biologia zbiór zadań · - kataklizmy spowodowały wymieranie gatunków - po katastrofie zrodziły...
Post on 30-Jul-2020
5 Views
Preview:
TRANSCRIPT
www.biomedica.edu.pl
1
BIOLOGIA zbiór zadań
matura 2018 tom III
„Zacznijodrobieniatego,cokonieczne;
potemzróbto,comożliwe;
nagleodkryjesz,żedokonałeśniemożliwego.”
Św.FranciszekzAsyżu.
www.biomedica.edu.pl
2
Tom 3 zbioru zadań zawiera 390 stron zadań ponumerowanychi przyporządkowanych do odpowiednich działów wraz zpełnymi odpowiedziami.Śledząc arkuszematuralne przygotowywane przez CKE staraliśmy się stworzyć zbiór,który pozwoli maturzystom przygotować się do egzaminu maturalnego zbiologiiszczególnie pod kątem zadań typu „podaj, wymień, napisz, wskaż i wyjaśnij”zawierających tekst źródłowy. Zbiór zawiera zadania, które zmuszają maturzystę domyślenia, wymagają nie tylko wiedzy na poziomie rozszerzonym, ale takżeumiejętności kojarzenia faktów i wykorzystania wcześniej zdobytej wiedzyzpoprzednichlatnauki.ZbióridealniewpasowujesięwnowetrendywyznaczaneprzezCKE. Typy zadań umieszczonewzbiorzemogą pojawić się na egzaminiematuralnymzbiologiiiiwkolejnychlatach.Zbiórzostałwzbogaconyorepetytoriumprzedkażdymdziałem. Wzbiorze znajdują się także wszystkie zadania zarkuszymaturalnych CKEzlat 2005-2017 przyporządkowane do odpowiednich działów wraz zpełnymiodpowiedziami.Mamy nadzieję, że zbiór zdobędziewzględy przyszłychmaturzystówi nauczycieli, akolejne jego edycje będą mogły stanowić doskonalsze narzędzieprzygotowawczedoegzaminumaturalnego.
TrzymamyzaWaskciuki!
NumerISBN978-83-948687-1-0
Autorzy:JacekMieszkowiczMaksymilianOgielaMaciejBryśWydawnictwoBiomedicawww.Biomedica.edu.plTel.514135175NIP:5170375090,REGON:364372662Projektokładki:JakubFochtmanDrukioprawa:MazowieckieCentrumPoligrafiiWydanieIRzeszówsierpień2017Wszelkieprawazastrzeżone.Kopiowaniebezzgodywydawcyzabronione!
www.biomedica.edu.pl
3
www.biomedica.edu.pl
4
Ewolucjonizm
EWOLUCJA–jesttoprocesnieodwracalny,przebiegającyodpoczątkówżycianaZiemidodniadzisiejszego.ZatwórcęewolucjonizmuuważasięKarolaDarwina.
Teoriezwiązanezewolucjonizmem
Lamarkizm:
-cechynabytesiędziedziczą
-zmiennośćosobnikówjestkierunkowa
-głównymczynnikiemewolucjijestwysiłekichęćorganizmów
-zmianyanatomiczneimorfologiczneuorganizmówwynikajązoporuśrodowiska
Używanielubnieużywanianarządudecydujeojegorozwojulubuwstecznieniu.Zmianaśrodowiskabytowaniasprawia,żeorganizmyzkażdympokoleniem,stopniowoprzystosowująsiędonowych,lepszychwarunków.
Katastrofizm:
-kataklizmyspowodowaływymieraniegatunków
-pokatastrofiezrodziłysięnowe,bardziejprzystosowanedonowychwarunkóworganizmy
-kreowaniedzisiejszegoświatatrwałobardzopowoli,każdyetapbyłlepszyodwcześniejszego
Darwinizm:
-zmiennośćosobnikówjestbezkierunkowa
-cechynabytesięniedziedziczą
-dobórnaturalnyjestczynnikiemewolucji
GłównezałożeniadoborunaturalnegoDarwina:
-ewolucjamacharakterpostępowy
-procesyewolucjisąnieodwracalne
-kierunkiewolucjisązmienne,zależneodśrodowiska
-szybkośćprzebieguewolucjijestodwrotnieproporcjonalnadodługościżyciaorganizmów,toznaczy,żeszybkąewolucjęobserwujesięubakterii,zaśpowolnąutzw.żywychskamieniałości
EWOLUCJA-wprowadzenie
www.biomedica.edu.pl
5
-każdazaawansowanagrupaewolucyjniepochodziodnajprymitywniejszegoprzedstawiciela,np.stawonogiwywodząsięodwieloszczetów
Przyczynyewolucji:
• Mutacje–nagłe,trwałe,przypadkowezmianywmaterialegenetycznymorganizmu.• Dobórnaturalny–organizmynajbardziejprzystosowanedodanegośrodowiskasą
wstanieprzeżyćiwydaćzdrowepotomstwo.
DOWODYEWOLUCJIBezpośrednie
(bezpośredniezmianyewolucyjne)Pośrednie
(wynikającezobserwacji)• Paleontologia
• Skamieniałości
• Formyprzejściowe
• Reliktyfilogenetyczne
• Anatomiaporównawcza
• Biologiamolekularna
• Embriologia
• Biogeografia
• Biochemia
Paleontologia – szczątkiorganizmówpoukładane sąwarstwowo.Najgłębiej znajdują sięnajstarsze,najpłycejnajmłodsze.
Skamieniałości – zachowane szczątki lub ślady organizmów z minionych epok tj. muszle, kości,bezkręgowcewbursztynie.
Istniejąogniwapośrednie,żywelubwymarłenp.
-archeopteryx–mieszankacechgadówiptaków
-ichtiostega–cechyrybieipłazie
Relikty filogenetyczne – są to gatunki, które przetrwały wiele milionów lat do dnia dzisiejszegowniezmienionejformienp.latimeria,dziobak.
Anatomia porównawcza – określa pokrewieństwo gatunków, wykorzystując podobieństwairóżnicewbudowieanatomicznejróżnychorganizmów.
Biologiamolekularna–udowadniawysokiepodobieństwobiochemicznewśródorganizmówżywych.
Embriologia–wśródróżnychgromadkręgowcówwystępująpodobieństwawrozwojuzarodkowym.
Dowodyewolucji
www.biomedica.edu.pl
6
Zarodek człowieka posiada m.in. ogon i strunę grzbietową. Zarodek ludzki, we wczesnym etapierozwoju,niejestdoodróżnieniaodinnychzarodkówkręgowców.
Biogeografia–ewolucjonizmtłumaczynierównomiernerozmieszczeniegatunkównaZiemi.
Biochemia –wszystkie żywe organizmy zbudowane są z sześciu pierwiastków biogennych: węgiel,wodór,tlen,azot,siarka,fosfor.
Dobórnaturalnyisztuczny
Dobórnaturalny–organizmy,któresąnajlepiejprzystosowane,wydająwięcejpotomstwa,utrwalajągeny,aselekcjaalleliwpuligenowejwdużejmierzezależyodczynnikówśrodowiskowych.Dotakichczynników zalicza się m.in. temperatura, dostępność światła, ilość opadów, presja drapieżników,pasożyty.
RodzajedoborunaturalnegoSTABILIZUJACY–faworyzujeprzeciętnącechę,eliminujecechyskrajne.
KIERUNKOW–zachodziwyeliminowanieosobnikówzjednegokońcaprzedziału,przyczynąsąstopniowezmianyśrodowiska.
ROZRYWAJĄCY–zachodziwyeliminowanieosobnikówześrodkaprzedziału,np.wprzypadkuzajmowanychprzezpopulacjęodmiennychśrodowisk.
Rys.https://biologhelp.com/matura/matura-czerwiec-2011-poziom-rozszerzony-stary
Dobórpłciowy–dotyczypreferencjiwkrzyżowaniusięosobników,dobieraniepartnerówdorozroduna podstawie określonych cech, które świadczą o sile i dobrej kondycji partnera.Dobórtenmożnazaobserwowaćpodczasokresugodowegozwierząt.
Dobórkrewniaczy–dotyczydobieraniaspokrewnionegopartneradorozrodu,abyzwiększyćczęstośćgenówrodzinnych,dotyczyorganizmówżyjącychwstadach.
www.biomedica.edu.pl
7
PrawoHardy’ego–Weinverga–częstośćwystępowaniaróżnychgenotypówwdanejpopulacji jeststała. Warunkiem tego prawa są: brak mutacji, brak doboru naturalnego, płciowego, duża liczbaosobnikówwpopulacji,populacjamusibyćizolowana.
𝑝 + 𝑞 = 1
p–częstośćwysępowaniaalleluA,
q–częstośćwystępowaniaallelua
Abywyliczyćczęstośćwystępowaniagenotypówwkolejnympokoleniunależyposłużyćsięwzorem:
(𝑝 + 𝑞)! = 𝑝! + 2𝑝𝑞 + 𝑞!
gdzie,P2=AA,2pq=Aa,q2=aDryfgenetyczny–zachodziwpopulacjachmałolicznych,poleganaprzypadkowejzmianieliczebnościokreślonejcechywdanejpopulacji(genuwpuligenowej).
Efektzałożyciela–częśćosobnikówpewnejpopulacji,przemieszczasięnanowy,izolowanyterennp.nawyspę.W tymprzypadkupulagenowe tejmałejpopulacjiniebędzie identyczna zpulągenowąpopulacjimacierzystej.Efektemkońcowymjestpowstaniezupełnienowejpopulacji.
Efektwąskiegogardła–gwałtownyspadekliczbyosobnikówzdanejpopulacjispowodowanyjakimśczynnikiem bądź katastrofą. W tym przypadku, również dochodzi do zmniejszenia różnorodnościgenetycznej.Efektemkońcowymjestpowstaniezupełnienowejpopulacji.
www.biomedica.edu.pl
8
gatunekAgatunekB
gatunekC
gatunekCgatunekA
gatunekB
Specjacja–jesttopowolny,ewolucyjnyproceszmianypuligenowejdanegogatunkuiwymagaizolacjirozrodczej.
Izolacjagatunkowa–zapobiegakrzyżowaniusięgatunkówdzięki:
a) Izolacjigeograficznejb) Izolacjiekologicznejc) Izolacjisezonowejd) Izolacjimechanicznej
e) Izolacjigametf) Ginięciezygotyg) Małażywotnośćmieszańcówh) Bezpłodnośćmieszańców
Rodzajespecjacji:
1. Dywergencja
Rozbieżność cech jest spowodowana życiemw różnych środowiskach. Organizmy, które sąspokrewnione posiadają wspólny plan budowy. Jeśli organizmy wykazują więcej homologii,tymsąbardziejspokrewnione.
2. Konwergencja
Specjacja-powstaniegatunków
Izolacjapregamiczna
Izolacjapostgamiczna
www.biomedica.edu.pl
9
gatunekCgatunekBgatunekA
Zbieżnośćcech,spowodowanażyciemwewspólnymśrodowiskulubprowadzeniepodobnegotrybużycia.GatunekCposiadaróżnychprzodków.
3. Specjacjafiletyczna-ulegacałygatunek,powstajejedengatunekpotomny.
Specjacjasympatryczna–dotyczytychpopulacji,którychterytoriasiępokrywają.
Specjacjaalloptaryczna–dotyczypopulacjiozasięgachniezachodzącychnasiebie.
Narządyhomologiczne
Wykazujątakisamplanbudowy,wynikającyzichwspólnegopochodzenia.Budowazewnętrznamożesięróżnićzpowodupełnionychinnychfunkcjiwśrodowisku.
np.
v sercegadaiserceptakav cierniekaktusaiwąsyczepnegrochuv ludzkarękaiprzedniakończynakota
Narządyanalogiczne
Spełniająpodobnefunkcje,wykazujątakąsamąbudowę,leczmająinnepochodzenie.
np.
v kończynaprzedniakretaiodnóżeturkuciapodjadka,v łuskarekinaigłuskagada,v bulwaziemniaka,cebulaczosnkuibulwaburaka,
Ryc.Narządyanalogiczne–skrzydłoptakaiskrzydłoważki.
www.biomedica.edu.pl
10
Narządyszczątkowe–sątonarządy,niepełniącychwyraźnychfunkcji,którenieuległyzanikowinp.zębymądrości,szczątkiodnóżyupytona,resztkiskrzydełuptakakiwi.
Teoriabiogenezy–samorzutnepowstanieżycianaZiemi,zezwiązkównieorganicznych.
Teoriaendosymbiozy–komórkaeukariotycznapowstałaprzezsymbiozęprokariotycznej(heterotroficznej)komórkibeztlenowejzkomórkąprokariotyczną(heterotroficzną)tlenowąorazzkomórkąprokariotycznąautotroficzną.
Dowody:
a) Mitochondriaichloroplastyzawierająwłasne,kolisteDNAb) Mitochondriaichloroplastyzawierająwłasnerybosomyc) Rybosomytychorganelliprzypominająbakteryjnerybosomy70Sd) Mitochondriaichloroplastyotoczonesąpodwójnąbłonąbiologiczną
PowstanieżycianaZiemi
• 4mldlattemu,kształtowanieatmosferyprzezwulkany,wysokatemperatura,promieniowanieUV,wyładowaniaelektryczne.
• Powstaniezwiazkóworganicznych(aminokwasów,cukrów,kwasówtłuszczowych,mocznikazezwiązkównieorganicznych.
1etap
• wysokatemperatura,fosforan• Samorzutnepowstaniezłożonychzwiazkóworganicznych(białek,kwasównukleinowych,lipidów)zprostychzwiązkóworganicznych.
2etap
• Powstanieprabłonykomórkowejzbiałek,cukrówilipidów.3etap
• Powstaniekodugenetycznego.4etap
• powstanieprakomórki• komórkaprokariotyczna,kulista,uwodniona,heterotroficzna
• Pojawieniesietlenuwatmosferze-powstaniekomórekoddychającychtlenowo.
5etap
www.biomedica.edu.pl
11
PROKARIOTA
samożywnyEUKARIOTA
brunatnice
okrzemki
zielenice
psylofity
mszaki
widłaki
skrzypy
paprociejednakozarodnikowe
paprocieróżnozarodnikowe paprocie
nasienne
nagonasienne okrytonasienne
dwuliścienne
jednoliścienne
krasnorosty
Ewolucjazwierząt,drzeworodowezwierząt
||||||
stułbiopławy
koralowce,krążkopławy
gąbki
wirki
przywry,tasiemce
nicienie wieloszczety
skąposzczety pajęczaki
owady
mięczaki
ślimakimałże
głowonogi
szkarłupnie przedstrunowce
bezczaszkowce
kręgowce
ryby,płazy,gady
ssaki,ptaki
Ewolucjaroślin,filogenezaroślin
www.biomedica.edu.pl
12
Antropologia–naukaoczłowiekuorazpochodzeniuczłowieka.
Stanowiskoczłowiekawprzyrodzie:
Nadkrólestwo eucariotaKrólestwo zwierzętaTyp strunowcePodtyp kręgowceGromada ssakiRząd naczelnePodrząd małpywąskonoseRodzina człowiekowateRodzaj człowiekGatunek człowiekrozumnyHomosapiens
Rządnaczelnych:
• Małpiatki(lemur)• Małpyszerokonose(kapucynki)• Małpywąskonose(pawian,orangutan,szympans)
Cechynaczelnych:
⎯ dużamasamózgu⎯ oczypołożonenaprzodziegłowy⎯ przeciwstawnykciuk⎯ obecnośćpaznokci⎯ mimikatwarzy⎯ długiokresopiekinadpotomstwem⎯ życiewgrupachspołecznych
Tendencjeewolucyjnewidocznewfilogenezieczłowieka:
• kończynygórnesąkrótszeniżdolne• utrataowłosienia• wyprostowanasylwetka• zwiększenieobjętościmózgu• zmniejszenieilościzębów
Antropogeneza
www.biomedica.edu.pl
13
Różnicepomiędzyczłowiekiemiszympansem:
SZYMPANS CZŁOWIEK
v prowadzinadrzewnytrybżycia
v sylwetkapochylona
v chódczworonożny
v stopajestpłaska
v paluchprzeciwstawny
v bardzodużeowłosienieciała
v objętośćmózgu300cm3
v szczękawkształcie„U”
v wystającekły
v naziemnytrybżycia
v sylwetkawyprostowana
v chóddwunożny
v stopawysklepiona
v brakpaluchaprzeciwstawnego
v małeowłosienieciała
v objętośćmózgu5razywiększa(1500cm3)
v szczękawkształcie„V”
v brakwystającychkłów
ATAWIZMY–sątocechyujawnioneuniektórychosobników,charakterystycznedlaichprzodkównp.dlaczłowieka:
⎯ możliwośćporuszaniamałżowinąuszną⎯ nadmierneowłosienie⎯ większaliczbasutków⎯ występowanieogona
Ewolucjaczłowiekawpigułce:
❶Sahelantrop-poruszałsięczasaminadwóchnogach,spłaszczonatwarzoczaszka,wszystkożerny.
❷Ardipitek - poruszał się czasami na dwóch nogach, bardzo długie kończyny górne, paluchy stópowłosione.
❸Australopitek – dwunożny, długie kończyny górne,masywneuzębienie, odżywiał się pokarmemroślinnymiprawdopodobniepadliną.
❹Człowiek zręczny Homo habilis – smuklejszy niż Australopitek, mniejsze zęby, roślinożernyipadlinożerny.
❺CzłowiekwyprostowanyHomo erectus – kończyny górne znacznie krótsze od dolnych, polował,posługiwałsięogniemdoobrony,„gotowania”iogrzewania.
❻Neandertalczyk–wykonywałprymitywnąodzieżzeskóryzwierząt,rozpalałogień,polował,trudniłsięzbieractwemirybołówstwem.
www.biomedica.edu.pl
14
❼Człowiek rozumny Homo sapiens – koczowniczy tryb życia, doskonalenie wcześniejszychumiejętności,myślenieabstrakcyjne.
CechyiumiejętnościcharakterystycznedlaHomosapiens:
• PosługiwaniesięnarzędziamiorazichwytwarzanieZwierzętarównieżposługująsięprymitywnyminarzędziaminp.patykami,kamieniami.Człowiekzmieniaprzedmioty,bardziejmodernizujeiulepsza.
• KomunikowaniesięzapomocąmowyZwierzętawydajądźwięki,lecztametodakomunikacjijestbardzoprymitywnaibardzoograniczona.
• LogicznemyślenieJesttomożliwedziękibardzodużemumózgowi,człowiekłączyzesobąfakty,dochodzidowniosku,możeprzewidziećpewneskutki.
• OkazywanieiodczuwanieuczućZwierzętarównieżokazująpopędpłciowy,uczuciegłoduisnu,leczczłowiekodczuwaprzyjaźń,patriotyzm,honor,zazdrość.
ZADANIAZDZIAŁUEWOLUCJONIZMDOSTĘPNEWPEŁNEJPAPIEROWEJWERSJI.
www.biomedica.edu.pl
15
DoświadczeniaZad.1Uczniowieklasyoprofilubiologicznymwykonalinastępującedoświadczenie:Przygotowali3równejwielkościpędyroślinyokrytonasiennejiumieścilijewzlewkachnr1-3ztakąsamąilościąwody,zaznaczonomarkerempoziomwody.Następniezlewkiumieszczonowcieplarkachiustawionotemperaturę:1–12oC;2–22oC;3–32oC.Poupływie48hzmierzonolinijkązmianępoziomuwodywstosunkudopoziomuwyjściowego.Zad.1.1(1p.)Zaproponujproblembadawczydlapowyższegodoświadczenia..……………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………Zad.1.2(1p.)Podaj,wprzypadku,którejroślinyspodziewaszsięnajwiększejzmianypoziomuwody.Odpowiedźuzasadnij.……………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………Zad.1.3(1p.)Jakiproces,zachodzącywliściachumożliwiapobieraniewodywsposóbbierny?……………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………Zad.2Studencibiologiipostanowiliwykonaćdoświadczeniemającenaceluokreśleniewpływutemperaturyotoczenianaproceskiełkowanianasion.Wtymceluprzygotowano6zestawówpo50nasion.Każdyzestawumieszczonowcieplarkach,wtakichsamychwarunkachzmieniającjedynietemperaturę.Popewnymczasieliczonoilośćkiełkującychnasionwkażdymzzestawów.Temperaturadlaposzczególnychzestawówwynosiła:
Nrzestawu Temperatura[oC]1 02 53 104 155 206 25
Wynikipowyższegobadaniaprzedstawionowponiższejtabeli.
Nrzestawu Ilośćkiełkującychnasion
1 142 223 484 505 186 5
www.biomedica.edu.pl
16
Zad.2.1(1p.)Jakąprzykładowąhipotezępostawiłbyśprzedrozpoczęciempowyższegobadania.……………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………Zad.2.2(1p.)Napodstawieuzyskanychwynikówsporządźwykreszależnościintensywnościkiełkowanianasionodtemperaturyotoczenia.
Zad.2.3(1p.)Podajwniosekwynikającyzanalizynarysowanegowykresu.…………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………Zad.3Studencibiologiipostanowiliprzeprowadzićbadanie,któregoopisiwynikiznajdująsięponiżej.Opisbadania:4zestawyowadzichjajumieszczonowcieplarkachdbającoto,abywszystkieznajdowałysięwtakichsamychwarunkach,zmienionojedynietemperaturę.Kolejnodlakażdegozestawutemperaturawynosiła:nr1-10oC,nr2-20oC,nr3-30oC,nr4-40oC.Wkażdymzestawiewystępowało15owadzichjaj.Takprzygotowanezestawypozostawionona3dni,potymczasiedokonanoobserwacjiizliczenialiczbywyklutychlarwwkażdymzzestawów.Otrzymanewynikiprzedstawionowtabeli.
www.biomedica.edu.pl
17
Numerzestawu Liczbawyklutychlarw1 02 53 154 0
Zad.3.1(1p.)Podajproblembadawczydlapowyższegobadania.……………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………Zad.3.2(1p.)Sporządźwykreszależnościilościwyklutychlarwodtemperatury.
Zad.3.3(1p.)Podajwniosekwynikającyzanalizysporządzonegowykresu.……………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………Zad.4Uniwersalneetapybadańbiologicznychznajdujązastosowaniewwieluzawodachzwiązanychznaukamiścisłymi.Jednymzprzykładówmożebyćpracalekarzaalergologawykorzystującegowswojejcodziennejpraktyceszeregtestówalergicznych.Poniżejprzedstawionoschematskórnegotestualergicznego,polegającegonanakłuwaniuskórysterylnymiigłamiwmiejscachoznaczonych
www.biomedica.edu.pl
18
literamiA,B,C,D,anastępnieumieszczeniuwmiejscunakłuciapojednejkropliroztworówzawierającychróżnesubstancje.Następniepopewnymczasie(zwykle15min)odczytywanesąśrednicepowstałychbąbliskórnych(imwiększytymsilniejszareakcjaalergiczna).A-histaminaB-antygenypyłkówtrawC–antygenyroztoczykurzudomowegoD–antygenysierścipsa
Zad.4.1(1p.)Napodstawiepowyższychtekstuischematupodaj,którąliterą(A,B,C,D)oznaczonopróbękontrolną.Odpowiedźuzasadnij.……………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………Zad.4.2(1p.)Zakładając,żepodejrzewamyupacjentaalergięnaroztoczakurzudomowego,podajhipotezębadawcządlapowyższegobadania.……………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………Zad.4.3(1p.)Podajjakiedziałanianaskórnenaczyniakrwionośnemahistamina.……………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………
Zad.5Wpraktycelekarskiejstosowanajestbardzowielesubstancjiwywierającychwpływnaczęstośćpracyserca.Efektichdziałanianazywasięefektemchronotropowymdodatnim,jeślizwiększaczęstośćpracyserca,aujemnym,jeślizmniejszaczęstośćpracyserca.
CZAS
A B
C D
AS
B
C D
www.biomedica.edu.pl
19
Studencimedycynypostanowilisprawdzićpodczaszajęćdodatkowychzfizjologiijakiwpływchronotropowybędąwywierałysubstancje:bisoprolol,atropina,dobutamina.Wtymceluprzygotowano12szczurów,którepodzielonojena4grupy,wkażdympo3szczury.Poszczególnymgrupomwstrzykiwanoww.substancjeorazsólfizjologiczną-wpróbiekontrolnej(objętościsąnatyleniskie,żemożnapominąćodruchowązmianępracysercawodpowiedzinawzrostilościosocza).Grupyszczurów:A–sólfizjologiczna,B–bisoprololC–atropina,D–dobutaminaOtrzymanowynikiśredniegotętna:*Przedpodaniemsubstancji:grA-312/min;grB-301/min;grC-305/min;grD-312/min*1minpopodaniuodpowiednichsubstancjiwodpowiednichgrupach:grA-310/min;grB-250/min;grC-350/min;grD-332/min*3minpopodaniuodpowiednichsubstancjiwodpowiednichgrupach:grA-312/min,grB-200/min,grC-444/min,grD-354/minZad.5.1(1p.)Opracujwynikiwartościśredniegotętnawposzczególnychgrupachiczasiewpostacitabeli.
Zad.5.2(1p.)Podaj,którezsubstancjimajądziałanie: chronotropowydodatnie:……………………. chronotropowyujemne:……………………..Zad.5.3(1p.)Podaj,którąsubstancjęmożnazastosowaćwprzypadkuspadkuakcjiserca,zagrażającejżyciu.Odpowiedźuzasadnij.……………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………Zad.6Studencibiologiiprzeprowadzilipewieneksperyment.
www.biomedica.edu.pl
20
Jakpokazanonapowyższymschemaciedoprobówekoznaczonychnumeramiod1do3dodawanonieznanyenzymwcelujegoidentyfikacji.Wkażdejzprobówekznajdowałasiętasamailośćbiałka.
ProbówkiróżniływartościąpHwichwnętrzu1->pH=1,52->pH=73->pH=9Po10minutachoddodaniatejsamejilościENZYMUTRAWIENNEGOwykazano,żebiałkouległostrawieniutylkowprobówcenr1.
Zad.6.1(1p.)Jakienzymtrawiennydodanodoprobówek?....………………………………………………………….Zad.6.2(1p.)Podajproblembadawczypowyższegoeksperymentu.……………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………Zad.6.3(1p.)Dlaczegobiałkouległostrawieniutylkowprobówcenr1?………………………………………………………………………………………………………………………….………….………...…………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………Zad.7Jednązpodstawowychcechorganizmówżywychjestichzdolnośćdoruchu.Uczniowiepostanowiliudowodnić,żeroślinyteżposiadajątakązdolność,czegodowodemmiałobyć24-godzinnenagraniewiosnązachowaniadwóchroślinsłonecznika.Wtymcelujednegopozostawionegopodgołymniebem,drugiegonatomiastwsalilekcyjnejpozbawionejdostępuświatła.Zad.7.1(1p.)Podajproblembadawczydopowyższegodoświadczenia.……………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………Zad.7.2(1p.)Podajpełnąnazwęspodziewanegoruchurośliny.……………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………
ENZYMTRAWIENNY
1 2 3
www.biomedica.edu.pl
21
Zad.7.3(1p.)Jakihormonroślinnyspełniagłównąfunkcjewprocesiepodanymwpodpunkcieb?……………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………
Zad.8Studencikołanaukowegomikrobiologiipostanowilisprawdzićdziałanieantybiotykubakteriobójczegonadwiepróbkidwóchróżnychgatunkówbakterii.GatunkidlauproszczeniaoznaczonoliteramiXiY.Wtymceluoszacowanoilośćbakteriiżywychimartwychwobupróbkachprzedipododaniuantybiotyku.Wynikibadaniaprzedstawionowponiższejtabeli:
Gatunekbakterii
CzasbadaniaX Y
Przedpodaniemantybiotyku 120*104żywychbakterii 150*104żywychbakterii
Popodaniuantybiotyku 20*104żywychbakterii 165*104żywychbakterii
Zad.8.1(1p.)Przedstawpowyższewynikibadańwpostaciwykresu.
Zad.8.2(1p.)Podajproblembadawczy,którymożnabyłopostawićprzedwykonaniembadania.……………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………Zad.8.3(1p.)Wyjaśnij,comożebyćprzyczynąodmiennychwynikówdlapróbkiXiY.…………………………………………………………………………………………………………………………….…….………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………CIĄGDALSZYZADAŃDOSTĘPNYWWERSJIPAPIEROWEJ.
www.biomedica.edu.pl
22
Doświadczenia Zad.11.1Jaktemperaturaotoczeniawpływanaintensywnośćpobieraniawodyprzezrośliny.1.2Wprzypadkuroślinynr3,ponieważznajdujesięonawwarunkachonajwyższejtemperaturze,cobędziepowodowałozwiększenieintensywnościtranspiracji.Zwiększytosiłęssącąprzezcozwiększysięilościpobieranejiodparowującejwody,azatemnajwięcejubędziewtejpróbce.1.3Transpiracja.Zad.22.1Wzrosttemperaturyotoczeniapowodujewzrostintensywnościkiełkowania.2.2
2.3Wrazzewzrostemtemperaturyrośniejintensywnośćkiełkowanianasion,ażdoosiągnięciaoptimumtermicznego.Zad.33.1Wpływtemperaturyotoczenianaproceswykluwanialarwowadów.3.2
3.3Zakrestolerancjitermicznejdlaprocesuwykluwaniajajpowyższegoowadamieścisięwprzedzialeod10do40oC.Zad.44.1A-histamina,ponieważodpowiedźorganizmunahistaminęjestznanaidoniejporównujemyodpowiedźorganizmunainneczynniki.4.2WmiejscuoznaczonymliterąCpojawisięnajwiększybąbel/najintensywniejszaodpowiedźorganizmu.4.3Rozszerzanaczyniakrwionośne
0
20
40
60
0 5 10 15 20 25
Wykres
Wykres
0
5
10
15
20
10 20 30 40
wykresTempreratura[oC]
Ilośćkiełkującychnasion
Temperatura[stopnieCelsjusza]
Liczbawyklutychlarw
owadów.
www.biomedica.edu.pl
23
Zad.55.1 Tętnow
czasieGrupaszczurów
Omin Po1min Po3min
A 312 310 312
B 301 250 200
C 305 350 444
D 312 332 3545.2Chronotropowododatnio:Atropina,Dobutamina.Chronotropowoujemnie:Bisoprolol.5.3Dobutaminalubadrenalina–bozwiększajączęstośćpracyserca.Zad.66.1Pepsynę.6.2WpływpHśrodowiskanadziałanieenzymutrawiennego.6.3Ponieważpanowaływniejwarunkioptymalnedladziałaniapepsyny.Wpozostałychdwóchprobówkachaktywnośćtegoenzymubyłaznikoma.Zad.77.1Jakświatłosłonecznewpływanaruchsłonecznika?7.2Heliotropizmdodatni7.3AuksynyZad.88.1
8.2Wpływantybiotykunarozwójbakterii.8.3MożetobyćspowodowaneodpornościąbakteriiYnadziałanieantybiotykunp.przezposiadanieodpowiednichbiałekuniemożliwiającychwniknięcieantybiotykudokomórkitychbakterii.
0
50
100
150
200
Przedpodaniemantybiotyku Popodaniuantybiotyku
X Y
Liczebnośćbakterii[j*10000]
Czaspomiaru
www.biomedica.edu.pl
24
Bibliografia1. ArkuszeegzaminacyjneCKEzbiologiizlat2005-20152. Bukała.Biologia.Treningprzedmaturą.Bakterie,rośliny,grzyby.3. Biologia.A.Czubaja.WydawnictwoPaństwoweWydawnictwoRolneiLeśne4. Bukała.Biologia.Treningprzedmaturą.Fizjologiaroślin.WydawnictwoOMEGA5. R.Solomon,L.R.Berg,D.W.Martin,C.A.Villee,Biologia,20126. J.Szweykowscy.BotanikaMorfologia,Tom1.WydawnictwoPWN7. J.Holeczekiin.,TerazMatura.Biologia–Vademecum,NowaEra.8. J.Hempel-Zawitkowska.Zoologiadlauczelnirolniczych,PWN.9. DeryłoA.,„Parazytologiaiakaroentomologiamedyczna”.WydawnictwoPWN,Warszawa
2011.10. DrewaG.,FerencT.,„Genetykamedyczna”.WydawnictwoElsevier,Wrocław2013.11. D.Pawlos,Biorepetytorium,materiaływwersjiPDF.12. GołąbJ.,JakóbisiakM.,,LasekW.,StokłosaT.,„Immunologia”WydawnictwoNaukowePWN,
Warszawa2013.13. KonturekS.,„Fizjologiaczłowieka”.Podręcznikdlastudentówmedycyny.Wydawnictwo
Elsevier,Wrocław2013.14. KruśS.,„AnatomiaPatologiczna”.PodręcznikdlastudentówmedycynypodredakcjąStefana
Krusia.WydawnictwoPZWL,Warszawa2000.15. KubickaK.,,KawalecW.,„Repetytoriumzpediatrii”.WydawnictwoPZWL,Warszawa2004.16. MurrayR.K.,DarylK.Granner,VictorW.Rodwell.“BiochemiaHarperaIlustrowana”.
WydawnictwoLekarskiePZWL.WydanieVIWarszawa200817. MutschlerE.GerdGeisslinger.„MutschlerFarmakologiaitoksykologia”.Wydawnictwo
MedPharm,Wrocław2016.18. PaulsenF,J.Waschke.Sobotta.„Atlasanatomiiczłowieka”.WydawnictwoElsevier,Wrocław
2012.19. Przewodnikdoćwiczeńzpatomorfologii.PodredakcjąDanielaSabata,AndrzejaGabriela,
ZbigniewaSzczurka.WydawnictwoŚUM,Katowice2011.20. SkryptdoćwiczeńzPatofizjologii.WydawnictwoŚUM,Katowice2010.21. SawickiW.,MalejczykJ.,„Histologia”WydawnictwolekarskiePZWL,Warszawa2012.22. Solomon,Berg,Martin,Villee,„Biologia”.Warszawa:MULTICOOficynaWydawnicza,199823. StawarzJ.,StawarzR.,ZamachowskiW.,MatuszewskaR.,KozikR..„Biologiaczęśćtrzecia”.
WydawnictwoNowaEra,Warszawa2010.24. SzczeklikA.,„InternaSzczeklika”.Podręcznikchoróbwewnętrznych.WydawnictwoMedycyna
Praktyczna,Kraków2012.25. ŚlusarczykK.,ŚlusarczykR.,„Repetytoriumzneuroanatomiidlaneurologów”,Wydawnictwo
ŚUM,Katowice2010.26. TraczykW.,„Fizjologiaczłowiekawzarysie”.WydawnictwoPZWL,Warszawa1982.27. VirellaG..„Mikrobiologiaichorobyzakaźne”.WydawnictwoElsevier,Wrocław201028. YoungB.,JamesS.Lowe,AlanStevens,JohnW.Heath.“WHEATERHistologia”.Podręcznik
iatlas.WydawnictwoElsevier,Wrocław2010.29. Biologianaczasie2.Podręcznikdlaliceumogólnokształcącegoitechnikum.Wydawnictwo
NowaEra,Warszawa2013.30. Skryptdoćwiczeńzhistologii.ŚUMWydziałlekarskizoddziałemlekarsko-dentystycznym
wZabrzu.31. S.Lewak,J.Kopcewicz,Fizjologiaroślinwprowadzenie.WydawnictwoPWN32. T.Gorczyński.Ćwiczeniazbotaniki33. W.Czerwiński.Fizjologiaroślin,PaństwoweWydawnictwoNaukowe
www.biomedica.edu.pl
25
34. Stronainternetowawolnejencyklopediiwww.wikipedia.org.35. StronainternetowawydawnictwaMedycynaPraktycznawww.medycynapraktyczna.pl36. Zoologia,częśćsystematyczna,A.Rajski,1997.
CAŁYZBIÓRWFORMIEKSIĄŻKOWEJZAWIERAJĄCYWSZYSTKIEROZDZIAŁYWRAZZPEŁNYMIODPOWIEDZIAMIDOSTĘPNYNA:
www.Biomedica.edu.plParametryzbioru:Liczbastron:390Format:A4Środek:czarno-biały
top related