bemarkingstrategie en beplanning mkt306
Post on 07-Apr-2016
322 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Bemarkingstrategie en Beplanning
Skrywer: Tanya Smit
Bemarking maak ʼn groot deel van ʼn onderneming se bedryfsaktiwiteite uit. Sonder enige bemarking kan ʼn onderneming nie bestaan nie. Daarom implementeer
ondernemings strategiese bemarking in hul bedryfsaktiwite-ite. Dit help ʼn onderneming om te bepaal wat hulle langter-myn-bemarkingsdoelwitte is en hoe hulle dit gaan bereik. Hierdie vak gee ʼn oorsig van hoe bemarking geïmplemen-teer word in ʼn onderneming.
Die studiehandleiding bestaan uit ses afdelings, opgedeel in vyf studie-eenhede. In die eerste plek word ʼn oorsig oor strategiese bemarking gegee. Studie-eenheid 1 bespreek die karaktereienskappe van strategiese bemarking, wie in ʼn onderneming vir bemarking verantwoordelik is, asook die strategiese bemarkingsproses.
Studie-eenheid 2 handel oor die groot- en kleinhandelaar in strategiese bemarking. Die verskil tussen die groot- en klein-handelaar word bespreek en daar word ook gekyk na die be-langrikheid en funksies van groot- en kleinhandelaars in strate-giese bemarking, asook die verskillende tipes wat gevind word.
In Studie-eenheid 3 word elektroniese bemarking bespreek. Die studie-eenheid kyk na die verskil tussen elektroniese besigheid, elektroniese handel en elektroniese bemarking. Verder word die verskillende elektroniese kommunikasie-platforms bespreek wat ondernemings tot hul beskikking het. Daar word ook geïllustreer hoe ʼn onderneming die internet kan gebruik vir promosies, verkope, verspreiding en ver-houdingsbemarking.
Studie-eenheid 4 bespreek hoe om die huidige posisie van ʼn onderneming te evalueer; hoe om ʼn onderneming se mark-segmente en teikenmarkte te evalueer en produkposisione- ring te implementeer. Die laaste deel van die studie-eenheid illustreer hoe ʼn onderneming ʼn volhoubare mededingende voordeel kan verkry.
Die laaste studie-eenheid bespreek die bemarkingsplan. Die doelwitte van ʼn bemarkingsplan, probleme met die imple-metering van die bemarkingsplan en verskeie vorme van kontrole en beheer word onder die loep geneem.
www.akademia.ac.za
Bemarkingstrategie en Beplanning
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
INHOUDSOPGAWE
Inleiding ................................................................................................................................. 6
Vakleeruitkomste .................................................................................................................. 7
Woordomskrywing vir evaluering ....................................................................................... 8
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking..................................................... 9
1.1 Studie-eenheid leeruitkomste ................................................................................... 9
1.2 Verrykende bronne ................................................................................................. 10
1.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter? .............................................................................. 10
1.4 Inleiding .................................................................................................................. 11
1.5 Wat is strategiese bemarking? ............................................................................... 12
1.5.1 Wat is strategie? .............................................................................................. 12
1.5.2 Wat is bemarking? ........................................................................................... 12
1.5.3 Wat is strategiese bemarking? ........................................................................ 14
1.6 Karaktereienskappe van strategiese bemarking .................................................... 15
1.6.1 Visie, missie, doelwitte en korporatiewe strategie ........................................... 15
1.6.2 Strategiese bemarking word gedryf deur verbruikersbehoeftes en heterogeniese markte .................................................................................................... 23
1.6.3 Strategiese bemarking fokus op segmente waar die onderneming suksesvol kan kompeteer ............................................................................................................... 23
1.6.4 Strategiese bemarking is die hele onderneming se verantwoordelikheid........ 25
1.6.5 Strategiese bemarking is dinamies ................................................................. 25
1.7 Personeel verantwoordelik vir strategiese bemarking in ʼn onderneming ............... 25
1.8 Strategiese bemarking beplanningsproses ............................................................ 26
1.8.1 Stappe in die strategiese bemarkingsbeplanningsproses ............................... 27
1.9 Bemarkingsoudit ..................................................................................................... 36
1.9.1 Eksterne oudit ................................................................................................. 37
1.10 SWOT-analise ........................................................................................................ 42
1.11 Gevallestudie .......................................................................................................... 43
1.12 Samevatting ............................................................................................................ 44
1.13 Selfevaluering ......................................................................................................... 45
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking .... 47
2.1 Studie-eenheid leeruitkomste ................................................................................. 47
2.2 Verrykende bronne ................................................................................................. 48
Inhoudsopgawe Bladsy 1
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
2.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter? .............................................................................. 48
2.4 Inleiding .................................................................................................................. 52
2.5 Wat is ʼn groothandelaar (wholesaler)? ................................................................... 52
2.5.1 Definisie van ʼn groothandelaar ........................................................................... 54
2.5.2 Wat maak ʼn goeie groothandelaar vir ʼn onderneming? ...................................... 54
2.5.3 Voordele vir ʼn onderneming om by ʼn groothandelaar te koop ............................ 54
2.6 Wat is ʼn kleinhandelaar? ........................................................................................ 55
2.6.1 Definisie van ʼn kleinhandelaar ............................................................................ 56
2.6.2 Wat maak ʼn goeie kleinhandelaar? .................................................................... 56
2.6.3 Voordele vir ʼn verbruiker om by ʼn kleinhandelaar te koop .................................. 56
2.7 Verskil tussen ʼn groot- en kleinhandelaar .............................................................. 57
2.8 Die belangrikheid van groot- en kleinhandelaars ................................................... 57
2.9 Funksies van ʼn groothandelaar .............................................................................. 58
2.10 Funksies van ʼn kleinhandelaar ............................................................................... 60
2.11 Tipes groothandelaars ............................................................................................ 61
2.12 Tipes kleinhandelaars ............................................................................................. 65
2.13 Gevallestudie .......................................................................................................... 79
2.14 Samevatting ............................................................................................................ 80
2.15 Selfevaluering ......................................................................................................... 81
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking ..................................................................... 83
3.1 Studie-eenheid leeruitkomste ................................................................................. 83
3.2 Verrykende bronne ................................................................................................. 84
3.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter? .............................................................................. 84
3.4 Inleiding .................................................................................................................. 86
3.5 Definisie van elektroniese besigheid (e-business) ................................................. 87
3.5.1 Wat is elektroniese besigheid? ........................................................................... 88
3.6 Definisie van elektroniese handel (e-commerce) ................................................... 89
3.6.1 Wat is elektroniese handel? ................................................................................ 89
3.6.2 Voordele en nadele van elektroniese handel ...................................................... 91
3.7 Definisie van elektroniese bemarking (e-marketing) .............................................. 92
3.7.1 Wat is elektroniese bemarking? .......................................................................... 92
3.7.2 Voordele en nadele van elektroniese bemarking ................................................ 93
3.8 Kommunikasieplatforms in elektroniese bemarking ............................................... 93
3.9 Hoe word die internet gebruik in promosie, verkope, verspreiding en verhoudingsbemarking? .................................................................................................. 106
Inhoudsopgawe Bladsy 2
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
3.9.1 Die gebruik van die internet in promosie ........................................................... 107
3.9.2 Die gebruik van die internet in verkope ............................................................. 108
3.9.3 Die gebruik van die internet in die verspreidingskanaal .................................... 111
3.9.4 Die gebruik van die internet in verhoudingsbemarking ..................................... 112
3.10 Aanlynbemarkingsnavorsing ................................................................................ 114
3.11 Gevallestudie ........................................................................................................ 115
3.12 Samevatting .......................................................................................................... 116
3.13 Selfevaluering ....................................................................................................... 117
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming ............... 119
4.1 Studie-eenheid leeruitkomste ............................................................................... 119
4.2 Verrykende bronne ............................................................................................... 120
4.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................ 120
4.4 Inleiding ................................................................................................................ 122
4.5 Assessering van die huidige posisie van ʼn onderneming ..................................... 123
4.5.1 Hoekom behoort ʼn onderneming ’n oorsig te kry van sy vordering? ............. 123
4.5.2 Stappe om ʼn onderneming se vordering te bepaal ....................................... 124
4.6 Evaluering van ʼn onderneming se marksegmente ............................................... 131
4.6.1 Benaderings om marksegmente te evalueer ................................................. 131
4.7 Evaluering van ʼn onderneming se teikenmark ..................................................... 133
4.7.1 Benaderings om die teikenmark te evalueer ................................................. 133
4.7.2 Teiken kriteria ................................................................................................ 135
4.8 Implementering van produkposisionering ............................................................. 136
4.8.1 Posisioneringsproses .................................................................................... 136
4.8.2 Posisioneringsmatriks ................................................................................... 140
4.9 Evaluering van ʼn onderneming se volhoubare kompeterende voordeel .............. 141
4.9.1 Definisie van kompeterende voordeel ........................................................... 142
4.9.2 Tipe kompeterende voordele ......................................................................... 142
4.9.3 Waardetoevoegingsketting ............................................................................ 142
4.10 Gevallestudie ........................................................................................................ 146
4.11 Samevatting .......................................................................................................... 147
4.12 Selfevaluering ....................................................................................................... 148
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan ................................................................................ 149
5.1 Studie-eenheid leeruitkomste ............................................................................... 149
5.2 Verrykende bronne ............................................................................................... 150
Inhoudsopgawe Bladsy 3
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
5.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................ 150
5.4 Inleiding ................................................................................................................ 152
5.5 Wat is ʼn bemarkingsplan? .................................................................................... 152
5.5.1 Definisie van ʼn bemarkingsplan ........................................................................ 153
5.5.2 Voordele van ʼn bemarkingsplan ....................................................................... 154
5.6 Bemarkingsplandoelwitte ...................................................................................... 154
5.6.1 Wat is ʼn bemarkingsplandoelwit? ..................................................................... 154
5.6.2 Hoe om bemarkingsdoelwitte te kies ................................................................ 154
5.6.3 Analiseer of die bemarkingsdoelwit meetbaar is ............................................... 155
5.7 Die produkplan ..................................................................................................... 156
5.7.1 Wat is ʼn produkplan? ........................................................................................ 156
5.7.2 Analises van die onderneming se produkte ...................................................... 156
5.7.3 Produk-lewensiklus van ʼn onderneming ........................................................... 157
5.7.4 Implementering van die handelsmerk ............................................................... 159
5.7.5 Ontwikkeling van nuwe produkte ...................................................................... 160
5.8 Die prysplan .......................................................................................................... 162
5.8.1 Wat is ʼn prysplan? ............................................................................................ 162
5.8.2 Prysbenaderings ............................................................................................... 162
5.8.3 Prysstrategieë ................................................................................................... 163
5.9 Die verspreidingsplan ........................................................................................... 165
5.9.1 Wat is ʼn verspreidingsplan? .............................................................................. 165
5.9.2 Direkte verspreidingskanaal .............................................................................. 165
5.9.3 Voordele vir die gebruik van ʼn direkte verspreidingskanaal.............................. 165
5.9.4 Nadele vir die gebruik van ʼn direkte verspreidingskanaal................................. 166
5.9.5 Indirekte verspreidingskanaal ........................................................................... 166
5.9.6 Voordele vir die gebruik van ʼn indirekte verspreidingskanaal ........................... 167
5.9.7 Nadele vir die gebruik van ʼn indirekte verspreidingskanaal .............................. 167
5.10 Die promosieplan .................................................................................................. 168
5.10.1 Wat is ʼn promosieplan? .................................................................................... 168
5.10.2 Advertering ........................................................................................................ 168
5.10.3 Verkooppromosie .............................................................................................. 170
5.10.4 Promosietegnieke ............................................................................................. 170
5.10.5 Persoonlike verkope ......................................................................................... 171
5.10.6 Persoonlike-verkope tegnieke ........................................................................... 172
5.10.7 Direkte verkope ................................................................................................. 172
5.10.8 Direkte-verkope tegnieke .................................................................................. 172
Inhoudsopgawe Bladsy 4
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
5.10.9 Gedrukte media ................................................................................................ 173
5.10.10 Tipes gedrukte media .................................................................................... 173
5.10.11 Openbare betrekkinge ................................................................................... 173
5.11 Probleme met die implementering en kontrole van ʼn bemarkingsplan ................. 174
5.12 Probleme met die implementering en kontrole van ʼn bemarkingsplan ................. 175
5.13 Gevallestudie ........................................................................................................ 176
5.14 Samevatting .......................................................................................................... 177
5.15 Selfevaluering ....................................................................................................... 177
Woordelys in Afrikaans en Engels .................................................................................. 179
Bronne ............................................................................................................................... 183
Selfevalueringsriglyne ...................................................................................................... 190
Inhoudsopgawe Bladsy 5
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
INLEIDING
Bemarking maak ʼn groot deel uit van ʼn onderneming se bedryfsaktiwiteite. Sonder enige
bemarking kan ʼn onderneming nie bestaan nie. Daarom implementeer ondernemings
strategiese bemarking in hulle bedryfsaktiwiteite. Dit help ʼn onderneming om te bepaal wat
hulle langtermyn bemarkingsdoelwitte is en hoe hulle dit gaan bereik. Hierdie vak gee ʼn
oorsig van hoe bemarking geïmplementeer word in ʼn onderneming.
Hierdie vak bestaan uit ses afdelings, opgedeel in vyf studie-eenhede. In die eerste plek
word 'n oorsig oor strategiese bemarking gegee. Studie-eenheid 1 bespreek die
karaktereienskappe van strategiese bemarking, wie in ʼn onderneming verantwoordelik is vir
bemarking, asook die strategiese bemarkingsproses.
Studie-eenheid 2 handel oor strategiese bemarking by groot- en kleinhandelaars. Die studie-
eenheid bespreek die verskil tussen groot-en kleinhandelaars. Die belangrikheid en funksies
van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking word ook bespreek, asook die
verskillende tipes wat gevind word.
In Studie-eenheid 3 word elektroniese bemarking bespreek. Die studie-eenheid kyk na die
verskil tussen elektroniese besigheid, elektroniese handel en elektroniese bemarking.
Verder word bespreek die verskillende elektroniese kommunikasieplatforms wat
ondernemings tot hulle beskikking het. Die studie-eenheid illustreer ook hoe ʼn onderneming
die internet kan gebruik vir promosies, verkope, verspreiding en verhoudingsbemarking.
Die tweedelaaste gedeelte van die studiehandleiding bespreek hoe te werk gegaan word om
die huidige posisie van ʼn onderneming te evalueer. Die studie-eenheid bespreek ook hoe ʼn
onderneming hul marksegmente en teikenmarkte kan evalueer en produkposisionering kan
implementeer. Die laaste gedeelte van die studie-eenheid illustreer hoe ʼn onderneming ʼn
volhoubare mededingende voordeel kan verkry.
Die laaste studie-eenheid bespreek die bemarkingsplan. Die studie-eenheid kyk na die
doelwitte van ʼn bemarkingsplan, probleme met die implementering van die bemarkingsplan
en verskeie vorm van kontrole.
Inleiding Bladsy 6
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
VAKLEERUITKOMSTE
Kennis en begrip
Na voltooiing van die vak BEMARKINGSBEPLANNING EN STRATEGIE sal jy in staat
wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer:
• Strategiese bemarking
• Groothandelaars en kleinhandelaars
• Elektroniese bemarking
• Die huidige posisie van die onderneming
• Bemarkingsplan
Vaardighede
Jy sal ook in staat wees om:
• die verskillende karaktereienskappe van strategiese bemarking, asook die stappe
in ’n strategiese bemarkingsbeplanningsproses te identifiseer;
• die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking te analiseer;
• die rol van elektroniese bemarking te identifiseer;
• die huidige posisie van ʼn onderneming te evalueer; en
• die strategiese bemarkingsteorie te implementeer om ʼn bemarkingsplan vir ʼn
onderneming te ontwikkel.
Vakleeruitkomste Bladsy 7
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
WOORDOMSKRYWING VIR EVALUERING
In die afdeling oor selfevaluering, asook in die werkopdragte sal daar van jou verwag word
om sekere take te verrig. Dit is belangrik dat jy presies weet wat van jou verwag word. Die
woordelys hieronder sal jou hiermee help.
Werkwoord Omskrywing
Lys Lys die name/items wat bymekaar hoort.
Identifiseer Eien (ken uit) en selekteer die regte antwoorde.
Verduidelik Ondersoek die moontlikhede, oorweeg en skryf dan jou
antwoord (verklaring/verduideliking) neer.
Beskryf Omskryf die konsep of woorde duidelik.
Kategoriseer/
klassifiseer
Bepaal tot watter klas, groep of afdeling bepaalde
items/voorwerpe behoort.
Analiseer Om iets te ontleed.
Evalueer Bepaal die waarde van ʼn stelling/stelsel/beleid/ens.
Toepas Pas die teoretiese beginsels toe in ʼn praktiese probleem.
Hersien Evalueer, verbeter en/of wysig ʼn beleid/dokument/stelsel/ens.
Woordomskrywing vir evaluering Bladsy 8
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
STUDIE-EENHEID 1: INLEIDING TOT STRATEGIESE BEMARKING
1.1 Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip
Na voltooiing van Studie-eenheid 1 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die
volgende te demonstreer:
• Karaktereienskappe van strategiese bemarking
• Personeel verantwoordelik vir strategiese bemarking in ʼn onderneming
• Stappe in die strategiese bemarkingsbeplanningsproses
• Bemarkingsoudit en SWOT-analise in die strategiese
bemarkingsbeplanningsproses
Vaardighede
Jy sal ook in staat wees om:
• die strategiese bemarking te definieer;
• die karaktereienskappe van strategiese bemarking te identifiseer en te beskryf;
• die personeel wat verantwoordelik is vir strategiese bemarking in ʼn onderneming te
identifiseer;
• die stappe in die strategiese bemarkingsbeplanningsproses te identifiseer en te
beskryf;
• die gebruik van die bemarkingsoudit en SWOT-analise in die strategiese
bemarkingsbeplanningsproses te analiseer; en
• gevallestudies te analiseer.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 9
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
1.2 Verrykende bronne
• The Strategic Marketing Process. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.marketingmo.com/wp-content/uploads/2013/12/The-Strategic-Marketing-
Process-eBook.pdf. Vir meer inligting oor die strategiese bemarkingsproses.
• Venter, J. 2014. Strategic Marketing: Theory and Application for Competitive advantage. 2nd edition. Cape Town: Oxford University Press.
• Strydom, J., Jooste, C. & Cant, M. 2000. Marketing Management. 4th edition. Cape
Town: Juta.
• West, D., Ford, J. & Ibrahim, E. 2006. Strategic Marketing: Creating Competitive Advantage. New York: Oxford University Press.
• Mooradian, T.A., Matzler, K. & Ring, L.J. 2012. Strategic Marketing. New Jersey:
Pearson.
• Cant, M. 2010. Essentials of Marketing. 3rd edition. Cape Town: Juta.
• Lamb, C.W., Hair, J.F., McDaniel, C., Boshoff, C., Terblanche, N., Elliott, R. &
Klopper, H.B. 2012. Marketing. 4th edition. Cape Town: Oxford University Press.
• Jooste, C.J., Strydom, J.W., Berndt, A. & Du Plessis, P.J. 2012. Applied Strategic Marketing. 4th edition. Cape Town: Pearson.
1.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terme verstaan:
Sleutelwoord Omskrywing
Strategie ʼn Voorafgaande plan wat deur topbestuur uitgevoer word om te
verseker dat die onderneming se bronne korrek geïmplementeer
word om mededingende voordeel te verkry teenoor die
onderneming se kompetisie.
Bronne ʼn Onderneming se fisiese, finansiële, menslike, operasionele en
ontasbare hulpbronne.
Bemarking Die aktiwiteite en prosesse van ʼn onderneming vir die
ontwikkeling, kommunikasie en verskaffing van produkte en
dienste wat waarde bied aan verbruikers, kliënte, vennote en die
samelewing as geheel.
Strategiese Verwys na die langtermynstrategie en om geleenthede vir die
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 10
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
bemarking onderneming te identifiseer sodat die onderneming ʼn goeie
mededingende voordeel oor sy kompetisie het.
Visie ʼn Visie is ʼn proaktiewe droom van topbestuur, wat die
onderneming in die perfekte besigheidsomgewing sien.
Missie ʼn Missiestelling verwys na die tipe besigheid wat ʼn onderneming
doen, die produkte en dienste wat die onderneming verskaf en
die tipe mark wat die onderneming bedien.
Korporatiewe strategie
Verwys na die doel van die onderneming, die rigting waarheen
die onderneming wil beweeg en hoe hulle van plan is om die
onderneming te laat groei oor die langtermyn.
Bevoegdheid ʼn Eienskap of ʼn versameling van eienskappe waaroor die
meeste ondernemings in ʼn spesifieke sektor/ bedryf beskik.
Kernbevoegdheid ʼn Eienskap, of ʼn versameling van eienskappe, wat spesifiek aan
ʼn sekere onderneming is, wat verseker dat die verrigting van die
onderneming bo die algemene gemiddeld van die bedryf is.
Strategiese bemarkingsproses
Waar ʼn onderneming gebruik maak van die bemarkingsmengsel
om hulpbronne te allokeer om die teikenmark te bereik.
Bemarkingsoudit ʼn Studie van ʼn onderneming se bemarkingsaktiwiteite.
SWOT-analise Ontleding van ʼn onderneming se sterk- en swakpunte,
geleenthede en bedreigings.
1.4 Inleiding
Bemarking maak ʼn groot deel van ʼn onderneming se bedryfsaktiwiteite uit. Bemarking is
baie belangrik vir ʼn onderneming om te verseker dat verbruikers bewus word of bewus bly
van die produkte of dienste wat die onderneming bied. Sonder enige bemarking kan ʼn
onderneming nie bestaan nie, want hoe verkoop ʼn onderneming ʼn produk of diens aan
verbruikers as hulle nie bewus is daarvan nie?
Daarom implementeer ondernemings strategiese bemarking in hulle bedryfsaktiwiteite. Dit
help ʼn onderneming om te bepaal wat sy langtermyn bemarkingsdoelwitte is en hoe hy dit
gaan bereik. ʼn Onderneming sal dus van ʼn strategiese bemarkingsbeplanningsproses
gebruik maak om te verseker dat die onderneming sy bemarkingsdoelwitte bereik.
Die proses behels dat die onderneming die totale mark segmenteer om die teikenmark van
die onderneming te bepaal. Sodra die onderneming sy teikenmark geïdentifiseer het, kan die
onderneming vasstel wat die behoeftes van die verbruikers in die teikenmark is. Die
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 11
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
onderneming kan nou sy produkte en dienste aanpas sodat dit aan die verbruikers se
behoeftes voldoen en so sy bemarkingstrategieë implementeer om verbruikers bewus te
maak van die produkte of dienste.
1.5 Wat is strategiese bemarking?
Om te verstaan wat strategiese bemarking is, is dit belangrik om te weet dat strategiese
bemarking uit twee konsepte bestaan, naamlik strategie en bemarking. Elk van die twee
konsepte speel ʼn baie belangrike rol in enige onderneming. In die volgende gedeelte word
daar bespreek wat strategie, bemarking en strategiese bemarking behels.
1.5.1 Wat is strategie?
Die meeste ondernemings fokus op korttermyn-, daaglikse of onmiddellike take wat verrig
moet word, eerder as om te fokus op die onderneming se langtermyndoelwitte, oftewel dít
wat die onderneming oor ʼn lang tydperk wil bereik.
Dit is verstaanbaar in vandag se ekonomie dat ondernemings meestal op hulle korttermyn-,
daaglikse en onmiddellike aktiwiteite fokus. Dit is moeilik vir ʼn onderneming om vooruit te
beplan omdat daar soveel onsekerheid en veranderinge in die besigheidsomgewing is wat ʼn
onderneming positief of negatief kan beïnvloed.
Dit is wel baie belangrik vir ʼn onderneming om ʼn strategie te hê, dit wil sê wat die
onderneming oor die langtermyn wil bereik. Daar is verskeie tegnieke, konsepte en
raamwerke wat ontwikkel is sodat ʼn onderneming sy strategie/langtermyndoelwitte kan
bepaal.
Strategie kan gedefinieer word as ʼn voorafgaande plan wat deur topbestuur uitgevoer word
om te verseker dat die onderneming se bronne (fisies, finansieel, menslik, operasioneel en
ontasbaar) korrek geïmplementeer word om mededingende voordeel te verkry teenoor die
onderneming se kompetisie.
1.5.2 Wat is bemarking?
Bemarking is baie meer as net die verkoop en advertering van ʼn onderneming se produkte
en dienste. Die verkoop en advertering van produkte en dienste is slegs twee van die
komponente van die bemarkingsproses.
Die volgende is ʼn voorbeeld van die bemarkingsproses:
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 12
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Figuur 1.1: Bemarkingsmengsel (Outeur, 2014)
Verkope en advertering maak deel uit van die groter bemarkingsmengsel. Die
bemarkingsmengsel bestaan uit die vier P’s, naamlik: prys, produk, promosie en plek. Die
bemarkingsmengsel is ontwikkel sodat dit die ondernemings kan help om produkte en
dienste te verkoop en te adverteer aan verbruikers, die onderneming se teikenmark.
Die volgende is ʼn voorbeeld van die bemarkingsmengsel:
Figuur 1.2: Bemarkingsmengsel (Outeur, 2014)
Teikenmark
Produk Prys
Promosie Plek
Mark- en omgewingsanalise
Teikenmark
Opstel van ‘n strategiese plan
Implementering van die bemarkingsmengsel
Kontrolering van die mark en bemarking
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 13
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
In vandag se ekonomie is die kompetisie tussen ondernemings baie hoër as voorheen. Alle
ondernemings kompeteer om nuwe verbruikers te wen, sowel as om huidige verbruikers te
behou. Daarom is dit baie belangrik vir ʼn onderneming om te weet wat verbruikers se
behoeftes is, sodat die onderneming aan die verbruikers se behoeftes kan voldoen en
waarde vir hulle geld kan bied.
Die Amerikaanse Bemarkingsvereniging (Van Dam & Apeldoorn, 1996: 45) definieer
bemarking as die aktiwiteite en prosesse van ʼn onderneming vir die ontwikkeling,
kommunikasie en verskaffing van produkte en dienste wat waarde bied aan verbruikers,
kliënte, vennote en die samelewing as geheel.
1.5.3 Wat is strategiese bemarking?
Strategiese bemarking in ʼn onderneming verwys na die langtermynstrategie en om
geleenthede vir die onderneming te identifiseer, sodat die onderneming ʼn goeie
mededingende voordeel bo sy kompetisie het.
Strategiese bemarking kan ook beskryf word as ʼn proses van segmentering, teikening en
posisionering (Venter, 2014: 13). Soos reeds bespreek, is dit baie belangrik vir ʼn
onderneming om te weet wat sy huidige en potensiële verbruikers se behoeftes is.
Die eerste stap vir ʼn onderneming om sy verbruikers se behoeftes te identifiseer, is om die
totale mark (dit is al die persone aan wie die onderneming sy produkte en dienste kan
verkoop) te segmenteer. Segmentering verwys na waar die totale mark opgedeel word in
groepe/segmente verbruikers wat soortgelyke of dieselfde behoeftes het. Sodra die totale
mark gesegmenteer is, kan die onderneming nou identifiseer in watter segment of segmente
die onderneming ʼn mededingende voordeel oor sy kompetisie het.
Wanneer die onderneming sy segment/e geïdentifiseer het, sal hy daardie segment/e teiken.
Teikening behels die proses waar die onderneming ʼn spesifieke bemarkingsmengsel
implementeer vir daardie spesifieke teikenmark, sodat dit aan daardie segment/e se
behoeftes kan voldoen.
Die laaste stap is waar die onderneming sy produk of diens moet posisioneer in die
teikenmark. Posisionering verwys na waar ʼn spesifieke bemarkingsmengsel ontwikkel word
en sekere veranderinge by die produk of diens aangebring word, sodat die produk of diens
aanloklik vir die teikenmark is en aan sy behoeftes voldoen. Dit sal daartoe lei dat die
onderneming sy produkte en dienste verkoop, wat dit ʼn mededingende voordeel bo sy
kompetisie bied.
Die volgende is ʼn voorbeeld van die segmentering-, teikening- en posisioneringsprosesse:
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 14
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Marksegmentering Teikenbemarking Markposisionering
Figuur 1.3: Segmentering-, teikening- en posisioneringsprosesse (McCabe, 2009)
Om op te som: strategiese bemarking behels om die totale mark van ʼn onderneming te
segmenteer, die segment/e te teiken en dat die onderneming sy produkte en dienste so
posisioneer in die teikenmark om ʼn mededingende voordeel te verkry.
1.6 Karaktereienskappe van strategiese bemarking
Strategiese bemarking vertoon die volgende vyf karaktereienskappe.
1.6.1 Visie, missie, doelwitte en korporatiewe strategie
Strategiese bemarking word gedryf deur ʼn onderneming se visie, missie, doelwitte en
korporatiewe strategie. Die belangrikste eienskap van bemarking is dat dit die rigting volg
wat die onderneming wil neem. Om te weet watter rol bemarking in ʼn onderneming moet
speel, is dit belangrik om te weet wat ʼn onderneming se visie, doelwitte en korporatiewe
strategie is.
Onderneming se visie
ʼn Visie is ʼn proaktiewe droom van die topbestuur, wat die onderneming in die perfekte
besigheidsomgewing sien. ʼn Visie verskaf die raamwerk vir die missiestelling, doelwitte en
strategieë van die onderneming. Die visie bevat al die hoofpunte en aksies wat die
onderneming moet neem om sy doelwitte en strategie te bereik. Vir ʼn onderneming om te
weet waarheen dit wil gaan en wat dit in die toekoms wil bereik, moet die topbestuur van die
onderneming eers ʼn beeld in sy gedagtes hê van wat dit wil bereik. Hierdie beeld verwys na
die visie van die onderneming. Dit is baie belangrik dat ʼn visie van ʼn onderneming realisties,
geloofwaardig en duidelik is in terme van wat die onderneming wil bereik.
Vir ʼn onderneming se topbestuur om ʼn visie saam te stel, benodig dit:
1. Identifiseer die basis vir segmentering van die mark
2. Ontwikkel profiele van segmentuitkomste
5. Ontwikkel posisionering vir elke segment
6. Ontwikkel bemarkingsmengsel vir elke teikensegment
3. Ontwikkel maatstawwe vir segmentaanloklikheid
4. Selekteer die teikensegmente
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 15
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• voorsienheid, sodat die topbestuur kan voorspel hoe die onderneming se visie sal
inpas by die veranderde omgewing van die onderneming;
• wysheid, sodat die topbestuur kan verseker dat die visie nie die onderneming se
tradisies en kultuur sal oortree nie;
• vooruitsig, sodat die topbestuur kan bepaal watter impak moontlike nuwe
ontwikkeling en tendense op die onderneming sal hê;
• in-diepte persepsie, sodat die topbestuur kan bepaal wat die moontlike reaksie van
hul kompetisie, asook hul aandeelhouers sal wees vir die nuwe rigting wat die
onderneming gaan neem; en
• ʼn proses van hersiening, sodat die topbestuur al die onderneming se vorige visies
kan nagaan sodat dit kan inpas by die veranderde besigheidsomgewing.
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om te weet waarheen dit op pad is en wat dit wil bereik;
daarsonder kan die onderneming nie oorleef nie.
Onderneming se missiestelling
ʼn Missiestelling moet verwys na die tipe besigheid wat ʼn onderneming doen, die produkte en
dienste wat die onderneming verskaf en die tipe mark wat die onderneming bedien. ʼn
Missiestelling is die rede vir die bestaan van ʼn onderneming. Dit help ʼn onderneming om sy
doelwitte en strategieë te stel, en die tipe hulpbronne wat dit benodig om sy doelwitte en
strategieë te bereik te identifiseer. ʼn Missiestelling is ʼn geskrewe stelling wat rigting bied en
help met die besluitneming op alle vlakke van bestuur.
ʼn Onderneming se missiestelling moet die volgende bevat:
• Sekere aanduiding van die bedryf waarmee die onderneming gemoeid is;
• sekere aanduiding van die realistiese markaandeel/markposisie waarna die
onderneming streef;
• ’n opsomming van die waardes en oortuigings van die onderneming;
• ’n aanduiding van eienaarskap van of beheer oor die onderneming;
• ’n opsomming van die geografiese ligging; en
• spesifieke doelwitte van die onderneming.
(Evans, Campbell & Stonehouse, 2007: 16)
Die volgende is ʼn voorbeeld van ʼn visie en missiestelling:
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 16
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voorbeeld 1.1 Airports Company South Africa (ACSA)
Vision
To be the world’s leading airport operator.
Mission
To manage and develop world-class airports successfully, for the benefit of all
stakeholders.
Values
In pursuing its mission and achieving its vision, ACSA
• Is committed to the highest ethical principals
• Is a law-abiding organisation
• Respects the human dignity of all
• Encourages consistent improvement in the knowledge and skills of its employees
• Promotes true quality of life for its employees
• Seeks to provide equal opportunities for all employees
• Acknowledges achievement and innovative activities
• Respects the environment and takes pride in its heritage
Transnet
Vision
Africa’s undisputed world champion in transport and logistics solutions.
Mission
A transport and logistics service company that focuses on the efficient, timeous and cost-
effective movement and handeling of goods, people and information.
Values
• Be customer-obsessed
• Promote and reward innovativeness
• Respect the individual
• Manage operations in a manner that ensures the safety of all
• Support economic development and activity
• Ensure the value of frugality
• Encapsulate business probity with a strong focus on ethical conduct
(Bennett, Jooste & Strydom, 2005: 142)
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 17
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om ʼn missiestelling te hê. Sonder ʼn missiestelling is dit
byna onmoontlik vir ʼn onderneming om doelwitte en strategieë saam te stel.
Onderneming se doelwitte
Doelwitte is baie belangrik vir ʼn onderneming; as die onderneming nie weet wat sy doelwitte
is nie sal die onderneming ook nie weet wat dit in die toekoms wil bereik nie. Daarom is
doelwitte baie belangrik en word dit die fokuspunt van enige besigheid. ʼn Onderneming sal
verskeie langtermyn- en korttermyndoelwitte hê.
Die volgende is ʼn voorbeeld van die hoofareas waarin ʼn onderneming doelwitte moet stel:
Onderneming se agt hoofdoelwitte
1. Mark
2. Produktiwiteit
3. Fisiese en finansiële hulpbronne
4. Winsgewendheid
5. Innovasie
6. Bestuursprestasie en -ontwikkeling
7. Werkersprestasie en -houdings
8. Publieke en sosiale
verantwoordelikheid
Figuur 1.4: Areas van doelwitstelling (Aangepas uit Bennett et al., 2005: 152)
• Mark
ʼn Onderneming moet besluit watter mark dit wil teiken en watter produkte en dienste
dit aan daardie mark wil verkoop. Dit is belangrik vir ʼn onderneming om so ʼn groot
markaandeel as moontlik te verkry om ʼn mededingende voordeel oor die kompetisie
te verseker. ʼn Groter markaandeel kan verkry word om dit by die kompetisie te
“steel”, met ander woorde, om seker te maak dat die onderneming potensiële
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 18
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
verbruikers werf en sy huidige verbruikers behou (aangepas uit Bennett et al., 2005:
152).
• Produktiwiteit
Dit verwys na die onderneming se insette na uitsette. Dit is die onderneming se
bronne (insette), naamlik fisiese, finansiële, menslike, operasionele en ontasbare
bronne wat gebruik moet word om die onderneming se produkte en dienste (uitsette)
te vervaardig. Dit is belangrik vir ʼn onderneming om te verseker dat dit al die bronne
tot sy beskikking so produktief as moontlik gebruik, wat sal verseker dat die
onderneming ʼn mededingende voordeel sal verkry. Die onderneming kan
byvoorbeeld sy masjinerie opgradeer, wat die werklading sal verbeter en
produktiwiteit sal verhoog (aangepas uit Bennett et al., 2005: 152).
Die volgende is ʼn voorbeeld van produktiwiteit vir British Airways:
Figuur 1.5: Produktiwiteit (Outeur, 2014)
• Fisiese en finansiële hulpbronne
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om te weet hoe sy fisiese en finansiële hulpbronne
gebruik gaan word. Daar moet duidelike doelwitte gestel word om te verseker dat die
hulpbronne so produktief as moontlik gebruik word en dat die onderneming nie ʼn
verlies sal lei nie. Byvoorbeeld, die onderneming moenie onnodige geld spandeer op
masjinerie wat nie gebruik word om produkte te vervaardig nie (aangepas uit Bennett
et al., 2005: 152).
INSETTE (BRONNE)
Fisies, operasioneel, menslik,
finansieel, ontasbaar
UITSETTE
Produkte en dienste
AKTIWITEITE
Bevoegdhede en kernbevoegdhede,
vaardighede en kennis
INSETTE (BRONNE)
Bv. rekenaars, werkers, vliegtuig
AKTIWITEITE
Bv. personeel opgelei om Galileo-
besprekings te hanteer, vlieëniers
UITSETTE
Produkte en dienste soos gelewer
aan verbruiker; Verskeie roetes te vlieg
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 19
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Winsgewendheid
Enige onderneming se doelwit is om winsgewend te wees. As ʼn onderneming nie
winsgewend is nie, kan daardie onderneming nie oorleef nie. Winsgewendheid word
bepaal deur die onderneming se totale inkomste om ʼn produk of diens te lewer af te
trek van die totale uitgawes om die produk of diens te vervaardig. Vir ʼn onderneming
om winsgewend te wees, moet sy verkope hoër wees as sy uitgawes, anders ly die
onderneming ʼn verlies.
Voorbeeld van winsgewendheid vir ʼn motormaatskappy:
o
Figuur 1.6: Winsgewendheid (Outeur, 2014)
Winsgewendheid is nie net belangrik vir die oorlewing van ʼn onderneming nie, maar
ook om ander doelwitte te bereik. Byvoorbeeld, die motormaatskappy belê daarin om
nuwe navorsing te doen vir die ontwikkeling van nuwe motors (aangepas uit Bennett
et al., 2005: 152).
• Innovasie
ʼn Onderneming moet ook altyd innoverend wees, deur nuwe produkte en dienste te
ontwikkel en te verskaf. Daar is wel altyd ʼn risiko om nuwe produkte en dienste te
ontwikkel. Die onderneming vat dus ʼn kans deur sy finansiële hulpbronne te belê in
nuwe produkte of dienste met die onsekerheid of dit wel gaan verkoop of nie. Dit is
egter belangrik vir die onderneming om te belê in nuwe produkte en dienste, want
anders sal die onderneming stagneer en nie verder groei nie. Dit sal ook ʼn impak hê
op die onderneming se mededingende voordeel (aangepas uit Bennett et al.,
2005:152).
• Bestuursprestasie en -ontwikkeling
Elke onderneming moet in hulle menslike hulpbronne, met ander woorde hulle
werknemers, belê. Daarom moet die onderneming doelwitte stel om te verseker dat
sy bestuurders op alle vlakke die nodige opleiding kry. Dit sal verseker dat die
Inkomste
R110 000 vir die verkoop van die spesifieke motor
Uitgawes
R55 000 vir die vervaardiging van
die spesifieke motor
Wins
R55 000 gemaak op die verkoop van
die spesifieke motor
_ =
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 20
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
onderneming beter funksioneer en take korrek uitgevoer sal word (aangepas uit
Bennett et al., 2005: 152).
• Werkersprestasie en -houdings
Net so belangrik as wat dit vir ’n onderneming is om doelwitte vir sy bestuurders te
stel om opleiding te kry, ewe belangrik is dit dat alle werknemers in die onderneming
die nodige opleiding sal kry. Werknemers is verantwoordelik vir alle dag-tot-dag-
aktiwiteite van die onderneming. Dit is daarom belangrik dat die werknemers vertroud
is met en die nodige kennis en vaardighede het om hulle werk suksesvol te kan
voltooi. Byvoorbeeld, ʼn reisagent moet die nodige kennis hê om ʼn toer na Duitsland
te verkoop, asook om die bespreking te maak op die rekenaarprogram. ʼn Werknemer
kan nie iets aan ʼn potensiële verbruiker verkoop as hy/sy niks daarvan weet nie.
ʼn Werknemers se houding teenoor die onderneming speel ook ʼn groot rol in
doelwitstelling. ʼn Werknemer se houding kan ʼn positiewe of ʼn negatiewe impak hê op
sy werkverrigtinge, sowel as op die onderneming self. Dit is daarom belangrik vir ʼn
onderneming om doelwitte te stel oor hoe die werknemers gemotiveer sal word om ʼn
positiewe houding teenoor die onderneming te hê. Die onderneming kan die
werknemers byvoorbeeld finansieel vergoed vir goeie werk wat verrig is. ʼn Reisagent
sal kommissie kry vir elke toer wat hy/sy verkoop. Dit motiveer die reisagent om
meer verkope te maak op die toere (aangepas uit Bennett et al., 2005: 152).
• Publieke en sosiale verantwoordelikheid
Ondernemings het nie net finansiële doelwitte nie, maar ook publieke en sosiale
verantwoordelikhede. Publieke en sosiale verantwoordelikhede verwys na die aksies
van ʼn onderneming om op ʼn sosiaal-verantwoordelike manier op te tree, om
sodoende die verskillende aandeelhouers, gemeenskap en omgewing waarin die
onderneming besigheid doen, se belange te beskerm.
Die doelwitte behels dat ʼn onderneming sekere aksies vir ander ondernemings bied.
ʼn Onderneming bied gewoonlik hierdie aksies sonder om enigiets terug te verwag.
Byvoorbeeld, ʼn onderneming kan ʼn liefdadigheidsfonds finansieel help deur gereelde
skenkings te maak (aangepas uit Bennett et al., 2005: 152).
Korporatiewe strategie
ʼn Onderneming se korporatiewe strategie verwys na die doel van die onderneming, die
rigting waarheen die onderneming wil beweeg en hoe dit van plan is om die onderneming te
laat groei oor die langtermyn. Die strategie behels ook die tipe besigheidsomgewing en die
tipe werk waarmee die onderneming betrokke is, asook hoeveel finansiële hulp en ander
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 21
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
hulpbronne elke departement benodig om die onderneming se produkte of dienste te
vervaardig. Byvoorbeeld, ʼn onderneming se korporatiewe strategie is om verkope en
winsgewendheid te verhoog deur meer personeel aan te stel, asook om meer takke oop te
maak om sy produkte en dienste te verkoop.
Die volgende is ʼn voorbeeld van ʼn visie, missie en doelwitstelling van Maldives
Toerismeraad:
Voorbeeld 1.2
Maldives Toerismeraad
Visie
Om die mees eksklusiewe bestemming in Suid-Asië te wees.
Om die top toerisme-verdiener in Suid-Asië te wees.
Om 'n voorbeeld van 'n volhoubare toerisme-ontwikkeling in klein eilandnasies te wees.
Missie
Die Maldives Toerisme-bevorderingsraad sal die kwaliteit en volhoubare groei in die
toerismebedryf van die Maldives bevorder, om 'n goed-benutte en finansieel-gesonde
private-sektor-onderneming daar te stel – op so ’n wyse dat die onderneming op die
langtermyn ekonomiese, sosiale en kulturele voordele aan die mense van die Maldives sal
bied, terwyl dit terselfdertyd sal bydra tot die bevordering van die Maldives se ongerepte
mariene-omgewing tot voordeel van die inwoners van en besoekers aan die Maldives.
Doelwitte
• Om die eksklusiewe beeld van die bestemming in die teikenmark te versterk en te
bevorder;
• om die Maldives wêreldwyd te posisioneer as ’n weergalose bestemming;
• om groeiteikens wat vir elke jaar in die bemarkingsplan vir die bestemming gestel is te
bereik;
• om die teikenmark, sowel as die marksegmente na die bestemming te diversifiseer;
• om marknavorsing te onderneem om wêreldwye ekonomiese toestande en
reistendense te monitor, ten einde geleenthede in die mark te identifiseer
• om die private sektor te monitor en te ondersteun in hul bedrywighede om
lewensvatbare bed-besetting te handhaaf en seisoenale skommelinge in toeriste-
aankomste uit te stryk.
(Aangepas uit Evans et al., 2007: 19)
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 22
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Dit is belangrik vir enige onderneming om ʼn visie, missie, doelwitte en ʼn strategie te hê, want
daarsonder weet die onderneming nie waarheen dit op pad is en wat dit wil bereik nie.
1.6.2 Strategiese bemarking word gedryf deur verbruikersbehoeftes en heterogeniese markte
Soos alreeds bespreek, is dit belangrik vir ʼn onderneming om sy totale mark te segmenteer
in groepe/segmente verbruikers met dieselfde of soortgelyk behoeftes. Dit gee ʼn
onderneming die geleentheid om navorsing te doen wat elke groep/segment se behoeftes is,
dit waarvan die verbruikers hou en nie hou nie. Dit sal die onderneming help om die
verbruikers in daardie segment se behoeftes te bevredig.
ʼn Verbruikersbehoefte is daardie produk of diens wat die verbruiker benodig of wil hê.
Byvoorbeeld, ʼn verbruiker het hierdie jaar die behoefte om met vakansie na Ierland te gaan.
Nie net een verbruiker het hierdie behoefte nie, maar baie ander verbruikers. Daarom kan ʼn
reisagentskap nou ʼn toer saamstel na Ierland en dit bied aan daardie verbruikers wat die
behoefte het om op die toer te gaan.
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om nie net die produk of diens wat ʼn verbruiker benodig te
bied nie, maar ook om kwaliteit diens en produkte te verskaf, wat waarde vir die verbruiker
se geld sal gee.
1.6.3 Strategiese bemarking fokus op segmente waar die onderneming suksesvol kan kompeteer
Die rede vir ʼn onderneming om sy totale mark te segmenteer en om verbruikers se
behoeftes te bepaal, is sodat die onderneming kan identifiseer in watter marksegment hy die
beste kan kompeteer en die suksesvolste kan wees. Dit help nie vir ʼn onderneming om in ʼn
marksegment te kompeteer wat nie die moeite werd is nie, byvoorbeeld, as dit die
onderneming te veel geld of hulpbronne gaan kos, of omdat die onderneming nie oor die
regte bevoegdhede of kernbevoegdhede beskik om in ʼn sekere marksegment te kompeteer
nie.
Wat is ʼn bevoegdheid?
ʼn Bevoegdheid kan gedefinieer word as ʼn eienskap of ʼn versameling van eienskappe
waaroor die meeste ondernemings in ʼn spesifieke sektor/bedryf beskik (Evans et al., 2007:
49). Byvoorbeeld, alle gastehuise in die toerismebedryf benodig die volgende bevoegdhede:
• Die bronne om die gastehuis te bemark
• Standaard akkommodasie en fasiliteite vir gaste
• Lisensiëring van die onderneming
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 23
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Opgeleide personeel
• Ander hulpbronne, soos finansiële, operasionele en fisiese hulpbronne
Wat is ʼn kernbevoegdheid?
ʼn Kernbevoegdheid kan gedefinieer word as ʼn eienskap, of ʼn versameling van eienskappe,
wat spesifiek is aan ʼn sekere onderneming, wat verseker dat die verrigting van die
onderneming bo die algemene gemiddeld van die bedryf is (Evans et al., 2007: 49). Met
ander woorde ʼn kernbevoegdheid is ʼn unieke bevoegdheid wat ʼn onderneming het, wat die
onderneming beter en anders maak as die onderneming se kompetisie. Byvoorbeeld, ’n
sekere gastehuis is die enigste in die area wat ʼn bus het wat vervoer verskaf van en na die
lughawe. Nie alle ondernemings beskik oor kernbevoegdhede nie.
Wanneer ʼn onderneming sy kernbevoegdhede implementeer in die mark waar die
onderneming suksesvol kan kompeteer, verskaf dit waarde vir verbruikers en gee dit die
onderneming mededingende voordeel.
Voorbeeld van mededingende voordeel:
Figuur 1.7: Mededingende voordeel (Evans et al., 2007: 50)
Kernbevoegdhede word onderskei van bevoegdhede op grond van die volgende aspekte (aangepas uit Evans et al., 2007: 56):
• Slegs ’n onderneming waarvan die verrigting (prestasie) die hoogste is, in
vergelyking met die bedryf se gemiddeld, besit kernbevoegdhede
• Kernbevoegdhede is uniek aan die onderneming
• Hulle is baie meer kompleks
• Dis baie moeilik om na te boots
• Hulle moet aan verbruikers se behoeftes voldoen
• Hulle heg meer waarde as algemene bevoegdhede
• Hulle is meestal gebaseer op spesifieke, kenmerkende verhoudinge met
verbruikers, verspreiders en verskaffers
• Hulle is gebaseer op die vaardighede en kennis van die besigheid wat die hoogste
geag word
Hulpbronne
Bevoegdhede
Kern- bevoegdhede
Mededingende voordeel
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 24
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Vir ʼn onderneming om suksesvol te wees, moet die onderneming oor die regte hulpbronne,
bevoegdhede en kernbevoegdhede beskik om in ʼn sekere marksegment te kompeteer en ʼn
mededingende voordeel te verkry.
1.6.4 Strategiese bemarking is die hele onderneming se verantwoordelikheid
Strategiese bemarking is nie net die verantwoordelikheid van die bemarkingsdepartement
nie, maar van alle werknemers in die onderneming. Dit is derhalwe belangrik dat die
topbestuur inligting oor die doelwitte en die strategie van wat die onderneming wil bereik aan
al die werknemers deurgee. Dit sal daartoe lei dat alle werknemers weet wat die
onderneming se doelwitte en strategie is en saamwerk om dit te bereik.
Dit is belangrik vir werknemers om te weet wat die onderneming wil bereik, want as hulle
nie weet waarheen die onderneming op pad is nie, kan hulle nie help om dit te bereik nie. As
almal in die onderneming gefokus is op wat bereik moet word, sal uitstekende kliëntediens
verskaf word, wat daartoe sal lei dat daar aan verbruikers se behoeftes voldoen word en
hulle terugkeer om van die onderneming gebruik te maak.
1.6.5 Strategiese bemarking is dinamies
ʼn Onderneming se strategie moet so ontwikkel word dat dit kan aanpas by die veranderende
eksterne besigheidsomgewing. Die eksterne besigheidsomgewing is daardie omgewing
buite die onderneming se beheer. Die veranderinge van die eksterne besigheidsomgewing
kan ʼn onderneming positief of negatief beïnvloed. Die eksterne besigheidsomgewing
verander gedurig en ʼn onderneming se strategie moet by hierdie veranderinge kan aanpas.
As die onderneming nie sy strategie gaan aanpas nie, sal dit nie meer suksesvol kan
kompeteer in ʼn spesifieke marksegment nie; dit sal ook nie meer winsgewend wees en
mededingende voordeel besit nie.
1.7 Personeel verantwoordelik vir strategiese bemarking in ʼn onderneming
Soos alreeds bespreek, is dit die topbestuur se verantwoordelikheid om te verseker dat al
die werknemers in die onderneming ingelig is oor wat die onderneming se visie, missie,
doelwitte en strategie is. Die werknemers moet in alles wat hulle doen, met die vervaardiging
van ʼn produk of die lewering van ʼn diens, die onderneming se visie, missie, doelwitte en
strategie implementeer. Dit help nie net as die topbestuur van ʼn onderneming weet wat hulle
wil bereik nie, want dit is die werknemers wat verantwoordelik is vir al die dag-tot-dag-
aktiwiteite van ʼn onderneming wat dit daarvolgens moet uitvoer.
Voorbeeld van organisatoriese struktuur verantwoordelik vir strategiese bemarking:
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 25
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Figuur 1.8: Organisatoriese struktuur (Outeur, 2014)
1.8 Strategiese bemarking beplanningsproses
Ondernemings ervaar daagliks nuwe tendense en geleenthede in die veranderende
eksterne besigheidsomgewing. Daarom moet die topbestuur gereeld strategiese besluite
neem vir die onderneming. Gewoonlik word hierdie besluite op die ingewing van die oomblik
gedoen en kan dit ʼn negatiewe impak hê op die onderneming en sy aktiwiteite. Dit is daarom
belangrik vir ʼn onderneming om jaarliks die markte waarin die onderneming besigheid doen
te evalueer om geleenthede en bedreigings te identifiseer en daarvolgens strategiese
besluite te neem.
Elke onderneming moet ʼn strategiese bemarkingsproses in plek hê sodat die regte
strategiese besluite vir die onderneming geneem sal word. Strategiese bemarkingsproses
verwys na waar ʼn onderneming gebruik maak van die bemarkingsmengsel om hulpbronne te
allokeer om die teikenmark te bereik.
Met die opstel van ʼn strategiese bemarkingsbeplanningsproses is dit belangrik vir ʼn
onderneming om vanuit ʼn verbruikersoogpunt te kyk hoe hy/sy die onderneming sien. Die
onderneming moet homself dan die volgende vrae afvra:
• Watter behoeftes of probleme maak dat verbruikers by ons onderneming koop?
• Watter verbeteringe kan ons aan ons produkte of dienste aanbring om verbruikers se
leefstyl te verbeter?
• Watter verbruikersegmente maak deel uit van ons onderneming en produkte?
• Wat motiveer verbruikers om ons onderneming se produkte en dienste te koop?
Hoof uitvoerende direkteur
Menslike hulpbron direkteur
Bemarkingsdirekteur Finansiële direkteur Bedryfsdirekteur
Bestuurder A Bestuurder B Bestuurder C
Werknemers Werknemers Werknemers
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 26
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Watter veranderinge en tendense in ons kliëntebasis verander hul menings in ons
produkte en dienste? Wat maak dat hulle koop of nie koop nie?
(Aangepas uit Allen, 2011)
Voorbeeld van die strategiese bemarkingsbeplanningsproses:
Figuur 1.9: Strategiese bemarkingsbeplanningsproses (Aangepas uit Venter 2014: 18)
1.8.1 Stappe in die strategiese bemarkingsbeplanningsproses
In die volgende gedeelte van die studie-eenheid word die stappe van die strategiese
beplanningsproses bespreek.
Stap 1: Kompeterende strategie
Soos alreeds bespreek, is ʼn onderneming se strategie die onderneming se
langtermyndoelwitte. Dit is wat die onderneming oor die volgende vyf tot tien jaar wil bereik.
Vir ʼn onderneming om suksesvol te kompeteer, moet daar ʼn kompeterende strategie
opgestel en geïmplementeer word. ʼn Kompeterende strategie is hoe die onderneming te
werk gaan om mededingende voordeel bo die kompetisie te verkry. Die hele strategiese
bemarkingsbeplanningsproses draai om ʼn onderneming se kompeterende strategie.
Daar is drie tipes kompeterende strategieë waarvan ʼn onderneming gebruik kan maak.
Kompeterende strategie
Segmentering Teikening
Implementering en kontrole
Mediakanale
Ontwerp van die adverterings-
boodskap
Verspreidings-kanale
Posisionering
Markgeleenthede Bemarkings-mengsel
Handelsmerk (Branding)
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 27
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Figuur 1.10: Kompeterende strategieë (Outeur, 2014)
• Koste-leierskap
Koste-leierskap is wanneer ʼn onderneming mededingende voordeel verkry deur
koste te bespaar in al die onderneming se aktiwiteite. Deur koste te bespaar in die
onderneming se aktiwiteite kan die onderneming nou sy produkte en dienste teen ʼn
goedkoper prys verkoop aan die verbruikers. Byvoorbeeld, reisagentskap A en
reisagentskap B stel albei toere saam na Londen. Reisagentskap A kry die verblyf
teen ʼn baie goedkoper prys as reisagentskap B. Reisagentskap A bespaar dus koste
en het minder uitgawes as reisagentskap B en kan daarom sy toerpakket na Londen
teen ʼn baie goedkoper prys aan sy verbruikers verkoop as reisagentskap B. Daarom
het reisagentskap A mededingende voordeel bo reisagentskap B.
• Differensiëring
Differensiëring is wanneer ʼn onderneming mededingende voordeel verkry deur ʼn
strategie te implementeer om verbruikers te laat weet hoe die onderneming van die
kompetisie verskil. Dit kan wees dat die onderneming ʼn produk of diens bied wat so
uniek is dat geen ander onderneming dit verskaf nie. Dit maak die onderneming
uniek en gee die onderneming ʼn mededingende voordeel.
Met dié strategie is die verbruiker is nie so ingestel op prys nie. Die rede hiervoor is
omdat die onderneming die enigste is wat die produk of diens bied en die verbruiker
die prys daarvoor sal betaal as hulle die produk of diens benodig. Byvoorbeeld
motormaatskappy A is die enigste onderneming wat die eerste sonaangedrewe
motor bekendstel. Verbruikers wat die motor wil hê, sal dan net by motormaatskappy
A die motor kan koop en die prys wat gevra word, moet betaal. Dit gee
motormaatskappy A mededingende voordeel oor die ander motormaatskappye.
• Fokus
ʼn Fokusstrategie staan ook bekend as ʼn nisstrategie. Dit is waar ʼn onderneming op ʼn
groter marksegment fokus, maar net ʼn beperkte aantal produkte of dienste aan die
Differensiëring
Koste-leierskap Fokus
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 28
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
marksegment bied. ʼn Fokusstrategie vir ʼn onderneming kan ook wees waar die
onderneming ʼn groot verskeidenheid produkte en dienste aan ʼn spesifieke
marksegment verskaf. Byvoorbeeld, Mango lugredery bied slegs kortafstand vlugte in
Suid-Afrika, terwyl South African Airways verskeie vlugte, nasionaal en
internasionaal, bied.
Dit is belangrik vir die onderneming om een van bogenoemde kompeterende
strategieë te implementeer om te verseker dat die onderneming ʼn mededingende
voordeel verkry.
Stap 2: Markgeleenthede
Die tweede stap in die strategiese bemarkingsbeplanningsproses is vir die onderneming om
markgeleenthede te identifiseer. Markgeleenthede kan gedefinieer word as geleenthede
waar daar ʼn behoefte in die mark ontstaan en daardie behoefte vir ʼn produk of diens nog nie
gevul is deur ʼn onderneming wat die produk of diens bied nie. Dit is waar ʼn onderneming
dan die geleentheid aangryp om daardie produk of diens te bied wat nog nie deur die
kompetisie verskaf word nie.
Markgeleenthede kan geïdentifiseer word deur die volgende ontledings te doen:
• Verbruikersanalises
ʼn Verbruikersanalise staan ook bekend as ʼn verbruikersprofiel. ʼn Verbruikersanalise
help ʼn onderneming om inligting oor sy huidige en potensiële verbruikers te verkry.
Die verbruikersanalise identifiseer die behoeftes van die onderneming se teikenmark
en dit verskaf geleenthede vir die onderneming om ʼn produk of diens te verskaf om
aan die verbruikers se behoeftes te voldoen. Dit gee ʼn onderneming ook ʼn
aanduiding van hoekom ʼn verbruiker ʼn sekere produk of diens koop of nie koop nie.
Die verbruikersanalise bestaan uit twee dele, naamlik ʼn demografiese profiel en
verbruikersgedrag-analise. Die demografiese profiel behels die analise van die
teikenmark se ouderdom, geslag, inkomste, geografiese ligging, stadium in die
familie-lewensiklus, ras, beroep en opvoeding. ʼn Verbruikersgedrag-analise verwys
na die kooppatrone van huidige of potensiële verbruikers. Dit verskaf redes hoekom
ʼn verbruiker ʼn produk of diens koop (aangepas uit Alameda County, 2009).
Voorbeeld van ʼn verbruikersanalise:
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 29
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Figuur 1.11: Verbruikersanalise (Aangepas uit Pilipina, 2014)
• Markaanvraag-analise
ʼn Markaanvraag-analise is waar ʼn onderneming kan identifiseer of daar wel ʼn
behoefte en aanvraag vir ʼn sekere produk of diens is. Indien ʼn onderneming ʼn
markaanvraag-analise uitvoer, kan die onderneming vasstel of daar wel ʼn mark vir sy
produkte of dienste is en of dit genoeg wins sal genereer.
Voorbeeld van ʼn markaanvraag-analise:
Figuur 1.12: Markaanvraag-analise (Aangepas uit ALT, 2014)
Verbruikers-analise
Tipe verbruiker
Waarde vir geld
Produkte en dienste
Verbruikers- besluitnemings-
proses
Aantal verbruikers
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 30
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Mededingende analise
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om sy kompetisie te evalueer. Dié analise
identifiseer die kompetisie se swak- en sterkpunte. Die analise help ʼn onderneming
ook om te identifiseer hoe sy kompetisie in sekere situasie gaan reageer, wat sy
volgende aksie gaan wees en waar die onderneming die kompetisie kan aanval, met
ander woorde waar die kompetisie se swakpunte lê.
Wanneer ʼn onderneming ʼn mededingingsanalise uitvoer, moet die onderneming die
volgende vrae oor sy kompetisie beantwoord (Jooste, Strydom, Berndt & Du Plessis,
2012: 122):
o Wie is ons huidige en potensiële kompetisie?
o Wat is hulle markposisie?
o Wat is hulle strategiese doelwitte?
o Wat is hulle toekomsplanne?
o Wat is hulle sterk- en swakpunte?
o Hoe sal hulle reageer op nuwe kompetisie in die mark?
Voorbeeld van ’n mededingende analise:
Figuur 1.13: Mededingende analise (Aangepas uit Yaymicro, 2013)
Stap 3: Segmentering
Dit is wanneer ʼn onderneming die totale mark segmenteer in groepe/segmente verbruikers
met soortgelyke of dieselfde behoeftes. Deur die totale mark te segmenteer, kan die
onderneming identifiseer waar daar ʼn behoefte vir sy produk of diens is. Dit gee ʼn
onderneming ʼn aanduiding in watter marksegment dit kan kompeteer en mededingende
voordeel kan verkry.
Mededingende analise
Markposisie Sterkpunte
Swakpunte Markaandeel
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 31
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
ʼn Onderneming kan die totale mark segmenteer deur middel van gedrag-, demografiese en
psigografiese segmentering.
• Gedragsegmentering
Dit is waar ʼn onderneming die totale mark segmenteer deur die mark te verdeel in
segmente volgens verbruikers se kennis van, hul houding teenoor en hul verbruik
van die produk of diens. Die segmentering fokus op hoeveel keer die verbruiker die
produk of diens koop, wanneer hy/sy dit koop en of die verbruiker vertroud is met die
produk of diens. Al hierdie aspekte het ʼn invloed op verbruikersgedrag en bepaal of
hy/sy die produk of diens sal koop. Byvoorbeeld, verbruikers koop gereeld, byna
daagliks, brood en melk, maar gaan dalk net eenmaal per jaar met vakansie
(aangepas uit Lamb, Hair, McDaniel, Boshoff, Terblanche, Elliott & Klopper, 2012:
180).
• Demografiese segmentering
Die meeste ondernemings segmenteer die totale mark deur middel van demografiese
segmentering omdat hierdie demografiese inligting meestal beskikbaar is.
Demografiese segmentering is waar die totale mark verdeel word in segmente
verbruikers met dieselfde ouderdom, geslag, inkomste, agtergrond en stadium in die
familie lewensiklus. Byvoorbeeld, die behoefte vir ʼn produk of diens van ʼn agtien- of
twintigjarige sal verskil van ʼn veertig- of vyftigjarige (aangepas uit Lamb et al., 2012:
180).
• Psigografiese segmentering
Psigografiese segmentering is waar die onderneming die totale mark segmenteer
volgens sosiale klas, leefstyl en persoonlikheid. Hierdie faktore het ʼn invloed op die
verkope van ʼn onderneming se produkte en dienste. Byvoorbeeld, as ʼn persoon ʼn
weelderige leefstyl volg, sal dit beïnvloed watter produkte of dienste hy/sy sal koop.
Die persoon sal eerder in ʼn luukse vyfsterhotel gaan vakansie hou as in ʼn
selfsorgeenheid (aangepas uit Lamb et al., 2012: 180).
Stap 4: Teikening
Sodra ʼn onderneming klaar sy totale mark gesegmenteer het en die segmente waar die
onderneming wil kompeteer geïdentifiseer het, sal die onderneming die segment of
segmente teiken. Daar is drie verskillende maniere waarop ʼn onderneming sy marksegment
kan teiken, naamlik gekonsentreerde bemarking, gedifferensieerde bemarking en
ongedifferensieerde bemarking.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 32
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Gekonsentreerde bemarking
Gekonsentreerde bemarking is waar ʼn onderneming een marksegment kies om te
teiken en hulle produkte en dienste aan daardie een marksegment verkoop. Indien ʼn
onderneming slegs een teikenmark het, kan die onderneming slegs op die behoeftes
van daardie segment fokus en sy produkte en dienste spesifiek aanpas om aan
daardie segment se behoeftes te voldoen. Die onderneming se bemarkingsmengsel
fokus slegs op die een marksegment. Byvoorbeeld, Sportsmans Warehouse verkoop
slegs sportklere en teiken slegs daardie een mark (aangepas uit Lamb et al., 2012:
193).
• Gedifferensieerde bemarking
Gedifferensieerde bemarking is waar ʼn onderneming twee of meer segmente teiken.
Die onderneming se bemarkingsmengsel word spesifiek vir elke marksegment
ontwikkel en geïmplementeer. Met ander woorde, die onderneming se produkte en
dienste sal vir elke marksegment aangepas word. Byvoorbeeld, die Southern Sun
groep teiken verskillende markte, Holiday Inn teiken middelklasverbruikers, terwyl
Southern Sun Intercontinental-hotelle eerder die hoër inkomsteklas teiken (aangepas
uit Lamb et al., 2012: 195).
• Ongedifferensieerde bemarking
Ongedifferensieerde bemarking is waar ʼn onderneming die totale mark teiken omdat
die onderneming nie glo dat die mark gesegmenteer kan word nie. Die onderneming
glo dat alle verbruikers dieselfde behoeftes het. Daarom teiken hulle die totale mark
en implementeer slegs een bemarkingsmengsel. Byvoorbeeld, aanlyn ondernemings
soos McCarthy Call-a-car en Autotrader, wat tweedehandse motors aanlyn verkoop,
glo dat alle verbruikers dieselfde behoefte om ʼn motor te besit deel en bied daarom
verskillende motors aan die mark (aangepas uit Lamb et al., 2012: 192).
Stap 5: Bemarkingsmengsel
Die bemarkingsmengsel bestaan uit produk, prys, promosie en plek. Dit verwys na die
elemente waardeur ʼn onderneming met sy verbruiker kan kommunikeer. Byvoorbeeld, vir ʼn
toeroperateur om sy reispakkette suksesvol te verkoop, moet die onderneming die
bemarkingsmengsel implementeer:
• Prys: die toeroperateur moet die reispakkette teen ʼn redelike prys verkoop
• Produk: die toeroperateur se reispakkette moet aan die behoeftes van die
verbruikers voldoen deur reispakkette te verkoop wat alles insluit, van verblyf tot
vervoer
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 33
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Promosie: om verkope te verhoog kan die toeroperateur afslag gee op die
reispakkette
• Plek: die toeroperateur kan die reispakkette verkoop in ʼn reisagentskap wat maklik
toeganklik is vir verbruikers
Stap 6: Handelsmerk (Branding)
Die volgende stap in die strategiese bemarkingsbeplanningsproses is vir ʼn onderneming om
ʼn handelsmerk vir sy produk of diens te ontwikkel waarmee hy die mark gaan teiken. ʼn
Handelsmerk is die naam, simbool, woord, teken, ontwerp of ʼn kombinasie hiervan van die
produkte of dienste wat die onderneming verkoop. ʼn Onderneming se handelsmerk help
verbruikers om onderskeid te tref tussen die betrokke onderneming en die onderneming se
kompetisie.
Voorbeeld 1.3
Bekende handelsname
(Gacalgallery, 2014)
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om ʼn handelsmerk te ontwerp en te implementeer omdat
dit die verbruiker help om:
• die produk of diens te identifiseer;
• die kwaliteit van die produk of diens te identifiseer; en
• sosiale status te verskaf .
Die handelsmerk help ʼn onderneming ook om:
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 34
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• verbruikers gewoond te maak aan die produk of diens;
• vir verbruikers die produk of diens makliker identifiseerbaar te maak;
• vir verbruikers te identifiseer by watter onderneming hy/sy die produk of diens kan
koop; en
• vir verbruiker onderskeid te tref tussen die onderneming en die kompetisie.
(Aangepas uit West, Ford & Ibrahim, 2006: 239)
Stap 7: Posisionering
Posisionering verwys na waar ʼn onderneming sy produk of diens so in die gedagtes van die
verbruiker moet plaas dat dié produk of diens die verbruikers se eerste keuse sal wees
wanneer hy/sy dit wil aankoop. Die doel van posisionering is vir ʼn onderneming om sy
handelsmerk so te posisioneer dat dit die verbruiker se gunstelingproduk of -diens is. Dit sal
verseker dat die onderneming die verbruiker se eerste keuse sal wees wanneer produkte of
dienste aangekoop word. Dit verseker ʼn mededingende voordeel vir die onderneming.
Stap 8: Verspreidingskanale
Verspreidingskanale verwys na daardie ondernemings wat betrokke is in die proses om te
verseker dat produkte of dienste beskikbaar is vir verbruikers.
Voorbeeld van ʼn verspreidingskanaal vir Edgars klerewinkel:
Figuur 1.14: Verspreidingskanaal (George, 2004: 220)
Stap 9: Advertensieboodskap
Die volgende stap in die strategiese bemarkingsbeplanningsproses is vir ʼn onderneming om
ʼn advertensieboodskap te ontwerp en te implementeer. Advertering is ʼn vorm van
bemarkingskommunikasie wat sekere inligting oor die onderneming, sy produkte en dienste
aan ʼn verbruiker verskaf. Dit is belangrik vir die onderneming om die regte
advertensieboodskap te ontwerp, sodat dit die korrekte teikenmark bereik.
Die advertensieboodskap sal slegs werk as dit die aandag van die teikenmark trek. Daarom
is dit belangrik vir die onderneming om vas te stel wat hulle vir die teikenmark wil sê. Die
advertensieboodskap moet kreatief en vermaaklik vir verbruikers wees. Byvoorbeeld
Nando’s se hele advertensieveldtog is humoristies en fokus op huidige situasies in die land
(aangepas uit George, 2004: 245).
Klerefabriek Edgars klerewinkel Verbruiker
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 35
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Stap 10: Mediakanale
Sodra ʼn onderneming die korrekte advertensieboodskap ontwerp het, moet die onderneming
die regte mediakanale kies om hul advertensieboodskap te plaas. Vir die onderneming om
die korrekte mediakanale te kies, moet dit die volgende vrae vra:
• Wie is ons teikenmark?
• Hoeveel verbruikers moet geteiken word in die teikenmark?
• Watter mediakanale verkies die verbruikers?
• Op watter mediakanale reageer die verbruikers die beste?
• Wat is die doelwit met die advertensieboodskap?
• Wat is die onderneming se begroting?
(Aangepas uit McCabe, 2009: 214)
Daar is vyf hoof-mediakanale waarvan ʼn onderneming gebruik kan maak, naamlik:
• Radio
• Koerante
• Televisie
• Tydskrifte
• Internet
Dit is belangrik vir die onderneming om die regte mediakanaal of -kanale te kies. Dit sal
verseker dat die advertensieboodskap die regte teikenmark bereik en lei tot verkope van die
produk of diens.
Stap 11: Implementering en kontrole
Die laaste stap in die strategiese bemarkingsbeplanningsproses is om al die bogenoemde
stappe te implementeer en te kontroleer of dit suksesvol is of nie. As die onderneming vind
dat ’n sekere gedeelte van die strategiese bemarkingsbeplanningsproses nie werk nie moet
dit nagesien en verander word.
1.9 Bemarkingsoudit
ʼn Bemarkingsoudit is ʼn in-diepte studie van ʼn onderneming se bemarkingsaktiwiteite. Dit
help ʼn onderneming om geleenthede en uitdagings te identifiseer, asook om ʼn plan van
aksie in werking te stel en die doeltreffendheid van ʼn onderneming se bemarking te verhoog.
Wanneer ʼn bemarkingsoudit uitgevoer word, moet dit:
• op ʼn gereelde basis of jaarliks gedoen word en nie net as die onderneming probleme
ervaar nie;
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 36
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• al die bemarkingsaktiwiteite en -funksies van die onderneming insluit en nie net gerig
wees op sekere gedeeltes van die bemarkingsaktiwiteite en -funksies waar die
onderneming probleme ervaar nie;
• analities en sistematies uitgevoer word, met kort- en langtermyn voorstelle van hoe ʼn
onderneming die doeltreffendheid van sy bemarkingsaktiwiteite en -funksies kan
verhoog; en
• deur ʼn onafhanklike persoon, wat nie deel van die onderneming is nie, gedoen word,
sodat daardie persoon objektief na die onderneming se bemarkingsaktiwiteite en -
funksies kan kyk.
Die bemarkingsoudit identifiseer waar ʼn onderneming die beste presteer in sy
bemarkingsaktiwiteite en waar die onderneming probleme ervaar. Die bemarkingsoudit fokus
op die onderneming se teikenmark en bemarkingsmengsel (soos alreeds bespreek in die
studie-eenheid). Die bemarkingsoudit bestaan ook uit ʼn eksterne en interne oudit van die
onderneming (aangepas uit Strydom, Jooste & Cant, 2004: 511).
1.9.1 Eksterne oudit
ʼn Onderneming is omring deur die eksterne omgewing. Dit is daardie omgewing waaroor ʼn
onderneming nie beheer het nie. Omdat die eksterne omgewing gedurig verander, kan dit ʼn
onderneming positief of negatief beïnvloed. Die eksterne oudit bestaan uit twee gedeeltes,
naamlik die ekonomiese en mededingende analise.
Ekonomiese analise
ʼn Onderneming word beïnvloed deur sekere eksterne faktore. Om te bepaal watter impak
hierdie eksterne faktore op ʼn onderneming het, moet die onderneming ʼn PESTLE-analise
uitvoer. Die PESTLE-analise bestaan uit politieke, ekonomiese, sosio-kulturele,
tegnologiese, wetlike en ekologiese faktore. ʼn PESTLE-analise vir die Addo Nasionale Park
sal soos volg daar uitsien:
• Politieke faktore
Dit is faktore wat beheer word deur die regering en nie-regeringsorganisasies.
Byvoorbeeld, die regering verhoog die petrolprys; dit het ʼn invloed op die Addo
Nasionale Park, want, aangesien die park wildritte aanbied, moet dit nou die pryse
verhoog (aangepas uit McCabe, 2009: 58).
• Ekonomiese faktore
Dit is belangrik om na die ekonomie van die land te kyk, asook na die ekonomiese
situasie in die plaaslike omgewing en hoe dit ʼn verbruiker se huishoudelike inkomste
kan beïnvloed. Die styging in inflasie het byvoorbeeld ʼn invloed op die verbruikers
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 37
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
wat die Addo Nasionale Park besoek se huishoudelik inkomste. Met ander woorde,
die verbruiker het nou minder geld om te spandeer (aangepas uit McCabe, 2009: 58).
• Sosio-kulturele faktore
Sosiale, demografiese en kulturele faktore is belangrik om die eksterne
bemarkingsomgewing te analiseer. Alle marksegmente bestaan uit verskeie
verbruikers wat die onderneming se dienste en produkte gebruik. Byvoorbeeld, die
Addo Nasionale Park se verbruikers kom van verskillende agtergronde en kulture,
wat dit moeilik maak vir die park om slegs op een marksegment te fokus, daarom het
die park verskillende marksegmente en verskeie dienste en produkte om aan die
behoeftes van elke marksegment te voldoen. Die park bied vyfster akkommodasie vir
hoëklasverbruikers en kampering vir middelklasverbruikers (aangepas uit McCabe,
2009: 58).
• Tegnologiese faktore
Tegnologiese voordele het dit nou moontlik gemaak vir ondernemings om verbruikers
se behoeftes beter te verstaan. Byvoorbeeld, die Addo Nasionale Park gebruik nou
die internet vir verbruikers om aanlyn besprekings te maak. Dit voldoen aan die
verbruiker se behoefte vir vinnige en maklik diens (aangepas uit McCabe, 2009: 58).
• Wetlike faktore
Nuwe wetgewing kan ’n invloed op die dienste van ʼn onderneming hê. Dit kan
veroorsaak dat ʼn onderneming sy produkte of dienste moet stop of moet aanpas.
Byvoorbeeld, as die regering die wet aanpas dat die wettige ouderdom om alkohol te
verkoop 21 en nie meer 18 is nie, sal dit die Addo Nasionale Park se restaurante
beïnvloed deur inkomste wat hulle sal verloor (aangepas uit McCabe, 2009: 58).
• Ekologiese faktore
Die beskerming van fisiese en natuurlike bronne in die natuurlike omgewing is
belangrik om die natuurlike omgewing, wat die toeriste in die eerste plek na die area
gelok het, te beskerm. Byvoorbeeld, al die renosterstropery in die Addo Nasionale
Park beïnvloed die park aangesien daar in die toekoms dalk nie meer renosters vir
toeriste sal wees om te sien nie (aangepas uit McCabe, 2009: 58).
Wanneer ʼn PESTLE-analise uitgevoer word, help dit die onderneming volgens McCabe
(2009: 57) om:
• die gebeure en tendense in die eksterne omgewing te verstaan;
• verhoudings tussen hierdie gebeure en tendense te stig;
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 38
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• sin te maak met betrekking tot verbruikerskeuses en -gedrag (hoe dit ’n verbruiker se
keuse beïnvloed); en
• gebruik te maak van die belangrikste implikasies vir besluitneming en om
strategievorming daarvolgens toe te pas.
Mededingende analise
Die mededingingsanalise word deur ʼn onderneming geïmplementeer om die aard van die
kompetisie in die bedryf te identifiseer, asook om ʼn onderneming se mededingende posisie
in vergelyking met die kompetisie vas te stel. Daar is vyf kragte in die mededingingsanalise
wat kan bepaal of ʼn onderneming meer mag het oor die kompetisie en of die kompetisie
meer mag het oor die betrokke onderneming.
• Krag 1 – Bedreiging van nuwe toetreders tot die bedryf
Die krag bestudeer nuwe kompetisie wat tot die bedryf kan toetree.
o Kapitaalkoste van intrede tot mark
Hoe hoër die belegging wat vereis word, hoe kleiner is die kans dat daar nuwe
toetreders tot die bedryf sal wees. Hoe kleiner die belegging wat vereis word, hoe
groter is die kans dat daar nuwe toetreders tot die bedryf sal wees. Met ander
woorde, hoe duurder dit is om ʼn nuwe onderneming te begin, hoe minder
kompetisie sal daar wees, maar hoe goedkoper dit is om ʼn onderneming te begin,
hoe meer kompetisie sal daar wees.
o Handelsmerklojaliteit en kliënte-verskuiwingskostes
Hier moet ʼn onderneming weet hoe lojaal die verbruikers teenoor die
onderneming is en hoekom hulle die onderneming ondersteun. Dit is belangrik vir
die onderneming om uit te vind of die verbruiker die kompetisie sal ondersteun en
hoe die onderneming kan verseker dat die verbruiker lojaal teenoor die
onderneming sal bly.
o Skaalopbrengs en omvang beskikbaar vir huidige mededingers
Indien ʼn bestaande onderneming reeds-gevestigde verbruikers/kontrakte het, sal
dit moeiliker vir nuwe kompetisie wees om die bedryf binne te tree. Dit wil sê dat
die gevestigde onderneming reeds ʼn vaste inkomste het wat die kompetisie nog
nie het nie.
o Toeganklikheid met betrekking tot insette en verspreidingskanale
ʼn Nuwe mededinger kan dit moeilik vind om toegang te verkry tot
verspreidingskanale, wat beteken dat hy dit moeilik sal vind om sy produkte of
dienste te verkoop of om die nodige insette te verkry. ʼn Gevestigde onderneming
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 39
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
het reeds-gevestigde verspreidingskanale en die gevestigde onderneming kan
verseker dat die produkte of dienste die verbruikers bereik.
o Weerstand gebied deur bestaande ondernemings
ʼn Gevestigde onderneming moet homself afvra of hy dit kan bekostig om
weerstand te bied teen ʼn nuwe toetreder? Met ander woorde, sal die gevestigde
onderneming kan kompeteer met die nuwe kompetisie? (Aangepas uit Evans et
al., 2003: 175).
• Krag 2 – Bedreiging van vervangbare produkte
Dié krag bestudeer hoe vervangbare produkte of dienste van die kompetisie aan
dieselfde behoeftes van verbruikers voldoen as wat die onderneming tans in die
bedryf bied.
o Mate waartoe prys en verrigting van vervangbare produk ooreenstem met bedryf se produk
Hoe meer die produk of diens wat die kompetisie bied dieselfde is, hoe groter is
die bedreiging van die nuwe kompetisie vir ʼn onderneming.
o Gewilligheid van kopers om te verskuif na vervangbare produk
Die onderneming moet ook bepaal hoe gewillig die verbruikers is om die
kompetisie se produk of diens te koop teen ʼn goedkoper prys. As die verbruikers
gewillig is om oor te skuif na die kompetisie, het die kompetisie meer mag oor ʼn
onderneming (aangepas uit Evans et al., 2003: 176).
• Krag 3 – Bedingingsmag van verbruikers
Hierdie krag bepaal hoeveel bedingingsmag die verbruikers het oor die onderneming
wat die produk of diens verskaf.
o Die aantal verbruikers en die volume van hul aankope
As daar min verbruikers is wat groot volumes produkte of dienste aankoop, het
die verbruikers ʼn groter bedingingsmag. As daar baie verbruikers is wat kleiner
volumes aankoop, is hulle bedingingsmag kleiner.
o Aantal ondernemings wat die produk verskaf en hul grootte
Hoe meer ondernemings daar in ʼn sekere area is, hoe groter raak die verbruiker
se bedingingsmag, aangesien hy/sy nou kan kies en keur waar hulle die produk
of diens wil koop. Hoe minder ondernemings daar in ʼn sekere area is, hoe kleiner
raak die verbruiker se bedingingsmag, want dan is daar nie meer ʼn groot
verskeidenheid van ondernemings waar hulle die produk of diens kan koop nie.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 40
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
o Verskuiwingskoste en beskikbaarheid van vervangbare produkte
As dit goedkoop vir ʼn verbruiker is om oor te skakel na ʼn vervangbare produk, is
die verbruiker se bedingingsmag hoër (aangepas uit Evans et al., 2003: 177).
• Krag 4 – Bedingingsmag van verskaffers
Hierdie krag bepaal hoeveel mag ʼn verskaffer het wat aan ʼn onderneming sekere
hulpbronne verskaf.
o Die uniekheid en skaarsheid van die bron wat die verskaffer verskaf
Hoe skaarser en hoe meer uniek die produk of diens is wat ʼn verbruiker soek,
hoe sterker is die mag van die verskaffer. Hoe meer algemeen die produk of
diens is, hoe meer mag het die verbruiker, want die verbruiker kan dan kies waar
hy/sy die produk of diens wil aankoop.
o Hoeveel ander ondernemings benodig die hulpbronne
Indien ʼn verskaffer aan ʼn verskeidenheid ondernemings verskaf, sal sy mag
sterker wees omdat die verskaffer nie net van een onderneming se inkomste
afhanklik is nie. Indien ʼn verskaffer slegs aan een onderneming verskaf, is sy
bedingingsmag kleiner.
o Verskuiwingskoste tussen verskaffers
Indien ʼn onderneming ʼn gevestigde (en selfs kontraktuele) verbintenis met ʼn
verskaffer het, is dit moeilik om oor te skuif na ʼn ander verskaffer, dit wil sê dat
die verskaffer se bedingingsmag hoër is.
o Aantal en grootte van hulpbronverskaffers
As daar baie ondernemings is wat ʼn sekere hulpbron benodig en daar is min
verskaffers van die hulpbron, is die bedingingsmag van die verskaffers baie hoog.
Hoe minder ondernemings daar is wat ’n sekere hulpbron benodig, maar daar is baie
verskaffers van die hulpbron, hoe meer mag het die onderneming (aangepas uit
Evans et al., 2003: 178).
• Krag 5 – Intensiteit van mededinging (wedywering) tussen mededingers in die bedryf
Die krag bepaal die mededinging van ondernemings in ʼn sekere bedryf.
o Grootte van mededingers
As daar meer ondernemings is wat dieselfde produk of diens verskaf, is die
kompetisie hoog. Wanneer ondernemings ewe groot is, sal die kompetisie tussen
die ondernemings hoër wees.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 41
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
o Aard van kostes in die bedryfsektor
Hoë vaste kostes, soos huur en salarisse van ʼn onderneming, beteken dat
ondernemings staatmaak op kapitaal en inkomste. Vir ʼn onderneming om ʼn wins
te maak en sy vaste koste te betaal, moet die onderneming verkope kan maak;
as dit nodig is en die kompetisie is hoog, sal die onderneming sy pryse kan laat
sak en nog steeds ʼn wins maak.
o Volwassenheid van markte wat bedien word
As die mark versadig is, is die kompetisie vir ʼn onderneming sterker, want die
mark groei nie meer nie en die onderneming moet staatmaak op sy huidige
verbruikers. As verbruikers dus kan kies tussen ʼn verskeidenheid ondernemings
wat dieselfde produkte of dienste verskaf, is die kompetisie tussen ondernemings
hoër.
o Graad van handelsmerklojaliteit van verbruikers
ʼn Onderneming moet bepaal hoe en waarom sy verbruikers teenoor hom lojaal
is. Dit is dus belangrik vir ʼn onderneming om verhoudings met sy verbruikers te
bou en dit kan gedoen word deur lojaliteitsprogramme te implementeer wat vir ʼn
onderneming mededingende voordeel sal verskaf.
o Die graad van differensiasie
As dit vir verbruikers maklik is om te differensieer tussen verskillende
ondernemings se produkte of dienste, is die kompetisie tussen die ondernemings
kleiner.
o Gemak van uittrede
Hier moet die onderneming bepaal hoe maklik dit is om die bedryf te verlaat. Met
ander woorde, sal dit maklik wees om die onderneming te verkoop of nie? As
daar baie van dieselfde ondernemings in die area is, sal die uittrede van ʼn
onderneming baie moeilik wees omdat die kompetisie in daardie area hoog is
(aangepas uit Evans et al., 2003: 179).
1.10 SWOT-analise
Die SWOT-analise word deur ʼn onderneming geïmplementeer om vas te stel wat die
onderneming se sterkpunte, swakpunte, geleenthede en bedreigings is. ʼn Onderneming se
sterk- en swakpunte word intern geanaliseer; dit is faktore waaroor ʼn onderneming beheer
het en waaraan veranderinge aangebring kan word. ʼn Onderneming se geleenthede en
bedreigings word ekstern geanaliseer; dit is faktore waaroor ʼn onderneming nie beheer het
nie.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 42
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Die SWOT-analise word soos volg saamgestel:
Faktore wat die organisasie
help om doelwitte te bereik
Faktore wat die organisasie
verhoed om doelwitte te
bereik
Interne faktore onder
beheer van bestuur
STERKPUNTE
Byvoorbeeld:
o Finansiële en kontant
hulpbronne
o Leierskap en
bestuursvaardighede
o Produk- en
dienskwaliteit
SWAKPUNTE
Byvoorbeeld:
o Swak finansies en
swak kontantvloei
o Tekort aan
bestuursvaardighede
en leierskap
o Produkte nie
gedifferensieerd
Eksterne faktore buite die
beheer van die bestuur
GELEENTHEDE
Byvoorbeeld:
o Nuwe produkte
o Markgroei
o Mededinger
swakpunte
BEDREIGINGS
Byvoorbeeld:
o Verhoogde kompetisie
o Verhoogde druk van
klante en verskaffers
o Substituut produkte
(Aangepas uit Evans et al., 2003: 198)
1.11 Gevallestudie
Lees die onderstaande gevallestudie en beantwoord die vrae.
Gevallestudie 1.1
Die Palms Casino Resort is 'n luukse casino-hotel met ʼn residensiële toring, geleë naby
die Las Vegas-strook in Paradise, Nevada. Die Palms Casino Resort het 653 kamers en
suites en bevat 'n 95 000 m² casino, opname-ateljee, Michelin-ster restaurant en ʼn 2 500-
sitplek konsertteater.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 43
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Alhoewel dit langs die strook geleë is, is die oord 'n gewilde bestemming vir baie, wat veral
jonger mense tussen die ouderdomme van 21-39, Hollywood-akteurs, asook bekendes
soos Paris Hilton en Britney Spears insluit. Die Palms kompeteer vir 'n markaandeel met
Hard Rock Hotel en Casino, ʼn ander oord wat ook gemik is op die 21-39 demografiese
mark. Albei oorde is gestileer in 'n moderne, neo-retro mode.
Die Fantasie Toring is ook die tuiste van 'n paar naglewe-plekke, insluitend die Moon
nagklub en Rain nagklub. Die Toring het, wat bekend staan as die Sky Villas en Fantasie
Suites, wat van die duurste hotelsuites in die wêreld is. Die Two Story Sky Villa op die
boonste verdieping, kos US$ 35 487 per nag en is gelys as nommer 5 op die wêreld se 15
duurste hotelsuites, saamgestel deur CNN in Maart 2012. Die Sky Villas het al gasheer
gespeel vir verskeie bekende persoonlikhede.
(Wikipedia, 2014)
1. Definieer marksegmentering.
2. Segmenteer Palms Casino Resort se mark volgens gedrag-, demografiese en
psigografiese segmentering.
3. Noem en bespreek die drie maniere hoe Palms Casino sy mark kan teiken.
Identifiseer die een wat die beste van toepassing is op Palms Casino.
4. Stel ʼn SWOT-analise vir Palms Casino op.
1.12 Samevatting
Dit is belangrik vir enige onderneming om ʼn bemarkingstrategie te hê. Met ʼn
bemarkingstrategie kan ʼn onderneming bepaal wat dit oor ʼn lang tydperk wil bereik en hoe
dit te werk moet gaan om die doelwitte van die onderneming te bereik.
Voordat ʼn onderneming ʼn bemarkingstrategie implementeer, moet ʼn onderneming eers
doelwitte stel en identifiseer wat die mark se behoeftes is en hoe die onderneming sy
produkte of dienste kan aanpas of vernuwe om aan die verbruikers se behoeftes te voldoen.
Vir ʼn onderneming om te bepaal wat die mark se behoeftes is en hoe dit aan die behoeftes
kan voldoen, moet ʼn onderneming gebruik maak van ʼn strategiese
bemarkingsbeplanningsproses, die bemarkingsoudit en die SWOT-analise. Dit sal die
onderneming help om sy swak- en sterkpunte, asook geleenthede en bedreigings te
identifiseer, sowel as die onderneming se kompetisie in die mark.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 44
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
1.13 Selfevaluering
Aktiwiteit 1
Jy besluit om jou eie vervoeronderneming te begin wat persone vervoer vanaf Centurion tot
by Oliver Thambo Internasionale Lughawe.
1. Identifiseer vier bevoegdhede en kernbevoegdhede vir jou onderneming.
2. Identifiseer en verskaf ʼn voorbeeld van die bemarkingsmengsel vir jou onderneming.
3. Noem en bespreek die drie kompeterende strategieë waarvan jou onderneming
gebruik kan maak.
4. Voer ʼn mededingingsanalise vir jou onderneming uit.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 45
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Notas
Studie-eenheid 1: Inleiding tot strategiese bemarking Bladsy 46
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
STUDIE-EENHEID 2: DIE ROL VAN GROOT- EN KLEINHANDELAARS IN
STRATEGIESE BEMARKING
2.1 Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip
Na voltooiing van Studie-eenheid 2 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die
volgende te demonstreer:
• Groot- en kleinhandelaars
• Belangrikheid van groot- en kleinhandelaars
• Funksies van groot- en kleinhandelaars
• Tipes groot- en kleinhandelaars
Vaardighede
Jy sal ook in staat wees om:
• groothandelaars en kleinhandelaars te definieer;
• die belangrikheid van groot- en kleinhandelaars te analiseer;
• die funksies van groot- en kleinhandelaars te bespreek;
• die verskillende tipes groot- en kleinhandelaars te kategoriseer; en
• gevallestudies te analiseer.
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 47
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
2.2 Verrykende bronne
• Kotler, P. & Keller, K.l. 2012. Marketing Management. 14th edition. England.
Pearson.
• Grand report. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://groundreport.com/the-ten-types-of-
wholesalers-understanding-their-functions-strategies-and-the-role-they-play-in-t/. Vir
meer inligting oor die verskillende tipes groothandelaars.
• Know this. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.knowthis.com/wholesaling/benefits-
of-wholesalers. Vir meer inligting oor die voordele van groothandelaars.
• Preserve articles. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.preservearticles.com/2012010319666/what-are-the-important-functions-
performed-by-retailers.html. Vir meer inligting oor die belangrike funksies van
kleinhandelaars.
• The reseller network. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.the-reseller-
network.com/content/86/what-makes-a-good-wholesaler/. Vir meer inligting oor wat ʼn
goeie groothandelaar maak.
• The reseller network. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.the-reseller-
network.com/content/90/what-makes-a-good-retailer/. Vir meer inligting oor wat ʼn
goeie kleinhandelaar maak.
2.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terme verstaan:
Sleutelwoord Omskrywing
Groothandelaars ʼn Groothandelaar is ʼn onderneming in die verspreidingskanaal
wat op grootmaat produkte teen ʼn goeie prys aankoop by die
vervaardigers. Die groothandelaar verkoop dan die produkte aan
verskeie kleinhandelaars en ondernemings teen ʼn verlaagde
prys, maar maak nog steeds ʼn wins.
Kleinhandelaar ʼn Onderneming of persoon wat goedere teen ʼn wins aan ʼn
verbruiker verkoop , anders as ʼn groothandelaar of verskaffer
wat goedere aan ander ondernemings verkoop.
Handelaar Hierdie tipe groothandelaar besit of produseer sy eie produkte en
verkoop die produkte dan aan kleinhandelaars of ander
groothandelaars. Die handelaar word onafhanklik besit en verkry
sy naam van die tipe produkte wat dit verskaf.
Volledige-diens Die tipe groothandelaar hou ʼn groot hoeveelheid voorraad aan
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 48
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
groothandelaar en bied krediet aan kleinhandelaars.
Algemene groothandelaar
Hierdie groothandelaar koop gewoonlik produkte in grootmaat
aan en voeg dan waarde by om dit in kleiner hoeveelhede aan
kleinhandelaars te verkoop.
Gespesialiseerde groothandelaar
Die groothandelaar verskaf net ʼn sekere produk. Hulle doen ook
slegs besigheid met ʼn beperkte aantal kleinsakeondernemings
wat hierdie tipe produk benodig.
Spesifieke-produk groothandelaar
Hierdie groothandelaars verskaf slegs een tipe produk. Hulle het
wel ʼn verskeidenheid van handelsmerke van die produk wat hulle
verkoop.
Afslag-groothandelaar
Hierdie tipe groothandelaar verskaf geen krediet aan
kleinhandelaars nie en die kleinhandelaars moet kontant betaal
vir die produkte wat aangekoop word. Die groothandelaar
verkoop beperkte produkte vir kontant aan kleinhandelaars.
Direkte-aflewering groothandelaar
Die groothandelaar besit die produkte wat hulle verkoop. Die
groothandelaar kry bestellings by kleinhandelaars of ander
groothandelaars en stuur dan die bestellings direk aan die
vervaardiger van die produkte.
Aanlyn groothandelaar
Hierdie groothandelaar verkoop hulle produkte aanlyn teen
afslagpryse. So kan hulle hul uitgawes verminder deur
byvoorbeeld nie huur te betaal vir kantore nie. Die
groothandelaar sit dan ʼn kleiner persentasie wins op die produkte
en maak nog steeds ʼn wins.
Eie-aflewering groothandelaar
Hierdie groothandelaar spesialiseer deur die produkte wat hy
stoor in die onderneming se eie voertuie af te lewer. Hulle
verkoop gewoonlik bederfbare produkte soos kos. Die groot
voordeel van hierdie groothandelaars is dat hulle bederfbare
produkte aflewer, wat groothandelaars gewoonlik nie doen nie.
Posbestelling Hierdie groothandelaars verkoop gewoonlik produkte uit ’n
katalogus, wat onder verbruikers of kleinhandelaars versprei
word. Dié groothandelaars verkoop gewoonlik produkte soos
hardeware, juweliersware, sporttoerusting en ander items.
Produsente Hierdie groothandelaar doen besigheid met die landbousektor
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 49
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
koöperasies om plaasprodukte aan groothandelaars te verskaf. Die
groothandelaar identifiseer waar ʼn tekortkoming in die mark is
van plaasprodukte en hoe hierdie produkte verbeter kan word.
Rakhandelaars Hierdie groothandelaars spesialiseer in nie-voedsel-produkte wat
deur supermarkte verkoop word. Die groothandelaar het
gewoonlik sy eie rak in die winkel waar sy produkte vertoon word.
Makelaar Die groothandelaar besit nie die produkte wat hy verkoop nie,
maar is meer betrokke by die koop en verkoop van produkte
namens die vervaardiger. Die groothandelaar bring die
vervaardiger en die verbruiker bymekaar en hanteer alle
onderhandelings en transaksies.
Agent
Hulle verteenwoordig die verbruikers of die vervaardigers op ʼn
permanente basis. Verkoopsagente het die reg om alle produkte
van ʼn vervaardiger te verkoop
Spesialiteitswinkel Hierdie tipe winkels spesialiseer in ʼn spesifieke industrie of
produk.
Afdelingswinkel Hierdie tipe winkel is meestal baie kompleks omdat dit ʼn groot
verskeidenheid produkte verskaf en verskeie klein winkels kan
insluit wat deur een onderneming beheer word.
Supermark Dié tipe winkel verkoop meestal kos en drinkgoed. Die tipe
winkels is gewoonlik groot en verkoop in groot volume, daarom
word produkte teen laer pryse aan verbruikers verskaf.
Pakhuis kleinhandelaar
Hierdie tipe kleinhandelaar is gewoonlik geleë in ʼn
besigheidspark, waar die huur van die perseel baie goedkoper is
vir die kleinhandelaar.
Geriefswinkel Die tipe winkel is gewoonlik geleë in ʼn residensiële area en is
vier-en-twintig uur per dag, sewe dae per week oop.
Afslagwinkel Hierdie tipe winkel verskaf ʼn groot verskeidenheid produkte teen
afslagpryse.
Apteke Dié tipe winkels verskaf die diens waar verbruikers hulle
medisyne-voorskrifte kan inhandig om medisyne te verkry.
Waarde-vir-geld kleinhandelaar
Hierdie tipe winkels is baie klein en verskaf ʼn beperkte aantal
produkte van verskeie verskaffers teen baie lae pryse.
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 50
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Laer-prys kleinhandelaar
Dié tipe kleinhandelaars verskaf hoë-kwaliteit produkte teen laer
pryse. Die winkels verkoop gewoonlik tweedehandse items.
Groot winkel Hierdie tipe winkel bestaan uit ʼn groot area waar voorraad gehou
en verkoop word.
Kataloguswinkel
Die tipe kleinhandelaar verkoop ʼn groot verskeidenheid
handelsmerkprodukte teen ʼn afslagprys. Die verbruiker kan
verskeie produkte uit ʼn katalogus bestel en dit self by die winkel
gaan afhaal.
Direkte-verkope
Direkte-verkope staan ook bekend as veelvuldige verkope of
netwerkbemarking. Dit behels ondernemings wat hulle produkte
deur-tot-deur verkoop.
Direkte-bemarking Dié tipe kleinhandelaar verskaf aan verbruikers die diens om
aanlynaankope te doen deur die internet.
Outomatiese-verkope
Verskaf ʼn verskeidenheid produkte soos drinkgoed, koffie,
lekkers, koerante, tydskrifte en kos in muntoutomaatmasjiene.
Verkoopsdienste Dit is ʼn kleinhandelaar wat nie ʼn winkel het nie, maar ʼn diens vir
ʼn sekere teikenmark bied.
Korporatiewe kettingwinkel
Twee of meer van die konsessies word besit en beheer deur die
konsessiegewer.
Vrywilligheids-konsessie
In hierdie konsessie het onafhanklike kleinhandelaars ʼn
ooreenkoms en verhouding met ʼn groothandelaar.
Koöperatiewe handelaar
So ʼn kleinhandelaar word besit deur die verbruikers. Verbruikers
dra kapitaal by om hulle eie onderneming te open.
Konsessie-onderneming
ʼn Konsessie kan beskryf word as ʼn onderneming wat alreeds ʼn
suksesvolle produk of diens verskaf (konsessiegewer). Die
konsessiegewer bou dan deur middel van ʼn kontrak ʼn
verhouding met ander ondernemings wat ook hierdie produk of
diens onder dieselfde handelsmerk sal verkoop (konsessiehouer)
in ruil vir ʼn maandelikse betaling.
Handelsware konglomeraat
Die kleinhandelaar verskaf verskeie produkte of dienste onder
een onderneming.
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 51
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
2.4 Inleiding
Groot-en kleinhandelaars speel ʼn belangrike rol in die verspreidingskanaal. Hulle dien as die
skakel tussen die vervaardigers en die verbruikers. Groot- en kleinhandelaars verskaf ʼn
groot verskeidenheid produkte van vervaardigers aan verbruikers.
Voorbeeld van die verspreidingskanaal:
Figuur 2.1: Verspreidingskanaal
(Outeur, 2014)
Daar is sekere voordele om by groot-en kleinhandelaars te koop. Omdat groothandelaars in
grootmaat koop, kry hulle die produkte teen ʼn laer prys en verkoop dus weer die produkte
teen ʼn baie goeie prys aan kleinhandelaars en ander ondernemings. Kleinhandelaars bied
waarde vir verbruikers deur ’n verskeidenheid produkte van verskeie groothandelaar op een
plek te verkoop.
Beide groot- en kleinhandelaars bied verskeie funksies in die verspreidingskanaal, soos die
aankoop en verkoop van produkte, finansiering, stoor en verpakking van produkte. Daar is
ook verskeie tipes groot- en kleinhandelaars in die mark. Dit is belangrik om te verstaan wat
elkeen se doel en funksie in die verspreidingskanaal is.
In hierdie studie-eenheid sal gekyk word na wat ʼn groot- of kleinhandelaar is, die rol van
groot- en kleinhandelaars, die tipes groot- en kleinhandelaars, asook elkeen se funksies in
die verspreidingskanaal.
2.5 Wat is ʼn groothandelaar (wholesaler)?
ʼn Groothandelaar (wholesaler) is gewoonlik ʼn onderneming wat voorraad in grootmaat koop
en aan ʼn aantal verskaffers verkoop. Groothandelaars kry gewoonlik die voorraad teen ʼn
baie goeie prys omdat hulle in groot hoeveelhede koop. Die groothandelaar verkoop dan
hierdie voorraad teen ʼn wins aan ander kleinhandelaars of ondernemings.
Die kleinhandelaars of ondernemings koop die voorraad van die groothandelaar in kleiner
hoeveelhede en teen ʼn laer prys as wat die verkoopsprys van die produkte is.
Groothandelaars koop eerder produkte van die vervaardigers aan as wat hulleself die
produkte vervaardig. Groothandelaars besit gewoonlik ʼn pakhuis vanwaar hulle besigheid
doen en waar hulle die groot hoeveelhede produkte kan stoor.
Vervaardiger Groothandelaar Kleinhandelaar Verbruikers
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 52
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Groothandelaars verskaf gewoonlik verskeie produkte aan een bedryf. Groothandelaars kan
ook ʼn handelsmerk (brand) besit en dit aan verskeie kleinhandelaars en ondernemings
verskaf (aangepas uit The reseller network, 2014).
Voorbeeld 2.1
Groothandelaar wat verskeie produkte aan een bedryf verskaf
Chipkins Catering Supplies het handel gedryf in KwaZulu Natal onder die naam Denis
Lowen vir die afgelope 26 jaar. In April 1994 het ons verhuis na ʼn meer moderne perseel in
Jacobs en terselfdertyd ons naam verander van Denis Lowen na Chipkins Catering
Supplies.
In Maart 1995 het LMHarris, wat al die voorraad in Durban verskaf het, gesluit en Chipkins
het 'n aansienlike deel van die LMHarris-kliëntebasis gekry. Dit het gelei tot die uitbreiding
van Chipkins en vyf jaar later moes ons weer na 'n groter perseel verskuif.
Ons lewer 'n omvattende reeks van Kruideniersware – Hardeware – Verpakking – Kombuis
– Glas – en Breekware.
Ons vloot van nege vragmotors bied 'n daaglikse afleweringsdiens aan die groter Durban-
gebied en Suidkus, sovêr as Scottburgh.
(Hospitality marketplace, 2012)
Voorbeeld 2.2
Groothandelaar wat handelsmerk (brand) verskaf
Nike. Inc. is 'n Amerikaanse multinasionale onderneming wat betrokke is by die ontwerp,
ontwikkeling, vervaardiging en wêreldwye bemarking en verkope van skoene, klere,
toerusting, toebehore en dienste. Dit is een van die wêreld se grootste verskaffers van
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 53
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
atletiekskoene en -klere en 'n groot vervaardiger van sporttoerusting, met 'n inkomste van
meer as US $ 241 miljoen in 2012. Vanaf 2012 verskaf Nike meer as 44,000
werkgeleenthede wêreldwyd. Nike se Global Procurement-span verseker dat Nike die regte
verskaffers kies om hul produkte te verskaf.
(Nike. Inc., 2014)
2.5.1 Definisie van ʼn groothandelaar
ʼn Groothandelaar (wholesaler) is ʼn onderneming in die verspreidingskanaal wat op
grootmaat produkte aankoop by die vervaardigers teen ʼn goeie prys. Die groothandelaar
verkoop dan die produkte aan verskeie kleinhandelaars en ondernemings teen ʼn verlaagde
prys, maar maak nog steeds ʼn wins (aangepas uit What is, 2013).
2.5.2 Wat maak ʼn goeie groothandelaar vir ʼn onderneming?
Daar is baie aspekte wat ʼn onderneming in ag moet neem wanneer daar op ʼn
groothandelaar besluit word. ʼn Onderneming moet die volgende aspekte in ag neem:
• 'n Goeie groothandelaar moet voldoen aan jou vereistes in terme van die prys en
kwaliteit van die produk.
• 'n Goeie groothandelaar moet in staat wees om die volume van goedere/produkte
wat die onderneming benodig, te verskaf.
• ʼn Goeie groothandelaar moet die produkte op tyd kan verskaf.
• Goeie groothandelaars wat goeie diens verskaf, sal gewoonlik 'n goeie reputasie in
die bedryf hê.
• Die terme en voorwaardes, kredietfasiliteite (indien van toepassing) en plek is
sleutelfaktore by die bepaling van 'n goeie groothandelaar.
• Wanneer 'n groothandelaar produkte vir die onderneming moet invoer, moet hy
verseker dat hy die nodige reguleringsinligting vir die produkte wat die onderneming
wil verkoop, voorsien.
• Dit is altyd raadsaam om navorsing te doen en die groothandelaar te kontak om te
verseker dat hy regte produkte vir ʼn onderneming kan lewer.
(The reseller network, 2014)
2.5.3 Voordele vir ʼn onderneming om by ʼn groothandelaar te koop
Om gebruik te maak van ʼn groothandelaar hou sekere voordele vir ʼn onderneming in. Die
voordele van ʼn groothandelaar wissel na gelang van die tipe groothandelaar wat ʼn
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 54
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
onderneming gebruik. Verskaffers en kleinhandelaars baat by die gebruik van ʼn
groothandelaar omdat ʼn groothandelaar eerstens toegang tot produkte verskaf.
Groothandelaars verskaf produkte aan verskaffers en kleinhandelaars omdat hulle nie direk
by die vervaardiger kan koop nie. Die rede hiervoor is dat die vervaardiger slegs grootmaat
bestellings van ʼn produk neem en die verskaffer of kleinhandelaar nie op een slag soveel
van ʼn produk wil aankoop nie.
Groothandelaars verskaf produkte ook teen ʼn baie goeie prys aan verskaffers en
kleinhandelaars. Groothandelaars het ʼn groter bedingingsmag om kompeterende pryse te
verkry omdat hulle in groot hoeveelhede aankoop.
Tweedens verskaf groothandelaars toegang tot markte. Groothandelaars kan produkte aan
verskaffers en kleinhandelaars verskaf wat hulle nêrens anders kan verkry as by die
groothandelaar nie. Dit gee die verskaffer en kleinhandelaar nou mededingende voordeel
omdat hulle nou ʼn unieke produk verkoop en verbruikers weer slegs by hulle die produk kan
aankoop (aangepas uit Know this, 2014).
2.6 Wat is ʼn kleinhandelaar?
Kleinhandelaars (retailers) is aan die einde van die verspreidingskanaal. Kleinhandelaars
herverkoop die produkte wat hulle by die groothandelaars aangekoop het aan verbruikers,
deur middel van ʼn winkel of aanlynverkope teen ʼn wins. Kleinhandelaars is die grootste
industrie wêreldwyd en verkoop enigiets van kos en klere tot tegnologie en nog meer.
Kleinhandelaars sluit die volgende in:
• Onafhanklike winkel – byvoorbeeld Supermark in die dorp
• Groot kettingwinkelgroep – byvoorbeeld Pick ʼn Pay
• Afslag kleinhandelafsetpunte – byvoorbeeld Crazy Store
• Internetwinkels – byvoorbeeld Spree
Kleinhandelaars kan spesifieke produkte aan ʼn spesifiek bedryf verskaf, soos byvoorbeeld
modewinkels, waar ander kleinhandelaars ’n verskeidenheid produkte verskaf soos ʼn
supermark. Vir ʼn kleinhandelaar om te weet watter tipe produkte sy verbruikers sal benodig,
moet hy die mark segmenteer volgens ouderdom, plek en begroting.
Die kleinhandelbedryf word deur wins gedryf. Kleinhandelaars koop van groothandelaars, en
voeg hul wins by voor dit deur verbruikers aangekoop word. Kleinhandelaars verskaf
waarde vir verbruikers omdat hulle ʼn groot verskeidenheid produkte het om van te kies.
Dit is belangrik vir kleinhandelaars om voortdurend produkte te lewer wat verbruikers wil
aankoop. Kleinhandelaars verseker ook dat as daar nuwe tendense in die mark is, hulle
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 55
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
daardie nuwe produkte vir hulle verbruikers verskaf, byvoorbeeld ʼn nuwe mode-item
(aangepas uit The resellers network, 2014).
2.6.1 Definisie van ʼn kleinhandelaar
’n Kleinhandelaar (retailer) is ʼn onderneming of persoon wat goedere aan ʼn verbruiker
verkoop teen ʼn wins, anders as ʼn groothandelaar of verskaffer wat goedere aan ander
ondernemings verkoop (Business dictionary, 2014).
2.6.2 Wat maak ʼn goeie kleinhandelaar?
Daar is verskeie voordele van ʼn kleinhandelaar:
• ʼn Kleinhandelaar verskaf ʼn verskeidenheid produkte van verskeie groothandelaars of
vervaardigers. Dit gee die verbruiker die geleentheid om ʼn groter keuse te hê en die
verbruikers hoef nie ʼn grootmaat aankope te doen nie.
• Omdat daar soveel kleinhandelaars is wat dieselfde, of min of meer dieselfde
produkte verkoop, kan die verbruiker pryse vergelyk en koop waar die verbruiker
meer waarde vir geld sal kry.
• Goeie kleinhandelaars kan sekere regte van groothandelaars kry om te verseker dat
hulle die enigste winkel is wat sekere produkte aanhou. Dit verseker dat die
kompetisie nie ook dieselfde produkte kan verkoop nie en dit verskaf mededingende
voordeel.
• Kleinhandelaar is ook die fisiese punt van kontak met verbruikers. Dit is waar die
kleinhandelaar verbruikers kan bewus maak van nuwe produkte en handelsmerk-
lojaliteit kan verseker (aangepas uit The reseller network, 2014).
2.6.3 Voordele vir ʼn verbruiker om by ʼn kleinhandelaar te koop
Die voordele van die gebruik van 'n kleinhandelaar sluit in die verskaffing van bykomende
waarde aan verbruikers in die vorm van 'n produk en diens. Die kleinhandelaar is ook die
skakel tussen die verbruiker, die groothandelaars en vervaardigers van die produkte.
Die kleinhandelaar verskaf produkte wat op aanvraag is van verbruikers en sal nie onnodige
items aankoop wat nie gaan verkoop nie. ʼn Kleinhandelaar sal ook sy aankope by ʼn
groothandelaar doen waar hy die beste prys sal kry. Dit sal dan verseker dat die
kleinhandelaar minder uitgawes het en die verbruiker daarby kan baat omdat die pryse van
goedere nadat die wins in die winkel bygesit is, nie so duur sal wees nie. Kleinhandelaars
voeg ook waarde vir verbruikers by in terme van kwaliteit en diens (aangepas uit The
resellers network, 2014).
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 56
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
2.7 Verskil tussen ʼn groot- en kleinhandelaar
Die volgende tabel dui die verskil aan tussen ʼn groot- en kleinhandelaar.
Groothandelaar Kleinhandelaar
Dit is die eerste skakel in die
verspreidingskanaal
Dit is die laaste skakel in die
verspreidingskanaal
Aankope word in groot hoeveelhede
gedoen
Aankope word in klein hoeveelhede
gedoen
Die meeste van die aankooptransaksies
word op ʼn kredietbasis gedoen
Die meeste van die aankooptransaksies
word op ʼn kontantbasis gedoen
Die kapitaal om die onderneming te begin
is baie hoog
Die kapitaal om die onderneming te begin
is nie so hoog nie
Fokus nie op die advertering van die
goedere nie, maar eerder op die verkope
aan kleinhandelaars
Fokus baie op die advertering van die
goedere
Dryf nie direkte handel met verbruikers nie Dryf direkte handel met die verbruiker
Gewoonlik gebaseer in groot stede en
dorpe
Gebaseer in groot stede en klein dorpe
Voorsien nie na-verkope diens nie Voorsien na-verkope diens aan die
verbruikers
(Publish your articles, 2012)
2.8 Die belangrikheid van groot- en kleinhandelaars
Groot- en kleinhandelaars speel ʼn belangrike rol in die verspreidingskanaal. Hulle dien as
die skakel tussen die vervaardigers en die verbruikers. Die groot- en kleinhandelaars verskaf
ʼn groot verskeidenheid produkte van vervaardigers aan verbruikers. Hulle verseker dat
verbruikers die vervaardiger se produkte kan aankoop sonder dat die vervaardiger nodig het
om die produkte te bemark en af te lewer. Omdat die groot- en kleinhandelaars hierdie tipe
diens verskaf, spaar die vervaardiger kostes omdat hulle nie verantwoordelik is om die
produkte aan verbruikers te versprei nie.
Groot- en kleinhandelaars verskaf produkte wat gereed is om verkoop te word aan
verbruikers, by plekke waar dit baie toeganklik en gerieflik is. Hulle verskaf ook na-aankoop
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 57
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
dienste, waar die handelaars die verbruikers sal kontak om uitvind of die verbruiker tevrede
was met die produk en of daar enige probleme was. Groot- en kleinhandelaars dien ook as ʼn
kommunikasiemiddel waardeur inligting oor produkte aan verbruikers verskaf word, asook
waardeur terugvoering van verbruikers se ervaring oor die produkte aan die vervaardigers
gegee word (aangepas uit Wholesaler importance, 2009).
2.9 Funksies van ʼn groothandelaar
Groothandelaars het die volgende funksies in die verspreidingskanaal:
Figuur 2.2: Funksies van ʼn groothandelaar (Outeur, 2014)
Verkoop en promosie
ʼn Groothandelaar help vervaardigers om hulle produkte teen ʼn baie lae prys aan
kleinhandelaars te versprei en te verskaf. Groothandelaars het ook meer kontakte en
verbruikers wat eerder by die groothandelaar hul aankope sal doen. Dit wil sê, een van die
belangrikste funksies van ʼn groothandelaar is dat dit die skakel tussen die vervaardiger en
die verbruiker is (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 484).
Aankope
Groothandelaars kan verskeie produkte in grootmaat teen ʼn baie goeie prys van verskeie
vervaardigers aankoop. Dit gee kleinhandelaars die geleentheid om verskeie produkte van
verskeie vervaardigers op een plek by die groothandelaar aan te koop, wat aan hul
verbruikers se behoeftes sal voldoen. Dit gee die verbruikers dan ʼn groot keuse van
produkte om van te kies (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 484).
Grootmaat aankope
Groothandelaars spaar verbruikers baie geld omdat hulle produkte in grootmaat teen ʼn
afslagprys aankoop. Dit veroorsaak dat wanneer die kleinhandelaars die produkte aankoop,
hulle koste bespaar en hulle weer die produkte teen ʼn beter prys as hul kompetisie aan hul
Funksies
Verkope en promosie
Aankope Grootmaat aankope
Stoor van produkte
Kontak en onderhandelings
Bestuur van dienste
Vervoer
Markinligting Risiko
Finansiering
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 58
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
verbruikers kan verkoop. Dit gee die kleinhandelaar mededingende voordeel (aangepas uit
Kotler & Keller, 2012: 484).
Stoor van produkte
Omdat groothandelaars pakhuise benodig om die groot hoeveelheid produkte wat
aangekoop word, te stoor, spaar dit die kleinhandelaar stoorkoste. Die kleinhandelaar spaar
ook koste deurdat hulle net genoeg van ʼn sekere produk hoef aan te koop, wat sal verseker
dat daar nie onnodige aankope gedoen word nie en dat bederfbare produkte nie verlore sal
gaan nie (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 484).
Vervoer
Groothandelaars verskaf ook die diens om produkte by kleinhandelaars af te lewer. Dit
verseker dat die kleinhandelaar geld bespaar en goedere vinniger by kleinhandelaars
afgelewer kan word omdat die meeste groothandelaars nader geleë is as die vervaardiger
van die produkte (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 484).
Finansiering
Groothandelaars verskaf ook aan kleinhandelaars krediet, wat help dat kleinhandelaars later
betalings kan maak vir die produkte wat aangekoop word. Groothandelaars spaar ook geld
deur die groot hoeveelheid produkte wat hulle op een slag aankoop omdat hulle die produkte
ook vroegtydig bestel en betaal (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 484).
Risiko
Groothandelaars dra die risiko dat produkte gesteel of beskadig word omdat die produkte in
hulle pakhuis gestoor word.. Dit verminder weer die risiko van die kleinhandelaar (aangepas
uit Kotler & Keller, 2012: 484).
Markinligting
Groothandelaars voorsien kleinhandelaars van markinligting soos hul kompetisie se
aktiwiteite, nuwe produkte en pryse. Dit help die kleinhandelaars om inligting te verkry wat
sal verseker dat hulle kan beplan en mededingende voordeel verkry (aangepas uit Kotler &
Keller, 2012: 484).
Bestuur van dienste
Groothandelaars help kleinhandelaars ook gewoonlik om hulle dienste en daaglikse
aktiwiteite te verbeter, deur personeelopleiding te gee, te help met die uitleg en vertoon van
die winkel en produkte, asook met die opstel van rekeninge en sisteme vir die opname van
voorraad (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 484).
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 59
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Kontak en onderhandelings
Groothandelaars is ook daarvoor verantwoordelik om potensiële kleinhandelaars te kontak
vir nuwe kontrakte en om tot ʼn ooreenkoms te kom vir goeie pryse vir die produkte
(aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 484).
2.10 Funksies van ʼn kleinhandelaar
Kleinhandelaars het die volgende funksies in die verspreidingskanaal:
Figuur 2.3: Funksies van ʼn kleinhandelaar (Outeur, 2014)
Verkope
Die hooffunksie van ʼn kleinhandelaar is die verkope van produkte aan verbruikers.
Groothandelaars sien kleinhandelaars as ʼn weg om hul produkte aan verbruikers te bied en
ʼn inkomste te verkry (aangepas uit Preserve articles, 2009).
Risiko
Die kleinhandelaar is nooit seker wat die aanvraag van elke produk van die verbruiker gaan
wees en hoeveel benodig gaan word nie. Daarom moet die kleinhandelaar skat hoeveel hy
van elke produk gaan nodig hê om die verbruikers se behoeftes te bevredig. Die
kleinhandelaar moet hierdie produkte dan iewers stoor en dra dan ook die risiko dat
produkte gesteel kan word of kan bederf (aangepas uit Preserve articles, 2009).
Verpakking
Die kleinhandelaar is verantwoordelik vir enige verpakking van produkte vir verbruikers wat
nie deur die groothandelaar gedoen word nie.
Aangepas uit Preserve articles, 2009
Risiko
Koop en samestelling van
produkte
Stoor van produkte
Funksies Verkope Advertering
Mark- inligting
Verpakking Finansiering
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 60
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Finansiering
Dikwels verleen kleinhandelaars krediet aan verbruikers. Kredietverkope beteken die
fasilitering van die vloei van produkte deur die bemarkingskanaal. Dit verseker dat
kleinhandelaars ʼn bydrae lewer in die finansiering van die bemarkingskanaal (aangepas uit
Preserve articles, 2009).
Markinligting
Omdat kleinhandelaars in direkte kontak met verbruikers is, gee dit hulle die perfekte
geleentheid om te bepaal wat verbruikers se behoeftes is, asook om te sien wat verbruikers
die meeste en die minste koop. Dit verseker dat die kleinhandelaar die regte produkte
aankoop wat aan sy verbruikers se behoeftes sal voldoen (aangepas uit Preserve articles,
2009).
Advertering
Kleinhandelaars behartig die advertering en promosie van produkte, om te verseker dat
verbruikers bewus word van die tipe produkte wat beskikbaar is teen ʼn goeie prys
(aangepas uit Preserve articles, 2009).
Koop en samestelling van produkte
Kleinhandelaars kan ook produkte van verskillende groothandelaars koop en dan self die
produkte saamstel om een pakket te vorm. Byvoorbeeld, ʼn reisagentskap koop verskeie
dienste soos akkommodasie, uitstappies na besienswaardighede en vervoer; daarna stel die
reisagentskap ʼn toerpakket vir toeriste saam wat al hierdie elemente bevat.
Stoor van produkte
ʼn Kleinhandelaar moet genoeg produkte van groothandelaars aankoop en dit dan stoor,
sodat wanneer die produkte op die rakke verminder, die kleinhandelaar die ekstra produkte
in die stoor kan gaan uithaal. Dit verseker dat daar altyd van die produkte beskikbaar is en
verkope kan plaasvind.
2.11 Tipes groothandelaars
Daar is verskeie soorte groothandelaars en elk het sy eie funksie wat dit in die
verspreidingskanaal verrig. Die volgende groothandelaars en hul funksies sal bespreek
word:
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 61
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Figuur 2.4: Tipes groothandelaars (Outeur, 2014)
Handelaar (merchant wholesalers)
Hierdie tipe groothandelaar besit of produseer sy eie produkte en verkoop die produkte dan
aan kleinhandelaars of ander groothandelaars. Die handelaar word onafhanklik besit en
verkry sy naam van die tipe produkte wat dit verskaf.
Hierdie groothandelaars is ondernemings wat hoofsaaklik te doen het met die aankoop,
verkoop en stoor van die produkte. Dit is baie beter vir enige onderneming om direk by die
groothandelaar aankope te doen omdat die onderneming die beste pryse sal kry (aangepas
uit Grand Report, 2014).
Volledige-diens groothandelaar (full-service wholesalers)
Dié tipe groothandelaar hou ʼn groot hoeveelheid voorraad aan en bied krediet aan
kleinhandelaars. Hulle bied ook afleweringsdienste en help kleinhandelaars met daaglikse
bestuursfunksies. Die groothandelaar verkoop hoofsaaklik aan kleinhandelaars en verskaf
meer as een tipe produk van verskeie vervaardigers (aangepas uit Grand Report, 2014).
Algemene groothandelaar (general wholesaler)
Hierdie groothandelaar koop gewoonlik produkte in grootmaat aan en voeg dan waarde by
om dit in kleiner hoeveelhede aan kleinhandelaars te verkoop. Die groothandelaar koop ʼn
verskeidenheid produkte van verskillende vervaardigers aan, sodat verbruikers ʼn groter
keuse van produkte het om van te kies.
Tipes groothandelaars
Handelaar
Spesifieke-produk
Afslag
Kontant-en-oordrag Algemene
Eie-aflewering
Volledige-diens Posbestelling
Produsente koöperasies
Direkte-aflewering Gespesialiseerde Rakhandelaars
Aanlyn Agente Makelaar
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 62
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Die groothandelaar hou ʼn groot aantal nie-bederfbare produkte aan, soos hardeware,
elektriese ware en meubels (aangepas uit Grand Report, 2014).
Gespesialiseerde groothandelaar (specialized wholesaler)
Die groothandelaar verskaf net ʼn sekere produk, byvoorbeeld Samsung-telefone. Hulle doen
ook slegs besigheid met ʼn beperkte aantal kleinondernemings wat hierdie tipe produk
benodig. Die groothandelaar het baie kennis van die produk en kan gespesialiseerde diens
aan verbruikers verskaf (aangepas uit Grand Report, 2014).
Spesifieke-produk groothandelaar (specific product wholesaler)
Hierdie groothandelaars verskaf slegs een tipe produk, byvoorbeeld rekenaars. Hulle het wel
ʼn verskeidenheid van handelsmerke van die produk wat hulle verkoop, byvoorbeeld
Samsung- en HP-rekenaars. Die groothandelaar het baie goeie kennis van die produk,
asook wie hulle teikenmark vir die tipe produkte is (aangepas uit Grand Report, 2014).
Afslag-groothandelaar (discount wholesaler)
Hierdie tipe groothandelaar verskaf verskeie produkte teen afslagpryse. Die rede hiervoor is
dat die produkte wat hulle teen afslag verkoop dalk nie meer vervaardig word nie of dit kan
items wees wat teruggegee is (aangepas uit Grand Report, 2014).
Kontant-en-oordrag groothandelaar (cash-and-carry wholesaler)
Hierdie tipe groothandelaar verskaf geen krediet aan kleinhandelaars nie en die
kleinhandelaars moet kontant betaal vir die produkte wat aangekoop word. Die
groothandelaar verkoop beperkte produkte aan kleinhandelaars vir kontant (aangepas uit
Grand Report, 2014).
Direkte-aflewering groothandelaar (direct delivery wholesaler)
Die groothandelaar besit die produkte wat dit verkoop. Die groothandelaar kry bestellings by
kleinhandelaars of ander groothandelaars en stuur dan die bestellings direk aan die
vervaardiger van die produkte.
Die groothandelaar is meestal betrokke by die verkoop van die produkte. Die groothandelaar
voltooi die verkoopstransaksie van ʼn produk en dan laat die groothandelaar die vervaardiger
die produk wat aangekoop is, direk by die verbruiker aflewer, sonder dat die groothandelaar
die produkte enigsins self hanteer. Omdat die groothandelaar nie fisies self die produkte
hanteer nie, is hulle operasionele kostes baie laer (aangepas uit Grand Report, 2014).
Aanlyn groothandelaar (online wholesaler)
Hierdie groothandelaars verkoop hul produkte aanlyn teen afslagpryse. So kan hulle hul
uitgawes verminder, deur byvoorbeeld nie huur te betaal vir kantore nie. Die
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 63
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
groothandelaars sit dan ʼn kleiner hoeveelheid persentasie wins op die produkte en maak
nog steeds ʼn wins (aangepas uit Grand Report, 2014).
Eie aflewering groothandelaar (truck wholesaler)
Hierdie groothandelaars spesialiseer deur die produkte wat hulle stoor, in die onderneming
se eie voertuie af te lewer. Hulle verkoop gewoonlik bederfbare produkte soos kos. Die groot
voordeel van hierdie groothandelaars is dat hulle bederfbare produkte aflewer, wat
groothandelaars gewoonlik nie doen nie.
Die groothandelaar funksioneer vier-en-twintig uur per dag, sewe dae per week.
Byvoorbeeld, as Spar teen ʼn Vrydagaand nie meer skyfies in voorraad het nie, wil die winkel
nie die hele naweek deurgaan sonder om die produk in voorraad te hê en daardeur verkope
te verloor nie (aangepas uit Grand Report, 2014).
Posbestelling (mail-order)
Hierdie groothandelaars verkoop gewoonlik produkte uit ’n katalogus wat onder verbruikers
of kleinhandelaars versprei word. Die groothandelaar verkoop gewoonlik produkte soos
hardeware, juwele, sporttoerusting en ander items (aangepas uit Grand Report, 2014).
Produsente koöperasies (producers’ cooperatives)
Hierdie groothandelaar doen besigheid met die landbousektor om plaasprodukte aan
groothandelaars te verskaf. Die groothandelaar identifiseer waar ʼn tekortkoming is van
plaasprodukte in die mark en hoe hierdie produkte verbeter kan word. Die groothandelaar
sal die produkte verbeter, verpak en aan die bedryf verskaf (aangepas uit Grand Report,
2014).
Rakhandelaars (rack jobbers)
Hierdie groothandelaars spesialiseer in nie-voedsel-produkte wat deur supermarkte verkoop
word. Die groothandelaar het gewoonlik sy eie rak in die winkel waar sy produkte gehang
word. Produkte sluit in kombuisware, hardeware, koerante en tydskrifte.
Die groothandelaar word kontant betaal vir die items wat verkoop of afgelewer word. Die
personeel wat die aflewering van die produkte by die supermarkte doen, is daarvoor
verantwoordelik om die produkte uit te pak en voorraad te hou van watter produkte op die
rak beskikbaar is en wat nog benodig word (aangepas uit Grand Report, 2014).
Makelaar (broker)
Die groothandelaar besit nie die produkte wat hy verkoop nie, maar is meer betrokke by die
koop en verkoop van produkte namens die vervaardiger. Die groothandelaar bring die
vervaardiger en die verbruiker bymekaar en hanteer alle onderhandelings en transaksies.
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 64
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Die groothandelaar word gewoonlik vergoed in die vorm van kommissie op die produkte wat
verkoop word (aangepas uit Grand Report, 2014).
Agent
Agente verteenwoordig die verbruikers of die vervaardigers op ʼn permanente basis.
Verkoopsagente het die reg om alle produkte van ʼn vervaardiger te verkoop.
Vervaardigersagente is groothandelaars wat takke en kantore het vanwaar hulle hul eie
produkte aan verbruikers en kleinhandelaars verkoop en versprei (aangepas uit Grand
Report, 2014).
2.12 Tipes kleinhandelaars
Daar is verskeie soorte kleinhandelaars en elk het sy eie funksies wat dit in die
verspreidingskanaal verrig. Kleinhandelaars kan in drie hoofkategorieë verdeel word,
naamlik winkels, nie-winkels, asook korporatiewe kleinhandelaars en kettingwinkelgroepe.
Die volgende kleinhandelaars en hul funksies sal bespreek word:
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 65
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Figuur 2.5: Tipes kleinhandelaars (Outeur, 2014)
Winkels
Verskillende winkels sal van mekaar verskil in hul prys en kompeterende strategie.
Kleinhandelaars bevredig die behoeftes van verbruikers en verskaf verskeie dienste.
Winkels verskaf een van die volgende dienste aan verbruikers:
Tipes kleinhandelaars
Winkels
Direkte verkope
Direkte bemarking Afdelingswinkel
Korporatiewe en konsessiegroepe
Spesialiteitswinkel Korportiewe kettingwinkel
Nie-winkels
Outomatiese verkope Supermark
Apteek
Verkoopsdienste Pakhuis
Gerieflikheidswinkel
Waarde vir geld
Afslagwinkel
Katalogus-winkel
Laer prys
Groot winkel
Vrywilligheids- konsessie
Korportiewe handelaar
Konsessie onderneming
Handelsware konglomeraat
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 66
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Eie-diens
Dit verwys na waar die verbruikers self verskeie winkels se pryse op items sal
vergelyk om die beste prys te betaal en so geld te bespaar (Kotler & Keller, 2012:
470).
• Self-selektering
Verbruikers vind die produkte wat hulle benodig self in die winkel, maar kan vir hulp
vra by die winkelassistent (Kotler & Keller, 2012: 470).
• Beperkte diens
Die winkels verskaf baie meer produkte en dienste, soos kredietfasiliteite en
verbruikers kan produkte terugneem as hulle nie tevrede daarmee is nie. Verbruikers
het daarom baie meer inligting en hulp by die winkel nodig (Kotler & Keller, 2012:
470).
• Volledige diens
Verkooppersoneel bied in elke aspek hulp om vir die verbruiker produkte te kry en dit
te vergelyk vir die beste pryse. Verbruikers wat daarvan hou om met alle aspekte van
die verkoopsproses gehelp te word, verkies hierdie tipe winkel (Kotler & Keller, 2012:
470).
Die volgende tipes winkels en hul funksies sal bespreek word:
o Spesialiteitswinkel (speciality store)
Hierdie tipe winkels spesialiseer in ʼn spesifieke industrie of produkte. Dié tipe
winkel het goeie kennis van die tipe produk wat dit verkoop. Dit verseker dat hulle
die verbruiker se vrae korrek kan beantwoord en ʼn goeie diens lewer. Hulle bied
ook vir die verbruiker waarde vir geld deur ander bykomstighede en soortgelyke
produkte by een winkel te bied (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn spesialiteitswinkel:
Voorbeeld 2.3
The Body Shop
The Body Shop verskaf meer as 900 natuurlike skoonheidsprodukte, met meer
as 2,500 winkels in 60 verskillende marksegmente wêreldwyd.
(Aangepas uit The Body Shop, 2012)
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 67
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
o Afdelingswinkel (department store)
Hierdie tipe winkel is meestal baie kompleks omdat dit ʼn groot verskeidenheid
produkte verskaf en verskeie klein winkels kan insluit wat deur een onderneming
beheer word. Die winkel verskaf verskillende produkte teen verskillende pryse.
Dié tipe winkel voeg waarde by vir hul verbruikers deur verskeie produkte teen
goeie pryse by een winkel te verkoop. Dit maak dit baie gerieflik vir die verbruiker
omdat hulle nou alle produkte wat hulle benodig by een winkel kan kry (aangepas
uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn afdelingswinkel:
Voorbeeld 2.4
Bloomingdales
Bloomingdale's is ʼn Amerikaanse afdelingswinkel wat in 1861 gestig is en meer
as 43 takke regoor Amerika het. Die winkel verskaf verskeie produkte van
klere, skoene, juweliersware en skoonheidsprodukte tot huisware.
(Aangepas uit Bloomingdales, 2014)
o Supermark (supermarket)
Dié tipe winkel verkoop meestal kos en drinkgoed. Baie van die winkels het ook
nou huisware, klere en elektrisiteitsprodukte begin verskaf. Die tipe winkels is
gewoonlik groot en verkoop in groot volume, daarom word produkte teen laer
pryse aan verbruikers verskaf (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn supermark:
Voorbeeld 2.5
Checkers
Checkers is deel van Shoprite Holdings. Checkers het op die oomblik 26
Checkers hipermarkte en 159 Checkers supermarkte in Botswana, Suid-Afrika
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 68
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
en Namibië. Die supermark verskaf meestal vars produkte, asook ʼn groot
verskeidenheid ander voedsel-items aan ʼn wye teikenmark.
(Aangepas uit Checkers, 2014)
o Pakhuis kleinhandelaar (warehouse retailer)
Hierdie tipe kleinhandelaar is gewoonlik geleë in ʼn besigheidspark, waar die huur
van die perseel baie goedkoper is vir die kleinhandelaar. Dit maak dat die
kleinhandelaar ʼn groot verskeidenheid produkte in voorraad kan hê en aan
verbruikers kan vertoon en dit teen ʼn baie laer prys kan verkoop. Dit bied die
kleinhandelaar mededingende voordeel bo ander kleinhandelaars (aangepas uit
Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn pakhuis kleinhandelaar:
Voorbeeld 2.6
Sportsmans Warehouse
Sportsmans Warehouse het 35 winkels regoor Suid-Afrika asook 1 in Namibië.
Sportsmans Warehouse verskaf ʼn groot verskeidenheid sportdrag en
buitelugtoerusting van verskeie bekende handelsmerke.
(Aangepas uit Sportsmans Warehouse, 2014)
o Geriefswinkel (convenience store)
Dié tipe winkel is gewoonlik geleë in ʼn residensiële area en is oop vier-en-twintig
uur per dag, sewe dae per week. Die winkel bied ʼn beperkte aantal produkte teen
verkoopsprys omdat dit gerieflik vir verbruikers is om by dié tipe winkel te koop,
omdat dit naby hulle geleë is en elke dag van die week oop is (aangepas uit
Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn geriefswinkel:
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 69
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voorbeeld 2.7
7-Eleven
7-Eleven het meer as 50 000 konsessies in meer as 16 lande. Dit is die
grootste konsessiehouer in die wêreld. 7-Eleven verskaf verskeie kos- en
huishoudelike produkte.
(Aangepas uit 7-Eleven, 2014)
o Afslagwinkel (discount store)
Hierdie tipe winkel verskaf ʼn groot verskeidenheid produkte teen afslagpryse. Die
winkel verkoop produkte in groot volumes teen baie laer pryse omdat die
produkte gewoonlik nie op groot aanvraag is nie of die produkte nie meer
geproduseer word nie (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn afslagwinkel:
Voorbeeld 2.8
Walmart
Walmart het meer as 11 000 konsessies in 27 lande en verskaf werk aan 2.2
miljoen mense. Walmart help verbruikers om geld te spaar deur produkte teen
ʼn laer prys te verkoop. Walmart verskaf verskeie produkte soos klere,
huishoudelike items en hardeware.
(Aangepas uit Walmart, 2014)
o Apteke (chemist)
Dié tipe winkels verskaf die diens waar verbruikers hul medisyne-voorskrifte kan
inhandig om die medisyne te verkry. Baie van die winkels bied ook die diens waar
verbruikers hulle voorskrifte kan inhandig en verder inkopies kan doen. Dit maak
dit baie gerieflik vir die verbruiker en bied vir hulle waarde vir geld. Die winkels
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 70
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
verskaf nie net medisyne nie, maar ook ander produkte soos toiletware,
gesondheids- en skoonheidsprodukte (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn apteek:
Voorbeeld 2.9
Dis-Chem
Dis-Chem is gestig in 1978 en is ʼn baie bekende handelsmerk. Dis-Chem
verskaf verskeie farmaseutiese, gesondheids- en skoonheidsprodukte teen
laer pryse aan verbruikers
(Aangepas uit Dischem, 2014)
o Waarde-vir-geld kleinhandelaar (extreme value retailer)
Dié tipe winkels is baie klein en verskaf ʼn beperkte aantal produkte van verskeie
verskaffers teen baie lae pryse (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van waarde-vir-geld kleinhandelaar:
Voorbeeld 2.10
Dollar General
Dollar General is gebaseer in Tennessee, VSA, en is die land se grootste
konsessie wat waarde vir verbruikers bied deur produkte teen lae pryse te
verkoop. Dollar General verskaf verskeie produkte soos klere, kos,
huishoudelike items, gesondheids- en skoonheidsprodukte van bekende
handelsmerke.
(Aangepas uit Dollar General, 2014)
o Laer-prys kleinhandelaar (off-price retailer)
Hierdie tipe kleinhandelaars verskaf hoë-kwaliteit produkte teen laer pryse. Die
winkels verkoop gewoonlik tweedehandse items. Die winkels bied ’n
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 71
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
verskeidenheid produkte van verskillende verskaffers. Hulle koop gewoonlik
produkte wat klein foutjies het by vervaardigers, maar wat nog steeds gebruik kan
word of produkte wat nie meer gemaak word nie (aangepas uit Kotler & Keller,
2012: 471).
Voorbeeld van laer-prys kleinhandelaar:
Voorbeeld 2.11
PQ Clothing
PQ Clothing verskaf kleredrag en skoene vir die hele familie teen lae pryse.
(Aangepas uit Raslouwlife Centre, 2013)
o Groot winkel (superstore)
Dié tipe winkel bestaan uit ʼn groot area waar voorraad gehou en verkoop word.
Die winkel verkoop produkte soos kos en huishoudelike items en bied ook ander
dienste soos droogskoonmakers en skoenhersteldienste (aangepas uit Kotler &
Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn groot winkel:
Voorbeeld 2.12
Meijer
Meijer is in 1934 in Michigan gestig en het meer as 200 winkels regoor
Amerika. Meijer bied ook werk vir 72 000 mense en verskaf verskeie items
soos juweliersware, sporttoerusting, elektriese ware, speelgoed, klere en
skoene.
(Aangepas uit Meijer, 2014)
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 72
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
o Kataloguswinkel (catalogue store)
Dié tipe kleinhandelaar verkoop ʼn groot verskeidenheid handelsmerkprodukte
teen ʼn afslagprys. Die verbruiker kan verskeie produkte uit ʼn katalogus bestel en
dit self by die winkel gaan afhaal (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van ʼn kataloguswinkel:
Voorbeeld 2.13
Waltons
Waltons het ʼn aanlyn katalogus vanwaar verbruikers items kan bestel wat hulle
vir die kantoor of skool benodig. Waltons het ʼn groot verskeidenheid
skryfbehoeftes en kantoormeubels.
(Waltons , 2014)
(Aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471)
Nie-winkel kleinhandelaars
Die meeste produkte word in grootmaat deur winkels verkoop. In die laaste paar jaar het nie-
winkel kleinhandelaars vinniger gegroei as wat nuwe winkels geopen het. Nie-winkel
kleinhandelaars word verdeel in vier hoofafdelings, naamlik direkte-verkope, direkte
bemarking, wat telefoniese en internetbemarking insluit, asook outomatiese verkope en
verkoopsdienste.
Die volgende tipes nie-winkel kleinhandelaars en hul funksies sal bespreek word:
• Direkte-verkope
Direkte verkope staan ook bekend as veelvuldige verkope of netwerkbemarking. Dit
behels ondernemings wat hul produkte deur-tot-deur verkoop. ʼn Verkoopspersoon
gaan na die huis van die verbruiker en daar word die gebruik van die produkte
gedemonstreer en bestellings word dan geneem. Die verskaffers sal verskeie
persone aanstel om hulle produkte te verkoop. Die verkoopspersoon sal dan vergoed
word deur kommissie op die aantal produkte wat hy/sy verkoop (aangepas uit Kotler
& Keller, 2012: 471).
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 73
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voorbeeld van direkte-verkope:
Voorbeeld 2.13
Avon
Avon is die wêreld se bekendste direkte verkoper van skoonheids- en ander
produkte. Avon verkoop produkte aan vroue in meer as 100 lande en het meer as
5.5 miljoen verkoopsagente. Avon maak gebruik van ʼn brosjure waarin hul produkte
geadverteer word. In Suid-Afrika word daar elke jaar 13 uitgawes van die brosjure
gedruk.
(Avon , 2014)
• Direkte bemarking
Hierdie tipe kleinhandelaar verskaf aan verbruikers die diens om aanlynaankope te
doen deur die internet. Die produkte wat dan aanlyn verkoop word, word by die
verbruiker afgelewer. Dié tipe aankope maak dit baie gerieflik vir die verbruiker en die
kleinhandelaar het ook ʼn groter teikenmark wat oor ʼn groot geografiese area strek.
Die kleinhandelaar betaal gewoonlik nie baie aan huurkoste nie en het ook nie baie
ander uitgawes nie. Dit maak dat die kleinhandelaar sy produkte teen ʼn
kompeterende prys kan verkoop (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van direkte-bemarking:
Voorbeeld 2.14
Kalahari.com
Kalahari.com is ʼn aanlynwinkel, waar verbruikers produkte soos boeke, musiek,
DVD’s, speletjies, elektriese ware en geskenke aanlyn kan bestel en betaal.
(Kalahari, 2014)
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 74
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Outomatiese verkope
Hierdie kleinhandelaars verskaf ʼn verskeidenheid produkte soos drinkgoed, koffie,
lekkers, koerante, tydskrifte en kos. Muntoutomaatmasjiene (vending machines)
word in fabrieke, kantore, petrolstasies, hotelle, restaurante en baie ander plekke
gevind. Die muntoutomaatmasjiene verskaf vier-en-twintig-uur-diens en die produkte
wat verskaf word is vars (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471).
Voorbeeld van outomatiese verkope:
Voorbeeld 2.15
Coca-Cola
Coca-Cola word in meer as 200 lande gemaak en in winkels, restaurante en
muntoutomaatmasjiene regoor die wêreld verkoop.
(Aangepas uit Coca-Cola, 2014)
• Verkoopsdienste
Dit is ʼn kleinhandelaar wat nie ʼn winkel het nie, maar ʼn diens vir ʼn sekere teikenmark
bied. Dit is gewoonlik werknemers van groot ondernemings soos skole, hospitale,
unies en regeringsorganisasies, wat produkte van ʼn lys van kleinhandelaars teen
afslagpryse mag aankoop in ruil vir lidmaatskap (aangepas uit Kotler & Keller, 2012:
471).
Voorbeeld van verkoopsdienste:
Voorbeeld 2.15
United Buying Services
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 75
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
United Buying Services is in 1967 gestig en verskaf motors teen goeie pryse aan
verbruikers in Washington DC en Baltimore.
(Aangepas uit United Buying Services, 2014)
(Aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 471)
Korporatiewe en konsessiegroepe
Alhoewel die meeste kleinhandelaars onafhanklik besit word, is daar die laaste paar jaar ʼn
groei in die aantal ondernemings wat deel word van die korporatiewe kleinhandelaars- of
konsessiegroepe. Vir ʼn onderneming om deel te wees van korporatiewe kleinhandelaars- of
konsessiegroepe, verkry die onderneming beter verkoopkrag, bekende handelsmerke en
beter-opgeleide personeel om by te dra tot die sukses van die onderneming.
Om deel te word van ʼn konsessie, word die onderneming se aktiwiteite beplan, uitgevoer en
gekontroleer deur die konsessiegewer (franchisor) . Konsessiegroepe word onderskei deur
die volgende drie karaktereienskappe:
• Die konsessiegewer besit die handels- en lisensieregte van die onderneming en
verkoop dan die handelsmerk aan die konsessiehouer (franchisee), in ruil vir
maandelikse betaling op die verkope van produkte en die gebruik van die
onderneming se handelsmerk.
• Die konsessiehouer betaal om deel te wees van die konsessiegroep. Die
konsessiehouer is verantwoordelik vir die aanvangskoste, huur van die perseel en
gereedskap wat benodig sou word, asook ʼn lisensiefooi wat betaal moet word.
Daarna betaal die konsessiehouer die konsessiegewer ʼn sekere persentasie op die
verkope van die produkte, asook maandelikse huur.
• Die konsessiegewer verskaf die sisteem waarmee die onderneming bestuur word
aan die konsessiehouer. Byvoorbeeld, die personeel sal vir opleiding gaan om te leer
hoe om die verskillende kosse op die spyskaart te maak.
(Aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 472)
Die volgende tipes korporatiewe en konsessiegroepe en hul funksies sal bespreek word:
• Korporatiewe kettingwinkel (corporate chain store)
Twee of meer van die konsessies word besit en beheer deur die konsessiegewer.
Hulle verkoop soortgelyke goedere van verskeie vervaardigers. Die grootte van die
konsessie verseker dat produkte in groot hoeveelhede aangekoop word teen laer
pryse. Die konsessie kan dit ook bekostig om personeel aan te stel wat net
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 76
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
verantwoordelik is om beter pryse te beding, voorraad te beheer en vooruitskattings
te doen (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 472).
Voorbeeld van korporatiewe kettingwinkel:
Voorbeeld 2.16
GAP Inc.
Gap Inc. of beter bekend as net Gap, is ʼn Amerikaanse klere- en bykomstighede
kleinhandelaar. Gap is gestig in 1969 en het meer as 135 000 werknemers in meer
as 3 076 winkels wêreldwyd.
(GAP, 2014)
• Vrywilligheidskonsessie (voluntary chain)
Dié konsessie is waar onafhanklike kleinhandelaars ʼn ooreenkoms en verhouding
het met ʼn groothandelaar. Die konsessie dryf dan handel deur slegs een soort
produk te verkoop wat die groothandelaar verskaf, byvoorbeeld klere. Die konsessie
doen ook in grootmaat aankope van die groothandelaar wat goeie pryse en
mededingende voordeel verseker (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 472).
Voorbeeld van vrywilligheidskonsessie:
Voorbeeld 2.17
Independent Grocers Alliance (IGA)
Independent Grocers Alliance is ’n bekende handelsmerk-kruidenierswinkel in meer
as 30 lande. Independent Grocers Alliance word bedryf as ʼn konsessie deur
winkels wat apart van die handelsmerk besit word. Baie van die winkels word deur
families bestuur in klein dorpe. Independent Grocers Alliance is in 1926 gestig en
vandag is daar meer as 8 000 winkels wat onder die IGA-handelsmerk besigheid
doen.
(Aangepas uit Independent Grocers Alliance, 2014)
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 77
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Koöperatiewe handelaar (consumer cooperative)
Hierdie is ʼn kleinhandelaar wat besit word deur die verbruikers. Verbruikers dra
kapitaal by om hulle eie onderneming te open. Omdat die verbruikers die
onderneming besit, het die verbruikers die reg om te stem oor sekere beleide, asook
die aanstelling van bestuur en personeel. Die verbruikers word dan vergoed deur
dividende wat aan hulle uitbetaal word (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 472).
Voorbeeld van ʼn koöperatiewe handelaar:
Voorbeeld 2.18
Ace Hardware
Ace Hardware is ʼn koöperatiewe handelaar gebaseer in Illinois, Amerika, wat
verskeie bekende handelsmerk-hardewareprodukte verkoop. Ace Hardware het
meer as 4 077 hardewarewinkels en 100 000 werknemers.
(Aangepas uit Ace Hardware Cooperation, 2014)
• Konsessie-onderneming (franchise organisation)
ʼn Konsessie kan beskryf word as ʼn onderneming wat alreeds ʼn suksesvolle produk
of diens verskaf (konsessiegewer), wat dan deur middel van ʼn kontrak ʼn verhouding
bou met ander ondernemings wat ook hierdie produk of diens onder dieselfde
handelsmerk sal verkoop (konsessiehouer), in ruil vir ʼn maandelikse betaling. Hierdie
tipe konsessies verskaf verskeie produkte en dienste aan verbruikers (aangepas uit
Kotler & Keller, 2012: 472).
Voorbeeld van ʼn konsessie-onderneming:
Voorbeeld 2.19
McDonalds
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 78
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Die eerste McDonalds het in November 1995 in Suid-Afrika geopen. Vandag is
daar meer as 200 restaurante in al 9 provinsies, wat vinnige wegneemetes verskaf.
(Aangepas uit McDonalds, 2014)
• Handelsware konglomeraat (merchandising conglomerate)
Dié kleinhandelaar verskaf verskeie produkte of dienste onder een onderneming. Die
kleinhandelaar is ook verantwoordelik vir die bestuur en die verspreiding van die
produkte (aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 472).
Voorbeeld van ʼn handelsware konglomeraat:
Voorbeeld 2.19
Target Corporation
Target Corporation is ʼn Amerikaanse kleinhandelaar wat gestig is in 1902. Die
kleinhandelaar bestuur Marshall Fields, ʼn baie bekende afdelingswinkel, Target, ʼn
afslagwinkel en Target Direct vir aanlynverkope en direkte bemarking.
(Aangepas uit Target, 2014)
(Aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 472)
2.13 Gevallestudie
Lees die onderstaande gevallestudie en beantwoord die vrae.
Gevallestudie 2.1
Arrow Electronics is ʼn wêreldwye verskaffer van produkte, dienste en probleemoplossing
van elektroniese en rekenaarprodukte. Arrow Electronics dien as ʼn verskaffer vir meer as
900 verskaffers en 125 000 toerustingvervaardigers, kontrakvervaardigers en kommersiële
verbruikers, deur ʼn globale netwerk van 310 winkels in meer as 51 lande.
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 79
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Met groot kontrakvervaardigers wat rekenaarprodukte nou eerder direk van verskaffers en
verspreiders koop, hou dit ʼn bedreiging in vir Arrow Electronics. Vir Arrow Electronics om
beter te kompeteer, het hulle ekstra dienste vir kopers in werking gestel, soos
programmering en finansiering. Hierdie ekstra dienste het gehelp dat Arrow Electronics
hulle aandeelprys met die helfte verdubbel het in die laaste 5 jaar.
(Kotler & Keller, 2012: 485)
1. Definieer ʼn kleinhandelaar.
2. Noem en bespreek die funksies van ʼn kleinhandelaar.
3. Identifiseer watter tipe kleinhandelaar Arrow Electronics is en verskaf ʼn rede vir
jou antwoord.
2.14 Samevatting
Dié studie-eenheid het gekyk na wat ʼn groot- en kleinhandelaar is, die rol van groot- en
kleinhandelaars, die tipes groot- en kleinhandelaars, asook elkeen se funksies in die
verspreidingskanaal.
ʼn Groothandelaar is ʼn onderneming in die verspreidingskanaal wat op grootmaat produkte
aankoop by die vervaardigers teen ʼn goeie prys. Die groothandelaar verkoop dan die
produkte aan verskeie kleinhandelaars en ondernemings teen ʼn verlaagde prys, maar maak
nog steeds ʼn wins. Kleinhandelaars is aan die einde van die verspreidingskanaal.
Kleinhandelaars herverkoop die produkte wat hulle by die groothandelaars aangekoop het
aan verbruikers, deur middel van ʼn winkel of aanlynverkope teen ʼn wins.
Daar is verskillende tipes groot- en kleinhandelaars en elkeen bied verskeie funksie in die
verspreidingskanaal, asook voordele vir verbruikers en ander ondernemings om aankope by
hulle te doen. Van die funksies wat groot- en kleinhandelaars verskaf is aankope en verkope
van produkte, finansiering, stoor en verpakking van produkte. Voordele van kleinhandelaars
is dat hulle bykomende waarde aan verbruikers verskaf in die vorm van 'n produk en diens.
Voordele van ’n groothandelaar wissel na gelang van die tipe groothandelaar wat ʼn
onderneming gebruik. Verskaffers en kleinhandelaars baat by die gebruik van ʼn
groothandelaar omdat ʼn groothandelaar toegang tot produkte verskaf teen baie goeie pryse.
Groot- en kleinhandelaars speel dus ʼn belangrike rol in die verspreidingskanaal deur die
funksies wat hulle verrig en die voordele wat hulle verskaf.
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 80
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
2.15 Selfevaluering
Aktiwiteit 2
1. Definieer ʼn groot-en kleinhandelaar.
2. Lys enige vier aspekte wat ʼn goeie groothandelaar maak.
3. Tabelleer die verskille tussen ʼn groot-en kleinhandelaar.
4. Wat is die verkil tussen ʼn afslag-groothandelaar en ʼn kontant-en-oordrag
groothandelaar?
5. Bespreek ʼn spesialiteitswinkel en verskaf ʼn voorbeeld daarvan.
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 81
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Notas
Studie-eenheid 2: Die rol van groot- en kleinhandelaars in strategiese bemarking Bladsy 82
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
STUDIE-EENHEID 3: ELEKTRONIESE BEMARKING
3.1 Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip
Na voltooiing van Studie-eenheid 3 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die
volgende te demonstreer:
• Elektroniese besigheid, elektroniese handel en elektroniese bemarking
• Kommunikasieplatforms in elektroniese bemarking
• Hoe die internet gebruik word in promosies, verkope, verspreiding en
verhoudingsbemarking
• Aanlynbemarkingsnavorsing
Vaardighede
Jy sal ook in staat wees om:
• onderskeid te tref tussen elektroniese besigheid, elektroniese handel en
elektroniese bemarking;
• kommunikasieplatforms in elektroniese bemarking te identifiseer en onderskeid te
tref;
• te illustreer hoe die internet gebruik word in promosies, verkope, verspreiding en
verhoudingsbemarking;
• analise van aanlynbemarkingsnavorsing te doen; en
• gevallestudies te analiseer.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 83
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
3.2 Verrykende bronne
• Kotler, P. & Keller, K.l. 2012. Marketing Management. 14th edition. England.
Pearson.
• Swanepoel, J. & Bothma, C. 2013. Fundamentals of e-marketing. 2nd edition.
Cape Town: Juta.
• McCabe, S. 2009. Marketing communications in tourism and hospitality. Oxford:
Elsevier.
• Internet marketing. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://bookboon.com/en/internet-
marketing-ebook. Vir meer inligting oor die komponente van internet bemarking.
• Developing an internet marketing strategy. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://bookboon.com/en/developing-an-internet-marketing-strategy-ebook. Vir meer
inligting oor hoe ʼn onderneming die internet kan implementeer as deel van sy
bemarkingstrategie.
• Social media and business intelligence. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://bookboon.com/en/social-media-and-business-intelligence-ebook. Vir meer
inligting oor hoe ʼn onderneming sosiale media kan implementeer as deel van sy
bemarkingstrategie.
• Pay per click advertising. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://bookboon.com/en/pay-per-
click-advertising-ebook. Vir meer inligting oor hoe Google aanlyn-advertering
verander het.
3.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter? Jy moet seker maak dat jy die volgende terme verstaan:
Sleutelwoord Omskrywing
Elektroniese besigheid
Dit is die administrasie van ʼn onderneming deur gebruik te maak
van die internet. Dit sluit in die koop en verkoop van goedere en
dienste, saam met die verskaffing van tegniese hulp en
kliëntediens deur die internet.
Intranet
Die intranet dien as ʼn kommunikasiemiddel vir die onderneming.
Dit is waar die topbestuur van die onderneming sekere
belangrike aspekte en inligting met sy personeel kan deel.
Ekstranet
Die ekstranet dien ook, soos die intranet, as ʼn
kommunikasiemiddel vir die onderneming. Slegs sekere persone
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 84
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
het toegang tot die gebruik van die ekstranet, soos verskaffers,
aandeelhouers, verbruikers en ander ondernemings.
Elektroniese handel Dit is ʼn tipe besigheidsmodel, of segment van ʼn groter
besigheidsmodel, wat die onderneming in staat stel om besigheid
te doen oor ʼn elektroniese netwerk, gewoonlik die internet.
Slegs ʼn aanlyn- onderneming
Hierdie is ’n onderneming wat glad nie ʼn perseel het vanwaar dit
besigheid doen nie en waar verbruikers nie fisies na die perseel
kan gaan om aankope te maak nie. Alle besigheid en transaksies
van die onderneming word aanlyn gedoen.
Perseel-en-aanlyn- onderneming
Hierdie is ’n onderneming wat reeds ʼn perseel het vanwaar dit
besigheid doen en waar verbruikers direkte aankope maak, maar
terselfdertyd het die onderneming ook ʼn aanlynwinkel, waar
verbruikers inligting kan verkry oor produkte en dienste, asook
aanlynaankope kan doen.
Elektroniese bemarking
Dit is bemarking wat slegs op die internet gedoen word. Hierdie
tipe bemarking gebruik verskeie aanlynadvertensies om
verbruikers te lok na ʼn onderneming se webtuiste.
Snuffelgids
’n Snuffelgids op die internet is min of meer dieselfde as ’n
gedrukte snuffelgids, maar word verkry in die vorm van gelyste
dienste.
Uitstal-reklame Dis min of meer dieselfde as gedrukte advertensies, maar kom in
die vorm van die beweging van beelde soos pop-ups.
Soek-bemarking
Dis advertering wat op internet webblaaie geplaas word. Dit is
waar ʼn verbruiker gebruik maak van webtuistes soos Yahoo of
Google om sekere inligting te soek.
E-posbemarking
Dis ʼn vorm van direkte bemarking waar die potensiële verbruiker
ʼn e-pos sal ontvang.
Virale bemarking
Dis letterlik ʼn tipe word of mouth wat ʼn aanlynplatform gebruik in
plaas van die gesproke woord.
Geaffilieerde bemarking
Dis waar die gasheer (host) van ʼn webtuiste ʼn ooreenkoms met
ʼn ander onderneming het om sy webtuiste se skakel ook op die
gasheer se webtuiste te plaas.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 85
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Borgskappe Webtuiste-borgskappe is naastenby dieselfde as borgskappe wat
gebruik maak van ander media. Ondernemings adverteer hulle
produkte of dienste deur aanlyn inhoudsareas te borg.
Huurtermyn
Verwys waar die gasheer ʼn gedeelte van sy webtuiste uitverhuur
aan ander ondernemings om hulle produkte en dienste te
adverteer.
Podcasting
Dit behels die produksie van klankinhoud, gewoonlik in die vorm
van radioprogramme wat gestoor word in die vorm van MP3-
formaat en dan beskikbaar gestel word om af te laai van ʼn
webtuiste.
Aanlynreklame-toepassings
Die uitstuur van e-posse is die mees koste-effektiewe wyse
waarop ʼn onderneming met sy verbruikers kan kommunikeer.
Blog
ʼn Aanlynspasie wat geskep is deur ʼn enkel-gebruiker, waarvan
die inhoud verwys na sy opinies of aktiwiteite in dagboekformaat,
gewoonlik in kronologiese volgorde, om verskeie gebeurtenisse,
aktiwiteite of situasies van die individue te beskryf.
Aanlyngemeenskap
Waar ʼn verbruiker op ʼn sekere onderneming se webtuiste
registreer om deel te word van die onderneming se databasis om
inligting te ontvang wat betrekking het tot die verbruiker se
belangstellings.
Virtuele wêreld
Die onderneming sal ʼn video neem van hoe dit regtig is om die
bestemming of besienswaardigheid te besoek.
Sosiale media Sosiale media verwys na media wat gemaak is om te deel.
Aanlyn bemarkings- navorsing
Dit is waar ʼn onderneming gebruik maak van die internet om
sekere data te verkry oor die verkoop van die onderneming se
produkte of dienste aan verbruikers.
3.4 Inleiding
Die studie eenheid bespreek hoe belangrik dit vir ʼn onderneming is om gebruik te maak van
die internet vir sy bemarkingsaktiwiteite. Die internet verskaf verskeie funksies vir beide die
onderneming en die verbruikers. Wanneer ʼn onderneming die internet gebruik om
besigheidsaktiwiteite en/of -transaksies te doen, verwys dit na ʼn elektroniese besigheid.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 86
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Baie ondernemings gebruik ook die internet om handel te dryf. Dit verwys daarna dat
verbruikers nou ʼn onderneming se produkte of dienste oor die internet kan koop.
Elektroniese handel help verbruikers om produkte of dienste van ʼn onderneming vinniger te
soek, inligting te verkry en direkte aankope te maak, sonder dat die verbruiker fisies na die
onderneming se perseel hoef te gaan.
Daar is twee verskillende ondernemings wat elektronies handel dryf, naamlik:
• slegs ʼn aanlyn-onderneming
• perseel-en-aanlyn-onderneming
Ondernemings gebruik elektroniese bemarking nou baie meer om hulle produkte en dienste
aan verbruikers te adverteer. Soos met enige bemarkingsaktiwiteite is daar sekere voordele
en nadele vir beide die onderneming en die verbruiker om gebruik te maak van die internet.
Die internet dien as ʼn kommunikasiemiddel vir ondernemings om op verskeie maniere met
verbruikers te kommunikeer, asook hul produkte en dienste te adverteer. Daar is verskeie
kommunikasieplatforms wat ʼn onderneming van gebruik kan maak, soos snuffelgidse en
nuusbriewe.
Die belangrikste funksie van die internet vir ʼn onderneming is om te help met:
• promosies
• verkope
• verspreiding
• verhoudingsbemarking
Dit is vir ʼn onderneming ook belangrik, wanneer dit die internet gebruik as deel van sy
bemarkingstrategie, om aanlynbemarkingsnavorsing te doen. Dit is waar ʼn onderneming
gebruik maak van die internet om sekere data te verkry oor die verkoop van die
onderneming se produkte of dienste aan verbruikers. Die onderneming kan die internet ook
gebruik om te bepaal watter nuwe tendense daar in die mark is en so sy strategie aanpas
om nuwe produkte of dienste te ontwikkel.
3.5 Definisie van elektroniese besigheid (e-business)
Volgens Webopedia (2014) kan elektroniese besigheid gedefinieer word as die administrasie
van ʼn onderneming deur gebruik te maak van die internet. Dit sluit in die koop en verkoop
van goedere en dienste, saam met die verskaffing van tegniese hulp en kliëntediens deur
die internet.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 87
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
3.5.1 Wat is elektroniese besigheid?
Elektroniese besigheid verwys na enige onderneming wat besigheidsaktiwiteite en
transaksies op die internet doen. Die onderneming se aktiwiteite en transaksies op die
internet sluit die volgende in:
• Die koop en verkoop van produkte
• Verskaffing van produkte en dienste
• Kliëntediens
• Betalings
• Kommunikasie tussen onderneming, werknemers en verbruikers
• Bemarking
Elektroniese besigheid verskaf ook sekere funksies en dienste aan beide die onderneming
en verbruikers. Wanneer ʼn onderneming besluit om elektroniese besigheidsaktiwiteite te
implementeer, is dit van belang dat die onderneming sekere areas van die elektroniese
besigheid ontwikkel en implementeer. Die areas sluit in:
• Intranet
• Ekstranet
• Elektroniese diens (e-services)
(Aangepas uit What is, 2007)
Elk van die bogenoemde areas sal kortliks bespreek word:
Intranet
Ondernemings sal elk sy eie intranet-netwerk ontwikkel en implementeer binne die
onderneming. Slegs die onderneming se werkgewers en werknemers het toegang tot die
gebruik van die intranet. Die intranet dien as ʼn kommunikasiemiddel vir die onderneming. Dit
is waar die topbestuur van die onderneming sekere belangrike aspekte en inligting met sy
personeel kan deel; byvoorbeeld nuwe ontwikkelings wat in die onderneming gaan
plaasvind, soos die aanstelling van ʼn nuwe bestuurder.
Ekstranet
Sekere ondernemings sal ook ʼn ekstranet-netwerk ontwikkel en implementeer. Die ekstranet
dien ook, soos die intranet, as ʼn kommunikasiemiddel vir die onderneming. Slegs sekere
persone het ook toegang tot die gebruik van die ekstranet, soos verskaffers, aandeelhouers,
verbruikers en ander ondernemings. Die onderneming sal die ekstranet gebruik om inligting
oor die onderneming, sy produkte en dienste mee te deel; byvoorbeeld, die onderneming is
besig om ʼn nuwe sonkragpaneel te ontwikkel teen ʼn laer prys as die gewone sonkragpanele.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 88
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Elektroniese diens
Ondernemings is deesdae bewus daarvan dat die internet nie meer net gebruik word om
produkte en dienste te adverteer en te verkoop nie. Baie verbruikers gebruik die internet om
sekere dienste vir hulle te vergemaklik. Byvoorbeeld, Q-Photo bied ’n elektroniese diens vir
professionele fotograwe waar fotograwe registreer op Q-Photo se webtuiste. Die fotograwe
kan nou hulle foto’s, fotoboeke en bestellings deurstuur, hul betalings maak en die
bestellings word dan by die fotograwe afgelewer. Hierdie tipe elektroniese diens maak dit
baie makliker vir fotograwe wat nie altyd die tyd het om hulle bestellings te gaan plaas en te
gaan afhaal nie.
Dit is daarom belangrik vir ʼn onderneming om op datum te bly met nuwe verwikkelings op
die internet. Deesdae is die internet baie meer as net ʼn middel vir ʼn onderneming om sy
produkte en dienste te adverteer.
3.6 Definisie van elektroniese handel (e-commerce)
Volgens Investopedia (2014) word elektroniese handel gedefinieer as ʼn tipe
besigheidsmodel, of segment van ʼn groter besigheidsmodel, wat die onderneming in staat
stel om besigheid te doen oor ʼn elektroniese netwerk, gewoonlik die internet.
3.6.1 Wat is elektroniese handel?
Daar word ook na elektroniese handel verwys as elektroniese besigheid. Elektroniese
handel is waar enige onderneming wat produkte of dienste verkoop, dit verkoop deur gebruik
te maak van ʼn webtuiste, met ander woorde die internet.
Elektroniese handel help verbruikers om produkte of dienste van ʼn onderneming vinniger te
soek, inligting te verkry en direkte aankope te maak, sonder dat die verbruiker fisies na die
onderneming se perseel moet gaan.
Ondernemings kan ook, deur die gebruik van elektroniese handel, gerieflike, insiggewende
kliëntediens lewer aan ʼn groot teikenmark. Deur gebruik te maak van elektroniese handel
bespaar ondernemings koste soos die huur van ʼn perseel, personeelsalarisse en die stoor
van voorraad.
Aanlyn-kleinhandelaars kompeteer met mekaar deur:
• die totale aantal verbruikers wat die onderneming se webtuiste besoek, te bepaal;
• die werklike aantal verbruikers wat produkte of dienste deur die webtuiste koop, te
bepaal;
• goeie diens te lewer teenoor die kompetisie; en
• probleme vinnig op te los teenoor die kompetisie.
(Aangepas uit Kotler & Keller, 2012: 461)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 89
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Daar is twee tipes elektroniese handelsondernemings, naamlik:
• slegs ʼn aanlyn-onderneming
• perseel-en-aanlyn-onderneming
Elk van bogenoemde ondernemings sal kortliks bespreek word:
Slegs ʼn aanlyn-onderneming
Hierdie is ondernemings wat glad nie ʼn perseel het vanwaar hulle besigheid doen nie en
waar verbruikers nie fisies na die perseel kan gaan om aankope te maak nie. Alle besigheid
en transaksies van die onderneming word aanlyn gedoen.
Voorbeeld van slegs ʼn aanlyn-onderneming:
Voorbeeld 3.1 LekkeSlaap
Hierdie onderneming bied verbruikers die diens om akkommodasie maklik orals in Suid-
Afrika te soek, inligting oor die tipe akkommodasie te verkry en ʼn bespreking aanlyn te
maak op een platform. (LekkeSlaap, 2014)
Perseel-en-aanlyn-onderneming
Hierdie is ondernemings wat reeds ʼn perseel het vanwaar hulle besigheid doen en waar
verbruikers direkte aankope maak, maar terselfdertyd het die onderneming ook ʼn
aanlynwinkel, waar verbruikers inligting kan verkry oor produkte en dienste, asook
aanlynaankope doen.
Voorbeeld van ʼn perseel-en-aanlyn-onderneming:
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 90
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voorbeeld 3.2
Ackermans
Ackermans het konsessies in verskeie stede en dorpe, maar hulle bied ook ʼn aanlynwinkel
aan verbruikers vanwaar hulle produkte kan aankoop en dit word dan by die verbruiker
afgelewer.
(Ackermans, 2014)
Aangesien daar nou so baie verbruikers is wat toegang tot die internet verkry deur middel
van hulle selfone en ook nou sekere transaksies soos betalings kan doen, ontwikkel die
meeste ondernemings hulle webtuistes so dat dit toeganklik is vir die verbruiker om op hulle
selfone na die onderneming se webtuiste te gaan. Dit maak dit meer gerieflik vir verbruikers
omdat hulle nou te enige tyd en enige plek toegang het tot die internet en die onderneming
se webtuiste; dit staan bekend as mobiele handel (m-commerce).
3.6.2 Voordele en nadele van elektroniese handel
Wanneer ʼn verbruiker produkte of dienste deur middel van elektroniese handel koop, hou dit
sekere voordele en nadele vir die verbruiker in.
Die voordele sluit die volgende in:
Gerieflikheid
Die verbruiker kan enige tyd of enige plek gebruik maak van elektroniese handel om inligting
of aankope te doen van produkte of dienste.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 91
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Groter keuses
Baie ondernemings bied verbruikers meer produkte en dienste aanlyn as wat daar
beskikbaar is by die winkel self. Aanlynwinkels wat slegs hulle produkte of dienste aanlyn
verkoop, bied verbruikers dalk produkte of dienste wat nêrens anders beskikbaar is nie,
maar slegs aanlyn.
Die nadele sluit die volgende in:
Beperkte kliëntediens
Wanneer verbruikers aanlynaankope doen, is daar niemand wat die verbruiker kan raad gee
oor watter produk die beste vir die verbruiker se behoeftes is nie.
Wagperiode
Wanneer verbruikers ʼn produk aanlyn bestel en koop, moet die verbruiker ʼn ruk wag voordat
hy/sy die produk ontvang.
Ontasbaarheid
Die verbruiker kan nie aan die produk vat of dit sien voordat hy/sy dit koop nie, dus is die
produk ontasbaar. Die verbruiker koop dus die produk op vertroue aan. Die verbruiker
vertrou dat die produk wat hy/sy op die webtuiste gesien en bestel het, wel die produk is wat
hy/sy ontvang het en dat dit hul behoeftes sal bevredig (aangepas uit Investopedia, 2014).
3.7 Definisie van elektroniese bemarking (e-marketing)
Elektroniese bemarking is bemarking wat slegs op die internet gedoen word. Hierdie tipe
bemarking gebruik verskeie aanlynadvertensies om verbruikers na ʼn onderneming se
webtuiste te lok. Banner-advertensies, betaal-per-kliek en teiken e-posbemarking is van die
metodes wat gebruik word op die internet en wat die meeste waarde aan ʼn onderneming
bied om te adverteer (Business dictionary, 2014).
3.7.1 Wat is elektroniese bemarking?
Elektroniese bemarking staan ook bekend as aanlynbemarking en internetbemarking.
Elektroniese bemarking help ’n onderneming om sy produkte en dienste aan verbruikers te
adverteer deur gebruik te maak van die internet.
Dit is belangrik vir alle ondernemings om ʼn webtuiste te hê, waar die onderneming hul
produkte en dienste kan adverteer. ʼn Onderneming se webtuiste moet maklik om te gebruik
wees vir verbruikers. Verbruikers moet dus maklik die inligting van produkte en dienste kan
verkry en aankope kan doen. Daar is niks meer frustrerend vir ʼn verbruiker as wanneer hy
nie vinnig inligting oor ʼn onderneming se produkte of dienste kan kry nie. Dit is daarom
belangrik dat ʼn onderneming seker maak dat alle aspekte van sy webtuiste werk.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 92
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
3.7.2 Voordele en nadele van elektroniese bemarking
Daar is sekere voordele en nadele vir ʼn onderneming om die internet te gebruik vir
bemarking.
Die voordele sluit in:
• Verbruikers kan inligting oor produkte en dienste vinnig verkry
• Gewoonlik is webtuistes se inligting op datum
• Verskeie ondernemings van verskillende groottes kan met mekaar kompeteer
• Dis interaktief; video’s kan gebruik word om produkte of dienste te adverteer
• Ondernemings het direkte kommunikasie met verbruikers
• Koste is laag om ʼn groot teikenmark te bereik
• Akkurate teikenbemarking (e-pos en web-advertensies)
• Die produk of diens word meer tasbaar, met die gebruik van video’s en foto’s
• Dis beskikbaar vier-en-twintig uur per dag, sewe dae per week
• Inligting is oral beskikbaar
Die nadele sluit in:
• Geen advies of voorstelle oor watter produk of diens die beste is nie
• Verbruikers moet rekenaargeletterd wees
• Dit is duur vir ʼn onderneming om ’n webtuiste te ontwerp en op datum te hou
• Inligting is nie altyd op datum nie
• Nie alle ondernemings het webtuistes nie en inligting is dan nie beskikbaar nie
• Bekommernis vir die verbruiker wat aanlynbetalings wil doen, dat die
kredietkaartinligting vertroulik en veilig is
• Bedrog is algemeen; daar is baie ondernemings wat dalk nie eers bestaan nie, maar
ʼn webtuiste het
(George, 2004: 272)
3.8 Kommunikasieplatforms in elektroniese bemarking
Die internet dien as ʼn kommunikasiemiddel vir ondernemings om op verskeie maniere met
verbruikers te kommunikeer, asook hul produkte en dienste te adverteer. Daar is verskeie
kommunikasieplatforms waarvan ʼn onderneming gebruik kan maak, naamlik:
• Snuffelgids (classifieds)
• Uitstal-reklame (display advertising)
• Soekbemarking (search marketing)
• E-posbemarking (e-mail marketing)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 93
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Virale bemarking (viral marketing)
• Geaffilieerde bemarking (affiliate marketing)
• Borgskappe (sponsorships)
• Huurtermyn (tenancies)
• Podcasting
• Aanlynreklame-toepassing (online advertising applications)
• Blog (blogging)
• Aanlyngemeenskap (online community)
• Virtuele wêrelde (virtual worlds)
• Sosiale media (social media)
Elk van bogenoemde platforms sal bespreek word.
Snuffelgids
Snuffelgidse op die internet is min of meer dieselfde as gedrukte snuffelgidse, maar word
verkry in die vorm van gelyste dienste. Produkte of tweedehandse items wat verbruikers of
ondernemings wil verkoop word gelys op die snuffelgids. Verbruikers wat dan op soek is na
ʼn produk kan die webtuiste besoek, inligting oor die produk kry en aankope maak (aangepas
uit McCabe, 2009: 266).
Voorbeeld van ʼn aanlynsnuffelgids:
Voorbeeld 3.3 Gumtree
(ebay International AG, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 94
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Uitstal-reklame
Uitstal-reklame is amper dieselfde as gedrukte advertensies, maar kom voor in die vorm van
die beweging van beelde soos uitskiet-vensters (pop-ups). Hierdie is advertensies wat
outomaties ʼn ander webtuiste oopmaak as daarop gekliek word.
Daar is twee tipes pop-ups waarvan ʼn onderneming gebruik kan maak, naamlik
• Pop-overs: Hierdie is pop-ups wat bo-op ʼn webtuiste sit wanneer ʼn verbruiker die
webtuiste besoek.
• Pop-unders: Hierdie is pop-ups wat agter ʼn webtuiste sit en wanneer ʼn verbruiker die
webtuiste toemaak sal die pop-up verskyn.
ʼn Nadeel van hierdie soort advertensie is dat verbruikers die pop-ups gewoonlik net
toemaak en nie na die inligting kyk nie. Baie verbruikers installeer ook sagteware op hul
rekenaars wat hierdie tipe advertering blokkeer. Dit veroorsaak dat verbruikers nie die
inligting sien wat die onderneming graag onder hulle aandag wil bring nie. Hierdie is nie
ʼn baie suksesvolle manier vir ʼn onderneming om sy produkte of dienste te adverteer nie.
(Aangepas uit McCabe, 2009: 266)
Voorbeeld van uitstal-reklamebemarking:
Voorbeeld 3.4
We Buy Cars
(We Buy Cars, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 95
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Soekbemarking
Soekbemarking is advertensies wat op internet-webblaaie geplaas word. Dit is waar ʼn
verbruiker gebruik maak van webtuistes soos Yahoo of Google om sekere inligting te soek.
Die verbruiker sal dus ʼn sleutelwoord of sleutelwoorde op die webtuiste insleutel. Die
webtuiste sal dan verskeie skakels identifiseer wat betrekking het tot die sleutelwoorde
(aangepas uit McCabe, 2009: 266)..
Voorbeeld van soekbemarking:
Voorbeeld 3.5
(Google, 2014)
E-posbemarking
E-posbemarking is ʼn vorm van direkte bemarking waar die potensiële verbruiker ʼn e-pos sal
ontvang. ʼn Onderneming sal ʼn verbruiker wat sy webtuiste besoek vra om sekere inligting
soos kontakbesonderhede te verskaf. As die verbruiker hierdie inligting verskaf, sal die
verbruiker toegang tot sekere inligting op die webtuiste hê. Die onderneming sal hierdie
inligting dan neem en ʼn databasis opbou. Wanneer die onderneming sekere inligting oor
produkte of dienste aan verbruikers wil deurgee, sal die onderneming die e-pos-adresse op
die databasis gebruik om verbruikers direk te e-pos (aangepas uit McCabe, 2009: 268).
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 96
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Virale bemarking
Virale bemarking is ʼn tipe word of mouth-bemarking wat ʼn aanlynplatform gebruik, in plaas
van die gesproke woord. Verbruikers sal inligting, soos interessante video’s, prente en
artikels, onder mekaar deel deur middel van e-posse en sosiale netwerke. Virale veldtogte
kan geborg word deur ʼn handelsmerk wat verbruikers wil bewus maak van ʼn produk of diens
(aangepas uit McCabe, 2009: 269).
Voorbeeld van virale bemarking:
Voorbeeld 3.6
Volkswagen: The fun theory
(YouTube, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 97
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Geaffilieerde bemarking
Geaffilieerde bemarking is waar die gasheer (host) van ʼn webtuiste ʼn ooreenkoms met ʼn
ander onderneming het om sy webtuiste se skakel ook op die gasheer se webtuiste te plaas.
Dit het tot gevolg dat, wanneer ’n verbruiker die gasheer se webtuiste besoek, hy die ander
onderneming se skakel sal sien en daarop kan kliek, sodat dit die verbruiker direk na daardie
onderneming se webtuiste toe neem (aangepas uit McCabe, 2009: 269).
Voorbeeld van geaffilieerde bemarking:
Voorbeeld 3.7 Geaffilieerde bemarking
(Computicket, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 98
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Borgskappe
Webtuiste-borgskappe is naastenby dieselfde as borgskappe wat gebruik maak van ander
media, soos Sasol wat die Springbokrugbyspan borg. Ondernemings adverteer hul produkte
of dienste deur aanlyn inhoudsareas te borg. Dit is waar ʼn onderneming ʼn sekere area op ʼn
gasheer se webtuiste borg, sodat verbruikers ook van daardie onderneming se produkte of
dienste bewus raak wanneer hulle die gasheer se webtuiste besoek (aangepas uit McCabe,
2009: 269).
Voorbeeld van ʼn borgskap:
Voorbeeld 3.8 MTG Paradise
(Entrepreneurs Journey, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 99
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Webbladhuur
Huurtermyn verwys waar die gasheer ʼn gedeelte van sy webtuiste aan ʼn ander onderneming
uitverhuur om hulle produkte en dienste te adverteer. Die onderneming betaal die gasheer
van die webtuiste kommissie of ʼn persentasie van die verkope van die onderneming se
produkte of dienste. (aangepas uit McCabe, 2009: 270).
Voorbeeld van webbladhuur:
Voorbeeld 3.9 BizCommunity
(BizCommunity, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 100
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Potgooi (Podcasting)
Potgooi behels die produksie van klankinhoud, gewoonlik in die vorm van radioprogramme
wat gestoor word in MP3-formaat en dan beskikbaar gestel word om van ʼn webtuiste af te
laai. Verbruikers hoef nou nie net na beelde van produkte of dienste van ʼn onderneming te
kyk nie, maar kan nou ook na hierdie podcasts gaan luister om te hoor wat hulle bied
(aangepas uit McCabe, 2009: 270).
Voorbeeld van ʼn potgooi:
Voorbeeld 3.9 Podcast
(BBC, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 101
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Aanlynreklame-toepassings
Aanlynreklame is geskik vir die meeste promosiestrategieë. Die uitstuur van e-posse is die
mees koste-effektiewe wyse waarop ʼn onderneming met sy verbruikers kan kommunikeer.
Aanlynreklame kom nie net in die vorm van e-posse voor nie, maar kan ook in die vorm van
nuusbriewe wees wat uitgestuur word met inligting oor die onderneming, produkte of dienste
(aangepas uit McCabe, 2009: 270).
Voorbeeld van ʼn aanlynreklame:
Voorbeeld 3.10
BizCommunity
(BizCommunity, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 102
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Blog
Volgens McCabe (2009: 271) kan ʼn blog gedefinieer word as ʼn aanlynspasie wat geskep is
deur ʼn enkel-gebruiker, waarvan die inhoud in dagboekformaat na sy opinies of aktiwiteite
verwys, gewoonlik in kronologiese volgorde, om verskeie gebeurtenisse, aktiwiteite of
situasies van die individu te beskryf.
Voorbeeld van ʼn blog:
Voorbeeld 3.10
Blog
(Blog.com, 2004)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 103
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Aanlyngemeenskap
’n Aanlyngemeenskap is waar ʼn verbruiker op ʼn sekere onderneming se webtuiste
registreer om deel te word van sy databasis, om inligting te ontvang wat betrekking het op
die verbruiker se belangstellings. Verbruikers word gewoonlik deel van ʼn aanlyngemeenskap
as hulle in in ʼn sekere industrie werk; op hierdie platform kan hulle foto’s, video’s en inligting
aan ander lede verskaf (aangepas uit McCabe, 2009: 272).
Voorbeeld van ʼn aanlyngemeenskap:
Voorbeeld 3.11
The Economist
(The Economist, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 104
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Virtuele wêreld
Ondernemings, veral in die toerismebedryf, maak van virtuele toere gebruik om
bestemmings en besienswaardighede meer tasbaar te maak vir ʼn verbruiker. Die
onderneming sal ʼn video neem van hoe dit regtig is om die bestemming of
besienswaardigheid te besoek. Dit stel die verbruiker in staat om die bestemming of
besienswaardigheid virtueel te ervaar. Dit verbruiker kan dus sien hoe dit sal wees om die
bestemming of besienswaardigheid te besoek, eerder as om net daaroor te lees en beelde
daarvan te sien (aangepas uit McCabe, 2009: 274).
Voorbeeld van ʼn virtuele wêreld:
Voorbeeld 3.12
Virtuele wêreld
(Trip advisor, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 105
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Sosiale media
Ondernemings is deesdae baie meer bewus daarvan dat sosiale media ʼn baie belangrike rol
speel in die bemarking van ʼn onderneming se produkte en dienste. Sosiale media verwys na
media wat gemaak is om te deel. Sosiale media is baie effektief om langtermynverhoudings
met verbruikers te bou, om gesprekke oor die onderneming aan te wakker, om
handelsmerke onder die aandag van verbruikers te bring en om ʼn nismark te teiken
(aangepas uit George, 2014: 410).
Voorbeelde van sosiale media:
Voorbeeld 3.13
Sosiale media
(Go simply social, 2011)
3.9 Hoe word die internet gebruik in promosie, verkope, verspreiding en verhoudingsbemarking?
Die internet word in verskeie aspekte van bemarking in ʼn onderneming gebruik soos:
• promosies
• verkope
• verspreiding
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 106
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• verhoudingsbemarking
Elk van bogenoemde aspekte sal kortliks bespreek word.
3.9.1 Die gebruik van die internet in promosie
Ondernemings gebruik die internet om inligting oor produkte en dienste uit te ruil tussen die
verbruiker en die onderneming, asook om die teikenmark beter te identifiseer. Omdat die
internet so interaktief is, verskaf dit aan ondernemings die kans om hul produkte of dienste
beter te adverteer, ʼn meer persoonlike boodskap aan verbruikers te gee, asook met
verbruikers te kan gesels oor die produkte of dienste.
Wanneer ʼn onderneming sy produkte en dienste adverteer deur die internet bied dit aan die
ondernemings die geleentheid om meer globaal te adverteer, sonder beperking tot ʼn sekere
area. Dit kos ondernemings ook baie goedkoper om op die internet te adverteer as om
gebruik te maak van tradisionele media, soos byvoorbeeld die gebruik van advertensies in
die koerant, om produkte en dienste te adverteer.
(Aangepas uit Swanepoel & Bothma, 2013: 172)
Daarom maak ʼn onderneming gebruik van promosies op die internet om hul produkte of
dienste onder die aandag van verbruikers te bring. Ondernemings wil nie net hê dat
verbruikers bewus word van hulle produkte of dienste nie, maar ook dat dit hulle sal lei tot
oorgang na aksie, met ander woorde dat die verbruiker aankope sal maak.
Promosies van produkte of dienste duur gewoonlik net ʼn sekere tydperk. Byvoorbeeld, as jy
die nuwe motor binne die volgende maand koop, kry jy 10% afslag. Dit gee die verbruiker
slegs ʼn sekere tyd om die spesiale promosie van ʼn produk of diens te aanvaar en die
aankope te maak.
Voorbeelde van internetgebruik in promosie:
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 107
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voorbeeld 3.14
Pen Travel
(Pen Travel, 2014)
3.9.2 Die gebruik van die internet in verkope
ʼn Onderneming se webtuiste maak deel uit van sy verkoopspan. Alhoewel dit belangrik vir ʼn
onderneming se webtuiste is om inligting oor die onderneming se produkte of dienste aan
potensiële verbruikers te verskaf, is ʼn onderneming se webtuiste niks werd as dit nie nuwe
besigheid met die webtuiste kan genereer nie.
Vir ʼn onderneming om te verseker dat dit nuwe besigheid met sy webtuiste genereer, moet
die volgende aspekte in ag geneem word.
Oorgang tot aksie
Dit is belangrik dat ʼn onderneming se webtuiste verbruikers nie net moet inlig oor produkte
en dienste nie, maar hulle ook laat oorgaan tot aksie. Daarom moet ʼn onderneming se
webtuiste sekere skakels bevat, soos “bespreek nou”, “koop nou” of “doen hier navrae”.
Dit moet so maklik as moontlik vir ʼn verbruiker gemaak word om byvoorbeeld navrae oor die
onderneming te doen. Daarom moet die onderneming ʼn skakel hê waar die verbruiker kan
navrae doen. Hierdie skakel moet uit sekere velde bestaan wat die verbruiker moet invul;
slegs die belangrikste soos “naam”, “van, “kontakbesonderhede”, “tipe navraag”, ensovoorts.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 108
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Dit is belangrik om hierdie velde te hê om vir die verbruiker die korrekte inligting aangaande
die navrae te stuur. Moenie onnodige of te veel velde hê wat die verbruiker moet invul nie;
dit sal hulle slegs frustreer en dalk die navraag kanselleer.
Die onderneming moet ook seker maak dat as daar op sy webtuiste ʼn aanlynaankope-skakel
is, dit maklik is om te gebruik. Dit moet ook veilig wees wanneer verbruikers hulle
kredietkaartbesonderhede inlees. Dit is ook belangrik dat die webtuiste nie net skakels het
waar die verbruiker die onderneming kan kontak nie, maar ook die onderneming se
kontakbesonderhede, soos telefoonnommer en direkte e-posadres, verskaf.
(Aangepas uit Swanepoel et al., 2013: 31)
Voorbeeld van oorgang tot aksie:
Voorbeeld 3.15
Canal Quays Woonstelle
(LekkeSlaap, 2014)
Waarborg altyd terugvoer
ʼn Onderneming moet seker maak dat wanneer ʼn verbruiker van die webtuiste se navraag-
skakel gebruik maak, die navraag so spoedig as moontlik beantwoord word. Daar is niks so
frustrerend vir ʼn verbruiker as om al sy inligting te verskaf vir die navraag, maar dat niemand
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 109
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
van die onderneming terugkom na hom aangaande die navraag nie. Dit veroorsaak net-net
verlore inkomste nie, maar ook dat die verbruiker nie weer van die onderneming gebruik sal
maak nie.
Dit is belangrik dat die navrae van verbruikers na ʼn sekere aantal werknemers in die
onderneming gestuur word en sodoende terugvoer verseker. Ondernemings kan ook dat
verbruikers self kies watter wyse van terugvoer hulle sal verkies, byvoorbeeld deur middel
van ’n telefoonoproep of ’n e-pos.
(Aangepas uit Swanepoel et al., 2013: 32)
Voorbeelde van terugvoer:
Voorbeeld 3.16
Gold Reef City
(Gold Reef City, 2014)
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 110
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Maak iemand verantwoordelik vir aanlynnavrae
ʼn Onderneming moet ʼn werknemer aanstel om spesifiek net aanlynnavrae van verbruikers
te hanteer. Die werknemer sal dan verantwoordelik wees om alle aanlynnavrae te hanteer of
dit na die korrekte persoon in die onderneming deur te stuur om daardie navrae te
beantwoord. Dit verseker beter beheer en dat navrae wel beantwoord word (aangepas uit
Swanepoel et al., 2013: 33).
Bied spesiale tariewe, afslag, opgradering of belonings
Ondernemings kan vir verbruikers wat aankope deur die webtuiste doen ’n sekere afslag of
beloning gee. Dit verhoog die kanse dat ʼn verbruiker dalk dadelik aankope sal maak. Sekere
besighede is wel versigtig om sommer afslag of spesiale tariewe vir verbruikers te gee wat
aankope deur die webtuiste doen. Die rede hiervoor is dat die onderneming sy verhouding
met bestaande verskaffers en verbruikers wat die gewone tariewe moet betaal, wil behou.
Daarom sal ʼn onderneming eerder opgraderings of belonings gee; byvoorbeeld as ’n
verbruiker ʼn groep-A-klas motor by Avis bespreek, word hy opgegradeer na ʼn C-klas motor
vir dieselfde prys (aangepas uit Swanepoel et al., 2013: 33).
3.9.3 Die gebruik van die internet in die verspreidingskanaal
Afgesien daarvan dat dit nie te veel kos nie en gerieflik is vir ʼn onderneming om ʼn webtuiste
te hê, help die webtuiste ’n onderneming om in kontak te bly met sy verbruikers op ʼn
individuele basis en op tyd. Dit veroorsaak dat die tradisionele verspreidingskanaal nou
verkort is, met ander woorde die verbruiker hoef nie nou eers deur die kleinhandelaar te
gaan nie, maar direk na die verskaffer of groothandelaar om die produkte- of dienste-
aankope te doen.
Die doel van ʼn verspreidingskanaal is om die regte aantal van die regte produk of diens
beskikbaar te stel op die regte tyd en op die regte plek, asook om te verseker dat produkte-
en dienste-aankope tussen die verkoper en koper geskied. Met die gebruik van ʼn
onderneming se webtuiste word die fisiese afstand tussen die verkoper en koper
uitgekanselleer deur middel van kommunikasie wat plaasvind op die webtuiste. Die koper
hoef nou nie fisies meer na ʼn winkel te gaan om inligting oor ʼn produk of diens te kry nie,
maar kan die aankope ook aanlyn doen. Die produk sal dan direk by die verbruiker
afgelewer word of sal dadelik na aankope beskikbaar wees, byvoorbeeld aanlyn-
vliegtuigkaartjies is dadelik beskikbaar vir die verbruiker wanner betaling gemaak is.
(Aangepas uit Swanepoel et al., 2013: 174)
Voorbeelde van internetgebruik in die verspreidingskanaal:
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 111
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voorbeeld 3.17
Itunes.com
(Apple Inc., 2014)
3.9.4 Die gebruik van die internet in verhoudingsbemarking
Verhoudingsbemarking is waar ʼn onderneming ʼn verhouding bou met sy verbruikers deur
goeie, persoonlike diens te lewer, om aan die verbruikers se behoeftes te voldoen en dít wat
die onderneming die verbruiker belowe, wel na te kom. Verhoudingsbemarking is baie
belangrik vir enige onderneming. Verhoudingsbemarking help ʼn onderneming om:
• verbruikers te identifiseer;
• verbruikers te leer ken en te weet wat hulle behoeftes is;
• in kontak met verbruikers te bly;
• aan die behoeftes van die verbruikers te voldoen; en
• seker te maak dat die onderneming al sy beloftes aan die verbruiker nakom.
(Aangepas uit George, 2014: 479)
Die internet bied ondernemings die ideale geleentheid om verhoudings met verbruikers te
bou. Soos alreeds bespreek is daar verskeie kommunikasieplatforms wat ʼn onderneming
kan gebruik, soos sosiale media, e-pos, asook direkte bemarkings soos nuusbriewe. Baie
ondernemings het ook sekere lojaliteitsprogramme in plek vir hulle lojaalste verbruikers,
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 112
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
waar verbruikers afslag of sekere voordele sal verkry. Byvoorbeeld, die Suid-Afrikaanse
lugdiens het die frequent flyer miles lojaliteitsprogramme in plek, waar gereelde passasiers
gratis vliegtuigkaartjies ontvang as hulle ʼn sekere aantal myle gevlieg het.
Verhoudingsbemarking is baie belangrik vir ʼn onderneming; daar word gesê dat dit baie
meer kos om nuwe verbruikers te werf as om bestaande verbruikers te behou. Die volgende
is vier hoofredes hoekom verhoudingsbemarking belangrik is vir ʼn onderneming.
Gewaarborgde inkomste van gereelde verbruikers
ʼn Onderneming hoef net te bepaal hoeveel geld ʼn gereelde verbruiker in ʼn jaar sal inbring
deur sy aankope vir daardie jaar te bepaal. Dit sal ʼn onderneming ʼn idee gee van hoeveel
geld ʼn verbruiker kan inbring en hoeveel die onderneming kan verloor as hulle die verbruiker
nie behou nie. Byvoorbeeld, ʼn kliënt wat elke naweek by ʼn sekere restaurant gaan eet, bring
ʼn gewaarborgde inkomste in, maar dit kos dalk slegs een slegte ervaring wat daartoe lei dat
die restaurant daardie kliënt verloor. Daarom is dit belangrik vir ʼn onderneming om te
verseker dit behou gevestigde verbruikers (aangepas uit George, 2014: 481).
Die kostes om nuwe verbruikers te werf
Wanneer ʼn onderneming gevestigde verhoudings met sy verbruikers, het kos dit die
onderneming baie minder geld om bemarking te doen, omdat die verbruiker alreeds bewus
is van die produkte of dienste van die onderneming. Dit kos egter meer vir ʼn onderneming
om nuwe verbruikers te werf omdat daar baie geld aan bemarking spandeer moet word om
die potensiële verbruiker bewus te maak van die onderneming, asook om die verbruiker se
vertrou te wen om aankope te maak (aangepas uit George, 2014: 481).
Verhoging in werknemertevredenheid
Die werknemers van ʼn onderneming is die persone wat daarvoor verantwoordelik is om ʼn
verhouding met verbruikers te bou en te behou. Dit lei daartoe dat verbruikers en
werknemers meer tevrede is. Daar word gesê gelukkige werknemer lei tot gelukkige
verbruikers. Die onderneming sal dus baie koste bespaar om nie elke keer nuwe
werknemers te moet aanstel en oplei nie. Dit sal ook verseker dat die verbruikers gelukkig is
omdat hulle die werknemers ken en dié weet wat hulle behoeftes is en hulle nie elke keer
van voor af ʼn verhouding moet opbou nie (aangepas uit George, 2014: 481).
Gereelde verbruikers spandeer meer as nie-gereelde verbruikers
Navorsing toon dat gereelde verbruikers meer sal spandeer as nie-gereelde verbruikers. Die
rede hiervoor is dat die onderneming ʼn verhouding met die verbruikers gebou het en dat
gereelde verbruikers vertroud is met die onderneming se produkte en dienste (aangepas uit
George, 2014: 481).
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 113
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voorbeelde van internetgebruik in verhoudingsbemarking:
Voorbeeld 3.18
Protea Hotelle
(Protea Hotels, 2013)
3.10 Aanlynbemarkingsnavorsing
Aanlynbemarkingsnavorsing is waar ʼn onderneming gebruik maak van die internet om
sekere data te verkry oor die verkoop van die onderneming se produkte of dienste aan
verbruikers. Die onderneming kan die internet ook gebruik om te bepaal watter nuwe
tendense daar in die mark is en só sy strategie aanpas om nuwe produkte of dienste te
ontwikkel.
Met aanlynnavorsing kan die onderneming beter bepaal wat sy teikenmark is, identifiseer
watter behoeftes die verbruikers het, asook hoe, waar en wanneer hulle aankope doen.
Aanlynnavorsing kan gedoen word deur die onderneming self of die onderneming kan
iemand huur om dit namens hulle uit te voer. Daar is verskeie maniere waarop ʼn
onderneming aanlynnavorsing kan doen, naamlik:
Opnames (surveys)
Ondernemings stuur die opnames direk aan die verbruikers om inligting te verkry oor die
verbruikers se ervaring en of hulle tevrede was met die produk of diens.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 114
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Telefonies
ʼn Onderneming kan verbruikers ook telefonies kontak om sekere inligting te verkry soos
ouderdom, geslag en redes hoekom verbruikers gekies het om die produk te koop of van die
diens gebruik te maak.
Sosiale media
Soos reeds bespreek speel sosiale media ʼn groot rol in bemarking. Baie ondernemings
gebruik sosiale media, soos aanlyngemeenskappe, om sekere inligting oor verbruikers te
verkry, soos wat die verbruikers se belangstellings en behoeftes is (aangepas uit Wise
Geek, 2014).
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om aanlynnavorsing te doen. Met dié navorsing kan ʼn
onderneming bepaal wat die verbruikers se behoeftes is en daarvolgens nuwe produkte of
dienste ontwikkel.
3.11 Gevallestudie
Lees die onderstaande gevallestudie en beantwoord die vrae.
Gevallestudie 3.1
Hoekom is ʼn responsiewe webtuiste belangrik?
Met dié dat meer mense nou hul selfone gebruik, het een ding duidelik geword: die gebruik
van internet of selfone het die gebruik van internet op rekenaars oorgeneem. Internet op
selfone word nou gebruik vir sosiale media, e-posse en om aanlynaankope te doen.
Selfoon-internetgebruik is steeds aan die toeneem. Dit is daarom dat jou webwerf
selfoonvriendelik is. Miskien is dit nie 'n groot bron van kommer as jy reeds 'n webwerf
ontwerp het vir rekenaargebruikers en 'n ander webwerf vir selfoongebruikers nie, maar
soos tyd en tegnologie verander, moet ondernemings aanpas en een webwerf saamstel wat
beide rekenaar- en selfoonvriendelik is.
ʼn Responsiewe webwerf is 'n webwerf wat gebou is sodat al die inhoud, beelde en struktuur
van die webwerf dieselfde bly, ongeag of jy dit nou op ʼn rekenaar of selfoon oopmaak. As ʼn
onderneming ʼn responsiewe webwerf ontwerp, is dit verseker dat die webwerf op alle
toestelle sal werk.
Selfoongebruik is aan die toeneem
Dit is duidelik dat selfoongebruik ʼn groot impak op ʼn onderneming en verbruikers het. Dit is
belangrik vir ʼn onderneming om onderskeid te tref tussen hoeveel verbruikers die
onderneming se webtuiste via hul rekenaars of via hul selfone besoek.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 115
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Die volgende statistieke van Smart Insights gee ʼn aanduiding van hoeveel verbruikers die
internet op hul selfone gebruik:
• Meer as 48% van Google-soektogte word nou uitgevoer op selfone;
• in 2012 is meer as die helfte van alle plaaslike navrae op selfone gedoen;
• 25,85% van alle e-posse is op selfone geopen.
Behalwe die voordeel om inligting vinnig op die internet te soek en verbruikers gelukkig te
hou, is daar bevind dat 69% van verbruikers aanlyn inkopies doen. Dit is daarom belangrik
dat ʼn onderneming ʼn goeie webtuiste het, wat maklik is om te gebruik en op beide rekenaars
en selfone werk.
(Aangepas uit BizCommunity, 2014)
1. Waarom is dit belangrik vir ʼn onderneming om ʼn responsiewe webtuiste te hê?
2. Identifiseer twee redes waarom ʼn onderneming se webtuiste rekenaar- en
selfoonvriendelik moet wees.
3. Lys drie voordele as ʼn onderneming se webtuiste ook selfoonvriendelik is.
4. Hoe kan ʼn onderneming verseker dat sy nuwe, selfoonvriendelike webtuiste
besigheid genereer?
3.12 Samevatting
Die studie-eenheid het gekyk na hoe belangrik dit vir ʼn onderneming is om gebruik te maak
van die internet as deel van sy bemarkingsaktiwiteite. Daar is onderskeid getref tussen ʼn
elektroniese besigheid, elektroniese handel en elektroniese bemarking.
Daar is ook sekere voordele en nadele geïdentifiseer wanneer ʼn onderneming en verbruiker
gebruik maak van die internet. Die hoofdoel van die internet is om te dien as ʼn
kommunikasiemiddel vir ondernemings om op verskeie manier met verbruikers te
kommunikeer, asook hul produkte en dienste te adverteer.
Wanneer ʼn onderneming van die internet gebruik maak om produkte en dienste te verkoop,
moet die onderneming aanlynnavorsing doen om verbruikers se behoeftes, sowel as nuwe
tendense, te identifiseer.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 116
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
3.13 Selfevaluering
Aktiwiteit 3
1. Bespreek kortliks wat die intranet is.
2. Onderskei tussen slegs ʼn aanlyn-onderneming en ʼn perseel-en-aanlyn-onderneming.
3. Lys die voordele van elektroniese handel.
4. Onderskeie tussen virale en geaffilieerde bemarking.
5. Identifiseer die voordele van verhoudingsbemarking.
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 117
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Notas
Studie-eenheid 3: Elektroniese bemarking Bladsy 118
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
STUDIE-EENHEID 4: EVALUERING VAN DIE HUIDIGE POSISIE VAN ʼn
ONDERNEMING
4.1 Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip
Na voltooiing van Studie-eenheid 4 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die
volgende te demonstreer:
• Huidige posisie van die onderneming
• Marksegmente, teikenmarkte en hoe om produkposisionering toe te pas
• Volhoubare kompeterende voordeel
Vaardighede
Jy sal ook in staat wees om:
• onderskeid te tref tussen die basiese konsepte om die huidige posisie van ʼn
onderneming te bepaal;
• te identifiseer en te beskryf hoe ’n onderneming oorsig kan kry oor sy marksegment
en teikenmark en hoe om produkposisionering toe te pas;
• te illustreer hoe ʼn onderneming oorsig kan kry oor volhoubare kompeterende
voordeel; en
• gevallestudies te analiseer.
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 119
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
4.2 Verrykende bronne
• McCabe, S. 2009. Marketing communications in tourism and hospitality. Oxford:
Elsevier
• Cant, M. 2010. Essentials of marketing. Cape Town: Juta
• Lamb, C.W., Hair, J.F., McDaniel, C., Boshoff, C., Terblanche, N., Elliott, R. &
Klopper, H.B. 2012. Marketing. 4th Edition. Cape Town: Oxford University Press
• Steps to defining your target market. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.marketingdonut.co.uk/marketing/marketing-strategy/your-target-
market/six-steps-to-defining-your-target-market. Vir meer inligting oor hoe om jou
teikenmark te definieer.
• Marketing consulting for marketing positioning. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.chiefoutsiders.com/strategic-services/market-positioning-strategy. Vir
meer inligting oor markposisionering.
4.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terme verstaan:
Sleutelwoord Omskrywing
Kontantvloei Verwys na die totale inkomste en uitgawes van ʼn onderneming
gedurende ʼn onderneming se finansiële jaar.
Bedryfskapitaal Verwys na die kapitaal wat ʼn onderneming benodig vir die dag-
tot-dag-aktiwiteite.
Boston Consulting Group (BCG)-matriks
Dit verskaf ʼn manier vir ʼn onderneming om te bepaal waar sy
produkte of dienste in die mark geleë is.
Kontantkoei
Dis ʼn produk met ʼn hoë markaandeel in ʼn laaggroeiende mark, is
gewoonlik winsgewend en genereer kontant.
Honde
Dis ʼn produk met ʼn lae markaandeel in ʼn laaggroeiende mark en
is nie winsgewend nie.
Sterre Dis ʼn produk met ʼn hoë markaandeel en het ʼn ewiggroeiende
mark.
Vraagteken Die produk of diens het ʼn vastrapplek in ʼn groeiende mark, maar
indien die markaandeel nie verbeter nie, sal dit honde word.
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 120
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voordeel-posisionering
Dit verwys na waar ʼn onderneming die voordele wat sy produkte
of dienste bied aan die verbruikers adverteer.
Aansoek-posisionering
Verwys na waar ʼn onderneming sy produkte of dienste
posisioneer in terme van hoe die produk of diens gebruik kan
word.
Gebruiks-posisionering
Verwys na waar ʼn onderneming sy produkte of dienste so
posisioneer om die tipe verbruiker wat die produk of diens sal
koop, in gedagte te hou.
Mededingende posisionering
Verwys na waar ʼn onderneming sy produkte en dienste wat dit
uniek maak, aan die verbruiker adverteer.
Produkkategorieë-posisionering
Verwys na waar ʼn onderneming sy produkte of dienste aan ʼn
sekere verbruiker sal adverteer.
Kwaliteit- en prys-posisionering
Verwys na waar ʼn onderneming sy produkte of dienste so
posisioneer as die beste kwaliteit of pryse in die industrie.
Eienskap-posisionering
Dit verwys na wat ʼn onderneming ekstra vir sy verbruikers kan
bied.
Posisioneringsmatriks
Dit gee ʼn onderneming insig van hoe die verbruikers sy produkte
of dienste beskou in vergelyking met sy mededingers.
Kompeterende voordeel
ʼn Voordeel wat ʼn onderneming oor sy mededingers het.
Vergelykende voordeel
Verwys na waar ʼn onderneming kompeterende voordeel verkry
omdat die onderneming produkte en dienste kan produseer teen
ʼn baie laer prys as die onderneming se mededingers.
Differensiële voordeel
Verwys na waar ʼn onderneming se produkte of dienste verskil
van sy mededingers.
Waardetoevoegings-ketting
Word gebruik deur ondernemings om te evalueer of hulle wel al
hulle aktiwiteite ten volle gebruik om kompeterende voordeel te
verkry en so ook waarde vir hulle verbruikers te bied en ʼn wins te
maak.
Ondersteunde aktiwiteite
Dis daardie aktiwiteite wat die waardetoevoegingsketting
ondersteun deur waarde te bied vir ʼn verbruiker, asook help om
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 121
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
die winsgrens van die onderneming te bereik
Infrastruktuur
Verwys na die kwaliteit goedere wat gebruik word om ’n diens te
lewer, asook die fisiese plek waar die onderneming ʼn diens
lewer.
Menslike hulpbronbestuur
Verwys na die opleiding en die bestuur van ʼn onderneming se
personeel.
Verkryging Help met die tipe diens wat gebied word om dit meer uniek te
maak.
Bemarkingsbestuur
Verwys na hoe ʼn onderneming en sy verbruikers met mekaar
kommunikeer oor aspekte van die onderneming.
Verbruikerswaarde
Verwys na wat die verbruiker huis toe vat na sy of haar
ondervinding by ʼn onderneming.
Primêre aktiwiteite
Verwys na die hoofaktiwiteite wat waarde bydra tot die
waardetoevoegingsketting.
Inkomende logistiek
Verwys na die besluite wat ʼn onderneming moet neem rakende
produk- of dienskwaliteit en voorraadkontrole.
Werksaamhede
Verwys na die unieke manier hoe ʼn produk of diens aan ʼn
verbruiker verskaf kan word.
Uitstaande logistiek
Verwys na hoe ʼn verbruiker se ondervinding gemonitor kan word
van die begin tot die einde.
4.4 Inleiding
Dit is baie belangrik vir ʼn onderneming om ’n oorsig te kry van hoe die onderneming in die
huidige mark presteer. Dit is belangrik vir ʼn onderneming om nie net fokus te plaas op die
dag-tot-dag-aktiwiteite van ʼn onderneming nie, maar ook te fokus op die langtermyn. Daar
is verskeie stappe wat ʼn onderneming kan gebruik om oorsig te kry oor sy vordering. Een
van die stappe sluit in die Boston Consulting Group (BCG)-matriks. Die BCG-matriks verskaf
ʼn manier vir ʼn onderneming om te bepaal waar sy produkte of dienste in die mark geleë is.
ʼn Onderneming moet ook sy marksegmente evalueer. Dit verseker dat ʼn onderneming sy
produkte of dienste in die regte teikenmark posisioneer. Daar is verskeie benaderings wat ʼn
onderneming kan gebruik om sy marksegmente te evalueer, naamlik markpotensiaal,
verkoopspotensiaal, kompetisie en koste.
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 122
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Nadat ʼn onderneming sy marksegmente geëvalueer het, sal dit ook sy teikenmark evalueer.
Met die evaluering kan die onderneming bepaal watter van die marksegmente die
winsgewendste is vir die onderneming. Daar is verskeie vrae wat ʼn onderneming oor sy
teikenmark moet kan beantwoord wanneer dit geëvalueer word. Die vrae sluit die volgende
in: is die teikenmark bereikbaar, meetbaar, groot genoeg, verdedigend en volhoubaar?
Sodra ʼn onderneming sy teikenmark geïdentifiseer het, moet die onderneming bepaal hoe
dit die produkte of dienste in die teikenmark gaan posisioneer. Posisionering verwys na hoe
verbruikers die ondernemings se produkte of diens gaan waarneem, in vergelyking met die
onderneming se mededingers. ʼn Onderneming sal gebruik maak van die
posisioneringsproses wat uit sewe stappe bestaan.
Wanneer ʼn onderneming sy marksegmente, teikenmark, asook markposisie evalueer, kan
die onderneming bepaal hoe goed sy produkte en dienste in die teikenmark vaar in
vergelyking met die mededingers. Met die evaluering kan die onderneming bepaal of hulle
volhoubare mededingende voordeel het.
4.5 Assessering van die huidige posisie van ʼn onderneming
Dit is baie belangrik vir ʼn onderneming om oorsig te kry van hoe die onderneming in die
huidige mark presteer. Die onderneming moet kan bepaal wat die huidige situasie van die
onderneming is. Die onderneming kan ’n oorsig kry deur inligting en data te versamel oor die
onderneming en dit dan te analiseer.
Deur inligting en data te versamel, kan die onderneming bepaal wat sy huidige markposisie
is, die sterkpunte en swakpunte, asook die areas waarin die onderneming kan verbeter. Die
onderneming kan die inligting gebruik om sy onderneming se strategie aan te pas en
sodoende meer kompeterend te wees en te bly.
4.5.1 Hoekom behoort ʼn onderneming ’n oorsig te kry van sy vordering?
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om nie net fokus te plaas op die dag-tot-dag-aktiwiteite
van ʼn onderneming nie, maar om ook aan die langtermyn te dink. Deur fokus te plaas op die
langtermyn sal die onderneming weet wat hulle wil bereik. Dit is waar dit belangrik raak vir ʼn
onderneming om te kyk na hoe die onderneming vorder en te bepaal of dit wel die doelwitte
bereik.
ʼn Onderneming sal gewoonlik ’n oorsig kry as die onderneming:
• nie bewus is van hoe goed die onderneming presteer nie;
• nie seker is of daar van alle markgeleenthede gebruik gemaak word nie;
• se besigheidsplan nie meer van toepassing is nie, of nie op datum is nie;
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 123
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• in ʼn ander rigting beweeg as wat eintlik beplan is; en
• nie meer kan bybly met markaanvraag nie.
(Aangepas uit Info Entrepreneurs, 2014)
4.5.2 Stappe om ʼn onderneming se vordering te bepaal
Die volgende stappe kan gebruik word vir ʼn onderneming om oorsig te kry oor sy vordering.
Figuur 4.1: Stappe in ondernemings se vordering (Outeur, 2014)
Bogenoemde stappe sal nou in meer besonderhede bespreek word.
Stap 1: Evalueer die onderneming se kernaktiwiteite
ʼn Onderneming kan eerstens begin deur te evalueer wat dit tans doen, met ander woorde
wat hul kernaktiwiteite is. ʼn Onderneming sal hier kyk na die produkte of dienste wat dit
verskaf. ʼn Onderneming moet kan identifiseer wat dit suksesvol maak, hoe die produkte of
dienste verbeter kan word en of dit nodig is om nuwe produkte of dienste vir die teikenmark
te ontwikkel.
Vir ʼn onderneming om sy kernaktiwiteite te evalueer, is dit belangrik dat dit die volgende
vrae moet kan beantwoord:
• Voldoen die produkte en dienste aan die verbruikers se vereistes en behoeftes?
• Watter van die produkte en dienste is ʼn sukses en verkoop soos beplan?
• Watter produkte en dienste maak die meeste wins?
• Watter probleme word met die produkte of dienste ervaar?
• Wat is die koste daaraan verbonde om die produk of diens te bied?
Stap 1: Evalueer die onderneming se kernaktiwiteite
Stap 2: Evalueer die onderneming se finansiële posisie
Stap 3: Evalueer die onderneming se mededingers
Stap 4: Evalueer die onderneming se mark en verbruikers
Stap 5: Evalueer die onderneming se markposisie deur gebruik te maak van die BCG-matriks
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 124
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Wanneer ʼn onderneming sy kernaktiwiteite evalueer, kan dit die onderneming help om
aanpassings te maak aan sy bemarking, pryse, na-aankope diens, asook verpakking van ’n
produk. Dit sal help dat die onderneming aanpassing of verandering kan implementeer waar
nodig om verkope en winste te verhoog.
(Aangepas uit Info Entrepreneurs, 2014)
Stap 2: Evalueer die onderneming se finansiële posisie
Dit is baie belangrik vir ʼn onderneming om sy finansiële posisie te evalueer. Met die
evaluering kan die onderneming bepaal of dit wel ʼn wins maak en finansieel groei of nie. Vir
enige onderneming om suksesvol te wees, moet dit finansieel groei en daarom moet ʼn
onderneming sekere finansiële bestuursisteme implementeer.
Wanneer ʼn onderneming sy finansiële posisie evalueer, moet daar na die volgende aspekte
gekyk word:
• Kontantvloei
Kontantvloei verwys na die totale inkomste en uitgawes van ʼn onderneming
gedurende ʼn onderneming se finansiële jaar. ʼn Onderneming moet gereeld sy
kontantvloei evalueer en aanpas waar nodig (aangepas uit Info Entrepreneurs,
2014).
Voorbeeld van ʼn kontantvloeistaat:
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 125
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Voorbeeld 4.1
Kontantvloeistaat
1
Jan
2
Feb
3
Mar
4
April
5
May
6
Jun
7
Jul
8
Aug
9
Sept
10
Okt
11
Nov
12
Des
Total
Inkomste
Inkomste van
debiteure
500 400 350 400 200 250 250 150 250 300 300 700 4050
Dividende op
beleggings
50 50
Totale inkomste 500 450 350 400 200 250 250 150 250 300 300 700 4100
Uitgawes
Betalings aan
krediteure
200 200 250 250 150 250 100 200 1600
Ander uitgawes 100 90 95 75 90 120 110 115 95 90 90 95 1165
Betalings op vaste
bates
40 120 50 210
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 126
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Dividende
betaalbaar
50 50 100
Korporatiewe
belasting
100 100
Totale uitgawes 300 390 145 325 380 120 260 365 145 310 340 95 3175
Netto inkomste/uitgawes
200 60 205 75 -180 130 -10 -215 105 -10 -40 605 925
Bankbalans
Opening 50 250 310 515 590 410 540 530 315 420 410 370
Eindsaldo 250 310 515 590 410 540 530 315 420 410 370 975
(Evans et al., 2007: 116)
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 127
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Bedryfskapitaal
Bedryfskapitaal verwys na die kapitaal wat ʼn onderneming benodig vir die dag-tot-
dag-aktiwiteite van die onderneming. ʼn Onderneming moet sy bedryfskapitaal
evalueer om te identifiseer of die kapitaal wat bereken is vir die onderneming se dag-
tot-dag-uitgawes nie die uiteengesette kapitaal oorskry nie. As dit wel gebeur, moet
die onderneming addisionele kapitaalbronne identifiseer (aangepas uit Info
Entrepreneurs, 2014).
• Kostebasis
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om sy uitgawes te evalueer. Dit sal verseker dat ʼn
onderneming nie onnodige uitgawes het en meer geld spandeer as wat nodig is nie.
ʼn Onderneming moet seker maak dat sy verkoopsprys sy uitgawes sal dek. Dit sal
verseker dat ʼn onderneming ʼn wins maak en nie ʼn verlies ly nie (aangepas uit Info
Entrepreneurs, 2014).
• Lenings
ʼn Onderneming moet evalueer watter tipe lenings en terugbetalings dit het. ʼn
Onderneming wat lenings aangaan, moet seker wees dat dit die beste opsies vir
finansiering is en dat rente op die lening bygebring kan word (aangepas uit Info
Entrepreneurs, 2014).
• Groei
ʼn Onderneming moet ook verseker dat dit genoeg finansiering het vir wanneer die
onderneming groei. Wanneer ʼn onderneming groei, het ʼn onderneming meer kapitaal
nodig vir die dag-tot-dag-aktiwiteite. As ʼn onderneming geen finansiering in plek het
nie, sal dit veroorsaak dat die onderneming stadiger of glad nie groei nie (aangepas
uit Info Entrepreneurs, 2014).
Stap 3: Evalueer die onderneming se mededingers
Soos alreeds bespreek in Studie-eenheid 1, is dit belangrik vir ʼn onderneming om hulself te
vergelyk met die kompetisie.
Wanneer ʼn onderneming sy mededingers evalueer, is dit belangrik dat die volgende
geïdentifiseer word:
• Wie is die mededingers?
• Wat bied die mededingers?
• Hoe vergelyk die mededingers se pryse met dié van die onderneming?
• Watter tipe verbruikers koop by die mededingers?
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 128
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Wat is die mededingers se mededingende voordeel?
(Aangepas uit Info Entrepreneurs, 2014)
Wanneer ʼn onderneming bogenoemde vrae beantwoord, kan dit die onderneming help om
suksesvol te kompeteer met die kompetisie.
Stap 4: Evalueer die onderneming se mark en verbruikers
Soos reeds bespreek in Studie-eenheid 1, is dit belangrik vir ʼn onderneming om te
identifiseer of daar wel ʼn behoefte vir ʼn sekere produk of diens is. Wanneer ʼn onderneming
sy mark en verbruikers evalueer, is dit belangrik dat dit die volgende aspekte identifiseer:
• Is daar enige veranderinge in die mark?
• Is daar enige nuwe produkte of dienste in die mark?
• Is daar verandering in verbruikers se behoeftes?
• Is daar veranderinge in die onderneming se mededingers?
• Is daar eksterne faktore wat verbruikers kan beïnvloed, soos die ekonomie?
(Aangepas uit Info Entrepreneurs, 2014)
Deur bogenoemde aspekte te identifiseer kan dit ʼn onderneming help om sy huidige
produkte of dienste aan te pas of nuwe produkte en dienste te ontwikkel.
Stap 5: Evalueer die onderneming se markposisie deur gebruik te maak van die BCG-matriks
Die Boston Consulting Group (BCG)-matriks verskaf ʼn manier vir ʼn onderneming om te
bepaal waar sy produkte of dienste in die mark geleë is. Die BCG-matriks is baie eenvoudig
en identifiseer die markaandeel en markgroei van ʼn onderneming. Wanneer ʼn onderneming
sy markaandeel en markgroei bepaal, sal dit die onderneming ʼn idee gee van sy
kontantvloei (Evans et al., 2007: 144).
Die volgende figuur dui die BCG-matriks aan:
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 129
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Figuur 4.2: BCG matriks (Evans et al., 2007: 145)
Die asse van die BCG matriks dui die volgende aan:
• Die markaandeel-as
Die horisontale as is gebaseer op die meting van markaandeel.
• Die markgroei-as
Die vertikale as dui die tempo van markgroei aan.
ʼn Onderneming kan die BCG-matriks soos volg gebruik:
• Kontantkoeie
ʼn Produk met ʼn hoë markaandeel (dus verkoop die produk goed) in ʼn laaggroeiende
mark, is gewoonlik winsgewend en genereer kontant (het ʼn hoë positiewe
kontantvloei).
• Honde
ʼn Produk met ʼn lae markaandeel (dus verkoop die produk glad nie goed nie) in ʼn
laaggroeiende mark (dus groei die mark ook nie), is nie winsgewend nie. Indien
moontlik kan die produk gewysig word. Andersins sal die produk beëindig word.
• Sterre
Sterre het ʼn hoë markaandeel (dus verkoop die produk goed) en het ʼn
ewiggroeiende mark (dus groei die mark wat die produk aankoop ook). Daar word
Sterre
Honde
Vraagteken
Kontant- koeie
Hoog 10x
Tem
po v
an m
arkg
roei
Hoo
g La
ag
Markaandeel
1x Laag
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 130
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
baie geld spandeer aan dié produkte, sodat wanneer die mark stabiliseer dit in ʼn
kontantkoei ontaard (en nie ʼn hond nie).
• Vraagteken
Die produk of diens het ʼn vastrapplek in ʼn groeiende mark, maar indien die
markaandeel nie verbeter nie, sal dit honde word (ʼn nuwe produk op die mark kan
getoets word deur nuuskierige verbruikers – as hulle nie van die produk hou nie, sal
die markaandeel nie verbeter nie) (Evans et al., 2007: 146).
Vir ʼn onderneming om gebruik te maak van die BCG-matriks, kan bepaal word of dit
genoeg markaandeel het en of die mark groei met die onderneming se produkte. ʼn
Onderneming kan dan aanpassings maak ten opsigte van sy produkte of dienste, of
nuwe produkte of dienste ontwikkel sodat dit winsgewend vir die onderneming sal
wees.
4.6 Evaluering van ʼn onderneming se marksegmente
Soos alreeds bespreek, in Studie-eenheid 1, is marksegmentering baie belangrik vir enige
onderneming. Dit verseker dat ʼn onderneming sy produkte of dienste in die regte teikenmark
posisioneer.
Dit voorkom ook dat ʼn onderneming onnodige bronne spandeer op marksegmente wat nie
hulle produkte of dienste gaan koop nie. Byvoorbeeld, ʼn onderneming sal dan nie sy
finansiële bronne spandeer om sy produkte en dienste te bemark in ʼn marksegment wat dit
nie gaan koop nie.
4.6.1 Benaderings om marksegmente te evalueer
Die volgende figuur dui die benaderings aan wat ʼn onderneming kan gebruik om sy
potensiële marksegmente te evalueer.
Figuur 4.3: Marksegmentbenaderings (Outeur, 2014)
ʼn Onderneming moet die volgende in ag neem wanneer dit die marksegment evalueer:
1. Markpotensiaal
2. Verkoops-potensiaal
3. Kompetisie
4. Koste
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 131
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Markpotensiaal
ʼn Onderneming kan die potensiaal van ʼn marksegment evalueer deur te bepaal hoeveel
potensiële verbruikers daar in ʼn marksegment is. Die onderneming sal ook moet identifiseer
wat die verbruikers se inkomste is en hoeveel van die verbruikers werklik die produk of diens
benodig.
Daar word ook na potensiële verbruikers verwys as markdeelnemers. Markdeelnemers is
daardie verbruikers wat die produk of diens sal koop. Met ander woorde, die verbruiker moet
ʼn behoefte hê vir die produk of diens, moet vir die produk en diens kan betaal, asook die
produk of diens wil aankoop. Wanneer ʼn onderneming bepaal hoeveel markdeelnemers
daar in ʼn segment is, kan dit identifiseer wat die potensiële mark vir die onderneming is.
(Aangepas uit Chron, 2014)
Verkoopspotensiaal
Verkoopspotensiaal verwys na die persentasie verkope in die potensiële mark wat ʼn
onderneming verwag om te bereik. ʼn Onderneming kan bepaal hoeveel sy
verkoopspotensiaal is deur te evalueer hoe die onderneming se produkte en dienste in
ander marksegmente verkoop.
Nog ʼn manier hoe ʼn onderneming sy verkoopspotensiaal kan bepaal, is om te vra hoeveel
van die produk of diens die verbruiker gaan koop en die aantal dan te maal met die aantal
verbruikers in die segment. Wanneer ʼn onderneming die verkoopspotensiaal bepaal, kan die
onderneming identifiseer watter marksegment meer waardevol vir die onderneming is.
(Aangepas uit Chron, 2014)
Kompetisie
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om die kompetisie binne die marksegmente te evalueer.
Wanneer die totale verkope van bestaande mededingers laer is as die potensiële mark, kan
’n onderneming ook verkope van produkte en dienste bereik sonder om besigheid weg te
neem van die mededingers. Die rede hiervoor is dat daar nog plek is in die mark, aangesien
die totale verkope in die marksegment nog nie bereik is nie.
As verkope van mededingers naby die markpotensiaal geleë is, sal alle verkope wat ʼn
onderneming maak daartoe lei dat die mededinger minder verkope het. Die onderneming sal
dus sy pryse van produkte en dienste moet verlaag, asook meer geld spandeer op
bemarking om te verseker sy produkte en dienste verkoop word. Dit beteken dat nie
marksegment nie meer waardevol vir ʼn onderneming is nie, want daar moet nou te veel geld
spandeer word om verkope te waarborg. (Aangepas uit Chron, 2014)
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 132
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Koste
Vir baie ondernemings kos dit baie om ʼn diens te lewer aan ʼn marksegment. Byvoorbeeld,
wanneer ʼn onderneming ʼn produk by ʼn verbruiker moet gaan aflewer oor ʼn ver afstand, is
die vervoerkoste baie hoog. Dit sal die prys van die produkte ook verhoog omdat ʼn
onderneming sy uitgawes moet dek. Die prys van die produk sal dan te duur wees vir
verbruikers. Dit maak dat die marksegment nie waardevol vir ʼn onderneming sal wees nie.
(Aangepas uit Chron, 2014)
Deur jou marksegment te evalueer, kan ʼn onderneming bepaal watter marksegmente die
meeste waarde vir die onderneming sal bied en die meeste wins sal inbring.
4.7 Evaluering van ʼn onderneming se teikenmark
Sodra ʼn onderneming die totale mark gesegmenteer het volgens gedrag-, demografiese en
psigografiese segmentering, soos bespreek in Studie-eenheid 1, is dit belangrik vir die
onderneming om elk van die marksegmente te evalueer.
Met die evaluering kan die onderneming bepaal watter van die marksegmente die beste
opsie vir die onderneming is, byvoorbeeld in watter marksegment daar die grootste behoefte
vir die onderneming se produk of diens is en watter marksegment die meeste wins sal
genereer.
4.7.1 Benaderings om die teikenmark te evalueer
Die volgende figuur dui die benaderings aan wat ʼn onderneming kan gebruik om te evalueer
of die teikenmark die regte mark vir die onderneming sal wees om sy produkte en dienste te
posisioneer.
Figuur 4.4: Teikenbenaderings (Outeur, 2014)
TEIKEN-
BENADERINGS
Bereikbaar Volhoubaar
Meetbaar
Groot genoeg
Verdedigend
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 133
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
ʼn Onderneming moet die volgende oor sy teikenmark vra en kan beantwoord:
Is die teikenmark bereikbaar?
Hierdie vraag verwys daarna of die marksegment wat deur die bemarkingsnavorsing-agent
of bemarkingsdepartement geïdentifiseer is regtig bestaan. Vir ʼn marksegment om
bereikbaar te wees, moet die totale mark verdeel word in kleiner segmente van persone met
dieselfde karaktereienskappe.
Die teikenmark moet uit beide demografiese en gedragsmarksegmente bestaan. Die
teikenmark moet vir verbruikers bereikbaar wees deur hulle te laat voel of die onderneming
se produk of diens spesiaal vir hulle gemaak is (aangepas uit McCabe, 2009: 158).
Is die teikenmark meetbaar?
Hierdie vraag verwys daarna of dit moontlik is om data oor hierdie marksegment te versamel
deur gebruik te maak van marknavorsing en databasisse. Dit is belangrik vir ʼn onderneming
om navorsing oor sy teikenmark te doen, om te bepaal of die teikenmark wel lewensvatbaar
is (aangepas uit McCabe, 2009: 158).
Is die teikenmark groot genoeg?
Hierdie vraag verwys nie net na hoe groot die onderneming se teikenmark is nie, maar ook
na die langlewendheid (longevity) en lewensvatbaarheid van die marksegment. ʼn
Onderneming moet bepaal of sy teikenmark wel groot genoeg gaan wees om verkope en ʼn
wins te verseker (aangepas uit McCabe, 2009: 158).
Is die teikenmark verdedigbaar (defendable)?
Hierdie vraag verwys daarna of die marksegment toepaslik vir die onderneming en in lyn met
die onderneming se strategiese doelwitte is. Dit is belangrik dat die onderneming ʼn mark
teiken wat gaan verseker dat die onderneming die regte produkte of dienste in die regte
teikenmark posisioneer. Dit sal die sukses van die onderneming bepaal, want dit help nie dat
ʼn onderneming sy produkte of dienste in ʼn mark posisioneer wat nie daarin belangstel nie
(aangepas uit McCabe, 2009: 158).
Is die teikenmark volhoubaar?
Hierdie vraag fokus op die potensiaal van die teikenmark om winste te lewer oor ʼn spesifieke
tydperk. Hoe meer volhoubaar ʼn onderneming se teikenmark is, hoe langer is dit verseker
van verkope en winste (aangepas uit McCabe, 2009: 159).
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 134
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
4.7.2 Teiken kriteria
Sodra ʼn onderneming sy teikenmarkte geëvalueer het en die mees geskikte teikenmark
gekies het om sy produkte en dienste te posisioneer, moet die volgende vyf hoofteiken-
kriteria in die teikenmark geïmplementeer word:
Identifiseerbaar
Die teikenmark moet duidelik identifiseerbaar wees ten opsigte van inkomste en motivering
hoekom verbruikers die onderneming se produkte of dienste sal aankoop. Met ander
woorde, daar moet duidelik onderskeid getref kan word tussen die verskillende teikenmarkte
van ʼn onderneming.
Byvoorbeeld, wat is verbruikers se motivering en rede hoekom hulle ʼn spesifieke restaurant
sal ondersteun en wat is die totale inkomste wat die restaurant van die verbruikers genereer
(aangepas uit McCabe, 2009: 159).
Meetbaar
Die teikenmark moet meetbaar wees, met ander woorde ʼn onderneming moet navorsing en
data kan verkry ten opsigte van die teikenmark. As navorsing en data van die teikenmark nie
verkry kan word nie, beteken dit dat die teikenmark nie meetbaar is nie en dit nie geteiken
kan word nie.
Byvoorbeeld, ʼn gastehuis wil sy mark vergroot deur meer besigheidskliënte te teiken. Die
gastehuis sal dan navorsing doen en data versamel om te bepaal wat besigheidskliënte
benodig, sodat die gastehuis aan hulle behoeftes kan voldoen (aangepas uit McCabe, 2009:
159).
Verbeterde omset
Die onderneming se omset moet groter wees as wat dit kos om die bemarkingsmengsel te
ontwerp, sodat dit die onderneming se finansiële doelwitte kan bereik. Dit wil sê dat dit vir ʼn
onderneming finansieel nie meer moet kos om ʼn produk te ontwikkel en te bemark, as wat
die onderneming dit gaan verkoop nie.
Byvoorbeeld, ʼn restaurant moet ʼn vooruitskatting doen om te bepaal hoeveel sy uitgawes en
inkomste is. Die restaurant se inkomste moet meer wees as die uitgawes om finansieel te
oorleef (aangepas uit McCabe, 2009: 159).
Onafskeidbaarheid
As ʼn onderneming ʼn diens aan verbruikers lewer, is dit belangrik om te verstaan dat
verbruiking en dienslewering op dieselfde tyd geskied. Dit wil sê dat die verbruiker en die
personeel van ʼn onderneming wat die diens lewer, beide teenwoordig moet wees.
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 135
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Byvoorbeeld, wanneer ʼn gas by ʼn hotel inteken, moet die ontvangspersoneel teenwoordig
wees om daardie diens te bied, asook die gas, sodat dienslewering en verbruiking
terselfdertyd geskied (aangepas uit McCabe, 2009: 159).
Assesseer bydraes
Dit verwys na die positiewe of negatiewe bydrae wat ʼn onderneming se teikenmark op die
omgewing het. Die meeste ondernemings maak korporatiewe sosiale verantwoordelikheid
deel van hul strategie en doelwitte om sekere gemeenskapsprojekte te onderneem en
finansiële bydraes te maak.
Byvoorbeeld, KFC het die feed a child-program waar hulle vir die verbruikers ʼn opsie gee
om, wanneer hulle iets koop, ʼn twee-rand-bydrae te maak. Die geld word dan aangewend
om die minderbevoorregtes te help met voedsel (aangepas uit McCabe, 2009: 159).
4.8 Implementering van produkposisionering
Sodra ʼn onderneming sy teikenmark geïdentifiseer het, moet die onderneming bepaal hoe
dit die produkte of dienste in die teikenmark gaan posisioneer. Posisionering verwys na hoe
verbruikers die ondernemings se produkte of diens gaan waarneem, in vergelyking met die
onderneming se mededingers.
4.8.1 Posisioneringsproses
Posisionering bestaan uit die volgende sewe stappe:
Figuur 4.5: Posisioneringsproses (Cant, 2010: 146)
Stap 1: Identifiseer ‘n aantal kompeterende voordele
Stap 2: Identifiseer differensiële veranderlikes
Stap 3: Bepaal verbruikers se persepsie
Stap 4: Analiseer die intensiteit van die handelsmerk se huidige posisie
Stap 5: Analiseer die handelsmerk se huidige posisie
Stap 6: Bepaal die verbruiker se voorkeureienskappe
Stap 7: Kies die regte posisioneringstrategie
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 136
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Bogenoemde stappe is belangrik in die posisioneringsproses. Dit word vervolgens bespreek:
Stap 1: Identifiseer ʼn aantal kompeterende voordele
Die eerste stap vir ʼn onderneming is om te bepaal watter ekstra produkte en dienste dit aan
die verbruikers kan bied. Dit kan enigiets wees wat die onderneming van sy mededingers
skei. Dit moet iets uniek wees wat ander ondernemings nie bied nie en wat aan verbruikers
se behoeftes voldoen. Byvoorbeeld, Protea Hotel kan busvervoer gratis aan sy gaste bied
van en na die Gautreinstasie in Centurion (aangepas uit Cant, 2010: 147).
Stap 2: Identifiseer ʼn differensiële veranderlikes
Vir ʼn onderneming om sy produk of diens te posisioneer, is dit belangrik dat die
onderneming met sy mededingers kan kompeteer. Daarom moet die onderneming ʼn produk
of diens bied wat verbruikers nêrens anders sal vind nie en dit moet ook so aan verbruikers
gekommunikeer word. Dit is ook belangrik dat verbruikers ʼn onderneming se produkte of
dienste kan onderskei van dié van ander mededingers.
Daar is vier maniere hoe verbruikers onderskeid kan tref tussen mededingers se produkte
en dienste; dit staan bekend as differensiële veranderlikes, naamlik:
• Produk
• Dienste
• Personeel
• Beeld
Die volgende is ʼn voorbeeld van differensiële veranderlikes:
Produk Diens Personeel Beeld
Produkeienskappe Lewering Bevoegdheid Simbool
Ontwerp Verbruikersopleiding Geloofwaardigheid Media
Kwaliteit Installasie Betroubaarheid Atmosfeer
Duursaamheid Herstel Kommunikasie Gebeurtenisse
Figuur 4.6: Differensiële veranderlikes (Cant, 2010: 148)
ʼn Onderneming se bemarker moet dan besluit om een of meer van die bogenoemde
differensiële veranderlikes te kies om sy produk of diens te bemark, sodat verbruikers dit
vinnig kan identifiseer bo die mededingers s’n. Hierdie veranderlikes sal ook gebruik word
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 137
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
om ʼn onderneming se posisioneringsmatriks op te stel, om te bepaal waar in die mark die
produk of diens lê.
Stap 3: Bepaal verbruikers se persepsie
Die volgende stap vir ʼn onderneming om sy produk of diens te posisioneer, is om te bepaal
wat verbruikers se persepsie van die produk of diens is. ʼn Onderneming kan hierdie inligting
verkry deur navorsing te doen en data te versamel van ʼn aantal verbruikers in die
teikenmark.
Die beste manier vir ʼn onderneming om data te verkry, is om vraelyste aan verbruikers uit te
deel met die nodige vrae oor hoe die verbruiker die produk of diens ervaar. Die data word
dan geanaliseer. Die bevindings sal die onderneming help om te identifiseer waar daar ʼn
gaping in die mark is vir nuwe produkte en dienste of waar die onderneming kan verbeter
rakende sy produkte en dienste (aangepas uit Cant, 2010: 148).
Stap 4: Analiseer die intensiteit van die handelsmerk se huidige posisie
Produkte of dienste kan nie geposisioneer word in die gedagtes van verbruikers as hulle nog
nie bewus is van die produk of diens nie. Dit is daarom belangrik vir ʼn onderneming om
verbruikers eers bewus te maak van sy produk of diens.
Wanneer ʼn verbruiker wel bewus is van ʼn onderneming se produk of diens, is dit belangrik
vir die onderneming om te identifiseer waar op die verbruiker se keuselys die produk of
diens geleë is. Dit is belangrik dat die onderneming se produkte of dienste binne die eerste
drie keuses op ʼn verbruiker se lys is. As die produk of diens nie een van die verbruiker se
eerste drie keuses is nie, moet die onderneming ʼn baie sterk verhouding tussen die
handelsmerk en differensiële veranderlikes skep (aangepas uit Cant, 2010: 149).
Stap 5: Analiseer die handelsmerk se huidige posisie
Die data wat ʼn onderneming verkry het van die vraelyste wat verbruikers voltooi het om hulle
persepsie van die onderneming se produkte of dienste te bepaal, kan gebruik word om te
identifiseer hoe sterk die handelsmerk in die huidige mark is. Die data sal gebruik word om ʼn
posisioneringsmatriks saam te stel, soos geïllustreer in figuur 4.8. Die posisioneringsmatriks
help ʼn onderneming om te identifiseer waar sy produkte in die huidige mark geleë is, ten
opsigte van hulle mededingers (aangepas uit Cant, 2010: 149).
Stap 6: Bepaal die verbruiker se voorkeur-eienskappe
As deel van die vraelyste sal verbruikers ook gevra word om differensiële veranderlikes te
gradeer. Dit behels dat verbruikers moet aandui watter differensiële veranderlikes vir hulle
meer belangrik as ander is. Byvoorbeeld, verbruikers sal op ʼn skaal van een tot vyf aandui
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 138
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
watter differensiële veranderlikes meer belangrik is, soos dat prys vir hulle meer belangrik is
as dienslewering. ʼn Onderneming sal hierdie data dan gebruik en op ʼn perseptuele matriks
aandui (aangepas uit Cant, 2010: 149).
Voorbeeld van differensiële veranderlikes:
Figuur 4.7: Differensiële veranderlikes
(Aangepas uit Andre Sevigny’s Blog, 2014)
Stap 7: Kies die regte posisioneringstrategie
Wanneer ʼn onderneming die posisie gekies het om sy produkte of dienste te posisioneer, is
dit belangrik dat dit die verbruikers se voorkeure in ag neem, asook die posisie van die
mededingers.
Daar is verskeie metodes wat ʼn onderneming kan gebruik om sy produkte of dienste in die
teikenmark te posisioneer. ʼn Onderneming kan van die volgende metodes gebruik maak:
• Voordeelposisionering
ʼn Onderneming sal die voordele wat sy produkte of dienste aan die verbruikers bied,
adverteer. Byvoorbeeld, Gold Reef City adverteer aan die verbruiker dat hulle pret en
plesier vir die hele familie bied.
• Aansoekposisionering (use application positioning)
ʼn Onderneming kan sy produkte of dienste posisioneer in term van hoe die produk of
diens gebruik kan word. Byvoorbeeld, Graca-wyne het hul produk so geposisioneer
dat die wyne saam met seekos en ander prettige geleenthede gebruik kan word.
Ligging
Kw
alite
it
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 139
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Gebruiksposisionering (user positioning)
ʼn Onderneming kan sy produkte of dienste so posisioneer om die tipe verbruiker wat
die produk of diens sal koop in gedagte te hou. Byvoorbeeld, Bloukrans-reksprong
het hulself so geposisioneer as ʼn aktiwiteit vir avontuurlustiges.
• Mededingende posisionering (competitor positioning)
ʼn Onderneming sal sy produkte en dienste wat dit uniek maak aan die verbruiker
adverteer. Dit is gewoonlik produkte of dienste waaroor sy mededingers nie beskik
nie en dit gee die onderneming ʼn kompeterende voordeel. Byvoorbeeld, Durban
toerisme posisioneer die stad as ʼn vakansiebestemming met die perfekte klimaat
regdeur die jaar.
• Produkkategorieë-posisionering
Dit verwys daarna dat ʼn onderneming sy produkte of dienste aan ʼn sekere verbruiker
sal adverteer. Byvoorbeeld, die Wimpy-restaurant word veral onder besigheidskliënte
geadverteer.
• Kwaliteit- en prysposisionering
ʼn Onderneming kan sy produkte of dienste so posisioneer as die beste kwaliteit of
prys in die industrie. Byvoorbeeld, Woolworths is daarvoor bekend dat hulle
uitstekende kwaliteit kledingstukke verkoop, terwyl Mr Price hulself weer posisioneer
om kledingstukke teen laer pryse te verkoop.
• Eienskap-posisionering
Dit verwys na wat ʼn onderneming ekstra vir sy verbruikers kan bied. Byvoorbeeld,
Kulula lugredery adverteer dat hulle die enigste lae-koste lugredery in Suid-Afrika is
(aangepas uit Cant, 2010: 150).
4.8.2 Posisioneringsmatriks
ʼn Onderneming kan van ʼn posisioneringsmatriks gebruik maak om visueel te sien waar sy
produk of dienste lê in vergelyking met sy mededingers se produkte en dienste. Die
posisioneringsmatriks gee ʼn onderneming insig van hoe die verbruikers sy produkte of
dienste beskou in vergelyking met dié van sy mededingers.
Vir ʼn onderneming om die posisioneringsmatriks saam te stel, moet die onderneming
navorsing doen deur vraelyste aan verskeie verbruikers te gee om te voltooi. Die vrae is so
ontwerp dat die onderneming sal kan bepaal waar in die mark dit tans lê. Byvoorbeeld, een
van die vrae kan wees: Beskou jy die hotel meer geskik vir toeriste of besigheidskliënte?
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 140
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Hoe die verbruikers die onderneming beskou sal op ʼn matriks aangedui word. Dit sal ʼn
onderneming ʼn aanduiding gee van waar dit in die mark lê en hoe sy produkte of dienste
ervaar word. Die onderneming kan nou die posisioneringsmatriks gebruik om te sien waar
daar ʼn gaping in die mark is en waar nuwe produkte ontwikkel kan word.
Voorbeeld van ʼn posisioneringsmatriks:
Figuur 4.8: Posisioneringsmatriks (Ludu.co, 2013)
Handelsmerke wat naby aan mekaar geleë is op die matriks verwys na handelsmerke wat
baie sterk met mekaar meeding, terwyl daardie handelsmerke wat ver van mekaar op die
matriks geleë is, nie baie sterk met mekaar meeding nie.
4.9 Evaluering van ʼn onderneming se volhoubare kompeterende voordeel
Voordat die evaluering van ʼn onderneming se kompeterende voordeel bespreek word, is dit
belangrik om eers te weet wat kompeterende voordeel is en oor watter tipes kompeterende
voordeel ʼn onderneming kan beskik.
Hoë kwaliteit
Lae kwaliteit
Hoë prys Lae prys
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 141
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
4.9.1 Definisie van kompeterende voordeel
ʼn Kompeterende voordeel kan gedefinieer word as ʼn voordeel wat ʼn onderneming het oor sy
mededingers. Dit verseker dat die onderneming meer verkope doen en wins maak, asook
verbruikers kan behou, in vergelyking met sy mededingers (Investopedia, 2014).
4.9.2 Tipe kompeterende voordele
Kompeterende voordele is wat vir ʼn onderneming daardie ekstra oorhand gee oor sy
mededingers en meer waarde vir geld verskaf aan die onderneming, die aandeelhouers,
sowel as die verbruikers. Hoe meer volhoubaar die kompeterende voordeel, hoe beter is dit
vir ʼn onderneming. Dit beteken dat hoe langer ʼn onderneming iets unieks bied wat ander
ondernemings nie kan naboots nie, hoe meer sal die onderneming finansieel baat daarby.
Daar is twee hoof-kompeterende voordele, naamlik:
Vergelykende voordeel
Vergelykende voordeel staan ook bekend as ʼn kostevoordeel. Vergelykende voordeel
verwys na waar ʼn onderneming kompeterende voordeel verkry omdat die onderneming
produkte en dienste kan produseer teen ʼn baie laer prys as die onderneming se
mededingers.
Differensiële voordeel
Differensiële voordeel verwys na waar ʼn onderneming se produkte of dienste verskil van dié
van sy mededingers. Die verbruikers sien dan die onderneming se produkte en dienste as
beter as dié van die onderneming se mededingers. Die verbruikers sal dan eerder die
onderneming se produkte en dienste verkies as die mededingers s’n (Investopedia, 2014).
4.9.3 Waardetoevoegingsketting
Die waardetoevoegingsketting word deur ondernemings gebruik om te evalueer of hulle wel
al hulle aktiwiteite ten volle gebruik om kompeterende voordeel te verkry en so ook waarde
vir hulle verbruikers bied en ʼn wins maak. Die ondersteunde en primêre aktiwiteite van ʼn
onderneming dra by tot ʼn onderneming se kompeterende voordeel, asook die
volhoubaarheid daarvan.
Die volgende is ʼn voorbeeld van ʼn onderneming se waardetoevoegingsketting:
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 142
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Figuur 4.9: Waardetoevoegingsketting (McCabe, 2009: 130)
Figuur 4.9 illustreer dat ʼn onderneming se ondersteunde aktiwiteite nodig is om sy primêre
aktiwiteite aan te bied. Met die waardetoevoegingsketting kan ʼn onderneming alle aspekte in
ag neem om te identifiseer of dit wel al sy aktiwiteite ten volle gebruik om ʼn kompeterende
voordeel te verkry. Waar daar ʼn tekortkoming in die waardetoevoegingsketting is, kan ʼn
onderneming nou aandag aan hierdie aspek gee en verseker dat al die onderneming se
aktiwiteite ten volle benut word.
ʼn Onderneming moet na al die volgende aspekte in die waardetoevoegingsketting kyk:
Ondersteunde aktiwiteite
Ondersteunde aktiwiteite is daardie aktiwiteite wat die waardetoevoegingsketting ondersteun
deur waarde te bied vir ʼn verbruiker en te help om die winsgrens van die onderneming te
bereik. Die ondersteunde aktiwiteite sluit die volgende in: infrastruktuur, menslike
hulpbronne, tegnologie, verkryging en bemarkingsbestuur.
Byvoorbeeld, ʼn ondersteunde aktiwiteit van ʼn lugredery sal wees sy opgeleide personeel,
vliegtuie, geboue, asook die besprekingstelsel. Sonder hierdie ondersteunde aktiwiteite sal
die lugredery nie sy vervoerdiens aan verbruikers kan verskaf nie.
Infrastruktuur
Infrastruktuur verwys na die kwaliteit goedere wat gebruik word om ’n diens te lewer, asook
die fisiese plek waar die onderneming ʼn diens lewer. Die infrastruktuur verskaf ook waarde
aan die verbruiker.
Ond
erst
eund
e Ak
tiwite
ite
Primêre aktiwiteite
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 143
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Byvoorbeeld, Checkers is geleë in ’n groot hoeveelheid winkelsentrums; dit maak dit maklik
en vinnig vir verbruikers om by hulle te koop. Omdat dit so toeganklik is, bied dit baie waarde
vir verbruikers.
Menslike hulpbronbestuur
Menslike hulpbronbestuur verwys na die opleiding en die bestuur van ʼn onderneming se
personeel. Dit is belangrik dat alle ondernemings se personeel baie goed opgelei is in die
industrie waarin hulle werk. Daar is niks wat ʼn verbruiker so frustreer as om hulp te vra by ʼn
onderneming se personeel en hulle kan hom of haar nie help nie.
Byvoorbeeld, reisagente moet goeie kennis hê oor bestemmings en alle vrae kan
beantwoord oor daardie bestemmings, soos of daar enige voorgeskrewe inspuitings is wat jy
as toeris moet kry as jy na Zambië toer.
Tegnologie
Tegnologie help ʼn onderneming om sy dienste te monitor en te verbeter. Tegnologie
verander gedurig en dit is belangrik dat ʼn onderneming voortdurend moet aanpas by nuwe
tegnologie. Dit sal verseker dat ʼn onderneming kan kompeteer met ander mededingers in
die industrie. Tegnologie is nie net daar om dienste van ʼn onderneming te monitor en te
verbeter nie, maar ook om te voldoen aan verbruikers se behoeftes en om dienste vir hulle
te vergemaklik.
Byvoorbeeld, alle lugrederye het nou ʼn aanlynbesprekingstelsel en inboekstelsel wat dit
maklik en vinnig maak vir verbruikers om hulle eie vliegtuigkaartjies te kan bespreek en voor
die tyd te kan inboek vir hulle vlugte.
Verkryging
Verkryging help om die tipe diens wat gebied word meer uniek te maak. Wanneer ʼn
onderneming ʼn unieke produk of diens lewer, bied dit vir die onderneming ʼn kompeterende
voordeel omdat verbruikers dan eerder van sy produkte gebruik sal maak as dié van die
mededingers.
Byvoorbeeld, Lufthansa-lugredery se mobiele webtuiste gee verbruikers die geleentheid om
dadelik aanlyn in te boek vir hulle vlugte, sonder dat hulle dit van ʼn rekenaar af hoef te doen.
Bemarkingsbestuur
Bemarkingsbestuur verwys na hoe ʼn onderneming en sy verbruikers met mekaar
kommunikeer oor aspekte van die onderneming. Dit verwys ook na hoe ʼn onderneming sy
produkte of dienste aan verbruikers adverteer om te verseker dat verbruiker ingelig is,
oorreed word of herinner word aan die produkte of dienste wat die onderneming bied. Die
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 144
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
onderneming moet identifiseer watter tipe mediakanale en bemarkingsmengsel die beste
werk om verbruikers te lok en verkope te maak.
Byvoorbeeld, ʼn motorhandelaar plaas ʼn advertensie in die koerant met spesiale
aanbiedings, met sy webtuiste se besonderhede, sowel as kontakbesonderhede, sodat
verbruiker verskeie opsies het van hoe om hulle te kontak.
Verbruikerswaarde
Verbruikerswaarde verwys na wat die verbruiker huis toe vat ná sy of haar ondervinding by ʼn
onderneming. ’n Verbruiker se ondervinding kan positief of negatief wees. Dit is belangrik vir
enige onderneming om te verseker dat elke verbruiker ʼn goeie ondervinding sal hê. Dit sal
verseker dat die verbruiker weer van die onderneming gebruik maak en, soos reeds
bespreek, is dit goedkoper vir ʼn onderneming om verbruikers te behou as om nuwe
verbruikers te werf. ʼn Negatiewe ondervinding sal maak dat ʼn verbruiker nie weer van ’n
onderneming gebruik maak nie en oorskuif na die mededingers. Goeie diens verseker
gelukkige verbruikers en mededingende voordeel.
Byvoorbeeld, ’n sekere hotel doen ekstra moeite vir die besigheidskliënt, deur vir hom of
haar gratis toegang tot die internet te verskaf.
Primêre aktiwiteite
Primêre aktiwiteite verwys na die hoofaktiwiteite wat waarde bydra tot die
waardetoevoegingsketting. Dit is die hoofproduk of -diens wat ʼn onderneming in die industrie
bied.
Byvoorbeeld, ʼn hotel se primêre diens is om akkommodasie en gasvryheidsdienste, soos
kos, teen ʼn prys aan verbruikers te verskaf.
Inkomende logistiek
Inkomende logistiek verwys na die besluite wat ʼn onderneming moet neem rakende produk-
of dienskwaliteit en voorraadkontrole.
Byvoorbeeld, voorraadkontrole in ʼn restaurant sal verseker dat die onderneming nie
onnodige produkte aankoop as daar reeds van die produkte is nie. Die restaurant sal dus
geld bespaar deur goeie kontrole van produkte.
Werksaamhede
Werksaamhede verwys na die unieke manier waarop ʼn produk of diens aan ʼn verbruiker
verskaf kan word, om dit ekstra spesiaal te maak en waarde vir die verbruiker te bied.
Byvoorbeeld, ontbyt by ʼn gastehuis kan in elke gas se kamer bedien word.
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 145
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Uitstaande logistiek
Uitstaande logistiek verwys na hoe ʼn verbruiker se ondervinding gemonitor kan word van die
begin tot die einde.
Byvoorbeeld, in die restaurant-industrie is dit belangrik om te kyk na hoe verbruikers ontvang
word, hoe lank dit vat om aangewys te word na hulle sitplekke en hoe lank hulle moet wag
vir hulle kos.
Na-verkope dienste
Na-verkope dienste verwys na waar ʼn onderneming met sy verbruikers sal kommunikeer om
op te volg oor hoe hulle die diens gevind het en of hulle enige aanbevelings het om die
onderneming se dienste te verbeter.
Byvoorbeeld, ʼn hotel sal gaste kontak om te hoor hoe hul verblyf was en of daar enige
probleme was wat hulle ervaar het.
Winsgrens
Winsgrens verwys daarna of die dienste wat deur ʼn onderneming verskaf word genoeg is
om die koste van die onderneming te dek, asook om ʼn wins te maak.
4.10 Gevallestudie
Lees die onderstaande gevallestudie en beantwoord die vrae.
Gevallestudie 4.1
South West Airlines: Produkposisionering
Het jy al ooit met South West Airlines gevlieg? Hulle is 'n uitstekende, lae-koste lugredery,
wat 'n wonderlike veiligheidsrekord het en wat op tyd is met hulle vlugte.
Om dinge eenvoudig te hou en lae pryse te bied, voorsien South West Airlines nie
toegekende sitplekke nie. Jy moet vroeg by die lughawe aankom om jou vlugkaartjie te kry,
asook om eerste op die vliegtuig te wees en om die beste sitplek op die vlug te kry. Die
lugredery werk op ʼn eerste-kom-eerste-bedien-basis.
So, hoe hanteer South West Airlines die feit dat hulle nie die gerief van gereserveerde
sitplekke bied nie? In 'n splinternuwe televisieadvertensie gebruik hulle dit tot hulle
voordeel: Die advertensie begin met baba Billy wat in 'n hoë babastoel sit en sy ma wat vir
hom sê waar hy moet sit. Daarna wys die advertensie waar Billy skool toe gaan en die
onderwyser vir hom sê waar hy moet sit. Dan wys die advertensie Billy se eerste werksdag
en waar die baas vir hom sê waar om te sit. Daarna wys dit waar Billy by South West
Airlines se inboekagent staan en sy vir hom sy vliegtuigkaartjie gee en sê dat hy nou die
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 146
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
vryheid het om te kies waar hy wil sit.
Die lugredery het die nadeel van passasiers wat moet skarrel om sitplek te kry, omskep in
ʼn voordeel vir die passasiers. Die voordeel van vryheid om te kies wat hulle wil hê. Dit is 'n
voorbeeld van die krag van posisie, van hoe 'n bemarker besluit om die beste "posisie" van
sy produk of diens in die verbruiker se gedagtes te posisioneer. Natuurlik kan South West
Airlines, soos alle ander ondernemings, kies uit 'n groot aantal markposisies.
Byvoorbeeld, South West Airlines kon hulself geposisioneer het as:
- die op-tyd lugredery
- die geen-fieterjasies lugredery
- die lae-koste lugredery
- die veiligheidsbewuste lugredery
- die vriendelike lugredery
South West Airlines het eerder verkies om hulself te posisioneer as ʼn lugredery waar alle
passasier vry is om te sit waar hulle wil. Die punt van die posisionering is natuurlik nie om
die lugredery se sitplekprosedures te ondersoek nie, maar om te demonstreer hoe 'n vars
benadering tot posisionering gebruik kan word om 'n onderneming te bou.
Dit is belangrik dat ʼn onderneming aan ʼn vars, nuwe manier dink om sy produk of diens te
herontwerp en dit deur 'n innoverende herposisionering te implementeer. Dit sal lei tot die
sukses van ʼn onderneming.
(Aangepas uit Direct marketing, 2009)
1. Deur gebruik te maak van die BCG-matriks, illustreer South West Airlines se
markposisie en motiveer jou antwoord.
2. Identifiseer South West Airlines se kompeterende voordeel. Motiveer jou antwoord.
3. Noem hoe verbruikers onderskeid kan tref tussen mededingers se produkte of
dienste en gee ʼn voorbeeld van toepassing op South West Airlines.
4. Noem en bespreek die toepaslike posisioneringstrategie waarvan South West
Airlines gebruik maak.
4.11 Samevatting
Hierdie studie-eenheid het gekyk hoe belangrik dit vir ʼn onderneming is om te evalueer hoe
dit in die mark presteer. Wanneer ʼn onderneming sy prestasie evalueer, kan die
onderneming identifiseer of dit wel kompeterend in die mark is en hoe sy produkte en
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 147
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
dienste in die mark gesien word. Daar is verskeie stappe, soos bespreek in die studie-
eenheid, wat ʼn onderneming kan gebruik om sy vordering te bepaal.
Dit is ook belangrik dat ʼn onderneming sy marksegmente en teikenmarkte evalueer. Daar is
verskeie benaderings wat ʼn onderneming kan implementeer om beide die marksegmente en
teikenmarkte te evalueer.
ʼn Belangrike aspek van enige onderneming is om te verseker dat sy produkte en dienste
korrek in die mark geposisioneer word. Dit sal die sukses van die onderneming bepaal. Daar
is verskeie stappe waarvolgens ʼn onderneming te werk kan gaan om sy produkte en dienste
in die mark te posisioneer.
Wanneer ʼn onderneming sy marksegmente, teikenmark, asook markposisie evalueer, kan
die onderneming bepaal hoe goed sy produkte en dienste in die teikenmark vaar, in
vergelyking met die mededingers.
4.12 Selfevaluering
Aktiwiteit 4
1. Lys die vyf redes hoekom dit belangrik vir ʼn onderneming is om oorsig te kry oor die
vordering van die onderneming.
2. Definieer bedryfskapitaal.
3. Noem en bespreek die benaderings om ʼn teikenmark te evalueer.
4. Bespreek stap 3 en 4 in die produk-posisioneringsproses.
5. Onderskei tussen aansoekposisionering en gebruiksposisionering.
6. Definieer kompeterende voordeel.
7. Hoekom is menslike hulpbronbestuur en tegnologie belangrik in die onderneming?
Studie-eenheid 4: Evaluering van die huidige posisie van ʼn onderneming Bladsy 148
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
STUDIE-EENHEID 5: BEMARKINGSPLAN
5.1 Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip
Na voltooiing van Studie-eenheid 5 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die
volgende te demonstreer:
• Bemarkingsplandoelwitte
• Kwessies wat aangespreek moet word in die produkplan, prysplan,
verspreidingsplan en die promosieplan
• Probleme met die implementering en kontrole van die bemarkingsplan
• Verskeie vorms van kontrole
Vaardighede
Jy sal ook in staat wees om:
• die konsep van die doelwitte van ʼn bemarkingsplan te bespreek;
• die kwessies wat aangespreek moet word in die produkplan, prysplan,
verspreidingsplan en die promosieplan te kan identifiseer en daaroor te debatteer;
• die probleme wat met die implementering en kontrole van ʼn bemarkingsplan
ondervind word, te identifiseer en te bespreek;
• te onderskei tussen die verskillende tipe vorms van kontrole; en
• gevallestudies te analiseer.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 149
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
5.2 Verrykende bronne
• Cant, M. 2010. Essentials of marketing. Cape Town: Juta.
• McDonald, M. & Wilson, H. 2011. Marketing Plans: How to prepare them, how to
use them. 7th edition. United Kingdom: Wiley.
• George, R. 2004. Marketing South African tourism. Cape Town: Oxford.
• Entrepreneur. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.entrepreneur.com/article/43018.
Vir meer inligting oor hoe om ʼn bemarkingsplan saam te stel.
• Learn marketing. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.learnmarketing.net/price.html.
Vir meer inligting oor prysstrategieë.
• Pragmatic marketing. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://pragmaticmarketing.com/resources/creating-a-strategic-product-plan. Vir meer
inligting oor hoe om ’n strategiese produkplan saam te stel.
5.3 Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terme verstaan:
Sleutelwoord Omskrywing
Bemarkingsplan
ʼn Geskrewe dokument wat in besonderhede beskryf wat die
onderneming wil bereik met die plan. Die bemarkingsplan
bestaan uit spesifieke strategieë wat, as dit geïmplementeer
word, daartoe lei dat die onderneming se bemarkingsdoelwitte
bereik word.
Bemarkingsdoelwit ʼn Doelwit wat ʼn onderneming oor ʼn gegewe tydperk wil bereik.
Wanneer die doelwit bereik word, sal dit verseker dat ʼn
onderneming meer geld maak.
Produkplan Dit is die analises van die produkte wat gebied word en die
produk-lewensiklus, dit sluit ook in die planne vir advertering en
nuweprodukontwikkeling.
Prysplan
Dit sluit verskeie prysstrategieë in wat ʼn onderneming vergelyk
met die mark. Die prysstrategieë word geëvalueer en die beste
prysstrategie sal geïmplementeer word om winsgewendheid te
verseker.
Prys Die bedrag wat verbruikers bereid is om te betaal in ruil vir
sekere voordele.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 150
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Premiepryse
Ondernemings wat eksklusiewe produkte of dienste bied gebruik
ʼn premieprysstrategie om ʼn sekere teikenmark te teiken.
Mark-afroming (Market skimming)
Dié strategie behels dat die prys van die produk so duur as
moontlik is aan die begin om soveel as moontlik wins te maak
voordat mededingers die mark betree en verbruikers nie meer
die produk wil aankoop nie.
Markpenetrasie pryse
Dié strategie behels dat die onderneming die prys van die produk
so laag as moontlik hou om die mark so vinnig as moontlik te
penetreer en markaandeel te kan verkry.
Produkbondel pryse
Ondernemings wat hierdie strategie gebruik kombineer
gewoonlik twee of meer van hul produkte in een pakket teen ʼn
afslagprys.
Diskriminerende pryse
Hierdie strategie behels dat ʼn onderneming sy pryse aanpas om
verskillende verbruikers se behoeftes te pas, volgens plekke,
produkte en tye.
Taktiese pryse ʼn Onderneming sal hierdie strategie gebruik wanneer verbruikers
in groot volumes aankoop.
Promosiepryse Die strategie sluit in dat ondernemings vir ʼn gegewe tydperk
afslag het op sekere produkte.
Psigologiese pryse Die strategie verwys na waar ondernemings se pryse vir
produkte nie ʼn ronde bedrag soos R20 sal wees nie, maar eerder
R19.95.
Verspreidingsplan Die verspreidingsplan bevat die inligting hoe die onderneming die
produk tot by die verbruiker gaan kry deur gebruik te maak van
direkte en indirekte verspreidingskanale.
Direkte verspreidingskanaal
Verwys na waar die onderneming sy produkte direk aan die
verbruiker verkoop, sonder die hulp van enige tussengangers.
Indirekte verspreidingskanaal
Verwys na waar die onderneming sy produkte indirek aan die
verbruiker verkoop met die hulp van tussengangers.
Promosieplan Die promosieplan bespreek elke element van die
promosiemengsel en hoe dit geïmplementeer gaan word.
Advertering Publisiteit wat verkry word deur daarvoor te betaal en wat deur
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 151
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
verskeie mediatipes versprei word.
Verkooppromosie
Dis daardie ekstra item of diens wat ʼn onderneming aan
verbruikers sal bied wanneer hulle die produk koop.
Persoonlike verkope Behels dat beide die diensverskaffer en die verbruiker
teenwoordig moet wees om plaas te vind.
5.4 Inleiding
Die bemarkingsplan is die belangrikste deel van die bemarkingsproses. Die bemarkingsplan
bevat alle beplanning, implementering, asook kontrole van hoe die onderneming van plan is
om bemarking deel te maak van sy aktiwiteite.
Voordat ʼn onderneming ʼn bemarkingsplan saamstel, is dit belangrik om bemarkingsdoelwitte
te stel. ʼn Bemarkingsdoelwit is ʼn doelwit wat ʼn onderneming oor ʼn gegewe tydperk wil
bereik. Daar is verskeie stappe wat ʼn onderneming kan volg om bemarkingsdoelwitte
suksesvol te bereik.
Die bemarkingsplan bevat verskeie planne wat geïmplementeer word, soos die produk,
promosie, prys en verspreidingsplan. ʼn Produkplan is die analises van die produkte wat ʼn
onderneming bied, die produk-lewensiklus, asook die planne om die handelsmerk te
implementeer en nuwe produkte te ontwikkel.
ʼn Prysplan sluit verskeie prysstrategieë in wat ʼn onderneming met die mark vergelyk. Die
prysstrategieë word geëvalueer en die beste prysstrategie sal geïmplementeer word om
winsgewendheid te verseker.
Die verspreidingsplan bevat die inligting hoe die onderneming die produk tot by die
verbruiker gaan kry deur gebruik te maak van direkte en indirekte verspreidingskanale. Die
promosieplan bespreek elke element van die promosiemengsel en hoe dit geïmplementeer
gaan word. Die promosiemengsel bestaan uit advertering, verkooppromosie, direkte
bemarking, persoonlike verkope, gedrukte media en openbare betrekkinge (PR).
Al die bogenoemde planne het sekere voordele en nadele vir beide die onderneming en
verbruikers. Daar is ook verskeie tegnieke waarvan ʼn onderneming gebruik kan maak om
die planne suksesvol te implementeer. Daar is ook sekere probleme wat kan opduik met die
implementering van ʼn bemarkingsplan. Dit is daarom belangrik om die probleme te
identifiseer en te kontroleer.
5.5 Wat is ʼn bemarkingsplan?
Die bemarkingsplan is die belangrikste deel van die bemarkingsproses. Die bemarkingsplan
bevat alle beplanning, implementering, asook kontrole van hoe die onderneming van plan is
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 152
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
om bemarking deel te maak van sy aktiwiteite. Die bemarkingsplan dien dus as die padkaart
van hoe ʼn onderneming sy bemarkingsdoelwitte gaan bereik. Die bemarkingsplan sal ʼn
onderneming help om op koers te bly, asook om die regte besluite te neem met sy
bemarking.
Die bemarkingsplan word so geskryf dat dit aangepas kan word waar nodig. Die
bemarkingsplan bestaan uit die volgende agt komponente:
• Uitvoerende opsomming
• Inleiding en agtergrond
• Situasie-analise
• SWOT-analise
• Bemarkingsdoelwitte
• Bemarkingstrategie
• Implementering: besluitneming, finansiering en kontrole
• Aanhangsels
Omdat die eksterne omgewing gereeld verander, is dit belangrik vir onderneming om sy
bemarkingsaktiwiteite aan te pas. Daarom is daar verskeie bemarkingsplanne wat oor ʼn
sekere tydperk geïmplementeer kan word.
Die taktiese bemarkingsplan word gewoonlik elke jaar uitgevoer. Dit is waar ʼn onderneming
sal kyk na sy dag-tot-dag-bemarkingsaktiwiteite. Die onderneming kan dus bepaal watter
bemarkingsaktiwiteite het gewerk en dan bepaal wat en waar daar verbeter kan word.
Die strategiese en korporatiewe bemarkingsplan word gewoonlik elke vyf tot tien jaar
uitgevoer. Dit is waar ʼn onderneming sal kyk na die langtermyn bemarkingsdoelwitte en of
dit wel bereik is.
Dit is dus belangrik dat ʼn onderneming ʼn bemarkingsplan in plek het om te verseker dat
hulle presies weet hoe om hulle bemarkingsdoelwitte te bereik.
(Aangepas uit George, 2014: 105)
5.5.1 Definisie van ʼn bemarkingsplan
ʼn Bemarkingsplan word gedefinieer as ’n geskrewe dokument wat in besonderhede beskryf
wat die onderneming met die plan wil bereik. Die bemarkingsplan bestaan uit spesifieke
strategieë waardeur die onderneming se bemarkingsdoelwitte bereik word wanneer dit
geïmplementeer word.
(Education Portal, 2014)
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 153
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
5.5.2 Voordele van ʼn bemarkingsplan
Wanneer ʼn onderneming ʼn bemarkingsplan implementeer, verskaf dit nie net die
onderneming met inligting van hoe die produk of diens bemark gaan word oor ʼn spesifieke
tydperk nie, maar hou ook die volgende voordele vir die onderneming in:
• Dit stel die onderneming in staat om veranderinge in die omgewing te bepaal en hoe
om daarop te reageer.
• Dit verleen ʼn beter begrip van die posisie van die onderneming in die mark in
vergelyking met mededingers.
• Dit verskaf ʼn beter idee van die onderneming se doelwitte en hoe om dit te bereik.
• Dit bepaal waar bronne verkry gaan word om die bemarkingsplan te implementeer.
• Hiervolgens word werknemers ingelig oor wat van hulle verwag word.
(Nieuwenhuizen, 2011: 110)
5.6 Bemarkingsplandoelwitte
Enige onderneming moet bemarkingsdoelwitte stel. Deur verbruikers bewus te maak van ʼn
produk of diens deur bemarking, sal die onderneming groei. Vir elke bemarkingsdoelwit wat
ʼn onderneming stel, moet dit gekoppel word aan ’n spesifieke tydperk om dit te bereik,
asook ʼn uitkoms van wat die onderneming met die bemarkingsdoelwit wil bereik.
Byvoorbeeld, verhoogde verbruikersbewustheid van ’n produk of diens sal lei tot meer
verkope.
5.6.1 Wat is ʼn bemarkingsplandoelwit?
ʼn Bemarkingsdoelwit kan gedefinieer word as ʼn doelwit wat ʼn onderneming oor ʼn gegewe
tydperk wil bereik. Wanneer die doelwit bereik word, sal dit verseker dat ʼn onderneming
meer geld maak. Byvoorbeeld, ʼn onderneming se bemarkingsdoelwit kan slegs wees om sy
verbruikers se behoeftes ten volle te bevredig en uitstekende diens te lewer. As ʼn verbruiker
se behoeftes bevredig word en goeie diens verkry word, sal daardie verbruiker weer van die
onderneming gebruik maak (aangepas uit Hello Marketing, 2010).
5.6.2 Hoe om bemarkingsdoelwitte te kies
Wanneer daar besluit word op wat die onderneming se bemarkingsdoelwitte gaan wees,
moet die volgende in gedagte gehou word: sterk- en swakpunte van die onderneming, asook
die onderneming se mededingers en marksegment.
Sodra die onderneming bogenoemde aspekte geïdentifiseer het, kan dit op die mees
toepaslike bemarkingsdoelwitte besluit wat sal help dat die onderneming groei. Byvoorbeeld,
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 154
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
die onderneming moet sy produkte en dienste meer aanlyn adverteer. Daar sal dan
strategieë uitgewerk word hoe om die bemarkingsdoelwit te bewaarheid.
Die volgende stappe kan gebruik word vir ʼn onderneming om sy bemarkingsdoelwitte
suksesvol te bereik:
Stap 1: Die bepaling van bemarkingsdoelwitte
Sonder bemarkingsdoelwitte weet ondernemings nie wat hulle wil bereik en hoe hulle van
plan is om die onderneming te laat groei nie. Byvoorbeeld, ’n onderneming gaan verbruikers
meer bewus maak van die produkte en dienste deur advertensies in tydskrifte te plaas.
Stap 2: Neem die gevolge van aksies aan
Dit behels alle aksies wat ʼn onderneming sal implementeer om die bemarkingsdoelwit te
bereik. Byvoorbeeld, die onderneming sal te werk gaan om die gepaste advertensie saam te
stel vir die tydskrif.
Stap 3: Die toewysing van bronne
Die onderneming gaan sekere bronne moet gebruik om die bemarkingsdoelwit te bereik.
Byvoorbeeld, die onderneming gaan menslike hulpbronne benodig om die advertensie saam
te stel, asook finansiële bronne om die advertensie te plaas.
Die aantal bemarkingsdoelwitte wat ʼn onderneming wil bereik, sal afhang van die tipe
onderneming en sal verskil van onderneming tot onderneming. Vir ʼn klein onderneming is
twee tot vier bemarkingsdoelwitte meer as genoeg.
As ʼn onderneming minder as twee bemarkingsdoelwitte het, sal dit die groei van die
onderneming beïnvloed omdat die onderneming nie kan bybly met die mark wat gedurig
verander nie. Wanneer ʼn onderneming meer as vier bemarkingsdoelwitte het, kan dit
daartoe lei dat daar nie genoeg aandag aan elke doelwit gegee word nie (aangepas uit Hello
Marketing, 2010).
5.6.3 Analiseer of die bemarkingsdoelwit meetbaar is
Sodra ʼn onderneming ʼn bemarkingsdoelwit gekies het, is dit belangrik om seker te maak dat
die doelwit wel gemeet kan word. Die help ʼn onderneming om te identifiseer of die
bemarkingsdoelwit bereik is. So kan ʼn onderneming bepaal of die strategieë wat
geïmplementeer is om die bemarkingsdoelwit te bereik, wel werk of nie. Die onderneming
kan die inligting gebruik om te identifiseer waar om te verbeter om die doelwit te bereik en of
die doelwit eerder laat vaar moet word (aangepas uit Hello Marketing, 2010).
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 155
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
5.7 Die produkplan
Die volgende gedeelte verduidelik wat ʼn produkplan behels. Gewoonlik word ʼn produkplan
nie ingesluit in die bemarkingsplan nie, maar dit is belangrik vir ʼn onderneming om ʼn
produkplan in plek te hê. Dit sal help dat die onderneming kan identifiseer watter produkte in
die mark werk en ʼn wins vir die onderneming maak.
5.7.1 Wat is ʼn produkplan?
ʼn Produkplan kan gedefinieer word as die analises van die produkte wat ʼn onderneming
bied, die produk-lewensiklus, asook die planne om die handelsmerk te implementeer en
nuwe produkte te ontwikkel (George, 2004: 85).
5.7.2 Analises van die onderneming se produkte
Alle produkte het verskeie funksie, maar kan gegroepeer word in die volgende drie vlakke:
Figuur 5.1: Drie vlakke van ʼn produk (Aangepas uit George, 2004: 189)
Kernproduk
Die kernproduk wat verbruikers koop, is ontasbaar. Dit is die voordele en die basiese
elemente wat verbruikers sal ontvang wanneer hulle ʼn produk aankoop. Byvoorbeeld,
wanneer verbruikers vakansieverblyf bespreek by ’n hotel is die voordele wat hulle ontvang
ontspanning en rus.
Verwagte produk
Die verwagte produk bestaan uit beide tasbare en ontasbare elemente. Dit is wat die
verbruiker verwag wanneer hulle ʼn produk aankoop. Byvoorbeeld, wanneer vakansieverblyf
by ʼn hotel bespreek word, verwag die verbruiker dat dit skoon en netjies sal wees, asook dat
dit ʼn televisie en beddegoed sal insluit.
Kern
Verwagte
Toegevoegde
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 156
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Toegevoegde produk
Die toegevoegde produk kan tasbaar of ontasbaar wees. Dit is daardie element wat ʼn
onderneming ekstra bied wanneer verbruikers ʼn produk koop. Dit is daardie element van die
produk wat verbruikers nie verwag om te ontvang nie. Byvoorbeeld, wanneer
vakansieverblyf in die hotel bespreek word en die verbruikers ontvang ʼn gratis spa-
koopbewys.
5.7.3 Produk-lewensiklus van ʼn onderneming
Alle produkte het ʼn sekere tydperk waarin die produkte winsgewend is vir ʼn onderneming.
Gedurende die produk se lewensiklus gaan die produk deur vier verskillende fases, naamlik
inleiding, groei, volwassenheid en afname.
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om te bepaal in watter fase die produk is. Dit sal help dat
die onderneming kan identifiseer of daar aanpassings aan die huidige produk gemaak moet
word en of daar ʼn nuwe produk ontwikkel moet word sodat die produk winsgewend vir die
onderneming kan wees.
Die volgende is ‘n voorbeeld van die produk-lewensiklus:
Figuur 5.2: Produk-lewensiklus (Aangepas uit George, 2004: 195)
Die inleidingsfase
Die inleidingsfase is waar ʼn onderneming ʼn nuwe produk ontwikkel vir die teikenmark en dit
dan bekendstel. In hierdie fase sal ʼn onderneming baie finansiële bronne allokeer, sodat
daar baie bemarking gedoen kan word vir die nuwe produk.
Tyd
Verk
ope
Inle
idin
gsfa
se
Gro
eifa
se
Volw
asse
-fa
se
Afn
ame-
fase
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 157
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
In hierdie fase sal die wins op verkope van die produk ook nie hoog wees nie omdat daar
soveel geld aan bemarking gespandeer moet word om verbruikers eers bewus te maak van
die nuwe produk.
Byvoorbeeld, Nationwide Lugredery word bekendgestel in 1995; die lugredery bied beide
nasionale en internasionale vlugte teen lae pryse.
Die groeifase
Die groeifase is waar die verbruikers die nuwe produk aanvaar en dit begin koop. In hierdie
fase maak die onderneming nou meer wins uit die verkope van die produk. Die onderneming
moet nog steeds bemarking doen om meer verbruikers bewus te maak van die produk.
As mededingers in hierdie fase sien dat die produk winsgewend is, is die kanse groot dat die
mededingers die mark ook sal penetreer met ʼn soortgelyke produk. Dit is daarom belangrik
dat die onderneming juis dan beter pryse kan bied as die mededingers en nog steeds
winsgewend is.
Byvoorbeeld, Nationwide Lugredery begin nou groei, met meer mense wat verkies om met
hulle te vlieg omdat hulle diens baie goedkoper is.
Die volwasse-fase
In die volwasse-fase neem verkope en winsgewendheid af. Hierdie fase is gewoonlik die
langste omdat dit ʼn tyd vat vir ʼn produk om die volwasse-fase te bereik. In dié fase sal
mededingers alreeds ook gevestig wees en slegs die onderneming wat finansieel gevestig is
in die teikenmark, sal oorleef. Dit is belangrik vir ʼn onderneming om sy markaandeel te
behou, anders sal die produk stagneer en nie verder groei en winsgewend wees nie.
Byvoorbeeld, Nationwide Lugredery se markaandeel verminder omdat die lugredery sekere
probleme met sy vlugte ervaar het, soos dat in November 2007 ʼn noodlanding by Kaapstad
Internasionale Lughawe gedoen is nadat die vliegtuig ʼn enjin verloor het. Dit skep ʼn
negatiewe persepsie by verbruikers en kaartjieverkope daal.
Die afname-fase
In die afname-fase is die produk glad nie meer winsgewend nie, aangesien verbruikers nou
van alternatiewe produkte gebruik maak wat aan hulle behoeftes voldoen. Die afname-fase
kan oor ʼn lang tydperk plaasvind, of baie vinnig. ʼn Produk kan om verskeie redes afneem,
soos toename in mededingers, tegnologie of verbruikerskeuse.
Byvoorbeeld, in April 2008 het kaartjieverkope van Nationwide vinnig afgeneem, die
lugredery het ook gesukkel met finansiële bronne as gevolg van verhoging in brandstofpryse
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 158
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
en die afname in verbruikers. In Mei 2008 is Nationwide Lugredery bankrot verklaar en
toegemaak (aangepas uit George, 2004: 196).
5.7.4 Implementering van die handelsmerk
Dit is belangrik vir ʼn onderneming om die korrekte handelsmerk vir die produk te kies. Die
handelsmerk is wat maak dat verbruikers die onderneming se produkte kan onderskei van
dié van mededingers. ʼn Sterk en bekende handelsmerk sal maak dat verbruikers die
onderneming se produkte verkies teenoor dié van mededingers.
Deur ʼn handelsmerk vir ʼn produk te kies, hou dit die volgende voordele in vir ʼn
onderneming:
Herhaalde besigheid
Wanneer ʼn onderneming ʼn handelsmerk het, is die produk meer herkenbaar vir verbruikers
en is hulle meer vertroud met die produk; dus sal hulle gereeld die produk aankoop.
Byvoorbeeld, Nike is ’n bekende handelsmerk waarmee verbruikers vertroud is en dit
assosieer met goeie kwaliteit.
Differensiëring
Die handelsmerk van ʼn produk help ook om ʼn onderneming se produk van dié van
mededingers te onderskei. Dit maak dit vir verbruikers makliker om te weet watter produk
hulle wil aankoop.
Voordele wat verbruikers soek
ʼn Handelsmerk kan ook vir verbruikers die voordele bied wat hulle soek, sonder om eers te
gaan navorsing doen oor die produk. Hierdie voordele kan tasbaar of ontasbaar wees.
Byvoorbeeld, Budget Motorverhuring: met dié handelsmerk verwag verbruikers dat hulle ʼn
motor kan huur teen ʼn lae prys.
Verkope van ʼn lyn produkte
ʼn Onderneming kan een handelsmerk gebruik en ʼn lyn produkte onder daardie een
handelsmerk verkoop, omdat verbruikers reeds bewus is van daardie handelsmerk.
Byvoorbeeld, Virgin is ʼn internasionale handelsmerk, met produkte soos Virgin Airlines,
Virgin Active en Virgin Mobile onder die bekende Virgin handelsmerk.
Persepsie van kwaliteit
Verbruikers identifiseer ʼn handelsmerk met die kwaliteit van ʼn produk. Dit is daarom
belangrik vir ʼn onderneming om ʼn sterk handelsmerk te implementeer wat gepaardgaan met
goeie kwaliteit. Verbruikers sal dus die handelsmerk verkies wat die beste kwaliteit en
waarde vir geld bied.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 159
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Groepering
Ondernemings kan ook ʼn reeks van produkte wat gebied word, onder een handelsmerk
groepeer. Byvoorbeeld, Holiday Inn, Stay Easy en Tsogo Sun is van die hotelle onder die
Southern Sun Hotels handelsmerk.
5.7.5 Ontwikkeling van nuwe produkte
Sodra die verkope en winsgewendheid van ʼn produk afneem, is dit van groot belang dat die
onderneming aanpassings aan die huidige produkte maak of nuwe produkte ontwikkel vir die
teikenmark. Met die ontwikkeling van nuwe produkte word die onderneming se oorlewing
verseker en ook dat die onderneming nie stagneer en geen wins meer maak nie. Daar is ses
stappe wat ʼn onderneming kan volg om ʼn nuwe produk vir die teikenmark te ontwikkel.
Voorbeeld van die proses om ʼn nuwe produk te ontwikkel:
Figuur 5.3: Stappe in nuwe produkontwikkeling (Aangepas uit George, 2004: 198)
Die stappe in die bostaande figuur sal vervolgens bespreek word.
Stap 1: Kry nuwe idees
Die eerste stap vir ʼn onderneming om ʼn nuwe produk te ontwikkel, is om nuwe idees te
verkry. Hierdie idees kan van mededingers, verbruikers of personeel af kom. Verbruikers is
die belangrikste bron van nuwe idees. Ondernemings kan vraelyste uitdeel of verbruikers
nooi vir fokusgroepe om te help met nuwe idees.
Stap 1: Kry nuwe idees
Stap 2: Maak ‘n kortlys van idees
Stap 3: Besigheidsanalise
Stap 6: Bekendstelling
Stap 5: Toetsbemarking
Stap 4: Produkontwikkeling
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 160
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Ondernemings kan ook nuwe idees verkry deur mededingers se produkte te analiseer, deur
dit te toets en te kyk waar daarop verbeter kan word. Die onderneming kan dan hierdie
verbetering implementeer en die produk in die mark posisioneer as sy eie.
Idees kan ook verkry word deur ʼn onderneming se personeel. Die werknemers het elke dag
kontak met verbruikers en weet presies wat verbruikers benodig. Idees kan verkry word deur
dinkskrumsessies met die personeel (aangepas uit George, 2004: 198).
Stap 2: Maak ʼn kortlys van idees
Sodra die onderneming nuwe idees verkry het, moet die beste idees op ʼn kortlys geplaas
word. Die bestuurspan van ʼn onderneming sal na al die idees kyk en dan besluit watter
idees die beste vir die onderneming is. Die onderneming sal besluit watter idees finansieel
uitvoerbaar is en watter idees aanklank sal vind by die teikenmark (aangepas uit George,
2004: 199).
Stap 3: Besigheidsanalise
Die onderneming sal nou ʼn besigheidsanalise uitvoer om te bepaal watter idee op die kortlys
die idee is wat gebruik gaan word en of dit sal werk of nie. Die besigheidsanalise kyk na die
grootte van die mark, asook na potensiële verkope in vergelyking met die koste om die
produk te ontwikkel. As dit finansieel geskik is vir die onderneming, sal daardie idee
geïmplementeer word (aangepas uit George, 2004: 199).
Stap 4: Produkontwikkeling
Gedurende hierdie stap sal die onderneming ʼn prototipe van die produk ontwikkel. Die
prototipe sal gebruik word om te sien hoe die finale produk gaan lyk en of dit wel sal werk
(aangepas uit George, 2004: 199).
Stap 5: Toetsbemarking
Die tweedelaaste stap is waar die onderneming die produk vir ʼn beperkte tyd sal bekendstel.
Gedurende dié tyd sal die onderneming kan kyk of die produk wel verkoop en winsgewend
gaan wees. As die onderneming sien dat die produk nie verkoop nie, spaar dit geld om nie
verder daarin te belê nie (aangepas uit George, 2004: 199).
Stap 6: Bekendstelling
Die laaste stap is die bekendstelling van die finale produk in die teikenmark. Die
onderneming sal ’n groot hoeveelheid finansiële bronne gebruik om die produk te bemark
om bewuswording by verbruikers te verkry (aangepas uit George, 2004: 199).
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 161
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
5.8 Die prysplan
Die volgende gedeelte verduidelik wat ʼn prysplan behels. Die prysplan help ʼn onderneming
om prysstrategieë te bepaal en die mees winsgewende een te implementeer.
5.8.1 Wat is ʼn prysplan?
ʼn Prysplan sluit verskeie prysstrategieë in wat ʼn onderneming met die mark vergelyk. Die
prysstrategieë word geëvalueer en die beste prysstrategie sal geïmplementeer word om
winsgewendheid te verseker.
5.8.2 Prysbenaderings
ʼn Prys is die bedrag wat verbruikers bereid is om te betaal in ruil vir sekere voordele. Daar is
verskeie benaderings waarvan ʼn onderneming gebruik kan maak om die prys van produkte
te bepaal. Daar is vier prysbenaderings wat ʼn onderneming kan gebruik. Die onderneming
kan meer as een van die volgende prysbenaderings gebruik.
Koste-plus prys
Hierdie is die eenvoudigste manier vir ondernemings om pryse te bereken. Die onderneming
sal bepaal hoeveel dit kos om die produk te produseer of te bied. Byvoorbeeld, die salarisse
van personeel om by die hotel te werk en die diens te bied aan gaste. Die onderneming sal
die koste bereken en ʼn sekere persentasie byvoeg om die koste te dek en ʼn wins te maak.
Byvoorbeeld, ʼn R20.00 bottel wyn word verkoop vir R50.00. Die onderneming kan dus sy
koste dek vir die produk en nog steeds ʼn wins maak (aangepas uit George, 2004: 210).
Aanvraagprys
Dié benadering word gebruik deur ondernemings wanneer die produk wat hulle bied op
groot aanvraag is. Die onderneming sal dus sy prys per produk verhoog namate die
aanvraag van die produk groter is. Byvoorbeeld, gedurende die Aardklop Kunstefees is die
akkommodasie in Potchefstroom baie duur omdat daar so ʼn groot aanvraag vir verblyf
gedurende daardie tydperk is (aangepas uit George, 2004: 210).
Kompetisieprys
ʼn Onderneming sal sy mededingers se pryse vir die produk evalueer en dieselfde pryse vra.
Die rede hiervoor is dat die onderneming dan met die mededingers kan kompeteer. Hierdie
benadering is voordelig vir ʼn onderneming omdat verkope en markaandeel verhoog kan
word omdat dit met mededingers se pryse kompeteer (aangepas uit George, 2004: 211).
Verbruikersprys
Die prys van ’n produk word bepaal deur die verbruiker, met ander woorde hoeveel die
verbruiker dink die produk werd is en hoeveel hy of sy bereid is om daarvoor te betaal.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 162
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Wanneer hierdie benadering gebruik word, moet onderneming navorsing doen en
verbruikers evalueer om te bepaal wat hulle van die mededingers se pryse dink.
As verbruikers die mededingers se pryse verkies, sal hulle verseker by die mededingers
koop. Wanneer die navorsing gedoen word, moet die onderneming baie spesifiek wees ten
opsigte van wat die verbruikers sal kry vir die prys wat hulle wil betaal (aangepas uit George,
2004: 211).
5.8.3 Prysstrategieë
Produkte se pryse sal verskil soos die produk deur die produk-lewensiklus beweeg. ʼn
Onderneming maak gebruik van verskillende prys strategieë wanneer pryse vir nuwe en
bestaande produkte bepaal word.
Nuwe produkte
Die volgende strategieë kan gebruik word om nuwe produkte se pryse te bepaal.
• Premie pryse (premium prices)
Ondernemings wat eksklusiewe produkte of dienste bied gebruik ʼn premie prys
strategie om ʼn sekere teikenmark te teiken. Pryse vir die produkte of dienste is
gewoornlik baie hoog. Die hoë prys vir die produk of diens wat die verbruiker betaal
moet die voordele regverdig. Die verbruiker moet dus waarde vir geld en kwaliteit
produk of diens verkry vir die duur prys wat hulle betaal (aangepas uit George, 2004:
211).
• Mark-afromingspryse (market skimming prices)
Hierdie strategie kan slegs gebruik word vir nuwe produkte op die mark of as daar
min mededingers is. Die prys van die produkte is hoog, sodat die onderneming
soveel as moontlik wins toon terwyl verbruikers die produk nog wil koop. Die strategie
behels dat die prys van die produk so duur as moontlik is aan die begin om soveel
wins as moontlik te maak, voordat mededingers die mark betree en verbruikers nie
meer die produk wil aankoop nie (aangepas uit George, 2004: 211).
• Markpenetrasie pryse (market-penetration prices)
Die strategie behels dat die onderneming die prys van die produk so laag as moontlik
hou om so vinnig as moontlik die mark te penetreer en markaandeel te verkry.
Hierdie strategie werk baie goed vir ondernemings wat in ’n hoogs kompeterende
mark funksioneer. Die onderneming sal dus sy pryse vir eers laer as dié van die
mededingers maak om sodoende besigheid te werf (aangepas uit George,
2004: 211).
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 163
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Bestaande produkte
Die volgende strategieë kan gebruik word om bestaande produkte se pryse te bepaal:
• Produkbondel pryse (product bundle pricing)
Ondernemings wat hierdie strategie gebruik, kombineer gewoonlik twee of meer van
hul produkte in een pakket teen ʼn afslagprys. Die pakket sal die kern van die produk
bevat, asook iets ekstra om die verbruiker se aandag te trek. Byvoorbeeld, ʼn hotel
bied die pakket dat as twee nagte se verblyf bepreek word, die verbruiker ʼn ekstra
aand gratis kry, sowel as ontbyt elke oggend (aangepas uit George, 2004: 212).
• Diskriminerende pryse (discriminatory pricing)
Hierdie strategie behels waar ʼn onderneming sy pryse aanpas om verskillende
verbruikers se behoeftes te pas, volgens plekke, produkte en tye. Dit beteken dat
dieselfde produk se prye sal verskil, al is die koste om die produk te produseer of te
bied presies dieselfde. Byvoorbeeld, ʼn kettingwinkel wat geleë is in ʼn besige
inkopiesentrum se pryse sal baie duurder wees as dié van dieselfde kettingwinkel
wat nie in ʼn inkopiesentrum geleë is nie. Die rede hiervoor is dat daardie
kettingwinkel in die inkopiesentrum duurder vir huur van die perseel moet betaal en
daar baie meer verbruikers is wat die inkopiesentrum besoek en daar koop omdat dit
gerieflik is (aangepas uit George, 2004: 212).
• Taktiese pryse gebaseer op volume en tyd van aankope (tactical pricing)
ʼn Onderneming sal hierdie strategie gebruik wanneer verbruikers in groot volumes
aankoop. Die verbruikers sal dan ʼn spesiale prys betaal vir die produkte. Hierdie
spesiale tariewe sorg dat die onderneming vir ʼn kort tydperk mededingende voordeel
verkry. Byvoorbeeld, ʼn lugredery bied spesiale tariewe vir groepbesprekings van 20
of meer passasiers (aangepas uit George, 2004: 212).
• Promosiepryse (promotional pricing)
Die strategie sluit in dat ondernemings vir ʼn gegewe tydperk afslag het op sekere
produkte. Die onderneming hoop dat dit verbruikers sal lok en dat hulle ook ander
produkte teen die gewone pryse sal koop. Byvoorbeeld, Pick ʼn Pay het vir ʼn gegewe
tydperk afslag op sekere van die produkte soos Ricoffy (aangepas uit George, 2004:
212).
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 164
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Psigologiese pryse
Die strategie verwys na waar ondernemings se pryse vir produkte nie ʼn ronde bedrag
soos R20 sal wees nie, maar eerder R19.95. Vir die verbruiker is die produk ʼn bietjie
goedkoper en verkry hulle waarde vir hul geld (aangepas uit George, 2004: 212).
5.9 Die verspreidingsplan
Die volgende gedeelte verduidelik wat ʼn verspreidingsplan behels.
5.9.1 Wat is ʼn verspreidingsplan?
Die verspreidingsplan bevat die inligting hoe die onderneming die produk tot by die
verbruiker gaan kry deur gebruik te maak van direkte en indirekte verspreidingskanale. Die
onderneming moet dus besluit watter een van die verspreidingskanale dit gaan
implementeer.
5.9.2 Direkte verspreidingskanaal
ʼn Direkte verspreidingskanaal verwys na waar die onderneming sy produkte direk aan die
verbruiker verkoop, sonder die hulp van enige tussengangers. ʼn Direkte verspreidingskanaal
sluit in aangesig-tot-aangesig-verkope, aanlynverkope of posbestellings.
Voorbeeld van ʼn direkte verspreidingskanaal:
Figuur 5.4: Direkte verspreidingskanaal (Aangepas uit George, 2004: 221)
Die verbruiker koop die produkte dus direk by die onderneming deur gebruik te maak van
bogenoemde metodes. Byvoorbeeld, verbruikers sal ʼn produk direk op ʼn onderneming se
webtuiste aanlyn koop (aangepas uit Chron, 2014).
5.9.3 Voordele vir die gebruik van ʼn direkte verspreidingskanaal
Vir ʼn onderneming om gebruik te maak van ʼn direkte verspreidingskanaal, hou dit die
volgende voordele in:
• Hoër winste: omdat die onderneming nie gebruik maak van tussengangers nie,
maak die onderneming die totale wins op die produk.
• Direkte verkope: ʼn onderneming sal die produk dadelik aan die verbruiker kan
verkoop en verskaf.
Verbruiker Onderneming
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 165
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Vier-en-twintig-uur-diens: ondernemings kan nou vier-en-twintig uur per dag
produkte aan verbruikers verkoop deur gebruik te maak van die internet.
(Aangepas uit Chron, 2014)
5.9.4 Nadele vir die gebruik van ʼn direkte verspreidingskanaal
Vir ʼn onderneming om gebruik te maak van ʼn direkte verspreidingskanaal, hou dit die
volgende nadele in:
• Bereikbaarheid: dit is baie moeilik vir ʼn onderneming om produkte direk aan
verbruikers te verkoop as dit in ʼn ander geografiese area gebaseer is as die
verbruiker.
• Volume verkope: ʼn onderneming kan nie so ’n groot volume produkte direk aan
verbruikers verkoop as wat dit kan verkoop deur die produkte by groot- en
kleinhandelaars beskikbaar te stel nie.
• Afleweringskoste: gewoonlik is verbruikers verantwoordelik vir die afleweringskoste
as hulle direk by ʼn onderneming aankope doen.
(Aangepas uit Chron, 2014)
5.9.5 Indirekte verspreidingskanaal
ʼn Indirekte verspreidingskanaal verwys na waar die onderneming sy produkte indirek aan
die verbruiker verkoop met die hulp van tussengangers. Tussengangers in die indirekte
verspreidingskanaal sluit groot- en kleinhandelaars en agente in.
In die volgende drie figure word drie tipes indirekte verspreidingskanale waarvan ‘n
onderneming gebruik kan maak geïllustreer:
Figuur 5.5: Indirekte verspreidingskanaal
(Aangepas uit Preserve articles, 2012)
Bostaande figuur illustreer dat die onderneming wat die produkte vervaardig dit deur middel
van kleinhandelaars aan verbruikers verskaf.
Figuur 5.6: Indirekte verspreidingskanaal (Aangepas uit Preserve articles, 2012)
Vervaardiger Kleinhandelaar Verbruiker
Vervaardiger Groothandelaar Kleinhandelaar Verbruiker
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 166
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Bostaande figuur illustreer dat die onderneming wat die produkte vervaardig dit aan
groothandelaars verkoop, wat dit dan weer versprei na kleinhandelaars. Die verbruikers
koop die produk dus direk by die kleinhandelaar.
Figuur 5.7: Indirekte verspreidingskanaal (Aangepas uit Preserve articles, 2012)
Die verspreidingskanaal in die bostaande figuur is die langste. Die onderneming wat die
produkte vervaardig verkoop dit slegs aan ʼn agent wat dit dan aan die groothandelaar
verkoop. Die groothandelaar verskaf dan hierdie produkte aan die kleinhandelaar, wat dit
aan verbruikers verkoop.
5.9.6 Voordele vir die gebruik van ʼn indirekte verspreidingskanaal
Vir ʼn onderneming om gebruik te maak van ʼn indirekte verspreidingskanaal, hou dit die
volgende voordele in:
• Verspreide handel: ʼn onderneming kan nie handel dryf in alle areas nie, daarom het
dit groot- en kleinhandelaars wat die produkte aan verbruikers voorsien.
• Inligting: tussengangers verkry inligting oor ʼn onderneming se produkte en kan die
inligting namens die onderneming aan verbruikers voorsien.
• Promosie: tussengangers sal namens die onderneming promosies behartig vir die
produkte, byvoorbeeld ʼn plakkaat van die produk druk en opsit.
• Persoonlike verkope: tussengangers verskaf gespesialiseerde inligting aan
verbruikers. Die inligting kan verbruikers se keuse beïnvloed wanneer hulle besluit
om die produk aan te koop.
• Verminder risiko: die tussengangers verlaag beide die onderneming en die
verbruikers se risiko met die verskaffing en aankope van produkte.
(George, 2004: 221)
5.9.7 Nadele vir die gebruik van ʼn indirekte verspreidingskanaal
Vir ʼn onderneming om gebruik te maak van ʼn indirekte verspreidingskanaal, hou dit die
volgende nadele in.
• Geen kontak: die onderneming wat die produkte vervaardig het geen kontak met die
verbruiker nie.
• Hoë koste: vir ʼn onderneming wat die produk vervaardig, is dit baie duur om gebruik
te maak van ʼn tussenganger om die produkte aan verbruikers te verskaf.
Vervaardiger Agent Groothandelaar Kleinhandelaar Verbruiker
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 167
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Minder beheer: die onderneming wat die produkte vervaardig het minder beheer oor
die produk sodra dit versprei word deur ʼn tussenganger. Byvoorbeeld, die
onderneming het geen beheer oor hoe die tussenganger die produk gaan bemark
nie.
Die onderneming moet dus een van hierdie direkte of indirekte verspreidingskanale
implementeer. Die onderneming moet die voordele en nadele van ʼn direkte en indirekte
verspreidingskanaal evalueer. Dit sal verseker dat die onderneming die regte
verspreidingskanaal identifiseer en implementeer, ten einde die onderneming se doelwitte te
bereik.
5.10 Die promosieplan
Die volgende gedeelte verduidelik wat ʼn promosieplan behels.
5.10.1 Wat is ʼn promosieplan?
Die promosieplan maak gewoonlik die grootste gedeelte van die bemarkingsplan uit. Die
promosieplan bespreek elke element van die promosiemengsel en hoe dit geïmplementeer
gaan word. Die promosiemengsel bestaan uit advertering, verkooppromosie, direkte
bemarking, persoonlike verkope, gedrukte media en openbare betrekkinge (PR).
5.10.2 Advertering
Advertering kan gedefinieer word as publisiteit wat verkry word deur daarvoor te betaal en
wat deur verskeie mediatipes versprei word.
Wanneer ʼn onderneming besluit om die produkte te adverteer, is dit belangrik dat die
onderneming ʼn volledige advertensieveldtog in plek het. Die advertensieveldtog moet
geïmplementeer word om die onderneming se bemarkingsdoelwitte te bereik.
Die advertensieveldtog bestaan uit die volgende aspekte:
Doelwitte
ʼn Onderneming moet besluit wat dit wil bereik met die advertensieveldtog. Die doelwitte
moet duidelik uiteengesit word, sodat die hele onderneming verstaan wat gedoen moet word
om die spesifieke doelwitte te bereik. ʼn Onderneming het ʼn keuse van een van die volgende
advertensieveldtogte:
• Adverteer om in te lig
Dit word gebruik wanneer ʼn onderneming ʼn nuwe produk wil bekendstel aan die
teikenmark.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 168
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Adverteer om te oorreed
Dit word gebruik wanneer ʼn onderneming die teikenmark wil oorreed dat sy produkte
die beste keuse is. Onderneming sal gewoonlik iets ekstra bied om verbruikers te lok,
soos ʼn gratis drankie saam met ʼn ete.
• Adverteer om te herinner
Dit word gebruik wanneer ʼn onderneming se produk die volwasse-fase in die produk-
lewensiklus bereik het. Die advertering is nodig om verbruikers te herinner aan die
produk (aangepas uit George, 2004: 221).
Begroting
Een van die belangrikste aspekte in die advertensieveldtog is ʼn onderneming se begroting.
Sodra ʼn onderneming op een van bogenoemde advertensiedoelwitte besluit het, moet die
onderneming bepaal hoeveel die advertensieveldtog gaan kos. Dit is belangrik dat die
onderneming by sy begroting bly, om sodoende onnodige uitgawes te verhoed.
Boodskap
Nadat die begroting van die advertensieveldtog bepaal is, moet die onderneming besluit wat
die boodskap is wat dit ten opsigte van die produk wil oordra aan die teikenmark. Die
boodskap is baie belangrik omdat dit die verbruikers se aandag moet trek. Die boodskap
moet effektief, kreatief en vermaaklik wees om verkope aan te spoor.
Media-besluite
Die laaste stap in die advertensieveldtog is die media-besluite wat ʼn onderneming moet
neem. ʼn Onderneming moet die volgende media-besluite neem:
• Tipe media
Daar is so baie tipes media waaruit ʼn onderneming kan kies, wat die keuse moeilik
maak. Die tipe media wat gekies word, sal afhang van die aantal verbruikers wat die
media wil bereik. Daar is twee hooftipes media waarvan ʼn onderneming kan kies,
naamlik gedrukte media en uitsaai-media.
• Effektiwiteit
Dit is belangrik dat die tipe media wat gekies word, effektief is en die onderneming sy
adverteringsdoelwitte bereik. ʼn Advertensieboodskap is effektief wanneer dit die
teikenmark bereik, herhaaldelik uitgesaai word en ʼn impak op die verbruiker het. Aan
die einde van die dag wil die onderneming hê dat sy advertensieboodskap sal lei tot
verkope.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 169
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Tydsberekening
ʼn Onderneming se tydsberekening vir ʼn advertensieveldtog is belangrik. Die
onderneming moet seker wees dat, wanneer ʼn advertensie geplaas word, dit die
regte tyd is om die produk te verkoop en dat daar aanvraag in die mark is vir die
produk.
5.10.3 Verkooppromosie
Dit is daardie ekstra item of diens wat ʼn onderneming aan verbruikers sal bied wanneer hulle
die produk koop. Byvoorbeeld, M-Net bied ʼn spesiale aanbod dat wanneer jy ʼn DSTV-
dekodeerder koop, jy gratis installasie kry. Verkooppromosie word dus gebruik om
verbruikers te lok om die produk te koop.
5.10.4 Promosietegnieke
Daar is verskeie promosietegnieke waarvan ʼn onderneming gebruik kan maak om
verbruikers te lok. Wanneer ʼn onderneming ʼn promosietegniek wil kies, moet die
onderneming die volgende in gedagte hou: die tipe mark, die kompetisie en hoeveel dit gaan
kos om die promosietegniek te implementeer.
Bogenoemde aspekte sal bepaal of die verkooppromosie ʼn sukses is of nie. Byvoorbeeld, dit
help nie ʼn onderneming kies ʼn promosietegniek wat te duur gaan kos en waarvoor die
onderneming nie finansiële bronne het nie.
ʼn Onderneming kan gebruik maak van die volgende promosietegnieke:
Steekproefneming (sampling)
ʼn Onderneming sal ʼn kleiner weergawe of voorbeeldmonster van die produk verniet aan
verbruikers uitdeel. Dit gee verbruikers die geleentheid om die produk te toets en as hulle
daarvan hou die produk dan te kan aankoop. Byvoorbeeld, Colgate gee gratis
voorbeeldmonsters van die nuwe soort tandepasta wat hulle verkoop aan verbruikers.
Afslagbewyse (coupons) en geskenkbewyse (vouchers)
Afslagbewyse word gewoonlik aan verbruikers gegee as hulle ʼn spesifieke produk koop.
Afslagbewyse word gewoonlik in koerante en tydskrifte geplaas. Byvoorbeeld, kry ’n R5-
afslagbewys as jy ’n sekere soort handeroom koop.
Afslag
ʼn Onderneming sal afslag bied op ʼn sekere produk oor ʼn gegewe tydperk. Dit dwing die
verbruikers dan om gedurende daardie tyd wel die produk aan te skaf, sodat hulle die afslag
kan kry. Byvoorbeeld, Pen Travel bied ʼn toer na Griekeland en as jy nou die toer koop, kry jy
20% afslag vir nog ʼn persoon.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 170
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Lojaliteitsprogram
Die meeste ondernemings bied nou lojaliteitsprogramme vir gereelde en lojale verbruikers.
Hierdie lojaliteitsprogramme bied sekere voordele vir die verbruikers. Byvoorbeeld, Pick ʼn
Pay bied die smart shopper-kaart, waar verbruikers punte kry wat dan omgeskakel kan word
in afslagbewyse.
Kompetisie
Baie ondernemings bied ook kompetisies aan om verbruikers te lok. Met die kompetisie
moet verbruikers gewoonlik iets koop by die onderneming en dan hul besonderhede op ʼn
inskrywingsvorm voltooi om te wen. Op dié manier bou die onderneming sy databasis omdat
die verbruikers hul inligting op die inskrywingsvorm verskaf. Die inligting kan weer gebruik
word om inligting oor nuwe produkte na verbruikers te stuur. Byvoorbeeld, Spar het ʼn
kompetisie waar jy ʼn motor kan wen as jy aankope bo ʼn sekere bedrag by Spar doen en die
inskrywingsvorm voltooi.
Geskenke
Ondernemings sal dikwels ʼn promosie-item uitdeel, soos ʼn pen met die onderneming se
inligting daarop. Hierdie is een van die goedkoopste maniere om verbruikers bewus te maak
van die onderneming en sy produkte.
Uitstallings (exhibitions)
Ondernemings kan hul produkte ook bekendstel by uitstallings. Dit bied die onderneming ʼn
geleentheid om aangesig tot aangesig met verbruikers te kommunikeer en hulle van die
produk te vertel. Dit bied verbruikers ook geleentheid om inligting oor die produk te verkry en
aankope te maak. Byvoorbeeld, die Wegbreek Expo het verskeie ondernemings wat hul
produkte, soos kampeertoerusting, uitstal en verkoop (aangepas uit George, 2004: 262).
5.10.5 Persoonlike verkope
Persoonlike verkope is ʼn baie belangrike verkoopmetode vir ʼn onderneming. Persoonlike
verkope behels dat beide die diensverskaffer en die verbruiker teenwoordig moet wees om
plaas te vind. Dit is waar die diensverskaffer dan die verbruiker van aangesig tot aangesig
probeer oorreed om die produk te koop.
ʼn Onderneming moet dus verseker die korrekte personeel aanstel om met die verbruiker te
kan kommunikeer. Die personeel moet met verbruikers kan werk en goeie kennis hê van die
produk wat hulle moet verkoop.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 171
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
5.10.6 Persoonlike-verkope tegnieke
ʼn Onderneming kan die volgende drie hooftegnieke implementeer om verkope te verhoog. ʼn
onderneming kan besluit om slegs een te gebruik of al drie saam.
Interne verkope
ʼn Onderneming motiveer interne verkope, dit is aangesig-tot-aangesig-verkope, waar die
personeel van die onderneming betrokke is. Byvoorbeeld, die kelner by ʼn restaurant sal ʼn
duurder bottel wyn voorstel.
Eksterne verkope
ʼn Onderneming het meestal ʼn bemarkingspan wat daarvoor verantwoordelik is om in die
veld uit te gaan en aanbiedings oor die onderneming se produkte te doen. Byvoorbeeld, ʼn
nuwe hotel sal na ʼn reisagentskap toe gaan om die hotel aan die agentskap bekend te stel.
Telefoonverkope
ʼn Onderneming het ʼn oproepsentrum waar personeel verbruikers sal skakel om produkte
aan hulle te verkoop. Hierdie is nie die effektiefste manier vir ʼn onderneming om produkte te
verkoop nie, aangesien baie verbruikers nie daarvan hou om gepla te word met onnodige
oproepe nie. Byvoorbeeld, Isabella Garcia-personeel sal skakel om skoonheidsprodukte aan
verbruikers te verkoop (aangepas uit George, 2004: 265).
5.10.7 Direkte verkope
Direkte verkope behels kommunikasie tussen die onderneming en die verbruiker deur
middel van direkte pos, telefoon en elektroniese handel. Deur gebruik te maak van hierdie
tegnieke verwag die onderneming direkte terugvoer van die verbruiker. Dit is belangrik dat ʼn
onderneming ʼn goeie verhouding moet hê met sy verbruikers om direkte verkope suksesvol
te implementeer.
5.10.8 Direkte-verkope tegnieke
ʼn Onderneming kan die volgende direkte-verkope tegnieke implementeer:
Direkte pos
Sodra ʼn onderneming ʼn databasis het met inligting oor verbruikers, kan die onderneming
inligting direk aan die verbruikers stuur deur middel van pos. Byvoorbeeld, die onderneming
kan ʼn maandelikse nuusbrief uitstuur.
Telefoniese bemarking
Soos reeds bespreek, kan ʼn onderneming die verbruikers direk telefonies kontak om
produkte aan hulle te verkoop.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 172
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Pamflette
Ondernemings kan ook gebruik maak van pamflette wat gedruk en uitgedeel word. Die
pamflette sal inligting oor die produk wat verkoop word en kontakbesonderhede van die
onderneming bevat.
Elektroniese media
Soos reeds bespreek, in Studie-eenheid 3, kan ʼn onderneming van die internet gebruik
maak om verkope te verhoog. Byvoorbeeld, onderneming kan gereeld e-posse direk aan
verbruikers uitstuur met spesiale aanbiedings (aangepas uit George, 2014:281).
5.10.9 Gedrukte media
Gedrukte media is enige pamflet, brosjure of enige gedrukte papier wat inligting oor ʼn
onderneming en sy produkte bevat.
5.10.10 Tipes gedrukte media
Daar is twee tipes gedrukte media waarvan ʼn onderneming gebruik kan maak:
Promosie-media
Hierdie gedrukte media word gebruik om ʼn onderneming en produkte te bemark.
Byvoorbeeld, brosjures, plakkate en pamflette.
Inligtingsmedia
Hierdie gedrukte media word gebruik om inligting aan verbruikers te verskaf oor die
onderneming en produkte. Byvoorbeeld, gidse, kaarte en spyskaarte (aangepas uit George,
2004: 291).
5.10.11 Openbare betrekkinge
Openbare betrekkinge kan gedefinieer word as al die aktiwiteite wat ontwerp is om ʼn
verstandhouding tussen ʼn onderneming en die publiek te handhaaf. Die help om die beeld
van die onderneming te bou en in ʼn goeie lig te stel by die publiek (George, 2004: 296).
Openbare betrekkinge tegnieke
ʼn Onderneming stel gewoonlik personeel aan om die openbare betrekkinge van die
onderneming te behartig. Dit speel ʼn groot rol in die bemarking van ʼn onderneming. Daarom
is dit belangrik dat die ondernemings se beeld as positief gesien word deur verbruiker. Een
negatiewe persepsie van ʼn onderneming se beeld kan groot finansiële skade vir ʼn
onderneming inhou.
ʼn Onderneming kan van die volgende tegnieke gebruik maak:
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 173
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
• Mediaverklaring
ʼn Onderneming kan ʼn mediaverklaring uitruik oor nuwe produkte of gebeurtenisse
waarby ʼn onderneming betrokke is, wat ʼn positiewe beeld van die onderneming gaan
skep.
• Mediabekendstelling
ʼn Onderneming kan ʼn mediabekendstelling hou waarheen alle groot publikasies
uitgenooi word om oor die nuwe produk te skryf en so die publiek bewus te maak van
die produk.
• Funksies
ʼn Onderneming kan ’n sekere funksie, byvoorbeeld ’n sportgeleentheid, hou om
verbruikers bewus te maak van ʼn produk.
• Krisisbestuur
ʼn Onderneming se openbare betrekkinge-afdeling is ook daarvoor verantwoordelik
om enige negatiewe publisiteit te kan hanteer en ʼn vinnige oplossing kry, sodat die
onderneming nie te veel skade lei nie (aangepas uit George, 2004: 298).
5.11 Probleme met die implementering en kontrole van ʼn bemarkingsplan
Baie ondernemings se bemarkingsplanne misluk heeltemal of gedeeltelik. Groot verwagtinge
word met ʼn bemarkingsplan geskep en as dit korrek geïmplementeer word, kan groot sukses
bereik word. Daar is verskeie probleme wat ondernemings ondervind met die
implementering van ʼn bemarkingsplan. Dit is belangrik dat ʼn onderneming hierdie probleme
so gou as moontlik identifiseer en oplos.
ʼn Onderneming kan die volgende probleme ervaar wanneer ʼn bemarkingsplan
geïmplementeer word:
Swak herkenning om te verander
Ondernemings sien nie die behoefte om te verander raak nie. Dit veroorsaak probleme
omdat die eksterne omgewing gedurig verander en die onderneming sy bemarkingsplan
moet aanpas. ʼn Onderneming kan nie elke jaar dieselfde bemarkingsplan gebruik sonder om
dit op te gradeer en te hoop dat dit gaan werk nie.
Swak vermoë om te verander
Ondernemings mag ook glad nie die kapasiteit hê om aan te pas by die veranderende
omgewing nie. Dit skep ʼn baie groot probleem omdat die onderneming nie vooruit kan
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 174
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
beweeg nie. Dit is daarom belangrik dat die onderneming genoeg reserwebronne in plek het
om te bestee waar veranderinge moet plaasvind.
Voordele nie in lyn met onderneming se behoeftes nie
ʼn Onderneming mag ondervind dat dit wat die onderneming wil bereik nie in lyn is met die
voordele wat dit verkry het met die implementering van die bemarkingsplan nie. Dit is
belangrik dat die ondernemings se doelwitte bereik word en dat dit gereflekteer word in die
voordele wat verkry word met die bemarkingsplan.
Eksterne skokke
Eksterne skokke het ʼn groot impak op die sukses van ʼn bemarkingsplan. Alhoewel ʼn
onderneming nie beheer het oor eksterne skokke nie, moet die onderneming daarvoor
voorsiening maak.
5.12 Probleme met die implementering en kontrole van ʼn bemarkingsplan
Die kontrole van ’n bemarkingsplan is baie belangrik. As ʼn onderneming nie die
bemarkingsplan kontroleer nie, sal die onderneming nie kan bepaal of die bemarkingsplan
suksesvol is of nie. Met die kontrole kan ʼn onderneming identifiseer waar veranderinge
gemaak moet word en of ʼn heel nuwe bemarkingsplan opgestel en geïmplementeer moet
word. Die sukses van enige bemarkingsplan lê daarin dat die onderneming sy doelwitte
moet bereik.
ʼn Onderneming kan gebruik maak van die volgende tipes kontrole:
Verbruikersterugvoer
ʼn Bemarkingsplan word geïmplementeer om verbruikers te oorreed om ʼn produk of diens
aan te koop. Daarom is verbruikers se terugvoer een van die vorms van kontrole wat ʼn
onderneming in plek kan hê. ʼn Onderneming kan terugvoer verkry deur aanlyn-vraelyste te
hê wat verbruikers vinnig kan voltooi.
Die vrae moet handel oor die huidige bemarking van die onderneming. ʼn Onderneming sal
vinnig kan identifiseer of verbruikers wel deur bemarking bewus is van die produkte wat
beskikbaar is. As ʼn verbruiker nie ʼn idee het van ʼn onderneming se produkte nie, is die
bemarkingsplan nie ʼn sukses nie. Die onderneming moet die inligting wat verkry is van
verbruikers se terugvoer gebruik om aanpassings in sy bemarkingsplan te maak.
Teikenmarkverkope
ʼn Suksesvolle bemarkingsplan genereer wins vir ʼn onderneming. Enige onderneming se
doelwit is om verkope te doen en winste te genereer. Verkope kan gemeet word deur die
aantal eenhede verkoop, asook die inkomste en winste wat gegenereer word.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 175
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
ʼn Onderneming moet die aantal verkope van ʼn teikenmark vergelyk met die vooruitskattings
van die onderneming se bemarkingsplan. Byvoorbeeld, Contiki Toere se teikenmark is 18-
tot 35-jariges; as verkope in die teikenmark laag is, moet die onderneming verder ondersoek
instel om te bepaal hoekom verkope in die teikenmark af is.
Begroting
ʼn Onderneming se bemarkingsbegroting is ʼn baie belangrike aspek in die kontrole van ʼn
bemarkingsplan. ʼn Onderneming moet by die begroting hou en seker maak dat die uitgawes
om die onderneming te bemark nie die inkomste van die bemarkingsplan oorskry nie. Dit
help nie ʼn onderneming spandeer meer geld op bemarking, maar verkope vermeerder nie.
Markaandeel
Markaandeel is die totale persentasie van verkope in die mark. Die bemarkingsplan bevat ʼn
vooruitskatting van die persentasie wat die onderneming dink sy markaandeel gaan groei.
Dit is belangrik dat die onderneming sy markaandeel kontroleer, omdat ʼn onderneming se
markaandeel moet groei en nie stagneer nie. Sodra ʼn onderneming se markaandeel nie
verder groei nie, moet die bemarkingsplan weer geëvalueer word sodat aanpassings
gemaak kan word (aangepas uit Chron, 2014).
5.13 Gevallestudie
Lees die onderstaande gevallestudie en beantwoord die vrae.
Gevallestudie 5.1
Baz Bus
Baz Bus is gestig in 1995 en bied ʼn unieke klim-op-en-klim-af vervoerdiens vir toeriste wat
Suid-Afrika besoek. Dit is ʼn lae-koste vervoermetode wat toeriste by meer as 200 hostelle
regdeur Suid-Afrika op- en aflaai. Baz Bus se teikenmark is jong toeriste wat nie baie geld
het om te spandeer nie; daarom bied hulle die lae-koste vervoerdiens waar die toeriste die
keuse het waar en wanneer hulle wil opklim. Die toeriste koop byvoorbeeld ʼn kaartjie vir
tien saamrygeleenthede. Die toeris kan die kaartjie dan gebruik soos dit hom pas.
90 % van Baz Bus se kliënte is internasionaal, met 10% nasionaal. Baz Bus teiken hul
internasionale mark hoofsaaklik deur handelskoue wat hulle so 5 of 6 maal per jaar
bywoon. Baz Bus adverteer ook in die GSA-handelstydskrif, asook ander publikasies. Baz
Bus se hoofmetode van promosie is om gebruik te maak van tussengangers, soos hostelle
en studentereisagentskappe. Hulle gebruik ook pamflette wat hulle versprei na alle hostelle
regoor die land.
Baz Bus se missie is om waarde-vir-geld-vervoer te bied aan jong toeriste wat Suid-Afrika
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 176
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
wil verken en nie ʼn groot begroting het nie.
(Aangepas uit George, 2004: 225)
1. Van watter advertensieveldtog (inlig, oorreed, herinner) maak Baz Bus gebruik?
Motiveer jou antwoord.
2. In jou eie woorde, hoekom werf Baz Bus die meeste van hul verbruikers by
handelskoue?
3. Noem en verskaf ʼn voorbeeld van die twee tipes gedrukte media waarvan Baz Bus
gebruik maak.
4. Van watter persoonlike verkooptegniek maak Baz Bus gebruik? Motiveer jou
antwoord.
5. Van watter verkooppromosie tegniek maak Baz Bus gebruik? Motiveer jou
antwoord.
5.14 Samevatting
Hierdie studie-eenheid het gekyk na wat ʼn bemarkingsplan behels. Bemarkingsdoelwitte
moet vir ʼn onderneming gestel word en daarvolgens moet die bemarkingsplan opgestel
word. Daar is verskeie maniere om bemarkingsdoelwitte suksesvol te bereik.
Soos bespreek, bestaan die bemarkingsplan uit verskeie planne. Dié planne sluit in die
produk-, promosie-, prys- en verspreidingsplan. Elk van hierdie planne het voordele en
nadele. Dit is belangrik dat hierdie planne korrek geïmplementeer word. Dit sal die sukses
van ʼn onderneming bepaal. Daar is verskeie tegnieke wat ʼn onderneming kan gebruik om
die planne suksesvol te implementeer.
Elke onderneming se bemarkingsplan ondervind sekere probleme. Die sukses van ʼn
onderneming se bemarkingsplan sal daarvan afhang of die onderneming die probleme wel
kan identifiseer en dit kan oplos. Daar is sekere vorms van kontrole in plek vir ’n
onderneming om die sukses van sy bemarkingsplan te bepaal. Sonder enige kontrole is dit
feitlik onmoontlik vir ʼn onderneming om te bepaal of sy bemarkingsplan suksesvol is of nie.
5.15 Selfevaluering
Aktiwiteit 5
1. Beskryf ʼn taktiese bemarkingsplan kortliks.
2. Lys die voordele van ʼn bemarkingsplan.
3. Noem en bespreek die drie vlakke van ʼn produk deur gebruik te maak van ʼn
praktiese voorbeeld.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 177
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
4. Onderskei tussen koste-plus prys en aanvraagprys.
5. Noem en bespreek die nadele van ʼn indirekte verspreidingskanaal vir die gebruiker.
6. Lys die probleme wat ervaar kan word met die implementering van ʼn
bemarkingsplan.
Studie-eenheid 5: Bemarkingsplan Bladsy 178
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
WOORDELYS IN AFRIKAANS EN ENGELS
Afrikaans Engels
Aanlyn groothandelaar Online wholesaler
Aanlyngemeenskap Online community
Aanlynreklame toepassing Online advertising applications
Aansoekposisionering Use application positioning
Afdelingswinkel Department store
Afslagbewys Coupon
Afslag-groothandelaar Discount wholesaler
Afslagwinkel Discount store
Algemene groothandelaar General wholesaler
Apteke Drug store
Bedryfskapitaal Working capital
Bereikbaar Attainable
Bevoegdheid Competence
Blog Blogging
Borgskappe Sponsorships
Differensiële veranderlikes Differentiation variables
Differensiëring Differentiation
Direkte-aflewering groothandelaar Direct delivery wholesaler
Direkte-bemarking Direct marketing
Direkte-verkope Direct sales
Diskriminerende pryse Discriminatory pricing
Eie-aflewering groothandelaar Truck wholesaler
Elektroniese bemarking E-marketing
Elektroniese besigheid E-business
Elektroniese diens E-services
Woordelys in Afrikaans en Engels Bladsy 179
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Elektroniese handel E-commerce
E-posbemarking E-mail marketing
Gasheer Host
Geaffilieerde bemarking Affiliate marketing
Gebruiksposisionering User positioning
Geriefswinkel Convenience store
Geskenkbewys Voucher
Gespesialiseerde groothandelaar Specialized wholesaler
Groot winkel Superstore
Groothandelaar Wholesalers
Handelaar Merchant wholesalers
Handelsmerk Branding
Hulpbronne Resources
Huurtermyn Tenancies
Kataloguswinkel Catalogue store
Kernaktiwiteite Core activities
Kernbevoegdheid Core competence
Kleinhandelaar Retailer
Kompeterende voordele Competitive advantage
Konsessiegewer Franchisor
Konsessiehouer Franchisee
Kontant-en-oordrag groothandelaar Cash-and-carry wholesaler
Kostebasis Cost base
Laer-prys kleinhandelaar Off-price retailer
Langlewendheid Longevity
Makelaar Broker
Mark-afromingspryse Market skimming prices
Woordelys in Afrikaans en Engels Bladsy 180
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Markpenetrasie pryse Market-penetration prices
Mededingende posisionering Competitor positioning
Mededingingsanalise Competitor analyses
Meetbaar Measurable
Mobiele handel M-commerce
Onafskeidbaarheid Inseparability
Opname Survey
Outomatiese-verkope Automatic sales
Pakhuis kleinhandelaar Warehouse retailer
Posbestelling Mail-order
Posisionering Positioning
Posisioneringsmatriks Positioning map
Premiepryse Premium prices
Produkbondel pryse Product bundle pricing
Produsente koöperasies Producers’ cooperatives
Promosiepryse Promotional pricing
Psigologiese pryse Psychological pricing
Rakhandelaars Rack jobbers
Segmentering Segmenting
Snuffelgids Classifieds
Soekbemarking Search marketing
Sosiale media Social media
Spesialiteitswinkel Specialty store
Spesifieke-produk groothandelaar Specific product wholesaler
Steekproefneming Sampling
Supermark Supermarket
Taktiese pryse Tactical pricing
Woordelys in Afrikaans en Engels Bladsy 181
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Teikening Targeting
Uitstalling Exhibition
Uitstal-reklame Display advertising
Verbruikersanalise Consumer analyses
Verdedigend Defendable
Verkoopsdienste Sale service
Verkryging Procurement
Virale bemarking Viral marketing
Virtuele wêrelde Virtual worlds
Volhoubaar Sustainable
Volledige-diens groothandelaar Full-service wholesalers
Waardetoevoegingsketting Value added chain
Waarde-vir-geld kleinhandelaar Extreme value retailer
Woordelys in Afrikaans en Engels Bladsy 182
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
BRONNE
7-Eleven. 2014. 7-Eleven. [Aanlyn] Beskikbaar by: www.7-eleven.com [Besoek: 12 Oktober
2014].
Ace Hardware Cooperation. 2014. Ace Hardware. [Aanlyn] Beskikbaar by:
www.acehardware.com [Besoek: 12 Oktober 2014].
Ackermans. 2014. Ackermans. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.ackermans.co.za/# [Besoek: 4 November 2014].
Alameda County. 2009. Customer Analysis, Januarie 2009. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://acsbdc.org/business-topics/customer-analysis [Besoek: 21 September 2014].
Allen, Cliff. 2011. What is strategic market planning. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://allen.com/cgi-bin/gt/tpl.h,content=125 [Besoek: 21 September 2014].
ALT. 2014. Russia and CIS Go-To-Market strategy. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://eng.altrc.ru/?p=market_entry_strategy [Besoek: 21 September 2014].
Apple Inc. 2014. itunes. [Aanlyn] Beskikbaar by:
https://www.apple.com/za/itunes/download/ [Besoek: 2 November 2014].
Avon. 2014. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.avon.co.za/PRSuite/aboutus_landing.page [Besoek: 12 Oktober 2014].
BBC. 2014. Podcasts. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.bbc.co.uk/podcasts [Besoek: 1
November 2014].
Beal, V. 2014. Ebusiness. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.webopdeia.com/TERM/E/eBusiness.html [Besoek: 27 Oktober 2014].
Bennett, A., Jooste, C. & Strydom, L. 2005. Managing tourism services. Pretoria: Van
Schaik.
BizCommunity. 2014. BizCommunity. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.bizcommunity.com/196/373.html [Besoek: 1 November 2014].
Blog.com. 2014. Blog. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://blog.com [Besoek: 01 November
2014].
Bloomingdales. 2014. Bloomingdales. [Aanlyn] Beskikbaar by: www.bloomingdales.com
[Besoek: 12 Oktober 2014].
Business dictionary. 2014. Internet marketing. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://businessdictionary.com/definition/internet-marketing.html [Besoek: 29 Oktober 2014].
Bronne Bladsy 183
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Business dictionary. 2014. Retailer. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.businessdictionary.com/definition/retailer.html#ixzz3EyEWTCMh [Besoek: 6
Oktober 2014].
Cant, M. 2010. Essentials of marketing. Cape Town: Juta.
Cele, S. 2014. Why is a responsive website important. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.bizcommunity.com/Article/196/23/120206.html [Besoek: 5 November 2014].
Checkers. 2014. Checkers. [Aanlyn] Beskikbaar by: www.checkers.co.za [Besoek: 12
Oktober 2014].
Chron. 2014. What is a direct channel of distribution. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://smallbusiness.chron.com/direct-channel-distribution-42213.html [Besoek: 2 Desember
2014].
Coca-Cola. 2014. Our Company. [Aanlyn] Beskikbaar by: www.cocacola.co.za/ourcompany
[Besoek: 12 Oktober 2014].
Computicket. 2014. Events. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://online.computicket.com/web/events/search/Venue:Securicor_Loftus [Besoek: 1
November 2014].
Dis-Chem. 2014. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://dischem.co.za/about [Besoek: 12
Oktober 2014].
Dollar General. 2014. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www2.dollargeneral.com/About-Us/pages/Index.aspx [Besoek: 12 Oktober 2014].
eBay International AG. 2014. Gumtree. [Aanlyn] Beskikbaar by: www.gumtree.co.za
[Besoek: 1 November 2014].
Education Portal. 2014. What is a marketing plan. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://wwweducation-portal.com/academy/lesson/what-is-a-marketing-plan-definition-sample-
quiz.html [Besoek: 26 November 2014].
Edwards, T. 2013. Positioning. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://ludu.co/uploads/lesson-
content/wocs6qn.jpghttp://ludu.co/lesson/positioning. [Besoek: 16 November 2014].
Evans, N., Campbell, D. & Stonehouse, G. 2007. Strategic management for travel and tourism. Oxford: Elsevier.
Gallery Logo. 2014. Famous logos. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://gacalgallery.blogspot.com/2014/06/famous-logos.html?m=1 [Besoek: 23 September
2014].
Bronne Bladsy 184
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
GAP. 2014. GAP. [Aanlyn] Beskikbaar by: hwww.gap.com [Besoek: 12 Oktober 2014].
George, R. 2004. Marketing South African tourism. Cape Town: Oxford University Press.
George, R. 2014. Marketing tourism in South Africa. 5th edition. Cape Town: Oxford.
Go Simply Social. 2014. Go Simply Social. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.gosimplysocial.com/ [Besoek: 1 November 2014].
Gold Reef City. 2014. Contact. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.goldreefcity.co.za/CONTACT/Pages/default.aspx [Besoek: 02 November 2014].
Google. 2014. Marketing. [Aanlyn] Beskikbaar by:
https://www.google.co.za/?gfe_rd=cr&ei=IZFUVPGsGoap8wfQjILwDw&gws_rd=ssl#q=mark
eting [Besoek: 1 November 2014].
Grand report. 2014. Ten types of wholesalers. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://groundreport.com/the-ten-types-of-wholesalers-understanding-their-functions-
strategies-and-the-role-they-play-in-t/ [Besoek: 8 Oktober 2014].
Hello Marketing. 2010. Marketing plan objectives. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.hellomarketing.biz/planning-strategy/marketing-plan-objectives.php [Besoek: 28
November 2014].
Independent Grocers Alliance. 2014. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.iga.com/about.aspx [Besoek: 12 Oktober 2014].
Info entrepreneurs. 2014. Review your business performance. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.infoentrepreneurs.org/en/guides/review-your-business-performance/. [Besoek: 8
November 2014].
Investopedia. 2014. Competitive advantage. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.investopedia.com/terms/c/competitive_advantage.asp. [Besoek: 15 November
2014].
Investopedia. 2014. Electronic commerce. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.investopedia.com/terms/e/ecommerce.asp [Besoek: 27 Oktober 2014].
Jooste, C.J., Strydom, J.W., Berndt, A. & Du Plessis, P.J. 2012. Applied Strategic Marketing. 4th edition. Cape Town: Pearson.
Kalahari. 2014. Kalahari. [Aanlyn] Beskikbaar by: www.kalahari.com/ [Besoek: 12 Oktober
2014].
Know this. 2014. Benefits of wholesalers. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.knowthis.com/wholesaling/benefits-of-wholesalers [Besoek: 1 Oktober 2014].
Bronne Bladsy 185
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Kotler, P. & Keller, K.l. 2012. Marketing Management. 14th edition. England: Pearson.
Lamb, C.W., Hair, J.F., McDaniel, C., Boshoff, C., Terblanche, N., Elliott, R. & Klopper, H.B.
2012. Marketing. 4th edition. Cape Town: Oxford University Press.
LekkeSlaap. 2014. Akkommodasie. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.lekkeslaap.co.za/akkommodasie/canal-quays-apartments [Besoek: 2 November
2014].
Levison, I. 2009. Product positioning case study southwest airlines is sitting pretty. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.directmarketingiq.com/article/a-product-positioning-case-study-southwest-airlines-is-sitting-pretty-112/2. [Besoek: 22 November 2014].
Markgraf, B 2014. How to evaluate marketing segments. [Aanlyn] Beskikbaar by:
https://smallbusiness.chron.com/evaluate-marketing-segments-61354.html. [Besoek: 17
November 2014].
McCabe, S. 2009. Marketing communications in tourism and hospitality. Oxford:
Elsevier.
McDonalds. 2014. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by: www.mcdonalds.co.za/aboutus
[Besoek: 12 Oktober 2014].
Meijer. 2014. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.meijer.com/ [Besoek: 12
Oktober 2014].
Nieuwenhuizen, C. 2011. Business management for entrepreneurs. 2nd edition. Cape
Town: Juta.
Nike Inc. 2014. About Nike. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://nikeinc.com/pages/about-nike-
inc [Besoek: 30 September 2014].
Pen Travel. 2014. Packages. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.pentravel.co.za/packages/lively-le-mauricia [Besoek: 2 November 2014].
Pilipina, C. 2014. Customer Analysis and PPC Campaign Management For Leading Dating Website. Januarie 2014. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://incredo.co/project/customer-analysis-ppc-campaign-management-leading-dating-
website/ [Besoek: 21 September 2014].
Preserve articles. 2009. What are the important functions performed by retailers. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.preservearticles.com/2012010319666/what-are-the-
important-functions-performed-by-retailers.html [Besoek: 8 Oktober 2014].
Bronne Bladsy 186
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Preserve articles. 2012. What are the indirect channels of distribution. [Aanlyn]
Beskikbaar by: http://www.preservearticles.com/2012022923847/what-are-the-indirect-
channels-of-distribution.html [Besoek: 2 Desember 2014].
Protea Hotels. 2013. Prokard Loyalty. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.proteahotels.com/Pages/ProkardLoyalty.aspx [Besoek: 2 November 2014].
Publish your articles. 2012. Distinguish between a wholesaler and retailer. [Aanlyn]
Beskikbaar by: http://www.publishyourarticles.net/knowledge-hub/business-
studies/distinguish-between-a-wholesaler-and-retailer.html [Besoek: 6 Oktober 2014].
Raslouw Life Centre. 2013. PQ outlet. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.raslouwlifestyle.co.za/pg-outlet/ [Besoek: 12 Oktober 2014].
Root, G.N. 2014. Examples of controls in a marketing plan. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://smallbusiness.chron.com/examples-controls-marketing-plan-11575.html [Besoek: 4
Desember 2014].
Rouse, M. 2007. What is e-business. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://searchcio.techtarget.com/definition/e-business [Besoek: 27 Oktober 2014].
Sevigny’s, A. 2014. Perceptual map. [Aanlyn] Beskikbaar by:
https://andresevigny.wordpress.com/perceptual-map/. [Besoek: 16 November 2014].
Sportsman’s Warehouse. 2014. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.sportsmanswarehouse.co.za/about-us.html [Besoek: 12 Oktober 2014].
Starak, Y. 2014. How much should you charge for advertising on your blog. [Aanlyn]
Beskikbaar by: http://www.entrepreneurs-journey.com/10201/how-much-should-you-charge-
for-advertising-on-your-blog/ [Besoek: 1 November 2014].
Strydom, J., Jooste, C. & Cant, M. 2000. Marketing Management. 4th edition. Cape Town.
Juta.
Swanepoel, J. & Bothma, C. 2013. Fundamentals of e-marketing. 2nd edition. Cape Town:
Juta.
Target. 2014. Target. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://m.target.com/ [Besoek: 12 Oktober
2014].
Taylor, T. 2014. What is online marketing research. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.wisegeek.com/what-is-online-marketing-research.htm# [Besoek: 2 November
2014].
The Body Shop. 2012. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.thebodyshop.co.za/help/view/about-us [Besoek: 12 Oktober 2014].
Bronne Bladsy 187
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
The economist. 2014. Economist. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.economist.com/newsletters# [Besoek: 1 November 2014].
The Hospitality Marketplace. 2012. Catering companies - Chipkins. [Aanlyn] Beskikbaar
by:
http://www.hospitalitymarketplace.co.za/category/food_solutions/catering_companies/chipkin
s_catering_supplies [Besoek: 30 September 2014].
The reseller network. 2014. Wholesalers. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.the-reseller-
network.com/content/83/wholesalers/ [Besoek: 30 September 2014].
The reseller network. 2014. Retailers. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://www.the-reseller-
network.com/content/87/retailers/ [Besoek: 30 September 2014].
The reseller network. 2014. The benefits of using a retailer. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.the-reseller-network.com/content/91/the-benefits-of-using-a-retailer/ [Besoek: 30
September 2014].
The reseller network. 2014. What makes a good retailer. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.the-reseller-network.com/content/90/what-makes-a-good-retailer/ [Besoek: 30
September 2014].
The reseller network. 2014. What makes a good wholesaler. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.the-reseller-network.com/content/86/what-makes-a-good-wholesaler/ [Besoek: 30
September 2014].
Trip advisor. 2014. United States: Virtual tour. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.tripadvisor.com/Travel-g191-c55689/United-States:Virtual.Tour.html [Besoek: 1
November 2014].
United Buying Services. 2014. About us. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.ubs4cars.com/about-us.html [Besoek: 12 Oktober 2014].
Van Dam, Y.K. & Apeldoorn, P.A.C. 1996. Sustainable marketing. Journal of
Macromarketing, 16 (2): 45.
Venter, J. 2014. Strategic Marketing: Theory and Application for Competitive advantage. 2nd edition. Cape Town: Oxford University Press.
Walmart. 2014. Our story. [Aanlyn] Beskikbaar by: http://corporate.walmart.com/our-story/
[Besoek: 12 Oktober 2014].
Waltons. 2014. Waltons. [Aanlyn] Beskikbaar by: https://www.waltons.co.za [Besoek: 12
Oktober 2014].
Bronne Bladsy 188
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
We Buy Cars. 2014. We Buy Cars. [Aanlyn] Beskikbaar by: ttp://www.webuycars.co.za/
[Besoek: 1 November 2014].
Webopedia. 2014. eBusiness. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://www.webopedia.com/TERM/E/eBusiness.html. [Besoek: 5 November 2014].
West, D., Ford, J. & Ibrahim, E. 2006. Strategic Marketing: Creating Competitive Advantage. New York: Oxford University Press.
Wholesaler importance. 2009. Wholesaler and retailers. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://business.gov.in/manage_business/wholesalers_retailers.php [Besoek: 6 Oktober
2014].
Wigmore, I. 2013. Wholesaler, March 2013. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://whatis.techtarget.com/definition/wholesaler [Besoek: 30 September 2014].
Wikipedia. 2014. Palms Casino Resort. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://en.m.wikipedia.org/wiki/Palms_Casino_Resort [Besoek: 24 September 2014].
Yaymicro. 2013. Competitor analysis chart. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://yaymicro.com/vector/competitor-analysis-chart/1225610 [Besoek: 21 September
2014].
YouTube. 2014. The speed camera lottery. [Aanlyn] Beskikbaar by:
http://youtu.be/iynzHWwJXaA [Besoek: 01 November 2014].
Bronne Bladsy 189
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
SELFEVALUERINGSRIGLYNE
Riglyne: Aktiwiteit 1
1. ʼn Bevoegdheid is ʼn eienskap of ʼn versameling van eienskappe waaroor die meeste
ondernemings in ʼn spesifieke sektor/ bedryf beskik. ʼn Kernbevoegdheid is ʼn
eienskap, of ʼn versameling van eienskappe, wat spesifiek is aan ʼn sekere
onderneming, wat verseker dat die verrigting van die onderneming bo die
algemene gemiddeld van die bedryf is.
2. Die bemarkingsmengsel bestaan uit prys, produk, promosie en plek.
3. Die drie kompeterende strategieë is koste-leierskap, differensiëring en
fokusstrategie.
4. ’n Mededingingsanalise bestaan uit vyf kragte.
Riglyne: Aktiwiteit 2
1. ʼn Groothandelaar is ʼn onderneming in die verspreidingskanaal wat op grootmaat
produkte by die vervaardigers aankoop teen ʼn goeie prys. Die groothandelaar
verkoop dan die produkte aan verskeie kleinhandelaars en ondernemings teen ʼn
verlaagde prys, maar maak nog steeds ʼn wins.
Kleinhandelaars is aan die einde van die verspreidingskanaal. Kleinhandelaars
herverkoop die produkte wat hulle by die groothandelaars aangekoop het teen ʼn
wins aan verbruikers, deur middel van ʼn winkel of aanlynverkope. Kleinhandelaars
is die grootste industrie wêreldwyd en verkoop enigiets van kos en klere tot
tegnologie en baie meer.
2. Kenmerke van ʼn goeie handelaar:
• ’n Goeie handelaar moet voldoen aan jou vereistes in terme van die prys en
kwaliteit van die produk.
• Die handelaar moet in staat wees om die volume van goedere/produkte wat
die onderneming benodig, te verskaf.
• Die handelaar moet die produkte op tyd kan verskaf.
• ’n Handelaar wat goeie diens verskaf, sal gewoonlik 'n goeie reputasie in
die bedryf hê.
• Die terme en voorwaardes, kredietfasiliteite (indien van toepassing) en plek
is die sleutelfaktore by die bepaling van 'n goeie groothandelaar.
• Wanneer 'n groothandelaar produkte vir die onderneming moet invoer,
Selfevalueringsriglyne Bladsy 190
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
maak seker dat dit die nodige reguleringsinligting voorsien vir die produkte
wat die onderneming wil verkoop.
• Dit is altyd raadsaam om navorsing te doen en die groothandelaar te kontak
om te verseker dat hulle die regte produkte vir ʼn onderneming kan lewer.
3. Die verkil tussen ʼn groot- en kleinhandelaar:
Groothandelaar Kleinhandelaar
Dit is die eerste skakel in die
verspreidingskanaal
Dit is die laaste skakel in die
verspreidingskanaal
Aankope word in groot hoeveelhede
gedoen
Aankope word in klein hoeveelhede
gedoen
Die meeste van die aankooptransaksies
word op ʼn kredietbasis gedoen
Die meeste van die aankooptransaksies
word op ʼn kontantbasis gedoen
Die kapitaal om die onderneming te begin
is baie hoog
Die kapitaal om die onderneming te begin
is nie so hoog nie
Fokus nie op die advertering van die
goedere nie, maar eerder op die verkope
aan kleinhandelaars
Fokus baie op die advertering van die
goedere
Dryf nie direkte handel met verbruikers nie Dryf direkte handel met die verbruiker
Gewoonlik gebaseer in groot stede en
dorpe
Gebaseer in groot stede en klein dorpe
Voorsien nie na-verkope diens nie Voorsien na-verkope diens aan die
verbruikers
4. Afslag-groothandelaar (discount wholesaler): Hierdie tipe groothandelaar verskaf
verskeie produkte teen afslagpryse. Die rede hiervoor is dat die produkte wat hulle
teen afslag verkoop dalk nie meer vervaardig word nie of dit kan items wees wat
teruggegee is.
Kontant-en-oordrag groothandelaar (cash-and-carry wholesaler): Hierdie tipe
groothandelaar verskaf geen krediet aan kleinhandelaars nie en die
kleinhandelaars moet kontant betaal vir die produkte wat aangekoop word. Die
groothandelaar verkoop beperkte produkte aan kleinhandelaars vir kontant.
5. Spesialiteitswinkel (specialty store): Hierdie tipe winkels spesialiseer in ʼn spesifieke
industrie of produkte. Dié tipe winkel het goeie kennis van die tipe produk wat hulle
verkoop. Dit verseker dat hulle die verbruiker se vrae korrek kan beantwoord en ʼn
Selfevalueringsriglyne Bladsy 191
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
goeie diens lewer. Hulle bied ook vir die verbruiker waarde vir geld deur ander
bykomstighede en soortgelyke produkte by een winkel te bied. Voorbeeld: The
Body Shop
Riglyne: Aktiwiteit 3
1. Ondernemings sal elk sy eie intranet-netwerk ontwikkel en implementeer binne die
onderneming. Slegs die onderneming se werkgewers en werknemers het toegang
tot die gebruik van die intranet. Die intranet dien as ʼn kommunikasiemiddel vir die
onderneming. Dit is waar die topbestuur van die onderneming sekere belangrike
aspekte en inligting met sy personeel kan deel.
2. Slegs ʼn aanlyn-onderneming: Hierdie is ’n onderneming wat glad nie ʼn perseel het
vanwaar dit besigheid doen nie en waar verbruikers nie fisies na die perseel kan
gaan om aankope te maak nie. Alle besigheid en transaksies van die onderneming
word aanlyn gedoen.
Perseel-en-aanlyn-onderneming: Hierdie is ’n onderneming wat reeds ʼn perseel het
vanwaar dit besigheid doen en waar verbruikers direkte aankope maak, maar
terselfdertyd het die onderneming ook ʼn aanlynwinkel, waar verbruikers inligting
kan verkry oor produkte en dienste, asook aanlynaankope kan doen.
3. Gerieflikheid
Groter keuses
4. Virale bemarking: Dis letterlik ʼn tipe word of mouth-bemarking wat ʼn aanlynplatform
gebruik in plaas van die gesproke woord. Verbruikers sal inligting soos interessante
video’s, prente en artikels onder mekaar deel deur middel van e-posse en sosiale
netwerke. Virale veldtogte kan geborg word deur ʼn handelsmerk wat verbruikers
bewus wil maak van ʼn produk of diens.
Geaffilieerde bemarking: Dis waar die gasheer (host) van ʼn webtuiste ʼn
ooreenkoms met ʼn ander onderneming het om sy webtuiste se skakel ook op die
gasheer se webtuiste te plaas. Dit veroorsaak dat wanneer ’n verbruiker die
gasheer se webtuiste besoek, hy die ander onderneming se skakel sal sien en
daarop kan kliek sodat dit die verbruiker direk na daardie onderneming se
webtuiste toe neem.
5. Identifiseer verbruikers
Leer verbruikers ken, weet wat hul behoeftes is
Bly in kontak met verbruikers
Voldoen aan die verbruikers se behoeftes
Maak seker die onderneming kom al sy beloftes aan die verbruiker na.
Selfevalueringsriglyne Bladsy 192
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
Riglyne: Aktiwiteit 4
1. As dit nie bewus is van hoe goed die onderneming presteer nie.
Dis nie seker of daar van alle markgeleenthede gebruik gemaak word nie.
Die besigheidsplan is nie meer van toepassing nie, of nie op datum nie.
Die onderneming beweeg in ʼn ander rigting as wat eintlik beplan is.
Dit kan nie meer bybly met markaanvraag nie.
2. Bedryfskapitaal verwys na die kapitaal wat ʼn onderneming benodig vir die dag-tot-
dag-aktiwiteite van die onderneming.
3. Is die teikenmark bereikbaar? Verwys na of die marksegment wat deur die
bemarkingsnavorsingsagent of bemarkingsdepartement geïdentifiseer is, regtig
bestaan. Vir ʼn marksegment om bereikbaar te wees, moet die totale mark verdeel
word in kleiner segmente van persone met dieselfde karaktereienskappe.
Die teikenmark moet uit beide demografiese en gedragsmarksegmente bestaan.
Die teikenmark moet vir verbruikers bereikbaar wees deur hulle te laat voel of die
onderneming se produk of diens spesiaal vir hulle gemaak is.
Is die teikenmark meetbaar? Verwys na of dit moontlik is om data te versamel oor
hierdie marksegment deur gebruik te maak van marknavorsing en databasisse. Dit
is belangrik vir ʼn onderneming om navorsing oor sy teikenmark te doen, om te
bepaal of die teikenmark wel lewensvatbaar is.
Is die teikenmark groot genoeg? Verwys nie net na hoe groot die onderneming se
teikenmark is nie, maar dit verwys ook na die langlewendheid en
lewensvatbaarheid van die marksegment. ʼn Onderneming moet bepaal of sy
teikenmark wel groot genoeg gaan wees om verkope en ʼn wins te verseker.
Is die teikenmark verdedigend? Verwys na of die marksegment toepaslik vir die
onderneming en in lyn met die onderneming se strategiese doelwitte is. Dit is
belangrik dat die onderneming ʼn mark teiken wat gaan verseker dat die
onderneming die regte produkte of dienste in die regte teikenmark posisioneer. Dit
sal die sukses van die onderneming bepaal, want dit help nie vir ʼn onderneming om
sy produkte of dienste in ʼn mark te posisioneer wat nie daarin belangstel nie.
Is die teikenmark volhoubaar? Fokus op die potensiaal van die teikenmark om
winste te lewer oor ʼn spesifieke tydperk. Hoe meer volhoubaar ʼn onderneming se
Selfevalueringsriglyne Bladsy 193
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
teikenmark is, hoe langer is dit verseker van verkope en winste.
4. Stap 3: Bepaal verbruikers se persepsie: Die volgende stap vir ʼn onderneming om
sy produk of diens te posisioneer, is om te bepaal wat verbruikers se persepsie van
die produk of diens is. ʼn Onderneming kan hierdie inligting verkry deur navorsing te
doen en data te versamel van ʼn aantal verbruikers in die teikenmark.
Die beste manier vir ʼn onderneming om data te verkry is om vraelyste aan
verbruikers uit te deel met die nodige vrae oor hoe die verbruiker die produk of
diens ervaar. Die data word dan geanaliseer. Die bevindings sal die onderneming
help om te identifiseer waar daar ʼn gaping in die mark is vir nuwe produkte en
dienste of waar die onderneming kan verbeter rakende sy produkte en dienste.
Stap 4: Analiseer die intensiteit van die handelsmerk se huidige posisie:
Produkte of dienste kan nie in die gedagtes van verbruikers geposisioneer word as
hulle nog nie bewus is van die produk of diens nie. Dit is daarom belangrik vir ʼn
onderneming om verbruikers eers bewus te maak van sy produk of diens.
Wanneer ʼn verbruiker wel bewus is van ʼn onderneming se produk of diens, is dit
belangrik vir die onderneming om te identifiseer waar op die verbruiker se keuselys
die produk of diens geleë is. Dit is belangrik dat ʼn onderneming se produkte of
dienste binne die eerste drie keuses op ʼn verbruiker se lys is. As die produk of
diens nie een van die verbruiker se eerste drie keuses is nie, moet ʼn onderneming
ʼn baie sterk verhouding tussen die handelsmerk en differensiële veranderlikes
skep.
5. Aansoekposisionering: ʼn Onderneming kan sy produkte of dienste posisioneer in
terme van hoe die produk of diens gebruik kan word.
Gebruiksposisionering: ʼn Onderneming kan sy produkte of dienste so posisioneer
om die tipe verbruiker wat die produk of diens sal koop, in gedagte te hou.
6. ʼn Kompeterende voordeel kan gedefinieer word as ʼn voordeel wat ʼn onderneming
het oor sy mededingers.
7. Menslike hulpbronbestuur: Verwys na die opleiding en die bestuur van ʼn
onderneming se personeel. Dit is belangrik dat alle ondernemings se personeel
baie goed opgelei moet wees in die industrie waarin hulle werk. Daar is niks wat ʼn
verbruiker so frustreer as om hulp te vra by ʼn onderneming se personeel en hulle
kan hom of haar nie help nie.
Tegnologie: Tegnologie help ʼn onderneming om sy dienste te monitor en te
verbeter. Tegnologie verander gedurig en dit is belangrik dat ʼn onderneming
Selfevalueringsriglyne Bladsy 194
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
voortdurend aanpas by nuwe tegnologie. Dit sal verseker dat ʼn onderneming kan
kompeteer met ander mededingers in die industrie. Tegnologie is nie net daar om
dienste van ʼn onderneming te monitor en te verbeter nie, maar ook om te voldoen
aan verbruikers se behoeftes en om dienste vir hulle te vergemaklik.
Riglyne: Aktiwiteit 5
1. Die taktiese bemarkingsplan word gewoonlik elke jaar uitgevoer. Dit is waar ʼn
onderneming sal kyk na sy dag-tot-dag-bemarkingsaktiwiteite.
2. Die onderneming sal in staat wees om veranderinge in die omgewing te bepaal en
hoe om daarop te reageer.
Dit bied ʼn beter begrip van die posisie van die onderneming in die mark in
vergelyking met mededingers.
ʼn Beter idee van die onderneming se doelwitte en hoe om dit te bereik word gegee.
Daar word bepaal waar bronne verkry gaan word om die bemarkingsplan te
implementeer.
Dit hou werknemers ingelig oor wat van hulle verwag word.
3. Kernproduk: Die kernproduk wat verbruikers koop is ontasbaar. Dit is die voordele
en die basiese elemente wat verbruikers sal ontvang wanneer hulle ʼn produk
aankoop. Byvoorbeeld, wanneer verbruikers vakansieverblyf bespreek by ’n hotel is
die voordele wat hulle ontvang ontspanning en rus.
Verwagte produk: Die verwagte produk bestaan uit beide tasbare en ontasbare
elemente. Dit is wat die verbruikers verwag wanneer hulle ʼn produk aankoop.
Byvoorbeeld, wanneer vakansieverblyf by ʼn hotel bespreek word, verwag die
verbruiker dat dit skoon en netjies sal wees, asook ʼn televisie en beddegoed sal
insluit.
Toegevoegde produk: Die toegevoegde produk kan beide tasbaar en ontasbaar
wees. Dit is daardie element wat ʼn onderneming ekstra bied wanneer verbruikers ʼn
produk koop. Dit is daardie element van die produk wat verbruikers nie verwag om
te ontvang nie. Byvoorbeeld, wanneer ’n verbruiker vakansieverblyf in ’n hotel
bespreek en die verbruikers ontvang ʼn gratis spa-koopbewys.
4. Koste-plus prys: Hierdie is die eenvoudigste manier vir ondernemings om pryse te
bereken. Die onderneming sal bepaal hoeveel dit kos om die produk te produseer
of te bied. Byvoorbeeld, die salarisse van personeel om by die hotel te werk en die
Selfevalueringsriglyne Bladsy 195
MKT307 Bemarkingsbeplanning en -strategie
diens te bied aan gaste. Die onderneming sal die koste bereken en ʼn sekere
persentasie byvoeg om die koste te dek en ʼn wins te maak. Byvoorbeeld, ʼn R20.00
bottel wyn word verkoop vir R50.00. Die onderneming kan dus sy koste dek vir die
produk en nog steeds ʼn wins maak.
Aanvraagprys: Dié benadering word gebruik deur ondernemings wanneer die
produk wat hulle bied in groot aanvraag is. Die onderneming sal dus sy pryse per
produk verhoog, hoe groter die aanvraag van die produk is. Byvoorbeeld,
gedurende die Aardklop Kunstefees is die akkommodasie in Potchefstroom baie
duur omdat daar so ʼn groot aanvraag vir verblyf gedurende daardie tydperk is.
5. Geen kontak: die onderneming wat die produkte vervaardig het geen kontak met
die verbruiker nie.
Hoë koste: vir ʼn onderneming wat die produk vervaardig is dit baie duur om gebruik
te maak van ʼn tussenganger om die produkte aan verbruikers te verskaf.
Minder beheer: die onderneming wat die produkte vervaardig het minder beheer
oor die produk sodra dit versprei word deur ʼn tussenganger. Byvoorbeeld, die
onderneming het geen beheer oor hoe die tussenganger die produk gaan bemark
nie.
6. Swak herkenning om te verander.
Swak vermoë om te verander.
Voordele nie in lyn met onderneming se behoeftes nie.
Eksterne skokke.
Selfevalueringsriglyne Bladsy 196
www.akademia.ac.za
c Kopiereg 2015
Onder redaksie van: Paul JN Steyn, BA (PU vir CHO), THOC (POK), DEd (Unisa)Skrywer: Tanya Smit
Onderwysontwerp, bladuitleg en taalversorging: Dr. Daleen van Niekerk
’n Publikasie van Akademia.
Alle regte voorbehou.
Adres: H.v. D.F. Malanrylaan & Eendrachtstraat, Kloofsig, PretoriaPosadres: Posbus 11760, Centurion, 0046
Tel: 0861 222 888E-pos: diens@akademia.ac.za
Webtuiste: www.akademia.ac.za
Geen gedeelte van hierdie boek mag sonder die skriftelike toestemming van die uitgewers gereproduseer of in enige vorm of deur enige middel weergegee word
nie, hetsy elektronies of deur fotokopiëring, plaat- of bandopnames, vermikrofilming of enige ander stelsel van inligtingsbewaring nie. Enige ongemagtigde weergawe van hierdie werk sal as ’n skending van kopiereg beskou word en die dader sal
aanspreeklik gehou word onder siviele asook strafreg.
top related