bot magazine 3 · แด่ศิลปินแห่งชาติ...
Post on 20-Aug-2020
0 Views
Preview:
TRANSCRIPT
BOT MAGAZINE 3
The Arts / Our Pride & Heritage
คงไวซง จตวญญาณ
อหงการ บนผนผาใบ
BOT MAGAZINE ฉบบน ขอเปนตวแทนธนาคารแหงประเทศไทย แสดงความไวอาลย
แดศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป ‘ถวลย ดชน’ ทจากไป พวกเรานอกจากจะไดภมใจกบ
งานศลปของทานท ธปท. มอยถง 3 ภาพแลว แนวทางศลปะของทาน ...ยงฉดใจใหย�าเกรง
และสะกดไวใหพงระลกถงผดชอบชวด ผานปรชญาทลกซงและทแปรงทสะบดพลว...
ผลงานของทาน... เราจะดแลรกษา เปนสมบตของชาตทยงยนกบผนผาใบ
ของทานตลอดไปดวยความอาลยและเคารพ
การเปนศลปนทครองอดมการณโดยไมสนไหว ไปตามกระแสสงคมวายากแลว ทวาการเปนศลปนทหนกแนนในอดมการณ สราง ชอเสยงจากผลงาน และสรางคณอเนกอนนต แกวงการศลปวฒนธรรมไทยและโลกไดนน ยากยงกวามากนก
หากแต ศลปนแหงชาตสาขาทศนศลป (จตรกรรม) ประจ�าป พ.ศ. 2544 นามวา ‘ถวลย ดชน’ สามารถท�าได
ยอนกลบไปสคนวนกอนท ‘จกรพรรดบนผนผาใบ’ จะไดรบการเชดช ทานฝาเปลวไฟแหงอปสรรคนานา เคยท�าตวตนหลดหายไปในวยเรยน กระทงไดพระคณทสามของศาสตราจารยศลป พระศร มากระตนเตอน จนกลบมาคนพบแนวทางของตวเอง หลงจากนน ทานกมงสรางสรรคผลงานทศนศลปเรอยมา วากนวา ผลงานของทานจะเปนไปในแนวทางเซอรเรยลลสต (Surrealist) หรอเหนอจรง มการผสมผสานระหวางความเปนไทยและเทคนคสมยใหม ใชการสอสารทม พลงคอนขางรนแรง นาเกรงขาม และนาสะพรงกลว หากแตลมลก และแขงแกรง สะทอนผานฝแปรง การถมส และเนอหาของภาพ
4 BOT MAGAZINE
BOT MAGAZINE 5
Our Pride & Heritage / The Arts
ถวลย ดชน (พ.ศ. 2482 - 2557)
เกดเมอวนท 27 กนยายน พ.ศ. 2482
(ถงแกอนจกรรมวนท 3 กนยายน พ.ศ. 2557)
การศกษาอาชวศกษา โรงเรยนเพาะชางปรญญาตร (เกยรตนยม) คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากรปรญญาโท สาขาจตรกรรมฝาผนงอนสาวรย ผงเมอง ราชวทยาลยศลปแหงชาต อมสเตอรดม ประเทศเนเธอรแลนด ปรญญาเอก สาขาอภปรชญา และสนทรยศาสตร ราชวทยาลยศลปแหงชาต อมสเตอรดม ประเทศเนเธอรแลนด
รางวลและเกยรตยศ- พ.ศ. 2513 รางวลท 2 การประกวดศลปกรรม วงสวนผกกาด- พ.ศ. 2528 รางวลเกยรตยศเหรยญทองจากสมาคมสถาปนกสยาม ในฐานะจตรกร ผสรางสรรคศลปะรวมสมย- พ.ศ. 2540 ไดรบคดเลอกจากองคการสหประชาชาต ใหเปนผแทนวฒนธรรมทาง ศลปะภาคตะวนออกไปแสดงผลงานทนวยอรก ปารส โรม ลสบอน แคนเบอรรา และโตเกยว ตามล�าดบ- พ.ศ. 2544 รบการประกาศนามใหเปน ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป (จตรกรรม) และไดรบคดเลอกจาก Fukuoka Asian Culture Prize Committee ใหรบรางวล Arts and Culture Prize ค.ศ. 2001 - พ.ศ. 2545 รบเครองราชอสรยาภรณ อ น เป นท ส ร ร เสรญย ง ด เ รกคณาภรณ ชนจตตถดเรกคณาภรณ
ชอ : ไมระบชอ เทคนค : สน�ามนและ ทองค�าเปลวบน Canvas แนวคด : น�าหลกคตความเชอของโบราณมาประยกต ในการจดภาพเพอสะทอนถงความสมดลของโลกธาตความสมดลของโลก และสรรพสงลวนเกยวพนกน ทงมวล มการรบอทธพล บางสวนจากศลปกรรม ตะวนตก โดยน�ารปแบบของทศนธาตรปทรงเขามาประกอบเขากบโครงสรางหลก ทางองคประกอบทพฒนา มาจากภาพมารผจญ ในเนอหาทสะทอนความเชอ ทางศาสนา ความเชอในพนถนขนาด : 150 x 102 (กวาง x ยาว / ซม.)
ชอ : อนาคต เทคนค : สน�ามนและทองค�าเปลวบน Canvas แนวคด : น�าหลกคตความเชอของโบราณ มาประยกตในการจดภาพ เพอสะทอนถงความสมดลของโลกธาต ความสมดลของโลก และสรรพสงลวนเกยวพน กนทงมวล มการรบอทธพลบางสวนจากศลปกรรมตะวนตก โดยน�ารปแบบของ ทศนธาตรปทรงเขามา ประกอบเขากบ โครงสรางหลกทาง องคประกอบทพฒนา มาจากภาพมารผจญ ในเนอหาทสะทอน ความเชอทางศาสนาความเชอในพนถนขนาด : 200 x 229 (กวาง x ยาว / ซม.) ปทสรางผลงาน : 2535
สวนใหญจะชชวนใหเหนปรชญาทางพระพทธ-ศาสนา ททานไดถายทอดภาพขมนรกในหวงค�านงตาง ๆ สอความถงบาปบญและกเลส ในตวมนษย กระทงกลายเปนแนวทางทชดเจนของทานในทสด น�าพามาสฉายาทครองรวม กบเพอนศลปนร นนองวา ‘เฉลมชย-สวรรค ถวลย-นรก’ โดยในระยะแรกผลงานของทานถกระบอบความคดแกนอนรกษในสงคมไทยปดกน ท�าใหตองน�าพลงไอเดยทงหมดไปสรางชอเสยงนอกประเทศอยนาน จงกลบมาเผยแพรงานพทธศลปในแผนดนแม จนชอเสยงของทานขจรขจายไปทว และไดรบการยกยองใหเปนจกรพรรดบนผนผาใบในทสด
ทงชวตและจตวญญาณของทานทมเทใหกบงานศลปะแนวพทธศลปจนสดแรง โดยทานไดกลบไปยงภมล�าเนาเดม จงหวดเชยงราย สรางศลปสถานบนพนทกวา 100 ไร ในอ�าเภอนางแล ใชชอวา ‘บานด�า’ เพอใหเปนมรดกทางศลปวฒนธรรมคบญของชาตไทย
“นรชาตวางวาย มลายสนทงอนทรย สถตทวแตชวด ประดบไวในโลกา” สมเดจ พระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส นพนธไวเมอ 160 ปกอนหนา เพอบอกวา
เปนธรรมดาโลกทรางกายของบคคลยอมสญสลายไป ตามกาลเวลา หากแตชอเสยงทสงสมมายงคงอย เฉกเชน อาจารยถวลย ดชน แมรางของทานจะจากไปในวย 74 ป แตผลงานอนทรงคณคาของทานจะยงคงท�าใหชอของทาน กกกองอยตราบนาน และสวนหนงของมรดกจากภมปญญา ของทานกไดถกประดบแสดงไว ณ ธปท. ทเปดโอกาสให คนไทยมาเสพงานศลปและรวมร�าลกถง อาจารยถวลย ดชน รวมกน
ชอ : Star’s Seed เทคนค : สน�ามนและทองค�าเปลวบน Canvas แนวคด : น�าหลกคตความเชอของโบราณมาประยกตในการจดภาพเพอสะทอนถงความสมดลของโลกธาต ความสมดล ของโลก และสรรพสงลวนเกยวพนกนทงมวล มการรบอทธพลบางสวนจากศลปกรรมตะวนตก โดยน�ารปแบบของทศนธาต รปทรงเขามาประกอบเขากบโครงสรางหลกทางองคประกอบ ทพฒนามาจากภาพมารผจญในเนอหาทสะทอนความเชอทางศาสนา ความเชอในพนถน ขนาด : 200 x 400 (กวาง x ยาว / ซม.) ปทสรางผลงาน : 2524
6 BOT MAGAZINE
BOT MAGAZINE 7
ความใกลชดสนทสนมระหวาง ศาสตราจารยถาวร โกอดมวทย ศลปนชนครผด�ารงต�าแหนงศาสตราจารยสาขาวชาภาพพมพ คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร และอาจารยถวลย ดชน นน นบวาเปนมากกวามตรสหายในวงการศลปนทวไป หากแตยงเตมไปดวยความเคารพชนชมในทก ๆ วถทาง การใชชวต แมวาภาพลกษณของจกรพรรดแหงผนผาใบ อาจท�าใหอาจารยถาวรในฐานะรนนอง รสกตนกลว ในชวงเรมตนความสมพนธ ทวาเมอไดเชอมมตรภาพถงกนแลว กท�าใหเขาพบกบสงด ๆ ในชวต
“ผมกบพถวลยมความสมพนธอนดตอกนเสมอมา ผมคดวาผมอาจจะเปนศลปนหนงในไมกคนทเคยนอนหองเดยวกบทาน ทานเปนคนนารกมาก ผมพดไดเตมปาก เตมค�าเลยวา ถาผมไมไดสนทสนมกบทาน ชวตของผมคงสญหายสงด ๆ ไปเยอะ
“ใครไดอยใกลพถวลยจะมความสข ทานมอารมณขน มาก ชอบท�าใหคนรอบขางหวเราะ และมอะดรนาลน (Adrenaline) หลงไดตลอดเวลา ราวกบวาทานก�าลงบรรเลงซมโฟน ทมทงจงหวะของความนากลว ความสนก
แมสะพานเชอมสมพนธระหวาง ศาสตราจารยประหยด พงษด�า และ ศาสตราจารยถาวร โกอดมวทย จะมจดเรมตนมาจากการเปนครและลกศษย ทวาชองวางระหวางความสมพนธถกกลบใหเนยนสนทดวยมตรจตมตรใจ ททง 2 ทานมอบใหแกกน ความเปนครและลกศษยถกแทนทดวยการทอาจารยถาวร ยกใหทานเปนเสมอนพออกคน
“กอนทผมจะเขามาเรยนทมหาวทยาลยศลปากร ชอของทานอาจารยประหยด กโดงดงในฐานะของการเปนศลปนผมความสามารถ ซงผมชนชมทานอยในใจอยแลว ยงพอไดมาเรยนวชาภาพพมพกบทาน ผมกยงไดเหนความอตสาหะ ความขยนหมนเพยร และกระบวนการคดในการสรางงานของทาน ทานเปนครโดยแทจรง แนะแนวทางทงในเรองงานศลปะและ การใชชวต ทกเชาทมาถงมหาวทยาลย ผมมกจะไปหาทานเพอฟงเรองเลา ตาง ๆ ทานชอบแชรประสบการณ และเปนนกเลาเรองตลกตวยง ใครได อยใกลเปนตองยม ความสนทสนมระหวางผมกบทานท�าใหผมเกดความเคารพเสมอนวาทานเปนพอของผม มอะไรกชวยเหลอเกอกล ถอยท ถอยอาศยกน สงเหลานเปนรายละเอยดทตดตาตรงใจผมมาจนถงทกวนน”
แมวาในชวงหลง อาจารยประหยดจะเกษยณอายราชการจากการเปนคณบดและอาจารยสอนศลปะทคณะจตรกรรมประตมากรรมและ ภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากรแลว แตในดานการสรางสรรคผลงานศลปะทานยงคงท�างานในฐานะศลปนอยางตอเนองจวบจนวาระสดทายของชวต ทงทานยงมอบโอกาสด ๆ ใหเดกรนใหมดวยการถายทอดวชาอยางไมหวงหาม
“ตลอดระยะเวลา 60-70 ป ททานอยในวงการศลปะ ทานไมเคยหยดสรางสรรคงาน ผลงานของทานสวนใหญจะเปนศลปะภาพพมพ นบวาทานเปนผบกเบกศลปะภาพพมพคนแรกๆ ของเมองไทย ผมพดไดเลยวาทานเปนศลปนภาพพมพคนแรกทท�างานภาพพมพใหปรากฏสสายตาสาธารณชนอยางจรงจง ทานท�างานอยางหนกเพอพฒนาวงการภาพพมพ ทงทานเปนคนใหโอกาสคน เมอทานเกษยณไปกยงวนเวยนมาดลกศษย ลกหาอยเสมอ หากใครมาขอค�าชแนะจากทาน ทานกถายทอดอยางหมดเปลอก เชอวาสงททานท�ามาโดยตลอดจะท�าใหวงการศลปะไทยไมแหงแลงอบเฉาแนนอน”
การสญเสยศาสตราจารยประหยด พงษด�า อาจท�าใหแนวทางศลปะ ททานด�าเนนการสรางสรรคมาอยางตอเนองกวาครงศตวรรษตองยตลง แตเชอวาผลงานของทานจะกลายเปนวตถพยานทางศลปะและวฒนธรรมไทย โดยเฉพาะอยางยงในดานศลปะภาพพมพ จะตองจารกชอของทานไวในฐานะต�านานของศลปนภาพพมพสบไป
‘ถาวร โกอดมวทย’ ถง ‘ถวลย ดชน’ ‘ถาวร โกอดมวทย’ ถง ‘ประหยด พงษดำา’
รำาพนจากสหายศลป เวงฟาของแวดวงศลปวฒนธรรมไทยในชวงนเหมอนผจญอยในความมดหมน เพราะยงไมทนทเมฆด�าทะมนจะเคลอนคลอยไป มรสมลกใหญกถาโถมโหมกระหน�าเขามาอกระลอก ประหนงวา ฟาก�าลงค�ารามรองใหแกการสญเสย 2 บคคลส�าคญในวงการศลป ทง ‘ถวลย ดชน’ และ ‘ประหยด พงษด�า’ 2 ศลปนแหงชาตทสรางสรรคผลงานเอาไวใหเปนสมบตของชาตอยางเหลอคณานบ ยงความโศกเศรา มาสชนชาวไทย และสหายรวมวงการทมสมพนธไมตรอนดตอทง 2 ทาน อยาง ศาสตราจารยถาวร โกอดมวทย ศลปนชนคร ผด�ารงต�าแหนงศาสตราจารยสาขาวชาภาพพมพ คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร
และความโลดโผน คราใดทเราโออวด ทานจะมวาทกรรมทปราบเรา ยามทหมองเศรา ทานจะมวาทกรรมทกระตนเตอนใหเราพลงพลาน แตทงนทงนน ทานจะไมใหเราหยด หวเราะเมอไดอยเคยงขางทาน”
รอยยมทระบายอย บนใบหนาทานอาจารยถาวร เมอนกถงศลปนเอกรนพ สะทอนความผกพนกลมเกลยวของศลปนชนครในวงการศลปะไทย เปนภาพของรนพ ทจดประกายแรงบนดาลใจใหรนนองเดนตาม
“ทานเปนอจฉรยภาพทางศลปะตวจรง ผมไดเรยนร หลายเรองราวจากทาน โดยเฉพาะวธคด ทานเปนคนทรอบร ครอบจกรวาล ทานเปนบคคลเดยวดวยซ�าทผมเหนวา ไดสรางงานเชงเซอรเรยลลสต (Surrealist) หรอเหนอจรง โดยมกลนของความเปนไทยเคลอบอย มนเปนอตลกษณทโดดเดนของทาน แลวทานกยนหยดสรางสรรคผลงาน ในแนวทางนตราบจนสนลม”
แมวาสจธรรมแหงชวตไดเดนหนามาพรากจกรพรรดแหงผนผาใบไปจากวงการทศนศลปไทยแลว หากแต รองรอยความอหงการบนผนผาใบของอาจารยถวลย ดชน จะยงคงทรงคณคาอยไมเสอมคลาย
*ตดตามประวตและผลงานของศาสตราจารยประหยด พงษด�า ไดจาก คอลมน Our Pride & Heritage / The Arts, BOT MAGAZINE ฉบบท 4/2557
Our Pride & Heritage / The Collections
ภาพซาย - ชอผลงาน : อนาคต ศลปน : ถวลย ดชนภาพขวา - ชอผลงาน : ยามเชา ศลปน : ประหยด พงษด�า สถานทจดแสดง : ธปท. อาคาร 1 ชน 5 โซนผวาการ
ศาสตราจารยถาวร โกอดมวทย
top related