bÖbrek fonksİyon testlerİ ii
Post on 03-Jan-2016
287 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
1
BÖBREK FONKSİYON TESTLERİ II
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜTF Biyokimya AD
2006
2
Tübüler fonksiyon testleri
Konsantrasyon testleri
Sıvı kısıtlama testi
Vazopressin konsantrasyon testi
Osmolalite ölçümü
İdrar dilüsyon testi
3
Sıvı kısıtlama testi
Testi yapmadan önce sabah ilk idrar dansitesine bakılmalı ve 1020’nin üzerinde bulunduysa test yapılmamalıdır. 14-16 saat sıvı alımı kısıtlanır. Sonra 1, 2 ve 4 saatlik aralarla 3 kez idrar toplanır ve dansitelerine bakılır. -Normalde idrar dansitesinin 1025 ve üzerinde olması beklenir. -Böbrek fonksiyonları azaldığı zaman idrar dansitesi 1020’nin altına düşer.
4
Vazopressin konsantrasyon testi
Mesane boşaltılır ve subkutan 10 Ü vazopressin injeksiyonundan 1-2 saat sonra idrar toplanır. Su alımı kısıtlanmaz. -Normalde dansite 1020’nin üzerinde çıkmalıdır. -Yorumu sıvı kısıtlama testiyle aynıdır.
5
Osmolalite ölçümü
Yetişkin bir insanın Spot idrar osmolalitesi 50-1200 mOsm/kg’dır. 24 saatlik idrarda ise bu değer 300-900 mOsm/kg’dır. Osmolaliteyi etkileyen ana osmotik maddeler; NaCl, glukoz ve üre’dir.
6
Su kısıtlamasında idrar osmolalitesinin ölçülmesi azalmış böbrek fonksiyonlarında doğru ve duyarlı bir testtir. 3 gün hasta yüksek protein diyetine alınır, testten önceki gece su verilmez. Sabah 06.00’da mesane boşaltılır, saat 08.00’de test için idrar toplanır. -Normalde osmolalitenin 800 mOsm/kg üzerinde olması beklenir. -Böbrek konsantrasyon yeteneğinde minimal bozuklukta osmolalite 600-800 mOsm/kg -Orta derecede bozuklukta 400-600 mOsm/kg -Ağır bozuklukta ise 400 mOsm/kg’ın altında bulunur
7
İdrar dilüsyon testi
Kahvaltı yapılmaz, 30-45 dk içinde 1500 ml su içilir ve 4 saat boyunca saat başı idrar toplanır. -Normalde beklenen idrar miktarı alınan miktarın %80 (1200 ml) ve dansite en az bir örnekte 1003’tür.
*Böbrek fonksiyonları azaldığı zaman idrar miktarı azalır, dansite 1010’un altına düşmeyebilir. *Dilüsyon yeteneğinin kaybı, konsantrasyon yeteneğinden sonra olur.
8
Renal ekskresyonu ölçen testler
• Fenolsülfofitaleyn (PSP) testi
9
Renal kan akımını ölçen testler
Klinikte çok sık kullanılmamasına rağmen, renal kan akımı p-aminohippurat (PAH) klerensi kullanılarak ölçülebilir.
Böbrekten bir seferlik pasajında PAH, glomerüler filtrasyon ve tübüler sekresyonun birlikte kombinasyonu ile tamama yakını atılır
Sağlıklı bir kişide PAH klerensi 574 ml/dakika olarak bulunmuştur.
Bu, böbreklerden 1 dakikada 574 mL plazma geçtiğini ifade eder
10
Böbrek patolojilerini belirlemede kan analizleri
• NPN bileşiklerinin (üre, kreatinin, ürik asit) tayini
• serum proteinlerinin (total protein, albümin, globülin) tayini
• serum elektrolitlerinin (sodyum, potasyum, klorür, kalsiyum, magnezyum, inorganik fosfor) tayini
11
Böbrek patolojilerini belirlemede idrar analizleri
• İdrarın fiziksel özelliklerinin (renk, turbidite, koku, kıvam, volüm, dansite, pH) incelenmesi
• İdrarda protein aranması
• İdrarda glukoz aranması
• İdrar sedimentinin mikroskopik incelenmesi
12
İdrarın rengi
İdrarın rengi, örnek temiz ve renksiz bir cam kaba konduktan sonra gözle incelenir.
13
İdrarın rengi,
normalde amber sarısıdır
Fazla miktarda su alınması ve fazla miktarda idrar çıkarılması durumunda açılır.
Az su alınması ve az miktarda idrar çıkarılmasında ise koyulaşır
14
İdrarın turbiditesi
İdrar normalde berraktır.
bulanıklık, üratlar, fosfatlar ya da karbonatlar, oksalatlar, lökosit gibi hücresel elemanlar ve bakterilerden ileri gelebilir
15
Üratlardan ileri gelen bulanıklık, idrarda soğukta oluşur.
idrarın ısıtılmasıyla kaybolur
Fosfatlardan ya da karbonatlardan ileri gelen bulanıklık, alkalik idrarda oluşur ve idrarın ısıtılmasıyla belirginleşir
idrara 1-2 damla %10’luk asetik asit damlatılmasıyla kaybolur.
16
İdrarın kokusu
kendine has özel bir koku
alınan ve idrarla atılan ilaçlardan etkilenebilir.
17
İdrar volümü
24 saatte erkeklerde kadınlardakinden fazla olmak üzere ortalama olarak 1000-1800 mL
alınan su miktarı, böbrek dışı yollardan su kaybı ve diyet, günlük idrar miktarını etkiler
18
anüri
24 saatlik idrar miktarının devamlı olarak 50 mL’den az olması veya hiç idrar çıkaramama
oligüri
24 saatlik idrar miktarının devamlı olarak 400 mL’den az olması
poliüri
24 saatlik idrar miktarının devamlı olarak 2500 mL’den fazla olması
19
pollaküri
sık idrar yapma
dizüri
ağrılı idrar yapma
20
İdrarın dansitesi (Specific Gravity)
normalde 1015-1025 arasında değişir.
Alınan su miktarına bağlı olarak 1002’ye kadar düşebilir veya 1040’a kadar yükselebilir
idrardaki her %1g glukoz için 004 ve her %1 g protein için 003 artar.
21
İdrar dansitesi ölçümü, ürinometre ile yapılır
22
hipostenüri
İdrar dansitesinin devamlı olarak 1007’den düşük olması
izostenüri
İdrar dansitesinin devamlı olarak 1010 civarında olması
hiperstenüri
İdrar dansitesinin devamlı olarak 1030’dan yüksek olması
23
İdrar pH’ı
normalde 6,2 civarındadır
4,8’e kadar inebilir veya 8,2’ye kadar çıkabilir
İdrar reaksiyonu, turnusol kağıdı ile incelenebilir
24
Mesane ve idrar yolu iltihaplarında
mikropların etkisiyle üre parçalanır ve idrar pH’ı alkali tarafa kayar.
25
İdrar sedimenti
1500-2000 devir/dakikalık santrifüjde 3-5 dakika santrifüj
önce mikroskopun küçük objektifi (10X) ile
şekilli elemanların bol olduğu yerler büyük objektif (40X) ile
eritrositler, lökositler, epitel hücreleri, silendirler, kristaller, bakteri, mantar ve parazit hücreleri araştırılır ve incelenir
26
27
İdrar sedimentinde eritrositler
iyi korunmuşlarsa açık yeşilimtrak renkte ve yuvarlak görülürler.
Mikrovida hafifçe oynatıldığında eritrositlerde iç içe iki halka saptanabilir
Hematüri…
28
İdrar sedimentinde lökositlereritrositlere göre daha büyük ve granüllüdürler.
% 3’lük asetik asitten 1 damla lamelin kenarına damlatıldığında lökositler daha belirgin olurlar, eritrositler ise kaybolurlar.
Piyüri…
29
A) Üst tabaka vajina epitelleri B) Orta tabaka epitelleri C) Derin tabaka epitelleri D) Üretra epitelleri E) Dökülmüş ölü epiteller F) Prostat epiteli G) Ejekülatör yollardan epiteller H) Seminal veziküllerden epiteller İ) Orta tabakadan mesane epiteli J) Derin tabakadan mesane epiteli K) Üst tabakadan mesane epiteli L) Pelvis renalis epitelleri M) Düz toplayıcı tüplerden epiteller N) Kıvrık tüplerden epiteller
İdrar sedimentinde epitel hücreleri
30
İdrar sedimentinde silendirler
Hiyalin silendirler
Granüler silendirler
Epiteliyal silendirler
Lökosit silendirleri
Eritrosit silendirleri
Mum silendirler
Dev silendirler
Yağ silendirleri
31
İdrar sedimentinde kristaller
• Asit idrarda görülebilen kristaller
• Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda görülebilen kristaller
• Nötral veya alkalik idrarda görülebilen kristaller
• Alkalik idrarda görülebilen kristaller
32
Asit idrarda görülebilen kristaller
Amorf ürat
Ürik asit kristalleri
kalsiyum oksalat kristalleri
sistin kristalleri
lösin kristalleri
tirozin kristalleri
33
Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda görülebilen
kristaller
Kalsiyum oksalat kristalleri
Tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri
sulfonamidler
34
Nötral veya alkalik idrarda görülebilen kristaller
Magnezyum fosfat kristalleri
Kalsiyum karbonat kristalleri
35
Alkalik idrarda görülebilen kristaller
Amorf fosfat
Tripel fosfat (amonyum magnezyum fosfat)
tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri
amonyum ürat
36
İdrar sedimentinde bakteri, mantar ve parazit hücreleri
37
İdrar yolları taşları
• Fosfat taşları,
açık renkli toprak gibidirler. Elle kolayca ezilirler.
• Oksalat taşları,
pürtüklü yüzeyli, esmer renklidirler. Çok serttirler.
• Ürat taşları,
düzgün yüzeyli, esmer renkli, küçük taşlardır. Serttirler.
• Miks taşlar,
fosfat-oksalat veya oksalat-ürat karışımı taşlardır
38
İdrar yolları taşlarında sıklık:
-Oksalat taşları % 56
-Tripel fosfat taşları % 26,5
-Fosfat taşları % 13,5
-Ürik asit taşları % 4
top related