chaima txanela 6

NATURAREKIN BAT IZAN ETA HARREMANETAN SARTZEA

ZER DA EKOSISTEMA?

Ekosistema ingurune jakin bateko osagai fisikoa eta biologikoek osatzen duten sistema

da

IZAKI BIZIDUNAK

Funtzioak dira:Harremanak,ugalketa eta mantenua.

HARREMANAK

Zentzua bidez.Prozedura:lehen bizi, informazioa jaso,nerbio sistema.Jarraiki:informazio integratuak,ondoren.azkenik:Erantzuna eman.

UGALKETA

Bi motatako ugalketa:sexuala eta asexuala.

MANTENUA

Horren barnean,liseriketa,arnasketa,zirkulazioa eta irazketa.

LISERIKETA

Oinaritzen da ,elikagaien xurgaketa,sobrak. kamporatu.

ARNASKETA

Gas trukaketa: zelularra eta biriki bidez zelularra adib: fotosintesia.

ZIRKULAZIOA

Barreiaketa: Gasak eta mantenugai.

IRAIZKETA

Kanporaketa: nitrogeno sustantzeak eta gatz mineralak.

ZELULATIK ORGANISMORA

Zelula izaki bizidun guztien egitura-unitate eta funtzio garrantzitzuena da. Zelulak biziaren oinarritzen elementuak dira:izaki bizidun guztiak zelulez osatuta daude. Zelulak dira, izaki bizidunak sortzeko gaitasuna daukate agitura bakarrak.

ERLAZIO FUNTZIOA

Espezie berekoen artean harremanak izateko: gregarizmoa: otsoa,erlea etab.

familiak: kastorea, gizakia etab.

Koloniak: itsas belakiak, korala etab. Sozietateak, inurriak, termitak etab.

ESPEZIE DESBERDINEN ARTEKO HARREMANAK

Erlazio funtzioa harremanak izateko espezie desberdin artean.Harraparitza:arranoa tigrea... Parasistismoa:zorria,arkakusoa... Komentsalismoa:marrazoa- erromeroa. Mutualismoa: interkretuak-loredunanak... Sinobiosioa: likenak (algatonddoa).

ELIKA-KATEA

.

Bizidunak elikaduraren ikuspuntutik duten erlazioaren arabera sailka daitezke. Sailkapen horretan bakoitzak bere maila du, baina maila horiek bata besteari lotuta daude segida bat osatuz, katea bat bailitzan. Horregatik erabiltzen da katearen konparazioa.Elika-katearen oinarrizko mailetan elikagaien oinarrizko ekoizleak daude, hau da, eguzkiaren energiaz baliatzen direnak bizitzeko. Landareak izaten dira horiek.

ELIKA-KATEAREN MAILA TROFIKOAK

EKOIZLEAK

Elika-katearen oinarrizko mailetan daude.Lurreko ur eta gatz miniralez eta

eguzkiaren energiaz baliatze dira biizitzeko.lehen mailako

kontsumintzaileak:elikatzen dira,belarrez eta landarez.Bigarren mailako

kontsumintzaileak:elikatzen dira, animali belarjaleez.hirugarren mailako

kontsumintzaileak:haragijaleak dira,baina haragiaz elikatzen diren animaliak jaten dituzte.

DESKONPOSATZAILEAK

Bizidunen deskonposizioan (usteltze-prozesuan) laguntzen dute eta deskonposatutako materiala horretaz elikatzen dira.

ZELAN GERTATZEN DA FOTOSINTESIA?

Lurreko bizitzaren oinarri den erreakzio kimikoen prozesua da. Prozesu honen bidez landareek, algek, eta zenbait bakteriok eguzki argia erabiltzen dute bere inguruko materia inorganikoa (CO2 eta ura) bere hazkuntzarako behar duten materia organikoa (glukosa) bihurtzeko.

LANDARE LORADUNEN UGALKETA

Loredun landareen-margaritak edo arrosak,esterako-eta lorerik gabeko landareen-adibide,iratzeko edo goroldiak-ugalketa ez da berdina.Landare gehienek loreak izaten dituzte.Lorea da landareen ugaltze-aparatua.