beroepsbeeld gezondheidszorg technologie
Post on 29-Mar-2016
227 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
1
Voorwoord
1. Het beroep De beroepsrollen
De beroepseisen
De opleiding: technisch, creatief en communicatief
Ioannis Manousioudakis: “Je moet de taal van zowel technici als medici kunnen spreken” Michel Doeleman: “De gezondheidszorgtechnoloog maakt de vertaalslag naar de gebruiker”
2. De arbeidsmarkt Specialistische know-how
Stijgende zorgvraag
Werkterrein
Hbo-niveau
Titel
Anne-Marieke Wieman: “Technologische verbeteringen voor gecombineerd infuussysteem” Ruth Williams: “Een persoonlijke alarmeringsmodule op een scootmobiel”
3. De functies Applicatiespecialist
Medisch Technoloog
Medisch Technicus
4. Nieuws over technologie in de zorg
Informatie Hogeschool Rotterdam
Informatie Engineering
3
4
5
5
6
6
7
9
10
10
11
12
12
12
13
15
15
18
20
22
24
24
3
Voorwoord
Vier jaar geleden startte de Hogeschool Rotterdam met de opleiding
Gezondheidszorg Technologie. Dit gebeurde in een tijd dat de vraag naar
gezondheidszorgtechnologen in zorg en medische industrie zich langza-
merhand scherper begon af te tekenen.
Inmiddels is duidelijk dat techniek en zorg onlosmakelijk met elkaar ver-
bonden zijn. Ontwikkelingen in de ICT bieden vele mogelijkheden. Daar-
naast vraagt de overheid aan zorginstellingen om met minder middelen
meer patiënten te helpen.
Dit boekje wil een hulpmiddel zijn om duidelijk te krijgen wat gezondheids-
zorgtechnologen moeten weten en kunnen om daadwerkelijk de verbin-
ding te zijn tussen de zorg en de techniek in die zorg. Ook biedt het zicht
op de eisen die het werkveld aan deze mensen stelt.
Hogeschool Rotterdam kiest ervoor de gezondheidszorgtechnoloog van
morgen nu reeds breed op te leiden. De eerste lichting enthousiaste stu-
denten staat inmiddels klaar om een eerste stap te zetten op de arbeids-
markt van Gezondheidszorg Technologie.
Ed van Sprundel
Directeur Opleidingen Engineering
Hogeschool Rotterdam
Mei 2007
2
5
Door de ontwikkelingen in de ICT en door de toenemende
vraag aan de zorg om met minder middelen meer patiënten
te helpen, maakt de gezondheidszorgtechnologie een snelle
ontwikkeling door. Denk maar aan de nieuwe web-based op-
lossingen in de thuiszorg, telemedicine, elektronisch patiën-
tendossier, domotica (woonhuisautomatisering) en andere
medische hulpmiddelen.
Gezondheidszorgtechnologen werken in ziekenhuizen, instel-
lingen voor ouderenzorg, revalidatiecentra en thuiszorginstel-
lingen. Ook zijn er banen in het bedrijfsleven, in de medische
industrie en bij leveranciers van o.a. ICT-diensten in de zorg.
Andere benamingen voor het beroep: GZT’er, zorgingenieur,
medisch technoloog, ziekenhuistechnoloog, ziekenhuisinstru-
mentatietechnicus, klinisch-fysisch medewerker, applicatiebe-
heerder, productspecialist.
BeroepsrollenGezondheidszorgtechnologen oefenen verschillende rollen uit.
Soms gebeurt dat naast elkaar binnen één functie, soms ligt
het accent op een van de rollen:
¬ participant in het zorgaanbod: omdat de GZT’er ervoor
zorgt dat bijvoorbeeld diagnostisch medisch onderzoek of
de behandeling zelf effi ciënt, doelgericht en veilig verloopt;
¬ instructeur: omdat de GZT’er medische professionals of
patiënten zelf instructies geeft over het gebruik van de
medische apparatuur;
¬ projectleider: omdat de GZT’er projecten kan leiden die
met de aanschaf of innovatie van medische apparatuur te
maken hebben;
¬ adviseur: omdat de GZT’er adviezen kan geven aan zorg-
aanbieders over nieuwe of alternatieve producten;
¬ productspecialist: omdat de GZT’er een inhoudsdeskundige
is die de vraag van de gebruiker het beste kan verwoorden
naar leveranciers of ontwerpers van producten/ diensten;
¬ beheerder: omdat de GZT’er in staat is de technische infra-
structuur van een zorginstelling te beheren;
¬ inrichter: omdat de GZT’er in de technische infrastructuur
van bijvoorbeeld een verpleeginstelling nieuwe technieken
kan introduceren en implementeren.
BeroepseisenGezondheidszorgtechnologen zijn deskundig op het gebied
van medische technologie. Ze hebben kennis van de gezond-
heidszorg: van patiëntgroepen, van diagnose- en behandelme-
1.Het beroep
GEZONDHEIDSZORGTECHNOLOGIE LIGT ALS VAKGEBIED OP HET SNIJVLAK VAN
GEZONDHEIDSZORG EN TECHNIEK. GEZONDHEIDSZORGTECHNOLOGEN BEHEREN EN
INNOVEREN MEDISCHE APPARATUUR. ZE ZIJN DE INTERMEDIAIRS, DE BRUGGENBOU-
WERS, TUSSEN ZORGVERLENERS EN TECHNICI: ZE SPREKEN DE TAAL VAN ARTSEN
EN VERPLEEGKUNDIGEN, EN ZE BESCHIKKEN OVER EEN BREDE KENNIS VAN DE TECH-
NIEK. HIERDOOR VORMEN ZIJ EEN BELANGRIJKE VERBINDING TUSSEN DE BELANGEN
VAN DE PATIËNT, HET MEDISCH PERSONEEL, DE INSTELLING, DE FABRIKANT EN DE
OVERHEID ALS WETGEVER.
4
6 7
thodes, van zorgprocessen en van de organisatie van de zorg.
Ze richten zich op de toepassingen van techniek in de
dagelijkse praktijk van de zorg, en leggen daardoor de link
tussen techniek en gezondheidszorg. Gezondheidszorgtech-
nologen kunnen dan ook medische apparaten beoordelen op
werkwijze (toepassing), gebruiksgemak, storingen, veilig-
heid en implementatieproblematiek. Dankzij deze technische
kennis zijn ze in staat de grote hoeveelheid techniek die in
de (gezondheids)zorg wordt gebruikt, te ondersteunen en
begeleiden.
Door hun rol als intermediair, instructeur en bijvoorbeeld ad-
viseur is het noodzakelijk dat ze over goede communicatieve
vaardigheden beschikken. Daardoor zijn ze in staat gebruikers
van nieuwe apparatuur in zorginstellingen te leren hoe deze
apparatuur te gebruiken.
Gezondheidszorgtechnologen spreken de taal van de tech-
nicus en van de zorgverlener. Dat betekent dat ze op hbo-ni-
veau kunnen communiceren met de industrie die het appa-
raat levert, met zorgleveranciers (in de breedste zin van het
woord) en met zorggebruikers die het apparaat nodig hebben.
Technisch, creatief en communicatiefGezondheidszorg Technologie (GZT) is een praktische HBO-
opleiding die zich op de techniek richt, op de mensen achter
de techniek, en de gezondheidszorg. Het is een gezonde mix
van techniek, informatica en gezondheidszorg waar ook een
flink portie creativiteit en communicatieve vaardigheden bij
komen kijken.
Je leert oplossingen bedenken voor technische problemen
die het werken in de zorg belemmeren. Een goed computersy-
steem voor huisartsen bijvoorbeeld. Of apparaten waardoor
de tandarts makkelijker bij je achterste kiezen komt en jij als
patiënt er minder last van hebt. Je leert wat erbij komt kijken
als een nieuwe OK-ruimte voor een ziekenhuis moet inrichten.
Dit zijn maar enkele voorbeelden waarmee jij je straks gaat
bezighouden.
Brein en handen“Spannend om een studie te doen die nog niet zo lang be-
staat. Gezondheidszorg Technologie. Een pionierstudie die
helemaal nieuw voor me was. Van gezondheidszorgtechnolo-
gen had ik ook nog nooit gehoord. Dat kan natuurlijk kloppen,
want het beroep is nog sterk in ontwikkeling.”
Het aardige van GZT is volgens Ioannis dat je er niet alleen je
brein moet gebruiken maar ook je handen. “Natuurlijk krijgen
we theorie, behoorlijk pittig zelfs, maar in het Technopark van
de opleiding leer ik bijvoorbeeld ook lassen. Bovendien gaat
het steeds om de praktische toepassing van de techniek in
de zorg. Je weet waar de theorie voor dient. Die combinatie
maakt het juist zo’n aardige studie.”
Strak in het pak“Ik wil natuurlijk na mijn afstuderen een goeie baan hebben
en goed verdienen”, bekent Ioannis. “Met geld kan je in de
samenleving veel bereiken. Vandaar. Het is mijn ideaal om
strak in het pak naar een ziekenhuis in, zeg, Tokio te vliegen
en daar namens een leverancier van medische apparaten een
presentatie geven.”
Als gids bij de Koninklijke Porceleyne Fles in Delft weet hij
hoe leuk maar ook hoe lastig het soms is om presentaties te
geven. Van de rondleiding bij Philips Medical Systems was
Ioannis dan ook erg onder de indruk. Hij realiseerde zich
hoezeer gezondheidszorgtechnologen de taal moeten spre-
ken van technici, artsen, verpleegkundigen en bijvoorbeeld
laboranten.
“Jij staat daar namens het bedrijf. Nee, sterker nog, je bént
voor je toehoorders het bedrijf. Het is een hele kunst om
verstand te hebben van de techniek achter de apparaten, én
van de vragen waar klanten en gebruikers mee zitten. Daar
moet ik nog ver voor klimmen, maar ik hoop dit ideaal wel te
bereiken.”
Na de middelbare school in Athene verhuisde hij naar de stad waar zijn moeder vandaan komt: Delft. Om
er te gaan studeren. Daar ontdekte Ioannis Manousi-oudakis (“Zeg maar Io”) dat hij in de techniek wilde
werken maar niet louter en alleen binnen een technische werkomgeving. Hij koos daarom voor Gezondheidszorg
Technologie.
“Je moet de taal van zowel
technici als medici kunnen
spreken”
student Ioannis Manousioudakis
Michel Doeleman heeft op het Stanislas College in Delft de havo gedaan. Aanvankelijk viel de keuze voor een vervolgstudie op Informatica, maar hij vond het dagelijkse werk van een informaticus te ver af staan
van de gebruiker. Bij Gezondheidszorg Technologie is de combinatie mens en techniek duidelijker zichtbaar.
“De gezond-heidszorg-technoloog
maakt de ver-taalslag naar de gebruiker”
student Michel Doeleman
8
ICTGelukkig liggen beide studies in het verlengde van elkaar en
was de overstap binnen de Hogeschool Rotterdam snel ge-
maakt. Zoiets kost wel extra tijd. Daar tegenover staat echter
dat je als ex-informaticastudent veel know-how meebrengt op
het gebied van ICT. Daar heb je als gezondheidszorgtechno-
loog veel profijt van, klinkt het opgewekt.
Het zijn vooral de projecten die Gezondheidszorg Technologie
tot een praktische studie maken, vooral omdat er doorgaans
altijd echte opdrachtgevers bij betrokken zijn. In groepen
van ongeveer acht studenten werken studenten zelfstandig
aan een opdracht. Eén docent begeleidt de groep als tutor
maar voor inhoudelijke informatie moeten de studenten zelf
op zoek naar experts. Dat kunnen andere docenten zijn, maar
ook leveranciers of deskundigen bij de opdrachtgever.
ProjectenDe hoorcolleges staan in het teken van het project waar je
mee bezig bent. Zeker in het begin begrijp je nog niet veel
van alle specificaties over een medisch apparaat die de
leveranciers toesturen. Allerlei natuurkundige en technische
principes liggen eraan ten grondslag. “Het voordeel is dat
je die theorieën snel snapt”, zegt Michel, “juist omdat je er
intensief mee bezig bent.”
Ook krijg je college over hoe de gezondheidszorg in elkaar
steekt. Bijvoorbeeld over wie wat in de thuiszorg betaalt.
Of over specifieke medische zorg. Michel: “Toen we aan het
eerstejaarproject infuuspompjes werkten, moesten we ons
2. De arbeids-markt
ER IS GEEN TOEKOMST ZONDER TECHNIEK. ZEKER IN DE GEZONDHEIDSZORG. DE
ZORGVRAAG NEEMT DE KOMENDE JAREN STERK TOE ALS GEVOLG VAN VERGRIJ-
ZING, MEER CHRONISCH ZIEKEN EN TOENEMENDE WELVAART. MEER WERK, ANDER
WERK. DE PATIËNT EIST KWALITEIT. WIL STEEDS VAKER THUIS VERZORGD WORDEN.
DIT VRAAGT OM ZORGTECHNOLOGISCHE OPLOSSINGEN. EN DUS OM PROFESSIONALS
MET KENNIS EN VAARDIGHEDEN OP HET GEBIED VAN TECHNOLOGIE EN ZORG.
verdiepen in de palliatieve zorg. Dat is de zorg voor patiënten
die binnen afzienbare tijd dood zullen gaan. Die patiënten
hebben veel pijn. En dus krijg je college over pijnbestrijding.”
InfuusOmdat ook chronisch zieken dikwijls pijnbestrijdingsmiddelen
krijgen toegediend via een infuus, kwam er ook een gastspre-
ker uit de thuiszorg. “Chronisch zieke patiënten hebben een
ander type zorg nodig dan patiënten die op sterven liggen”,
legt Michel uit. “Daarom worden er andere eisen gesteld aan
het infuus.”
Er zijn veel typen infuuspompjes op de markt, zo merkte de
projectgroep van Michel. Bij het ene type wordt de medicatie
snel in het bloed opgenomen en bij het ander is de doorloop-
snelheid weer een stuk langzamer. “Naar al die verschillende
varianten hebben we uitgebreid onderzoek gedaan. Dat is
typerend voor de gezondheidszorgtechnoloog. Die is in staat
zich in de technische kant te verdiepen en de vertaalslag te
maken naar de gebruiker.”
9
10 11
In ziekenhuizen, in de thuiszorg of bijvoorbeeld in de oude-
renzorg: overal wordt gebruik gemaakt van ICT-toepassingen.
Denk maar aan geavanceerde instrumenten om diagnoses te
stellen. Of aan de digitale patiëntendossiers die voor huisarts,
fysiotherapeut, apotheek en ook de patiënt zelf toegankelijk
moeten zijn. Of neem de zelfzorgapparaten die ziekenhuispa-
tiënten in staat moeten stellen eerder naar huis te gaan.
Specialistische know-howDergelijke toepassingen moeten worden aangeschaft. Of ze
moeten worden gebouwd. Er zijn trainingen nodig om de
gebruikers ermee te leren omgaan. Er is onderhoud nodig.
Er moet misschien iets worden veranderd, misschien een
klein onderdeeltje, maar hoe.
Specialisten en verpleegkundigen hebben te weinig know-
how in huis om met leveranciers of onderhoudstechnici te
overleggen. Ze spreken elkaars taal niet, ze weten te weinig
af van elkaars werkzaamheden. Hoe groter het gat tussen
zorg en techniek, des te groter wordt de vraag naar technisch
geschoolde medewerkers in de gezondheidszorg. Zorgingeni-
eurs zijn bij uitstek geschikt om te werken op het snijvlak van
zorg en techniek.
Stijgende zorgvraagHoe de arbeidsmarkt zich zal gaan ontwikkelen is moeilijk te
voorspellen. Maar vast staat dat het zorggebruik de komende
jaren met zo’n 30 procent zal toenemen. Dat kan alleen
worden opgevangen door effectiever en produktiever te gaan
WerkterreinAls gezondheidszorgtechnoloog kun je aan de slag bij com-
merciële bedrijven, zorgverzekeraars en instellingen in de
gezondheidszorg. Je kunt als gezondheidszorgtechnoloog
een baan zoeken als:
¬ medisch technoloog in een ziekenhuis of bijvoorbeeld een
verzorgingshuis;
¬ als klinisch-fysisch medewerker;
¬ als applicatiebeheerder in een zorginstelling of in de
medische industrie;
¬ als productspecialist in de medische industrie;
¬ als deskundige bij een maatschappelijke instelling of in het
bedrijfsleven (bijvoorbeeld op het gebied van domotica,
E-health of thuiszorgtechnologie);
¬ als medewerker bij de inspectie voor de volksgezondheid;
¬ als zelfstandig ondernemer.
Hbo-niveauJe functie is op hbo-niveau. Dat betekent dat je meestal
werkt in multidisciplinaire teams, waarin de betrokkenen zich
vanuit hun eigen invalshoek bezighouden met een bepaald
werkterrein. De zorg voor de techniek is toevertrouwd aan
de gezondheidszorgtechnoloog maar wel zul je je werkzaam-
heden sterk moeten afstemmen op de behoeften van andere
disciplines in de zorg.
Je bent gesprekspartner voor specialisten, verpleegkundigen
en andere hoogopgeleide professionals. En je bent gespreks-
DomoticaDomotica is een verzamelbegrip voor allerlei innova-
tieve technische toepassingen om woningen zo in te
richten dat ouderen en gehandicapten langer thuis
kunnen blijven wonen. Ook verpleeg- en verzorgings-
huizen worden toegerust met ondersteunende tech-
niek, waardoor de cliënten/patiënten zich meer en
veiliger kunnen bewegen. Ook de individuele woningen
(of groepswoningen) voor ouderen en gehandicapten
worden hiermee uitgerust. Experimenten met web-
cams en internetverbindingen voegen een nieuwe
dimensie toe aan de zorg: zorg op afstand. Bewoners
communiceren thuis rechtstreeks met zorgverleners
in een callcenter via een beeldverbinding. Cliënten
bepalen zelf wanneer zij contact opnemen, maar ze
kunnen ook met de zorgverleners de afspraak maken
dat zij op bepaalde tijden de camera inschakelen.
Zo krijgen zorgverleners ook een indruk van de situ-
atie waarin de cliënt zich thuis bevindt en kunnen ze
beoordelen of een extra huisbezoek noodzakelijk is.
De ruimere toepassing van domotica vergroot de
mogelijkheden voor individuele dienstverlening op het
gebied van veiligheid in huis, extra bewegingsruimte,
oproepbare zorg, communicatie en netwerkvorming.
Dankzij domotica wordt de zelfredzaamheid van de
patiënt/cliënt bevorderd en diens kwaliteit van leven
verbeterd. Domotica ondersteunt de zorg, geeft zorg-
verleners meer oren en ogen, en maken extra begelei-
ding en ondersteuning mogelijk.
Daarnaast speelt er een kostenaspect mee, aange-
zien domotica tot op zekere hoogte kan leiden tot
besparingen op de personeelskosten. Voor ontwerp,
aanschaf en implementatie van domotica doen
echter ook nieuwe disciplines hun intrede. Verpleeg-
en verzorgingshuizen dienen elektrotechnische,
installatietechnische en organisatorische expertise in
huis te hebben om enerzijds met de zorgverleners te
overleggen en anderzijds als sparring-partner op te
treden voor leverancier, installateur en een externe
domotica-adviseur.
werken. Hierbij speelt inzet van technologie een belangrijke
rol.
Er is uitgerekend dat de verdergaande technologisering leidt
tot een verdubbeling van de behoefte aan gezondheidszorg-
technologen. Er ligt zelfs een scenario dat de vraag in 2020
verzesvoudigd is, onder andere door strengere kwaliteits- en
veiligheidseisen. Wat verpleegkundigen nu misschien nog
voor hun rekening kunnen nemen, ligt straks op het bordje
van de gezondheidszorgtechnoloog.
12 13
partner voor technici en informatici. In je werk zul je vaak
voor praktijkproblemen komen te staan die om nieuwe oplos-
singen vragen.
Er wordt dan ook een beroep gedaan op je innovatievermo-
gen. Projectmatig werken om deze oplossingen gerealiseerd
te krijgen, is je niet vreemd. Je kunt ook leiding geven aan
zo’n projectteam dat zich hiermee bezighoudt.
TitelEen afgeronde bacheloropleiding Gezondheidszorg Techno-
logie van de Hogeschool Rotterdam geeft recht op de titel
ingenieur. Voor je naam mag je de (wettelijk beschermde) titel
ing. voeren.
In plaats hiervan mag je ook de internationaal erkende titel
Bachelor of Applied Science (B AS) voeren achter je naam.
Deze titels worden officieel erkend, in Nederland en ver
daarbuiten. Belangrijk is ook, dat het bedrijfsleven de ing. een
hoge waardering geeft.
FoutenboomEerst heeft ze zich verdiept in de literatuur over multi-infusie.
Ook heeft ze in andere ziekenhuizen onderzocht welke fouten
ermee gemaakt kunnen worden en welke oplossingen zij heb-
ben bedacht. “Met deze achtergrondkennis heb ik voor het
LUMC een vragenlijst opgesteld om de situatie daar in kaart
te brengen. Ik wilde van de gebruikers zelf horen waar de
problemen lagen.”
Haar onderzoek leverde een hele foutenboom aan onregel-
matigheden op die voor de IC-verpleegkundigen zeer herken-
baar waren. Zo hebben infuuspompen geen alarm die hen
waarschuwt wanneer ze een druppeltje gemorst hebben.
“Terwijl dat essentieel is, want het morsen veroorzaakt onder-
druk en dat heeft weer gevolgen voor de infuussnelheid.
Ook het op hoogte verstellen van de pompen kan de snelheid
beïnvloeden.”
Er zijn allerlei oplossingen naar voren gekomen. Of ze al zijn
doorgevoerd, weet Anne-Mariek niet. “Het wijzigen van proto-
collen en procedures heeft altijd tijd nodig. Net als technolo-
gische verbeteringen. Daar kan ik niet op wachten, want mijn
stage zit erop.”
In ziekenhuizen blijkt het aanbrengen van meerdere infuuspompen op één lijn lang niet altijd vlekkeloos te gebeuren. Omdat multi-infusie vooral bij ernstig zieke patiënten op de intensive care wordt toegepast, moeten de infusen goed op elkaar aansluiten. De snelheid van
het ene infuus bijvoorbeeld mag niet veranderen als een ander infuus wordt vervangen.
Voor haar stageopdracht in het Leids Universitair Medisch Centrum heeft Anne-Marieke Wieman een
foutenanalyse gemaakt voor multi-infusie. “Ik had al een project over infuuspompen achter de rug, waardoor ik enigszins bekend was met de techniek van zo’n pomp. Maar constructies waarbij een paar pompen tegelijk op
één lijn een patiënt infunderen, kende ik nog niet.”
“Technologische verbeteringen voor gecombi-neerd infuus-
systeem”
Student Anne-Marieke Wieman
“Een persoon-lijke alarme-ringsmodule op een scoot-
mobiel”
De firma Beenhakker Revacore is gespecialiseerd in mobiliteitshulpmiddelen. Van rollators en elektrische
rolstoelen tot scootmobiels. Bij problemen kunnen gebruikers de hulp in roepen van de helpdesk. Reva-
core heeft nu ook een persoonlijke alarmeringsmodule ontwikkeld. In geval van nood kan de gebruiker door
middel van GPS onmiddellijk getraceerd worden. En bij elektrische problemen kan de helpdesk het elektrische
vervoermiddel zelfs op afstand resetten. Voordat de firma deze alarmeringsmodule op de markt brengt, wil ze weten wat de rol van de helpdesk precies zal zijn. En ook of deze alarmknop wel tegemoet komt aan de behoeften van de gebruiker. Met die twee vragen heeft Ruth Wilmans zich met een paar andere tweede-jaars studenten Gezondheidszorg Technologie bezigge-
houden.
Student Ruth Williams
14 15
3. De functies
Applicatiespecialist
Het teamIn de industrie gaat het om de mensen àchter de producten.
Hun enthousiasme en hun verantwoordelijkheidsgevoel is van
onschatbare waarde. Philips Medical Systems stelt daarom
hoge eisen aan de medewerkers van het ‘call & dispatch cen-
ter’. Daar komen uit heel de Benelux telefoontjes binnen van
gebruikers: van medici, maar ook technici. De vragen en het
kennisniveau is heel divers.
De afdeling bestaat uit ongeveer vijftien medewerkers. Vooral
aan het begin van de dag kan het hectisch zijn omdat dan de
meeste meldingen binnenkomen. Snel handelen is geboden.
Soms betekent dat onderdelen met een taxi naar een bepaald
ziekenhuis sturen, of extra technici inzetten.
De “remote support engineer” is verantwoordelijk voor het
geven van technische ondersteuning in het gebruik van me-
dische apparatuur, zoals defibrillators. De technische vragen
variëren sterk. Zo kan het om een vraag over de configuratie
gaan, een technisch probleem of een klacht. De bedoeling is
om op afstand hulp te geven. Als dat niet lukt, wordt een col-
lega van de buitendienst ingeschakeld.
GebruikersonderzoekBij het gebruikersonderzoek stuitten de studenten al snel op
de vraag wie de gebruiker is. In zekere zin is ook de gemeente
er als financier van deze dure mobiliteitshulpmiddelen bij
gebaat dat technische problemen snel en goed worden op-
gelost. “Maar voelen invaliden zich niet gecontroleerd als ze
door de alarmeringsmodule altijd traceerbaar zijn? Zoiets ligt
erg gevoelig.”
Iets anders is de vraag of invaliden er überhaupt wel behoefte
aan hebben. Er bestaan immers al veiligheidstelefoons met
GPS-plaatsbepaling. “We moesten daarom onderzoeken wat
de meerwaarde van de alarmeringsmodule van Revacore is.
In hoeverre zit de gebruiker te wachten op een spraak-luister-
verbinding met de helpdesk?”
Service“De service is natuurlijk erg belangrijk”, constateert Ruth.
Maar ook daarvoor geldt de vraag: tot hoever moet die ser-
vice gaan? “Moet de alarmmodule een apart knopje hebben
waarmee de gebruiker zelf in geval van nood 112 kan berei-
ken? Of is het beter dergelijke noodsignalen via de helpdesk
te laten lopen? Als gezondheidszorgtechnoloog moet je goed
weten waar de voorkeur ligt van de gebruiker.”
16 17
De applicatiespecialist traint de mensen die in het ziekenhuis
gaan werken met een nieuw apparaat van Philips, bijvoor-
beeld met een nieuwe MRI. Dit zijn in Nederland vrijwel altijd
de laboranten, in België vaak ook de radiologen. Afhankelijk
van het type contract dat het ziekenhuis heeft, zorgt de ap-
plicatiespecialist ervoor dat de kennis bij de laboranten of
radiologen up-to-date blijft.
De functieSiemens Medical Solutions levert medische apparaten van
enkele tienduizenden euro’s tot en met de miljoenen kostende
cyclotron waarmee tumorcellen kunnen worden stukgemaakt.
Daarnaast worden er accessoires geleverd.
De verkoopafdeling is opgedeeld in business-units, met daar-
binnen diverse specialismen. De manager Radiologie bijvoor-
beeld kent slechts een beperkt aantal apparaten op hoofd-
lijnen. Verkopers doen aan acquisitie. Zij gaan op bezoek bij
de klant, introduceren de laatste technologische innovaties
en proberen een vraag te genereren. Zij worden ondersteund
door productmanagers.
Pas nadat de verkoop tot stand is gebracht komen de ap-
plicatiespecialisten in beeld. Zij zijn de échte kenners. Zij zijn
verantwoordelijk voor de gebruikerskant van de applicatie. Ze
zijn in staat de gebruikers te begeleiden bij de ingebruikname
van de toepassing. Soms gebeurt dit door middel van trainin-
gen, maar vaak ook ter plaatse, bij de klant.
Adviseren, ondersteunen en ten uitvoer brengen van ver-
beteringen behoren eveneens tot het taakgebied van de
applicatiespecialist. Door de contacten met de klant en de
gebruiker is de applicatiespecialist goed in staat de trends
in het domein van healthcare dicht bij de marktbehoeften te
doen aansluiten. Datgene wat de klant vindt moet worden
teruggekoppeld naar de fabriek, de afdeling marketing en de
productontwikkelaars. Aanleg om te verkopen is de applica-
tiespecialist dan ook niet vreemd.
Applicatiespecialisten hebben te maken met artsen, verpleeg-
kundigen, inkopers van ziekenhuizen of met medewerkers van
de medische instrumentatiedienst. Ze zijn vertrouwd met de
medische wereld, beschikken over een klantgerichte instelling
en hebben ervaring in het projectmatig implementeren van
de medische apparatuur.
De meeste applicatiespecialisten bij Siemens Medical Soluti-
ons hebben een paramedische achtergrond, bijvoorbeeld als
röntgenlaborant, en spreken de taal van de arts. Ze kennen
de morfologie van het lichaam maar zijn tegelijkertijd in staat
de wensen vanuit de zorg te koppelen aan de mogelijkheden
van het product.
De sollicitatieSiemens richt zich met zijn medische oplossingen op de intra-
murale zorg; op ziekenhuizen. Het bedrijf verkoopt medische
producten maar richt zich meer en meer op integrale oplos-
singen voor vraagstukken binnen gezondheidszorginstel-
lingen. In de toekomst wil men de markt uitbreiden naar de
thuiszorg, de eerstelijn en apotheken.
Op welk type functies kan een GZT’er uit Rotterdam sollici-
maakt naar applicatiespecialist en zijn daarna doorgegroeid
naar het productmanagement. Een volgende stap in hun
loopbaan is in de richting van sales.
Applicatiespecialisten hebben bij Siemens allen hbo-niveau.
Dat moet wel, want ze moeten niet alleen een groot analy-
tisch en probleemoplossend vermogen bezitten, ook is het
nodig dat ze op een hoog abstractieniveau kunnen denken
en praten met hoog opgeleide zorgprofessionals. Een zekere
mate van overwicht is van belang. Verder moeten ze zelf hun
tijd kunnen indelen; Siemens laat ze wat dat aangaat vrij.
Die verantwoordelijkheid dient de applicatiespecialist aan te
kunnen. In de praktijk blijkt dit geen probleem. In tegendeel,
Siemens is een commerciële instelling waar medewerkers
prioriteiten kunnen stellen en als de nood aan de man komt
rustig 50 à 55 uur per week willen werken. De functie brengt
een grote zelfstandigheid met zich mee.
teren? Siemens heeft diverse mogelijkheden. Allereerst zijn
er de productmanagers, die de verkopers ondersteunen. Ze
werken op de ontwikkelafdeling en moeten bij de productont-
wikkeling inspelen op de wensen van de klant. Wanneer een
potentiële klant om gedetailleerde informatie vraagt, schakelt
de verkoper de productmanager in.
Daarnaast zijn er de projectleiders, die verantwoordelijk zijn
voor implementatieprojecten van de producten of oplossin-
gen die Siemens heeft verkocht. Zij hebben de verantwoor-
delijkheid over het installeren van bijvoorbeeld een nieuwe
MRI-scanner of over de verhuizing/migratie van data van het
ene softwaresysteem naar het andere.
De applicatiespecialist komt in actie nadat de systemen zijn
verkocht en geïnstalleerd. De doelgroep wordt met name ge-
vormd door de gebruikers; zij worden geïnstrueerd, getraind
en verder begeleid. Het doel is dat het product of het systeem
zo goed mogelijk wordt gebruikt. De after sales service is een
andere divisie; daar zitten de ‘echte’ technici, de ‘sleutelaars’.
Het is voor verkopers en projectleiders niet noodzakelijk om
uitgebreide kennis te hebben van wat zich afspeelt op de
ziekenhuiswerkvloer. Ook technisch gezien is hun kennis niet
op het niveau van de bits & bytes. Bij productmanagers en
applicatiespecialisten is dat wel het geval.
LoopbaanBij Siemens werken momenteel tien productmanagers en zes
applicatiespecialisten. Vaak zijn ze hun carrière begonnen als
laborant. Vervolgens hebben ze bij Siemens de overstap ge-
Bronnen: gesprekken met mw. Ada Janmaat (P&O, Siemens Medical Solutions), Jan Koster (business unitmanager Ultrasound, Siemens Medical Solutions) en Philips Magazine (april 2006).
18
Medisch Technoloog
Het Maxima Medisch Centrum zit verspreid over de locaties
Eindhoven en Veldhoven. Het is een topklinisch ziekenhuis,
waar ongeveer 3.400 mensen werken. De Dienst Medische
Technologie & Informatie en Communicatie Technologie kent
drie functies:
¬ instandhouding: ten behoeve van onderhoud, instructie en
reparatie;
¬ toepassing: het volgen van ontwikkelingen in de
markt, door de gebruiker (verpleegkun-
dige en/of specialist) en de medische
technoloog; haalbaarheidstudie, proef-
plaatsing en implementatie behoren tot
diens werkterrein;
¬ innovatie: hierbij is de klinisch fysicus betrokken.
Bijvoorbeeld een medisch specialist wil
bestaande tools aanpassen om daarmee
met nieuwe vraagstellingen uit de voeten
kunnen; leidt tot innovatieve toepassingen.
AdviesrolMedisch technologen richten zich op de advisering naar de
gebruikers toe opdat de apparatuur wordt gebruikt op de ma-
nier waarvoor het bedoeld is. Medisch technologen vervullen
als het ware intermediaire rol ten aanzien van de gebruikers,
patiënten en de apparatuur zelf. Zij maken de vertaalslag
tussen enerzijds de variëteit aan patiënten en hun medische
klachten, en anderzijds de functionaliteit van de apparatuur.
Om die reden is het vanzelfsprekend dat een medisch techno-
loog een technische achtergrond heeft.
Er is een opmerkelijke ontwikkeling gaande, die van belang is
voor de beroepsuitoefening van de medische technoloog. De
apparatuur wordt steeds robuuster, mede dankzij de intel-
ligente software die erin is verwerkt. Hierdoor neemt het
onderhoud af maar tegelijkertijd komt de gebruiker verder af
te staan van het apparaat. Deze heeft veel meer moeite om
de gegevens van de digitale apparatuur uit te lezen. De rol
van de medische technoloog wordt daardoor steeds groter.
Een voorbeeld is de aanschaf van een IP-communicatieplat-
form waarin verschillende systemen zijn geïntegreerd. Het
communicatiesysteem is uitgerust met ruim 1.500 vaste
IP-toestellen en bijna 1.000 draadloze IP-toestellen die de
bestaande piepers voor het oproepen van medewerkers en
de zusteroproep vervangen. Daarnaast worden de handsets
ingezet voor alle vormen van signalering, zoals brandmelding,
gebouwautomatisering en medische technologie. De commu-
nicatie over beide locaties van het ziekenhuis wordt hiermee
gelijkwaardig en eenvoudiger. Voorts nemen onderhoud en
beheer af, hetgeen leidt tot kostenbesparingen.
ZorgprocessenJuist vanwege de intermediaire positie tussen gebruikers,
patiënten en apparatuur is het meer dan ooit van belang dat
de medische technoloog gericht blijft op de zorgprocessen
binnen het ziekenhuis. Hij of zij dient daarom zelf in een
ziekenhuis te hebben gewerkt.
Medisch technologen zijn als een kameleon: ze blijven techni-
cus maar kunnen communiceren met alle zorgprofessionals in
het ziekenhuis. Dat laatste is van belang want investeringen
vinden plaats in nauw overleg met de gebruikers. Gebruikers
moeten vertrouwen in hen hebben. Medisch technologen zijn
door hun praktische kennis complementair in de organisatie.
FunctiegebouwHet Maxima Medisch Centrum kent voor de technici een
functiegebouw met veel scholingstrajecten en doorgroei-
mogelijkheden:
¬ vmbo’ers: routinematige handelingen
¬ mbo’ers: blijven bij voorkeur vier jaar in dienst om de
organisatie en bedrijfsprocessen onder de
knie te krijgen
¬ mbo+: kunnen zelfstandig diverse activiteiten voor
de gebruiker verrichten
¬ mbo++: hetzelfde niveau als de hbo-opgeleide
medische technoloog
¬ hbo’ers: beginnen hun carrière bij het MMC ook bij
‘instandhouding’, maar groeien veel sneller
door naar andere functies.
Bron: gesprek met Paul Rieter, sectormanager Medische Technologie & Informatie en Communicatie Technologie bij Maxima Medisch Centrum (Eindhoven/Veldhoven).
19
20 21
Medisch Technicus
Het beroep medisch instrumentatietechnicus is zo’n 40 jaar
geleden ontstaan met de opkomst van de analoge elektro-
nische medische apparatuur. Een klein aantal technici was
nodig ten behoeve van het onderhoud. Hun functiebenamin-
gen en functie-inhoud varieerden. Iedereen was op zijn eigen
kleine deelterrein bezig:
¬ instrumentmaker
medisch elektronicus
ziekenhuiselektronicus
onderhoudsmonteur medische apparatuur
klinisch fysisch medewerker
instrumentatietechnicus
ziekenhuisinstrumentatietechnicus
medisch instrumentatietechnicus
medisch technicus.
Aanvankelijk lag het accent op onderhoud en reparatie. De
medisch specialist was degene die de apparatuur aanschafte.
Veiligheid, betrouwbaarheid en efficiencyIntussen is er meer aandacht gekomen voor veiligheid (voor
gebruiker en patiënt), betrouwbaarheid en efficiency. Er zijn
normen en richtlijnen gekomen, het kwaliteitsdenken heeft
zijn intrede gedaan en binnen de ziekenhuizen is men overge-
gaan op een vergaande bedrijfsmatige aanpak. Daarnaast is
de medische apparatuur steeds complexer geworden, onder
andere doordat het deel uit maakt van grotere systemen.
ICT-ontwikkelingen, miniaturisering en minimaal invasieve
technieken zijn hier voorbeelden van. De complexiteit heeft
tot gevolg dat er veel instructie en training nodig is om de
gebruiker te leren de apparatuur te bedienen.
Dankzij deze ontwikkelingen heeft de functie van medisch
instrumentatietechnicus meer inhoud gekregen. Hij of zij
wordt betrokken bij: keuze en aanschaf, afspraken met de
leverancier, instructie, gebruikersondersteuning, veiligheid,
onderhoud en beheer, en bij buitengebruikstelling. Hierdoor
is de medische technologie een breed en interessant vakge-
bied geworden, met raakvlakken met vele technieken en vele
disciplines.
De tijd dat iedereen zich beperkte tot zijn eigen kleine deel-
terrein is voorbij; nu is veel meer sprake van een generieke
aanpak. De scheidslijnen tussen wat de ICT’er, de fijnmechani-
cus en de elektrotechnicus deden, vervagen. De toenemende
standaardisatie, gecombineerd met de groeiende rol van de
gebruikers bij aanschaf en implementatie heeft geleid tot
meer efficiency, meer effectiviteit en zelfs minder instructie.
ProfessionaliseringDe professionalisering van het beroep medisch instrumenta-
tietechnicus bracht met zich mee dat in 2004 het beroeps-
profiel is geactualiseerd. Voorop staat dat het een ondersteu-
nende functie betreft voor het primaire zorgproces en dat
er binnen de beroepsgroep mbo- en hbo-functies zijn (80%-
20%). Het beroep kent drie pijlers:
¬ waarborgen van de bedrijfszekerheid en technische veilig-
heid van de medische instrumentatie (instandhouding)
¬ bevorderen van doelmatig en veilig gebruik
(gebruikersondersteuning)
¬ zorgdragen voor het optimaal functioneren
(applicatie en innovatie).
Hoewel de medische technologie is opgeschoven in de rich-
ting van de zorg, participeert de medisch technoloog niet
echt in de het zorgproces. Toch, bij apparatuurintensieve
afdelingen, waar men bij voorkeur werkt met vast technisch-
ondersteunend personeel, is de band met het zorgpersoneel
heel nauw. De medisch technoloog is voor zo’n afdeling het
vaste aanspreekpunt en weet exact welke vragen er op de
werkvloer leven. Daarbij neemt hij geen afwachtende hou-
ding aan; hij monitort het gebruik en onderzoekt in hoeverre
verpleegkundigen alles uit de techniek halen wat mogelijk is.
Ook al vereist de bediening nog zoveel ‘technische’ handelin-
gen, voor de verpleegkundige moeten ze routine worden. De
zorgprofessional immers blijft degene de medische appara-
tuur bedient.
Ook bij de aanschaf van nieuwe medische apparatuur wordt
de medisch technoloog nauw betrokken. Dit is om twee rede-
nen. Enerzijds zijn de aanbestedingsprocedures van kostbare
apparatuur dermate complex, dat dit niet geen taak meer
is voor de zorgprofessional. Anderzijds is het noodzakelijk
dat de wensen van medicus en gebruiker worden gematcht
met de mogelijkheden die de leverancier biedt. De medisch
technoloog is degene die de vertaalslag kan maken van
wensen naar mogelijkheden, en andersom. Het is dan ook de
medisch technoloog die zo nodig contact heeft met de afde-
ling research & development van de leverancier. Innovatieve
ideeën ontstaan op de werkvloer maar vinden hun weg naar
het product bij de fabrikant.
Voor de beroepsuitoefening is uiteraard een goede opleiding
van belang. Tot nu toe kon men volstaan met de basisoplei-
ding mts-elektrotechniek/fijnmechanica, eventueel aangevuld
met cursussen en/of een interne opleiding. Dit blijkt echter
niet toereikend. Afgezien van het feit dat ziekenhuizen op dit
terrein niet zijn ingericht voor scholing, is het een dermate
eigenstandig vakgebied geworden, dat er aparte opleidingen
voor moeten worden ingericht.
Hoewel de medisch technoloog niet zelf onderhoudswerk-
zaamheden verricht, moet hij wel feeling hebben met de
techniek en verstand hebben van elektronica. Een schema
van een MRI-scanner mag hem niet afschrikken. Indien nodig
moet de medisch technoloog hierover kunnen communiceren
met de onderhoudsdienst van de leverancier.
Bron: gesprek met Nico Laheij, consultant medische technologie, Erasmus MC (Rotterdam).
23
4. Nieuws over technologie in de zorg
Hoogste baas Shell: Zorgtechnologen hard nodig
Zorg Innovatie Forum in Groningen
Netscouters voor innovatieve ideeën in de zorg
Chip volgt bewoners verpleeghuis
22
GIC.NL 30-3-2007 – Acht marktpartijen uit Noord-Neder-
land, twee zorgverzekeraars en zes zorgaanbieders (cure
en care) hebben het initiatief genomen tot oprichting van
het Zorg Innovatie Forum.
De zorgmarkt is een groeimarkt. Door gebrek aan regie,
te weinig samenwerking en te veel versnippering wor-
den er echter kansen gemist. Ageing is inhoudelijk het
centrale thema waar het Zorg Innovatie Forum zich op
richt. De samenleving vergrijst, mensen worden ouder en
het aantal patiënten met chronische ziekten neemt toe.
Er wordt meer zorg gevraagd en de zorgkosten zullen
stijgen.
Met innovaties wordt kwaliteitsverhoging van de zorg
en efficiencyverbetering nagestreefd waarbij de toepas-
singen zich op een breed gebied voordoen. Bijvoorbeeld
op het gebied van sensortechnologie. Sensoren kunnen
worden gebruikt om allerlei domotica-toepassingen,
waarnemingen en controles op afstand uit te voeren. Te
denken valt aan bloeddrukmetingen vanuit huis, maar
ook aan revalidatie waarbij de patiënt op afstand allerlei
medische controles kan ondergaan.
NRC 7-12-2006 – Er zijn sinds enkele maanden ‘netscouters’
actief van het bedrijf Syntens, die samen met Spanje, Italië
en Tsjechië vernieuwende ideeën uit de gezondheidszorg in
producten willen omzetten. “In veel zorginstellingen ontstaan
vaak innovatieve ideeën, maar die moeten ook op de markt
worden gebracht”, zegt Jan Ritsema, netscouter bij Syntens.
“Een goed idee van een arts uit een ziekenhuis in Catalonië,
kan in Brabant worden ontwikkeld. Een voorstel voor een
eerste product ligt al op tafel: een ‘lekdetector’ die lekkende
slangen in dialysecentra opspoort. Vooral middelgrote en
kleine bedrijven moeten profijt hebben van de gesubsidieerde
netscouters.
NEN.NL 27-10- 2006 – Bewoners van een verpleeg- en ver-
zorgingshuis in Tolkamer (Gld) krijgen een pols- of enkelarm-
band voorzien van een chip waardoor zij te volgen zijn. Met
de chip kunnen onder meer lichaamstemperatuur, bloeddruk
en hartslag van bewoners worden vastgelegd, evenals de
plek waar zij zich bevinden. De gegevens worden via een
computernetwerk doorgegeven aan PDA’s (Personal Digital
Assistant) die het verzorgend personeel altijd bij zich heeft.
Alle bewegingen van personeel en bewoners zijn te volgen
via één computersysteem. Bij verandering van bloeddruk,
lichaamstemperatuur of hartslag wordt het dichtstbijzijnde
personeel gealarmeerd. Ook kunnen dementerende mensen,
die ‘s nachts uit bed gaan, waardoor zij mogelijk in nacht-
hemd uren in de kou komen te zitten, worden gevolgd. Voor
een bewoner die tijdens het koken in slaap valt is het gevaar
nu ook geweken, want bij een lage hartslag gaat de kookplaat
automatisch uit.
HBO-RAAD.NL – De technische sector staat voor enorme
uitdagingen de komende jaren. Zo ontstaan er tekorten op de
arbeidsmarkt en is er een toenemende vraag naar technolo-
gische vernieuwing op gebieden als zorgtechnologie, bouw-
kunde, ICT chemie en transport. De kenniseconomie vraagt
om nieuwe ingenieurs die aan hoge eisen moeten voldoen.
Dit zegt Rein Willems Rein Willems, president-directeur van
Shell Nederland BV, tijdens het jaarcongres van de HBO-raad
in 2007.
24
Hogeschool RotterdamHogeschool Rotterdam is een échte Rotterdamse instelling.
De aanpak, de cultuur en de wijze van werken die veelal met
Rotterdam in verband wordt gebracht, komen samen in het
motto van de Hogeschool: “Denken en Doen”.
De missie luidt:
Cluster EngineeringIn het cluster Engineering zijn vijf technische opleidingen
ondergebracht:
¬ Autotechniek
¬ Elektrotechniek
¬ Gezondheidszorg Technologie
¬ Industrieel Product Ontwerpen
¬ Werktuigbouwkunde
Oriënterende Propedeuse Techniek en BedrijfIn samenwerking met een aantal technische opleidingen heeft
Engineering een speciaal propedeuseprogramma ontwikkeld.
Dit is vooral bedoeld voor studenten met een veelzijdige be-
langstelling voor techniek, die een weloverwogen keuze willen
maken voor de juiste opleiding.
In het eerste halfjaar is het vakkenpakket uitgebreid. De
student oriënteert zich op een aantal technische vakgebieden
zoals bouwkunde, bedrijfskunde en autotechniek. Na een half
jaar maakt de student de keuze voor een specifieke opleiding.
In het tweede halfjaar volgt de student vakken die daarbij
aansluiten. Aan het eind van dit jaar is de keuze duidelijk.
Zonder studievertraging kan de student aan het tweede jaar
beginnen.
De Hogeschool Rotterdam is dé Rotterdamse Hogeschool, waar mensen hun grenzen
verleggen door leren en werken, door denken en doen.
Hogeschool Rotterdam voelt zich sterk verbonden met Rot-
terdam en de regio. Het onderwijs is nauw verweven met de
stedelijke en regionale ontwikkelingen en vraagstukken. In
een voortdurende wisselwerking deelt de hogeschool kennis
en leveren zo een bijdrage aan de kennisinfrastructuur in de
regio.
De Rotterdamse aanpak en werkwijze is vertaald in het Rot-
terdams Onderwijsmodel (ROM). De opleidingen combineren
een stevige basis van kennis en vaardigheden met een grote
praktijkgerichtheid. Op deze wijze zorgen zij ervoor dat
studenten competenties verwerven waarmee ze goed terecht
zullen komen. In Nederland, maar ook daarbuiten.
top related