.parlia ment.go.th/parcy/sapa_db/committee_upload/1420090528105028_01%20 coast.pdf สบคนวนท 20 กรกฎาคม 2553.กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. ยทธศาสตรการจดการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง, พมพครงท 1: บรษท พลอยมเดย จำากด. กรงเทพมหานคร. พ.ศ. 2551._______. 2553. กระทรวงทรพยฯ เปดเวทหาแนวทางรบมอวกฤตการกดเซาะชายฝง. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www. dmcr.go.th/dmcr2009/bbs/viewthread.php?tid=420&extra=page%3D1 สบคนวนท 20 กรกฎาคม 2553.พยอม รตนมณ, คนงนตย ลมจรขจร และวสทธ โชตกเสถยร. 2551.การปองกนแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง แบบบรณาการ : Integrated Knowledge of Shore Protection Projects.เอกสารประกอบการประชมวชาการทาง วศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร ครงท 6 (ออนไลน) เขาถงไดจาก www3.eng.psu.ac.th/pec/6/ pec6/paper/WRMT/WRMT1206.pdf สบคนวนท 20 กรกฎาคม 2553.สถาบนบนฑตบรหารธรกจ ศศนทร แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. รางรายงานฉบบสดทาย (ฉบบปรบปรง). โครงการเตรยม การจดทำาแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ประเดนการวจยท 3 การเปลยนแปลงภมอากาศโลก. เมษายน 2553. สกาญจนวด มณรตน. การกดเซาะชายฝงทะเลไทย. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://km.dmcr.go.th/index. php?option=com_content&view=article&id=108:2009-04-30-07-49-26&catid=96:2009-02-16-08-38-41 สบคนวนท 20 กรกฎาคม 2553.สภทท วงศวเศษสมใจ. ประสบการณ 30 ป การปองกน-แกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลของไทย.ประชาชาตธรกจ. ฉบบ วนท 12 กรกฎาคม 2553: 34 (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.nidambe11.net /ekonomiz/ 2010q3/2010July12p5.htm. สบคนวนท 20 กรกฎาคม 2553.สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. เอกสารประกอบการประชมประจำาป 2552 ของ สศช. “จากวสยทศน 2570...สแผนฯ 11”, บรษท สหมตรพรนตง และพบลชชง จำากด. กรกฎาคม 2552._______.2551. รายงานฉบบสดทาย การศกษายทธศาสตรการพฒนาบนฐานความหลากหลายทางชวภาพและการสราง ความมนคงของฐานทรพยากรและสงแวดลอม. โครงการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาในชวงแผนพฒนา เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ไปสการปฏบต เสนอโดย ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. เมษายน 2551.หนงสอพมพเดลนวส, การจดการพนททะเล-ชายฝง.16 มถนายน 2553 (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.nicaonline. com/webboard/index.php?topic=19129.0. สบคนวนท 20 กนยายน 2553.หนงสอพมพแนวหนา, ทางออกวกฤตการกดเซาะชายฝง ภยคกคามจากโลกรอนและนำามอมนษย. 23 มนาคม 2553 (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.naewna.com/news.asp?ID=204717 สบคนวนท 20 กรกฎาคม 2553M.L. Parry, O.F. Canziani, J.P. Palutikof, P.J. van der Linden and C.E. Hanson, Eds. Climate Change 2007: Im pacts, Adaptation and Vulnerability : Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge, UK: Cambridge University Press. 976 pp.
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5332
มารจกกบฉลากลดคารบอน“ฉลากคารบอน” เปนเครองหมายทจะตดกบ
สนคาททำาใหผบรโภครวา สนคานมาจากกระบวนการ
ผลตทลดกาซเรอนกระจก หรอมการปลอยกาซเรอน
กระจกในปรมาณตา และตดสนใจเลอกซอสนคา
ฉลากคารบอนแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก
แบบท 1 เรยกวา รอยเทาคารบอน (Carbon
Footprint) เปนฉลากทจดทำาขนเพอบงชขอมลการ
ปลอยกาซเรอนกระจก โดยประเมนการปลอยกาซ
เรอนกระจกตลอดทงวฏจกรชวตของผลตภณฑตงแตการได
มาซงวตถดบ การขนสง การผลต การบรรจหบหอ การใชงาน
จนถงการกำาจดซากของผลตภณฑหลงการใชงาน 1
เปนวธทซบซอนและใชเวลามาก
แบบท 2 เปนฉลากคารบอนทบงชปรมาณกาซ
เรอนกระจกทลดลง พจารณาเฉพาะกาซเรอนกระจกทเกด
ขนจากกระบวนการผลตเทานน วธนจะใชเวลาในการ
ดำาเนนงานนอยกวาแบบแรก
ฉลากคารบอนบอกอะไรแกเราฉลากคารบอนจะแสดงขอมลใหผบรโภครวา
สนคาหรอบรการมการปลอยกาซเรอนกระจกทแสดงในรป
ของกาซคารบอนไดออกไซด สวนลกศรทชลงแสดงระดบ
ของการปลอยกาซเรอนกระจกตอหนวยสนคาและบรการ
ทลดลง ฉลากเบอร 5 สเขยว เปนสนคาทสามารถลด
การปลอยกาซไดมากทสดตงแตรอยละ 50 ขนไป ขณะท
ฉลากเบอร 1 สแดง เปนสนคาทลดการปลอยกาซเรอน
กระจกไดนอยทสด เปนรอยละ 10
ขอมลชวนร ฉลากคารบอน เครองมอรกษโลก..
ภทรจต จมพล กอซโซล
ว ก ฤ ต โ ล ก ร อ น ส ง ผ ล ก ร ะ ท บ ต อ
ประชาคมโลก ใหเกดความตนตวและตระหนกถง
ภยจากภาวะโลกรอนทมสาเหตมาจากการปลอย
กาซคารบอนไดออกไซดจากกระบวนการผลตทง
ภาคอตสาหกรรม เกษตรกรรม และบรการ ปจจบน
นานาประเทศ ผนกกำาลงและความรวมมอระหวาง
รฐ เอกชน และองคกรตางๆ เพอหาแนวทาง
ลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก หนงใน
มาตรการทสนบสนนแนวคดการลดการปลอย
กาซเรอนกระจกและเปนทางเลอกใหกบผบรโภค
ไดมสวนรวม คอ ฉลากลดคารบอน หรอฉลาก
คารบอน
บทนำา
✎
* นกวเคราะหนโยบายและแผนชำานาญการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา1 สถาบนสงแวดลอมไทย, ฉลากลดคารบอนคออะไร และสออะไร (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.tei.or.th/carbonreductionlabel/ about.html
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 33
ประโยชนของฉลากคารบอนผบรโภคมสวนรวมในการลดปญหาโลกรอน
เนองจากฉลากคารบอนเปนทางเลอกใหมในการซอสนคา
และบรการทมโครงสรางหรอวสดทลดหรอระบายความ
รอนไดด เปนตวกระตนใหผผลตปรบปรงกระบวนการผลต
การไดมาซงวตถดบ และผลตสนคาทปลอยกาซเรอน
กระจกนอย
ผ ผ ล ต ล ด ต น ท น ก า ร ผ ล ต จ า ก ก า ร พ ฒ น า
กระบวนการผลตใหมประสทธภาพดขน ลดการใชพลงงาน
ฟอสซล เพมการใชพลงงานหมนเวยน มเครอขายความ
รวมมอแบบบรณาการ รวมทงไดรบคำาปรกษาแนะนำาใน
การพฒนาธรกจทรณรงคลดภาวะโลกรอนจากหนวยงาน
ทเกยวของ อาท องคการบรหารกาซเรอนกระจก (องคการ
มหาชน) และสถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ
ฉลากคารบอนในตางประเทศ
ตางประเทศใชฉลากคารบอนแบบรอยเทา
คาร บอนท เ ป นการพ จารณาปรมาณรวมของก าซ
คารบอนไดออกไซด และกาซเรอนกระจกอนๆ อาท
กาซมเทน กาซหวเราะ ทปลอยออกมาจากผลตภณฑ
หรอบรการตลอดวฎจกรชวตของผลตภณฑ แหลง
กำา เนดของกาซดงกลาวมาจากกจกรรมตางๆ อาท
การใชพลงงานฟอสซล การทำาการเกษตร การผลต
ในภาคอตสาหกรรม และการขนสง รอยเทาคารบอน
เปนการวดผลกระทบของผลตภณฑและบรการจาก
ก จกรรมของมนษยท ม ต อส งแวดลอม เช งปรมาณ
ใชตวชวดโอกาสในการเกดภาวะโลกรอน โดยทวไปจะใช
คานของกาซเรอนกระจกทระยะเวลา 100 ป สวนมากอยใน
ภาคอตสาหกรรมหนกและการขนสง
รอยเทาคารบอนทตดบนสนคาจะเปนขอมล
สวนหนงในการตดสนใจของผบรโภคทจะเลอกซอสนคาท
ฉลากคารบอนแสดงผลเปน 5 ระดบ
โดยใชหมายเลข 1 – 5 ตามปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกทลดลงในสนคาแตละชนด
เบอร 1 สแดง เปนสนคาทสามารถลดการปลอยกาซ
เรอนกระจกไดนอยทสด เปน รอยละ 10
เบอร 2 สสม เปนสนคาทสามารถลดการปลอยกาซ
เรอนกระจกไดนอย เปน รอยละ 20
เบอร 3 สเหลอง เปนสนคาทสามารถลดการปลอยกาซ
เรอนกระจกไดปานกลาง เปน รอยละ 30
เบอร 4 สนำาเงน เปนสนคาทสามารถลดการปลอยกาซ
เรอนกระจกไดคอนขางมาก เปน รอยละ 40
เบอร 5 สเขยว เปนสนคาทสามารถลดการปลอยกาซ
เรอนกระจกไดมากทสด เปน ตงแตรอยละ 50 ขนไป
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5334
มกระบวนการผลตไมทำาลายสงแวดลอม และกระตนให
ผผลตปรบเทคโนโลยใหเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน
หากผผลตลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดใน
บรรยากาศและไดฉลากคารบอนทเปนมาตรฐานสากล
สนคาไทยจะเปนทยอมรบมากขน เปนโอกาสเพมขด
การแขงขนในตลาดโลก
สถานะปจจบนของฉลากคารบอนในไทยไทยเปนประเทศท 3 ในเอเชย รองจากญปน
และเกาหลใตท เ รมใชฉลากคารบอนบนผลตภณฑ
ฉลากคารบอนของไทยไดรบการรบรองโดยองคการ
บรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) และ
สถาบนสงแวดลอมไทย เปดโอกาสใหภาคธรกจเขา
รวมโครงการฉลากคารบอนตงแตเดอนสงหาคม 2551
ในระยะเรมตน ม งออกฉลากคารบอนแบบท 2 ท
ประเมนการปลอยกาซเรอนกระจกจากกระบวนการผลต
เ พ อ ใ ห ก า ร ดำ า เ น น ก า ร ร ว ด เ ร ว ร อ ง ร บ ก ร ะ แ ส ข อ ง
ผ ผ ล ตแ ละผ บ ร โภค เกณฑการข นทะ เบ ยนฉลาก
ลดคารบอน พจารณาจากการใชไฟฟา เชอเพลงฟอสซล
วตถดบ และการจดการของเสย แสดงผลในรปของ
กาซคารบอนไดออกไซดเปรยบเทยบกบเกณฑกลาง
ทองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการ
มหาชน) และสถาบนสงแวดลอมไทยกำาหนด สนคา
และบรการจะไดรบการอนมต เพอขนทะเบยนฉลาก
ลดคารบอน หากกระบวนการผลตมการปลอยกาซเรอน
กระจกลดลงเฉลยตงแตรอยละ 10 ขนไป ระหวางปฐาน
พ.ศ.2545 ถงปลาสดทครบ 12 เดอน ฉลากคารบอน
มอาย 3 ป ผผลตตองยนเอกสารขอขนทะเบยนฉลาก
ใหมภายหลง 3 ป ปจจบนมผประกอบการทไดรบฉลาก
คารบอนแลว 90 ผลตภณฑ จาก 20 บรษท (ขอมล ณ
วนท 6 กนยายน 2553) เชน สตรอเบอรรอบแหงดอยคำา
ปนซเมนต ถงยางอนามย ผลตภณฑไมฝา กระเบองปพน
นำาตาล และ เครองดม เปนตน
ในอนาคตจะมยอดผประกอบการทขอรบฉลาก
คารบอนเพมขน หากหลายฝายใหความสำาคญตอการลด
การปลอยกาซเรอนกระจก และสนใจสงแวดลอมมากขน
โดยเฉพาะภาคอตสาหกรรม รวมถงภาคประชาชนปรบ
เปลยนพฤตกรรมในการดำาเนนชวตและหนมาสนบสนน
สนคาทตดฉลากคารบอน ✪ ✪ ✪ ✪ ✪
เอกสารอางอง
องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) สรปจำานวนบรษทและผลตภณฑทไดรบการอนมตการขน
ทะเบยนฉลาก ลดคารบอน ถงวนท 6 กนยายน 2553 เขาถงไดจาก http://www.tgo.or.th/index.
php?option=com_content&task=blogsection&id=8& Itemid=42 สบคนเมอ 30 กนยายน 2553.
องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน), Carbon Reduction Label (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.
tgo.or.th/index.php?option=com_content&task=category§ioned =8&id=31&Itemid=74 สบคนเมอ 30
กนยายน 2553.
รายงานพเศษ: สงเสรมสนคาตด“ฉลากคารบอน”ชวยลดโลกรอน” เขาถงไดจาก http:/ /www.vchar karn.
com/varticle/39052 สบคนเมอ 1 กนยายน 2553.
Carbon Footprint (CF) คออะไร เขาถงไดจาก http://www.mtec.or.th/ecodesign2010/index.php? option=com_
content&view=article&id=9:carbon-footprint-cf-&catid=1:-ecodesign&Itemid=5 สบคนเมอ 10
สงหาคม 2553.
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 35
บทนำา
ปญหาโลกรอนกบการจดการระดบโลกนบตงแตสนสดสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา
ประเทศตางๆ ทวโลกเรงพฒนาประเทศดวยการพง
อตสาหกรรมและการคา โดยนำาทรพยากรธรรมชาตทใช
แลวหมดไป อาท ถานหน นำามน ปาไม มาใชอยางฟมเฟอย
สงแวดลอมโลกจงเรมเสอมโทรม เกดภยพบตทางธรรมชาต
บอยครงและรนแรง ดงนน สหประชาชาตจงไดมบทบาท
ในการผลกดนและกระตนใหนานาชาตตระหนกถงความ
รนแรงของปญหาสงแวดลอม และเรยกรองความรวมมอ
จากประชาคมโลก เพอดแลรกษาธรรมชาตและสภาพ
สงคม โดยจดการประชมระหวางประเทศหลายครง
การประชมสหประชาชาต ว าด วยเร อง
สงแวดลอมของมนษย ณ กรงสตอคโฮลม ประเทศสวเดน
เมอป 2515 เพอหามาตรการและแนวทางทจะนำาไปส
การพฒนาอยางยงยน แกไขปญหาความเสอมโทรมของ
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใน 2 มต ไดแก
สงแวดลอม และจรยธรรม จดทำาปฏญญาสตอคโฮลม
มใจความสำาคญวา ทกประเทศมสทธทจะแสวงหาผล
ประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต แตการใชประโยชนจะ
ไมเปนอนตรายหรอมผลกระทบตอสงแวดลอมของประเทศ
อนๆ และกอตงสานกงานโครงการสงแวดลอมแหง
สหประชาชาต เพอประเมนสถานการณและทศทางของ
สงแวดลอมทงในระดบชาตและระดบนานาชาต
การจดทำายทธศาสตรการอนรกษโลก ใน
ป 2523 จากการพฒนาประเทศและประชากรท เพม
ขนอยางรวดเรวทำาใหองคกรระหวางประเทศเพอการ
อนรกษธรรมชาต และสำานกงานโครงการสงแวดลอมแหง
สหประชาชาตรวมกนจดทำายทธศาสตรการอนรกษโลก
* นกวเคราะหนโยบายและแผนชำานาญการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา
การเผชญภาวะโลกรอนของประชาคมโลก
ภาวะโลกรอนกำาลงเปนปญหาสำาคญของประชาคมโลก เนองจากอณหภมของโลกทสงขน ภมอากาศ
เปลยนแปลง ทำาใหเกดภยพบตตางๆ อาท แผนดนไหว คลนยกษสนาม พายถลม นำาทวม ไฟปา การยบตวของพนดน
การกดเซาะของชายฝง โรคระบาดรนแรง และคลนความรอนทแผปกคลมพนทในหลายประเทศ อาท จน อนเดย ปากสถาน
โปรตเกส สเปน และอตาล ทำาใหมประชากรบาดเจบ เสยชวต ตองทงททำากน และไรทอยอาศยเปนจำานวนมาก
นอกจากน พช และสตวหลายชนดกำาลงสญพนธ และคนยากจนไดรบผลกระทบจากภาวะโลกรอนมากทสด ประชาคม
โลกตางตระหนกถงมหนตภยทนบวนจะทวความรนแรง เปนภยคกคามตอการดำารงชวต และการพฒนาประเทศ
มากขน จงไดเกดความรวมมอเพอเตรยมความพรอมรบการเผชญภาวะโลกรอน และบรรเทาผลกระทบทเกดขน
อมราวรรณ ทวถนอม *
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5336
ภายใตแนวความคดท ว ามนษย เปนส วนหน ง ของ
ธรรมชาต หากไมอนรกษทรพยากรธรรมชาต อนาคตของ
มนษยชาตจะมดมน โดยสงเสรมการอนรกษ การบำารง
รกษากระบวนการทางนเวศวทยาและระบบเกอหนนความ
อยรอดของมนษย พชและสตว การสงวนไวซงความหลาก
หลายทางพนธกรรม และการใชประโยชนจากพนธพชและ
สตวอยางยงยน
การตงคณะกรรมาธการโลกวาดวยสงแวดลอม
และการพฒนา ในป 2526 ทเปนผลมาจากปฏญญา
สตอคโฮลม และไดมการประชมรวมกนเปนครงแรก
ในป 2527 เรยกรองใหชาวโลกเปลยนแปลงวถการดำาเนน
ชวตทฟมเฟอย ปรบแนวทางการพฒนาใหมใหเปนมตร
กบสงแวดลอมและสอดคลองกบธรรมชาตมากขน ภาย
ใตแนวคด “การพฒนาทตอบสนองความตองการของคน
ยคปจจบน ตองไมทำาใหคนรนตอไปลดขดความสามารถ
ทจะสนองความตองการของเขาลง”
การประชมสหประชาชาต ว าด วยเร อง
สงแวดลอมและการพฒนา ณ กรงรโอ เดอ จาเนโร
ประเทศบราซล ในป 2535 เปนการประชมครงแรกท
กำาหนดแนวทางการแกปญหาทตองดำาเนนการพฒนา
ใหครอบคลม 3 มต ไดแก สงแวดลอม เศรษฐกจ และ
สงคม โดยจดตงคณะกรรมาธการวาดวยการพฒนาท
ยงยน ประกอบดวยสมาชก 53 ประเทศรบผดชอบการ
พฒนาทยงยน ทำาหนาทตดตามการนำาผลการประชม
ไปปฏบตให เปนรปธรรม และรายงานผลตอสมชชา
สหประชาชาต นอกจากน ไดรบรอง (1) ปฏญญารโอ
เพอปรบปรงคณภาพชวตของประชาชน (2) แถลงการณ
เกยวกบหลกการดานปาไม (3) แผนปฏบตการ 21
แผนแมบทเพอการพฒนาทยงยน สรางความสมดลระหวาง
เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม (4) อนสญญาทวาดวย
สหประชาชาต องคการสหประชาชาตเปนองคการระหวางประเทศกอตงขนในป 2488
มสำานกงานใหญตงอยทกรงนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกา สมาชกประกอบดวยประเทศตางๆ จากทกภมภาคของโลก เมอเรมกอตงมสมาชก 51 ประเทศ แตปจจบนมสมาชก 192 ประเทศ
องคการสหประชาชาตไดรบการสถาปนาอยางเปนทางการเมอวนท 24 ตลาคม 2488 เมอกฎบตรสหประชาชาตมผลบงคบใช กฎบตรสหประชาชาต มวตถประสงค 4 ประการ ไดแก
1. ดำารงไวซงสนตภาพและความมนคงระหวางประเทศ ประเทศสมาชกจะดำาเนนการรวมกนเพอปองกนและปราบปรามการรกรานหรอการกระทำาใดๆ กตามซงเปนการคกคามสนตภาพ หากเกดกรณพพาททจะเปนภยตอสนตภาพ จะใหมการแกไขหรอทำาความตกลงกนโดยสนตวธ โดยยดความยตธรรมและกฎหมายระหวางประเทศเปนหลก
2. สงเสรมสมพนธไมตรระหวางประเทศโดยยดความเสมอภาคและสทธทจะเลอกวธการปกครองของตนเปนหลก และการใชวธการทเหมาะสมเพอธำารงรกษาสนตภาพใหมนคงสบไป
3. สงเสรมความรวมมอระหวางประเทศในการแกไขปญหาเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม สนบสนนใหทกชาตเคารพในสทธและเสรภาพของมวลมนษยโดยไมคำานงถงเชอชาต เพศ ภาษา หรอศาสนา
4. เปนศนยกลางประสานงานของประเทศตางๆ ใหบรรลตามความมงหมายรวมกน
สหประชาชาตประกอบดวย 5 องคกรหลก ไดแก สมชชาใหญแหงสหประชาชาต คณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาต คณะมนตรเศรษฐกจและสงคมแหงสหประชาชาต สำานกงานเลขาธการแหงสหประชาชาต และศาลยตธรรมระหวางประเทศ นอกจากน มองคกรอนๆ เชน องคการอนามยโลก องคการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต และกองทนเพอเดกแหงสหประชาชาต เลขาธการสหประชาชาตคนปจจบน คอ นายบน ค มน ชาวเกาหลใต เปนเลขาธการคนท 8 เขารบตำาแหนงเมอวนท 1 มกราคม 2550 ตอจากนายโคฟ อนนน
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 37
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ป 2535 ทประเทศไทย
ไดใหสตยาบนเมอ 28 ธนวาคม 2537 และ (5) อนสญญาวา
ดวยเรองความหลากหลายทางชวภาพ ซงประเทศไทยไดให
สตยาบนเมอ 29 มกราคม 2547
พธสารเกยวโต ทมงดำาเนนการลดกาซเรอน
กระจกป 2540 มผลบงคบใชเมอ 16 กมภาพนธ 2548 ใน
ปจจบนมประเทศทเปนภาคทงสน 190 ประเทศ ยกเวน
สหรฐอเมรกา ตอมาไดดำาเนนการตอเนองโดยจดการ
เจรจาเพอหาขอตกลงหลงสนสดพนธกรณการลดกาซเรอน
กระจกชวงแรกของพธสารเกยวโตในป 2555 และตงคณะ
ทำางานเฉพาะกจวาดวยพนธกรณตอเนองของกลม
ประเทศภาคผนวกท 1 ภายใตพธสารเกยวโต เพอ
พจารณาพนธกรณตอเนองของกลมประเทศภาคผนวกท 1
หลงพนธกรณชวงแรกสนสดในป 2555 ประเดนการเจรจา
สำาคญทคาดวาจะสงผลเชอมโยงตอกลมประเทศนอกภาค
ผนวกท 1 ซงรวมถงประเทศไทย ประกอบดวย 3 ประเดน
หลก ไดแก การกำาหนดเปาหมายความรวมมอระยะยาว
การจดการกาซเรอนกระจกรายสาขา และการลดการปลอย
กาซเรอนกระจกจากการทำาลายปาและความเสอมโทรม
ของปาในประเทศกำาลงพฒนา อนสญญาสหประชาชาตวา
ดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ แบงกลมประเทศ
ภาคสมาชกออกเปน 3 กลม ดงภาพ
ทมา : องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)
พธสารเกยวโตมหลกการสำาคญ 5 ประการ ดงน1. พนธกรณ กำาหนดใหลดกาซเรอนกระจก 6 ชนด ไดแก คารบอนไดออกไซด มเทน ไนตรสออกไซด
ไฮโดรฟลออโรคารบอน เปอรฟลออโรคารบอน และซลเฟอรเฮกซาฟลโอไรด เปนขอผกมดทางกฎหมาย สำาหรบประเทศในภาคผนวกท 1 และมพนธกรณทวไปรวมกนระหวางประเทศภาคสมาชกทงหมด
2. การดำาเนนการ ประเทศในกลมภาคผนวกท 1 ตองจดทำานโยบายและมาตรการในการลดกาซเรอนกระจกในประเทศ รวมถงการเพมการดดซบกาซเรอนกระจก เพอใหการดำาเนนงานบรรลจดมงหมาย จงไดกำาหนด กลไก ดงน (1) กลไกการซอขายสทธการปลอยกาซเรอนกระจก (2) กลไกการทำาโครงการรวม และ (3) กลไก การพฒนาทสะอาด
3. การลดผลกระทบในประเทศกำาลงพฒนา ประเทศในภาคผนวกท 2 ไดจดตงกองทนเพอการปรบตวรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ใหความชวยเหลอประเทศกำาลงพฒนาในการลดกาซเรอนกระจก
4. การจดทำาบญช การรายงานผล และการตรวจสอบ เปนกระบวนการตดตามตรวจสอบ เพอใหการดำาเนนการภายใตพธสารเกยวโตเปนไปอยางรดกม
5. การปฏบตตามบทบญญตแหงพธสาร จดตงคณะกรรมการตดตามการปฏบตตามบทบญญตแหงพธสาร เพอจดการกบประเทศทไมปฏบตตามบทบญญตแหงพธสาร
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5338
ประเทศในภาคผนวกพธสารเกยวโต ไดมการจดทำาอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และไดแบง
ประเทศภาคสมาชกออกเปน 3 กลม ไดแก 1. ประเทศในภาคผนวกท 1 หมายถง กลมประเทศทพฒนาแลวในกลม Organization for Economic Co-
operation and Development (OECD) และกลมประเทศทกำาลงเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจ ทมพนธกรณในการจำากด และลดปรมาณกาซเรอนกระจกใหอยในระดบเดยวกบป 2533 ไดแก
1. ออสเตรเลย 11. ประชาคมเศรษฐกจยโรป
21. ลตเวย 31. โรมาเนย
2. ออสเตรย 12. ฟนแลนด 22. ลกเตนสไตน 32. รสเซย
3. เบลารส 13. ฝรงเศส 23. ลทวเนย 33. สโลวาเกย
4. เบลเยยม 14. เยอรมน 24. ลกเซมเบรก 34. สโลวเนย
5. บลแกเรย 15. กรซ 25. โมนาโก 35. สเปน
6. แคนาดา 16. ฮงการ 26. เนเธอรแลนด 36. สวเดน
7. โครเอเชย 17. ไอซแลนด 27. นวซแลนด 37. สวสเซอรแลนด
8. สาธารณรฐเชก 18. ไอรแลนด 28. นอรเวย 38. ตรก
9. เดนมารก 19. อตาล 29. โปแลนด 39. ยเครน
10. เอสโตเนย 20. ญปน 30. โปรตเกส 40. สหราชอาณาจกร
41. สหรฐอเมรกา (ลงนามในพธสาร แลว แตยงไมไดใหสตยาบน)
2. ประเทศในภาคผนวกท 2 หมายถง กลมประเทศ OECD ทเปนสมาชกภาคผนวกท 1 ทมพนธะพเศษในการกระจายเงนทนเพอชวยเหลอประเทศกำาลงพฒนาในการรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานการถายทอดเทคโนโลย และวธการปฏบต ดงน
1. ออสเตรเลย 7. ฟนแลนด 13. อตาล 19. โปรตเกส
2. ออสเตรย 8. ฝรงเศส 14. ญปน 20. สเปน
3. เบลเยยม 9. เยอรมน 15. ลกเซมเบรก 21. สวเดน
4. แคนาดา 10. กรซ 16. เนเธอรแลนด 22. สวสเซอรแลนด
5. เดนมารก 11. ไอซแลนด 17. นวซแลนด 23. สหราชอาณาจกร
6. ประชาคมเศรษฐกจยโรป
12. ไอรแลนด 18. นอรเวย 24. สหรฐอเมรกา (ลงนามในพธสาร แลว แตยงไมไดใหสตยาบน)
3. ประเทศนอกภาคผนวกท 1 หมายถงประเทศกำาลงพฒนาทงหมด และไมมพนธกรณในการลดกาซเรอนกระจก มทงสน 150 ประเทศ
การรบมอกบภาวะโลกรอนในประชาคมอาเซยน
ประชาคมอาเซยนไดกำาหนดวสยทศนอาเซยน 2020 ทมงหวงใหภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความมนคง มงคง และสามารถแขงขนไดอยางเทาเทยมกบภมภาคอนๆ ตลอดจนกำาหนดมาตรการสงเสรมความยงยนของสงแวดลอม โดยจดการ ดแลสงแวดลอมอยางถกตอง ปองกนและขจดภยพบตดานสงแวดลอมในภมภาค การประชมสดยอดอาเซยนและประเทศคเจรจา (อาเซยน + 61) ครงท 15 ณ ประเทศไทย เมอ 25 ตลาคม
1 การประชมอาเซยน ครงท 15 มประเทศคเจรจาเขารวม 6 ประเทศ ไดแก จน ญปน เกาหลใต อนเดย ออสเตรเลย และนวซแลนด
2552 ผนำาอาเซยนไดรบรองแถลงการณรวมกนวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยตระหนกวาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนภยคกคามสำาคญตอการพฒนาประเทศอยางยงยน และควรรวมมอกนทงในระดบภายในประเทศ ภมภาค และระหวางประเทศอยางเรงดวน ภายใตกรอบอนสญญาวาดวยการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศของสหประชาชาต และพธสารเกยวโต
สวนการประชมสดยอดอาเซยนครงท 16 ในหวขอ “การมงสประชาคมอาเซยน จากวสยทศนสการปฏบต” ระหวางวนท 6-9 เมษายน 2553 ณ กรงฮานอย ประเทศ
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 39
ขอมล ใหคำาแนะนำาและดำาเนนการทเกยวของกบโครงการทลดการปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด
2. แผนบรรเทาภาวะโลกรอนดานการเกษตร พ.ศ. 2551–2554 ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ทำาการศกษาวจยความสมพนธระหวางภาคเกษตรกบภาวะโลกรอน ทงดานผลกระทบ การปรบตว พฒนาระบบฐานขอมล องคความร ขอมลการลดและการกกเกบกาซเรอนกระจกและระบบเตอนภยทมประสทธภาพ ประกอบ ดวย 3 ยทธศาสตร ดงน (1) การบรหารจดการความร (2) การปองกนและแกไขปญหา และ (3) การประชาสมพนธ
3. ยทธศาสตรพลงงาน ของกระทรวงพลงงาน มงประยกตหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในกจการ พลงงานของประเทศ เนนใชพลงงานอยางรคณคา ลดการ พงพาพลงงานจากตางประเทศ และพจารณาเลอกใชพลงงานทดแทน ประกอบดวย 5 ยทธศาสตร ไดแก (1) ความมนคงดานพลงงาน (2) พลงงานทดแทน (3) การกำากบดแลราคาและความปลอดภย (4) การอนรกษพลงงานและประสทธภาพ และ (5) การดแลสงแวดลอม
4. ยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท 1 พ.ศ. 2551-2554 ดำาเนนการโดยกระทรวงสาธารณสขรวมกบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม ในการจดการอนามยสงแวดลอมและพฒนาพฤตกรรมสขภาพอยางเปนระบบ ปรบปรงการดำาเนนงานดานอนามยสงแวดลอม และการพฒนาคณภาพชวตควบคกบการพฒนาทยงยน ประกอบดวย 7 ยทธศาสตร ไดแก (1) การเพมประสทธภาพ ประสทธผลของระบบบรหารจดการ และการเขาถงการบรการดานอนามยสงแวดลอม (2) การพฒนาทรพยากรบคคลดานอนามยสงแวดลอม (3) การเสรมสรางศกยภาพภาคเครอขายและสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวน (4) การเพมประสทธภาพการสอสารสาธารณะและการเขาถงขอมลดานอนามยสงแวดลอม (5) การสงเสรม สนบสนนการใชมาตรการทางกฎหมาย เศรษฐศาสตร และสงคม (6) การสงเสรม สนบสนนการวจยพฒนาองคความรและเทคโนโลยดานอนามยสงแวดลอม และ (7) การสนบสนนและปฏบตตามพนธกรณ ขอตกลง และความรวมมอระหวางประเทศ
การดำาเนนงานตอบสนองพนธกจระดบโลก ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย จำ า เ ป น ต อ ง ป ร บ ต ว ใ ห ท น ต อ
สถานการณ และพรอมรบมอกบผลกระทบจากภาวะ โลกรอน โดย
1. ศกษาวเคราะหพนธกรณและขอตกลงเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและสงแวดลอม
เวยดนาม ใหความสำาคญกบการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ โดยรบรองแถลงการณอาเซยนวาดวยการตอบสนองตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เรยกรองให ทกประเทศสมาชกดำาเนนการใหบรรลขอตกลงรวมกน ในเรองน
ไทยกบพนธกรณโลกในฐานะสมาชกขององคการสหประชาชาต และ
สมาชกประชาคมอาเซยน ประเทศไทยไดรวมลดสภาวะโลกรอน โดยลงนามในกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เขารวมเปนภาคในกรอบอนสญญาฯ เมอ 28 ธนวาคม 2537 ลงนามรบรองพธสารเกยวโต เมอ 2 กมภาพนธ 2542 และใหสตยาบนเมอ 28 สงหาคม 2545 ดำาเนนการภายใตความรวมมอของภาครฐ เอกชน และประชาสงคม จดตงกลไกและแนวทางการทำางานในหลายรปแบบ กำาหนดแนวทางการลดกาซเรอนกระจก และสนบสนนการดำาเนนการตามกลไกการพฒนาทสะอาดไวในยทธศาสตรการพฒนาบนฐานความหลากหลายทางชวภาพและการสรางความมนคงของฐานทรพยากรและสงแวดลอม ภายใตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ตอเนองไปถงแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) ควบคกบหนวยงานทรบผดชอบไดจดทำาแผนยทธศาสตร และแผนแมบทระดบชาตหลายฉบบ ดงน
1. ยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการจดการ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2551-2555 ภายใตความรบผดชอบของกระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม เพอเตรยมความพรอมในการรบมอ และปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ ม 6 ยทธศาสตร ดงน (1) การสรางความสามารถ ในการปรบตว (2) การสนบสนนการลดการปลอยและเพมแหลงดดซบกาซเรอนกระจก (3) การสนบสนนงานวจยทเกยวของ (4) การสรางความตระหนกรและการมสวนรวมในการแกไขปญหา (5) การเพมศกยภาพของบคลากรและหนวยงานท เกยวของ และ (6) การพฒนาการดำาเนนงานในกรอบความรวมมอกบตางประเทศ ไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร เมอวนท 7 มกราคม 2551 นอกจากน ไดจดทำาแผนการจดการในสาขาทสงผลกระทบสง อาท แผนการจดการคณภาพ สงแวดลอม พ.ศ. 2550–2554 ยทธศาสตรการจดการปองกน และแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง และแตงตงคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต และองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) (อบก.) เพอทำาหนาทบรหารจดการ
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5340
เพอสรางศกยภาพในการเจรจากบตางประเทศ โดยศกษารายละเอยดและสรางความเขาใจกบพนธกรณตางๆ ตดตามสถานการณการเจรจาและทาทของประเทศตางๆ ทจะมผลกระทบทงทางบวกและลบตอไทยในดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เพอสรางโอกาส อำานาจในการ ตอรองทางการคา เรงดำาเนนการศกษา เตรยมการกำาหนดแนวทาง นโยบายและมาตรการตางๆ สรางความไดเปรยบในการกำาหนดทาททเหมาะสมของประเทศ และเตรยมมาตรการรองรบผลกระทบทเกดจากมาตรการทางการคาและขอตกลงระหวางประเทศเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พรอมทงเสรมสรางเทคนคการเจรจาและแนวรวมเพอสรางอำานาจตอรองในเวทการคา การลงทน และสงแวดลอม พฒนาความรวมมอในกลมอาเซยนเพอประโยชนรวมกน โดยเฉพาะความรวมมอในการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการลดกาซเรอนกระจก การปรบตว และการใชทรพยากรรวมกน
2. พฒนาองคความร และระบบฐานขอมลเกยวกบผลกระทบท เกดขนจากการเปลยนแปลง ภมอากาศ โดยศกษาวจย และพฒนาความรในการคาดการณ ประเมนความเสยง ความเปราะบาง เพอวางแผน รบมอ และจดการปองกนและแกไขปญหาไดอยางเหมาะสม ตลอดจนสนบสนนการวจยและพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมท เกยวของกบการลดกาซเรอนกระจกและการปรบตว พรอมทงสรางนกวจยและ เครอขาย ควบคกบการจดทำาระบบฐานขอมลเชงพนท การเปลยนแปลงภมอากาศ ฐานขอมลกาซเรอนกระจก พฒนาเครอขายความรอยางมสวนรวม และเผยแพรขอมลและความรสสาธารณะชน
3. พฒนาเครองมอในการบรหารจดการเพอรบมอกบความทาทายจากการเปลยนแปลง
ภมอากาศ โดยนำาความรและฐานขอมลกาซเรอนกระจกมาพฒนาระบบการตดตามประเมนผลกลไก การพฒนาทสะอาด การประเมนผลกระทบทอาจเกดขน อาท ระบบนเวศปาไม ความหลากหลายทางชวภาพ พนทชายฝง การขาดแคลนนำา การจดทำาระบบการขนทะเบยนแหงชาตสำาหรบการจดตงตลาดคารบอน ในอนาคต กำาหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการจดเกบภาษสงแวดลอม คาธรรมเนยมและการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร สงเสรมการนำาฉลากสงแวดลอมมาใชเพอสรางแรงจงใจในการลดกาซเรอนกระจก ปรบเปลยนพฤตกรรมใหประชาชนลดการปลอยกาซเรอนกระจก และสงเสรมการพฒนาระบบตลาดคารบอนในประเทศไทย
บทสรปป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ใ น ฐ า น ะ ท เ ป น ส ว น ห น ง ข อ ง
ประชาคมโลกยอมตองไดรบผลกระทบจากการดำาเนนนโยบายของประเทศตางๆ ภายใตขอตกลงและพนธกรณตางๆ ของประชาคมโลก จงตองตดตามสถานการณ ศกษารายละเอยดของขอตกลงและพนธกรณ เพอเตรยมความพรอมรบมอผลกระทบทอาจเกดขนในอนาคต ตลอดจนกำาหนดทศทาง/แนวทางการพฒนาประเทศทงในระยะสนและระยะยาว โดยสรางความรความเขาใจเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใหกบบคลากรทเกยวของและประชาชนทวไป ปรบเปลยนพฤตกรรมการดำารงชวตและลดกาซเรอนกระจกในชวตประจำาวน พฒนาระบบฐานขอมลกาซเรอนกระจก/การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และสนบสนนการวจยและพฒนานกวจย พรอมทงสรางเครอขายความรวมมอกบประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศในกลมประชาคมอาเซยนเพอใหสามารถใชทรพยากร รวมกนอยางสมดลและยงยน ✪ ✪ ✪ ✪ ✪
เอกสารอางองคณะทำางานเพอโลกเยนทเปนธรรม, ขอเสนอภาคประชาสงคมไทยตอรฐบาลไทย ในสมยประชมภาคสมาชกอนสญญา สหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศครงท 15 (เอกสารอดสำาเนา). พฤศจกายน 2552.
วชย รตนศรวนชย, พธสารเกยวโต (ออนไลน) http://www.npc-se.co.th/news_safety/ npcse_03 evi.asp?news_id= 1809 สบคนเมอ 15 สงหาคม 2553.
สถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทร แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, รางรายงานฉบบสดทาย (ฉบบปรบปรง). โครงการเตรยม การจดทำาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ประเดนการวจยท 3 การเปลยนแปลงภมอากาศโลก เสนอตอ สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2553.
สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, รางทศทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (เอกสารอดสำาเนา). กนยายน 2553.
___________, เอกสารประกอบการประชมประจำาป 2552 ของ สศช. “จากวสยทศน 2570... สแผนฯ 11”. บรษท สหมตรพรนตง และพบลชชง จำากด, กรกฎาคม 2552.
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 41
จากโคเปนเฮเกน...สเมกซโกบทนำา
กอนการประชมโลกรอนทโคเปนเฮเกนการแกปญหาโลกรอนและการลดผลกระทบ
ของภาวะโลกรอนเปนประเดนททกประเทศใหความสำาคญ และเขารวมประชมอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและพธสาร เกยวโต เพอรวมตดสนใจกำาหนดแนวทางความรวมมอแกไขภาวะโลกรอน ตงแตการประชมสดยอดระดบโลกทเมองรโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซล ในเดอนมถนายน 2535 รวมทงกำาหนดทาท เพมเตมในเรองการปลอย
ก า ซ เ ร อ น ก ร ะ จ ก ข อ งประเทศพฒนาแลวตามบทบญญตของพธสารเกยวโตซงจดทำาขนในป 2540 และมผลใชบงคบในวนท 16 กมภาพนธ 2548
ก า ร ป ร ะ ช มประเทศภาคอนสญญาฯ ค ร ง แ ร ก จ ด ข น ท
กรงเบอรลน ประเทศเยอรมน ในป 2538 และ จดท เมองโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมารกเปนครงท 15 ในป 2552
การประชมครงท 13 เปนการประชมครงสำาคญ จดขนทเกาะบาหล ประเทศอนโดนเชย ในเดอนธนวาคม 2550 เนองจากเปนการประชมเพอหาขอตกลงรวมกนในการจดทาพนธกรณลดกาซเรอนกระจกหลงจากป 2555 ทพธสารเกยวโตสนสดลง จะสงผลกระทบตอ
ประเทศกำาลงพฒนา เนองจากในบทบญญตของพธสารเกยวโต ประเทศกำาลงพฒนายงไมตองลดการปลอยกาซเรอนกระจก อยางไรกตาม เรมมประเดนถกเถยงและขอเรยกรองมากขนในเวทระหวางประเทศเกยวกบการลดการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศกำาลงพฒนา เพราะการแกปญหาโลกรอนตองอาศยความรวมมอจากทกประเทศเพราะบางประเทศ อาท จนและอนเดย มการปลอยกาซเรอนกระจกเพมขน นอกจากน ไดมการรบรอง “แผนปฏบตการบาหล” ซงเปนกรอบการเจรจาสำาหรบการจดทำาพนธกรณในการลดกาซเรอนกระจกหลงป 2555 ทกำาหนดใหมแนวทางความรวมมอระยะยาวภายใตกรอบอนสญญาฯ ใหแลวเสรจภายในการประชมครงท 15 ทเมองโคเปนเฮเกน ในเรองการลดปรมาณการปลอยกาซเรอน กระจกรวมทงกองทนสำาหรบการปรบตวจากโครงการ ลดกาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด เพอนำามาใช สำาหรบปรบตวในประเทศกำาลงพฒนาเพอรองรบผลกระทบ ทเกดจากปญหาโลกรอน และ เรองการปลอยกาซจาก การขนสงระหวางประเทศทงทางอากาศและทางทะเล
ขอตกลงโคเปนเฮเกนกบทาททเปลยนไป ของประเทศมหาอำานาจ
หลายฝายคาดหวงตงแตการประชมทบาหล ในป 2550 วาจะสามารถหาขอยตเรองการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอทดแทนพธสารเกยวโตไดสำาเรจ ดงนน ในการประชมทโคเปนเฮเกนจงมผนำากวารอยประเทศเขารวม และมงมนทจะหาขอสรปรวมกนเพอแกปญหาโลกรอน
ภทรจต จมพล กอซโซล *
à นกวเคราะหนโยบายและแผนชำานาญการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา
การประชมกรอบอนสญญาแหงสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ครงท 15 ระหวางวนท 7-18 ธนวาคม 2552 ณ กรงโคเปนเฮเกน ราชอาณาจกรเดนมารก เพอกำาหนดขอตกลงแกปญหาโลกรอนฉบบใหมทดแทนพธสารเกยวโตทจะหมดวาระในป 2555 แมผลการประชมจะมเพยงการรบทราบความตกลงโคเปนเฮเกนทไมมผลผกพนทางกฎหมายในการกำาหนดเปาหมายการลดปรมาณกาซเรอนกระจกทชดเจนของประเทศผปลดปลอยหลก แตถอเปนกาวสำาคญของการแกปญหาภาวะโลกรอนทผนำารอยกวาประเทศใหความสนใจและเดนทางมารวมประชม ประเทศตางๆ ปรบทาทและเหนความสำาคญของภาวะ โลกรอนมากยงขน สำาหรบประเดนหลกทไมสามารถหาขอสรปได เนองจากจดยนทแตกตางระหวางประเทศ รำารวยกบประเทศยากจน ไดแก การกำาหนดปรมาณการปรบลดกาซเรอนกระจก และการใหความชวยเหลอทางการเงนแกประเทศยากจนจงตองหาขอยตรวมกนในการประชมฯ ครงท 16 ทเมองแคนคน ประเทศเมกซโก ในเดอนธนวาคม 2553 ประเทศไทยตองตดตามอยางใกลชดและเตรยมความพรอมเขารวมการเจรจาความตกลงระหวางประเทศดานโลกรอนตอไป
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5342
รวมทงประธานาธบดสหรฐอเมรกาซงเปนประเทศทไมไดรวม พธสารเกยวโตกเขารวมเชนกน
เรองสาคญทยงไมมขอยตเปนเรองการปลอยกาซเรอนกระจก ประเทศกำาลงพฒนาเสนอวาใหประเทศพฒนาแลวเปนผรบผดชอบหลกในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก รวมทงจายเงนชวยเหลอและชวยพฒนาเทคโนโลยใหแกประเทศกำาลงพฒนาดวย แตทวาประเทศพฒนาแลวเหนวา ประเทศกำาลงพฒนาตองรวมรบผดชอบในเรองนดวยเชนกน เพราะมการขยายตวทางเศรษฐกจและการบรโภคในอตราสง ซงมสวนสำาคญในการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด
อยางไรกตาม ความพยายามของประธานาธบดสหรฐฯ กบผนำากลมประเทศ BASIC1 กประชมเพอหาขอตกลงรวมกนและผลกดนใหเกด “ความตกลงโคเปนเฮเกน” 2 แมวาหลายประเทศไมเหนดวยและไมรบรางขอตกลงดงกลาว การเจรจาทไมสามารถหาขอยตได เนองจากทกประเทศมขอจากดและเงอนไข จงเสนอใหนำาประเดนดงกลาวหาขอยตตอไปทประเทศเมกซโก
ไทยกบการเจรจาโลกรอนทโคเปนเฮเกนการประชมท โคเปนเฮเกนมความสำาคญใน
การพฒนาประเทศไทย เนองจากภาวะโลกรอนจะสงผลกระทบตอผลผลตขาว ซงเปนพชเศรษฐกจหลก เพราะวาอณหภมสงขนจะกระทบตอการผลตขาว3 และการสงออก รวมทงความมนคงทางอาหารของโลกในอนาคต นอกจากน ยงสงผลตอการเปลยนแปลงฐานทรพยากรทงดน นำา ปาไม รวมถงระบบนเวศ
ประเทศไทยไดกำาหนดยทธศาสตรการจดการกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทกำาหนดมาตรการตางๆ ไวชดเจนในการรองรบภาวะโลกรอน รวมทงหาทางรวมมอกบหลายประเทศผลกดนใหการเจรจาเพอลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกบรรลผล
ประเทศไทยไดดำาเนนการลดผลกระทบจากการปลอยกาซเรอนกระจกภายใตโครงการลดการใชสารเคมในการเกษตร และกำาหนดแนวทางพฒนา
1 กลมประเทศ BASIC เปนชอยอของกลมประเทศกำาลงพฒนา 4 ประเทศ ไดแก บราซล แอฟรกาใต จน และอนเดย ซงเปนผปลอยกาซเรอน กระจกในปรมาณสงเปนลำาดบตนของกลมประเทศกำาลงพฒนา (อางจาก บณฑร เศรษฐศโรตม, ทาทและบทบาทของกลมประเทศ BASIC ตอการเจรจาโลกรอน, (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.chemtrack.org/News-Detail.asp?TID=7&ID=518)2 สถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทร (2553), รายงานเรอง การเปลยนแปลงภมอากาศโลก ในโครงการเตรยมการจดทำาแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท 113 อรรถชย จนตะเวช, ภาวะโลกรอนกบระบบผลตขาวไทย (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://rescom2006.trf.or.th/display/show_colum_ print. php?id_colum=2114 สบคนเมอ 15 สงหาคม 2553.
สาระสำาคญของ “ความตกลงโคเปนเฮเกน” สรปไดวา • ทกประเทศตองตระหนกถงความจาเปนในการรกษาอณหภมโลกไมใหสงเกน 2 องศาเซลเซยส
เพราะจะกอใหเกดผลกระทบรายแรง แตไมไดกำาหนดระดบความรบผดชอบของแตละประเทศเกยวกบปรมาณ กาซคารบอนไดออกไซด
• กำาหนดใหแตละประเทศทารายงานเสนอทก 2 ป เกยวกบการดำาเนนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกของแตละประเทศจนถงป 2563
• เสนอใหประเทศทพฒนาแลวใหเงนชวยเหลอประเทศกาลงพฒนา ปละ 10,000 ลานดอลลาร สรอ. สำาหรบโครงการเตรยมรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและพฒนาพลงงานสะอาด
• ตงเปาหมายระดมทนปละ 100,000 ลานดอลลาร สรอ. ภายใน 10 ป เพอเปนกองทนสำาหรบการเตรยมการปรบตวรบวกฤตโลกรอนและบรรเทาผลกระทบทอาจเกดขน
• แตไมมบทลงโทษในกรณทประเทศเหลานนไมสามารถลดการปลอยกาซเรอนกระจก
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 43
เศรษฐกจสงคมสเขยวตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ตอเนองถงแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (พ.ศ.2555-2559) ซงกำาลงอยในขนตอนของการจดทำา เนนเรอง เศรษฐกจคารบอนตา โดยการปรบโครงสรางภาคการผลตทเนนการลดปรมาณคารบอน สงเสรมการพฒนาทยงยนและปลอดสารพษในการเกษตร รวมทงสงเสรมพลงงานสะอาดในระบบการขนสงและโลจสตกส และเปลยนรปแบบการใชจายของภาครฐโดยม งใชผลตภณฑอนรกษสงแวดลอม นอกจากน ไทยม “แผนพฒนาพลงงาน” ซงเปนแผนระยะยาว 15 ป ในการพฒนาพลงงานทางเลอกมเปาหมายใหเพมการใชพลงงานทางเลอกเปนรอยละ 20 ในป 2565
อยางไรกตาม ประเทศไทยขาดองคความรและระบบขอมลททนสมย ทำาใหการบรหารจดการภาครฐไมสามารถรองรบกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เชน ระบบฐานขอมลทดนและการใชทดน การบกรกทำาลายปา ตลอดจนความรทางวทยาศาสตรดานผลกระทบและการเปลยนแปลงระบบนเวศ
ในกลมประเทศอาเซยนมการผลกดนและดำาเนนงานอยางจรงจง ไดแตงตงคณะทำางานเกยวกบ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดแลการปกปองไฟปา
และการลดผลกระทบจากการเปล ยนแปลงสภาพ ภมอากาศ ในการประชมสดยอดอาเซยนกบประเทศค เจรจาสามประเทศ เมอเดอนตลาคม 2552 ไดออกแถลงการณชะอา-หวหน วาดวยความรวมมอเกยวกบความมนคงดานอาหาร และการพฒนาพลงงานชวภาพในกรอบอาเซยน+37 เพอรวมมอกนลดผลกระทบจากภาวะโลกรอนและหาแหลงพลงงานใหมดวย การสรางนวตกรรมในการผลตพลงงานทางเลอกทดแทนพลงงานฟอสซล รวมท งจดทำานโยบายดานการคา พ ล ง ง า น ช ว ภ า พ ใ น ภ ม ภ า ค เ พ อ จ ด ก า ร ก บ ป ญ ห า สงแวดลอม การใชประโยชนจากทดน ความมนคงดานอาหาร สงเสรมการวจยและพฒนา และการถายทอดเทคโนโลย นอกจากน ในการประชมสดยอดอาเซยน+68
ไดประกาศเจตนารมณสนบสนนการประชมโลกรอนท โคเปนเฮเกน รวมทงรเรมความเปนหนสวนของเอเชยตะวนออก เพอแกปญหาโลกรอน
ในการประชมท โคเปนเฮเกน กลมประเทศอาเซยนสนบสนนการแกปญหาและลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมทงเรยกรองใหประเทศทพฒนาแลวรวมมอกนลดภาวะโลกรอน ถายทอดเทคโนโลยและเงนทนแกประเทศยากจน
ทาทและกรอบการเจรจาของประเทศไทยสำาหรบการเจรจาในการประชมรฐภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ครงท 15 4
การกำาหนดทาทของประเทศไทย5 มประเดนตางๆ ดงน
1. ความรวมมอระยะยาวภายใตอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ตองไมกระทบตอการผลตอาหาร มการบรโภคทยงยน จะตองควบคมอณหภมของโลกไมใหสงขนเกนกวา 2 องศาเซลเซยสตอป มระดบความเขมขนของกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศไมเกน 450 ppm6 การกำาหนดเปาหมายการลดกาซเรอนกระจกใหใชป 2533 เปนปฐาน เปาหมายระยะสนในป 2563 กำาหนดการลดกาซเรอนกระจกอยระหวางรอยละ 25-40 มประเดนสำาคญ ไดแก สงเสรมการลดกาซเรอนกระจก การพฒนาและถายทอดเทคโนโลยเพอดำาเนนงานดานการลดกาซเรอนกระจกและการปรบตว สงเสรมดานการเงนและการลงทนเพอสนบสนนการดำาเนนงานดานการลดกาซเรอนกระจก การปรบตวและความรวมมอดานเทคโนโลย รวมทงพฒนาขดความสามารถ
2. พนธกรณตอเนองสำาหรบประเทศในภาคผนวกท 1 ภายใตพธสารเกยวโต ดวยการคงพธสารเกยวโต และกรอบพนธกรณรอบ 2 ของประเทศใน ภาคผนวกท 1 (ภายหลงป 2555) ควรใหคงป 2533 เปนปฐาน เพราะในภาพรวมเปนประโยชนตอประเทศกำาลงพฒนา รวมทงการใชประโยชนทดน การเปลยนแปลง การใชประโยชนทดนและปาไม
4 สรปจาก สถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทรแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2553), การเปลยนแปลงภมอากาศโลก (น. 3-19 - 3-21)5 เอกสารการเจรจา และใชผลการศกษาจากรายงานสถานการณ ฉบบท 4 ของคณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ เปนเกณฑประกอบการตดสนใจ การกำาหนดการเพมขนของอณหภมโลก ระดบความเขมขนของกาซคารบอนไดออกไซด ในชนบรรยากาศ รวมกบขอมลจากการเจรจาใน 7 ครงทผานมา6 PPM (part per million) = 1/1,000,000 (หนงสวนในลานสวน)7 อาเซยน+3 ไดแก ประเทศสมาชกอาเซยน 10 ประเทศ และประเทศคเจรจา 3 ประเทศ ประกอบดวย จน ญปน สาธารณรฐเกาหล 8 อาเซยน+6 ไดแก ประเทศสมาชกอาเซยน 10 ประเทศ และประเทศคเจรจา 6 ประเทศ ประกอบดวย จน ญปน สาธารณรฐเกาหล อนเดย
ออสเตรเลย และนวซแลนด
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5344
เอกสารอางองสถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทร แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, รางรายงานฉบบสดทาย (ฉบบปรบปรง). โครงการเตรยม การจดทำาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ประเดนการวจยท 3 การเปลยนแปลงภมอากาศโลก เสนอตอ สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2553.
บณฑร เศรษฐศโรตม,แผน B ของการเจรจาเรองโลกรอนทโคเปนเฮเกน (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.meas watch.org/autopage/show_page.php?t=19&s_id=205&d_id=196 สบคนเมอ 15 กรกฎาคม 2553.
___________, การใชมาตรการดานการคากบโลกรอน (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.biothai.net/node/941สบคนเมอ 15 กรกฎาคม 2553.
___________, 2009 ปของการเจรจาเรองโลกรอนอยางเขมขน (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.biothai.net/ node/246 สบคนเมอ 15 กรกฎาคม 2553.
มตชน ออนไลน, “มารค” ชมหาอำานาจหวงผลประโยชนตว ถกแกโลกรอน เอนจโอโวยผนำาไรความ กลาหาญ ทำาคนทวโลกทรมาน(ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.matichon.co.th/ news_detail. php?newsid= 1261230342 &grpid=00&catid= สบคนเมอ 15 กรกฎาคม 2553.
องคการสหประชาชาต, Beyond Copenhagen: Implementating Thailand’s Climate Change Strategy (Press release, issue date 29 March 2010) (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.un.or.th/ presscentre/.../Press_release_DCS_ 29Mar2010_FINAL.doc สบคนเมอ 15 กรกฎาคม 2553.
อาทตย ประสาทกล, การประชมทโคเปนเฮเกนสำาคญอยางไร (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.greenworld.or.th/ greenworld/ local/321 สบคนเมอ 1 กรกฎาคม 2553.
The Guardian, A Great Step Forward: Obama’s Verdict on Climate Change (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www. guardian. co.uk /environment/2009/dec/20/copenhagen-summit-pact-obama-verdict สบคนเมอ 10 กรกฎาคม 2553.
___________, Low Targets, Goals Dropped: Copenhagen Ends In Failure (ออนไลน) เขาถงไดจาก www.guardian.co. uk/environment/2009/dec/18/copenhagen-deal สบคนเมอ 10 กรกฎาคม 2553.
กาวตอไปทเมกซโกการประชมครงตอไป
จดขนทเมองแคนคน ประเทศเมกซโก ในระหวางวนท 29 พฤศจกายน ถง 10 ธนวาคม 2553 ประเดนหลกในการ
เจรจากคอ การลดกาซเรอนกระจกทยงไมไดขอยต ระบวาหากตองการควบคมระดบความเขมขนของกาซเรอนกระจกในบรรยากาศไมเกน 450 ppm เพอไมใหอณหภมเพมขนเกน 2 องศาเซลเซยส กลมประเทศทพฒนาแลวจะตองลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดใหตำากวาปฐานภายในป 2563 และกลมประเทศกำาลงพฒนาตองลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดรอยละ15-30 จากระดบทปลอยปกตดวยเชนกน
ก ร ะ บ ว น ก า ร เ จ ร จ า ด ง ก ล า ว ส า ม า ร ถกระตนใหประชาคมโลกตระหนกถงความสำาคญของปญหาโลกรอนและรวมมอกนแก ไขปญหา แมวาการเจรจาหาขอยตมความยงยากซบซอนและ
มผลประโยชนทางการเมองระหวางประเทศเขามาเกยวของ นอกจากน หลายประเทศเรมหาทางออกใน
เวทระดบทวภาค ซงมทงแบบการเจรจาเรองโลกรอนโดยตรง หรอโยงประเดนโลกรอนเขากบการคาระหวางประเทศในการเจรจาความตกลงการคาเสร (FTA) ซงกอใหเกดความกงวลตอการกดกนการคารปแบบใหมโดยอางสาเหตภาวะโลกรอน นอกจากน ยงมประเดนส งแวดลอมท เกยวกบการคา เชน เรองการซอขายคารบอนเครดต โครงการกลไกทสะอาด เปนตน ดงนน จะเหนวามแงมมตางๆ ทเกยวของกบสงแวดลอมเพมขนและสงผลเชอมโยงกบอกหลายมต ทงในดานความสมพนธระหวางประเทศ ดานสงแวดลอมภายใตกรอบพธสาร เกยวโตและความตกลงเรองโลกรอน รวมทงการคาระหวางประเทศ ภายใตขอตกลง WTO และการเจรจา FTA ซงจะเปนประเดนททกประเทศตองทบทวนและพจารณาในมตตางๆ เชอมโยงกนอยางจรงจง คาดวานาจะมทางออกทเหมาะสมในการประชมโลกรอนครงตอไปทเมกซโก ✪ ✪
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 45
โครงการจดทำาแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาวะอากาศของโลก
ความผนผวนของราคาพลงงาน และวกฤตอาหารของโลก1
ความเปนมา ปจจบนโลกกำาลง เผชญกบวกฤตความไมสมดลของระบบน เวศ อนเนองมาจากสภาวะภมอากาศโลกท เปล ยนแปลงไป และส งผลกระทบตอการขยายต ว ทาง เศรษฐกจ การกระจายรายได ตลอดจนวถ ช ว ต และความเปนอยของมนษยอยางกวางขวาง ประมาณการ ว า ตนทนทประเทศตางๆ จะตองจ ายในการปองกนและรองรบกบผลกระทบจากภาวะโลกรอนหากปลอยใ ห ป ญ ห า เ ป น อ ย โ ด ย ไ ม ม ก า ร แ ก ไ ข จ ะ อ ย ร ะ ห ว า ง รอยละ 0.05-0.5 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศของโลก ประ เทศกำ าล งพฒนาจะได ร บผลกระทบส ง เนองจากมความสามารถในการปรบตวเพอรองรบตอผล กระทบไดนอยกวาประเทศทพฒนาแลว การดำาเนนงานในระยะทผานมา สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) และหนวยงานทเกยวของ ไดกำาหนดแนวทางการลดกาซเรอนกระจกไวในแผนและยทธศาสตรตางๆ แตการดำาเนนงานตองเนนการบรณาการ เพราะภาวะโลกรอนเปนประเดนทเชอมโยงหลายสาขาการพฒนา ดงนน รฐบาลจงไดมอบหมายให สศช. จดทำาแผนแมบทเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลก ความผนผวนของราคาพลงงาน และวกฤตอาหารของโลก ทครอบคลมทกมต การพฒนาอยางมสวนรวม
การดำาเนนการศกษา สศช. ไดวาจางศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ดำา เนนการศกษาเรอง “โครงการจดทำาแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงของสภาวะอากาศ การผนผวนของราคาพล งงาน และวกฤตอาหารของโลก” ทำาการศกษา ทบทวน ว เคราะห และบรณาการ
ยทธศาสตรและแผนงานของหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการเปลยนแปลงของสภาวะอากาศโลก นโยบายสงเสรมพลงงานทดแทน นโยบายดานเกษตรและอาหาร เปาหมายการพฒนาเศรษฐกจสงคม ขอจำากดการปลอยกาซเรอนกระจก วเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงของสภาวะอากาศ ราคาพลงงาน ความเสยงทอาจเกดขนจากวกฤตอาหาร ของโลก ทสงผลกระทบตอเปาหมายการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาประเทศโดยรวม รวมถงเสนอแนะเชงนโยบาย และแนวทางการบรหารจดการสำาหรบสาขาการผลตและพนททมความเสยงในเชงเศรษฐกจและสงคมทไดรบผล กระทบจากการเปลยนแปลงสภาวะอากาศ สศช. และศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ทปรกษาของโครงการฯ รวมกนจดการประชมระดมความคดเหนเพอจดทำาแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาวะอากาศของโลกในดานนโยบายและแนวทางปฏบต ผลกระทบดานอทกวทยา พลงงาน การเกษตร และสงคม รวม 5 ครง และจดสมมนาระดมความคดเหนอก 1 ครง เพอระดมความคดเหนในภาพรวมของผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย สถานะปจจบน ขณะน ทปรกษาโครงการฯไดจดทำารางรายงานฉบบสมบรณแลวเสรจ และไดจดสมมนาเผยแพรผลงานสสาธารณะเมอวนท 13 กนยายน 2553 รางรายงานฉบบสมบรณ ประกอบดวย ผลกระทบจากการเปลยนแปลง ภมอากาศโลกตอประเทศไทยในดานตางๆ การเสนอแนวทางการปรบตว การใชกลไกทางเศรษฐศาสตรในการลดกาซ เรอนกระจก แนวทางการผลตพชอาหารและพลงงานภายใตภาพอนาคตของการเพมราคาพลงงานและการปลอยกาซเรอนกระจก พรอมรางแผนแมบทวาดวยการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ ประกอบดวย ยทธศาสตร แผน มาตรการ และแนวทาง สำาหรบภาคการพฒนาในการบรหารจดการสภาวะอากาศของหนวยงานภาครฐและเอกชนทเกยวของ การลงทนภาครฐ และการสรางศกยภาพในการบรหารความเสยงของประชาชนทอาศยในทองถนทมความเสยงสง และไดรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตมจากผทรงคณวฒอยางกวางขวาง เพอนำาไปปรบปรงและจดทำารายงานฉบบสมบรณตอไป ✪ ✪
แนะนำาโครงการวจยนสวนต พชญดารง*
* นกวเคราะหนโยบายและแผนชำานาญการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา1 เรยบเรยงจากเอกสารการสมมนาระดมความคดเหนโครงการจดทำาแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาวะอากาศของโลก ความผนผวนของ ราคาพลงงาน และวกฤตอาหารของโลก ครงท 2 วนท 13 กนยายน 2553 จดโดยสำานกวางแผนการเกษตร ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต
เอกสารอางองสำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , เอกสารรางรายงานฉบบสมบรณโครงการจดทำาแผน แมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาวะอากาศของโลก ความผนผวนของราคาพลงงาน และวกฤตอาหาร ของโลก ,การสมมนาระดมความคดเหน ฯ ครงท 2 วนท 13 กนยายน 2553
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5346
ความเปนมา ธนาคารโลกไดรวมกบธนาคารเพอการพฒนา
ระดบภมภาค อาท ธนาคารพฒนาเอเชย กอตงกองทน
เทคโนโลยสะอาด เพอระดมทนสนบสนนโครงการลด
การปลอยกาซเรอนกระจกทสงเสรมการทดลองใชงาน
และการถายทอดเทคโนโลยการลดคารบอนในภาค
อตสาหกรรม พลงงาน คมนาคม เกษตรกรรม รวมถง
ประสทธภาพในการใชพลงงานในอาคาร
การขอรบการสนบสนนทางการเงนจากกองทน
น ประเทศไทยจะตองจดทำาแผนการลงทนทสอดคลอง
กบแผนพฒนาประเทศ กองทนมงบประมาณสนบสนน
ใหแกประเทศไทยประมาณ 300 ลานเหรยญสหรฐ
แผนการลงทนเพอขอรบการสนบสนนจาก กองทนฯ
สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ
และสงคมแหงชาต (สศช.) กระทรวงการคลง ธนาคารโลก
และหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ไดรวมกนยกรางแผนการ
ลงทนเพอขอรบการสนบสนนจากกองทนเทคโนโลย
สะอาด มสาระสำาคญ ดงน
1. โครงการทกองทนนใหการสนบสนน จะ
ตองมลกษณะสำาคญ ดงน (1) มความสอดคลองและ
สงเสรมแผนพฒนาฯ และแผนชาตทเกยวของ อาท แผน
พฒนาฯ ฉบบท 10 และแผนพฒนาพลงงานทดแทน
พ.ศ. 2551-2565 (2) มศกยภาพในการลดการปลอยกาซ
เรอนกระจกทงในระยะสนและระยะยาว (3) โครงการและ
เทคโนโลยทใชตองมความพรอมในการนำามาปฏบตไดจรง
และมความคมทน (4) เปนโครงการขนาดใหญในสาขา
พลงงานและการขนสงทสะอาด เชน โครงการในสาขาการ
ผลตพลงงานทดแทน โครงการดานการขนสง และโครงการ
เพมประสทธภาพการใชพลงงานในสงปลกสราง และ
อาคารทอยอาศย เปนตน และ (5) มแผนการเงน กรอบ
เวลาการลงทน และแหลงทมาของเงนทนทชดเจน
รายงานความเคลอนไหวของสศช.
* นกวเคราะหนโยบายและแผน ชำานาญการ สำานกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา
นสวนต พชญดารง *
มตคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เรอง แผนการลงทน เพอขบเคลอนการใชเทคโนโลยคารบอนตำาของประเทศไทย
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 53 47
นสวนต พชญดารง *
2. สาขาทมความเปนไปไดในการขอรบการ
สนบสนนทางการเงนจากกองทนฯ ประกอบดวย 2 สาขา
หลก ไดแก สาขาพลงงาน และสาขาการขนสง วงเงนลงทน
รวมทงสน 4,263 ลานเหรยญสหรฐ มรายละเอยด ดงน
2.1 สาขาพล ง ง าน วง เงนลงทนรวม
3,094.7 ลานเหรยญสหรฐ ดำาเนนการในโครงการตางๆ
ดงน
2.1.1 ก า ร ส ง เ ส ร ม ก า ร ล ง ท น
ของเอกชนและชมชนเพอพฒนาโครงการพลงงาน
หมนเวยน ผานสถาบนทเปนสอกลางทางการเงนของรฐ
ไดแก ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ และธนาคารเพอ
การสงออกและนำาเขาของประเทศไทย จำานวน 374 เมกะวตต
วงเงนลงทน 800 ลานเหรยญสหรฐ
2.1.2 โครงการพลงงานหมนเวยน
ของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จำานวน 224
เมกะวตต จากพลงลม แสงอาทตย และพลงนำาขนาดเลก
วงเงนลงทนรวม 579 ลานเหรยญสหรฐ
2.1.3 โครงการพลงงานหมนเวยน
และเพมประสทธภาพพลงงานของการไฟฟาสวน
ภมภาค ประกอบดวย 2 โครงการ ไดแก โครงการผลต
พลงงานทดแทนจากเศษไม จำานวน 100 แหงๆ ละ
1 เมกะวตต วงเงนลงทน 230 ลานเหรยญสหรฐ
และโครงการตดตงอปกรณประหยดพลงงานสำาหรบ
โคมไฟเสาสงและไฟกง จำานวน 500,000 หลอด เพอลด
การใชไฟฟาในสวนไฟถนนและไฟสาธารณะ วงเงนลงทน
67 ลานเหรยญสหรฐ
2.1.4 การสงเสรมการลงทนภาคเอกชน
ธนาคารพาณชยและผประกอบการเอกชน สำาหรบ
ดำาเนนโครงการพลงงานทดแทน การเพมประสทธภาพการ
ใชพลงงาน และการผลตทสะอาด โดยใหผประกอบการ
เอกชนกเงนผานธนาคารพาณชย วงเงนลงทน 1,370 ลาน
เหรยญสหรฐ
2.1.5 การเพมประสทธภาพการ
ใชพลงงานไฟฟา ของกรงเทพมหานคร วงเงนลงทน
48.7 ลานเหรยญสหรฐ เพอดำาเนนโครงการปรบปรง
ประสทธภาพการใชไฟฟาของอาคารในหนวยงานสงกด
กรงเทพมหานคร
2.2 สาขาขนสง ภายใตโครงการขยาย
ระบบขนสงมวลชนและปรบปรงระบบการจราจรของ
กรงเทพมหานคร โดยจดทำาระบบรถโดยสารประจำา
ทางดวนพเศษในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล
วงเงนรวมทงสน 1,218 ลานเหรยญสหรฐ
3. แหลงทมาและเงอนไขของกองทนฯ
ก า ร ส น บ ส น น ท า ง ก า ร เ ง น ข อ ง ก อ ง ท น น ม เ พ ย ง
รอยละ 10-15 ของวงเงนรวมโครงการทงหมด และโครงการ
ดงกลาวจะตองมการกเงนจากสถาบนการเงนเพอการ
พฒนาระดบพหภาค อาท ธนาคารโลก และ ADB1 ใน
อตราสวนขนตำา 1:1 สวนทเหลอจะไดมาจากการจดสรร
งบประมาณจากภาครฐ การสมทบเงนลงทนจากภาคเอกชน
รฐวสาหกจ ธนาคารโลก ADB และ IFC2 ซงจะตองมการ
หารอเกยวกบสดสวนของเงนลงทนจากตางประเทศทจะใช
ในการดำาเนนโครงการตอไป
มตคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ
สงคมแหงชาต
คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม
แหงชาตไดมมตเหนชอบแผนการลงทนเพอขบเคลอน
การใชเทคโนโลยคารบอนตำาของประเทศไทย เมอวนท
19 ตลาคม 2552 และให สศช. นำาเสนอแผนการ
ลงทนด งกลาวตอกระทรวงการคลงพจารณาเสนอ
คณะรฐมนตร ขอความเหนชอบในหลกการเพอรบการ
สนบสนนจากกองทน เทคโนโลยสะอาด พรอมท ง
มอบหมายให สศช. ดำาเนนการปรบปรงและขยายผล
แผนการลงทนของประเทศไทยใหมกรอบการลงทนท
ครอบคลมมตการพฒนาทกดาน ทงในระดบสาขาการผลต
และระหวางสาขาการผลต คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบ
แผนการลงทนเพอขบเคลอนการใชเทคโนโลยคารบอนตำา
ของประเทศไทย เมอวนท 3 พฤศจกายน 2552 ขณะนอย
ในขนตอนการขอความเหนชอบจากรฐสภาตามมาตรา
190 ของรฐธรรมนญแหงประเทศไทย พ.ศ. 2550 กอนทจะ
ดำาเนนการขอรบเงนทนสนบสนนจากกองทนฯ ตอไป ✪ ✪
1 ธนาคารพฒนาเอเชย (Asian Development Bank : ADB)2 บรรษทการเงนระหวางประเทศ (International Financial Corporation : IFC)
วารสารเศรษฐกจและสงคม ม.ค.-ม.ค. 5348
ความกาวหนาการจดทำาแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดจดทำาแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ดวยกระบวนการ
มสวนรวมอยางเปนขนเปนตอน โดยเรมจากการระดมความคดเหนรางกรอบวสยทศนและทศทางของแผนพฒนาฯ ฉบบท 11
ในการประชมประจำาป 2551 ของ สศช. “วสยทศนประเทศไทย...สป 2570” และการประชมประจำาป 2552 ของ สศช.
“จากวสยทศน 2570...สแผนฯ 11” จากนนจงจดทำารางทศทางการพฒนาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ดวยการศกษาวจย
เฉพาะดาน และการประเมนผลแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 รวมทงการประชมระดมความคดเหนระดบชมชน/หมบาน และระดบ
ภาค ตลอดจนประชมระดมความคดเหนเฉพาะกลม เพอสรางความเขาใจในสถานการณการเปลยนแปลงทเกดขนทงภายใน
และภายนอกประเทศ ทสงผลกระทบตอวถชวตและการประกอบอาชพของคนในหมบาน/ชมชน ตลอดจนการพฒนาประเทศ
และแนวทางสรางภมคมกนเพอรองรบการเปลยนแปลงดงกลาว
สศช. ไดนำาขอคดเหนจากการระดมความคดเหนและขอเสนอแนะจากทกภาคสวนดงกลาวมาประมวลเปนขอมล
ประกอบการจดทำาทศทางและยทธศาสตรการพฒนาในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ตอไป
การระดมความคดเหนจากทกภาคสวนในระดบหมบาน/ชมชน ระดบภาค สระดบชาต
สศช. ไดจดประชมเพอระดมความคดเหนและเปดโอกาสใหภาคสวนตาง ๆ ในพนทรวมกนสะทอนความตองการท
มตอแนวทางการพฒนาในแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ในชวงปงบประมาณ 2553 ทสำาคญ ดงน
1. การประชมระดมความคดเหนระดบหมบาน/ชมชน และระดบภาค ไดดำาเนนการในระดบหมบาน/ชมชน
ชวงเดอนมนาคม 2553 รวม 22 เวท 132 หมบานทวประเทศ สวนในระดบภาค จดในชวงเมษายน-พฤษภาคม 2553 ดงน
ภาคใต ระหวางวนท 29-30 เมษายน 2553 ณ จงหวดนครศรธรรมราช ภาคกลาง วนท 3-4 พฤษภาคม 2553 ณ จงหวด
เพชรบร ภาคเหนอ วนท 7-8 พฤษภาคม 2553 ณ จงหวดเชยงใหม และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ วนท 19-20 พฤษภาคม
2553 ณ จงหวดขอนแกน
2. การระดมความคดเหนเฉพาะกลม ดำาเนนการในชวงธนวาคม 2552-กรกฎาคม 2553 ระดมความคดเหนจาก
อดตขาราชการ สศช. กลมภาคเอกชน กลมผสงอาย กลมเดกและเยาวชน และสอมวลชน
3. การระดมความคดเหนระดบชาต ไดเชญทกภาคสวนกวา 2,700 คน เขารวมการระดมความคดเหนเกยวกบ
“ทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท 11” ในการประชมประจำาป 2553 เมอวนท 6 สงหาคม 2553
4. การรบฟงความคดเหนของคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เพอปรบปรงแนวคด
ทศทาง และประเดนยทธศาสตรของแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ไดเสนอเรองการจดทำาแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ใหคณะกรรมการ
พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตพจารณา รวม 4 ครง
การดำาเนนการในระยะตอไป สศช. ไดนำารางทศทางการพฒนาในแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ท ไดปรบปรงตามความเหนของ
คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เสนอตอคณะรฐมนตรเพอทราบ เมอวนท 26 ตลาคม 2553
จากนนจะไดยกรางรายละเอยดของแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 และนำาไประดมความคดเหนในระดบภาค และ
การประชมประจำาป 2554 ของ สศช. “(ราง) แผนพฒนาฯ ฉบบท 11” เพอปรบปรงรางแผนฯ และเสนอตอ
ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ส ศ ช . ส ภ า ท ป ร ก ษ า เ ศ ร ษ ฐ ก จ แ ล ะ ส ง ค ม แ ห ง ช า ต แ ล ะ ค ณ ะ ร ฐ ม น ต ร เ พ อ พ จ า ร ณ า
กอนทจะทลเกลาฯ เพอทรงลงพระปรมาภไธยประกาศใชแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ในวนท 1 ตลาคม 2554
ตอไป ✪ ✪ ✪ ✪ ✪ ✪
สถตการเกดแผนดนไหวรนแรงและมผเสยชวตจำานวนมาก ป 2533 -2553แผนดนไหวรนแรง แผนดนไหวทมผเสยชวตจำ�นวนม�ก
ป พ.ศ. วนท ขน�ด(รกเตอร)
เสยชวต(คน) ภมภ�ค วนท ขน�ด(รกเตอร)
เสยชวต(คน)
ภมภ�ค
2553 27 ก.พ. 8.8 507 นอกชายฝงแควนเมาเล ประเทศชล
12 ม.ค. 7.0 222,570 ประเทศเฮต
2552 29 ก.ย. 8.1 192 หมเกาะซามว 30 ก.ย. 7.5 1,117 นอกชายฝงเกาะ สมาตรา ประเทศ
อนโดนเซย
2551 12 พ.ค. 7.9 87,587 มณฑลเสฉวนประเทศจน
12 พ.ค. 7.9 87,587 มณฑลเสฉวนประเทศจน
2550 12 ก.ย. 8.5 25 นอกชายฝง เกาะสมาตรา อนโดนเซย
15 ส.ค. 8.0 514 ชายฝงภาคกลางของประเทศเปร
2549 15 พ.ย. 8.3 0 หมเกาะครลในมหาสมทรแปซฟก
26 พ.ค. 6.3 5,749 เกาะชวา อนโดนเซย
2548 28 ม.ค. 8.6 1,313 ภาคเหนอของเกาะสมาตราอนโดนเซย
8 ต.ค. 7.6 80,361 ประเทศปากสถาน
2547 26 ธ.ค. 9.1 227,898 นอกชายฝงตะวนตกของเกาะสมาตราอนโดนเซย
26 ธ.ค. 9.1 227,898 นอกชายฝงตะวนตกของเกาะสมาตรา
อนโดนเซย
2546 25 ก.ย. 8.3 0 เกาะฮอกไกโดประเทศญปน
26 ธ.ค. 6.6 31,000 ตะวนออกเฉยงใตของอหราน
2545 11 ม.ค. 7.9 0 ภาคกลางมลรฐอลาสกา ประเทศสหรฐอเมรกา
25 ม.ค. 6.1 1,000 เทอกเขาฮนดกช ประเทศอฟกานสถาน
2544 23 ม.ย. 8.4 138 ใกลชายฝงของเปร 26 ม.ค. 7.7 20,023 ประเทศอนเดย
2543 16 พ.ย. 8.0 2 เกาะไอรแลนดใหมประเทศปาปวนวกน
4 ม.ย. 7.9 103 นอกชายฝงทางใตเกาะสมาตรา อนโดนเซย
2542 20 ก.ย. 7.7 2,297 ไตหวน 17 ส.ค. 7.6 17,118 ตรก
2541 25 ม.ค. 8.1 0 เกาะ Balleny ของ นวซแลนดในทวปแอนตารกตกา
30 พ.ค. 6.6 4,000 เขตชายแดนอฟกานสถาน – ทาจกสถาน
2540 14 ต.ค. 7.8 0 ภาคใตของหมเกาะฟจ
10 พ.ค. 7.3 1,572 ภาคเหนอของอหราน
5 ธ.ค. 7.8 0 ใกลฝงตะวนออกของคมชตคาประเทศรสเซย
2539 17 ก.พ. 8.2 166 Irian Jaya อนโดนเซย
3 ก.พ. 6.6 322 มณฑลยนนานประเทศจน
2538 30 ก.ค. 8.0 3 ใกลชายฝงตอนเหนอของชล 16 ม.ค. 6.9 5,530 โกเบประเทศญปน
9. ต.ค. 8.0 49 ใกลชายฝงของเมกซโก
2537 4 ต.ค. 8.3 11 หมเกาะครล 6 ม.ย. 6.8 795 ประเทศโคลมเบย
2536 8 ส.ค. 7.8 0 ภาคใตของหมเกาะมาเรยนา 29 ก.ย. 6.2 9,748 ประเทศอนเดย
2535 12 ธ.ค. 7.8 2,519 เกาะฟลอเรส ประเทศอนโดนเซย
12 ธ.ค. 7.8 2,519 เกาะฟลอเรส ประเทศอนโดนเซย
2534 22 เม.ย. 7.6 75 ประเทศคอสตารกา 19 ต.ค. 6.8 2,000 ภาคเหนอของอนเดย
22 ธ.ค. 7.6 0 หมเกาะครล
2533 16 ก.ค. 7.7 1,621 หมเกาะลซอน ประเทศฟลปปนส
20 ม.ย. 7.4 50,000 ประเทศอหราน
ทมา : http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqarchives/year/byyear.php
top related