atik pİl ve akÜmÜlatÖrlerİn kontrolÜ ... -...

ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ VE 

UYGULAMALARI 

Atık Yönetimi Dairesi BaşkanlığıÖzel Atıklar ŞubesiZiya DURUCAN

Pillerin Tipleri ve Kullanım AlanlarıPil Tipleri Şekli ve Boyutlar

Tipik Voltajı (Volt) Kullanım Alanı 

Islak Hücreli PillerKurşun‐Asit (Akü) Dikdörtgen Taşıtlar, motorsikletler, botlar

Kuru Hücreliler Primer Piller

Karbon‐ÇinkoSilindir, dikdörtgen, 9‐V, D, C, AA,AAA

1.5, 9 Flaş lambaları, radyolar, oyuncaklar, saatler, traşmakineleri 

Alkali Silindir, dikdörtgen, Yatsı, Düğme, 9‐V, D, C, AA,AAA

1.5, 8 Radyolar, oyuncaklar, kaset çalarlar, hesap makineleri, kameralar 

Cıva oksit  Düğme, silindir, D, C, AA, AAAİşitme aletleri, saatler, kameralar, hesap makineleri, kalpleri düzenleyen aletler 

Gümüş oksit  Düğme1.55 Hesap makineleri, kameralar, bilgisayarlar, saatler, 

işitme cıhazları

Çinko Hava  Düğme 1.4 İşitme cihazları, paket hoparlör aletleri

Lityum 

Düğme, dikdörtgen,         3V, 6V, 9‐V, C, AA, madeni para, ve düğme

3 Paket hesap makineleri, saatler ve fotoğrafçılık cihazları, taşınabilir CD çalarlar, duman alarm sistemleri        

Kuru Hücreler ‐Sekonder Piller

Nikel –Kadmiyum 

Silindir, düğme, 9‐V, D, C, AA, AAA

1.2 Güç aletleri, vakumlu temizleme aletleri, taşınabilir telefonlar, oyuncaklar, lap‐top bilgisayarlar, traşmakineleri, fotoğraf makineleri

Nikel Metal Hidrid Silindir, düğme 

1.2Mobil telefonlar, lab‐top bilgisayarlar comcorders

Lityum İyonu Düğme, dikdörtgen , yatsı 4 Mobil telefonlar, lab‐top bilgisayarlar vb.

Çeşitli Pillerin Boyutları ve VoltajıBoyut Şekli ve Boyutu Voltajı (Volt)

D (Büyük Boy) Silindir: boy 61.5 mm, çap 34.2 mm 1.5

C (Orta Boy) Silindir: boy 50.0 mm, çap 26.2 mm 1.5

AA (Kalem) Silindir: boy 50.5 mm, çap 14.5 mm 1.5

AAA (İnce Kalem) Silindir: boy 44.5 mm, çap 10.5 mm 1.5

9 Volt (Dikdörtgen) Dikdörtgen: boy 48.5 mm, genişlik26.5 mm, derinlik 17.5 mm, 9

Düğme Düğme: çapları 4.8mm,‐11.4 mm,yüksekliği, 1.05 – 5.4 mm

Elektro kimyasal sisteme bağlı olarak 1.2, 1.35, 1.4, 1.5 veya 1.55  arasında değişir.

AKÜ ELEMANLARI1 : PLAKA2 : PERDE3 : SEPERATÖR4 : GRİFT

4

AküKurşun asit pilleri (aküleri), sülfürik asit elektrolitleri içinde kurşun ve kurşun oksit elektrotları içerir. 

Bir otomobil kurşun‐asit aküsü ortalama 

8 kg kurşun 

0.454 kg sülfürik asit içerir. 

4

a) Starter Aküler Otomobiller

Hafif ticari araçlar

Ağır ticari araçlar

Deniz araçları

Motosikletler

Golf araçları

Bahçe araçları

b) Endüstriyel Aküler Telekom santralları,

Enerji santralları,

Forkliftler,

Kesintisiz güç kaynakları

Diğer kullanımlar

Pillerde Potansiyel Tehlikeli ve Toksik Ağır Metaller *:Düğme hücre stillerde

Pil Tipi Kadmiyum

(%)Cıva (%)

Nikel (%)

Gümüş (%)

Çinko (%)

Alkali 0.010.025 (0.6)* 8‐18

Çinko‐Karbon  0.03 0.01 12‐20

Cıva Oksit 30‐50 10‐15

Gümüş Oksit 0.5‐1.0 30‐45 30‐35

Çinko‐Hava  1‐2.0 35‐40

8

Atık Akümülatör Bileşenleri

Bileşen Yüzde

Kurşun % 60

Plastik  % 12

Asitli su  % 22 

Filtre tozu+ Cüruf  % 6 

Cıva• Cıva doğada bozulmaz. • toksittir.• Akan pildeki cıva hızla deri veya solunum yolu ile vücuda girebilir. • Dünya Sağlık Teşkilatına göre içme suyunda cıvanın 0.001 mg/lt fazla 

olması istenmez.• İçme suyu veya gıda zinciri yolu ile insan vücuduna giren cıva;

– Parastezi, ataksi, dişartri ve sağırlık gibi nörolojik bozukluklara,– Merkezi sinir sisteminin tahribine ve kansere,– Böbrek, karaciğer, beyin dokularının tahribine,– Kromozonları tahrip edip sakat doğumlara neden olmaktadır.

• Cıva oksit pilindeki cıva miktarı 800.000 litre suyun kirleterek içme suyu standartları üzerine çıkartır. 

• Tüm pillerdeki cıva miktarı eser miktarda olsa dahi miktarı pil üzerine yazılmalı. 

• MİNAMATA HASTALIĞI ‐Minamata‐Japonya'da 1953

Kadmiyum

Ağır metaller içerisindeki en tehlikeli ve toksit maddelerden biridir.İtai – itai ve akciğer hastalıklarına, prostat kanserine, kansızlığa, dokutahribine,Anfiyen ve kronik neval tübüler bozukluğa ve böbrek üstü bezlerintahribine neden olur.Kadmiyumun vücuttaki yarılanma ömrü 10‐25 yıl arasında değişir.Dolayısıyla havada, gıdada ve içme suyunda kadmiyum bulundukça,kadmiyumun sudaki birikmesi artarak devam eder.İçme suyu veya gıda zinciri ile kadmiyumun %2’si vücutta birikirken,solunum yolu ile gelen kadmiyumun %10‐50’si vücutta tutulur.Dünya Sağlık Teşkilatına göre içme suyunda kadmiyumun 0.005mg/lt’den fazla olması istenmez.Evsel çöpteki kadmiyumun %50’si pillerdeki kadmiyumdan ilerigelmektedir.

Kurşun (Pb)

Kurşun vücuda solunum, içme suyu ve gıda zinciri yolu ilegirer.Vücuda giren kurşun ciğerlere kadar ulaşır ve ciğerlerde yavaşyavaş absorbe edilerek kana karışır. Kurşun kan yolu ile öncekaraciğer, böbrek, beyin ve kas gibi yumuşak dokularda 35‐40gün bekledikten sonra kurşun metabolitleri yardımı ile kemikve diş gibi sert dokularda yarılanma süresi 20 yıldır.Kurşun; işitme bozukluğuna, sinir iletim sisteminde vehemoglobin bileşiminde düşmeye, kansızlığa, mide ağrısına,böbrek ve beyin iltihaplanmasına, kısırlığa, kansere ve ölümeneden olmaktadır.Dünya Sağlık Teşkilatına göre içme suyunda kurşunun 0.05mg/lt’den fazla olması istenmez.

Mangan, sinir ve solunum sistemine zarar vermesi, yüksekdozajlarda maruz kalınması halinde DNA yapılarını bozması,siroz, zatüre, bronşit ve grip,

Çinko, kornea iltihapları, yemek borusu hasarları, akciğerödemleri, mide kramplarına, anemi ve kolesterolseviyesindeki değişimlere,

Nikel, deri ve dişeti iltihapları, akciğer ödemleri ve genizkanseri,

Lityum, parkinson, anemi, akciğer kanseri,

Gümüş, körlüğe, doku bozuklukları ,

Potasyum hidroksit, temas edilen bölgede dokuların ölmesineneden olur.

• Bilinçlendirme ve bilgilendirmeye yönelik faaliyetleringerçekleştirilmesi ,

• Kullanıcının bilinçlendirilmesine yönelik etiketlenmesi veişaretlenmesi,

• Daha uzun ömürlü ve şarj edilebilir Pil ve Akümülatörlerinüretilmesi ve kullanılması

• Ağır metal içeriğinin düşürülmesi ve belli orandan fazla ağır metaliçeren pillerin yurt içine girmesini yasaklanması,

• Piyasaya sürülen pil ve akülerin kullanım ömrü sonrasındapiyasadan toplanması,

• Diğer evsel atıklarla karıştırılmaması, beraber depolanmaması,yakılmaması ve alıcı ortama verilmemesi,

• Mümkün olduğu ölçüde geri kazanılması, gerekmektedir.

14

PİL ve AKÜLERİN YÖNETİMİNDE

BUNLARDA YÖNETMELİĞİN TEMELİNİ OLUŞTURMAKTADIR

ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN 

KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ

KULLANIM ÖNCESİ

KULLANIM SONRASI

ESASLARI DÜZENLEMEKTEDİR

16

Bakanlık

İl Müdürlüğü

Belediyeler

GÖREV VE YETKİLER

17.10.2015 17

Üreticiler

Tüketiciler

Satış Noktaları

Geri Kazanımcı

Taşıyıcı

Geçici DepolamaYÜKÜMLÜLÜKLER

18

YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞ

19

YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞ

PİL DÖNGÜSÜ

İthalatçı

gÇevre Uyum 

Belgesi

ETİKETLEMEİTHALAT PİYASAYA SÜRME TÜKETİM

ATIK PİL

TOPLAMA NOKTALARI

TAP DERNEĞİ

BELEDİYELER

AYRIŞTIRMA TESİSİ

GERİ KAZANIM

KATI ATIK DEPOLAMA SAHASI‐Atık Pil Deposu

ÜRETİM

AKÜ DÖNGÜSÜ

İTHALAT

ÜRETİMETİKETLEME PİYASAYA 

SÜRME

AKÜ DEĞİŞİMİ ATIK AKÜDEPOZİTO

SATIŞ YERLERİVE GEÇİCİ DEPO 

ALANIGERİ KAZANIM

TÜMAKÜDER%90 DEPOZİTO RAPORLAMA

AKÜDER

• Ağırlıkça yüzde iki (%2) den fazla cıva oksit veya cıva içeren düğme tipi piller ve düğme tipi pillerden oluşan pillerin üretimi ve ithalatı yasaktır.

• Ağırlıkça milyonda beş (%0,0005) den fazla cıva içeren (Hg) pillerin üretimi ve ithalatı yasaktır.

Civa

• Ağırlıkça onbinde yirmibeş (%0,025) den fazla kadmiyum (Cd) içeren primer pillerin, ithalatı ve üretimi yasaktır. Kadmiyum

24

İTHALAT KISITI

• ETİKETLEME

26

AKÜ- xxx

(Firma Kodu)

GERİ KAZANILIRPb / Kurşun

Akümülatörlerin Etiketlenmesi ve İşaretlenmesi

DEPOZİTOLUDUR

GERİ KAZANILACAK AKÜ

27

PİLLER ETİKET VE İŞARETLENMESİ

Hg

Ni-Cd

Ağırlıkça % 0,0005’den fazla cıva (Hg) içeren düğme

tipi piller ile bu tür düğme pillerden oluşturulan

pillerin ambalajları Yönetmelik Ek-1’de gösterilen

sembol ile işaretlenir(aynı zamanda pilin kimyasal

sembolü de yazılacaktır).

Geri Dönüşüm işareti,

konteyner işareti,

kimyasal sembol

TOPLAMA

MARKETLER

HASTANELER

MUHTARLIKLAR

OKULLAR

• GEÇİCİ OLARAK BİRİKTİRME VE DEPOLAMA

Atık pillerin geçici depolanmasında;• İç ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı konteynerler

kullanılması,• Konteynerlerin kolay taşınabilir ve hacmi asgari 4 m3 veya

daha fazla olması,• Sızdırmazlık özelliği taşıması gereken konteynerlerin kırmızı

renge boyanarak her iki yüzeyine “Atık Pil Geçici Deposu”ibaresi yazılması zorunludur.

• Konteynerlerın nakliye kolaylığı olan yerlerde zemini betonve üstü kapalı alanlarda bulundurulması gerekli olup, bualanlarda yangına karşı her türlü tedbir alınması zorunludur.

17.10.2015 30

Atık Pil Geçici Depolama Alanlarının Özellikleri

Sanayi Kuruluşları

En Fazla90 Gün Bekletmek

tezgah, tesis, forklift, çekici ve taşıt araçları güç kaynakları ve trafolarda

Fabrika Sahasında

TAŞIMA

Bu tür atıkların taşınması için Çevre ve Şehircilik İl MüdürlüğündenAtıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ kapsamındataşıma lisansı alınması zorunludur.

• TAP Derneği’nin anlaşmalı olduğuAnkara ve Kocaeli ilinde Pil Ayrıştırmatesisleri bulunmakta olup,

• Ayrıştırma tesislerinde Ni‐Cd, Li‐İonve Ni‐Mh pilleri türlerine göreayrıştırılması yapılmaktadır.

• Karışık olarak toplanan piller içindenayrılan bu piller geri kazanımamacıyla yurt dışına ihraçedilmektedir.

17.10.2015 33

Atık Pillerin Ayrıştırılması

34

Atık piller, belediyelere ait katı atık depolamasahalarında atık piller için özel olarak dizayn edilmişalanlarda nihai olarak bertaraf edilmektedir.

Atık Pil Depolama Sahası

35

AçıklamaPera

kend

e Sa

tış

Böl

ge B

ayii

( Geç

ici D

epo

)

Çevre LisanslıGeri Kazanım Tesisi

Valilikten LisanslıGeçici Depo

Tük

etic

iUATF

36

Kapsam Dışı Endüstriyel kullanım amacına bağlı olarak kalıcı

olarak yerleştirilmiş pillerin bulunduğu aletler, Bilimsel ve mesleki alanda kullanılan tıbbi aygıtlara

yerleştirilmiş piller, Kalp Pilleri, Sadece uzman kişiler tarafından uzaklaştırılması

gereken kesintisiz olarak sürekli çalışması gerekenaletler içerisindeki pil ve akümülatörler buYönetmelik kapsamı dışındadır.

Ziya DURUCAN‐ ziya.durucan@csb.gov.tr

B  İ  T  T İ …