akademia rolnicza w krakowie im. hugona kołłątaja

„„DYNAMIKA WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW DYNAMIKA WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW HYDROLOGICZNYCH ORAZ HYDROLOGICZNYCH ORAZ

FIZYKO-CHEMICZNYCH FIZYKO-CHEMICZNYCH PARAMETRÓW JAKOŚCI WODY POTOKU PARAMETRÓW JAKOŚCI WODY POTOKU

LEŚNICKIEGO”LEŚNICKIEGO”

Praca powstała na podstawie badań obozu naukowego w miejscowości Leśnica na Słowacji w roku 2007

„„DYNAMIKA WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW DYNAMIKA WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW HYDROLOGICZNYCH ORAZ HYDROLOGICZNYCH ORAZ

FIZYKO-CHEMICZNYCH FIZYKO-CHEMICZNYCH PARAMETRÓW JAKOŚCI WODY POTOKU PARAMETRÓW JAKOŚCI WODY POTOKU

LEŚNICKIEGO”LEŚNICKIEGO”

Praca powstała na podstawie badań obozu naukowego w miejscowości Leśnica na Słowacji w roku 2007

Plan prezentacji:

1. Miejsce badań1. Miejsce badań

2. Charakterystyka terenu badawczego2. Charakterystyka terenu badawczego

3. Metodyka3. Metodyka

4. Wyniki i analiza4. Wyniki i analiza

5. Wnioski5. Wnioski

1. Miejsce badań:Badania zostały przeprowadzone podczas obozu

naukowego w miejscowości Leśnica na Słowacji, za przejściem granicznym Szczawnica-Leśnica. Są to

Pieniny Małe.

Zlewnia potoku Leśnickiego jest obiektem badań naszej Zlewnia potoku Leśnickiego jest obiektem badań naszej sekcji od 13 lat.sekcji od 13 lat.

Bazą naszego koła naukowego na wyjeździe było pięknie Bazą naszego koła naukowego na wyjeździe było pięknie krajobrazowo położone schronisko „Chata Pieniny” nad krajobrazowo położone schronisko „Chata Pieniny” nad

Potokiem Leśnickim, 500m od Dunajca . Potokiem Leśnickim, 500m od Dunajca .

Termin obozu 14-19 wrzesień 2007.Termin obozu 14-19 wrzesień 2007.

2. Charakterystyka terenu badawczego:

• Teren objęty badaniami znajduje się w obrębie Małych Teren objęty badaniami znajduje się w obrębie Małych Pienin, w niedalekiej odległości od Szczawnicy. Miejscowość Pienin, w niedalekiej odległości od Szczawnicy. Miejscowość Leśnica położona jest w pasie przygranicznym w obrębie Leśnica położona jest w pasie przygranicznym w obrębie Pienińskiego Parku Narodowego w dolinie potoku Pienińskiego Parku Narodowego w dolinie potoku Leśnickiego.Leśnickiego.

• Potok Leśnicki o długoPotok Leśnicki o długośści 4,9 km i powierzchni zlewni 11,45 ci 4,9 km i powierzchni zlewni 11,45 kmkm22 składa się z składa się z czternastuczternastu dopływów, z których dopływów, z których siedemsiedem

jest lewostronnych i jest lewostronnych i siedemsiedem prawostronnych. prawostronnych. 

Niektóre z nich posiadają nazwy takie jak: Bystrzyk, Głęboki, Glinnik Niektóre z nich posiadają nazwy takie jak: Bystrzyk, Głęboki, Glinnik i Spod Zabanisk. Najdłuższy dopływ posiada długość 2,2 km, i Spod Zabanisk. Najdłuższy dopływ posiada długość 2,2 km, najkrótszy 0,45 km. najkrótszy 0,45 km. Źródło znajduje się na wysokości 590 m Źródło znajduje się na wysokości 590 m

n.p.m ,a w miejscu ujścia do Dunajca znajduje się na wysokości n.p.m ,a w miejscu ujścia do Dunajca znajduje się na wysokości 408 m n.p.m.408 m n.p.m.

• przeprowadzono wizję terenową dopływów Potoku Leśnickiego,przeprowadzono wizję terenową dopływów Potoku Leśnickiego,

• wykonano wielokrotne pomiary metodami hydrologicznymi wykonano wielokrotne pomiary metodami hydrologicznymi prędkości ( metodą pływakową ) i przepływów wody (metodą prędkości ( metodą pływakową ) i przepływów wody (metodą wolumetryczną) w wytyczonych przekrojach wodowskazowych,wolumetryczną) w wytyczonych przekrojach wodowskazowych,

• za pomocą miernika „microcomputer C1-316” pomierzono pH, za pomocą miernika „microcomputer C1-316” pomierzono pH, temperaturę wody oraz zawartość tlenu rozpuszczonego temperaturę wody oraz zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie, w wodzie,

• za pomocą manometrycznego aparatu do BZT „OxiTop IS 6” za pomocą manometrycznego aparatu do BZT „OxiTop IS 6”

wykonano pomiary BZT5 w wybranych dopływach Potoku wykonano pomiary BZT5 w wybranych dopływach Potoku Leśnickiego (metoda respirometryczna-Leśnickiego (metoda respirometryczna- bezrtęciowy bezrtęciowy elektroniczny elektroniczny czujnik ciśnienia),czujnik ciśnienia),

• obliczono powierzchnię wybranego przekroju poprzecznego obliczono powierzchnię wybranego przekroju poprzecznego koryta,koryta,

• obliczono wielkość odpływu jednostkowego.obliczono wielkość odpływu jednostkowego.

3. Metodyka:3. Metodyka:

• dopływy Potoku Leśnickiego pod względem

morfologicznym są najczęściej źródłami typu zboczowego o hydraulice wypływu descensyjnej,

• opracowano profil podłużny Potoku Leśnickiego oraz sporządzono przekrój 16. Określono pole przekroju poprzecznego koryta na podstawie metody analitycznej. Otrzymane wyniki porównano z sytuacją z lat poprzednich.

4. Wyniki i analiza:4. Wyniki i analiza:

p.p. 350,00

Odległości [km]

Rzędne potoku

59

0,0

00

0,2

5

0,5

0,8

1,1

5

1,7

2,2

5

2,7

3,0

5

3,8

4,3

5

4,9

57

0,0

0

53

5,0

0

50

0,0

0

48

0,0

0

47

0,0

0

46

0,0

0

45

0,0

0

44

0,0

0

43

0,0

0

42

0,0

0

40

8,0

0

średni spadek %I = 12 [%]L = 4,9 [km]

Profil podłużny Potoku LeśnickiegoProfil podłużny Potoku Leśnickiego

• kolejnym punktem badań było przeprowadzenie pomiarów przepływów średnich na poszczególnych dopływach potoku Leśnickiego metodą wolumetryczną,

• na 14 dopływach pomierzono ilość przepływającej wody oraz czas jej przepływu,

• wyniki zestawiono tabelarycznie, porównano z wynikami z lat wcześniejszych oraz zilustrowano wykresem.

LpLp

Przepływ Przepływ średni średni 20072007

Przepływ Przepływ średni średni 20062006

Przepływ Przepływ średni średni 2005 2005

Przepływ Przepływ średni średni 2004 2004

Przepływ Przepływ średni średni 20032003

Przepływ Przepływ średni średni 20022002

[dm[dm33· s· s-1-1]] [dm[dm33· s· s-1-1]] [dm[dm33· s· s-1-1]] [dm[dm33· s· s-1-1]] [dm[dm33· s· s-1-1]] [dm[dm33· s· s-1-1]]

11 29,5229,52 4,194,19 18,0618,06 6,956,95 5,035,03 10,6310,63

22 21,0721,07 3,983,98 10,2910,29 7,367,36 10,1110,11 8,438,43

33 17,6917,69 2,012,01 13,9613,96 5,255,25 15,5515,55 9,569,56

44 20,3820,38 -- 12,9912,99 5,385,38 10,3810,38 12,1912,19

55 19,5119,51 -- 12,6012,60 -- 11,3811,38 13,1913,19

Wielkości przepływów w przekroju nr 7 w badanym okresie Wielkości przepływów w przekroju nr 7 w badanym okresie września w latach 2002-2007września w latach 2002-2007

Następnie obliczono średni odpływ jednostkowy Następnie obliczono średni odpływ jednostkowy z powierzchni całej zlewni i porównano go z z powierzchni całej zlewni i porównano go z

wynikami z lat poprzednich.wynikami z lat poprzednich.

Lp.Lp. Data pomiaruData pomiaru

PrzepływPrzepływPowierzchPowierzch

nianiazlewnizlewni[km[km22]]

Odpływ Odpływ jednostkowyjednostkowy[dm[dm33· min· min-1-1

haha-1-1]]dmdm33·min·min-1-1 dmdm33·s·s-1-1

1.1. Wrzesień Wrzesień 20072007 68006800 113,34113,34

11,2511,25

6,046,04

2.2. Wrzesień Wrzesień 20062006 11081108 1818,00,00 0,980,98

3.3. Wrzesień Wrzesień 20052005 24942494 41,5741,57 2,212,21

44..Wrzesień Wrzesień 20042004 18361836 30,6030,60 1,661,66

55..Wrzesień Wrzesień 20032003 23782378 39,6339,63 2,112,11

66..Wrzesień Wrzesień 20022002 23182318 38,6338,63 2,022,02

77..Wrzesień Wrzesień 20012001 17441744 29,0729,07 1,541,54

Tabelaryczne zestawienie średnich odpływów Tabelaryczne zestawienie średnich odpływów jednostkowych z powierzchni całej zlewnijednostkowych z powierzchni całej zlewni

1 – Potok Leśnicki przed dopływem ścieków1 – Potok Leśnicki przed dopływem ścieków2 - Potok Leśnicki po dopływie ścieków2 - Potok Leśnicki po dopływie ścieków3 – Dunajec przed dopływem Potoku Leśnickiego3 – Dunajec przed dopływem Potoku Leśnickiego4 – Dunajec za dopływem Potoku Leśnickiego4 – Dunajec za dopływem Potoku Leśnickiego

Względne nasycenie wody tlenem w badanych przekrojach Względne nasycenie wody tlenem w badanych przekrojach Potoku Leśnickiego i DunajcaPotoku Leśnickiego i Dunajca

Względne nasycenie wody tlenem w badanych przekrojach Względne nasycenie wody tlenem w badanych przekrojach Potoku Leśnickiego i DunajcaPotoku Leśnickiego i Dunajca

1-11 – numeryczne oznaczenie dopływów Potoku Leśnickiego1-11 – numeryczne oznaczenie dopływów Potoku Leśnickiego

Wykres z pomiaru pH

Pomiar BZT w wybranych przekrojach Potoku Leśnickiego Pomiar BZT w wybranych przekrojach Potoku Leśnickiego za pomocą „Manometrycznego aparatu do BZT OxiTop IS za pomocą „Manometrycznego aparatu do BZT OxiTop IS

6”6”

Wnioski:Wnioski:  

Na podstawie pomiarów wykonanych w roku 2007 oraz korzystając Na podstawie pomiarów wykonanych w roku 2007 oraz korzystając z wyników wcześniejszych naszych badań można zauważyć że: z wyników wcześniejszych naszych badań można zauważyć że:

- na rozpatrywanym terenie omawianej zlewni występują - na rozpatrywanym terenie omawianej zlewni występują przeważnie przeważnie źródła zboczowe descensyjne, zwietrzelinowe i źródła zboczowe descensyjne, zwietrzelinowe i

szczelinowe,szczelinowe,

- mieszkańcy Leśnicy nie wykazali inicjatywy aby oczyścić - mieszkańcy Leśnicy nie wykazali inicjatywy aby oczyścić koryto cieku, przez zastosowanie prostych zabiegów koryto cieku, przez zastosowanie prostych zabiegów pielęgnacyjnych; w niektórych ciekach widoczne jest pielęgnacyjnych; w niektórych ciekach widoczne jest

zarastanie przez glony i zaśmiecanie przez mieszkańców,zarastanie przez glony i zaśmiecanie przez mieszkańców,

- kilkuletnia obserwacja przekrojów na potoku Leśnickim - kilkuletnia obserwacja przekrojów na potoku Leśnickim wykazała zmiany w kształcie koryta na skutek erozji,wykazała zmiany w kształcie koryta na skutek erozji,

- stwierdzono znacznie podwyższone prędkości przepływu, - stwierdzono znacznie podwyższone prędkości przepływu, wielkości przepływu oraz odpływu jednostkowego w wielkości przepływu oraz odpływu jednostkowego w

stosunku do lat poprzednich, mogące być rezultatem stosunku do lat poprzednich, mogące być rezultatem intensywnych opadów atmosferycznych w trakcie trwania obozu,intensywnych opadów atmosferycznych w trakcie trwania obozu,

- całkowity przepływ potoku wyniósł 21,96 dm- całkowity przepływ potoku wyniósł 21,96 dm33·s·s-1-1 i jest to i jest to przepływ niższy niż w latach ubiegłych kiedy wynosił: w 2005r - przepływ niższy niż w latach ubiegłych kiedy wynosił: w 2005r -

41,60 dm41,60 dm33·s·s11, 30,58 dm, 30,58 dm33·s·s-1-1 w 2004r 39,63 dm w 2004r 39,63 dm33·s·s-1-1 w 2003r, 37,75 w 2003r, 37,75 dmdm33·s·s-1-1 w 2002r i 29,07 dm w 2002r i 29,07 dm33·s·s-1-1 2001r, 2001r,

- wszystkie badane parametry mieściły się poniżej wartości - wszystkie badane parametry mieściły się poniżej wartości krytycznych dla wód I klasy czystości,krytycznych dla wód I klasy czystości,

- zabudowa komunalna Leśnicy spowodowała czterokrotne - zabudowa komunalna Leśnicy spowodowała czterokrotne zwiększenie BZT5 w wodzie, lecz nie miała wpływu na zmiany pH zwiększenie BZT5 w wodzie, lecz nie miała wpływu na zmiany pH

wody przepływającej przez tą wieś,wody przepływającej przez tą wieś,

- wody wszystkich badanych cieków cechowały się bardzo wysokim - wody wszystkich badanych cieków cechowały się bardzo wysokim współczynnikiem nasycenia tlenem.współczynnikiem nasycenia tlenem.

[1] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w [1] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284).Nr 32, poz. 284).

[2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w [2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. (Dz. U. z dnia 5 grudnia 2002 r.).przez ludzi. (Dz. U. z dnia 5 grudnia 2002 r.).

[3] David Allan J. 1995. Ekologia wód płynących. PWN Warszawa, 36-59.[3] David Allan J. 1995. Ekologia wód płynących. PWN Warszawa, 36-59.

[4] Mazurkiewicz–Boroń G. 2002. Czynniki kształtujące procesy [4] Mazurkiewicz–Boroń G. 2002. Czynniki kształtujące procesy eutrofizacyjne w podgórskich zbiornikach zaporowych. Supl. ad Acta eutrofizacyjne w podgórskich zbiornikach zaporowych. Supl. ad Acta Hydrob., 2, PAN, Kraków, 1-14.Hydrob., 2, PAN, Kraków, 1-14.

[5] Chełmicki W. 2001. Woda zasoby, degradacja, ochrona. PWN [5] Chełmicki W. 2001. Woda zasoby, degradacja, ochrona. PWN Warszawa, 36-49.Warszawa, 36-49.

[6] Materiały z poprzednich obozów naukowych[6] Materiały z poprzednich obozów naukowych

Literatura:Literatura:

Dziękujemy za uwagę.Dziękujemy za uwagę.