aydınlatılmış onam ve hasta hakları

Aydınlatılmış Onam ve Hasta Hakları

Dr. Hanzade Doğan, Istanbul Üniversitesi

Hastanın Aydınlatılma Süreci ve Onam Vermesi

Hasta Hakları ve Etik

Hekim – Hasta Hakkı:Patient-physician rights

– Hekim-hasta ilişkisinde doğru ve sağlıklı karar

Healthy decisions

– Karara saygı:Respect for the decision

Klinikte 3 büyükler:3 majors in clinics

– Koşullar: Conditions– Değerler: Values– Gerçekler: Realities

Hasta Hakları ve Etik

“Aydınlatılmış Onam” nedir?What is informed consent?

Hastanın tercihlerini ifade etmek için alışılmış bir araçtır.

It expresses patient’s preferences.

Hasta Hakları ve Etik

“Aydınlatılmış Onam”Informed consent

Bir yöntemdir ve bir süreçtir.

A methodology and process.

Hastanın özerkliğine duyulan saygının somut göstergesi, uygulama alanıdır.

Respect for patient’s autonomy.

Hasta Hakları ve Etik

“Aydınlatılmış Onam”Inf Con.

İki tiptir-two types

Hasta Hakları ve Etik

“Kurumsal” aydınlatılmış onam

Institutional

Hukuki geçerliliği vardır.

Legislative

“Etik olarak” aydınlatılmış onam

Ethical

Hastaya faydası vardır.

For the patient

“Aydınlatılmış Onam”

5 temel unsuru vardır:5 conditions

1. Bilginin ifade edilmesi-express inf.2. Bilginin idrak edilmesi-perceive inf.3. Gönüllülük ve bireyin kendi iradesi ile hareketi-wanting4. Ehil ve ehliyetli olmak-competent5. Rıza, izin veya ONAM-consent

Hasta Hakları ve Etik

“Aydınlatılmış Onam”

Kararların ve iletişimin ardında-behind decisions

− Temel yaşam prensipleri-basic life rules− Ölümden korku ve kaçınma-avoidance of death

Ölüm kaçınılmaz ise, bütünlüğe saygı gerekir.If death is unavoidable, respect for integrity.

Hasta Hakları ve Etik

“Aydınlatılmış Onam”

Etik olarak bu süreç Ethical process

ASLA:Never

Gerçeklerin mekanik olarak kağıda sıralandığı ve bir biçim sorunu olarak bir parça kağıt üzerindeki imzaya eşdeğer görülemez.

Is a piece of consent paper

Hasta Hakları ve Etik

“Aydınlatılmış Onam”

Sürekli bir diyalogdur-continuous communication

ve-and

hastanın süregelen tıbbi ihtiyaçlarına dayanarak ilk rızayı güçlendirmek ve pekiştirmek durumundadır. Strengtens first consent.

Hasta Hakları ve Etik

Bilgi:

– Her zaman konu ile ilişkili olmalı-relevant to subject

– Mevcut ve elde edilebilir veriler ve gerçeklere dayanmalıdır-depends on current and real information.

Hasta Hakları ve Etik

Uygulamada zorluklar-difficulties

– Teknik terimlerden bağımsız bir dil (dünyada problem)-jargon free lang.

– Kültürel farklılıklar-different cultures– Alışık olmadığımız inanç sistemleri-different beliefs– Verilecek bilginin sınırları-limitations of İnf.– Hastayı tedirgin etme veya üzme korkusu-making patient

anxious– Doğruları kapsayan iletişim-conversation of truth– Plasebo tedaviler-placebo treatment– Klinikteki araştırma bazlı tedaviler-clinical trials– Hastanın karar verme ve idrak kapasitesinde hastalık sebebi ile

olan artma ve azalmalar-decision capacity as a result of disease.

Hasta Hakları ve Etik

Uygulamada zorluklar

– Tedavinin reddi ve gerekçeleri-refusal of treatment– Vekil karar vericiler veya ebeveynler-surrogate decision makers– Hastanın değerleri-values of patients– İdare veya organizasyona ait gerçekler-organizational facts– Hastanın yüksek menfaati-best interest– Hastanın tedaviye veya ortama uyumsuzluğu-non-compliance to

treatment– Hastanın anksiyete veya ani korku sebebiyle durumu anlayamaması-

not understanding as of anxiety– Hekimler üzerindeki çok farklı işlerin baskısı-pressure of workload– Belirsizliğin tıptaki yeri ve açıklanması-uncertanity– Hastanın kullandığı sözcükleri ve altında yatan duyguları

anlayamama-understanding patient

Hasta Hakları ve Etik

FAYDA

– Hastanın hastalıkla başa çıkması belirgin bir şekilde kolaylaşıyor.Compliance and coping is easy

– Hastalığa uyumu ve gereğine göre hareket gücü artıyor.

Hasta Hakları ve Etik

Hastanın hakkının korunabilmesi,

Hekimin hakkını da koruyan bir bilinç düzeyidir.Patient right should protect physicians as well.

Hasta Hakları ve Etik

Bilgi 3 çeşittir:

– Hekim merkezli-physician centered

– Hasta merkezli-patient centered

– Hastaya spesifik-specific to patient

Hasta Hakları ve Etik

RASYONEL KARAR İÇİN NE BİLMELİ?

– Hastanın şu anki tıbbi durumu ve tedavi uygulanamadığı takdirde, hastalığın tahmin edilebilir gidişi-current status-progress without treatment

– Müdahaleler-interventions– Hastalığın gidişini nasıl etkiler?acts on progress of disease.– Müdahalenin tarifi-definition of intervention– FAYDA / ZARAR-risk/benefit– Müdahale sonuçlarının olası tahminleri-results of intervention

– Belirsizlikler-uncertanities– Alternatifler (düşünmek için tetikleyici rol oynamıştır)-alternatives– Tecrübe ve klinik yargıya dayalı bireysel tavsiye-

suggestion of personal experience.

Hasta Hakları ve Etik

Bilginin ifşası için geçerli kurallar:

TEDAVİ-Treatment

ACİL-emergent SEÇİME BAĞLI-optional DENEYSEL-experimental

Tedavi, deneysel olma yolunda ilerledikçe sertleşir ve sınırları daralır. This

progresses stringent

Hasta Hakları ve Etik

İdrak edilenin kontrolü,

Bilgiyi aktarmak kadar, sorumluluğun parçasıdır.

– Açıklama net olmalı,-clear explanations– Kontrol için sorular sorulmalı,-control questions– Yazılı doküman verilmeli (Internet’in rolü vardır)-

written documents– Gerekirse uygun testler uygulanmalı-appropriate tests

Hasta Hakları ve Etik

Hekimin bireysel yeterliliği problem olursa,

KONSÜLTASYON-consultation

– Etik Komitelerden-committees– Etik konsültanlardan-consultants– Liyezon-konsültasyon psikiyatristlerinden-liaison

consultation– Hukukçulardan-jurists– Risk analiz ünitelerinden-risk analysis units

Hasta Hakları ve Etik

Tedavi reddi

Düşük risk – Yüksek fayda ?-reduced risk-high benefit

RED ???--Refusal

Bilmece REDLER-Enigmatic refusals

Hasta Hakları ve Etik

Tedavi reddi

Tıbbi endikasyon Hasta tercihi

Medical Indications Patients’ Preferences???

Hasta Hakları ve Etik

X

ÖRNEK-Example

– Bakteriyel menenjit-Bacterial meningitis– Genç erkek hasta, acile geliyor.-young male patient– Antibiyotik tedavisi öneriliyor-antibiotic treatment– Mental bozukluk göstergesi yok no mental regression– Eşi tedaviyi istiyorwife wants the treatment– Hasta reddediyor patient refuses– Tedavisiz without treatment ÖLÜM RİSKİ YÜKSEK.high risk

of death

Minimal risk / yüksek fayda olasılıklarının istatistiksel değerlendirmesi-minimal risk-high benefit statistical calculations

Hasta Hakları ve Etik

Hasta

– Anladı mı?Did he understand?– İnkar var mı?Refusal?– İfade edilmemiş korku?Unexpressed fear?– Yanlış inanç veya bilgi?Misbelief– İrrasyonel arzu?Irrational Desire

Hasta Hakları ve Etik

Tedavi Reddi

Özerklik Paternalistik yaklaşım iseAutonomy Paternalistic approach

– Kapasite yeterli mi?Is capacity enough?– Alışılmamış inanç sistemi?Unfamiliar beliefs– Gerekçe?reasoning?

– Hastanın gerçek tercihini yansıtmayan özerkliği ayırdetmek önemli.Unreal autonomy

– Risk fazla ise, “Red” gözardı edilebilir. If risk is high, refusal might be neglected.(Hastanın faydayı takdir edebileceği umudu ile.)

Hasta Hakları ve Etik

X

Konunun tümü,

Bir eğitim ve yöntem meselesidir.It is a matter of education and methodology.

Hasta Hakları ve Etik

“Bilgisiz düşünmek” nafile,Thought without information is useless

“Düşünmeden bilmek” ise Knowing without thinking is dangerous.

tehlikelidir.

Konfüçyüs

Hasta Hakları ve Etik