boris pasternak

Boris Leonidoviç PasternakБорис Леонидович Пастернак

Doğum: 10 Şubat 1890 - Moskova

Ölüm: 30 Mayıs 1960 Peredelkino

Etnik köken: Yahudi asıllı Rus

Meslek: Şair, Yazar

Dönem: 20. yüzyıl

Önemli ödülleri: Nobel ödülü 1958

Çocukluğu ve Eğitimi Rus Ortodoks Kilisesi’ne kabul edilmiş aslen Yahudi olan varlıklı bir sanatçı ailenin en büyük çocuğu idi. Babası Leonid Pasternak, tanınmış bir ressam; annesi Rosa Kaufman bir konser piyanisti idi.

1898’de 8 yaşındayken kardeşiyle (sağda)

Ressam Yuriy Annenkov, Pasternak’ı şöyle betimlemiştir : ‘‘Boris Pasternak : Büyük gözlü, dolgun dudaklı, dalgın ve gururlu bakışları olan, uzun boylu, ahenkli yürüyüşlü, berrak ve güzel sesli bir delikanlı..’’

‘’Dünyada her şeyden çok müziği sevdim, onu da Skryabina ile sevdim’’

‘‘Bazı zamanlar piyano çalma alışkanlığı bende kaybolmuş yeteneğimi geri getirme durumuna kadar geldi. Sonra çevremdeki insanlardan kaçmaya, konserlere gitmemeye, piyanoya bakmamaya karar verdim ’’

ERÜ RDE mezunu Esra Elmacıoğlu’nun tezinden alıntı. (2004)

I. Dünya Savaşı yılları

Takvimlerin 1915’i gösterdiği bu yıllarda bir yandan da 1. Dünya Savaşı �gerçekleşmektedir. Ancak Pasternak çocukken geçirdiği talihsiz bir kazadan

dolayı bir bacağı kısa olduğu için askere alınmaz.

Edebi yönden çok verimli geçirdiği bu yıllardan sonra Ekim Devriminin başlamasıyla birlikte 1917’de Moskova’ya döner.

1922’ de Sanat Enstitüsü’nde öğrenci olan Yevgeniya Luriy ile evlenen şair, eşiyle birlikte Berlin’e giderek ailesini ziyaret etti. Hayatının geri kalanında hemen hemen her sene ailesini ziyaret izni için başvuran ama izin alamayan Pasternak için bu, ailesini son görüşü olmuştur.

1923’ te Oğlu Yevgeniy dünyaya geldi

1931’de ilk eşinden ayrılan Pasternak , 1934 yılında ünlü piyanist Heinrich Neuhaus’un eşi Zinaida Neuhaus ile ikinci evliliğini yaptı.   1 ocak 1938 gecesi oğlu Leonid dünyaya geldi.

Çok başarılı olduğu çeviri işinden elde ettiği kazanç ile şimdilerde müze olarak kullanılan Moskova dışındaki yazarlar köyü Peredelkino’dan evini aldı. 1936

Hа даче в Переделкинe, улица Павленко 3. 

1931’de Moskova’da tanıştığı Gürcü şair P.Yaşvili’nin daveti üzerine ailesi ile birlikte Tiflis’e gider ve orada zamanın ünlü Gürcü yazarı T.Tabidze ile tanışır.

T.Tabidze (ortada )

1946’dan itibaren pek çok yazar arkadaşı tutuklandı. Kendisi 1958’e kadar hiç kovuşturma ve soruşturmaya uğramadı ve tutuklananları kurtarmak için uğraştı. Gürcü şairlerin yapıtlarını Rusça'ya çevirmesi nedeniyle, Stalin'in gözüne girdiği ve bu sayede sürgüne gönderilmekten kurtulduğu düşünülür.

Pasternak kendisinden 22 yaş genç olan ve edebiyat dergilerinde editörlük yapan Olga Ivinskaya ile 1946’da tanışıp aşık oldu ve yaşamının geri kalanında onunla evlilik dışı bir ilişki sürdürdü. Ölümünden sonra Olga Ivinskaya ve Olga’nın kızı Irina, Pasternak’ın batılı yayıncılarla ilişkisini sağlamakla suçlanıp tutuklandılar. Irina 1962’de, Olga ise 1964’te serbest bırakıldı.

Edebi Yaşamı O ne bir devrimci, ne siyasetçi, ne de kendi vatanının düşmanı. O direnmeye çalışmamıştır, sadece kendi ülkesinin vatandaşı olmak istemiştir. Tüm yazar ve şairler gibi duygu ve düşüncelerini eserlerine yansıtmıştır. Başka birilerinin isteği üzerine ne konuşmuş ne de düşünmüştür, hatta onu yapmayı aklına bile getirmemiştir. Ülkesinin ve halkının tüm zorluklarını derinden hissetmiş ve başına ne geldiyse vatanını sevmekten gelmiştir.

Gördüğü müzik ve felsefe öğrenimi yazarın kaleme aldığı eserlerde izlerini hep gösterdi. 1914’te ilk eseri olan “Bulutlarda İkiz” (Близнец в тучах) yayımlandı. Bu eserde simgecilik etkisi taşıyan şiirleri yer alıyordu.

Bu zamanlar da yazdığı şiirlerin simgecilik etkisi taşımasına Mayakovski gibi futurist şairlerle tanışması neden olmuştur.

1915 yıllarında Ural bölgesinde çalıştığı zamanlarda iki cilt şiir yazdı. Bu ciltlerden birisi 1915’te bir yangında yok olmuş, diğeri ise 1917’de Bariyerlerin Üstünde (Поверх барьеров) adıyla yayımlanmış ve büyük ilgi görmüştür.  Ekim Devrimi’nin gerçekleşmesine kadar geçen sürede Kızkardeşimin Yaşamı’nı yazdı «Сестра моя - жизнь», ama savaş nedeniyle yayımlanmadı, fakat 1922’de Rusların Samizdat dedikleri bir yöntemle yurtdışına kaçırılıp geniş bir kitleye tanıtıldı. 1920 senesinde ise Temalar ve Varyasyonlar «Темы и вариации» adlı şiir kitabını yazdı.

1920’lerde şiirler ve kısa öyküler yazmayı sürdüren Pasternak’ın öyküleri Luvers’in Çocukluğu (1922) adlı kitapta toplandı. 1925 ve 1930’da Mayakovski’nin ve S.Yesenin’in intiharlarından sonra, Rusya’nın yaşayan en büyük şairi ünvanını taşıdı. Her ne kadar 1934’te Sovyet Yazarlar Birliği başkanı seçildiysede 1936’dan itibaren şiirlerini yayımlanması yasaklandı. Şiirlerini yayımlayamaz olunca şiir çevirileri yapmaya yöneldi. İngiliz, Fransız, Alman, Polonyalı ve Gürcü şairlerin eserlerini Rusçaya çevirdi. Shakespeare’in en başarılı çevirmeni olarak ün yaptı.

Bulutlarda ikiz(1914) Engellerin Üstünden (1917)Kızkardeşim Hayat (1922)Tem ve Çeşitlemeler (1923)Hava Yolları (1924)1905 Yılı (1927)Teğmen Schmidt (1927)İkinci Doğuş (1932)Erken Trenler (1943)Yeryüzü Enginliği (1945)Gece (1956)

Şiir Yapıtları Çevirilen Bazı Şiirler Ağustos - Osman TÜRKAYFırtınadan Sonra – Ataol BEHRAMOĞLUKış Şiiri - Ataol BEHRAMOĞLUKorkulu Rüya – Cemal SüreyaNobel Ödülü - Ataol BEHRAMOĞLUÖyledir Öyle Başlar – Cemal Süreya

 Çeviren: Ataol Behramoğlu

Bitkinim, izlenen bir hayvan gibiGürültü, şamata ardımsıra.Bir yerlerde insanlar, özgürlük, aydınlıkBir çıkış yolum yok dışarıya.

Kara bir orman ve göl kıyısıDevrik bir köknar kütüğü karşımdaYolum kesilmiş dört bir yandanOlsun artık ne olacaksa.

Ne yaptım, işlediğim suç ne,Katil miyim, mücrim miyim ben?Ülkemin güzelliği üstüne şiirlerimleBen değil miyim dünyaya göz yaşı döktüren.

Yine de, çok az kala ölümümeGelecek bir zamana inanıyorum.Alçaklığı ve kötülüğüAşacağına iyilik ruhunun

Nobel Ödülü

Yapıtlarında doğa tutkusunu doğaya ilişkin imgelerle dile getirmiş, insan ve toplum sorunlarını kaynaşmış bir bütünlük içinde yansıtmıştır. İlk şiirlerinde sembolizm ve fütürizm akımının etkileri görülmüştür. Pasternak bireysel yaratıcılığın toplumsal eyleme boyun eğmek zorunda kaldığı bir dönemde yetişmiş, şiirinde bireysel ve toplumsal yaşantıları organik bir bütünlüğe kavuşturmuş, toplumsal sarsıntıları kendi benliğinde derinliğine yaşayarak çağının trajik gerçekliğini dile getirmiştir. Şiire yeni söyleyiş özellikleri kazandırmış. Özellikle aşk ve tabiat temaları üzerinde durmuştur.İmge ve sözdizimi açısından Rus şiirine getirdiği yeniliklerle geleneksel Rus şiirinin yalın biçimlerini uzlaştırmıştır. Çağımızın en büyük şairlerinden biri sayılmaktadır.

Doktor Jivago Boris Pasternak’ın  Rus Devrimi sırasında geçen ünlü romanıdır. Roman, 1917 devrimi sürecinde Sovyetler Birliği'nin panoramasını sunan bir eserdir.Eseri yazması Şairin Ural dağlarındaki deneyimlerine dayanır. 1945’te babasının ölümünden sonra ilk romanı yazmaya yoğunlaştı ve 1954’te bitirdi.

Yazarın 1956'da Noviy Mir Dergisi'ne gönderdiği ilk romanı Doktor Jivago, SSCB resmi görüşüne uygun yazılmadığı gerekçesiyle reddedildi. 1957'de ilk kez İtalya'ya gizlice kaçırılan roman, burada hem Rusça hem de İtalyanca olarak aynı anda yayımlandı. Ertesi yıl İngilizce basılan "Doktor Jivago" kısa sürede çeşitli dillere çevrilerek dünyaca ünlendi.

Konusu: Rusya'da 1917 Ekim Devrimi ve hemen sonrasında patlak veren Rus İç Savaşı (1917-1922) sırasında geçen roman, adını kahramanı şair Doktor Yuri Jivago'dan almıştır. Arka planında bu siyasi çalkantıların bütün detaylarıyla anlatıldığı bu destansı romanın ön planında da iki kadın arasında kalıp sadakat ve ihtiras arasında bocalayan, hayatının kontrolü kendi elinden alınmış ve savaşın parçaladığı yokluklarla dolu bir ülkede oradan oraya sürüklenen aynı zamanda şair bir tıp doktorunun dramı anlatılır. Roman 1959, 1965, 2002, 2006 senelerinde birkaç ülkede sinema uyarlaması yapılmıştır. Roman büyük bir dehanın çalışması ve komünist rejime baş kaldırmanın en önemli örneğidir. SSCB'de uzun yıllar yasak olan roman, 1985'deki demokratikleşme hareketi döneminde yayımlanabildi.

Nobel ödülü Pasternak, şiirleri nedeniyle 1946-1950 arasında her yıl Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilmişti. 1958’de Doktor Jivago romanının bütün dünyada gördüğü ilgi üstüne bir önceki yılın Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Albert Camus tarafından tekrar aday gösterildi. Ancak İsveç Akademisinin kurallarına göre eserin orijinal dilde teslim edilmesi gerekliydi. Rusça kitap son anda Nobel Komitesi’ne sunuldu.

Moskova yakınlarındaki Pederelniko’da yaşayan yazara Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldüğü 23 Ekim 1958’de bir telgrafla bildirildi. Pasternak, o gün bu telgrafı “Memnunum, medyunum, onurlandım, şaşırdım" şeklinde yanıtladı. Ancak 29 Ekim’de ikinci bir telgraf göndererek ödülü reddettiğini açıkladı. Kimilerine göre yazar, bu ödülün kendisine Sovyet rejimini eleştirdiği için verildiği, siyasi bir karar olduğu düşüncesiyle reddetmiş, kimilerine göre ise Sovyetler Birliği yönetimi onu ödülü reddetmeye zorlamıştır.

2007'nin ilk günlerinde İngiliz gazetesi The Sunday Times, bir Rus araştırmacıya dayandırdığı haberinde Pasternak'ın Nobel Ödülü almasında İngiliz ve Amerikan gizili servislerinin rolü olduğu iddiasını ileri sürdü. Habere göre Pasternak'ın Doktor Jivago romanının batılı arkadaşlarına yolladığı kopyalarından bir tanesi Malta'da ele geçirildi. Ve CIA eşzamanlı olarak Avrupa'nın birçok merkezinde Doktor Jivago'yu Rusça olarak bastırttı. Gazetenin iddiasına göre bu operasyon, romanı yasaklayan Sovyet yönetimini küçük düşürmek için planlandı.

1989’da oğlu Yevgeny Borisovich Pasternak Stockholm’e giderek Nobel Ödülü’nü aldı.

Ait olduğum toplumda bana verilmiş olan ödüle atfedilen değer nedeniyle, bu ödülü reddetmek zorundayım, bu gönüllü reddim nedeniyle bana gücenmeyin.“

(Boris Pasternak’ın Nobel komitesine yazdığı not)

"İvinskaya'ya işini geri verin, ödülden vazgeçtim.“

(Boris Pasternak’ın Komünist Parti Merkez Komitesi’ne yazdığı not)

Ölümü Ünlü Şair Pasternak 30 Mayıs 1960’ta akciğer kanserinden hayatını kaybetti. El yazısıyla çoğaltılıp Moskova metrosunda dağıtılan duyurular sayesinde cenazenin yeri ve saatini öğrenen binlerce Moskovalı okuyucusu Peredelniko’daki cenaze törenine katılmıştır.

http://pasternak-trust.org/boris/biography/http://tr.wikipedia.org/wiki/Boris_Pasternak

http://go.mail.ru/search_images?q=+pasternak+

https://ru.wikipedia.org/ wiki/Пастернак,_Борис_Леонидович

Boris pasternak’ın “Doktor Jivago” romanında rus aydınının manevi problemleri / Esra Elmacıoğlu; Dr.Sevinç Üçgül 2004 Yüksek lisans tez çalışması http://katalog.erciyes.edu.tr/yordambt/yordam.php

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGosterhttp://arsiv.ntvmsnbc.com/news/397032.asp

http://media.hoover.org/multimedia/slide-shows

KAYNAKÇA

Hazırlayan

M.Feyzi Çavuşoğlu