ahozko ipuinak 2
Post on 11-Jul-2015
398 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Ahozko ipuinak egile ezagunik ez
dauzkaten antzinako kontakizunak dira.
Bi bidetatik iritsi zaizkigu:
★ Belaunaldiz belaunaldikoak.
★ Biltzaileei ezker.
Ahozko ipuinen jatorria oso zaharra da.
Zaharrenak ia K.a. 2000 urtearen
ingurukoak dira. Mila eta bat gau adibidez.
Ipuinak ez dira modu epelean kontatzen,
kontalariak eskuekin, begiekin etab.
laguntzen dio kontakizunari.
1- Ipuinetan esaldiak laburrak eta argiak
dira.
2- Deskribapen gutxi eta ekintza asko.
3- Formulak erabiltzen dira ipuinak hasteko
eta amaitzeko, adibidez behin bazen...
Hasiera: Ipuina osatuko duten elementuen
aurkezpena da. Laburra eta argia da.
Korapiloa: Ipuinaren zati nagusia da.
Hasieran aurkeztu dena martxan jartzen
da.
Amaiera: Ipuinaren gakoa da. Amaiera ia
beti ona izaten da.
Orain ipuin bat aterako da, ipuinen egitura
erakusteko:
Bazen behin hiru txerri, bere amarekin bizi
zirenak. Egun batean amak etxetik joateko
esan zion hiru txerriei, eta azkenean
etxetik joan ziren.
Hasiera:
Txerriak etxe bat egitea pentsatu zuten,
lehen txerriak pajazko etxea egite
pentsatu zuen, bigarrena makilez eta
hirugarrenak ladriloz.Bi txerriek hirugarren
txerriez barre egiten zuten ez zuelako
amaitzen. Otxoak lehen eta bigarren
txerrien etxeak bota zituen puzten. Baina
hirugarren txerriaren etxea ez. Ipurdia erre
eta gero, handik iez egin zuen.
Korapiloa:
Azkenean hiru txerriek poz-pozik bizi ziren
denek ladrilozko etxean.
Hala bazan ala ez bazan, zar dadila
kalabazan, eta atera dadila Durangoko
plazan.
Amaiera
Elementu berdintsuak dauzkate.
Protagonistak helburu bat lortu behar du,
beti dago gaizto baten bat bidea
ostopatuko diona. Eta amaitzeko,
gehienetan, amaiera zoriontsua izaten
dute.
Ipuinaren elementuak:
Ez da erraza sailkapena egitea. Mito,
eleazahar eta ipuin miragarrien
bereizketan dago arazorik handiena.
Kristautasunak ipuin askotan eragin zuen
eta sarritan agertzen dira mitologiako
pertsonaiak kristau-erlikioko pertsonaiekin.
Hauek dira euskal mitologiako pertsonaiak:
Lamia: Erreka zokoetan
bizi dira, urrezko orraziz
orrazten dute ilea, eta
hankak ahate batenak
dira.
Jentilak: Kristo
aurretik bizi izan
ziren pertsonaia
handi eta indartsuak
ziren.
Olentzero: Jesusen
jaiotza gertatzean
menditik herrira jaitsi zen
berria ematera.
Tartalo: Haitzetan bizi
den begi bakarreko
izakia da, gizakiak jaten
ditu.
Pertsonaia eta objektu magikoak azaltzen
dira ipuinotan. Fantasioaskoak direla esan
daitezke. Jeinuak edo sorginak azaltzen
dira gizakien lurralde berean adibidez.
Askotan protagonistak gazteak dira.
Nekazarien eguneroko ohiturak azaltzen
dira mota horietako ipuinetan. Umore asko
egoten dira ipuin horietan.
Txistea ipuin mota bat da. Pertsonaiak,
tokiak eta objektuak aldatu egin dira
denboran zehar.
Jendeak berezienak direla esaten du.
Izenak esaten duen bezala erritmoa
daukaten ipuinak dira.
EGILEA: ISABEL 1E
top related