antzinaroa laburpena

ANTZINAROA

Emilia Zuza Eskola

ZELTAK IBERIARRAK

FENIZIARRAK

GREZIARRAK

KARTAGOARRAK

ERROMATARRAK

IBERIAR PENINTSULAKO LEHEN

HERRIAK

HERRI KOLONIZATZAILEAK

Iberiar penintsulako herriak:ZELTAK ETA IBERIARRAK

Iberiarrak:

• Penintsulako hegoaldean eta ekialdean bizi ziren.

• Feniziaren eta greziaren koloniekin jarduten zuten salerosketan.

• Herrixka hesituak zituzten eta etxe angeluzuzenak.

• Nekazariak, abeltzainak eta artisauak ziren.

• Tributan antolatuta. Errege bat zuten.

Zeltak:• Iberiar goi lautadan eta kostalde

atlantikoan bizi ziren.

• Bere herrixkak Kastro deitzen ziren eta etxeak zirkulu formakoak.

• Tributan antolatuta.

• Abeltzainak ziren.• Zerealak lantzen

zituzten.• Metalezko objektuak

egiten zituzten.

HERRI KOLONIZATZAILEAK

• Feniziarrak:• Asiatik etorri ziren.• Itsas gizon trebeak eta merkatariak.• Andaluziako kostaldean kokatu ziren.• K. a. VII mendean etorri ziren.• Gadir, Sexi, Malaka eta Abdera koloniak sortu

zituzten.

HERRI KOLONIZATZAILEAK

• Greziarrak:• Mediterraneoko kostaldean bizi izan ziren.• Metalekin, gatzarekin eta espartzuarekinsalerosketak egiten zituzten.• Rhode, Emporion, Hemeroskopeion, etaSagunto koloniak sortuzituzten.• K.a. VI. Mendean iritsi ziren.• Greziatik iritsi ziren.

HERRI KOLONIZATZAILEAK

• Kartagotarrak:• K. a. III mendean etorri ziren Afrikatik.

• Balear uharteetan eta iberiar penintsulako ekialdean kokatu ziren.

• Beste lurralde batzuk konkistatu nahi zuten.

• Ebyssos eta Kartago Nova koloniak sortu zituzten.

• Erromatarren kontra borrokatu zuten.

GALDERAK• Aipatu iberiar herrien eta herri zelten

hiruna ezaugarri.

• Osatu taula hau:

KARTAGOREN KOLONIAK

GREZIARREN KOLONIAK

FENIZIARREN KOLONIAK

ERROMATARRAK Iberiar penintsulari Hispania izena jarri zioten.

•Erromatarren konkista:• Mediterraneoa kontrolatu nahi zuten.• Gerra punikoa: kartagotarren aurka.• K.a. 218 urtean hasi zen konkista eta

K.a. 19an amaitu.• Lehen kostalde mediterraneoa

konkistatu zuten eta azkena iparraldea.

ERROMATARRAK

• Hispaniaren antolaketa.• Probintziatan, eta gobernadorea

izendatu.• Betika, Lusitania, Tarraconensis, Gallaecia eta Carthaginensis.• Erromatar zuzenbidea gaurko legeen

oinarria da.

ERROMATARRAK• Gizartea:

• Pertsona askeak.

• Esklaboak.

• Erromanizazioa: Hispaniarrek erromatarren ohiturak bereganatu, legionarioen bidez.

• Latina ikasi zuten.

• Erromatar legeak onartu zituzten.

• Kristautasuna erlijio ofizial

bihurtu zen.

• Erromatar artea: • Eraikitzaile bikainak ziren.

GALDERAK

Noiz hasi zen erromatarren konkista?

Zer urtetan amaitu zen?

Zenbat urte iraun zuen?

Nola antolatu zuten erromatarrekHispaniako lurraldea?

Azaldu zer den erromanizazioa eta nola erromanizatu zen Hispania.

EUSKAL LURRALDEA ANTZINAROAN

EUSKAL LURRALDEA ANTZINAROAN• k.A. 1. mendean hainbat herri bizi ziren euskal lurraldean.

• Ebrotik etorri ziren.

• Erromatarrak onartu egin zituzten.

• Galtzadak eta zubiak egin zituzten mediterraneorekin konektatzeko.

ARIKETAK• Kopiatu mapa eta koloreztatu

legenda. Gero, idatzi mapako izen bakoitza taulan, dagokion tokian.

KARTAGOREN KOLONIAK

GREZIAREN KOLONIAK

FENIZIAREN KOLONIAK

HERRI ZELTAK

IBERIAR HERRIAK

GALDERAK

Ordenatu gertaera hauek, antzinakoenetik hurbilenerako hurrenkeran:

a. Emporion sortub. Hispanian bost probintzian zatituc. Gadir sortud. Kartago Nova sortue. Kristautasuna Erromatar Inperioko

erlijio ofizial bihurtuf. Erromatarrak Emporionen lehorreratu.

GALDERAK Irakurri testua eta erantzun: Amilcar erromatarren aurka borrokatu zen

armada bateko jenerala zen. Amilcar eta haren herria itsasoz heldu ziren Iberiar penintsulako kostaldera. Kartago Nova hiria sortu zuten. Amilcarren semeak Anibal zuen izena.

1. Zer herri kolonizatzailetakoa zen Amilcar?

2. Nondik etorri zen?3. Nor izan zen Anibal?

GALDERAK

Esan gertaera hauek aldi berean ala bata bestearen ondoren gertatu ziren:

● Gadiren sorrera / Emporionen sorrera.

● Gerra Punikoak / Erromatarrek Iberiar penintsula konkistatzeari ekitea.