chinese business leaders

พ.อ. มารวย สงทานนทร

5 พ.ค. 2554

Deng Xiaoping

Frank T. Gallo

Chinese proverb

Business Leadership in China:

How to Blend Best Western

Practices with Chinese Wisdom

ฉบบ Revised Edition

จดพมพโดยส านกพมพ John

Wiley & Sons (Asia) Pte. Ltd.

ในป ค.ศ. 2011

ท างานและพ านกอาศยทกรงปกกงเปนเวลาหลายป

ด ารงต าแหนงเปน Chief Leadership Consultant ของบรษท Hewitt

Associates ท าหนาทเปนทปรกษาใหกบผน าองคกรของจนและของ

ชาวตางชาตในจนหลายองคกรทมความหลากหลาย

เขยนบทความทกเดอนใหกบ CHO Magazine และ Forbeschina.com

ด ารงต าแหนงประธานกตตมศกดของ the Human Resources Forum

of the American Chamber of Commerce in China

เคยเปนผสอนหลกสตร MBA ท Beijing Capital University of

Economics and Trade

Confucius

Part I

ประเทศจนเปนประเทศทใหญมาก มภมประเทศทแตกตางกน

ออกไป รวมถงมการปฏวตทางวฒนธรรมทท าใหจ านวนผน าทาง

ธรกจขาดหายไป

บคลากรสวนใหญยงมอาวโสไมพอและขาดประสบการณดาน

ธรกจ

ในอนาคตปญหานจะทเลาขน แตยงคงเปนปญหาในระยะสน

ปจจยอกประการหนงคอ ผน าทางธรกจของจนตองฝาฟน

อปสรรคมากมายและขาดระบบการสบทอดผน าทมประสทธภาพ

ขาดการสงเสรมดาวเดนขององคกร และขาดการพฒนาผน า

องคกรอยางเปนระบบ

เพราะผน ารนปจจบนยงมความไมสะดวกสบายใจนก

การกาวขามปญหานตองใชทปรกษาหรอผเชยวชาญจากตางชาต

ทเขาใจในวฒนธรรมของจนและผน าอาวโสของจนตองเปดใจ

ยอมรบได

ในโลกตะวนตกมคานยมในเรองความเสมอภาค อสรภาพ ความ

เปนปจเจกชน เสรภาพ กลาเสยง ความเชอใจผอน และความ

ซอสตย

ชาวจนมเชนกน แตการปฏบตตนตามแนวตะวนตกอาจเกด

ปญหาในจนได

ความเสมอภาคนนจนยงคงยดถอเรองล าดบชนของผคนอย ท

สงผลใหผน ามสถานะภาพสงสง

เรองเสรภาพจนถอวาเปนความโออวดเชนเดยวกบนกยงร าแพน

หาง

ความเปนปจเจกชนจนถอวาเปนการโอหงทถอความส าเรจเปน

สวนบคคล เพราะจนมองเรองความส าเรจเกดจากการชวยเหลอ

กนและกน

เรองอสรภาพจนนกถงประเทศกอนสวนตวและตองมขอบเขตใน

การแสดงออก เชนการเผาธงชาตตนเองในโลกตะวนตกจะไมถก

ลงโทษอยางรนแรงเหมอนในจน

โลกตะวนตกบอกใหเสยงเพอความส าเรจ แตในจนถอวาการท า

ผดพลาดจะตองถกลงโทษ ในสมยโบราณถงกบประหารชวต

ความไวใจกนนนในประเทศจนตองอาศยเวลา แตเมอมแลวจะ

มนคงมากและจะไมมการเอาเปรยบกน

ความซอสตยเปนสงทชาวจนคาดหวงและยงมความกลววาอก

ฝายจะไมซอสตยและจะถกเอาเปรยบ

วฒนธรรมและความเชอของชาวจน มทมาจากหลายแหลง เชน

ค าสอนของลทธขงจ อ ลทธเตา และพทธศาสนา

ในยคการปฏวตวฒนธรรม แมวาจะมการกวาดลางความเชอ

ประเพณ และวฒนธรรมตาง ๆ แตกยงไมหมดสนไปจาก

แผนดนจน

ในปจจบนมการร อฟนขนมาใหมใหเจรญรงเรองอกครง

ลทธขงจ อสอนเรองคณธรรม ความเปนระเบยบแบบแผน และ

ความสอดคลอง ค าสอนของขงจ อไดรบการอางองอยเนอง ๆ

ลทธเตาสอนเรองความเปนหนงเดยวกบธรรมชาต การไมม

กฎเกณฑตายตว การบอกถงวถทควรด าเนน ความเชอเรองหยน

และหยางกมาจากลทธเตา

พทธศาสนาสอนเรองความมสต เพอใหเกดปญญารแจงเหนจรง

นอกจากนแลวยงมนกคดอกหลายคนทมอทธพลตอแนวคดของ

ชาวจน เชน ซนว ซนยดเซน เหมาเจอตง เต งเสยวผง ฯลฯ

ชาวจนเนนเรองความมน าใจ การบอกเปนนย และการคดแบบ

องครวม

คณสมบตเฉพาะของผน าทางธรกจของจน มเชนเดยวกบชาต

ตะวนตกคอ ความซอสตย ความนาเชอถอ ความเหนใจ ความม

อารมณรวม ความกลาหาญ การท างานเปนทม และจรยธรรม

แตจนมขอเพมเตมคอ สตปญญา ทางสายกลาง ความรกชาต

และบรณาการ

จนใชหลกการของพทธศาสนาในเรองการแกปญหาทสาเหต

รากเหงาทญปนเรยกวา “ซาโตร” คอรจรง การใชแนวคดเรอง

ทางสายกลางไมสดโตงไปดานใดดานหนงตามค าสอนของขงจ อ

ในเรองความสมดลและความสอดคลองตามลทธเตา

ท าใหผน าจนมการแสดงออกนอยกวาชาตตะวนตก

ชาวจนมกชอบกลาวเปนนย ๆ ซงแสดงถงความคดทลกซงและ

ไมผกมดตนเอง

และทแตกตางจากโลกตะวนตกอกประการหนงคอ “การน าโดย

หวใจ” ซงเปนคณลกษณะทโดดเดนของผน าทางธรกจจนทไดรบ

การยกยองชมเชยวาเปนผน าทางธรกจดเดน

การบรหารทรพยากรบคคลในจน ในสมยกอนมการประกนวาทก

คนจะมงานท า

ตอมามการปรบเปลยนมาเปนยทธศาสตรขององคกร

เชนเดยวกบทางตะวนตก

มการน ายทธศาสตรการใหรางวลมาใช เรมมการใช “จายตาม

ผลงาน” ในการจางงานเพมขน

และมการจายผบรหารระดบสงตามผลประกอบการ

การบรหารบคคลมความส าคญมากขนในหลายปทผานมา

มการจางวานผเชยวชาญการบรหารบคคลมาก ากบดแลบคลากร

เพมขน แตยงไมเทยบเทากบทางตะวนตก

เปนเพราะนกบรหารยงขาดความอาวโสและประสบการณในการ

บรหารงาน

แตไมนานนกคงจะเทยบเทากบตะวนตก

Confucius

Part II

การทผน าทางธรกจชาวตะวนตก จะประกอบกจการในประเทศ

จนใหประสบความส าเรจนน ควรศกษาหาความรเกยวกบจนใน

แงมมตาง ๆ อยางรอบคอบ

เพอท าความคนเคยกบวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณของ

จน รวมถงมมมองของชาวจนในเรองราวตาง ๆ

เรองของมารยาทและการพดความจรง ในการปฏบตของชาวจน

เนนความสภาพนอบนอม แตในตะวนตกจะพดตรง ๆ และหวง

วาอกฝายจะพดตรง ๆ

ขณะทคนจนจะพดดวยความระมดระวงและรกษาหนาของอก

ฝายดวย ชาวตะวนตกจะรสกขดใจทความสภาพออนนอมของ

ชาวจนมอทธพลมากกวาการพดตรง ๆ

ดงนนผน าจนควรเรยนรการรกษาสมดลระหวางความสภาพออน

นอมกบการพดตรง ๆ

ความไวเนอเชอใจ ผน าจนมความไววางใจตอชาวตางชาตนอย

และจะเชอมนอยางชา ๆ เปนเพราะประเทศจนเคยถกตางชาต

เอารดเอาเปรยบกดขขมเหงในอดต รวมถงการปฏวตทาง

วฒนธรรมทมสวนใหชาวจนไมไววางใจใครงาย ๆ

ดงนนหากตองการไดรบความไววางใจจากชาวจน ตองท าใหชาว

จนเกดความเชอถอคอ การรกษาค าพด บรรยากาศทเปนมตร

การพดอยางเปดเผย มสงคมหลงการท างาน จางบคลากรทม

คานยมแบบเดยวกน และใชวธการน าดวยใจ

การมอบอ านาจและชนชน ชาวตะวนตกน าวธการมอบอ านาจมา

ใชในจนโดยไมไดศกษาค าสอนของขงจ อเรอง พระราชาคอ

พระราชา ขนนางคอขนนาง บดาคอบดา บตรคอบตร ท าใหการ

ปฏบตไมไดผล

ในมมมองของชาวจนมองวาการมอบอ านาจเปนเพราะผน า

ออนแอไมกลาท าเอง และผน าของจนไมนยมการมอบอ านาจ

เพราะเกรงวาจะสญเสยอ านาจของตนไป

ดงนนหนทางปฏบตคอตองคอยท าคอยไป มการอธบายอยาง

ชดเจนเรองความคาดหวง ควรมอบหมายงานใหท ากอนจงคอย

มอบอ านาจ และหลกเลยงการน าไปใชกบบคลากรใหม

ความเปนปจเจกบคคลและหมคณะ ชาวจนนยมบรหารแบบเปน

ครอบครวทอาศยความรวมมอกนในการท างาน แตชาวตะวนตก

นยมบรหารแบบเนนปจเจกบคคล แตเรมมการปรบเปลยนใน

จนเรองการบรหารงานใหเปนแบบตะวนตกมากขน

ผทจะท าธรกจในจนตองเขาใจถงการบรหารแบบท างานรวมกน

ของจน ทใชความสมพนธทมตอกนอยางยาวนานของบคลากร

กบบรษท และเรองนจะคอย ๆ แปรเปลยนไปตามกระแสโลก

การเนนระหวางคนกบกฎหมาย โลกตะวนตกมวฒภาวะเรอง

กฎหมายมาอยางยาวนาน ท าใหบคคลถอกฎหมายเปนใหญ แต

ในจนยงมการพฒนาไมเตมท ชาวจนมองหนงสอสญญาประหนง

การบอกเจตนารมณทสามารถแกไขได แตชาวตะวนตกถอ

หนงสอสญญาเปนเรองคอขาดบาดตายตองท าตามนนอยาง

เครงครด

การทจรตเปนเรองทรบไมไดในจน แตการผอนหนกผอนเบา

เพอใหบรรลเปาหมายเปนเรองทรบได ทงนควรปรกษา

ผเชยวชาญดานกฎหมายอยางรอบคอบดวย

นวตกรรมและความเสยง ชาวจนถกมองวาไมชอบเสยงและไมม

นวตกรรม เพราะอยในระบบราชการหรอรฐวสาหกจมานาน

หรอกลวเกดผดพลาดแลวถกลงโทษ แตปจจบนเรมมการ

เปลยนแปลงใหเขากบโลกตะวนตกมากขนแลว

ผน าควรกระตนใหบคลากรกลาเสยง สนบสนนความสามารถ

พเศษ และการวาจางบคลากรทกลาเสยงและมนวตกรรม

รวมถงมการใหความมนใจกบบคลากรวาจะไมถกลงโทษ หาก

ความลมเหลวนน เกดจากความพยายามทดลองพฒนา

กระบวนการท างาน เพอลดคาใชจาย ลดเวลา และลดความสญ

เปลาในการท างาน

การตดสนใจ ชาวตะวนตกมคานยมเรองการตดสนใจทรวดเรว

และด าเนนการทนท ดงทมค าลอวา “เตรยมพรอม ยง เลง” ซง

ตางจากจนทตองวเคราะหอยางรอบดานกอนตดสนใจโดยใช

ฉนทามต

ชาวจนมกมองปญหาแบบองครวมและศกษาความซบซอนของ

ปญหา ท าใหชาวตะวนตกมองวาลาชาและไมมประสทธภาพใน

ยคทมการแขงขนอยางรนแรง

แนวคดทงสองวธมทงขอดและขอเสย ผน าทางธรกจจนควรม

การปรบตวโดยไมใชเวลานานนกในการตดสนใจ

การกระตนบคลากร เปนหนาทหนงของผน า แตชาวจนมองวา

เปนกลเมดหนงของผบรหารทใชเพอเพมยอดผลผลต

ผน าทางธรกจของจนทมาจากพรรคคอมมวนสต เปนหวง

สถานภาพของตนเองในพรรคมากกวาการกระตนบคลากร ดวย

ความเคยชน จงใชระบบทหารในทางธรกจ คอเมอผดพลาดตอง

ถกลงโทษ ท าใหการกระตนบคลากรจงดเปนเรองแปลก

ดงนนวธกระตนบคลากรในจน จงควรท าเปนรายบคคลมากกวา

ท าเปนนโยบาย

การท างานเปนทม ในจนมการท างานเปนทมทเขมแขง

แตการท างานเปนสหสาขาวชาชพยงเกดขนนอย

ดงนนจงควรใชวธการปรบยายงานใหบคลากรไปท างานรวมกบ

ทมอนบาง เพอลดชองวางน

ระบบการใหรางวลผบรหาร การใหคาตอบแทนในรปแบบของ

เงนเปนเรองทออนไหวและเกดความยงยากในจน ทางตะวนตก

ใครไดรบคาตอบแทนเปนจ านวนเงนเทาใดเปนเรองปกปด แต

ในจนจะเปนเรองทพดกนอยางกวางขวาง

การใหโบนสในองคกรในจนแตละแหงจะแตกตางกนออกไป

ส าหรบผบรหารระดบสง การใหรางวลควรค านงถงเปาหมาย

ระยะยาวขององคกร เพอใหผบรหารยงคงอยในองคกรตอไป

สวนการใหรางวลเปนหนนน ตองศกษาขอกฎหมายในจนดวย

การฝกสอนผบรหาร ในตะวนตกการมผฝกสอนใหถอวาเปนการให

รางวลกบผบรหารทประสบความส าเรจ เพอใหมความกาวหนาใน

หนาทการงานอยางรวดเรว แตไมเปนทนยมในจน

การอบรมในจนเนนเรองของการวางแผนยทธศาสตร การบรหาร

การเปลยนแปลง การบรหารชวต และทกษะการเปนผน า

นอกจากนควรมความรเกยวกบจน การรตนเอง ทกษะการฟง

ความไววางใจ ความมไหวพรบ สญชาตญาณ ความออนตว และ

การปรบตว

Confucius

Part III

แนวทางของการน าทางธรกจของจน ควรมองคประกอบ 4

ประการคอ

1. มยทธศาสตรในการพฒนาผน า

2. ระบบการสรางผน าในอนาคต

3. การพฒนาผน าและผทมศกยภาพในปจจบน

4. การธ ารงรกษาผน า

การคนหาผน าควรหาจากในองคกรเองกอนและมองบคคลจาก

นอกองคกรดวย

ควรมการระบผน าในอนาคตจากแผนสบทอดผน า และการ

พฒนาผทมศกยภาพ โดยวธการตาง ๆ เชน การมพเลยง การ

ฝกสอน การมอบหมายงาน การหมนเวยนงาน และการ

มอบหมายใหท าหนาทในตางประเทศ เปนตน

การรกษาผน าไวตองลงทนสง การใหรางวลในจนตองพจารณา

อยางรอบคอบ

การพฒนาผน าตองแบงเปนระดบตาง ๆ ผน าระดบตนตองการ

ผเชยวชาญมาชวยอบรม ผน าระดบกลางควรใหบรหารสาขาของ

องคกรในภมภาคทตางกนออกไป ผน าระดบสงควรใหมแนวคด

แบบยทธศาสตรและสงเสรมพฤตกรรมของผน าโดยการฝกสอน

การกาวจากระดบประเทศสระดบโลก ผจดการชาวจนมกม

ทศนคตวา การกาวสผน าระดบโลกของชาวจนมเพดานกนไว ท า

ใหไมสามารถบรรลได ตองเปนชาวตางชาตเทานน

ความจรงเปนเพราะคณสมบตและทกษะผจดการชาวจนใน

ปจจบนยงไมไดเปนไปตามกระแสนยมของโลกตะวนตก

นนคอ กลาแสดงออก มทกษะในการสอสารทด มความคดแบบ

ยทธศาสตร มความพรอมในการทาทายผบรหารระดบสงขนไป

มประสบการณในการบรหารงานในตางประเทศ มความมนคง

ทางอารมณ มความสามารถในการสรางวสยทศน และแนวทาง

ในการท าใหวสยทศนนนบรรลผล

ดงนนแนวทางทผบรหารจนจะกาวสระดบโลกไดคอ

1. การไดรบมอบหมายใหบรหารงานในตางประเทศ

2. ไดรบการฝกสอนและการมพเลยง

3. มการพฒนาในดานการน าองคกร

4. ทกษะในการสรางความสมพนธระหวางบคคล

ความสลบซบซอนในวฒนธรรมของจนทมมาอยางยาวนาน ท าใหการ

น าทางดานธรกจของจนมแนวคดทตางจากชาตตะวนตก แตประเทศ

จนก าลงเขาสยคทมการเปลยนแปลงขนานใหญไปสความทนสมยท

เปนไปอยางรวดเรว จากประเทศกสกรรมไปสประเทศอตสาหกรรม

คนรนใหมของจนมแนวโนมทางความคดทเปนแบบโลกตะวนตก

มากขน

อยางไรกตามในระยะสบปขางหนา คาดวาการน าทางธรกจของจน

จะมการปรบแนวคดของตะวนตกใหเขากบภมปญญาของตะวนออก

และวฒนธรรมของจนมากขน จากนนตอไปยงไมมใครคาดเดาไดวา

รปแบบของการน าทางธรกจของจนจะเปนไปในรปแบบใด

Doaist saying

Guan Zhong, Chinese philosopher