ağaçlandırma etüt ve proje Şubesi
Post on 09-Feb-2017
244 Views
Preview:
TRANSCRIPT
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
AĞAÇLANDIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI
HAVZA PROJELERİNDE ETÜT ÇALIŞMALARI
İÇERİK
1. Etüt Proje Tanımı, Amaç ve Kapsamı
2. Yetişme Ortamı Faktörleri
3. Yetişme Ortamı Faktörleri ve Aralarındaki ilişkiler
4. Proje Tanziminden Önce Arazide Yapılacak İşler
5. Proje Düzenleme
6. Projelerde Amaç ve Proje Türünün Belirlenmesi
Projelerin Hazırlanması ve Onaylanması
2
PROJE ÇEŞİTLERİMİZ
3
• Ağaçlandırma
• Erozyon Kontrolü
• Rehabilitasyon
• Mera Islahı
• Çığ Kontrolü
• Rüzgar Erozyonu Önleme
• Sel Kontrolü
• Havza bazlı
• Tarla ve yol kenarı
ETÜT PROJE
Amaç; bozulan tabii dengeyi tesis etmek
amacıyla, arazide yetişme muhiti özelliklerini
değerlendirerek, doğaya uygun faaliyet ve
türlerle uygulama projeleri yapmak veya
yaptırmaktır.
4
ETÜT-PROJE TANIMI, AMAÇ VE KAPSAMI
5
PROJE DÜZENLEME
Amenajman planına ve fiili duruma göre
arazinin kullanma durumu
Sahanın mülkiyet ve anlaşmazlık
durumu
Sosyo-ekonomik
yapısı
Daha önce yapılan çalışmalar
KLİMATİK FAKTÖRLER
.Ortalama Sıcaklık
•Ortalama yüksek sıcaklık
•En düşük sıcaklık
•Ort. Nisbi nem
•Yağış>=10mm olan günsayısı
•Günlük maks. Yağış(mm)
•Saatlik maks. Yağış(mm)
•Vejetasyon gün sayısı
•Donlu günler sayısı
•En erken en geç don tarihleri
•Ort. Rüzgar hızı(m/sn)
•En hızlı rüzgar yönü ve hızı
TOPRAK ÖZELLİKLERİ
• Anakaya türü ve yapısı
• Toprağın mutlak ve
fizyolojik derinliği
• Toprak tipi
• Toprak türü
• Toprak bünyesi
• Toprağın taşlılığı
• Toprak yüzeyinin
taşlılığı
• Toprağın drenajı
• Toprağın reaksiyonu
• Toprağın tuzluluğu
FİZYOGRAF FAKTÖRLER
• Mevki
• Makro ve mikro
topoğrafya
• Bakı
• Eğim
• Arazi yüzü(rölyef)
BİYOTİK FAKTÖRLER
• Sahanın diri örtü durumu
• Diri örtü türü(ağaç, ağaçcık,
çalı vb.)
• Karışma oranları
• Kapalılığı
• Ortalama boyu
• Toprak yüzeyindeki çapı
• Örtü grubu tayini
• Proje sahası çevresindeki
verimli orman durumu
• Hayvanlar(biyotik
zararlılar)
• Yangın, don, rüzgar, kar,
fırtına vb. (Abiyotik
zararlılar)
YETİŞME ORTAMI FAKTÖRLERİ
Yetişme Ortamı: Bir ekosistemde belirli canlı
topluluklarından oluşan yaşama birliğini
etkileyen, fakat bu canlıların işlevleri ile de
etkilenen yeryüzü şekli, iklim, anakaya-toprak
ve canlılar faktörlerinin oluşturduğu bir bütün
olarak tanımlanmaktadır.
Orman: Ağaçlar, diğer bitkiler, fauna,
mikroorganizma, toprak, hava, su ve iklim
gibi faktörlerin karşılıklı etki ve ilişki içinde
bulunduğu bir sistemdir. Bu sistem «ORMAN
EKOSİSTEMİ» olarak tanımlanmaktadır. 6
Ağaçlandırma çalışmalarının ilk adımı olan
proje düzenleme çalışmalarında orman
ekosistemini oluşturan tüm faktörlerin
incelenmesi (analiz) ve yorumlanması
(sentez) zorunludur.
7
YETİŞME ORTAMI FAKTÖRLERİ
• Uygulama Projesi Türünün Belirlenmesi:
• Büroda elde edilen bilgiler ile arazi etüdünde elde edilen
anakaya, toprak, iklim, bakı, yükselti ve mevcut flora gibi
yetişme muhitini oluşturan faktörler birlikte ve tek tek
analiz yapılarak yorumlanır. Diri örtü tipine, erozyon
şekline ve şiddetine, yüzeysel taşlılığa, yamaç eğimine,
toprak özelliklerine ve analiz sonuçlarına göre yapılacak
“Uygulama Projesi Türü” (ağaçlandırma, erozyon
kontrolü, sel kontrolu, yeşil kuşak, tarla ve yol kenarı
ağaçlandırmaları, rehabilitasyon, mera ıslahı vb. projeler)
belirlenir. Uygulama Projesi Türü idare ile koordineli
olarak belirlenir.
Yetişme Ortamı Şartları
İklim
Toprak Vejetasyon
Topografya
9
YETİŞME ORTAMI FAKTÖRLERİ VE ARALARINDAKİ İLİŞKİLER
İKLİM
10
İklim
Sıcaklık
Yağış
Yağışın Dağılımı
Nemlilik
Buharlaşma
Donlu Günler
11
İklim
Bir yerde uzun süre devam eden atmosferik olayların ortalamasıdır.
İklim elemanları: Işık, sıcaklık, hava nemi, yağış, yağışın şiddeti ve yağışın
dağılımı, buharlaşma, don ve rüzgârdır.
İklim elemanları;
Bitki örtüsünün dağılışını,
Vejetasyonun tür ve kapalılığını,
tayin eder.
İklim elemanlarının bireysel olarak etkilerinden çok, toplu etkileri önemlidir.
a) Işık: Işığın kaynağı güneştir. Işığın en önemli fonksiyonu;
Hayat için gerekli olan enerjinin kaynağını oluşturması,
Bitkiler için fotosentez olayını gerçekleştirmesi,
Bitkilerin büyüyüp şekillenmesinde etkili olması,
Tohumların çimlenmesinde etkili olması,
Transpirasyonu artırması,
dır.
12
b) Sıcaklık:
Sıcaklığın kaynağı güneş ışınlarıdır. Güneşten gelen kırmızı ötesi
ışınlar dünya yüzündeki cisimlere çarpınca ısı enerjisi haline dönüşür ve
onları ısıtır. Sıcaklık üzerinde etkili olan faktörler; enlem derecesi, bakı,
arazi şekli, denizden yükseklik, toprağın mekanik bileşimi ve
vejatasyondur.
Sıcaklığın;
Bitkilerin gelişmesi,
Toprak ve humus oluşumu,
Bitkiler üzerinde transpirasyonu artırması,
Solunumu artırması (37derece),
Fotosentezi artırması (30 dereceye kadar),
Vejatasyonu başlatması veya durdurması,
gibi etkileri mevcuttur.
13
Genel olarak bitkilerin fotosentezi 0 – 5 ºC arasında başlar, 20 – 30
ºC arasında en yüksek değerini bulur, 40 – 50 ºC’den sonra ise
durur.
Bitkilerin hayati faaliyetlerini gösterdiği ( tomurcuklanma,
tomurcukların patlaması, yapraklanma, çiçek açma, odun artımı
vs. ), ortalama sıcaklıkların +10 ºC üzerinde olan ayları kapsayan
devreye “vejetasyon devresi” denir.
Bitkilerin boy artımı yeterli toprak neminin bulunması durumunda
ilkbaharda, çap atımı ise yazın olur.
Ormancılıkta; ortalama sıcaklık, ortalama yüksek sıcaklık,
ortalama düşük sıcaklık, en yüksek sıcaklık derecesi ve günü, en
düşük sıcaklık derecesi ve gününün tespiti mutlaka gerekmektedir.
14
Sıcaklık ekstremlerinin bitkiler üzerindeki etkileri; Optimum
sıcaklıktan bitkinin en yüksek gelişim gösterdiği sıcaklık anlaşılırken
“eksrem sıcaklık“tan da biyolojik olayların hızının azaldığı, bitkilerin
yaşamını etkileyen yüksek yada düşük sıcaklıklar anlaşılır
.
Çok düşük sıcaklıkların bitkiler üzerinde meydana getirdikleri
zararlara “don zararları” denilmektedir.
Donma, hücre zarının çatlaması ve madde dolaşımının durması
şeklinde meydana gelen mekanik bir olaydır. Bitkilerin düşük
sıcaklıktan zarar görmeleri, bitki türüne, en düşük sıcaklığın
derecesine, donun ani olarak meydana gelip gelmediğine,
dokuların su içeriğine göre değişir.
Orman ağaçlarının bir çoğu vejatasyon devresinin sonuna doğru
protoplazmalarındaki suyu azaltarak don zararından etkilenmezler.
15
Düşük sıcaklıklarda dış ve iç sıcaklıkları arasında oluşan ısı farkı nedeniyle
meydana gelen gerilim ve basınç “don çatlağı”nı meydana getirir.
Su miktarı çok olan topraklar donunca topraktaki suyun hacmi genişler ve toprak
yüzüne doğru bir kaldırma basıncı gelişir.Toprak kalkarken özellikle genç fideleri
de birlikte kaldırır.Sıcaklık artınca buzlar çözülür ve toprak tekrar yerine
oturur.Fakat fidanların kökleri açıkta kalır ve soğuktan donar. Buna “don atması
veya don vurması” denir.
Düşük sıcaklıklarda toprak suyu yoğunluğunun artmasından (toprak sıcaklığının
25 dereceden sıfır dereceye düştüğü zaman suyun yoğunluğunun iki kat arttığı,
kökler tarafından alınmasının ise 2,5 kat defa azaldığı tespit edilmiştir.) dolayı bitki
köklerinin su alması güçleşir. Toprakta alınabilecek su olsa bile bir su kıtlığı
meydana gelir.
Bu durumda esecek bir rüzgar transpirasyonu artıracağı ve gerekli su temin
edilemeyeceği için “fizyolojik kuraklık” meydana gelir.
16
Çok yüksek sıcaklıkların bitkiler üzerindeki etkileri; Sıcaklık arttıkça
solunum da arttığından solunum için harcanan enerji ve organik madde
harcaması da artar. Fotosentezle üretilen maddelerin solunumla
tüketilen maddeleri karşılayamaz duruma gelmesine “açlık ölümü” denir.
Transpirasyonla harcanan su, kökler tarafından alınabilen sudan fazla
oluca “susuzluk ölümü” meydana gelir.
Kuraklık zararlarını azaltmak için kurak ve yarı kurak bölgelerde;
Derin toprak işlemesi yapmak,
Derin dikim yapmak,
Ot alma ve çapayı zamanında yapmak,
Çapayı derin yapmamak, mümkünse fidan çevresinde malçlama
yapmak, mümkünse sulama yapmak,
gerekir.
17
c)Hava nemi: İklimi oluşturan ögelerden biri olan nem, atmosferde
buhar halinde tutulan su olup belli koşullarda yoğunlaşarak yer
yüzüne düşer. Hava nemi ekosistemin su kaybı üzerinde etkilidir.
Hava nemi sıcaklık, denizden yükseklik, denize uzaklık, rüzgar
durumu,mevsimler ve bitki örtüsü gibi faktörlerden etkilenmektedir.
Hava nemi ile bitkiler arasındaki ilişkiler; Havada nem açığı
arttıkça buharlaşma da o kadar artacağından bitkide pörsüme
başlar.
Bitkiler için “kuraklık” bağıl hava neminin %30 un altına
düştüğü,rüzgar hızının 5 m/ san. üzerine çıktığı, hava sıcaklığının da
25 dereceyi geçtiği zaman başlar.
Hava nemi azlığı üst toprak nemini etkiler. Buharlaşmanın olduğu 0-
20 cm üst toprak tabakasının nem miktarı 20 mm nin üzerinde ise
kuraklık zararı sınırlı olacak, 10 mm nin altına düştüğünde ise
bitkilerde kuraklık zararı çok olacaktır.
18
Nemin Ormana Sınır Çekmesi:
• Bir yerde doğal olarak ormanın oluşabilmesi için;
• Kuzey Yarım Kürede Mayıs-Haziran- Temmuz ayları ortalama bağıl
nemi > % 50 ise yağmur miktarı 50 mm yeterlidir.
• Bağıl nem < % 50 ise yağmur minimum 100 mm olmalıdır.
• Bağıl nem;
• gölgeli bakılarda,
• derin topraklarda,
• ağır bünyeli topraklarda,
• şiddetli rüzgar almayan yerlerde,
• çukur alanlarda daha fazladır.
19
d)Yağış: Yağış miktarı ,belirli bir sürede belirli bir alana düşen
atmosferik nemin miktarıdır.
Yağışlar üzerinde etkili olan faktörler;
Enlem dereceleri,
Denizden yükseklik,
Nemli rüzgarların geldiği yön, bakı, soğuk ve sıcak su
akıntıları, büyük su yüzeyleri ve ormanlardır.
Yağışların miktarı, şiddeti, süresi, şekli gibi çeşitli karakteristikler;
Toprak erozyonu,
Toprağın su ekonomisi,
Bitkilerin yayılışı ve gelişimi,
üzerinde etkilidir.
Bu nedenle en yakın yerdeki meteoroloji istasyonunun en az 10
yıllık ölçme değerleri alınır. Alınacak değerler şunlardır;
Ortalama Yağış Miktarı(mm)
Günlük En Çok Yağış Miktarı(mm)
Yağış >10mm Olan Gün sayısı
Saatlik Max.Yağış(mm)
20
Yağış etkenliği, iklim tipleri ve iklim tiplerinin ifadesi: Bir yerde
yağış sularının bitki gelişmesi bakımından topraktaki miktar ve
durumuna “yağışların etkenliği” denir.
Sıcaklık ile yağış, yağış ile buharlaşma, yağış ile doygunluk açığı
arasındaki ilişkiler matematik formüller halinde gösterilmekte, bir
bölgenin yağış etkenliği ve buna dayanarak iklim tipleri “nemli”, “yarı
nemli”, “yarı kurak”, “kurak” şeklinde deyimlerle karakterize
edilmektedir.
Genel olarak bir bölgeye düşen yağış miktarı buharlaşan miktardan
fazla ise o bölge iklimi “nemli” eğer buharlaşma yağış miktarından
fazla ise o bölge iklimi “kurak” olarak nitelenir.
İklim tipleri ile ilgili olarak geliştirilmiş bir çok formüller ve yöntemler
vardır. Biz, bunlardan Türkiye şartlarına uyan ve uygulaması kolay
olan “Erinç Formülü”nü kullanmaktayız.
21
ERİNÇ YAĞIŞ ETKİNLİĞİ İNDİSİ
Erinç Formülü:
Yıllık ortalama yağış miktarı(mm)
Yağış etkenliği indisi = ---------------------------------------------
Yıllık ortalama yüksek sıcaklık(°C)
22
Rüzgar:
Hava hareketleri ve Rüzgarın;
fiziksel çevre üzerinde kurutucu etkisi(buharlaşma ile su kaybı
artar. su alımı azalır, ölü örtü ayrışmasını engeller),taşıyıcı etkisi
(toprak tanecikleri,ölü örtü, kar), nem ve karbondioksit dengesini
sağlama etkisi vardır.
Rüzgarın mekanik etkileri “rüzgar devriği” veya “rüzgar kırığı”,
“bayrak oluşumu”dur.
Fizyolojik etkileri ise; kış kuraklığı, organik madde üretiminin
azalması, çiçek tozlarının ve tohumlarının dağılmasıdır.
Bitkilerin dağılışı ve gelişimi üzerinde ,
Bitkilerin morfolojisi ve anatomisi üzerinde,
Buharlaşma ve fotosentez üzerinde,
önemli etkisi vardır.
Rüzgarın yönü, şiddeti arazi yapısına göre değişmektedir. Sırt,
boyun ve tepelerdeki rüzgar hızı daha fazladır. Rüzgar erozyonu
ile mücadele edebilmek için rüzgarın ana yönü ve şiddetinin
bilinmesi gerekmektedir.
23
Topografya Mevkii
Denizden Yükseklik
Bakı Meyil
Yüzey Şekli
TOPOGRAFYA
24
1-Mevki, genel ve özel mevki olmak üzere ikiye ayrılır:
a) Genel mevki : Yöreye verilen genel adı(enlem ve boylam dereceleri),
denize olan yatay uzaklığı, jeomorfolojik yapıyı içerir.
Genel mevkiinin iklim ve bitki örtüsü üzerinde etkileri;
1.Enlem dereceleri kuzey ve güneye doğru büyüdükçe sıcaklık düşmekte
yağış miktarı ve rejimi değişmektedir.
bitki toplumlarının yayılışı etkilenmektedir.
2.Denizden uzaklaşıldıkça deniz ikliminden karasal iklime geçilmektedir.
3.Ekstrem özelliklere sahip olan çok yüksek yerler,sivri tepeler ve çukurlar
bitkilerin yetişmesine sınır çekebilmektedir.
b) Özel mevki : Yöresel ismi(Hasandağı ormanı,melendiz meşe ormanları),
denizden yükseklik, bakı, eğim, arazi yüzü şekli (Röliyef) ve komşu çevre
gibi özelliklerle tanımlanır.Bu faktörlerin diğer faktörler üzerindeki etkileri;
2- Denizden yükseklik; Toprak özellikleri, iklim ve vejetasyon yapısı
üzerinde etkili olmaktadır.
25
Denizden belirli bir yüksekliğe kadar (ülkemizde 2000-2500 m);
Sıcaklık düşmekte,
Havanın su tutma kapasitesi (doygunluk nemi) azalmakta,
Buna karşın bağıl nem, yağış ve rüzgar artmakta,
Düşük sıcaklık, fazla nem ve yağıştan dolayı bazlar
yıkanmakta,
Toprak reaksiyonu asit özellik göstermekte,
Toprakta biyolojik aktivite tamamen durabilmekte,
Taabii gençleştirme ve ağaçların beslenmesi güçleşmekte,
Ağaçlandırma faaliyetleri zorlaşmakta,
Vejatasyon devresi kısalmakta,
Sıcaklığın ve yağışın etkilenmesine bağlı olarak “ düşey orman
zonları” oluşmaktadır.
26
3- Bakı:
Bakı;bir yerin sıcaklık, yağış durumu, don etkisi ve güneş ışınlarını
alması bakımından etkilidir.
Ülkemizde kuzey, kuzeydoğu, kuzeybatı ve doğu bakıları genel olarak
gölgeli bakılardır.
Gölgeli bakılarda, aynı bölgedeki güneşli bakılara göre toprak daha
nemli, daha serin ve buharlaşma daha azdır.
Vejatasyon devresi daha geç başladığı için ilk bahar don zararı daha
azdır.
Meşcere kapalılık derecesi daha yüksektir.
Karlar daha yavaş eridiğinden toprağa sızan su miktarı daha
fazladır.
Vejatasyon devresi daha kısadır.
Güney, güney doğu, güneybatı ve batı bakılar ise güneşli bakılar olup
daha sıcaktır, ısınma fazla olduğundan nem kaybı daha fazladır,
Don tehlikesi gölgeli bakılara göre daha fazladır.
Bakı, sahaya dikilecek tür seçimi, dikim zamanı ve tesis amacının
tespiti bakımından önemlidir.
27
4 -Eğim:
Arazi eğimi arttıkça;
Yağış sularının yüzeysel akışı artar,
Erozyon tehlikesi çoğalır,
Toprak derinliği azalır,
Don tehlikesi azalır,
İskeletçe zengin sığ ve kurak topraklar oluşur,
Toprak işleme metotlarının seçimi ile ekipman seçiminde belirleyici
bir faktördür.
5- Arazi yüzü şekli ( Rölyef ) : Bir yerin özellikleri ile toprakların su ve
besin maddesi ekonomisi üzerine etkilidir. Ova, yamaç, sırt, tepe, etek,
çukur vb. deyimlerle tanıtımı yapılmaktadır.
Sırt ve sırta yakın yamaç kısımlarında topraklar sığ, fakir ve kurak olurlar.
Çukur yerlerde ise soğuk hava bitki gelişmesini engelleyecek kadar fazla
miktarda toplanıp kalabilir.
Tepe, sırt ,don çukuru, kokurdan gibi ekolojik bakımdan elverişsiz arazi
şekillerinde ekonomik ağaçlandırmalar yapılmamalıdır.
Diri örtü türü 28
Vejetasyon Karışım Oranları
Diri Örtü Durumu
Bitkinin ortalama
boyu
Kapalılık
Yüzey Şekli
VEJETASYON
Bitkinin yüzeydeki
çapı
29
Vejatasyon:
Vejetasyonu, orman çalı ve çayır gibi çeşitli bitki toplulukları oluşturur.
Su harcamaları bakımından değişik derecede etkilere sahiptir. Mevcut
toprak florası o yerin su ekonomisi bakımından bir gösterge olabilir.
Ülkemiz bitki coğrafyası bakımından dünya üzerinde ayrılmış
bölgelerden;
avrupa - sibirya orman rejimi,
akdeniz orman,maki,maki-step rejimi,
iran turan step rejimi,
içine girmektedir.
Vejatasyonun;
ışık üzerinde,
sıcaklık üzerinde,
yağış oluşumu,
rüzgarın yönünü değiştirme ve hızını kesme,
su akış rejiminin düzenlenmesinde,
etkileri vardır. .
30
Toprak
Toprağın Fiziksel Özellikleri
Bünyesi
Strüktürü
Gözenekliliği
Sıcaklığı
Toprağın Kimyasal Özellikleri
Tuzluluk
Kireç
pH
Katyon Değişim Kapasitesi
Bitki Besin Elementleri
Makro Elementler
Mikro Elementler
TOPRAK
31
a)Toprağın fiziksel özellkleri: Toprağın fiziksel özellikleri
deyince toprağın tekstürü, toprak derinliği,bağlılığı, geçirgenliği,
toprak rutubeti ve buna bağlı özellikler anlaşılır.Bu sayılan
özelliklerin etüdü arazide toprak profili üzerinde yapılır.
Toprak Horizonları:
Bir toprak profili iyice incelenirse, bu profilin renk, tekstür,strüktür
vb. özellikler bakımından farklı olan ve birbiri üzerinde yatan
tabakalardan oluştuğu görülür. Bu yatay tabakalara horizon
denir. Horizonlar, klimatik, biyotik, arazi şekli ve anakaya gibi
doğal faktörlerin etkisiyle uzun zaman periyotlarında
oluşmuşlardır.
A – Horizonu ( Yıkanma Horizonu ): Mineral toprağın en üst
kısmında olan,klimatik etkenlerle doğrudan doğruya temasta
bulunan ve en fazla humus maddelerine sahip olan horizondur.
Humus etkisi nedeniyle genellikle koyu renktir.
32
B-Horizonu ( Birikme Horizonu ):
A horizonunun altında bulunan ve bu horizondan yağış suları ile
taşınarak getirilmiş maddelerin biriktiği horizondur.Bu horizon bazı
koşullarda ayrışma olaylarının da cereyan ettiği horizondur.
C-Horizonu ( Anamateryal Horizonu ):
Üstündeki B horizonunu meydana getiren horizondur. Eğer
mekanik yollarla gevşemiş ve parçalanmış ise Cv ismini
alır.Ayrışmamış sert kaya halinde ise Cn ismini alır.
a.1) Toprak türü: (tekstür)
Toprak materyalinin tane büyüklüğü bakımından bileşimini
belirleyen bir deyimdir.
Tekstür sınıfı üçtür. Bunlar;
Kum,toz ve kildir.
Toprak türü çeşitleri: Toprak türü çeşitleri toprağın içinde bulunan
toz kum ve kil oranlarına göre sınıflandırılmaktadır.
Bunlar;kum,toz,kil,balçıklı kum, kumlu balçık, killi balçık, balçıklı
kil’dir.
33
a.2) Toprak Strüktürü:
Toprak taneciklerin oluşturan kum, toz ve kilin istiflenmesidir.
Toprağın üç ana strüktür sınıfı vardır.
Tek tane strüktürü,
Masif strüktür,
Kırıntı strüktürü,
a.3) Toprak Taşlılığı:( Toprağın iskelet miktarı)
Toprağın iskelet miktarı denilince ,çapları iki mm den büyük olan mineral
parçaları anlaşılır. Taş ve çakıllar toprağın su tutma kapasitesi, geçirgenliği,
besin ve sıcaklık ekonomisi üzerinde önemli bir role sahip olduğundan her
horizon için veya her 30 cm toprak derinliği için hacmen % olarak tespit edilir.
34
Tanım Profilin İskelet %’si
Taşsız-az taşlı 0-25
Orta taşlı 26-50
Çok taşlı 51-80
İskelet ( litosolik ) 81-100
Yüzeysel Taşlılık Oranı (%)
Taşlılık Sınıfları
Toprak Derinliği
Derinlik ( cm ) Tanımı
0-30 Sığ
31-60 Orta derin
61-120 Derin
a.4)Toprak derinliği: Sert anakaya üzerinde yatan ince taneli gevşek
mataryalin kalınlığıdır. Buna «mutlak toprak derinliği» denir. Köklerin yayılabildiği
derinliğe ise «fizyolojik toprak derinliği» denir.
a.5)Toprak rengi:
Toprak rengi,bilinen renklerden hangisine benziyorsa o terim kullanılarak
tanıtılabilir.Her horizon için tespit edilir.
Toprak rengi bir takım toprak özelliklerini ifade etmesi ve genetik horizonların
,dolayısı ile klimatik toprak tiplerinin ayrılması bakımından büyük bir önem
taşır.
Örneğin alacalı renk, kötü dranaj koşullarını,fazla koyu renk organik
madde fazlalığını, açık soluk renk aşırı yıkanma olaylarını gösterir.
35
a.6)Toprağın Humus Miktarı:
Toprakta ne kadar çok humus varsa genel olarak rengi o kadar koyu olur.
Toprak organik maddesinin(humusun) arazide tanıtımı laboratuar
analizlerine göre belirtilir.
Organik madde%’si
1’den az humus bakımından pek az
1-2 humus bakımından fakir
2-5 orta derecede humuslu
5-10 humus bakımından zengin
10-15 humus bakımından çok zengin
15-30 turbamsı
30 dan çok turba
Humus tipleri:
Ham humus,
Çürüntü tipi humus,
Mul tipi humus,
36
a.7) Kök Yayılışı:
Bitki köklerinin toprakta inebildiği derinlik ile topraktaki kök
yoğunluğunu ifade eder.Topraktaki su, hava ve besin ekonomisi
hakkında bilgi vermesi ,horizonların su geçirgenliği ve havalanması
hususunda etkili bulunduğundan önemlidir.
a.8) Drenaj:
Toprağın su tutma kapasitesini aşan fazla suyun toprak içinde
yanlara ve aşağı doğru sızıp gitme hareketidir.Buna<toprağın
geçirgenliği”denir.Aşırı drenaj, iyi drenaj, zayıf drenaj olarak ifade
edilir.
Drenaj toprağın;
Tekstür ve strüktürüne,
Toprağın kuru ve nemli oluşuna,
Suyun akıcılığına ,
Bağlıdır.
Orman topraklarının rutubet ekonomisi denilince, bitkilere gerekli
suyun topraktaki durumu anlaşılır.
37
a.10) Toprak Tipi:
Toprak tipini oluşturan faktörler,iklim, biotik faktörler, arazi yüzü
şekli,anakaya ve zamandır.Ülkemizde bulunan en önemli toprak
tiplerinden bazıları;esmer orman toprağı, rentzina, terra rossa, terra
fuska,ranker, alüvyal topraklar, kireçli regosoller,iskelet topraklar ve
kırmızı balçık topraklardır.
b)Toprağın Kimyasal Özellikleri:
Toprak reaksiyonu,kireci ve tuzluluğu
b.1)Toprak Reaksiyonu (pH): Toprak pH’sı bir toprak çözeltisindeki
asitliği veya alkaliliği tanımlayan bir ölçüdür.Asitliğin miktarı H+ ve OH-
iyonlarının konsantrasyonuna bağlıdır.
pH logaritmik birim şeklide ölçülür.pH bir birim artarsa,H konsantrasyonu
10 kez azalır. Örneğin pH 4’te pH 7’ye göre 1000 kat fazla H+ iyonu
vardır.
38
pH kademeleri 0-14 arasındadır. Ancak toprak tepkimesinin normal
aralığı 5-8,5 olup bunun üstünde ve altındaki değerler çoğu bitki
için ciddi sorunalr oluşturur.
Toprak pH sı doğrudan ve/veya dolaylı olarak toprak içersinde
meydana gelen birçok fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayı etkiler.
Toprak reaksiyonu ile canlılar arasında sıkı bir ilişki vardır.Örneğin
düşük Ph’larda Ca,Mg,K alınamazken yüksek pH’larda Fe, P, Mn
alınamaz. Mesela,mantarlar 4-5, bakteriler ise 6-8 pH larda daha
etkindir.
Toprak Reaksiyonu
Reaksiyon Sınıfı pH Reaksiyon Sınıfı pH
Ekstrem Asit <4,5 Nötr 6,6-7,3
Çok Kuvvetli Asit 4,6-5,0 Hafif Alkali 7,4-7,8
Kuvvetli Asit 5,1-5,5 Orta Alkali 7,9-8,4
Orta Asit 5,6-6,0 Kuvvetli Alkali 8,5-9,0
Hafif Asit 6,1-6,5 Çok Kuvvetli Alkali >9,0
39
Kireç:
Topraktaki kireç miktarı bitkiler için çok önemlidir. Temel kireç
bileşikleri; kalsiyum, magnezyum, karbonatlar ve dolomittir.
Labaratuvar koşullarında, karbonat miktarı nicel olarak belirlenerek
% toplam CaCO3 miktarı cinsinden ifade edilir.
Toprak kireç içeriği sınıflaması genel olarak tablodaki gibi
yapılmaktadır.
Toprak Kireç İçeriği %CaCO3
Az Kireçli 0-4
Orta Kireçli 4-8
Kireçli 8-15
Çok Kireçli 15-30
Çok Fazla Kireçli 30-55
Marn >55
Karbonatlar,toprak kırıntılılığını artırır.Toprak reaksiyonunu ve biyolojik
aktiviteyi yükseltir.Besin elementlerinin(Fe,K,Mn,Cu) topraktan yeterli
derecede alınamaması etkisi vardır.
40
b.2)Tuzluluk:
Toprağın tuzluluk kavramı, birim hacimdeki toprakta bulunan
çözünebilir tuzların miktarını belirtir. Genellikle Cl ve SO4 anyonlarının
2 değerli katyonlarla ,özellikle Ca,Mg,ve Na ile oluşturdukları tuz
bileşiklerinden kaynaklanmaktadır.
Toprak tuzu laboratuvar koşullarında elektrik geçirgenlik ölçüm
cihazıyla belirlenir ve veriler tablodaki sınıflandırmaya göre yapılır.
Tuzluluk Sınırı (mS/cm) Tanımlaması
<2 Tuzsuz
2-4 Az Tuzlu
4-8 Orta Tuzlu
8-16 Çok Tuzlu
>16 Aşırı Tuzlu
41
Profil Noktalarının İşaretlenmesi
Profil Açılması
Toprak Horizonlarının
Tespiti
Toprak Örneği Alınması
Toprak Analizi ve Değerlendirilmesi
PROJE TANZİMİNDEN ÖNCE ARAZİDE YAPILACAK İŞLER
. Buraya kadar incelediğimiz yetişme muhiti faktörleri
ormancılık faaliyetlerinde önemli bir yere sahip olup;
Ağaçlandırmanın amacı,
Tür ve orijin seçimi,
Örtü Temizliği ve zamanı,
Toprak işleme zamanı ve yöntemleri,
Dikim zamanı ve yöntemleri,
Bakım zamanı ve yöntemleri,
bu etkenlerin analiz ve yorumlanmasına göre
belirlenmektedir
42
PROJELERDE AMAÇ VE PROJE TÜRÜNÜN
BELİRLENMESİ
PROJELERİN HAZIRLANMASI VE ONAYLANMASI
43
Faaliyet Türünün
Belirlenmesi
Proje Amacının Belirlenmesi
Ekipman Belirlenmesi
Dikilecek Tür ve Orjinin Tespiti
Poz Numaralarının Belirlenmesi
Haritaların Tanzimi
Projenin Büroda ve Arazide Kontrolü
Proje Onayı
Proje Tanzimi
top related