compo deriva grega latina alumno def 1 2
Post on 30-May-2018
230 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
1/20
1
COMPOSICIN CULTA E DERIVACIN DEORIXE GREGA E LATINA
Estrutura bsica da palabra:
LEXEMAS: Achegan o significado bsico da palabra.o Mensa / mesa, vit-alis / vit-al, trans-ferre / trans-ferir, arm-arium, arm-ario
MORFEMAS: completan ou precisa o significado dos lexemas.o Flexionais: significacin gramatical: ama-ba-m, ros-a-so Derivativos ou afixos: significado lxico
Prefixos: antes do lexema: prae-dicere / pre-dicir
Sufixos: despois do lexema: agr-arius / agr-ario, hum-anus / hum-ano, arous-n
A formacin de palabras:
Clases de palabras:o Simples: constan unicamente do seu lexema: terra, linguao Derivadas: uso de prefixos e sufixos engadidos ao lexema (ante-ced-ente, locu-
torio)o Compostas: dous ou mis lexemas forman unha palabra (mort-fero, agri-cultura,
dent-frico)
Dentro destas ltimas atpanse os compostos eruditos ou neocomposicin: un modelo decomposicin mediante o grego, o latn ou a mestura deles. Normalmente adoitan ser palabrasde nomenclatura cientfica, tcnica, literaria e filosfica. Algns estudiosos non a considerancomposicin e inclena na derivacin por afixacin.
Exemplos:
arborcola, vermfugo, fratricida, farmacoloxa, mitoloxa, taquicardia, antropfago,odontlogo, oftalmlogo, filosofa, multicolor, telfono, omnipotente.
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
2/20
2
COMPOSICIN ERUDITA/ ORIXE GREGA (1 elemento)
PRIMEIRO ELEMENTOacro- (--)aero- (, )anemo- ()
antropo- ()arqueo- ()artr(o)- ()auto- ()baro- (, , )biblio- ()bio- ()caco- ()cali- ()cardio- ()ciclo- ()cosmo- ()crono- ()
dctilo- ()deca- ()demo- ()dermat(o)- (, -)enea- ()
etno- ()filo- ()fleb- (, )
fono- ()foto- (, )gastro- (,)helio- ()hemi- (-)hemo-; hemato-; (, -)hndeca- ()hepta- ()hetero- ()hexa- ()hidro- ()
hipo- ()hom(e)o- ()iso- ()lito- ()macro- ()mast(o)- ()mega-(lo) ()
melo- ()metr(o)- ()micro- ()
miso- ()mono- ()morfo- ()necro- ()neo-()neuro- ()ped- (, )octo- ()odonto- (, )oftalmo- ()oligo- ()onomato- ()orto- ()
oto- (, )pan- (, , )penta- ()piro- (, )pneuma- (-))
poli- ()proto- ()pseudo- ()
psico- ()querat(o)- (, -)rino- (, -)sidero- ()stomato- ()talaso- ()tanato- ()taqui- ()tele- ()teo- ()termo- ()tetra- ()topo- ()
xeno- ()xeo- ( - )xer(onto)- (, )zoo- ()
SIGNIFICADOS (desordeados)un, nico, s
antigocrculo, rodacorazndezfermoso, belezahomemalomundonove
pelpobo
tempoun mesmo, propioventovidavoz, sonnovoarticulacinvea
pesadez, gravidade
auga
cabalograndegrandeigual, idnticoluz, accin da luzonceoutro, distinto
pedrapezn, mama, tetaraza, pobosangue
seissetesolventre, estmagoairevello, vellezcalor, quenteestranxeiroigual
cinco
denteformalumemortonenonervionomeodooitoollo
pequeno
poucoque odiarecto, correctotodo, todosamigomortelibrometade, medioelevacin, cima
aire, respiracin
animalbocacatrocornodeusfalsoferrolonxe, distancialugarmarmente
moitosnarizprimeirorpidoterramsica, cantodedonai
ACTIVIDADE 1: Elabora unha tboa de 1 ELEMENTOS GREGOS, significados eexemplos, utilizando o modelo da pxina seguinte.
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
3/20
3
ACTIVIDADE 1Primeiro Elemento SIGNIFICADO EXEMPLOS
Aero- aire aeroporto, aerotransportable
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
4/20
4
ACTIVIDADE 1Primeiro Elemento SIGNIFICADO EXEMPLOS
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
5/20
5
Primeiro Elemento SIGNIFICADO EXEMPLOS
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
6/20
6
COMPOSICIN ERUDITA / ORIXE GREGA (2 elemento)
SEGUNDO ELEMENTO-algia () -filo () -maquia ()-arca () -fobia () -metro, -metra ()-cfalo () -fobo () -noma ()-cracia () -gamia () -podo (, )-doxia, -doxo () -glosa, -glota () -polis ()-dromo () -grafia grafo () -scopio ()-edro () -gono () -sofia ()-fago () -iatra () -teca ()-filia () -itis (-) -terapia ()
-logo, -loga () -toma ()
SIGNIFICADOS (desordeados)cara ou basecarreiracomer, devorar, consumirdordoutrina, opinin, crenzaforza, poder, dominioque ten aversin acidade, urbediscurso, palabra, tratado, ciencia
amigo de, amante decuracin, atencin ainflamacinlinguamatrimoniotemor, medo, aversin aver, examinarxefeafeccin a, amor asabedora
caixa, armariocombate, loitacorte, extirpacincostume, leicuracin, coidadomedida, norma
pcabeza, crneoescribir, describirngulo
ACTIVIDADE 2: Elabora unha tboa de 2 ELEMENTOS GREGOS, significados eexemplos, utilizando o modelo da pxina seguinte.
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
7/20
7
ACTIVIDADE 2Segundo Elemento SIGNIFICADO EXEMPLOS -alxia Dor Cefalalxia, gastralxia
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
8/20
8
DERIVACIN: PREFIXOS DE ORIXE GREGA
PREFIXOSan-, a- (-)anfi- ()anti- ()arqui-, arce- (-)endo- ()epi- ()eu- ()
hiper- ()hipo- ()meta- ()para- ()peri- ()sin- ()
SIGNIFICADOS (desordeados) beira de sobre, encima dealteracin arredor de
ben, bo contra, oposicin
simultaneidade, unin a mbolos lados, das das partes posicin inferior, escaseza posicin superiornegacin ou privacin interior
posicin superior, exceso
ACTIVIDADE 3: Elabora unha tboa de PREFIXOS GREGOS, significados e exemplos,utilizando o modelo da pxina seguinte.
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
9/20
9
ACTIVIDADE 3PREFIXOS SIGNIFICADO EXEMPLOS
an-, a- negacin ou privacin apoltico, anormal
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
10/20
10
COMPOSICIN ERUDITA / ORIXE LATINA (1 elemento)
PRIMEIRO ELEMENTOagri-, -agro(ager, gri) ole, olei-, oleo- (oleum, i)
ambi- (ambo ae, -o) omni- (omnis-e)avi- (avis, is) pisci- (piscis, is)bis-, bi- (bis) pluri- (plures, a)equi- (aequus-a-um) semi- (semis)ferri-, ferro-, ferra- (ferrum, i) tri- (tres, tria)igni- (ignis, is) uni- (unus-a-um)multi- (multus-a-um) valvi- (valvae, arum)
SIGNIFICADOS (completa ti mesm@, por favor!)campo
ACTIVIDADE 4: Elabora unha tboa de 1 ELEMENTOS LATINOS, significados eexemplos, utilizando o modelo da pxina seguinte.
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
11/20
11
ACTIVIDADE 4Primeiro Elemento SIGNIFICADO EXEMPLOS
agri-, agro-(ager, gri) campo Agricultor, agropecuario
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
12/20
12
COMPOSICIN ERUDITA ORIXE LATINA (2 elemento)
SEGUNDO ELEMENTO-cida(caedo) -fugo(fugo)
-cola(colo) -latero(latus, eris)-cultura(colo) -paro(pario)-ducto(duco) -pecu(pecus, oris)-fero(fero) -sono(sono)-forme(forma, ae) -voro(voro)
SIGNIFICADOS (completa ti mesm@, por favor!)que mata
acto de cultivar/ criar
ACTIVIDADE 5: Elabora unha tboa de 2 ELEMENTOS LATINOS, significados eexemplos, utilizando o modelo da pxina seguinte.
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
13/20
13
ACTIVIDADE 5Segundo Elemento SIGNIFICADO EXEMPLOS
-cida(caedo) que mata Homicida, parricida, magnicida
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
14/20
14
DERIVACIN: PREFIXOS DE ORIXE LATINA
PREFIXOS (entre parntese a forma latina)a-, ab, abs- (a-, ab, abs) ex -, es-, e- (ex-) post-, pos- (post-)ad-, a- (ad-, a-) extra- (extra-) pre- (prae-)
ante-, anti- (ante-) im-, in-, i-, em-, en- (in-) pro-, prod- (pro-, prod-)circun-, circu (circum-) im-, in-, i- (in-) re-, red- (re-)com-, con-, co- (com-) infra- (infra-) retro- (retro-)contra- (contra-) inter-, entre- (inter-) sub-, su-, so- (sub-)de- (de-) intra-, intro- (intra-, intro-) super-, sobre- (super-)des- (dis) ob-, o- (ob-) trans-, tras-, tra- (trans)dis-, di- (dis-) per- (per-) ultra- (utra-)
vice-, viz- (vice-)
SIGNIFICADOS (desordeados s por columna)afastamento, privacin, separacin separacin do interior, fra de, que foi
e xan non , negacin ou privacinanterioridade, intensidade
anterioridade no espacio e tempo movemento cara adentro, lugar onde repeticin, intensificacin,movemento cara atrs, accin encontra
aproximacin, direccin, movemento fra de, intensidade adiante, diante de, vista, en lugar de,movemento cara adiante,
arredor de, movemento circular negacin cara atrs
diverxencia, separacin, negacin, oposicin, obstculo cargo inmediatamente inferior,substitucin
movemento de mis a menos, dearriba abaixo
intensidade a travs de, outro lado, cambio
negacin ou oposicin, privacin, frade, exceso, afirmacin con intensidade posicin interior, cara a dentro mis al de, intensificacin
oposicin, enfrontamento posicin intermedia, relativo a varios lugar superior, exceso, superioridadeen mritos
participacin, cooperacin por debaixo de posterioridade
posicin debaixo de, inferioridade, acontinuacin
ACTIVIDADE 6: Completa as seguintes tboas de PREFIXOS LATINOS, cos significadosdos prefixos e os exemplos, utilizando o modelo da pxina seguinte.
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
15/20
15
ACTIVIDADE 6prefixos latn significado
a-, ab, abs-ab-solu-to, ab-sol-toab-xur-arabs-tract-to
a-ment-e
a-, ab, abs-+ solvo+ iuro+ traho
+ mens
afastamento, privacin, separacinlibre ou solto deafastarse dun xuramentosacado ou extrado de
privado de mente ou raznad-, a- ad-, a-
+ haereo+ cado+ sentio+ fluo+ iungo
ligazn a algoque cae ou sobrevn a unsentimento prximo a outrosque fle cara axuntar cara a un, aproximar
ante-, anti- ante-+ cedo+ oculus+ capio
que vai diantediante dos olloso que se colle antes
circun-, circu circum-+ sto+ navigo+ eo
o que est redornavegar redortraxecto redor, en curva
com-, con-, co- com-+ puto+ venio+ valeo+ habito
clculo ou estimacin globalchegada a un punto en comn, reuninde valor ou forza compartidoshabitar conxuntamente
contra- contra-
+ dico aseveracin oposta a outrade- de-+ genus+ mens+ cado+ cresco
decaer do seu estado natural, empeorar a especieprivado de mente ou raznempeorar no seu estado ou posicinfacerse mis pequeno ou de menor importancia
des- dis-+ nosco+ possum+ centrum+ vivere
+ scribere
non coecerprivar a algun da sa posesinfalto de equilibrio ou concentracinamosar incesante e vivo interese por persoa ou
cousadefinir ou explicar con detalle oralmente ou porescrito
dis-, di- dis-+ forma+ grex
+ fruor
que diverxe do modelo de belezaaccin de afastarse uns de outros (como as ovellasnun rabao)proveito, gozo intenso, separado
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
16/20
16
Prefixos Latn Significadoex -, es-, e- ex -
+ carcer+ cedo
+ facio+ alumnus+ anima+ sanguis
sacar fra do crcereque sae do interior ao exterior, que sobra
consecuencia dun feitoque foi alumno e xa non o privado do principio vital ou respiracinsen sangue, plido
extra- extra-+ via+ firmus
perderse, ou perder algo fra do camiomoi firme
im-, in-, i-, en- in-+ pleo+ capio+ migro
+ lumen+ terra
que chea o interiorque empezamarchar ao interior doutro pas
dotado de luz, baado por unha luzmeter na terra
im-, in-, i- in-+ perturbo+ corrigo+ nosco+ lex+ lego
que non se alteraque non se pode corrixirnon coecidonon legalque non se pode ler
infra- infra-+ humus por debaixo do humano
inter-, inte- entre- inter-+ dens+ claudo+ rumpo+ mitto+ video
no medio dos dentespeche de algo entre outras cousasromper ou cortar unha accin a intervalosque enva a intervalosreunin ou dilogo de varias persoas
intra-, intro- intra-, intro-+ celo+ sequor+ duco+ verto
do interior dunha clula ou celdaque acompaa ou est asociado ao interiorconducin cara ao interiorvolto sobre si mesmo, con moita vida interior
ob-, o- ob-+ via+ nubes+ pono
que sae no camio, que salta vistaofuscar, poerlle a un unha morea de nubes diantepoer coma obstculo
per- per-+ specio + ax+ facio+ sequor
que ve perfectamente e ao travs das cousasfeito de todo, rematadoaccin de seguir ininterrumpidamente
post-, pos- post-+ do+ opera
+ pono
despois do dado (o que se engade a unha carta)despois do traballo (do mdico), da operacin
poer detrs ou despois
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
17/20
17
Prefixos Latn Significadopre- prae-
+ for+ moneo
+ tendo+ lego
o que se di antes ou dianteadvertencia previa
solicitacin intensa, anteriorelixido ou amado mis/antes que outrospro-, prod- pro-, prod-
+ pono+ video+ fateor+ nuntio+ peto+ nomen+ ago
+ specto
accin de presentar ou poer algo diantevisin do que vn en adiantemanifestar unha crenza, actitude ou saberdar a coecer algo vista de todos, publicamentedirixido a favor depalabra usada en lugar do nomeque empurra cara adiante, que fai sar, (derrochador)
acto de mirar cara adiante, exploracinre-, red- re-
+ gradior+ capio+ ago+ pono
volta atrsvolver tomaracto en contravolver poer
retro- retro-+ ago+ video
que acta sobre o pasadoespello para ver cara atrs
sub-, su-, so- sub-+ luna+ oficcium+ cedo+ linea+ terra
que est debaixo da laque obstenta un cargo inferior ao dun oficialque vn a continuacinpoer unha lia por debaixopoer debaixo da terra
super-, sobre super-+ pono+ fero+ mercor
+ vivo
poer enriba delevado ao nivel mis altomercado con moitos produtos diferentes, superior
que queda vivotrans-, tras-, tra- trans-+ fero+ humus+ do
levar dun sitio a outroque vai dunha terra a outrao que se entrega dunha xeracin a outra
ultra- ultra-+ sonitus+ natio
Son cunha frecuencia mis al do odo humanoextremadamente nacionalista
vice-, viz Vice-Oficial de rango inferior ao almirante
Que exerce as funcins do presidente en ausencia ou
impedimento desteTtulo inmediatamente inferior ao de conde
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
18/20
18
DERIVACIN: SUFIXOS DE ORIXE LATINA
SUFIXOS (entre parntese a forma latina)-al, -ar (-alis, -aris) -cin, -in (-tio(n), -io(n)) -or, -tor, -sor, -dor, -ador
(-or, -tor, -sor)
-ano, io, ino, eno, no (-anus,enus, inus, nus)
-ense (-ense) -oso (-osus)
-ario, -orio, -torio (arius, -arium, -torium)
-ia, -icia, -ie, -icie (-ia, -itia, -ies, -ities)
-to, -so, -ato, -ito, -ado, -ido(-tus, -sus)
-az (-ax) -io, -ia (inus- ina) -triz (-trix)
-ble (-able, -ible), bili- (-bilis) -men,-mento (-men, -mentum) -tud, -tudin-, (>dume) (-tudo /-tudinis)
-blo, bro- (-bulum, -brum) -ndo, -endo (-ndus, -endus) -ulo, -ula, -culo,-cula, -elo, -celo (-ulus, -culus,-ellus, -cellus)-ura, -tura, -sura (-ura, -tura, -
sura)
SIGNIFICADOS (desordeados s por columna)medio, instrumento posibilidade, destino futuro, con valor
pasivodiminucin
pertenza, lugar abstractos de cualidade resultado dunha accin pertenza, procedencia, materia,relacin
pertenza ou procedencia provisin ou abundancia
posibilidade pasiva instrumento / resultado abstractos de cualidade ou os seusderivados
relacin, pertenza accin e efecto axente
tendencia ou cualidade intensa diminucin axente femininoactividade ou resultado
ACTIVIDADE 7: Completa as seguintes tboas de SUFIXOS LATINOS, cos significados dossufixos e os exemplos, utilizando o modelo da pxina seguinte.
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
19/20
19
ACTIVIDADE 7Sufixos Latn Significado
-al, -ar -alis, -arisAnima +Vita +Luna +
ser que respira, que ten principio vitalen ntima relacin coa vidapertencente ou relacionado coa la
-ano, io, ino, eno, no -anus, -enus, -inus, -nusurbs +divus +mare +sal +mag (is) +
pleo +
que pertence cidadepertencente ou procedente dos deusesrelativo ou procedente do marcomposto de salgrande, relacionado co concepto de mischeo
-ario, -orio, -torio -arius, -arium, -toriumager +semen +loquor +kalendae +
pertencente ou relativo ao campolugar onde se garda a sementelugar para falarlugar onde se escriben os das do ano
-az -axfallo +fero +fugo +verum +
que engana, que minte moitoque produce en abundanciaque foxe a gran velocidadeverdico, verdadeiro
-ble (-able, -ible),bili-
-bilis
probo +
tango +sentio +
que pode ser probado
que pode ser tocadocapacidade de poder sentir-blo, bro- -bulum, -brum
voco +candeo +
medio de expresin, palabrasoporte para as candelas
-cin, -in -tio(n), -io(n)dico +re + gradiormictio +
accin e efecto de diciraccin e efecto de volver atrsaccin de mexar
-ense -enseforum +
circus +
pertencente ao Foro (mdico dun xulgado)
pertencente o procedente do circo-ia, -icia, -ie, -icie -ia, -itia, -ies, -ities
fallo +in + pudeo +
per + nex +mollis +
cualidade do mentireirofalta de pudor ou vergonzadano ou prexuzo intensobrandura, afeccin vida fcil
-io, -ia inus- ina palumba + pomba pequena
-men, -mento -men, -mentumgravis +in + cresco +alo +
resultado ou medio de impor unha cargaresultado da accin de crecerinstrumento ou medio de nutricin
-
8/14/2019 Compo Deriva Grega Latina Alumno Def 1 2
20/20
20
Sufixos Latn Significado-ndo, -endo -ndus, -endus
ne + for +minus +divido +
tremo +
que non se pode dicirque vai diminuirque vai ser repartido
que pode causar tremores-or, -tor, -sor, -dor, -ador
-or, -tor, -sor
inter + rumpo +capio +curro +anima +aequo +
o que rompe, a intervalos, un circuitoo que capturao que corre ou se desprazao que insufla principio vital, vida, nimoo que divide ( Terra en das partes iguais)
-oso -osusquantus +vanitas +
pompa +
en moita cantidadecheo de vaidade
con moito adorno, vaidade ou solemnidade-to, -so, -ato, -ito, -ado, -ido
-tus, -sus
se + lego +tendo +con + cor +finis +ex + radix +de + finis +
que foi elixidoque foi tensadoque foi acordado, acordo, tratadoque foi rematadoque foi extrado de razque foi separado dos demais con lmites
-triz -trix
bi + seco +ago +impero +
que corta en das partesque actaque manda
-tude, -tudin-,(>dume)
-tudo /-tudinis
senex +consuesco +servus +
cualidade de ser vello, vellezque se fai por costume, por tradicincualidade ou estado do servo
-ulo, -ula, -culo,-cula, -elo, -celo
-ulus, -culus,-ellus, -cellusforma +
corpus +saltus +
pequena norma ou molde para facer algo
corpo ou partcula moi pequenapequena zona de bosque-ura, -tura, -sura -ura, -tura, -sura
premo +colo +claudo +
resultado de apretar, de meter prsaactividade ou resultado de cultivar o saberresultado, acto de pechar
Autor: lvaro Jos Prez VilarioVersin 1.2 (maio 2009)http://divesgallaecia.blogspot.com
Bibliografa:- timos latinos, Elena Pingarrn. Ed. Octaedro.Barcelona 1998- Diccionario Xerais da Lingua. Ed. Xerais.Vigo 1994- Diccionario de la Lengua Espaola. Ed. Espasa Calpe.Madrid 1992- Greek-English Lexicon. Liddel and Scott. Ed. Oxford.1986
top related