beyin yüzeyi gelir düzeyi

Yoksulluk, Ruh Sağlığı ve İnsan Gelişimi

Dr Yankı Yazgan

www.yankiyazgan.com 1

Ailenin Gelir ve Eğitim düzeyi Beyin Yapısı

www.yankiyazgan.com 2 Nature, 2015

Beyin Yüzeyi Gelir Düzeyi

www.yankiyazgan.com 3

Bilat Inf FC Cing Insula Inf Temp R SupFC precuneus

Noble et al 2015

Beyin Yüzeyi Eğitim Düzeyi

www.yankiyazgan.com 4

Noble et al 2015

Beyin Yüzeyi Gelir Düzeyi

•  Düşük gelir düzeyi: küçük farklar bile beyin yüzey alanında katlanarak etki yapıyor. Logaritmik etkiler.

•  Yüksek gelir düzeyi: farkların etkisi birebir.

www.yankiyazgan.com 5

Anne Baba Eğitim düzeyi

•  Eğitim düzeyi ile beyin yüzey alanı arasında birebir ilişki

•  Eğitim düzeyi ile bellek, yürütücü işlev (dikkat, planlama, organizasyon) testleri arasında ilişki.

www.yankiyazgan.com 6

SES genleri, genler beyin işlevlerini, beyin işlevleri

depresyonu…

www.yankiyazgan.com 7

Epigenetik ve depresyon

•  DNA metilasyonu •  (SLC6A4 bir risk işaretidir. •  Spesifik stres (çocuk istismarı) ve

nonspesifik stres (yoksulluk) SLC6A4 deki CpG sitlerinin (proksimal promoter dahil) metilasyonunu doğurur. Bu metilasyon depresyonla ilişkilendirilmiştir.

www.yankiyazgan.com 8

Yoksulluk depresyon için aracı

•  Depresyon belirtileri •  Amigdala Korkutucu Uyaran Hassasiyeti •  SES •  Ailede depresyon (Hair et al 2015)

www.yankiyazgan.com 9

SES ile Amigdala “hassasiyeti” ilişkili

www.yankiyazgan.com 10

Amigdala Depresyon ilişkisi Ailede depresyon olanlarda kuvvetli

www.yankiyazgan.com 11

SES/Amigdala/Depresyon/Aile

www.yankiyazgan.com 12

Yoksulluk başarısızlığa nasıl götürür?

www.yankiyazgan.com 13

Yoksulluk ile ders başarısızlığı arasındaki beyin bağlantısı

•  389 çocukta MR görüntüleri, 4-22 yaş •  Maddi olanakları sınırlı olanların frontal

lob, temporal lob ve hippocampus yapılarında değişiklik

•  frontal ve temporal loblardaki gelişim farklılıkları yoksulların başarısızlığının yüzde 20sinden “sorumlu” (istatistiksel olrk!)

www.yankiyazgan.com 14

ırk, yoksulluk, kent stresi ve telomer uzunluğu

www.yankiyazgan.com 15

Yoksul ama ..

•  Telomer (DNA liflerinin bir çeşit “kapağı”) hücrelerin erken yaşlanmasını, çabuk eskimesini önler.

•  Telomer yaşla kısalır. •  Kronik stres kısalmasını hızlandırır. •  Telomer kısaldıkça kanser, kalp hastalığı ve

diyabet riski artar. Ömür kısalır.

www.yankiyazgan.com 16

Stresi çok, Telomeri kısa

•  Telomer kısa: Detroit yoksullarında. •  En çok beyaz yoksullarda. •  Ilginç olan siyah ve meksikalılarda aynı

ilişki geçersiz, hatta tam tersi •  Dayanışması gelişkin yoksul kesimler

ayrımcılığa daha dayanıklı. •  orta sınıf meksika kökenliler ayrımcılığa

daha duyarlı www.yankiyazgan.com 17

tartışma

•  Yoksulluk ve eşitsizliğin ruhsal etkileri ile nasıl başa çıkılabilir?

•  Anne-babaların güçlendirilmesi toplumsal koşullara rağmen bir avantaj sağlar mı?

•  Çocuk ruh sağlığı alanında çalışanlar ne yapabilirler?

www.yankiyazgan.com 18