c:\fakepath\2 m 9 gaia aldaketa politikoak rg
Post on 12-Jul-2015
4.178 Views
Preview:
TRANSCRIPT
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Aldaketa politikoak, ekonomikoak eta sozialak
GAIA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
ERDI AROA (V-XV)
ARO MODERNOA(XVI-XVIII)
1453. Turkiar otomandarrak Konstantinopla konkistatu
1492. Kolonek Amerika aurkitu
ERABATEKO ALDAKETA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAKERDI AROA (V-XV)
DEMOGRAFIA•Populazio hazkundea oso motela zen, etengabeko demografi-krisiak (populazio galera handiak) baitzeuden•Jaiotza tasa oso altua zen arren, hilkortasun tasa igotzeko faktore ugari elkartzen ziren :gerrak, izurriteak edo goseteak ohikoak ziren. Bizi-itxaropena oso-oso baxua zen (ez zen hogeita hamar urteetara heltzen)AGINTE POLITIKOA•Monarkia feudalak: “erregea nobleen artean lehena”. Nobleak erregeari agindutako leialtasunaren truke feudo edo irabazia eskuratu zuen. Pixkanaka, lurralde horietan administrazio lanak egiteko, zergak jasotzeko eta gobernatzeko eskubidea ere jaso zuen. •Ondorioz, harreman politikoak pribatizatu eta erregearen aginpidea zatitu egin zen. Erregearen aginpidea jaun feudalen aginteak eta udalerrien eskubideek mugatzen zuten.•Ez zegoen administrazio koordinaturik, erresumak deszentralizatu egin zirenGIZARTE ANTOLAMENDUAFeudalismo izeneko antolaketa ekonomiko-soziala nagusitu zen. Menpekotasun harreman sare oso konplexua hedatuta zegoen.Gizartea talde itxitan banatuta zegoen eta eskubide eta betebeharrak guztiz ezberdinak ziren.Pribilegiodunak: gerrariak eta elizakoak. Zergarik ez zuten ordaintzen, nekazariei errentak kobratzeaz gain, lege bereziak zituzten. Populazioaren %5 baino ez baziren ere, lurren ¾ haien esku zeuden. Estamentu bietan goi mailako noblezia eta kleroa eta behe mailako noblezia eta kleroa bereizten ziren.Herria edo langileak. Pribilegiorik gabeko estamentua. Funtzioa lan egitea zen. Eskubiderik ez zuten baina bai betebehar asko. Lur jabe gutxi zeuden, gehienak errentariak ziren eta kasu askotan menpekotasun handia zuten jaunarekiko. Jopuak lurrari lotuta zeuden eta haien askatasuna oso mugatuta zen.EKONOMIANekazaritza: jarduera ekonomiko nagusia zen. Lur jabetzan desoreka handia zegoen: jabeak jaun feudalak edo kleroaren partaideak ziren eta nekazari gehienek ez zuten lurrik, aurreko errentariak ziren eta gainera, jaunaren eskumenaren pean bizi ziren.. Gainera, haietariko asko jopuak ziren, hau da, menpekotasun harreman handia zuten jaunarekin. Nekazaritza oso tradizionala zen, eguraldiaren menpekoa, iraupenekoa.Artisautza: Gremioen kontrolpean zegoen. Hauek oztopoa ziren lehiarik ez zegoelako eta produkzioa guztiz kontrolaturik zegoelako.Merkataritza:Ez zen oso garrantzitsua. Feriak edo aldizkako bilkurak ziren produktuak elkartrukatzeko gune nagusiak. Hasieran, feriak eskualdekoak izan baziren ere, laster merkatal sare handiagoak eratu ziren. Itsasoko merkataritza Mediterraneo inguruan egiten zen. ERLIJIOAElizak izugarrizko boterea zuen arlo guztietan : gizartean, kulturan, politikan,...Eliza Katolikoak arazo ugari zituen (behe-kleroaren prestakuntza eskasa, goi-mailako karguen salmenta, lasaikeria, disziplina falta, zelibatua baztertzea, indulgentzien salmenta,..). Erdi-Aroan monastegi-bizitzak indar handia hartu zuen. Monjeek kulturaren gordetzaile eta babesle bihurtu ziren.Garai honetako adierazpen erlijioso nagusietako bat erromesaldiak izan ziren. Hauek bidaia luzeak ziren santuren baten erlikiak ikusteko eta gurtzeko edo hiri sakratuak bisitatzekoGurutzadak edo kristauek, leku santuak berreskuratzeko, musulmanen kontra egiten zituzten kanpaina militarrak izan ziren.KULTURA•Arte erromanikoa (XI-XIII) lehen arte europarra izan zen inperio erromatarraren erorketaren ondoren. Arkitekturan, eraikin nagusiak monastegiak eta elizak ziren. Eraikin garrantzitsuetan erromesentzako bideetan kokaturik zeuden (Santiagokoa da nagusietariko bat). Sendotasuna, handitasuna eta sinbolismoa zituen ezaugarri. Eskultura eta pintura kontakizunei eta sinbologiari lotuta zeuden.•Arte gotikoa (XIII-XV) hirien sorrerarekin etorri zen eta hirietan izan zituen, gainera, agerpiderik nabarmenenak. Eraikin berriak altxatu ziren: katedralak, lonjak, udaletxeak,...Aldaketa tekniko handiak eman ziren (gurutze-ganga eta arku zorrotza) eta eraikinak altuago eta argiago bihurtu ziren. Eskulturak naturalagoak egin ziren eta oholaren gaineko pintura, arkitekturatik kanpokoa, zabaldu zen,ZIENTZIAPentsamendua Elizak gidatzen zuen. Autoritate-irizpideetan eta egia eztabaidaezinetan oinarrituriko baieztapenak ukaezinak ziren.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Europa 1500ean
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Gaiaren mapa XVI.MENDEKO ALDAKETAK
ERDI AROTIK ARO MODERNORA
Biztanleriaren hazkundea
Ekonoiaren hazkundea
Gizartearen aldaketa
Estatu modernoaren oinarriak
Espainia – Errege Katolikoak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Izurri beltzaren hedapena XIV. mendean – Biztanleriaren igoera XV. mendean
(Milioi biztanle)
Uzta txarrak, gerrak, gosea, izurritea, herri-matxinadak...
Aurkikuntza geografikoak, ekonomia oparoa, banku-sistema, biztanleri-
hazkundea
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
XVI. mendeko Europako hiri nagusiak eta herritarren dentsitatea
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
XVI. mendeko Europako populazioa
ALDAKETA SOZIALAK - DEMOGRAFIA
XV.mendean egoerak hobera egin zuen eta XVI.mendean biztanleria asko hazi zen.
Hilkortasun tasaren murrizketa :
Izurriteen eragina ahuldu zen.
Nekazaritzak ekoizpena handitu zuen, goseteak gutxitu ziren eta biztanleriaren dieta hobetu zen.
Jaiotza-tasaren goradaka:
Gazteago ezkontzen ziren eta ugalkortasun-aldia luzeagoa zen.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
ALDAKETA EKONOMIKOAK - EKONOMIA
Biztanleriaren gorakadak elikagaien eskaera handitu zuen.
Lur berriak goldatu eta landu ziren.
Nekazaritza oso tradizionala zen.
Lurren jabetza pribilegiatuen esku zegoen eta hauek ez zuten hobekuntzetan inbertsiorik egiten.
Produkzioak gora egin zuen baina ez produktibitateak.
Nekazaritza
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
ALDAKETA EKONOMIKOAK - EKONOMIA
Artisautza
Eskulangintzak ere nabarmen egin zuen gora. Arrazoiak: Europako populazio hazkundea. Hirien hazkundea. Ameriketako merkatu berriak.
Jarduera nagusiak: ehungintza, burdingintza, untzigintza, ….
Erdi Aroan bezala, artisauak gremio desberdinetan antolatuta zeuden.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
ALDAKETA EKONOMIKOAK - EKONOMIA
Aurkikuntzek itsas merkataritza bultzatu zuten
Espezien bidea
Metalen
bidea
Esklaboen bidea
Ozeano Bareko bidea
Mediterraneo eta Baltikoko
bideak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
ALDAKETA EKONOMIKOAK
Ibilbideak eta merkataritza produktuak XVI. mendean
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
ALDAKETA EKONOMIKOAK - EKONOMIA
Ekonomiaren oinarria nekazaritzak jarraitu zuen izaten, baina...
Merkataritzaren garapenak aldaketak eragin zituen finantza munduan.
Salerosketak errazteko banku-sistema hobetu zen
Asko garatu ziren ordainketak eta maileguak egiteko tresnak (ganbio-letrak)
Merkatarien interesak defendatzeko erakundeak (kontsulatuak).
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Gizarte ESTAMENTALA Erdi Aroaren amaieran
ALDAKETA SOZIALAK - GIZARTEA
PRIBILEGIATUAK
EZ- PRIBILEGIATUAK
Burgesia, burgoetako biztanleak,
aberastuak, boterean parte hartu nahian
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
ALDAKETA SOZIALAK GIZARTEA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Zerga biltzeko sistema finkoa
Sare diplomatikoa
ALDAKETA POLITIKOAK - POLITIKA
Estatu modernoaren sorrera. Monarkia autoritarioen tresnak
Ejertzito boteretsua eta iraunkorra
Burokrazia edo administrazio zentralizatua
Lurralde bateratua
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
ALDAKETA POLITIKOAK - POLITIKA
Estatu modernoaren sorrera
ESTATU MODERNOA
BOTEREA . mendean
ERREGEEK TRESNAK EUROPAN
Es
dira
baditu
sortzen da
eskuratzen dute
erabiltzen dituzute
badago
non ?
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
POLITIKA
Estatu modernoaren sorrera: Monarkia indartsua eta zentralista.
ESTATU MODERNOA
BOTEREA XVI. MENDEAN
ERREGEEK TRESNAK EUROPAN
FRANTZIA INGALATERRAESPAINIA
LURRALDE BATERATZEA BUROKRAZIA DIPLOMAZIA ARMADA ZERGAK
dira
baditu
sortzen da
eskuratzen dute
erabiltzen dituzute
badago
non ?
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Testua: helburuak bitartekoak zuritzen ditu
“”Helburuak bitartekoak zuritzen ditu””“El fin justifica los medios”
[…] ... leku guztietan zintzoa izan nahi duena ezinbestean hainbeste gaiztoren artean galduko da. Horregatik, botereari eutsi nahi dion printzeak gaiztoa izaten ikasi behar du, eta ona edo gaiztoa izango da beharraren arabera. […] Estatua salbatzeko beharrezkoak diren grina txar eta zitalkerietan erortzearen beldur ez da izan behar. Honi modu hotzean erreparatuz gero, ikusiko dugu batzuetan bertute dirudienak hondamendira eramaten duela eta zitalkeria dirudienak azkenean ongizatea eta segurtasuna ekartzen dituela.
NICOLÁS MAQUIAVELO, Printzea, 1513. Egokitua
SALIRSALIRSAÍRSAÍRIRTEN SAÍRSAÍRIRTEN ANTERIORAURREKOAANTERIORAURREKOA
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Europa 1500ean
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Gaztela eta Aragoiren batuketa
Ondorioz, 1520an Iberiar penintsulan
zenbat herrialde zeuden ?
Errege Katolikoak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Batasun dinastikoa adierazten duen txanpona
Atzealdean bi erregeen erretratua agertzen da, bai eta latinezko hitz hauek ere: “Jainkoak batu duena ez dezala gizonak bana”
Atzealdean bi erregeen izena agertzen da bi koroak batu ondoren sortutako armarriaren inguruan
1479an Gaztela eta Aragoiko
erresumak batu ziren.
Errege Katolikoak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Instituzioak
• Batasun pertsonala izan zen: erresuma bakoitzak bere lege zein instituzioei eutsi zien.
Errege Katolikoak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Barne politika
Barne politikari dagokionez, erresuma bakearazi zuten polizia antzerako bat sortuz: Ermandade Santua.
Justizia berrantolatu zuten Kantzeilaritza sortuz. (Chancillería).
Hirien gaineko kontrola areagotu zuten (Korrejidoreak).
Ogasuna (Hacienda) sendotu zuten nobleziak zituen pribilegioak eta lurrak kendu zizkioten.
Armada profesional eta iraunkorra sortu zuten, Europako eregingorrenetarikoa
Errege Katolikoak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Lurralde-hedapena
• Lurralde zabalpena burutu zuten: Granada, Nafarroa, Napoli, Melilla, Oran, Kanariar Irlak eta Ameriketako aurkikuntza
Errege Katolikoak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Granadako errendizioa, Francisco Padilla
Boabdilek, Granadako azken emirrak, hiriko giltza ematen die Errege-erregina katolikoei
1. Fondoan, Granada hiriko paisajea.
2.Isabel eta Fernando kristau segizioaren buruan, zaldiz.
3. Monarken atzean On Juanaren eta Juan Printzearen seme-alabak daude.
4. Gonzalo Fernandez Kordobakoa, Kapitain handia, Boabdilekin egindako elkarrizketen arduradun.
5.
Heraldoak eta morroiak erret-segizioaren parte ziren.
6.
Errege Katolikoak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Errege Katolikoak
Erlijio-batasuna
Inkisizioaren Auzitegia sortu zuten heretikoak jazartzeko. (1478)
Juduak kanporatu zituzten. (1492) Dekretu baten bidez, bi aukera eman zizkieten: edo kristau bihurtzen ziren edo Espainiatik alde egin bahar zuten. 800.000 juduk irten behar izan zuten. Kristau bihurtu zirenak Inkisizioaren jasarpenak jasan zituzten.
Antzeko dekretu batek espainiar musulmanak kristau bihurtzeko edo, bestela, kanporatzeko agindu zuten. Aldatu ziren musulmanei morisko esaten zieten.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Errege-erregina Katolikoen ezkontza-itunen zuhaitz genealogikoa
Alfontso Portugalgoa
Manuel I.a Portugalgoa
(bigarren ezkontza)
Margarita
Austriakoa
Felipe I.a
Austriak
oa
Manuel I.a Portugalgo
a (zoriontsua
)
Isabel Portugalgoa
Felipe
II.a María Tudor
Carlos I.a
Arturo Ingalaterra
koa
Enrique VIII.a Ingalaterrakoa (bigarren ezkontza)
Juana
JuanIsabel
María
Catalina
Isabel I.a
Gaztelakoa Fernando II.a
Aragoikoa
Errege Katolikoak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 9. GAIA
ALDAKETA POLITIKOAK, EKONOMIKOAK ETA SOZIALAK
Laburpena egiteko ariketa: eskema
ERREGE-ERREGINA KATOLIKOEN MONARKIA
Monarkak Garaia Lurraldeak Barne-politika Kanpo-politika
• Isabel Gaztelakoa• ...
Errege Katolikoak
top related