aship intam kusrekun - lengamer.org · cucarron ll llik espalda m mish gato n nushi torcaza 5 el...
Post on 25-Sep-2018
237 Views
Preview:
TRANSCRIPT
56
NAMTRIMAI PØRØP ASHIP INTAM KUSREKUN
Aprendamos a leer y escribir en guambiano
CARTILLA DE LECTO-ESCRITURA
GUAMBIANO DE SILVIA CAUCA
CLAVE, Colombia– 2011
2
55
54
u Ullishik araña
w Wara vaca
y Yau carne
3
NAMTRIMAI PØRØP ASHIP INTAM KUSREKUN
Aprendamos a leer y escribir en nuestra idioma guambiano
BORRADOR
CARTILLA DE LECTO-ESCRITURA
GUANBIANO
CLAVE, COLOMBIA 2012
4
Trabajo realizado en el Curso de Lingüítica Aplicada Para
Comunidades Vernáculas, auspiciado por SIL
Internacional.
Autor: Marco Cesar
Revisión académica y técnica: Equipo de facilitadores en alfabetización en lenguas indígenas de CLAVE
Las ilustraciones fueron tomadas de Arte mexico 2007 con permiso de SIL Internacional
53
ñ Pañi cubio
ø Øsømpik pulga
p Palø tambor
r Pirab bañar
s Su gorgojo
sh Shau basura
sr Srulø armadillo
t Tusr árbol
tr Trik boca
ts Tsim hueso
52
Namui namtrikwan asam kusremik
a Ampik tusa
ch Chama trom-po
e ellkunchi
Lombriz
i Ishuk mujer
k Køtsø olla
l Løl cucarron
ll Llik espalda
m Mish gato
n Nushi torcaza
5
� El número de lección
� La Palabra Clave
� El Dibujo Clave
� El Cuento Principal
� La pregunta cerrada cuya respuesta es la palabra clave
� La pregunta abierta que abre un diálogo entre los alumnos sobre un tema relacionado al cuento.
� �
�
�
�
�
Ik lamøtik isua pøripe namui nam misakwan chiyu palaikui asha øyeløyukutri ampøkutri ikutri pukumikwaikøn nam øsiik wareinuk wentøsrø tap køntrai.
Katøkan isua pøripe iløyukutri namui umpu maya misak kilka ashmelan, urekwan kusrennamikweikøn, namtrikwan tørtø pørøp, tørtø lepøløkøp køntrai pulø wam muam latawei.
Katøkan isua pøripe møiwaløn namui namtrik kan patsi pilamerayupe patsøntraptikøpen, tresrø pumuatø møikutri urekwan kølølan untarantrai køn namui namtrikwan . Katø namui srømpalai chukatik køntraikøpen trurakatik øsik køntraikøn.
Intruducción
6
La página del módulo de lectoescritura contiene:
� El dibujo clave
� El sonido clave en forma mayúscula y minúscula
� El cuadro de composición—Primero descompone la palabra hasta quedar con el sonido clave y luego se construye la palabra clave empezando con el sonido.
� El cuadro de sonidos
� El cuadro de sílabas
� El cuadro de palabras construidas
� El texto controlado que contiene solamente los sonidos aprendidos.
�
�
�
� �
�
�
51
Nei møskaipe srøna yastaumai intrapkøn mamik penøtrap.
repaso
yastau yastau
yas-tau
yas
y
y
yas
yas-tau
yastau
Y r u a yas llip yem yau sh ñ y t pi pu mi mu k p i n shi ka tu llik ch m s ll yeu ma ship tau
Y a s t a u
yas-tau
Y e u t u
ye-utu
m i s h i
mi-shi
50
Kusremik 22 Yastau
Nan kanpiehi nei møskalø yastaumai ke srøperampen trupa tapkøpikøn yastau køtraipene.
Incha mapen katø yamai amtruntrap mentøpen ke nane atrukømik tapchik asønapikøn.
1. ¿Chitrø tapshik asønaikø ?
2. ¿Manakøpen ñunkucha pøsrø wepipe trøtøwei purayaikø?
7
Lección 1: pepi (P,)
Lección 2: kaupe (k)
Lección 3:nak (n)
Lección 4: nenøp (n)
Lección 5: minik (m)
Lección 6: suntø(s)
Lección 7: tasik (t)
Lección 8: munti (Repaso)
Lección 9: chumpi (ch)
Lección 10: mantrø (M)
Lección 11: parøp (r)
Lección 12: trarik (Repaso)
Lección 13: srapik (sr)
Lección 14: srulø (l)
Lección 15: wara (w)
Lección 16: sraløp (Repaso)
Lección 17: shaka (sh)
Lección 18: yaskap (y)
Lección 19: chillik (ch)
Lección 20: tsatsø (ts)
Lección 21: wañi (ñ)
Lección 22: yastau (repaso)
Contenido de las lecciones
8
KUSREMIK. 1 Pepi
Nampe namui yapuluiwan chikøpen pepape maik pepipe tretøwei unkuatamikøn. Trenchimuape namtøwei tapkømui asiyap waramikøpikuipa.
1. ¿Nampe maikwantre tap asha kateramikø ?
2. ¿Churas ñun mukøpen pepa uta mintik purøkuchen maikøpikø?
49
Tsimpe tsulakma mulliptø tsallaikøn.
Ñ n
wañi wañi wa-ñi
ñi ñ
ñ ñi wa-ñi wañi
Ñ sh r wa pi ñip a ll ñ nu ñi u y w l ñim ñun ñar i u ts pi chu ñu
w a ñ i wa-ñi wañi
p i ñ i pi-ñi piñi
n u ñ i p nu-ñip nuñip
48
Kusremik 21 Wañi
Kan kualøm nikaluløpik wañi pulapyu trupa trømpø tarøyu pinaipikøn .
Inchen yantø chap pinayai mayanayutø wañimpe katø tørtø kurøpikøn. Trek wañinkutrintø misak kuap katø køtrøncip inchipikøn.
1. ¿Nikaluløpikpe chinchen pinaya?
2. ¿Eyek purai møntraipe chi martrap isuke
ñimpe?
9
P p
pepi pipi
pe-pi p
p Pe-pi pepi
Pai pi
P e ø pe pø pip
a i A pu pe pep
I p u pup pi i
p e p i pe-pi pepi
p e p pe-p pep
p i p pi-p pip
10
KUSREMIK 2 Kaupe
Kaupe misawachane merane latrø pesrøranøpikøn chichikøpen ellkuapene kaupe nømrtik kallapikøn trekutri kaupe latrø tsalø asik chutøkucha.
1. ¿Chichikøpen ellkuapen truyupe
chimetrik kallapikø?
2. ¿Mamik ellmarik pinømøntraipe mantø
intamikø ?
47
Yautumaipe yastauwan purayamikøn
Ts ts
tsatsø tsatsø tsa-tsø tsa ts
ts tsatsø tsatsø tsatsø
ts Sh i tsa tsik chp mø a Ts m tsu tsøk lik tsøn r w ll tsu tsø tsi ship n sh y tsim tsa tsan tsin
i sh k a y ish-kay ishkay
sh u ll a shu-lla shulla
k u sh k a kush-ka kushka
46
Kusremik 20 Tsatsø
Shilupe tramai ippasrewa pirø pantriku tsatsø le wetøtrawa sruaik intraipikøn.
Intipe tru shilupe truneyupe usri pi køtsø mara pasrikwan tsatsølataik katø katø muchipik misrøpikøn tru nui tsatsø lewan katerai kutrintø.
1. ¿Shilupe tramaiya triwan kemø´ra?
2. ¿Munkøpen trek køm?
11
Kappe kippe
kaupe kaupe kau-pe Ka K
k ka kau-pe kaupe
K u kau kip pe
P e kik kap kek
a k kuk kep kup
k a u p e kau-pe kaupe
k a p ka-p Kape
k i p p e kip-pe kippe
K k
12
KUSREMIK 3 Nak
Kan kualøm kasku chanpikupe nui yau kilkamera pesrøken tun pasrøpen nak utra kaik kilkameran chishtø lawa patrøpikøn tap kilkameratø kømke.
Ichen nakpe katø kørikøntraptik palaik pilapikøn churakøn kuantrap kaike
1. ¿Kasuku champikupe kaik kilkamerane chinta?
2. ¿nakpe chiweitøpalapikø?
45
Nøpe llitsikyu wirøp llirap unan pachikui.
Ll ll
chillik chillik chi-llik lli ll
ll lli chi-llik chillik
Ll sr sh lli llap llik chi w y a llu køp chall llip ts l ll llis tsik chu kua e r i rap pi pall pell
ll i ts sha-lla shalla
a sh k a ash-ka ashka
k a sh a n ka-shan kashan
44
Kusremik 19 Chillik
Nampe kusreiyamai ampøppe chillik chllik kømø chishtø pira amønamikøn.
Trekømuisruantøpe kusrennøpik ashchap wesrankarupen, chillitikua numisa malau køripurayamikøn.
1. ¿Maik amøñatre køri purampamikø ?
1. ¿Ñimpe mailø køntrap isuke køri puram møntrappe?
13
Nak nuik nepup.
nak nak na n
n na nak
N n no nø pip
A a na i pup
K k ne nu nun
pe
ik
nep
n a k nø-k nak
n ø p e nø-pe nøpe
n u i k nu-ik nuik
N n
14
KUSREMIK 4 Nenøp
Usral merape traukutri maya murarai puakucha nenøp mentappe kewan urekwan pøstø nena srøtrøpeløkøn.
Katø usralmerakøn nui urekwan nenam kusrennøpik churassrø kaimapelø kømøntrai.
1. ¿Usralmerape traukutripuape chinchipeløkø?
2. ¿Churas usralmera pinøpene maik køntraitamake?
43
Shishkui yaskappe srøikkøn.
Y y
yaskap yaskap yas-kap yas y
y yas yas-kap yaskap
Y ch i k yas ye lik kap l w n t yau yan kua ya e y m ø shik tik yu yap s u p a yem lik pik yell
y a s k p yas-kap yaskap
y a l i k ya-lik yalik
y a p i k ya-pik yapik
42
Kusremik 18 Yaskap
Kan kualøm, kan yau yaskap kurimpasrøpen tsimmera pasrøp tøkar amtruwa chikøpik pøntrapikwan chishtø wesrua srua ampikøpikøn.
Tru ya puaikpe yaskap kasrøntrap pupene manawei chap nilinuk ashipikøn.
1. Nileløpe maikutri yaupe chikøpikwan wesru?
2. ¿Maik isuke eye purayainuk?
15
¡pikik pan nenøp!
nenøp nenøp ne-nøp ne n
n ni ne-nop nenøp
n p ne pi pek ø N nøp kik pa
n e kø pan pøn
kan nø
pø
n e n ø p ne-nøp nenøp
k ø p i kø-pi Køpi
p a n pa-n pan
Repaso
16
KUSREMIK 5 Minik
1. ¿Chuspe piyau kemørtrapya chincha chaltø kutrap kepena?
2. ¿Ñimunkucha manakøpen øyetøwei puramparkøke?
Chuspe kan løtsø nui kasumerapa piyau kemertrapya puptø sruk minik wapen ashmø puna katø nupisuyu challtø kutrap kepeñipikur. Intik katøpe nui kasupe piyau, kemøra weitrei tranen piyau minikkøpen chinchap kaimappe lelachiptinchen piyaupe ¡katø ipikøn piyu!
41
Shishkupe mish werøp sreumpu pasran.
Sh sh
shaka shaka sha-ka sha sh
sh sha sha-ka shaka
Sh l a sha shush shur nu w sh r mish shish pi pa k u i shau ka pish ke e sr tr ship shi ku kue
sh a k a sha-ka shaka
p i s h i p pi-ship piship
n u s h i nu-shi nushi
40
Kusremik 17 Shaka
Kan kualøm kasuku chilampe shaka mam chulikua yastaukutri shaka yau penasrupupikøn.
Pipik purø maikui mørøpikua pipa, mawawa maikøptø itamaitø, triku kepusra møramyu shaka nøpinammua.
Shaka pasrampuik mapen srai traukutri pupene kasuku chilampe kuaitsupikøn.
1. ¿Kauku chilampe yastaukutri chi pena sruatru?
2. ¿Manakøpen kasuku chila latawei chikøpen møramyu
pasrampuinawakuku?
17
Møpik man
minik minik mi-nik mi m
m mi mi-nik minik
M i map mø kik
m n mu mui mi
ø k man møn pik
kø
mun
nik
m ø k mø-k møk
m i n i k mi-nik minik
m u k ø mu-kø mukø
M m
18
Suntø
Kan kualøm Tesahpe nui shauwan chap tsara pesan wara tulyu koløntrai waripe pillipøløm amtrua suntø utsa ampikøpikøn.
Intipe suntøkølipe Shenku unan køp mara trupa trasønnøpikøn nui asryu tsachen
1. ¿Shenkupe chi kepentre trupa trasa?
2. ¿Eyelø namuinu tretøwei kemøntrai mantø ashchap isuke ?
KUSFREMIK 6
39
.Chuspe sreyu srewap luløp.
Repaso
sraløp sraløp sra-løp sra sr
sr sra sra-løp sraløp
sr l a sra wap rap pi L r u sre srø løp le e W Sr lu srøp pi le w R ø ma sek wa wik
sr a l ø p sra-løp sraløp
w a r a p wa-rap warap
l u s e k lu-sek lusek
38
Kusremik 16 Sraløp
Kan pailelø trupa untarai unøshik trøtøwei kantøshik sraløpik sruarkøpikøn.
Intipe møskalø ke nachaku kepampamnetø tru unøshipe sraløpikkuipe tarø purap sraløpya turkuaninkøpikøn. Møkaløpe tsapø kiship lapkøptø yapinasrø kuai wetøtrapeløkøn.
1. ¿Tru paileløpe maik unøchik sruarkikø?
2. ¿Ñimun manakøpen eyetøwei puraimøtrai maikøntrap isukø?
19
Øsømpik asan
suntø suntø sun-tø su s
s su sun-tø suntø
S t ø s a n
k u i
s u n t ø sun-tø suntø
s ø i k sø-ik søik
u s k u us-ku usku
S s
sun san ik ku
tø øsø ram iṣø
sø a us pik
sau sa su map
20
KUSREMIK 7 Tasik
Ñamui tasikpe chiwei køpen purø nu serpipikøn trekutri nam asitø tasikmeran tapchik tøkakøkun.
Churassrø tapkømup urassrø isui putrømontrappe
1. ¿Chitrø namune un serpipikø?
2. ¿Isui tasikkarmera maikuitamap chikøpen marami?
37
Wara werøp lul.
wara wara wa-ra wa w
w wa wa-ra wara
w ch t wa chip wi n s R we røp srø r W a wasr srup ra q a ø wau wik køp
w a r a wa-ra wara
w i r ø p wi-røp wirøp
w e r a we-ra wera
W w
36
1. ¿Tsimpe pupølketa mupa asia?
2. ¿Isui maikuitamap køripurampamik?
Kan kuløm warape pumapya nupa pupølketa tsimpa asiapikøn. Incha warape tsimuan ashape trenchip intsapikøn jajajaja yantik milisik atrikkøn chip.
Inchen tsimkutripe warawane trencha intsapikøn jajajaja… ya kølikkølik pitsø nesruiken chikaikønchip. Trencha pamisra køri purampøpeløkøn.
KUSREMIK 15 Wara
21
Tøm kippe
tasik tasik ta-sik ta t
t ta ta-sik tasik
ta tuk tik pik
kø sik tø ik
tøp tøm pø tun
nkø tap tak tøn
t a s i k ta-sik tasik
t ø p ø t i k tø-pø– tik tøpøtik
t u n tun
T t
T t
a k
n m
22
KUSREMIK 8 Munti
Kan kualøm kuachipe yewemøra map kepia muntiwantøpe køremupchipikua. Nøpe katø muntitø pasranmap isua trupa nuwasr nikaik yetrayu pupikøn, nøpe kørmikua ke munti pulu, katø kuchi tap yepølkuasha taptø kemallenpa munti wentaukutrimpe srøl trutrap tinchen kuachipe møimøi kuai peñipikøn.
1. ¿Kuachipe chiwantre kørmupchipen kaløpuiko?
2. ¿Ikpe namune chi kusrenna?
35
Lu pøl trerø
srulø srulø sru-lø lø l
l lø sru-lø Srulø
l u ø sru pøl srø lu i L ch løl lul lau kik e a m le lø la lu s r t lal lus rap lai
sr u l ø sru-lø srulø
l a r a p la-rap larap
l u k i k lu-kik lukik
L l
34
Kusremik 14 Srulø
Kan pieløm løtsø kasuku pranchope nui werapa srulø ørtrap ipikøn pintrøke tsipyu. Sruløwachape nun kemørtrapelø amtruitamap isumik pesan lotsø kuallchap wepatrupenpa wearape itrømørøp atrikkøppe wetø ashiptinchipikøn kemørøptinchipikøn.
1. Pranchupe nui werapa chi ørtrap yaikø ?
2. ¿Manakøpen ñikucha usha kemørakuku chitø?
23
Munti tasik
munti munti mun-ti mu m
m mu mun-ti munti
M S t
a ø k
T s e
m u n t i mun-ti munti
m a n t ø man-tø mantø
m a n a ma-na mana
Repaso
mun sø sik sun
ti mø pal tø
tam ma mu nøp
na kø man tøm
24
kusremik 9 Chumpi
Shisha unøpe chumpi turiam chulikua kan mapen chumpi mayu atrupen turiantrap luløp atrua shau iløsrka ke chumpi pulu peñiptinchipikøn. Inchen Shisha unane chumpipe latøkuship tsum mekappupikøn, truyu turiam chullkøpik maya kuipa wesrapikøn shemune.
1. ¿Shemu unøpe muntre turiam chulik kuikø?
2. ¿Ñun kucha manakøpen chiyukøpen eyetøwei purayainawakuku?
33
Sruk mantrø pøchip.
srapik srapik sra-pi sra sr
sr sra sra-pik srapik
Sr p n sra srø sru srup k a t srøp ik pik pu sr ø ch srar sruk srai sran r s tr srap sru sha srøsr
sr a p i k sra-pik srapik
sr ø i k srø-ik srøik
sr u sr ø sru-srø srusrø
Sr sr
32
kusremik 13 Srapik
Kan ishuk kek martrappe chitøkøn srapik kømikøn kewei usralmera chi marmikøncha tsalintinamontrappe.
Chitøken srapik kuitrimpe kørmø puawamikøpikøn.
1. ¿Kan ishuk kemartrappe chi marøpikømiko?
2. ¿chikucha marmelane ñimune maik asønapikø?
25
Chama kuchip.
Chumpi chumpi chum-pi chu ch
ch chu chum-pi chumpi
chu ta kø ku
mpi chak pa pu
chin chi chip kua
cha ma u pi
ch u m p i chum-pi chumpi
ch a m a cha-ma chama
ch i k ø chi-kø chikø
Ch ch
Ch i ø
m ch s
t u a
26
Kusremik 10 Mantrø
Kan kaløm løtsø kualmap kan unøshik trupa kiship kiakasrapikøn mantrø pusrkuai. Inchen usrimpe trurastø mømari yauman srualuløpikøn.
Trusrø pupene kuantrø ashipeløpe møi møi asha tamarøpeløkøn trumantrø pusrkuapikwane.
1. ¿Kaløm løtsø kualmape uane chi pusrkuapik wepatru?
2. ¿Manakøpen ñimun tretøwei køpen mantø mømartrap isuke ?
31
Pikø nakyu trarik pachip
trarik trarik tra-rik
tra tr
tr tra tra-rik trarik
tr s tra ri rø pe r Tr tre chik cham chip Ch R trø chus rik pø t e pa tu man pi
tr a r i k tra-rik trarik
t u r i tu-ri turi
p i r ø pi-rø pirø
Repaso
30
kusremik 12 Trarik
Kan kualøm trarikpe, ishuwan trupa chull ashipikøn champeyu mekamisra ani mutchap, traripe kualøm køritikua mapen chap pillirap køpen aschap ipikøn nui chull asikwan.
Trarikwacha trupa maimørøp mekamirsitø kuai peñipikøn kan champemuta pashene.
1. ¿Ishuwane mutre chull asa chiyu?
2. ¿Ñune trarik tsachen maikkøpikø kape chinchipikuku.?
27
Trerø mantrø.
mantrø Mantrø man-trø trø tr
tr trø man-trø mantrø
Tr a man rø pap n t trar trap tan e tr tru tre trø u k pin trek tren
m a n tr ø man-trø mantrø
tr e r ø tre-rø trerø
tr u r ø tru-rø tru-rø
Tr tr
28
Kusremik 11 Parøp
Kan kualøm kan kasuku tsi parøp pasrøwa purap trana tømpøtø tsutsikkøn kena pasram parøpikøn.
Inchen trunø animpe paløpi iplataichipikøn tru parinukkutri tre køtrø paraik trune kønøntrap kaima wapikøn.
1. ¿Kasukupe tsi parøp pasrøwa chinta?
2. ¿Trek køtrø paraik chintitamake isui?
29
Tur pirap
pørøp Pørøp pø-røp røp r
r røp pø-røp pørøp
R tr pø ri pi rik a u tu ta ran pa i ø rø pur røp ø r p kur sø rap kua
p ø r ø p pø-røp pørøp
t u r i tu-ri turi
p i r ø pi-ra pira
R r
top related