chemistry basics

Chemistry Basics

2 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

3 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADAŃ BIOCHEMICZNYCH

“Chory”pacjent

Ocena stanu zdrowia zwierząt

geriatrycznych

Badania przedanestezyjne

Jako wskażnik prognostyczny-

kontrolowanie wyników

ponadnormatywnych, stwierdzonych

we wcześniejszych badaniach

Pacjenci z niespecyficznymi

objawami chorobowymi-

zwierzęta,które”nie są sobą”!

4 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

WĄTROBA---NAJWIĘKSZY GRUCZOŁ ORGANIZMU

Odpowiada za:

magazynowanie i filtrowanie krwi

magazynowanie żelaza

przemianę węglowodanów,białek i

tłuszczów

tworzenie żółci

Określenie stężenia parametrów

wątrobowych może pomóc w

zdiagnozowaniu:

-chorób wątroby

-uszkodzeń lub nieprawidłowości budowy

gruczołu

-zespołu Cushinga

-niektórych nowotworów

-odwodnienia

-blokady przewodów żółciowych

5 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

PORÓWNANIE DO PORTU LOTNICZEGO Możemy porównać wątrobę do

głównego portu lotniczego:

Jeśli w danym rejonie szaleje burza

śnieżna,główny port lotniczy jest

zamknięty

Ma to wpływ na pracę pozostałych

portów lotniczych w kraju,niezależnie

od panujących w ich rejonie warunków

atmosferycznych

Podobnie jest z wątrobą:wpływa na

funkcjonowanie każdej częsci

ciała;organizmu jako całości

6 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

ENZYMY WĄTROBOWE

ALT (sGPT)

ALKP (ALP)

GGT

AST (sGOT)

LDH

TBIL

NH3

7 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

TRANSFERAZA ALANINOWA

Specyficzny enzym wątrobowy

Wzrost jego poziomu świadczy o

schorzeniach wątroby

Wzrost stężenia uzależniony jest

od liczby hepatocytów (komórek

wątrobowych) zmienionych

chorobowo

8 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

FOSFATAZA ALKALICZNA

Enzym wytwarzany przez komórki

wyścielające pęcherzyk żółciowy oraz

przewody żółciowe

Wzrost stężenia może wskazywać na

blokadę przewodów żółciowych lub

zespół Cushinga

ALKP jest fizjologicznie podwyższony

u młodych zwierząt, w okresie wzrostu

Koty mają niższy poziom ALKP niż

psy. Każdy wzrost stężenia ALKP u

kotów jest istotnym wskażnikiem

diagnostycznym

9 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

PRZEWODY ŻÓŁCIOWE I KOMÓRKI WĄTROBOWE

10 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

GAMMA GLUTAMYLO TRANSFERAZA

Pomocna w diagnostyce kotów

W schorzeniach wątroby u kotów,

GGT wykazuje wyższą tendencję

wzrostową niż ALKP

11 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

TRANSFERAZA ASPARAGINOWA

Wcześniej znana jako SGOT

Niespecyficzny wzrost stężenia

AST zwykle towarzyszy chorobom

wątroby

Schorzenia układu mięśniowego

charakteryzują się również

wzrostem stężenia AST

12 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

BILIRUBINA CAŁKOWITA

Poziom bilirubiny jest użytecznym

parametrem biochemicznym w

diagnozowaniu anemii oraz

schorzeń pęcherzyka i przewodów

żółciowych

13 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

Wzrost LDH może wskazywać na

schorzenia wątroby

Rutynowy test wykonywany w trakcie

badania ptaków i gadów

DEHYDROGENAZA MLECZANOWADEHYDROGENAZA MLECZANOWA

14 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

AMONIAK

Test na funkcjonowanie wątroby

Wątroba wytwarza UREA (nie toksyczny) z

NH3 (toksyczny)

Test pomocny w diagnozowaniu zwierząt z

chroniczną utratą wagi

Badanie stężenia amoniaku ma znaczenie

w ocenie stanu zdrowia zwierząt

egzotycznych jak również ptaków i gadów

15 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

NERKI

Nerki spełniają 2 zasadnicze funkcje:

-filtrowanie i usuwanie

zanieczyszczeń z krwi (wytwarzanie

moczu)

-regulacja równowagi płynowej

organizmu

Wykonanie oznaczeń profilu

nerkowego może ułatwić diagnozę:

-chorób nerek, niewydolności

-uszkodzeń i nieprawidłowości w

budowie narządu

-schorzeń dróg moczowych

16 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

ANALOGIA Nerki można porównać do filtra oleju w twoim

samochodzie. Jego rola polega na usuwaniu

zanieczyszczeń powstających jako produkt uboczny

w trakcie eksploatacji samochodu

Jeśli filtr nie działa prawidłowo ,to jego funkcja

oczyszczająca jest obniżona lub nie występuje. Może

to doprowadzić do uszkodzenia silnika.

Analogicznie można opisać nerki. Jeśli nie

funkcjonują prawidłowo, to uboczne produkty

metabolizmu nie są usuwane z organizmu.

Wiąże się to z dolegliwościami ze strony narządu i

dróg moczowych

17 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

TESTY NERKOWE

BUN

Kreatynina

Fosfor

18 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

KREATYNINA

Kreatynina jest produktem ubocznym

metabolizmu mięśniowego i jest

wydalana przez nerki.

Podwyższony poziom kreatyniny

sugeruje schorzenia nerek lub

infekcje układu moczowego.

19 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

AZOT MOCZNIKOWY KRWI

BUN wytwarzany przez wątrobę i

wydalany przez nerki

Ponadnormatywny poziom może

wskazywać na choroby wątroby lub

nerek.

20 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

FOSFOR

Podwyższony poziom fosforu może

wskazywać na schorzenie nerek.

21 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

TRZUSTKA

Trzustka jest gruczołem znajdującym

się w jamie brzusznej i

wytwarzającym enzymy niezbędne w

procesie trawienia pokarmu

Produkuje również hormony

(insulina) wydzielane do krwi

22 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

ENZYMY TRZUSTKOWE

AmylazaLipaza

23 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

AMYLAZA I LIPAZA

Poziom AML i LIPA powinien być

oznaczony u każdego psa, przy

podejrzeniu zapalenia trzustki .

Amylaza jest wydzielana przez

trzustkę do układu pokarmowego i

uczestniczy w procesie trawienia.

Podwyższony poziom amylazy może

wskazywać na choroby trzustki i/lub

nerek.

24 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

CHOLESTEROL

Podwyższony cholesterol

-schorzenia wątroby i nerek

Hypothyroidism u psów!

70% pacjentów z tym schorzeniem

ma podwyższony poziom

cholesterolu!

25 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

TRÓJGLICERYDY

Obecność lipemii w surowicy

sugeruje podwyższony poziom

trójglicerydów, nie cholesterolu

Lipemia nie jest objawem

specyficznym w żadnym schorzeniu

Podwyższone TRIG

hypertriglicerydemia

cukrzyca

choroby wątroby

zapalenie trzustki

hypothyroidism

26 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

GLUKOZA

Podwyższony poziom cukru

- cukrzyca

- stres (koty)

-zespół Cushinga

-stosowanie leków sterydowych

27 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

GLU- GLUKOZA

Hypoglikemia- niski poziom glukozy

-Guzy pochodzenia mięśniowego

-Uszkodzenia watroby

-Infekcje

Organizm młodych zwierząt magazynuje małe ilości glukozy, stąd są one

predysponowane do występowania hypoglikemii

28 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

BIAŁKO CAŁKOWITE

Oznaczenie poziomu białka całkowitego jest pomocne w diagnozowaniu wielu stanów chorobowych:

-chorób wątroby

-chorób nerek

-chorób układu pokarmowego

Podwyższony poziom TP może wskazywać na odwodnienie organizmu

29 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

ALBUMINA

Albumina jest białkiem wytwarzanym w wątrobie

Wartości ponadnormatywne mogą wskazywać na zaburzenia

funkcji wątroby lub nerek

Obniżony poziom ALB:

-chroniczne choroby wątroby

-niedożywienie

-pasożyty układu pokarmowego (np. glista)

Podwyższony poziom ALB

-odwodnienie organizmu

30 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

GLOBULINA

Wysoki poziom globuliny sugeruje

występowanie chronicznego stanu

zapalnego na tle:

-wirusowym

-bakteryjnym

-pasożytów układu pokarmowego

-nicieni sercowych

Wartość globuliny można obliczyć

jako różnicę pomiędzy stężeniem

białka całkowitego i albuminy

(TP-ALB)

31 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

WAPŃ

Podwyższony poziom wapnia może wskazywać na:

-choroby układu kostnego

-nowotwory

-odwodnienie

-ostrą lub chroniczną niewydolność nerekObniżony poziom wapnia sugeruje:

-dietę niskowapniową

-zatrucia

-niewydolność wchłaniania

32 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

KINAZA KREATYNOWA

Uszkodzenia układu mięśniowego i niejednokrotnie centralnego układu nerwowego wpływają na wzrost poziomu CK

33 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

MAGNEZ

Parametr ten jest używany do oceny

funkcji nadnerczy i nerek, jak

również do monitorowania terapii

lekowej .

Rutynowy test w ocenie stanu

zdrowia bydła

34 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

KWAS MOCZOWY

Ważny w ocenie stanu zdrowia

ptaków i gadów

Wskażnik chorób nerek

URIC

35 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

ELEKTROLITY

Sód, potas i chlorki (Na, K, Cl)Poziom ponadnormatywny może zagrażać życiu!Oznaczenie poziomu elektrolitów jest ważne w diagnozowaniu chorób

objawiających się :

-wymiotami

-biegunką

-odwodnieniem

Elektrolity są istotnym testem w diagnozowaniu chorób układu krążenia

36 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

PROFIL OGÓLNOZDROWOTNY GHP

Profil Ogólnozdrowotny w gotowym opakowaniu i przystępnej cenie.

Zestaw 12 testów diagnostycznych dla dwóch pacjentów

ALB, BUN, GLU, TBIL, ALKP, CA, TP, ALT, CHOL, AMYL, CREA, PHOS, GLOB

(poziom GLOB kalkulowany)

37 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

PROFIL PRZEDANESTEZYJNY

6 parametrów biochemicznych w gotowym opakowaniu

(zestaw 6 testów dla 4 pacjentów w pudełku)Ekonomiczny i łatwy w użyciuALT, BUN, GLU, ALKP, CREA, TP

38 © 2002 IDEXX LABORATORIES, INC. | Proprietary and Confidential | Apr 21, 2023

POJEDYNCZE TESTY BIOCHEMICZNE

ALB - BUN - GGT - NH3 - TRIG -

ALKP – CA - GLU - PHOS - URIC -

ALT-CHOL - LDH – TBIL - AMYL -

CK - LIPA - TP - AST - CREA – MG

Testy pojedyncze pakowane po 25szt lub 12szt w pudełku