atatürk Üniversitesi tıp fakültesi

/ 501

Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi

Tıpta sınıflandırma Tıpta sınıflandırma ve kodlamave kodlama

Yrd. Doç. Dr. Turan SETturanset@gmail.com

http://www.aile.atauni.edu.tr

/ 502

Amaç

• Tıpta sınıflandırmanın önemi ve teorisi hakkında bilgi vermek

/ 503

Hedefler

– Tıpta sınıflandırmanın yararlarını sayabilmek

– Sınıflandırmanın olumsuz yönlerini tartışabilmek

– Kodlama sistemlerine olan ihtiyacı açıklayabilmek

– Kodlama yöntemlerinin teorilerini tartışabilmek

– ICD kodlama sisteminin genel özelliklerini açıklayabilmek

– ICPC kodlama sisteminin genel özelliklerini açıklayabilmek

/ 504

DA

AP

A

TO

MA

DZZ

Sınıflandırma

/ 505

TOP BALOO

DA

AYAK

MAMAAMCA HALA

DAYI

DZZTHANNNÇA

AKRABA HAVV

PA PA UMUFF ELMA

MIYAV

BOO

Kodlama ihtiyacıNeden??

/ 506

/ 507

Kodlama ihtiyacı• Elektronik tıbbi kayıtlar• Karar desteği

– Hasta verilerine ulaşma– Uyarılar ve hatırlatıcılar– Online bilgi kaynaklarına ulaşma

• Faturalama• Yönetim

– Vaka yönetimi– Kalite güvencesi

• Klinik araştırma• Epidemiyoloji

Sınıflandırmanın faydaları nelerdir?

/ 508

/ 509

Sınıflandırmanın Bazı Faydaları

• Sağlık sorununa bir etiket verir• İletişim kolaylıkları sağlar• İstatistik• Standart bir tedavi verebiliriz• Prognoz hakkında fikir verir• Diğer organlarla ilgili tahminler yapabiliriz

/ 5010

Sınıflandırmanın olumsuz yönleri

• Hastalık değil hasta vardır. Sınıflandırma resmin tamamını kaybetmemize neden olur.

• Neye göre sınıflandıracağız?– Organ sistemleri

• Solunum sistemi hastalıkları, Tbc– Etyoloji

• İnfeksiyon hastalıkları, Tbc– Patoloji

• Enflamasyon, Tbc– Bulgular, Belirtiler

• Öksürük, Tbc

/ 5011

• Japonya’da imal edilmiş bir otomobilin

Amerika’da imal edilmiş bir benzin

pompasından Türkiye’de rafine edilmiş

benzini alarak çalışabilmesi standartlar

sayesinde mümkündür.

Standart ihtiyacı

/ 5012

Kodlama yapısı nasıl olsun?

• İçecek– Kırmızı– Sarı– Şeffaf

• İçecek– Renk: kırmızı, sarı, şeffaf– Kaynak: şalgam, portakal, su– ..

/ 5013

• Bir alanla ilgili tüm bilgiyi vermeye çalışmaz– Uygulamamızın ihtiyaç duyacağından daha

fazla ayrıntıya gerek yok– Bir sınıfın tüm özelliklerini vermeye gerek yok

• Sadece en bariz özellikler• Sadece uygulamanın gerektirdiği özellikler

Ontoloji (isimlendirme)

/ 5014

• Bir içecek sınıflamasında– Şişe büyüklüğü– Etiket rengi– En sevdiğim içecek vs. sınıflamasına gerek yok

Hedefi daraltmak

/ 5015

Yapılandırılmış veri girişi

Dosya Edit Yardım

Neye çarptın

Senin rolün

Ne yapıyordun

Neredeydin

Bisiklet kazasıBisiklet kazası

Aşırı yapılandırmaya gerek var mı?

/ 5016

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

Örtü

Giysi

Bez

Model

Bayan

Erişkin

Ayakta

Arkaplan

Kahverengi

Mavi

Kombinezon

Elbise

Tunik

Bavul

Çanta

Valiz

Müzik aleti

Korno

Boru

Ontolojide kişiler arası farklılıklar

Uluslararası Hastalık Sınıflandırmaları

ICD-10 (International Classification of Diseases)

ICPC (International Classification of Primary Care)

/ 5017

/ 5018

• UHS, mortalite nedenlerinin kodlanması için Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından geliştirilmiş bir sınıflama türü kodlama sistemidir.

• Sağlık hizmetlerinin yönetimi ve epidemiyolojik çalışmalarda uluslararası karşılaştırılabilir veri toplanmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiştir.

• UHS-10, 1990’ların başından beri pek çok ülkede hem mortalite hem de morbidite nedenlerinin kodlanması için kullanılmaktadır.

UHS (ICD) – 10(International Classification of Diseases)

/ 5019

• UHS-10, alfa-sayısal bir kod yapısına sahiptir.

• UHS-10 sınıflama yapısında beş düzey bulunmaktadır;– 21 Bölüm– (260 Blok)– 2.035 Üç basamaklı hastalık kodu– 8.932 Dört basamaklı hastalık kodu– 45.000 Beş basamaklı hastalık kodu

UHS – 10 Sınıflama Yapısı

/ 5020

• Birinci Düzey: 21 Ana Bölüm– Anatomik bölgeye göre sınıflama: 13 bölüm– Etkene göre sınıflama: 1 bölüm (enfeksiyon ve

parazit hastalıkları)– Türe göre sınıflama:1 bölüm (neoplazmalar)– Döneme göre sınıflama:1 bölüm (perinatal

dönem)– ...

/ 5021

• İkinci düzey,– Her bölümdeki belli hastalıkların bir araya

getirilmesi ile bloklar oluşur.– Blok sayısı bölümden bölüme değişmektedir.

Örneğin, bölüm lll'de sadece 6 blok bulunmaktadır.

/ 5022

• Üçüncü düzey,– Hastalıkların tek tek ele alındığı 3 basamaklı

hastalık kodları.– 3 basamaklı hastalık kodları UHS-10'un temel

çatısıdır (çekirdek sınıflama).– DSÖ mortalite veri tabanının oluşturulması

ve uluslararası genel karşılaştırmaların yapılabilmesi için temel seviyeyi oluşturur.

/ 5023

• Dördüncü düzey,– Hastalıkların daha detaylı tanımlandığı 4

basamaklı hastalık kodları.– 3 basamaklı hastalık kodlarına 4. basamakların

ilavesi ile ayrıntılandırılmışlardır.– Özellikle tıbbi araştırmalar için en az bu

seviyede kodlama yapılması önerilmektedir.

/ 5024

• Beşinci düzey,– Özellikle hastalık ve ölümlerin dış nedenleri ile

yaralanma, zehirlenme ve dış nedenlerin bazı diğer sonuçlarının yer aldığı 19 ve 20. ana bölümlerde; kodlar 5 basamağa genişletilebilmektedir.

– Beşinci basamak genişletme kodları yeni bir hastalık veya harici neden belirtmez.

/ 5025

ÜSYE• J00-J06 akut üst solunum yolu enfeksiyonları

– J00 Akut nazofarenjit [nezle]– J01 Akut sinüzit– ..– J06 Akut üst solunum yolu enfeksiyonları, birden fazla

ve tanımlanmamış bölgelerin• J06.0 akut larengofarenjit• J06.8 akut üst solunum yolu enfeksiyonları, diğer, birden

fazla bölgelerin• J06.9 akut üst solunum yolu enfeksiyonu, tanımlanmamış

UHS-10 İle Kodlama Örneği

/ 5026

ÜSYE• J00-J06 akut üst solunum yolu enfeksiyonları

– J00 Akut nazofarenjit [nezle]– J01 Akut sinüzit– ..– J06 Akut üst solunum yolu enfeksiyonları, birden fazla

ve tanımlanmamış bölgelerin• J06.0 akut larengofarenjit• J06.8 akut üst solunum yolu enfeksiyonları, diğer, birden

fazla bölgelerin• J06.9 akut üst solunum yolu enfeksiyonu, tanımlanmamış

UHS-10 İle Kodlama Örneği

/ 5027

Birinci Basamağın Uluslararası Sınıflaması (ICPC)(International Classification of Primary Care)

• ICPC basit bir iki eksenli yapı üzerine kuruludur: – bir eksende her birisi bir harften oluşan vücut

sistemlerine dayalı 17 bölüm ve – ikinci eksen olarak da iki rakamlı sayısal

başlıkları içeren birbirinin aynısı yedi bileşen

/ 5028

BÖLÜMLER

Bileşenler A B D F H K L N P R S T U W X Y Z

1

2

3

4

5

6

7

/ 5029

• ICPC kolay akılda kalır. Bölümler vücut sistemlerinin İngilizce ilk harflerinden oluşur.

• Bu nedenle hekimlerin günlük kullanımı kolaydır ve başka bir şekilde girilen verilerin elle kodlanmasında kolaylık oluşturur.

/ 5030

Bölümler• A Genel/belirsiz• B Kan/kan yapıcı organlar/immun mekanizmalar• D Sindirim• F Göz• H Kulak• K Dolaşım• L Kas iskelet• N Nörolojik• P Psikolojik• R Solunum• S Deri• T Metabolik• U İdrar• W Gebelik• X Kadın genital• Y Erkek genital• Z Sosyal

/ 5031

Bileşenler•1 Yakınma ve belirti bileşeni•2 Tanısal ve koruyucu işlemler•3 İlaç, tedavi, tedavi edici işlemler•4 Sonuçlar•5 Yönetimsel•6 Sevk ve diğer karşılaşma nedenleri•7 Hastalık bileşenleri

– infeksiyöz hastalıklar– neoplazmlar– yaralanmalar– doğumsal anomaliler– diğer

* Bileşen 2-6 tüm bölümler için aynıdır!

/ 5032

Bileşen 1

• Bileşen 1 semptom ve yakınmalar için başlıkları içerir. Karşılaşma nedenini (RFEC) kodlamak için planlanmıştır.

• Örn: – A01 Ağrı, genel/çok sayıda yerde– A02 Titreme– B02 Lenf bezinde (bezlerinde) büyüme/ağrılı– B26 Kan/lenf kanseri korkusu

/ 5033

Bileşen 2

• Bileşen 2,3,4,5 ve 6 tüm bölümlerde aynıdır. Başlıklar herhangi bir vücut sistemine uygulanabilir.

• Bileşen 2’de tanısal testler ve koruyucu uygulamalar vardır. Altta yatan bir hastalık olmadığında kullanılabilir:– 35 İdrar testi– 44 Koruyucu aşılama / ilaçlar– 45 Gözlem/sağlık eğitimi/öneri/diyet – 49 Diğer koruyucu işlemler

/ 5034

Bileşen 3

• Bileşen 3’te tedaviler, işlemler ve ilaçlar vardır.

• Bu bileşen problemi tanımlamak için kullanılmamalıdır. Ancak hasta sadece reçete yazdırmak için gelmişse geliş nedeninde de bileşen 3 kullanılabilir.– 50 İlaç-reçete/talep/yenileme/enjeksiyon – 56 Sargı/basınç/kompresyon/tamponad – 57 Fiziksel tıp/rehabilitasyon

/ 5035

Bileşen 4 ve 5

• Test sonuçları (Bileşen 4) ve Yönetimsel işlemler (Bileşen 5) herhangi bir patoloji bulumnayan problemleri etiketlemek için kullanışlıdır. Örn. Pasaport başvurusu için belge almaya gelen birisini Bileşen 5’te değerlendirilebiliriz.

/ 5036

Bileşen 6

• Bileşen 6’da sevk ve diğer karşılaşma nedenleri kodlanmıştır– 63 Takip karşılaşması tanımlanmamış– 68 Diğer sevkler BYS– 69 Diğer karşılaşma nedenleri BYS

/ 5037

Bileşen 7

• Bileşen 7 her bölümde farklıdır. Tanı girişinde en çok bileşen 7 kullanılır.

• Tanı bileşeni içerisinde altı alt grubu ayırt etmek mümkündür. Ancak bunların numaralandırılması tüm bölümler için aynı değildir:– infeksiyöz hastalıklar– kanserler– yaralanmalar– doğumsal hastalıklar– diğer hastalıklar

/ 5038

Aile hekimliğinde bir karşılaşma

• Hastanın geliş nedeni• Tanı• Yapılan işlem

/ 5039

İşlemHb

İşlemkolonoskopi

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunluk

hissi’

Tanı

yorgunluk

KN‘test sonucum

ne?’

TanıDemir eksikiği

anemisi

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

Bakım dönemine örnek

/ 5040

İşlemHb

İşlemkolonoskopi

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunluk

hissi’

Tanı

yorgunluk

KN‘test sonucum

ne?’

TanıDemir eksikiği

anemisi

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

Kodlama örneği

/ 5041

İşlemHb

İşlemkolonoskopi

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

Tanı

yorgunluk

KN‘test sonucum

ne?’

TanıDemir eksikiği

anemisi

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

KN: yorgunluk

/ 5042

İşlemHb

İşlemkolonoskopi

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

TanıYorgunluk

A04

KN‘test sonucum

ne?’

TanıDemir eksikiği

anemisi

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

Semptom (tanı): yorgunluk

/ 5043

İşlemHb A34

İşlemkolonoskopi

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

TanıYorgunluk

A04

KN‘test sonucum

ne?’

TanıDemir eksikiği

anemisi

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

İşlem: Hemoglobin testi

/ 5044

İşlemHb A34

İşlemkolonoskopi

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

TanıYorgunluk

A04

KN‘test sonucum

ne?’ A60

TanıDemir eksikiği

anemisi

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

KN: Test sonucu talebi

/ 5045

İşlemHb A34

İşlemkolonoskopi

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

TanıYorgunluk

A04

KN‘test sonucum

ne?’ A60

TanıDemir eksikiğiAnemisi B80

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

Yeni tanı: Fe eksikliği anemisi

/ 5046

İşlemHb A34

İşlemKolonoskopi

D40

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

TanıYorgunluk

A04

KN‘test sonucum

ne?’ A60

TanıDemir eksikiğiAnemisi B80

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

İşlem: Kolonoskopi

/ 5047

İşlemHb A34

İşlemKolonoskopi

D40

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

TanıYorgunluk

A04

KN‘test sonucum

ne?’ A60

TanıDemir eksikiğiAnemisi B80

Tanı

Ca kolonKN

‘test sonucumne?’ D60

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

KN: Test sonucu alma

/ 5048

İşlemHb A34

İşlemKolonoskopi

D40

İşlemsevk,

danışmanlık

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

TanıYorgunluk

A04

KN‘test sonucum

ne?’ A60

TanıDemir eksikiğiAnemisi B80

TanıCa kolon

D75

KN‘test sonucum

ne?’ D60

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

KN: Test sonucu alma

/ 5049

İşlemHb A34

İşlemKolonoskopi

D40

İşlemSevk D67,

Danışmanlık D45

KN‘Yorgunlukhissi’ A04

TanıYorgunluk

A04

KN‘test sonucum

ne?’ A60

TanıDemir eksikiğiAnemisi B80

TanıCa kolon

D75

KN‘test sonucum

ne?’ D60

1. karşılaşma

2.karşılama

3.karşılaşma

İşlem: Sevk ve danışmanlık

/ 5050

• Tıpta sınıflandırmanın hangi yararları var

• Sınıflandırma ne tür sorunları beraberinde getirir?

• Kodlama sistemleri neden gereklidir?• ICD kodlama sisteminin genel

özelliklerini sayınız• ICPC kodlama sisteminin genel

özelliklerini sayınız

Özet