Çalışanlarda kas İskelet sistemi yakınımları

Çalışanlarda Kas İskelet Sistemi Yakınımları

Dr. Ayşegül Çakmak

Temel hastalığımız...

• Birikici Travma Hastalığı (BTH)• Tekrarlayıcı Stres Yaralanması (TSY)• Tekrarlayan Hareket Travması (THT)• Tekrarlayıcı hareketler veya vücudun aşırı

çevrilmesi sonucu oluşan veya tetiklenen ağırlıklı olarak boyun ve üst ekstremiteyi tutan kas, tendon veya sinir yaralanmaları

Problem büyük;

• Wells ve ark. 2000’de, otomobil parçası sektöründe çalışanların %80’i geçen yıl en az bir kez atak

• İngiltere’de 2001’de 14.4 milyon iş günü kaybı

• Maliyet 10 milyar pound/yıl

• Aileler için önemli– Her hafta 500 kişi işini kaybediyor

– Sosyal problem, yaşam kalitesi

Rölatif Risk

0 1 2 3 4 5

Düşük sosyal destek

Yüksek beklenti

Kalifiye olmayan iş

Bilgisayar başı geçen zaman:1,5-5 saat

Kötü pozisyon

Kadın/Erkek

Polanyi (1998) American Journal of Industrial Medicine

Kişi neden kronikleşir;

• Sarı, mavi, siyah bayraklar

• Medikal durum

• Kondüsyon azlığı

• Aktiviteler...

Sarı bayraklar

• Ağrı şiddeti/fonksiyonel kısıtlılık

• Genel sağlık durumunun kötülüğü

• Psikolojik stresler

• Depresyon

• Korku sakınımı

• Ağrı davranışı

Mavi bayraklar

• İş tatmini (tatminsizliği)

• İşten uzak kalma süresi

• Mesleği

• İşe dönme isteği

Siyah bayraklar

• İşe ait– Zaman baskısı– Yönetim özellikleri

• İşe dönüşün özendirilmesi

Kronik ağrı: Psikofizyolojik boyut

TravmaKoruyucu kas

spazmı

Kullanmama atrofisi

Eklem sertliği

Eklem immobilitesi

Koruyucu korseleme

Anahtar konular

• Nötral pozisyon (IYI)– Yerçekimi olmayan bir ortamda

vücudumuzun aldığı pozisyon (örn; uzayda)

– BTH’nın seyrek olduğu duruş

• Statik Pozisyon (Kötü)– Kan akımının yavaşlaması ile kas

yorgunluğunun ön planda olduğu duruş

Kıkırdak endplate

• Glikoz ve oksijen gibi noniyonik maddeler temel olarak endplate’den diffüze olur,

• Oksijen eksikliği, anaerobik metabolizmayı, laktat ve pH’yı arttırır.

Ne zaman şüphelenilmeli?

DIKKAT!DIKKAT!

Ellerinizi sık sık sallama ihtiyacı

Kronik bel ağrısı

Ağrıyı azaltmak için elleri, boynu ovuşturmak

Gece uyanarak kolları sallama ihtiyacı

Ele alınan cisimleri düşürme korkusu

Sıkı kavanozları, kapı kollarını açmada zorlanma

İşe bağlı KISH

• Özellikle akut travma ile değil, tekrarlayan kronik travmaların sonucu

Sık görülen yakınımlar:Miyofasial ağrı sendromu (MAS)

- Her yaş ve cinsde görülür.

- Özellikle sedanter yaşayan genç-orta yaşlı kadınlarda semptom verir.

- Kronik ağrı sendromlarının en sık nedenlerindendir.

- Ağrı kliniklerine başvuran hastaların yaklaşık %75-85’ine bu tanı konulmaktadır.

Kaslar niçin önemli?

• Öne eğilme ile diske binen yük 5000 newton’dan fazla- Vücut ağırlığının 10 katı

• Kasları olmazsa omurga sadece 5 kg taşıyabiliyor

• Kaslar önemli bir destek

Özellikleri

• Lokal ağrı ve yaygın sertlik, tutukluk, uyuşma, kuvvetsizlik,

• Gergin bant varlığı, • Palpe edildiğinde ortaya çıkan ağrının

klasik bir yayılımı olan tetik nokta,• Otonom komponentlerin bulunması,• Tuzaklanmalar ve psikososyal

disfonksiyonun eşlik etmesi,

İliocostalis thoracis

İliocostalis thoracis

Multifidi

Multifidi

Gluteus medius

Gluteus minimus

MAS/Fibromiyalji

MAS Fibromiyalji

Yaygınlık Bölgesel Tüm vücut

Cinsiyet Her iki cins Kadın

Nokta Tetik nokta Hassas nokta

Nokta tonusu Hipertonik Hipotonik

Masaja cevap Olumlu Olumsuz

İmpingement Sendromu

• Omuzun 90° abduksiyonda ve daha yukarıda çalıştırılması ile ortaya çıkan supraspinatus tendonunun kronik zorlanması– Kolu yukarıya kaldırırken ağrı– Omuz üzerine yatamama

Sıkışma sendromu- evre 1

Sıkışma sendromu-evre 2

Sıkışma sendromu- evre 3

Lateral epikondilit

• El bileği dorsifleksörlerinin yapıştığı lateral epikondilde ortaya çıkan, devamlı zorlanma ile bağlantılı inflamasyon,

• El bileğinin dorsifleksiyonda dirence karşı çalıştığı durumlarda görülür,

• Lateral epikondil palpasyonla hassastır, dirence karşı el bileği dorsifleksiyonu ağrı oluşturur.

Medial epikondilit

• El bileği palmar fleksörlerinin yapıştığı medial epikondilin devamlı zorlanması,

• Aşırı yük taşımak ve el bileğini palmar fleksiyonda tutan hareketler,

• Golfçülerde sık,

Karpal tünel sendromu

• Karpal tünel sendromu– Sinirle aynı

kanaldan geçen tendonlar inflame olduğunda sinire daha az alan kalır.

Karpal tünel sendromu

• N. Medianus’un karpal tünel içinde sıkışması,

• Tünelin tavanını lig. carpi transversum, tabanını el bileği kemikleri oluşturur.

• İçinden parmakların yüzeyel ve derin fleksörleri, n.medianus geçer.

Karpal tünel sendromu- etyoloji

• Genelde idiopatik- postmenapozal kadınlarda,

• Gebelik,

• Tekrarlayan travmalar- bilgisayar kullanımı, ev hanımları, müzisyenler

• Hipotiroidi, RA, kristal artropatileri,

Karpal tünel sendromu- semptomatoloji

• İlk 3.5 parmakta uyuşma, ağrı

• Ağrı gece fazla, uykudan uyandırır- “tingling arazı”

• Opponens pollisis ve abduktor pollisis brevis kaslarında güçsüzlük- tenar atrofi

• Tinnel testi, Phalen testi (+)

Karpal tünel sendromu

Meraljia parestetika

• N. Cutaneus femoralis lateralis’in spina iliaca anterior superior aşağısında lig. inguinale tarafından sıkıştırılması.

• Şişmanlama, gebelik, dar kıyafetler, devamlı ağır taşıma kolaylaştırır.

• Uyluk dış yan yüzü, bazen gluteuslarda duyu kaybı olur.

• Tanı lidokain enjeksiyonu ile konulur.

Meraljia parestetika

Tarsal tünel sendromu

• N.tibialis posterior’un , a. tibialis posterior, m.fleksör hallucis longus, m. digitorum longus ve m. tibialis posterior’un geçtiği kanalda sıkışması,

• Fleksör retinakulum’un travmalarla kalınlaşması, ayakta valgus deformitesi, arka tibial kompartmanda tendon kılıfı inflamasyonu nedenlerdir.

Tarsal tünel sendromu

Tarsal tünel sendromu

• Özellikle gece ortaya çıkan ayak tabanı ağrı ve parestezileri,

• Ayak bileği iç yanına basınç veya zorlu pronasyon semptomları uyarır,

• Lokal submalleolar şişlik olabilir.

Omurga ağrıları

• En sık görülen yaralanma tipi-Üretim sektöründe

• Doğru egzersizler ve doğru kaldırma pozisyonları önemli

Omurga

• Destek amaçlı• Omuriliği korur• Dönme ve eğilme fleksibilitesi sağlar• Kaldırma amaçlı değildir• Yaralanma nadiren tek bir travma ile

olur

Çalışma alanı

• Sandalye• Monitör• Klavye• Mouse (Fare)• Masa

Sandalye

• Uygun sandalye seçiminde,– Yükseklik

– Derinlik

– Açı

– Bel desteği

– Kol desteği

– Tilt

Nötral postür,

• Oturma– Baş omuzlar üzerinde

dengeli– Omuzlar gevşek, önde

değil

Ön kol ve uyluk zemine paralel, üst kol ve alt bacakla 90° açıda

Sandalye

– Ayaklar yerde veya ayak desteğinde rahat yerleşmiş,

– Bel destekli,– Bacakların arkası destekli– Kol destekleri omuzu ve kolları destekler

pozisyonda– Rahat olduğunuz...

Monitör Pozisyonu

• Direkt olarak karşınızda

• Gövdeden kol uzunluğu kadar uzakta

• Monitörün üstü göz hizasında veya hafif aşağıda

Klavye taşıyıcısı

• Kişinin vücut yapısına göre değiştirilebilmesi avantajı

• El bilekleri nötral pozisyonda

El bileği nötral pozisyonu

• El bileği düz...

Klavyeler

• Nötral pozisyonda duruşu kolaylaştıracak şekilde dizayn edilmiş olmalı

Mouse

• Klavye ile aynı seviyede ve gövdeye aynı mesafede olmalı

• Yeni mouse’lar işaret parmağını daha az zorlar

Diğer aksesuarlar

• Bilek desteği– Kullanılmalı,

• İstirahatte,

• Yumuşak, jel kıvamında olmalı

Diğer aksesuarlar

• Döküman taşıyıcı– Monitöre monte

edilebilmeli

Diğer aksesuarlar

• Baş telefonu (Mikrofonlu kulaklık)– Boyun ve baş arasında

telefonu sıkıştırmayı engeller

• Speaker Phone

Diğer aksesuarlar

Ayak destekleri ayak istirahati için kullanılır

Uygun mu?

Daha iyi...

Daha iyi

Uygun mu?

Statik postürü azaltmak

• Sıkça pozisyon değiştirin

• Uygun büro malzemeleri kullanın

• Düzenli egzersiz yapın– www.ergocise.com– www.ergoweb.com

Tedavi seçenekleri-Primer

• İşe alınma öncesi tarama (screening) ile çalışanın seçimi,

• İşyerinin çalışana uygun tasarlanması,

• Doğru vücut mekaniklerinin kullanımı ile çalışma tekniklerinin öğretilmesi

Tedavi seçenekleri-Sekonder

• Tek disiplin– Fizik tedavi– Aerobik– Aquaterapi– Bireysel danışmanlık

• İnterdisipliner– Work conditioning– Work hardening

Tedavi seçenekleri-Tersiyer

• İnterdisipliner– Fonksiyonel restorasyon– Psikoterapi bazlı rehabilitasyon– Kronik ağrı klinikleri

• Yüksek maliyetli (Başarı???)– Multipl enjeksiyon– Multipl cerrahi– Santral sinir sistemi stimulatörleri

Egzersizler

• Fleksibiliteyi korumak ve gücü arttırmak için günlük düzenli yapılmalı

• Ağrı oluşturmamalı

• Bilinen bir patoloji varsa önce o tedavi edilmeli

Top sıkma

• Lastik top yavaşça sıklıp 10 saniye tutulur, gevşetilir, 8-10 kez tekrarlanır

El bileği germe

• Yumruk yapılır

• Yavaşca fleksiyon ve ekstansiyona getirilir

• 8-10 kez tekrarlanır

Omuz kaydırma

• Pelvik tilt pozisyonu alınır

• Yavaşca omuzlar geriye çekilir

• Yavaşca öne getirilir

• 8-10 kez tekrarlanır

Omuz çevirme

• Pelvik tilt pozisyonu alınır

• Omuzlar yavaşca öne ve arkaya çevrilir, 8- 10 kez tekrarlanır

Omuz silkme

• Pelvik tilt pozisyonu alınır

• Omuzlar yavaşca kulağa kadar kaldırılır

• Yavaşca indirilir

• 8-10 kez tekrarlanır

Kol çevirme

• Pelvik tilt pozisyonu alınır

• Kollar omuzdan 90° abduksiyona getiriir

• Öne ve arkaya 8-10 kez çevrilir

Bilek çevirme

• 8-10 kez el, bilekten yuvarlaklar yaparak çevrilir

• Hareket ters yönde tekrarlanır

Dua etme pozisyonu

• Eller karşı karşıya getirilir

• Birbirine doğru hafifçe ittirilir

• 5’e sayana kadar tutulur

• 5 kez tekrarlanır

Parmak açma, kapama

• Parmaklarınızı yavaşca gerin

• Yumruk yapın

• Hareketi 8-10 kez yapın

El bileği fleksiyon, ekstansiyon

• El nötral pozisyonda yavaşca el bileğinden fleksiyon, ekstansiyon yapın

• Hareketi 8-10 kez tekrarlayın

Egzersizler

• Bel ve hamstring fleksibilitesinde azalma önemli bir yaralanma nedeni

• Belin hareket açıklığı azaldığında travma daha kolay

Hamstring Germe

• Sırt üstü düz olarak yatın

• Bir dizi kıvırın

• Diğer bacağı düz olarak kalçadan kaldırın

• Ayak bileğini fleksiyona getirerek kası gerin

• 10 saniye tutun 5 kere tekrarlayın

Bel germe

• Sırt üstü düz olarak yatın

• Bir dizi kıvırın

• Diğer dizi, altından tutarak karına doğru çekin

• 10 saniye tutup, her iki diz için 5 tekrar yapın

• Her iki bacağı karına çekip hareketi tekrarlayın

Pelvik tilt

• Sırt üstü düz olarak yatın

• Dizleri kıvırarak ayakları yere basın

• Karını içeriye çekip 10 saniye tutun, hareketi 5 kere tekrarlayın

Ayakta pelvik tilt

• Dizler hafif kıvrık, ayaklar hafif ayrık ayakta durun

• Karın kaslarını kasıp kalçayı geriye çekin

• Bu hareketi çalışırken de yapabilirsiniz

Kısmi doğrulma

• Sırt üstü düz olarak yatın• Dizleri kıvırıp ayakları

yere yerleştirin• Skapula alt ucu yerden

kalkacak kadar öne uzanıp sırtınızı kaldırın

• 10 saniye tutun, 5 kere tekrarlayın

Sırt ekstansör germe

• Eller göğüste yüzüstü yatın

• Omuzları yukarıya kaldırın

• 10 saniye tutun

• 5 kere tekrarlayın

Çapraz kol-bacak

• Alına yastık yerleştirerek yüzüstü yatın

• Kol ve bacakları çapraz olarak kadırın

• 10’a kadar sayın

• 5 kere tekrarlayın

Endüstriyel Bel Okulu

• İş ortamında;– Ağır yükleri tekrarlamalı kaldırma,– Kaldırma ve dönme,– Sürekli kollar ile yukarı uzanma– Uzun süreli oturarak, ayakta durarak, öne

eğilerek çalışma– Vibrasyona maruz kalma

Endüstriyel Bel Okulu

• 10-12 kişilik gruplara, interaktif;– Vücudu doğru kullanma,– GYA’lerini doğru yapma– Doğru taşıma, kaldırma– Kilo kontrolu,– Sigara ile savaş– Uygun egzersizler

Endüstriyel Bel Okulu

Endüstriyel Bel Okulu

Endüstriyel Bel Okulu

Work Conditioning

• İş ile ilgili, amaca yönlendirilmiş, özellikle kişinin sistemik, nöromusküloskeletal fonksiyonunu (güç, endürans, hareket, fleksibilite ve motor kontrol) restore etmek üzere planlanmış bir tedavi programıdır

Work Conditioning

• Amaç;– Kişinin işe dönebilmesi veya meslekle ilgili

rehabilitasyon programına başlayabilmesi için fiziksel sağlık ve fonksiyonlarını restore etmek

Work hardening-Work Specific Industrial Rehabilitation

• Gerçek veya taklit edilmiş iş aktiviteleri ile birlikte kişinin biyomekaniksel, nöromusküler, kardiyovasküler/metabolik ve psikososyal fonksiyonlarını progressif olarak, derece derece iyileştiren yöntemleri kullanan interdisipliner bir programdır.

Work hardening

• Pratik uygulama, modifikasyon ve iş görevlerinde eğitim,

• İş görevleri performansıyla ilgili güç ve endüransın geliştirilmesi,

• Emniyetli iş performansı ve yeniden yaralanmayı engellemek için eğitim,

• İş analizi ile spesifik iş gereksinimlerinin değerlendirilmesi,

Work hardening

• İşçi ve ailesinin kişinin durumu hakkında bilgilendirilmesi,

• Kendi kendini yönlendirme ve sorumluluk almayı geliştirme,

• İş yerinde üretim,emniyet ve işçi davranışının değerlendirilmesi,

• Başka işlerde kullanılabilecek becerilerin belirlenmesi ve geliştirilmesi .

Fonksiyonel Restorasyon

• Kas iskelet sistemi hastalıklarının rehabilitasyonunda 90’lı yılların yaklaşımı,

• Sadece etkilenen vücut bölgesini değil, kişiyi bir bütün olarak ele alıp fiziksel ve psikososyal fonksiyonları en iyi düzeye çıkararak aktif, güvenli ve üretken bir yaşama ve işe döndürmeyi amaçlar

Fonksiyonel Restorasyon Programının Öğeleri

• Fiziksel kapasitenin değerlendirilmesi,

• Psikososyal ve sosyoekonomik fonksiyonun değerlendirilmesi,

• Fiziksel uyumun iyileştirilmesi,

• Etkilenmiş fonksiyonel ünitenin güçlendirilmesi,

• İşe yeniden alıştırma eğitimi,

Fonksiyonel Restorasyon Programının Öğeleri

• İş istasyonu simülasyonu,

• Sakatlığın yönlendirilmesi ve hastalık davranışının azaltılması,

• İş ve topluma uyumun sağlanması,

• Detoksifikasyon ve psikofarmakolojik tedavi,

• Standartlaştırılmış objektif kriterlerle sonuç izlenmesi

Hedeflerimiz;

• Bilimsel verileri destek alarak ülkemizde branşlar ve meslekler arası dayanışmayı arttırmak,

• Koruma eğitimlerini standardize etmek,

• Kapsamlı işe döndürme programlarını düzenli uygulanabilir ve ulaşılabilir standartlara getirmek