covite informe efectos del terrorismo en ddhh - … · colectivo de vÍctimas del terrorismo covite...
Post on 03-Oct-2018
214 Views
Preview:
TRANSCRIPT
C
OL
EC
TIV
O D
E V
ÍCT
IMA
S D
EL
TE
RR
OR
ISM
O
(CO
VIT
E)
Info
rme
so
bre
los
efe
cto
s del
terr
orism
o e
n e
l dis
fru
te d
e
los
De
rech
os
Hu
ma
no
s
C
OL
EC
TIV
O D
E V
ÍCT
IMA
S D
EL
TE
RR
OR
ISM
O
CO
VIT
E
Fundado
en
19
98
en
el P
aís
Va
sco
pa
ra c
om
ba
tir e
l te
rro
rism
o d
e E
TA m
ed
ian
te la
pa
lab
ra, el C
ole
ctiv
o d
e
Víc
tima
s del T
err
orism
o, C
OV
ITE
, e
s u
na o
rga
niz
aci
ón n
o
gu
be
rna
me
nta
l de
dic
ad
o a
la lu
cha c
on
tra
el t
err
orism
o, a
la p
reve
nci
ón d
e la
ra
dic
aliz
aci
ón v
iole
nta
y a
la d
efe
nsa
d
e lo
s d
ere
cho
s h
um
an
os.
En
tre
las
aso
cia
cio
ne
s de
víct
ima
s de E
spa
ña, C
OV
ITE
es
la ú
nic
a q
ue
ost
en
ta e
l “e
sta
tus
esp
eci
al c
on
sulti
vo”
an
te la
Org
an
iza
ció
n d
e
Na
cio
ne
s U
nid
as
(ON
U/E
CO
SO
C).
De
sarr
olla
su
act
ivid
ad
en
el á
rea
na
cio
na
l e in
tern
aci
on
al,
cen
tra
nd
o s
u la
bo
r co
mo d
efe
nso
res
de
los
de
rech
os
hu
ma
no
s en t
res
áre
as
: a
ctiv
ism
o,
diá
log
o e
inve
stig
aci
ón.
Índ
ice
1
. In
tro
du
cció
n
2.
Efe
cto
s del t
err
orism
o e
n la
s ví
ctim
as
3.
Efe
cto
s del t
err
orism
o e
n la
so
cie
da
d
4.
Re
spu
est
a c
ívic
a fre
nte
al
terr
orism
o y
la r
ad
ica
liza
ció
n
vio
len
ta
5.
Co
ncl
usi
on
es
Au
tore
s d
el i
nfo
rme
Ir
en
e M
uñ
oz
Es
ca
nd
ell,
re
spo
nsa
ble
de R
ela
cio
ne
s In
tern
aci
on
ale
s d
e C
OV
ITE
. J
os
u P
ue
lles,
vic
ep
resi
de
nte
de
CO
VIT
E.
Fer
nan
do
Alt
un
a, d
ire
ctiv
o d
e C
OV
ITE
. M
arí
a Ji
mén
ez, je
fa d
e p
ren
sa d
e C
OV
ITE
.
2
Co
nta
cto
A
pd
o. de C
orr
eo
s 3358
20
08
0 S
an
Se
ba
stiá
n,
Gip
uzk
oa
, E
spa
ña
Te
l +3
4 9
43
32
2 8
88
co
rre
o@
covi
te.o
rg –
ww
w.c
ovi
te.o
rg
Intr
od
uc
ció
n
Est
e
cale
nd
ario
mu
est
ra
la
fre
cue
nci
a
de
a
ten
tad
os
terr
orist
as
con
ví
ctim
as
mo
rta
les
en E
spa
ña d
esd
e 1
96
0 h
ast
a l
a a
ctu
alid
ad.
La
gra
n m
ayo
ría d
e e
llos
fue
ron
pe
rpe
tra
do
s p
or
ETA
, q
ue e
n t
ota
l ha a
sesi
na
do a
84
6 p
ers
on
as
en
tre
19
79
y
20
10
.
3
Intr
od
uc
ció
n
En
oct
ub
re d
e 2
011
la b
an
da
te
rro
rist
a E
TA a
nu
nci
ó e
l “ce
se
de
finiti
vo d
e s
u a
ctiv
ida
d a
rma
da
”. P
ese
a a
qu
ella
d
ecl
ara
ció
n, la
org
an
iza
ció
n n
o s
e h
a d
isu
elto
, n
o h
a
en
tre
ga
do
las
arm
as,
sig
ue
re
cla
ma
nd
o la
pue
sta
en
libe
rta
d
de
su
s p
reso
s y
ha
de
cla
rad
o p
úb
lica
men
te s
u in
ten
ción
de
co
nve
rtirse
en
un
“a
ge
nte
po
lític
o”.
Est
as
circ
un
sta
nci
as
ha
cen
de
ETA
la ú
nic
a o
rga
niz
aci
ón
te
rro
rist
a e
xist
ente
en
E
uro
pa
Occ
ide
nta
l y le
oto
rga
el t
err
ible
ho
no
r d
e s
er
la q
ue
h
a m
an
ten
ido
su
act
ivid
ad
te
rro
rist
a d
ura
nte
el p
erí
od
o d
e
tiem
po
má
s la
rgo
.
El d
ía d
esp
ué
s d
el m
en
cio
na
do
an
un
cio
re
aliz
ad
o p
or
ETA
, la
s p
ort
ad
as
de
alg
un
os
pe
rió
dic
os
esp
añ
ole
s re
cord
ab
an
a
las
víct
ima
s d
el t
err
orism
o q
ue
hab
ían s
ido
ase
sin
ad
as
en
las
últi
ma
s d
éca
da
s. L
os
dia
rio
s m
en
cion
ab
an
su
s n
om
bre
s, p
ero
o
bvi
ab
an
las
con
secu
en
cia
s q
ue
ha
bía
n t
en
ido
su
s a
sesi
na
tos
en
su
s fa
mili
as,
qu
e d
esd
e e
l mo
me
nto
de
l crim
en
a
dq
uirie
ron
invo
lun
taria
me
nte
el t
ítu
lo d
e “
víct
ima
s d
el
terr
orism
o”.
Ta
mb
ién
qu
ed
aro
n a
l ma
rge
n lo
s h
erid
os
de
d
ive
rsa
gra
ved
ad
, cu
yo n
úm
ero
aú
n e
s u
n e
nig
ma
pa
ra la
so
cie
da
d e
spa
ño
la. E
n c
ua
lqu
ier
caso
, lo
qu
e p
ara
un
pe
rió
dic
o u
n d
ía a
pe
na
s su
pu
so u
n t
itula
r, p
ara
cen
ten
are
s d
e
fam
ilia
se
co
nvi
rtió
en
el p
rim
er
cap
ítu
lo d
e u
na
nu
eva
vid
a
ma
rca
da
pa
ra s
iem
pre
po
r e
l se
llo d
el t
err
orism
o.
Tam
po
co s
e p
rest
ó d
em
asi
ad
a a
ten
ción
a o
tra
ve
rtie
nte
d
ire
cta
me
nte
afe
cta
da
po
r e
l te
rrorism
o:
la p
rop
ia s
oci
ed
ad
en
la
qu
e s
e p
erp
etr
a. E
n e
ste
ca
so s
us
efe
cto
s d
ina
mita
dore
s
en
los
esq
ue
ma
s m
ora
les
exi
ste
nte
s p
ue
de
n p
erp
etu
ars
e
du
ran
te d
éca
da
s si
exi
ste
n lo
s a
ge
nte
s d
isp
ue
sto
s a
ha
cerlo
s p
erd
ura
r. E
n e
l ca
so d
e E
spa
ña
, e
sta
circu
nst
an
cia
es
un
a
con
sta
nte
en
las
calle
s d
el P
aís
Va
sco
y N
ava
rra
, d
on
de
se
re
pite
n lo
s in
ten
tos
po
r ju
stifi
car
la tra
yect
oria
te
rro
rist
a d
e
ETA
, po
r e
ncu
mb
rar
com
o h
éro
es
a s
us
mie
mb
ros,
po
r d
est
err
ar
la m
em
oria
de
las
víct
ima
s y,
en
de
finiti
va, p
or
ete
rniz
ar
un
dis
curs
o b
asa
do
en
el o
dio
. To
do
ello
co
ne
cta
co
n e
l fe
nó
me
no e
n a
ug
e d
el t
err
orism
o is
lam
ista
qu
e v
ivim
os
en
la a
ctua
lida
d y
su
inte
nto
de
imp
on
er
un
sis
tem
a d
e
valo
res
a b
ase
de
vio
len
cia
y te
rro
r.
El p
rese
nte
info
rme
se
pro
po
ne
ab
ord
ar
los
efe
cto
s d
el
terr
orism
o e
n lo
s d
ere
cho
s h
um
an
os
en
re
fere
nci
a a
do
s co
lect
ivos:
las
pro
pia
s ví
ctim
as
y la
so
cie
da
d q
ue
pa
de
ce e
l te
rro
rism
o. A
sí,
en
un
prim
er
ap
art
ad
o, tr
ata
de
en
um
era
r la
s co
nse
cue
nci
as
dire
cta
s e
n la
s p
ers
on
as
afe
cta
da
s p
ara
, a
co
ntin
ua
ció
n,
cen
tra
rse
en
su
inci
de
nci
a e
n la
mo
ral p
úb
lica
. E
n t
erc
er
luga
r, e
l tra
bajo
ab
ord
a la
re
spu
est
a c
ívic
a q
ue
est
e
Co
lect
ivo
de
Víc
tima
s d
el T
err
orism
o h
a p
ue
sto
en
fu
nci
ona
mie
nto
pa
ra h
ace
r fr
en
te a
un
fe
nó
me
no
qu
e
am
ena
za c
on
ero
sio
na
r a
ún
má
s n
ue
stra
co
nvi
ven
cia
y
esq
uem
a d
e v
alo
res.
4
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
1. E
fec
tos
ne
ga
tiv
os
de
l te
rro
ris
mo
L
os
ata
qu
es
terr
orist
as
pro
du
cen
un
imp
act
o s
ob
re la
s so
cie
da
de
s y
los
ind
ivid
uo
s q
ue
las
com
po
ne
n, d
el q
ue
se
de
riva
n e
fect
os
de
div
ers
a n
atu
rale
za. T
ale
s e
fect
os
ha
n s
ido
an
aliz
ad
os
en
pro
fun
did
ad
en
div
ers
os
est
ud
ios,
pu
dié
nd
ose
ag
rup
ar
fun
da
me
nta
lme
nte
y s
in
án
imo
de
exh
au
stiv
ida
d e
n tre
s ca
teg
orí
as:
psi
coló
gic
os,
e
con
óm
ico
s y
po
lític
os.
Lo
s e
fec
tos
ps
ico
lóg
ico
s d
el t
err
orism
o e
n la
s p
ers
on
as
qu
e lo
pa
de
cen
, p
ue
de
co
mp
ort
ar, c
om
o s
e
de
sarr
olla
rá m
ás
ad
ela
nte
, d
ive
rso
s p
rob
lem
as
de
sa
lud
m
en
tal c
om
o e
l tra
sto
rno
de
est
rés
po
stra
um
átic
o
(TE
PT
), d
ep
resi
ón
o a
bu
so d
e s
ust
an
cia
s, e
ntr
e o
tra
s a
fecc
ion
es1
.
Ah
ora
bie
n, e
l im
pa
cto
psi
coló
gic
o ta
mb
ién
se
pu
ed
e
pro
du
cir
en
el c
onju
nto
de
la s
oci
ed
ad
. C
om
o
ace
rta
da
me
nte
exp
resa
Je
ssic
a C
oh
en
2:
“Se
tra
ta d
e u
na
gu
err
a p
sic
oló
gic
a, ta
nto
ra
cio
na
l (p
or
la
pro
ba
bili
da
d q
ue
se
le
asig
na
a la
exis
ten
cia
de
l e
ve
nto
e
n c
on
cre
to)
co
mo
irr
acio
na
l (a
l so
bre
estim
ar
la
po
sib
ilid
ad
es d
e lle
ga
r a
se
r víc
tim
a)
qu
e tie
ne
po
r
obje
tivo
la
exte
nsió
n d
el m
ied
o.”
Est
o p
ue
de
lle
ga
r a
ge
ne
rar
act
itud
es
y co
nd
uct
as
fun
da
me
nta
da
s e
n e
l pre
juic
io h
aci
a u
n g
rup
o s
oci
al
de
term
ina
do
, co
mo
pu
ed
e s
er, p
or
eje
mp
lo, la
po
bla
ció
n
mu
sulm
an
a.
En
cu
an
to a
l im
pa
cto
ec
on
óm
ico
afe
cta
, a
de
má
s d
e a
la
s p
rop
ias
víct
ima
s a
niv
el i
nd
ivid
ua
l, a
asp
ect
os
com
o:
el p
rod
uct
o in
terio
r b
ruto
(P
IB),
el d
ese
mp
leo
, la
in
vers
ión
ext
ranje
ra o
el t
urism
o. !
A t
od
o e
llo s
e le
ha
n d
e a
ña
dir l
os
efe
cto
s p
olít
ico
s d
e la
s a
ccio
ne
s te
rro
rist
as,
da
da
su
inci
de
nci
a e
n la
op
inió
n p
úb
lica
, e
lecc
ion
es
o p
olít
ica
s g
ub
ern
am
en
tale
s, e
ntr
e o
tro
s. D
e
he
cho,
los
ate
nta
do
s te
rro
rist
as
lo q
ue
pre
ten
de
n
fun
da
me
nta
lme
nte
es
ext
en
de
r e
l te
rro
r p
ara
intim
ida
r a
un
a
po
bla
ció
n c
on
el f
in c
on
cre
to d
e a
lca
nza
r u
n o
bje
tivo
po
lític
o.
Tod
os
est
os
efe
cto
s in
cid
en
de
ma
ne
ra s
ust
an
cia
l en
el
dis
fru
te d
e lo
s d
ere
cho
s h
um
an
os
y lib
ert
ad
es
fun
da
me
nta
les,
e
n p
art
icu
lar
de
los
de
rech
os
a la
vid
a, a
la li
be
rta
d y
a la
se
gu
rid
ad
ta
nto
de
la p
ers
on
a a
niv
el i
nd
ivid
ua
l co
mo
de
l co
nju
nto
de
la s
oci
ed
ad
. P
or
lo ta
nto
, se
ha
ce n
ece
sario
un
co
nse
nso
glo
ba
l al r
esp
ect
o y
un
co
mp
rom
iso
se
rio
de
los
Est
ad
os
en
part
icu
lar
pa
ra h
ace
rle
s fr
en
te.
1.2
Efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el
terr
ori
sm
o s
ob
re l
os
d
erec
ho
s d
e la
s p
erso
nas
E
n c
oh
ere
nci
a c
on
lo a
nte
rio
r, e
s e
sen
cia
l lla
ma
r la
ate
nci
ón
so
bre
un
he
cho
fu
nd
am
en
tal q
ue
co
nd
icio
na
el b
ue
n fin
de
l co
nju
nto
de
est
e in
form
e:
No
se
pu
ed
e e
fec
tua
r u
n a
ná
lisis
m
ínim
am
en
te r
igu
ros
o, s
in c
on
tar
co
n d
ato
s e
sta
dís
tic
os
n
i in
form
ac
ión
ob
ten
ida
de
un
pre
vio
es
tud
io c
om
ple
to
qu
e p
erm
ita o
frece
r u
n d
iag
nó
stic
o lo
má
s ce
rte
ro p
osi
ble
y e
l e
sta
ble
cim
ien
to d
e in
dic
ad
ore
s q
ue
a p
art
ir d
e d
ich
o
dia
gn
óst
ico
fa
cilit
en
la m
ed
ició
n d
el i
mp
act
o d
el t
err
orism
o
sob
re la
po
bla
ción
. L
a o
bte
nci
ón
de
eso
s d
ato
s re
qu
iere
, e
ntr
e o
tros,
la c
rea
ció
n d
e u
n e
qu
ipo
mu
ltid
isci
plin
ar
qu
e
tra
baje
para
ello
co
n la
s d
eb
ida
s g
ara
ntía
s, a
do
pta
nd
o d
e
ma
nera
tra
nsv
ers
al u
n e
nfo
qu
e d
e g
én
ero
.
5
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
Co
ncr
eta
me
nte
en
Esp
añ
a, p
ese
a la
ap
rob
aci
ón
de
d
ive
rsa
s n
orm
as
sob
re la
ma
teria
, n
o s
e h
an c
read
o lo
s in
str
um
en
tos
mín
imo
s in
dis
pe
ns
ab
les
pa
ra h
ac
er
un
d
eb
ido
se
gu
imie
nto
y e
va
lua
ció
n q
ue
pe
rmita
me
dir
su e
fica
cia
, su
co
he
ren
cia
co
n lo
s fin
es
a lo
s q
ue
se
o
rie
nta
n y
su
co
ntr
ibu
ció
n a
un
a g
ara
ntía
efe
ctiv
a d
e lo
s d
ere
cho
s h
um
an
os
de
l co
lect
ivo
pa
ra e
l qu
e s
e
ela
bo
raro
n y
ap
rob
aro
n. P
or
ello
, su
imp
lem
en
taci
ón
g
en
era
en
mu
cha
s o
casi
on
es
un
efe
cto
co
ntr
ario
al f
in
qu
e la
s in
spiró
o d
eb
ió in
spira
r, p
rovo
can
do
en
la v
íctim
a
un
nu
evo
imp
act
o q
ue
se
vie
ne
co
no
cie
nd
o c
om
o
“vic
timiz
aci
ón
se
cun
da
ria
”. E
sta
nu
eva
fo
rma
de
vi
ctim
iza
ció
n e
jerc
ida
po
r la
s in
stitu
cio
ne
s q
ue
de
bía
n
ocu
pa
rse
de
dis
min
uir o
elim
ina
r, e
n la
me
did
a d
e lo
p
osi
ble
, lo
s e
fect
os
ad
vers
os
de
la a
cció
n te
rro
rist
a,
con
trib
uye
a in
cre
me
nta
r e
l da
ño
oca
sio
na
do
po
r e
sta
y
a p
erp
etu
ar
sus
efe
cto
s3.
Est
e d
añ
o tie
ne
, a
de
má
s a
niv
el g
lob
al,
un
ca
ráct
er
div
ers
o (
no
su
pe
rio
r o
infe
rio
r) s
i se
tie
ne
n e
n c
ue
nta
las
varia
ble
s d
e g
én
ero
qu
e ta
nto
inci
de
n e
n la
vic
timiz
aci
ón
te
rro
rist
a y
un
a fo
rma
de
me
dirla
s, c
om
o a
firm
an
Po
lon
i-S
tau
din
ge
r y
Ort
ob
als
, e
s m
ira
r a
la id
en
tida
d s
exu
al d
e
las
víct
ima
s a
sesi
na
da
s p
or
org
an
iza
cio
ne
s te
rro
rist
as4
.
1.2
.1.
Pe
rsp
ec
tiv
a d
e g
én
ero
en
la
s p
olí
tic
as
y
no
rma
s c
on
ce
rnie
nte
s a
la
s v
ícti
ma
s d
el
terr
ori
sm
o5
Exi
ste
co
nse
nso
a n
ive
l cie
ntífic
o e
n to
rno
a la
imp
ort
an
cia
de
l co
no
cim
ien
to d
e la
s re
acc
ion
es
y se
cue
las
qu
e a
rra
stra
n
mu
chas
pe
rso
nas
qu
e h
an
su
frid
o u
n a
ten
tad
o te
rro
rist
a,
esp
eci
alm
en
te m
uje
res
y n
iño
s/a
s, d
ura
nte
pe
rio
do
s p
rolo
ng
ad
os
o,
incl
uso
, d
ura
nte
to
da
su
vid
a.
En
20
13 la
pro
pia
Org
an
iza
ció
n d
e la
s N
aci
on
es
Un
ida
s (O
NU
) re
con
oci
ó e
n s
u g
uía
“In
corp
ora
ció
n d
e la
pe
rsp
ect
iva
d
e g
éne
ro e
n la
lab
or
de
la O
ficin
a d
e la
s N
aci
on
es
Un
ida
s co
ntr
a la
Dro
ga
y e
l De
lito
(U
NO
DC
)” q
ue
la v
uln
era
bili
da
d d
e
ho
mbre
s y
muje
res
cua
nd
o s
e p
rod
uce
un
ata
qu
e te
rro
rist
a
en
tra
ña
cie
rta
s d
ifere
nci
as,
qu
e tie
ne
n q
ue
ve
r co
n la
si
tua
ción
de la
muje
r e
n e
l co
nte
xto
co
ncr
eto
6.
El 1
9 d
e a
bril d
e 2
01
3, la
Co
mis
ión
de
Na
cio
ne
s U
nid
as
de
P
reve
nci
ón
del D
elit
o y
Ju
stic
ia P
en
al (
CC
PC
J e
n s
us
sig
las
en
inglé
s) f
ijó p
reci
sam
en
te s
u a
ten
ció
n e
n la
se
gu
rid
ad
de
las
muje
res,
niñ
os
y n
iña
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o c
on
el f
in d
e
pro
vee
rle
s a
po
yos,
po
r co
nsi
de
rar
qu
e s
e tra
ta d
e u
n c
ole
ctiv
o
suje
to a
un
a d
oble
vu
lne
rab
ilid
ad
. E
l rie
sgo
de
re
vict
imiz
aci
ón
en
est
os
caso
s se
mu
ltip
lica
, fu
nd
am
en
talm
en
te a
nte
la
au
senci
a o
ca
ren
cia
a
niv
el i
nst
ituci
on
al d
e p
olít
ica
s q
ue
a
do
pte
n u
na
pe
rsp
ect
iva
de
gé
ne
ro e
n e
sta
ma
teria
, y
tien
e
com
o e
fect
o u
n p
rog
resi
vo a
leja
mie
nto
de
l ho
rizo
nte
de
re
para
ció
n q
ue
co
nst
ituye
un
de
rech
o e
sen
cia
l y v
ert
eb
rad
or
de
to
do
el c
atá
log
o d
e d
ere
cho
s d
e la
s ví
ctim
as,
el c
ua
l ha
de
se
r p
len
am
en
te g
ara
ntiz
ad
o p
or
el E
sta
do
.
6
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s P
ese
a lo
an
terio
r, e
l pa
pe
l de
ho
mb
res,
muje
res,
niñ
os
y n
iña
s fr
en
te a
la a
me
na
za te
rro
rist
a y
el a
lca
nce
de
su
vi
ctim
iza
ció
n a
niv
el g
lob
al p
erm
an
ece
n a
ún
ho
y e
n u
n
terr
en
o a
mp
liam
en
te in
exp
lora
do
. E
n e
l ca
so c
on
cre
to
de
las
muje
res,
se
de
sta
ca s
u v
alo
r e
n e
l ám
bito
de
la
pre
ven
ció
n (
com
o la
s m
uje
res
yazi
di q
ue
esc
ap
aro
n d
e
secu
est
ro p
or
pa
rte
de
l au
top
rocl
am
ad
o E
sta
do
Is
lám
ico
), p
rest
án
do
se u
na
ate
nci
ón
to
da
vía
esc
asa
a
otr
os
asp
ect
os
qu
e a
fect
an
a lo
s p
roce
sos
de
ra
dic
aliz
aci
ón
co
mo
es
el q
ue
la ll
eva
a p
asa
r d
e v
íctim
a
a v
ictim
aria
(co
mo
es
el c
aso
de
aq
ue
llas
qu
e tra
s su
frir
la a
cció
n d
e u
na
org
an
iza
ció
n te
rro
rist
a s
e c
on
vie
rte
n e
n
mie
mb
ros
act
ivo
s d
e la
mis
ma
). L
o c
iert
o e
s q
ue
aú
n e
s d
ifíci
l de
term
ina
r, s
in n
eg
ar
po
r e
llo e
l ro
l de
la m
uje
r co
mo
pe
rpe
tra
do
ra d
e a
ten
tad
os,
si e
n to
do
s lo
s ca
sos
ha
y u
na
vo
lun
tad
lib
re o
no
. Así
ha
su
ced
ido
, p
or
eje
mp
lo, e
n e
l se
no
de
gru
po
s co
mo
Bo
ko H
ara
m, donde
las
muje
res
ha
n p
erp
etr
ad
o a
taq
ue
s te
rro
rist
as
(ge
ne
ralm
en
te, a
ten
tad
os
suic
ida
s)9.
No
se
pu
ed
e ig
no
rar
qu
e g
rup
os
terr
orist
as
com
o e
l a
uto
pro
cla
ma
do
Est
ad
o Isl
ám
ico
util
iza
n la
vio
len
cia
co
ntr
a la
s m
uje
res
y n
iña
s co
mo
arm
a p
ara
infu
nd
ir e
l te
rro
r, lo
cu
al i
ncl
uye
prá
ctic
as
com
o v
iola
cio
ne
s,
ma
trim
on
ios
forz
ad
os,
co
nve
rsio
ne
s fo
rza
da
s, y
la
esc
lavi
tud
se
xua
l, e
ntr
e o
tra
s. E
sta
s p
ráct
ica
s e
stá
n
aso
cia
da
s e
n m
uch
as
cultu
ras
a la
“co
sific
aci
ón
” d
e la
m
uje
r, c
on
sid
era
da
“p
rop
ied
ad
” d
el h
om
bre
. Así
, e
ste
p
ue
de
se
r o
bje
tivo
dire
cto
de
los
ata
qu
es
terr
orist
as
po
r co
nsi
de
rarle
un
co
mb
atie
nte
po
ten
cia
l o a
ctiv
o,
ind
ire
cto
po
r re
vela
rse
“in
cap
az”
de
pro
teg
er
a s
u m
uje
r d
e
la a
cció
n d
e e
sta
s o
rga
niz
aci
on
es.
En
Es
pa
ña
, la
inco
rpo
raci
ón
de
est
a p
ers
pe
ctiv
a, co
n u
n
am
plio
fu
nd
am
en
to n
orm
ativ
o a
niv
el n
aci
on
al e
in
tern
aci
on
al,
tien
e s
u r
azó
n d
e s
er
en
la e
spe
cífic
a
situ
aci
ón
so
cia
l y la
bo
ral d
e la
s m
uje
res;
cu
ya e
stru
ctu
ra
soci
al y
sis
tem
as
de
pro
tecc
ión
se
su
ste
nta
en
un
a fa
mili
a
vert
eb
rad
a p
or
la d
ed
ica
ció
n in
ten
siva
de
las
muje
res
a la
s ca
rga
s q
ue
su
ma
nte
nim
ien
to im
plic
a10. E
sta
re
alid
ad
no
e
s aje
na
a la
muje
r ví
ctim
a d
el t
err
orism
o (
ma
dre
, e
spo
sa,
com
pa
ñe
ra, h
ija o
he
rma
na
y, a
de
má
s, p
rofe
sio
na
l y
cuid
ad
ora
) q
ue
, e
n e
ste
co
nte
xto
, h
ab
rá d
e e
nfr
en
tar
el
imp
act
o q
ue
el a
cto
te
rro
rist
a o
casi
on
a s
ob
re u
na
e
stru
ctu
ra fa
mili
ar
qu
e d
esd
e e
nto
nce
s se
ve
rá a
ltera
da
. D
e h
ech
o, h
ay
un
co
nse
nso
a n
ive
l cie
ntífic
o e
n to
rno
a la
im
po
rta
nci
a d
el c
on
oci
mie
nto
de
las
rea
ccio
ne
s y
secu
ela
s q
ue
arr
ast
ran
mu
cha
s p
ers
on
as
qu
e h
an
su
frid
o u
n
ate
nta
do
te
rro
rist
a, e
spe
cia
lme
nte
muje
res
y n
iño
s/a
s,
du
ran
te p
erio
do
s p
rolo
ng
ad
os
o, in
clu
so, d
ura
nte
to
da
su
vi
da
.
Est
e h
a s
ido
el c
aso
en
Esp
añ
a d
e lo
s h
om
bre
s, m
uje
res,
n
iño
s y
niñ
as
víct
ima
s d
el t
err
orism
o d
e E
TA q
ue
ha
n s
ido
in
visi
bili
zad
os,
al n
o h
ab
ers
e e
fect
ua
do
eva
lua
ció
n a
lgu
na
d
el i
mp
act
o e
n fu
nci
ón
de
l se
xo e
n d
istin
tos
ám
bito
s (v
ida
e
con
óm
ica
, so
cia
l, vi
da
civ
il, r
ole
s, e
tc.)
.
7
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
Esa
eva
lua
ció
n d
el i
mp
act
o e
s fu
nd
am
en
tal,
po
rqu
e n
o
cab
e d
ud
a d
e q
ue
la in
visi
bili
zaci
ón fa
vore
ce la
cre
aci
ón
d
e e
spa
cio
s d
e im
pu
nid
ad
ca
da
ve
z m
ás
am
plio
s p
ara
la
s vu
lne
raci
on
es
de
de
rech
os
hu
ma
no
s.
Sin
em
ba
rgo
, e
n c
asi
me
dio
sig
lo d
e te
rro
rism
o e
n
Esp
añ
a, n
o s
e c
ue
nta
co
n d
ato
s o
ficia
les
de
l nú
me
ro d
e
víct
ima
s d
e E
TA, m
en
os
aú
n d
esa
gre
ga
do
s p
or
sexo
. L
as
est
ima
cio
ne
s n
o o
ficia
les
mu
est
ran
qu
e e
l ma
yor
po
rce
nta
je d
e v
íctim
as
mo
rta
les
fue
ron
, in
icia
lme
nte
, h
om
bre
s; te
nd
en
cia
qu
e fu
e c
am
bia
nd
o a
me
did
a q
ue
ib
a c
reci
en
do
en
Esp
añ
a la
pre
sen
cia
inst
ituci
on
al d
e la
s m
uje
res.
Ha
y q
ue
te
ne
r e
n c
ue
nta
qu
e la
pro
gre
siva
in
corp
ora
ció
n d
e la
s m
uje
res
al m
erc
ad
o la
bo
ral y
la
ocu
pa
ció
n d
e p
ue
sto
s tr
ad
icio
na
lme
nte
atr
ibu
ido
s e
xclu
siva
me
nte
a lo
s h
om
bre
s, e
spe
cia
lme
nte
los
rela
cio
na
do
s co
n la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s y
Fu
erz
as
y C
ue
rpo
s d
e S
eg
urid
ad
, la
s h
an
ido
situ
an
do
en
la
prim
era
lín
ea
de
los
obje
tivo
s te
rro
rist
as1
1.
Ah
ora
bie
n, n
ue
vam
en
te, so
lo p
od
em
os
ofr
ece
r u
na
d
ifusa
est
ima
ció
n d
e v
íctim
as
dire
cta
s, s
iem
pre
y c
ua
nd
o
hu
bie
ran
fa
lleci
do
en
el a
ten
tad
o. N
ad
a s
e s
ab
e d
e
aq
ue
llas
qu
e n
o m
urie
ron
en
el a
cto
. P
or
eje
mp
lo,
de
sco
no
cem
os
cuá
nta
s p
ers
on
as
vive
n b
ajo
las
secu
ela
s d
el a
ten
tad
o s
ufr
ido
, la
s d
isca
pa
cid
ad
es
qu
e
pa
de
cen
, e
l rie
sgo
de
exc
lusi
ón
, la
s a
me
na
zas,
los
suic
idio
s lo
gra
do
s o
inte
nta
do
s, la
s m
ue
rte
s o
lesi
on
es
de
l fe
to e
n e
l ca
so d
e m
uje
res
em
ba
raza
da
s, e
tc.
Se
ca
rece
de
da
tos
pa
ra m
ed
ir la
dim
en
sió
n d
el
pro
ble
ma
en
las
víct
ima
s d
ire
cta
s y
en
las
ind
ire
cta
s,
ma
dre
s, p
ad
res,
viu
do
s, v
iud
as,
pa
reja
s se
ntim
en
tale
s q
ue
ha
n s
ufr
ido
po
r la
mu
ert
e d
e u
n s
er
qu
erid
o o
qu
e
est
án
a s
u la
do
ate
nd
ien
do
las
secu
ela
s q
ue
deja
la
sup
erv
ive
nci
a,
olv
ida
da
s d
e s
í m
ism
as.
La
pé
rdid
a d
e la
p
rop
ia v
ida
es,
ind
iscu
tible
me
nte
, la
pé
rdid
a d
efin
itiva
de
l b
ien
má
s p
reci
ad
o d
e u
n s
er
hu
ma
no
. P
ero
ta
mb
ién
es
imp
ort
an
te d
est
aca
r q
ue
, se
gú
n s
e h
a d
em
ost
rad
o
cie
ntífic
am
en
te, a
las
he
rid
as
físi
cas
se a
ña
de
un
da
ño
p
sico
lóg
ico
qu
e m
uch
as
vece
s re
sulta
má
s fu
lmin
an
te
qu
e ta
les
he
rid
as.
Tam
bié
n e
stá
su
ficie
nte
me
nte
co
nst
ata
do
qu
e la
s ví
ctim
as
ind
ire
cta
s e
xpe
rim
en
tan
un
da
ño
psi
coló
gic
o
com
pa
rab
le a
l de
ést
as,
co
n la
sa
lve
da
d d
e la
s h
erid
as
físi
cas
si la
s h
ub
iera
. E
n e
l ca
so e
spe
cífic
o d
el
terr
orism
o, la
gra
ved
ad
psi
cop
ato
lóg
ica
es
ma
yor
cua
nd
o la
víc
tima
dire
cta
so
bre
vive
al a
ten
tad
o, p
ero
q
ue
da
gra
vem
en
te in
cap
aci
tad
a y
re
qu
iere
gra
nd
es
cuid
ad
os.
Est
as
últi
ma
s a
sist
en
de
ma
sia
da
s ve
ces
al
pro
gre
sivo
de
terio
ro d
el e
sta
do
de
sa
lud
de
su
se
r q
ue
rid
o h
ast
a e
l fa
tal d
ese
nla
ce. E
n to
do
s lo
s ca
sos,
el
de
no
min
ad
or
com
ún
es
qu
e lo
s se
ntim
ien
tos
de
do
lor,
imp
ote
nci
a o
ra
bia
no
ne
cesa
ria
me
nte
mejo
ran
co
n e
l tr
an
scu
rso
de
l tie
mp
o y
ah
í ra
dic
a b
ue
na
pa
rte
de
l da
ño
m
ás
fre
cue
nte
me
nte
sile
nci
ad
o.
8
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
Se
po
drí
an
exp
on
er
tod
a u
na
mu
ltip
licid
ad
de
ca
sos,
de
la
ma
yorí
a n
i ta
n s
iqu
iera
se
ha
n h
ech
o e
co lo
s m
ed
ios
de
co
mu
nic
aci
ón
y s
e d
iluye
n e
n e
l sile
nci
o. N
o
ob
sta
nte
, a
efe
cto
s d
e e
ste
info
rme
, se
inco
rpo
ran
ta
n
solo
alg
un
os
de
los
qu
e fig
ura
n e
n la
s h
em
ero
teca
s y
qu
e s
í h
an
ob
ten
ido
, p
or
de
cirlo
de
alg
ún
mo
do
, e
l b
en
efic
io d
e la
pu
blic
ida
d.
Un
o d
e e
llos
es
el q
ue
el d
iario
El M
un
do
en
cab
ezó
de
l si
gu
ien
te m
od
o: “L
a g
en
te v
e a
l mu
ert
o, p
ero
no
lo q
ue
vi
en
e tra
s e
l ase
sin
ato
”12. E
l 8 d
e ju
nio
de
19
86
ETA
a
sesi
nó
en
Mo
nd
rag
ón
al c
ab
o d
e la
Gu
ard
ia C
ivil
An
ton
io R
am
os.
Su
esp
osa
, C
arm
en
, e
sta
ba
e
mb
ara
zad
a y
el i
nte
nso
su
frim
ien
to d
e la
ma
dre
se
tr
asl
ad
ó a
l fe
to h
ast
a ta
l pu
nto
qu
e n
aci
ó c
on
un
a
pro
fun
da
dis
cap
aci
da
d y
en
est
os
mo
me
nto
s se
e
ncu
en
tra
inst
ituci
on
aliz
ad
o.
Su
otr
o h
ijo, A
leja
nd
ro, p
or
en
ton
ces
ten
ía 5
añ
os
y ya
ca
si n
o r
ecu
erd
a n
ad
a d
e s
u
pa
dre
. L
o q
ue
si r
ecu
erd
a p
or
ser
un
a c
on
sta
nte
en
su
vi
da
, e
s ve
r a
su
ma
dre
aco
sta
da
en
la c
am
a, p
erd
ida
co
n s
u d
ep
resi
ón
. C
ayó
en
las
dro
ga
s, a
un
qu
e h
oy
est
á
recu
pe
rad
o. S
in e
mb
arg
o, e
l 11
de
fe
bre
ro d
e 2
00
7 s
u
ma
dre
tra
s co
me
r su
pla
to fa
vorito
(te
rne
ra e
mp
an
ad
a),
se
inye
ctó
un
a s
ob
red
osi
s d
e in
sulin
a e
n la
co
cin
a. A
hí,
el d
ía d
e s
u c
um
ple
añ
os,
su
hijo
Ale
jan
dro
en
con
tró
su
cu
erp
o. L
a h
erm
an
a d
e C
arm
en
Ro
drí
gu
ez
de
cla
ró:
«L
a g
en
te v
e a
l m
ue
rto
, p
ero
no
ve
lo
otr
o, lo
qu
e q
ue
da
d
esp
ué
s d
el a
se
sin
ato
, to
do
lo
qu
e h
em
os v
ivid
o, la
d
estr
ucció
n d
e la
fa
mili
a, p
oco
a p
oco
, la
s
co
nse
cu
en
cia
s q
ue
co
nlle
va
un
crim
en
co
mo
éste
pa
ra
tod
os lo
s q
ue
está
n a
lre
de
do
r. V
an
, m
ata
n a
un
ho
mb
re
de
cu
atr
o tiro
s y
al p
oco
tie
mp
o y
a n
o e
s n
oticia
có
mo
e
stá
la
fa
mili
a»
.
La
inte
gra
ció
n d
e la
pe
rsp
ect
iva
de
gé
ne
ro e
n la
a
ten
ció
n y
re
pa
raci
ón
a la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o
pe
rmiti
ría
re
cog
er
la p
erc
ep
ció
n, la
exp
erie
nci
a, e
l co
no
cim
ien
to y
los
inte
rese
s d
e la
s m
uje
res
y lo
s h
om
bre
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o p
ara
influ
ir e
n la
fo
rmu
laci
ón
de
po
lític
as,
la p
lan
ifica
ció
n y
la to
ma
de
d
eci
sio
ne
s, fo
me
nta
nd
o s
u p
art
icip
aci
ón
13.
La
intr
od
ucc
ión
de
la p
ers
pe
ctiv
a d
e g
én
ero
tie
ne
ta
mb
ién
su
imp
act
o e
n e
l re
lato
de
l da
ño
ca
usa
do
po
r e
l te
rro
rism
o, a
bre
la p
ue
rta
al c
on
oci
mie
nto
de
su
ve
rda
de
ra d
ime
nsi
ón
. N
os
cue
nta
un
a h
isto
ria
se
pu
ltad
a
bajo
la n
otic
ia q
ue
co
mp
uta
un
ate
nta
do
má
s, la
his
toria
d
e m
ad
res
y e
spo
sas
qu
e s
ost
ien
en
un
a fa
mili
a, co
mo
M
arí
a L
uis
a S
án
che
z O
rte
ga
qu
ien
el 1
9 d
e fe
bre
ro d
e
19
87
vo
lvía
a s
u c
asa
a s
ob
re la
s d
iez
y m
ed
ia d
e la
n
och
e d
esp
ué
s d
e s
u jo
rna
da
de
tra
bajo
ha
bitu
al c
om
o
limp
iad
ora
, cu
an
do
la a
lca
nzó
de
lle
no
la e
xplo
sió
n d
e
un
art
efa
cto
de
co
nsi
de
rab
le p
ote
nci
a in
sta
lad
o p
or
ETA
9
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
en
un
co
nce
sio
na
rio
de
Re
na
ult
de
Bilb
ao
. M
arí
a L
uis
a
qu
ed
ó g
rave
me
nte
he
rid
a: su
frió
la a
mp
uta
ció
n d
e
am
ba
s p
iern
as,
he
rid
as
gra
ves
en
el p
ub
is, fr
act
ura
s d
e
cost
illa
s y
gra
ves
qu
em
ad
ura
s e
n la
ca
ra q
ue
afe
cta
ba
n
a lo
s g
lob
os
ocu
lare
s. U
n c
och
e d
e la
aso
cia
ció
n d
e
ayu
da
en
ca
rre
tera
De
ten
te y
Ayu
da
(D
YA
) re
cog
ió a
la
he
rid
a y
la tra
sla
dó
al h
osp
ital b
ilba
íno
de
Ba
surt
o,
do
nd
e, tr
as
ser
inte
rve
nid
a q
uirú
rgic
am
en
te, fa
lleci
ó
pa
sad
a la
un
a d
e m
ad
rug
ad
a d
el 1
9 d
e fe
bre
ro. M
arí
a
Lu
isa
Sá
nch
ez
Ort
eg
a te
nía
60
añ
os.
Su
ma
rid
o, A
nto
nio
R
od
ríg
ue
z, e
sta
ba
en
ferm
o, y
sus
do
s h
ijos
en
el p
aro
. S
u tra
bajo
lim
pia
nd
o o
ficin
as
era
la ú
nic
a fu
en
te d
e
ing
reso
s d
e la
fa
mili
a. N
atu
ral d
e la
loca
lida
d v
izca
ína
de
D
ima
, e
ra li
mp
iad
ora
de
pro
fesi
ón
y tra
baja
ba
en
la z
on
a
do
nd
e s
e p
rod
ujo
el a
ten
tad
o. M
arí
a L
uis
a e
ra e
l p
roto
tipo
de
muje
r cu
ida
do
ra y
tra
baja
do
ra a
l mis
mo
tie
mp
o, p
un
tal d
el h
og
ar, la
dim
en
sió
n d
el d
añ
o e
n e
ste
ca
so d
ifíci
lme
nte
se
pu
ed
e s
olv
en
tar
con
un
a
ind
em
niz
aci
ón
eco
nó
mic
a.
Po
r ta
nto
s y
tan
tos
caso
s co
mo
est
e, e
s ta
n im
po
rta
nte
la
co
nsi
de
raci
ón
de
l “im
pa
cto
de
gé
ne
ro”1
4 c
om
o
ide
ntif
ica
ció
n y
eva
lua
ció
n d
e lo
s d
ifere
nte
s re
sulta
do
s q
ue
las
dis
po
sici
on
es
no
rma
tiva
s o
las
po
lític
as
pú
blic
as
pu
die
ran
pro
du
cir
en
las
vid
as
de
muje
res
y h
om
bre
s, d
e
form
a d
esa
gre
ga
da
. D
e m
od
o q
ue
, e
n e
l mo
me
nto
de
la
tom
a d
e d
eci
sio
ne
s, s
e c
ue
nte
co
n u
n m
ayo
r n
ive
l de
in
form
aci
ón
so
bre
la r
ea
lida
d s
oci
al d
esd
e u
na
p
ers
pe
ctiv
a d
e g
én
ero
y p
erm
ita d
ise
ña
r e
stra
teg
ias
de
ap
oyo
má
s e
fica
ces
a la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o y
p
rog
ram
as
sen
sib
les
a la
s d
ifere
nte
s n
ece
sid
ad
es
de
h
om
bre
s y
muje
res1
5.
Ha
y q
ue
de
sta
car, fin
alm
en
te, q
ue
no
se
tra
ta d
e
pro
po
rcio
na
r m
ás
o m
en
os
ate
nci
ón
en
fu
nci
ón
de
l se
xo
de
la v
íctim
a, si
no
ofr
ece
r la
ate
nci
ón
ad
ecu
ad
a a
ca
da
u
no
en
fu
nci
ón
de
su
dife
ren
cia
co
nfo
rme
al p
rin
cip
io d
e
igu
ald
ad
de
eq
uid
ad
; lo
qu
e v
ien
e a
tra
du
cirs
e n
o e
n d
ar
a to
do
s/a
s lo
mis
mo
, si
no
a c
ad
a u
no
/a lo
qu
e e
n ju
stic
ia
ne
cesi
ta.
10
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
1.2
.2. E
fec
tos
ne
ga
tiv
os
de
l te
rro
ris
mo
so
bre
la
po
bla
ció
n c
ivil
El t
err
orism
o im
pa
cta
de
ma
ne
ra d
ire
cta
so
bre
el
conju
nto
de
los
de
rech
os
hu
ma
no
s, e
n e
spe
cia
l so
bre
la
vid
a, in
teg
rid
ad
pe
rso
na
l, lib
ert
ad
y s
eg
urid
ad
. L
o m
ás
com
ún
, cu
an
do
se
en
fre
nta
n la
s co
nse
cue
nci
as
de
un
a
ten
tad
o te
rro
rist
a, e
s p
on
er
el f
oco
de
ate
nci
ón
en
las
lesi
on
es
físi
cas
y, s
in d
ud
a, e
n la
pé
rdid
a m
ás
de
finiti
va:
la d
e la
pro
pia
vid
a. S
in e
mb
arg
o, si
n p
erju
icio
de
la
gra
ved
ad
de
lo e
xpre
sad
o, to
da
vía
no
se
le e
stá
o
torg
an
do
la n
ece
saria
co
nsi
de
raci
ón
al p
rofu
nd
o
alc
an
ce q
ue
las
secu
ela
s p
síq
uic
as
pu
ed
en
te
ne
r e
n la
p
ers
on
a; b
og
an
do
en
el p
lan
o d
e lo
invi
sib
le c
om
o a
lgo
a
cce
sorio
.
Así
, la
eva
lua
ció
n d
el d
añ
o p
sico
lóg
ico
en
las
víct
ima
s d
el t
err
orism
o s
e c
on
vie
rte
en
un
a ta
rea
prio
rita
ria
, fr
en
te
a s
u y
a in
sost
en
ible
re
leg
aci
ón
al o
lvid
o o
a u
n p
ap
el
secu
nd
ario
en
tre
el c
onju
nto
de
lesi
on
es
qu
e la
pe
rso
na
p
ue
de
pa
de
cer. L
os
do
cto
res
Mu
ño
z G
arc
ía y
Na
vas
Co
llad
o s
e r
efie
ren
a e
sta
s se
cue
las
em
oci
on
ale
s co
nse
cue
nci
a d
el a
cto
te
rro
rist
a c
om
o “
a la
e
sta
bili
za
ció
n d
el d
añ
o p
síq
uic
o, e
s d
ecir, a
un
a
dis
cap
acid
ad
pe
rma
ne
nte
qu
e n
o r
em
ite
co
n e
l p
aso
de
l
tie
mp
o n
i co
n tra
tam
ien
to a
de
cu
ad
o. S
e tra
ta d
e u
na
a
lte
ració
n irr
eve
rsib
le e
n e
l fu
ncio
na
mie
nto
psic
oló
gic
o
ha
bitu
al o
me
no
sca
bo
de
la
sa
lud
me
nta
l.”
Est
os
do
cto
res
en
su
tra
bajo
de
inve
stig
aci
ón
“E
l d
añ
o
psic
oló
gic
o e
n la
s v
íctim
as d
el te
rro
rism
o”
sitú
an
el
orig
en
de
l da
ño
psi
coló
gic
o e
n la
am
en
aza
a la
pro
pia
vi
da
o a
la in
teg
rid
ad
psi
coló
gic
a, u
na
lesi
ón
fís
ica
gra
ve,
la p
erc
ep
ció
n d
el d
añ
o c
om
o in
ten
cio
na
do
y la
pé
rdid
a
vio
len
ta d
e u
n s
er
qu
erid
o. E
n e
ste
mis
mo
est
ud
io,
afir
ma
n q
ue
el d
añ
o p
síq
uic
o n
o s
ólo
se
re
fiere
a “
las
lesio
ne
s p
síq
uic
as a
gu
da
s p
rod
ucid
as p
or
el h
ech
o
vio
len
to (
circu
nsta
ncia
s q
ue
po
drí
an
re
mitir c
on
el p
aso
d
el tie
mp
o),
sin
o q
ue
ta
mb
ién
se
vin
cu
la a
la
s s
ecu
ela
s
em
ocio
na
les q
ue
pe
rsis
ten
en
alg
un
as p
ers
on
as d
e
form
a c
rón
ica
co
mo
co
nse
cu
en
cia
de
l su
ce
so
su
frid
o y
q
ue
in
terf
iere
n n
eg
ativa
me
nte
en
su
vid
a c
otid
ian
a”.
A
de
má
s, d
esc
rib
en
los
tra
sto
rno
s m
en
tale
s m
ás
com
un
es
en
est
e c
ole
ctiv
o e
ntr
e o
tro
s:
-Re
acc
ion
es
an
sio
so –
de
pre
siva
s;
-Tra
sto
rno
po
r e
stré
s p
ost
rau
má
tico
(T
EP
T);
-De
pre
sió
n (
má
s a
ún
cu
an
do
est
as
pe
rso
na
s h
an
p
erd
ido
a s
ere
s q
ue
rid
os
du
ran
te lo
s a
taq
ue
s te
rro
rist
as)
;
-Ata
qu
es
de
pá
nic
o (
qu
e in
clu
iría
n s
en
saci
on
es
inte
nsa
s d
e m
ied
o y
an
gu
stia
, a
com
pa
ña
da
s d
e
sín
tom
as
com
o ta
qu
ica
rdia
s, s
ud
ora
ció
n, n
áu
sea
s,
tem
blo
res,
etc
.)
-Ira
y a
gre
sivi
da
d
-Ab
uso
de
dro
ga
s (c
om
o e
l alc
oh
ol p
ara
tra
tar
de
h
uir u
ocu
ltar
el d
olo
r a
soci
ad
o);
11
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s -C
on
du
cta
s e
xtre
ma
s d
e m
ied
o-e
vita
ció
n d
e to
do
a
qu
ello
re
laci
on
ad
o c
on
situ
aci
on
es
tra
um
átic
as,
p
ud
ien
do
ge
ne
raliz
ars
e a
otr
as
situ
aci
on
es
qu
e, e
n
prin
cip
io p
od
ría
n n
o e
sta
r d
ire
cta
me
nte
aso
cia
da
s co
n la
situ
aci
ón
tra
um
átic
a, lo
qu
e in
terf
erirí
a d
e
form
a s
ign
ifica
tiva
co
n e
l fu
nci
on
am
ien
to d
iario
de
la
pe
rso
na
.
Así
, se
ad
vie
rte
qu
e “
má
s a
llá d
e la
s r
ea
ccio
ne
s
inm
ed
iata
s, m
ale
sta
r g
en
era
liza
do
, a
isla
mie
nto
, p
érd
ida
d
e a
pe
tito
, in
so
mn
io, q
ue
tie
nd
en
a r
em
itir a
la
s p
oca
s
se
ma
na
s”
el a
ten
tad
o p
ue
de
pro
du
cir
en
las
víct
ima
s lo
s sí
nto
ma
s d
esc
rito
s d
e a
nsi
ed
ad
y d
ep
resi
ón
, “c
on
un
a
pé
rdid
a d
e a
uto
estim
a y
un
a c
iert
a d
esco
nfia
nza
en
lo
s
recu
rso
s p
rop
ios p
ara
en
ca
uza
r la
vid
a fu
tura
”.
Ad
em
ás,
ha
y o
tro
asp
ect
o im
po
rta
nte
a te
ne
r e
n c
ue
nta
: L
os
sen
timie
nto
s d
e c
ulp
a d
el s
up
erv
ivie
nte
. M
uch
as
víct
ima
s d
esa
rro
llan
est
e tip
o d
e s
en
timie
nto
s a
pa
rtir d
e
un
a “
atr
ibu
ció
n s
esg
ad
a d
e lo
ocu
rrid
o a
lo
s e
rro
res
co
me
tid
os p
or
la v
íctim
a, d
e la
om
isió
n d
e la
s c
on
du
cta
s
ad
ecu
ad
as e
in
clu
so
de
l h
ech
o d
e s
ob
reviv
ir e
ntr
e ta
nta
de
sg
racia
”. A
me
dio
y la
rgo
pla
zo, e
sto
s se
ntim
ien
tos
se
pu
ed
en
tra
du
cir
en
cie
rto
s tr
ast
orn
os
de
co
nd
uct
a:
irrita
bili
da
d, d
ep
en
de
nci
a e
mo
cio
na
l exc
esi
va, a
ctitu
de
s vi
ctim
ista
s, p
asi
vid
ad
, te
nd
en
cia
a la
intr
ove
rsió
n,
em
bo
tam
ien
to a
fect
ivo
y d
esc
on
exi
ón
en
tre
el r
ela
to d
el
ate
nta
do
y la
viv
en
cia
em
oci
on
al,
etc
.
En
cu
an
to a
las
rep
erc
usi
on
es
a la
rgo
pla
zo d
e lo
s a
ten
tad
os
terr
orist
as,
est
e e
stu
dio
de
sta
ca d
os
varia
ble
s:
-Pro
ba
bili
da
d d
e s
er
un
pa
cie
nte
psi
qu
iátr
ico
(la
p
rob
ab
ilid
ad
de
qu
e u
na
pe
rso
na
qu
e h
a s
ufr
ido
un
a
ten
tad
o te
rro
rist
a o
su
fa
mili
ar
dire
cto
pa
de
zca
un
tr
ast
orn
o m
en
tal e
s d
e 2
a 3
ve
ces
ma
yor
qu
e e
n
la p
ob
laci
ón
ge
ne
ral);
-Niv
el d
e c
alid
ad
de
vid
a tra
s e
l ate
nta
do
, d
ep
en
die
nd
o d
e la
s d
ificu
ltad
es
de
ad
ap
taci
ón
a la
vi
da
co
tidia
na
.
Po
r lo
ta
nto
, la
eva
lua
ció
n d
e la
s le
sio
ne
s p
síq
uic
as
en
la
s ví
ctim
as
dire
cta
s e
ind
ire
cta
s su
po
ne
un
a c
ue
stió
n
qu
e, p
or
su tra
dic
ion
al i
nvi
sib
iliza
ció
n e
ntr
e lo
s e
fect
os
qu
e p
rod
uce
n lo
s a
cto
s te
rro
rist
as
en
las
pe
rso
na
s,
req
uie
re y
a u
n a
bo
rdaje
urg
en
te.
En
Esp
añ
a, p
ese
a s
u p
rolo
ng
ad
a e
xpe
rie
nci
a e
n e
l su
frim
ien
to d
e la
lacr
a te
rro
rist
a, a
do
lece
to
da
vía
de
un
a
ad
ecu
ad
a a
tenci
ón
a la
s co
nse
cue
nci
as
psi
coló
gic
as
de
la
mis
ma
. E
stá
co
nst
ata
do
qu
e, e
ntr
e o
tro
s, la
s ví
ctim
as
de
ate
nta
do
s de
la b
an
da
te
rro
rist
a E
TA y
de
los
ate
nta
do
s d
el 1
1 d
e m
arz
o e
n M
ad
rid
pre
sen
tan
se
cue
las
psi
coló
gic
as
rela
tiva
s a
su
vid
a p
ers
on
al,
lab
ora
l y fa
mili
ar. S
in e
mb
arg
o, p
ese
al r
eco
no
cim
ien
to
de
cie
rta
s a
yud
as
pú
blic
as
a la
ate
nci
ón
psi
coló
gic
a,
12
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
est
a r
esu
lta m
uy
de
ficita
ria
, d
esi
gu
al y
pa
rtic
ipa
de
las
gra
ves
care
nci
as
qu
e p
rese
nta
la a
ten
ció
n a
la s
alu
d
me
nta
l en
est
e p
aís
en
co
ntr
a d
e lo
s p
ará
me
tro
s q
ue
im
po
ne
la C
on
ven
ció
n d
e la
ON
U s
ob
re lo
s D
ere
cho
s d
e
las
Pe
rso
na
s co
n D
isca
pa
cid
ad
.
La
Le
y 2
9/2
011
, d
e 2
2 d
e s
ep
tiem
bre
, d
e
Re
co
no
cim
ien
to y
Pro
tecció
n In
teg
ral a
la
s V
íctim
as d
el
Te
rro
rism
o a
sum
e la
re
alid
ad
incu
est
ion
ab
le d
e q
ue
las
víct
ima
s d
el t
err
orism
o s
on
víc
tima
s d
e v
iola
cio
ne
s d
e
de
rech
os
hu
ma
no
s y
est
a r
ea
lida
d, re
con
oci
da
en
su
P
reá
mb
ulo
, im
pre
gn
a to
do
su
art
icu
lad
o y
co
nfie
re a
la
víct
ima
un
est
atu
s n
orm
ativ
o q
ue
co
mp
ort
a o
blig
aci
on
es
jurí
dic
as
vin
cula
nte
s p
ara
el E
sta
do
.
Est
e r
eco
no
cim
ien
to s
e h
a d
e tra
du
cir
en
un
“a
po
yo
inte
gra
l” q
ue
“re
pre
se
nta
el e
sfu
erz
o c
om
pa
rtid
o d
e
rep
ara
ció
n q
ue
la
s v
íctim
as y
su
s fa
mili
as m
ere
ce
n,
insp
ira
do
po
r lo
s p
rin
cip
ios d
e m
em
oria
, d
ign
ida
d,
justicia
y v
erd
ad
” y,
en
últi
ma
inst
an
cia
, b
usc
a la
“r
ep
ara
ció
n in
teg
ral d
e la
víc
tima
”. M
em
oria
, d
ign
ida
d,
just
icia
y v
erd
ad
se
erig
en
así
en
prin
cip
ios
fun
da
me
nta
les
sob
re lo
s q
ue
se
su
ste
nta
la n
orm
a,
info
rma
nd
o s
u c
on
ten
ido
y a
plic
aci
ón
. S
in d
ud
a, to
da
a
ten
ció
n q
ue
se
pu
ed
a o
fre
cer
a u
n c
ole
ctiv
o
tra
dic
ion
alm
en
te o
lvid
ad
o a
niv
el i
nst
ituci
on
al c
om
o e
s e
l d
e v
íctim
as
de
l te
rro
rism
o, e
s u
n m
otiv
o d
e c
ele
bra
ció
n y
co
mo
ta
l ha
de
se
r re
cib
ido
. Ah
ora
bie
n, h
ay
qu
e in
sist
ir,
en
qu
e m
ás
allá
de
la a
pro
ba
ció
n d
e n
orm
as
y d
el
reco
no
cim
ien
to d
e d
ere
cho
s, h
ay
qu
e p
on
er
el f
oco
so
bre
la im
ple
me
nta
ció
n d
e la
s p
rim
era
s y
el
est
ab
leci
mie
nto
de
ca
uce
s e
fect
ivo
s p
ara
el e
jerc
icio
de
lo
s se
gu
nd
os.
1.2
.3. E
fec
tos
ne
ga
tiv
os
de
l te
rro
ris
mo
so
bre
los
m
iem
bro
s d
e l
as
Fu
erz
as
Arm
ad
as
y d
e lo
s C
ue
rpo
s
y F
ue
rza
s d
e S
eg
uri
da
d16
Lo
s m
iem
bro
s d
e la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s y
de
los
Cu
erp
os
y F
ue
rza
s d
e S
eg
urid
ad
so
n u
n o
bje
tivo
re
curr
en
te d
e
las
acc
ion
es
terr
orist
as.
Su
asu
nci
ón
co
nsc
ien
te d
el
rie
sgo
, n
o e
xim
e a
l Est
ad
o d
e s
u o
blig
aci
ón
de
pro
teg
er
a q
uie
ne
s h
a e
nco
me
nd
ad
o la
mis
ión
de
ve
lar
po
r e
l b
ien
co
mú
n, p
or
en
cim
a d
e la
pre
serv
aci
ón
de
su
pro
pia
vi
da
e in
teg
rid
ad
pe
rso
na
l.
El t
err
orism
o e
stá
pre
sen
te e
n e
l co
nte
xto
de
los
con
flict
os
arm
ad
os,
au
nq
ue
no
est
é d
efin
ido
e
xplíc
itam
en
te, y
el d
ere
cho
inte
rna
cio
na
l hu
ma
nita
rio
o
fre
ce a
lgu
na
s cl
ave
s p
ara
ab
ord
ar
la r
esp
on
sab
ilid
ad
e
sta
tal a
est
e r
esp
ect
o: ci
viliz
aci
ón
, h
um
an
ida
d y
co
nci
en
cia
. Ad
em
ás
de
la c
láu
sula
Ma
rte
ns,
el a
rtíc
ulo
3
com
ún
a lo
s cu
atr
o C
on
ven
ios
de
Gin
eb
ra, a
rtíc
ulo
12
co
mú
n a
los
Co
nve
nio
s I y
II, a
rtíc
ulo
8 d
el P
roto
colo
A
dic
ion
al I
o e
l art
ícu
lo 3
0 d
el C
on
ven
io III, e
ntr
e o
tro
s,
pre
vén
dis
po
sici
on
es
esp
ecí
fica
s co
nfo
rme
a lo
s re
ferid
os
crite
rio
s18.
13
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
Má
s a
llá d
e lo
s co
nfli
cto
s a
rma
do
s e
l de
rech
o
inte
rna
cio
na
l de
los
de
rech
os
hu
ma
no
s im
po
ne
a lo
s E
sta
do
s u
na
ob
liga
ció
n d
e p
rom
ove
r la
ob
serv
an
cia
y
resp
eto
un
ive
rsa
l de
los
de
rech
os
qu
e e
ma
na
n d
e la
d
ign
ida
d in
he
ren
te d
e la
pe
rso
na
, a
sen
tad
os
en
la C
art
a
de
las
Na
cio
ne
s U
nid
as,
en
la c
on
oci
da
co
mo
Ca
rta
In
tern
aci
on
al d
e D
ere
cho
s H
um
an
os
y, e
n e
l ám
bito
co
ncr
eto
de
la d
isca
pa
cid
ad
, la
Co
nve
nci
ón
so
bre
los
de
rech
os
de
las
pe
rso
na
s co
n d
isca
pa
cid
ad
19.
Ate
nd
ien
do
a e
sta
no
ció
n d
e p
rote
cció
n y
de
fen
sa d
e la
d
ign
ida
d h
um
an
a, se
de
sarr
olló
el c
on
cep
to d
e
“lid
era
zgo
inte
rno
” (I
nn
ere
Fh
üru
ng
), fu
nd
am
en
tad
o e
n
un
a c
on
cep
ció
n é
tica
qu
e tra
ta d
e a
rmo
niz
ar
los
de
rech
os
de
l mili
tar
com
o c
iud
ad
an
o li
bre
o “
ciu
da
da
no
d
e u
nifo
rme
” (S
taa
tsb
ürg
er
in U
nifo
rm)
con
los
de
be
res
pa
ra c
on
el s
erv
icio
qu
e h
a d
e p
rest
ar.
Así
, se
en
tien
de
qu
e s
u s
erv
icio
co
mo
mili
tare
s in
clu
ye
arr
iesg
ar
su v
ida
e in
teg
rid
ad
pe
rso
na
l, p
ero
al m
ism
o
tiem
po
tie
ne
n q
ue
po
de
r h
ace
r u
so d
e s
us
de
rech
os
y lo
s E
sta
do
s se
los
ha
n d
e g
ara
ntiz
ar, s
in d
iscr
imin
aci
ón
a
lgu
na
incl
uso
cu
an
do
de
sarr
olla
n u
na
dis
cap
aci
da
d
com
o c
on
secu
en
cia
de
l act
o te
rro
rist
a20.
De
sde
est
e e
nfo
qu
e y
su
ste
ntá
nd
ose
en
las
dim
en
sio
ne
s h
um
an
a y
mili
tar
de
se
gu
rid
ad
, se
ela
bo
ra
el p
rim
er
inst
rum
en
to m
ulti
late
ral p
ara
re
gu
lar
las
Fu
erz
as
Arm
ad
as:
el C
ód
igo
de
Co
nd
uct
a d
e la
OS
CE
so
bre
asp
ect
os
Po
lític
o-M
ilita
res
de
Se
gu
rid
ad
21. E
n é
l
se d
elim
ita c
lara
me
nte
la r
esp
on
sab
ilid
ad
de
los
Est
ad
os
de
ap
lica
r la
s d
isp
osi
cio
ne
s d
el C
ód
igo
(p
árr
.38
), s
ino
ta
mb
ién
la o
blig
aci
ón
qu
e le
s co
mp
ete
de
ve
lar
po
r q
ue
e
l pe
rso
na
l mili
tar
pu
ed
a d
isfr
uta
r y
eje
rce
r su
s d
ere
cho
s h
um
an
os
y lib
ert
ad
es
fun
da
me
nta
les
igu
al q
ue
los
de
má
s ci
ud
ad
an
os,
se
a c
ua
l se
a s
u c
on
dic
ión
(p
árr
..3
2).
P
or
ello
ha
n d
e fo
me
nta
r la
inte
gra
ció
n d
e s
us
Fu
erz
as
Arm
ad
as
en
la s
oci
ed
ad
civ
il co
mo
un
a im
po
rta
nte
e
xpre
sió
n d
e d
em
ocr
aci
a (
pá
rr..2
0)
y e
sta
ble
cer
pro
ced
imie
nto
s ju
ríd
ico
s y
ad
min
istr
ativ
os
ap
rop
iad
os
pa
ra p
rote
ge
r ta
les
de
rech
os
(pá
rr.3
3),
pro
ced
imie
nto
s q
ue
ha
brá
n d
e e
sta
r p
revi
am
en
te r
eco
gid
os,
jun
to c
on
su
s d
eb
ere
s, e
n la
s le
yes
y d
ocu
me
nto
s co
rre
spo
nd
ien
tes
seg
ún
su
ord
en
am
ien
to in
tern
o (
pá
rr..
28
).
Ad
op
tan
do
est
e m
od
elo
de
l “ci
ud
ad
an
o d
e u
nifo
rme
” e
in
spirá
nd
ose
en
el p
reci
tad
o C
ód
igo
de
Co
nd
uct
a, la
O
SC
E p
ub
licó
en
20
08
el M
an
ua
l so
bre
De
rech
os
Hu
ma
no
s y
Lib
ert
ad
es F
un
da
me
nta
les s
ob
re e
l P
ers
on
al
de
la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s22, e
l cu
al e
xpre
sam
en
te s
eñ
ala
q
ue
«la
pie
dra
an
gu
lar
de
to
do
s lo
s tr
ata
do
s in
tern
aci
on
ale
s d
e d
ere
cho
s h
um
an
os
a lo
s q
ue
est
án
o
blig
ad
os
los
Est
ad
os
de
la O
SC
E»
se
en
cue
ntr
a e
n e
l re
con
oci
mie
nto
igu
alit
ario
y r
esp
eto
de
ta
les
de
rech
os
y lib
ert
ad
es
ina
lien
ab
les,
sin
imp
ort
ar
su s
itua
ció
n o
p
osi
ció
n e
n la
so
cie
da
d.
14
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
Así
, d
esd
e e
l en
foq
ue
de
l ciu
da
da
no
de
un
iform
e,
ext
en
did
o e
n la
prá
ctic
a in
tern
aci
on
al y
de
nu
me
roso
s E
sta
do
s, lo
s m
iem
bro
s d
e la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s n
o
pu
ed
en
se
r d
esp
oja
do
s d
e s
us
de
rech
os
bá
sico
s p
or
razó
n d
e s
u c
on
dic
ión
, y
en
tre
su
s co
nd
icio
ne
s se
pu
ed
e
en
con
tra
r e
l te
ne
r u
na
dis
cap
aci
da
d. E
n e
se s
en
tido
la
Asa
mb
lea
Pa
rla
me
nta
ria
de
l Co
nse
jo d
e E
uro
pa
pu
so d
e
relie
ve la
imp
ort
an
cia
de
pro
teg
er
los
de
rech
os
hu
ma
no
s d
e lo
s m
iem
bro
s d
e la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s, e
n e
l co
nte
xto
d
e u
na
po
lític
a d
e to
ma
de
co
nci
en
cia
de
los
mis
mo
s e
ntr
e lo
s p
rop
ios
mili
tare
s, d
esd
e la
asu
nci
ón
de
l co
nce
pto
de
ciu
da
da
no
s d
e u
nifo
rme
y s
ob
re la
ba
se d
el
Co
nve
nio
Eu
rop
eo
pa
ra la
Pro
tecc
ión
de
De
rech
os
Hu
ma
no
s y
Lib
ert
ad
es
Fu
nd
am
en
tale
s, la
jurisp
rud
en
cia
d
el T
rib
un
al E
uro
pe
o d
e D
ere
cho
s H
um
an
os,
las
reco
me
nd
aci
on
es
an
terio
res
de
l Co
mité
de
Min
istr
os,
las
reco
me
nd
aci
on
es
de
la A
sam
ble
a P
arla
me
nta
ria
y la
s d
el C
om
isa
rio
pa
ra lo
s D
ere
cho
s H
um
an
os
de
l Co
nse
jo
de
Eu
rop
a. S
i bie
n e
s ci
ert
o q
ue
los
de
rech
os
civi
les
y p
olít
ico
s d
el C
on
ven
io p
ue
de
n s
er
rest
rin
gid
os
po
r lo
s e
sta
do
s b
ajo
cie
rta
s co
nd
icio
ne
s; ta
les
limita
cio
ne
s n
o
pu
ed
en
se
r d
iscr
eci
on
ale
s y
de
be
n n
o s
olo
est
ar
leg
alm
en
te p
revi
sta
s, s
ino
ta
mb
ién
:
- Te
ne
r u
na
fin
alid
ad
leg
ítim
a;
- S
er
est
rict
am
en
te ju
stifi
cad
as
po
r la
s n
ece
sid
ad
es
y e
spe
cific
ida
de
s d
e la
vid
a m
ilita
r, la
d
isci
plin
a y
la fo
rma
ció
n, y
ser
pro
po
rcio
na
les
al
obje
tivo
pe
rse
gu
ido
;
- N
o a
me
na
zar
o p
on
er
en
pe
ligro
in
just
ifica
da
me
nte
la s
alu
d fís
ica
o m
en
tal d
e lo
s m
iem
bro
s d
e la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s;
- R
esp
eta
r lo
s lím
ites
est
ab
leci
do
s p
or
el p
rop
io
Tra
tad
o.
Así
, lo
s m
iem
bro
s d
e la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s d
eb
en
se
r in
form
ad
os
y g
oza
r d
e lo
s d
ere
cho
s ci
vile
s y
po
lític
os
qu
e le
s co
rre
spo
nd
en
co
mo
ciu
da
da
no
s: d
ere
cho
a la
vi
da
(te
nie
nd
o e
n c
ue
nta
los
pe
ligro
s in
he
ren
tes
a la
p
rofe
sió
n m
ilita
r); d
ere
cho
a la
pro
tecc
ión
co
ntr
a la
to
rtu
ra y
tra
tos
o p
en
as
inh
um
an
os
o d
eg
rad
an
tes;
p
roh
ibic
ión
de
la d
iscr
imin
aci
ón
; e
tc. A
ello
s se
ha
n d
e
añ
ad
ir, p
or
el m
ism
o m
otiv
o, lo
s d
ere
cho
s e
con
óm
ico
s,
soci
ale
s y
cultu
rale
s23. P
or
lo ta
nto
, a
los
mili
tare
s q
ue
h
an
ad
qu
irid
o u
na
dis
cap
aci
da
d v
íctim
as,
en
tre
otr
as
am
en
aza
s, d
el t
err
orism
o, su
s fa
mili
as
y la
s fa
mili
as
de
a
qu
ello
s q
ue
ha
n p
erd
ido
la v
ida
po
r e
sta
s ca
usa
s,
pa
rtic
ipa
n d
el e
sta
tuto
jurí
dic
o p
rop
io q
ue
se
ha
ido
co
nso
lida
nd
o p
rog
resi
vam
en
te p
ara
las
víct
ima
s e
n
ge
ne
ral e
n e
l con
text
o in
tern
aci
on
al.
En
co
nse
cue
nci
a, so
n m
uch
os
los
Est
ad
os
qu
e h
an
in
teg
rad
o e
sto
s co
nce
pto
s e
n s
u o
rde
na
mie
nto
inte
rno
a
fin d
e o
fre
cer
un
tra
to a
su
s m
ilita
res
con
dis
cap
aci
da
d
de
sde
un
en
foq
ue
de
de
rech
os
hu
ma
no
s. D
e h
ech
o,
seg
ún
la O
SC
E c
on
ced
er
cie
rto
s d
ere
cho
s so
cia
les
y e
con
óm
ico
s a
l pe
rso
na
l de
las
Fu
erz
as
Arm
ad
as
qu
e
15
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
difi
era
n d
e lo
s co
nce
did
os
a o
tro
s e
mp
lea
do
s p
úb
lico
s o
ci
vile
s tie
ne
su
fu
nd
am
en
to e
n e
l he
cho
de
qu
e la
p
rofe
sió
n m
ilita
r e
stá
suje
ta a
rie
sgo
s y
de
ma
nd
as
esp
ecí
fico
s q
ue
tie
ne
n u
n im
pa
cto
en
la s
alu
d y
se
gu
rid
ad
de
los
mili
tare
s.
Po
r lo
ta
nto
, se
est
á h
aci
en
do
re
fere
nci
a a
la n
oci
ón
de
re
pa
raci
ón
po
r e
l ma
yor
rie
sgo
o v
uln
era
ció
n e
fect
iva
de
su
s d
ere
cho
s h
um
an
os
ese
nci
ale
s a
l se
rvic
io d
el
Est
ad
o24. A
de
má
s, a
seg
ura
nd
o q
ue
los
mili
tare
s d
isfr
ute
n d
e u
na
am
plia
ga
ma
de
de
rech
os
soci
ale
s, s
e
con
trib
uye
a fo
me
nta
r u
na
ima
ge
n p
úb
lica
po
sitiv
a d
e la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s e
n la
so
cie
da
d, co
mo
un
em
ple
ad
or
resp
on
sab
le q
ue
cu
mp
le c
on
su
de
be
r le
ga
l y m
ora
l de
cu
ida
do
pa
ra c
on
su
pe
rso
na
l.
En
Es
pa
ña
, tra
nsf
orm
aci
ón
de
las
Fu
erz
as
Arm
ad
as
op
era
da
en
las
últi
ma
s d
éca
da
s h
a o
fre
cid
o u
n e
jem
plo
d
e e
volu
ció
n y
mo
de
rniz
aci
ón
qu
e, u
nid
os
a la
en
tre
ga
y
pro
fesi
on
alid
ad
de
los
mili
tare
s q
ue
las
inte
gra
n, h
a d
ad
o
com
o r
esu
ltad
o u
n im
po
rta
nte
re
con
oci
mie
nto
in
tern
aci
on
al d
e n
ue
stro
pa
ís e
n e
l ám
bito
glo
ba
l. S
in
em
ba
rgo
, a
las
víct
ima
s d
el t
err
orism
o m
ilita
res
o
mie
mb
ros
de
las
fue
rza
s y
cue
rpo
s d
e s
eg
urid
ad
no
se
le
s p
rop
orc
ion
a u
na
ate
nci
ón
pú
blic
a e
spe
cífic
a
con
form
e a
los
est
án
da
res
inte
rna
cio
na
les.
Su
s in
tere
ses
y n
ece
sid
ad
es
se d
iluye
n e
n s
iste
ma
s g
en
era
les
de
asi
ste
nci
a s
oci
o-s
an
itaria
qu
e n
o e
stá
n
pre
pa
rad
os
pa
ra r
eco
no
cer
y a
ten
de
r su
esp
eci
ficid
ad
, fa
vore
cie
nd
o la
do
ble
vic
timiz
aci
ón
(vic
tim
iza
ció
n
se
cu
nd
aria
). C
om
o v
íctim
as
de
l te
rro
rism
o, le
s so
n
ap
lica
ble
s la
s d
isp
osi
cio
ne
s d
e la
Le
y 2
9/2
011
, p
ero
se
ría
re
com
en
da
ble
pro
vee
r fig
ura
s in
stitu
cio
na
les
esp
ecí
fica
s q
ue
pro
teja
n s
us
de
rech
os
hu
ma
no
s (p
or
eje
mp
lo, u
na
se
cció
n e
spe
cífic
a d
el D
efe
nso
r d
el
Pu
eb
lo),
dis
po
ne
r d
e u
na
ate
nci
ón
so
cio
-sa
nita
ria
e
spe
cífic
a y
pro
scrib
ir la
ap
lica
ció
n g
en
era
liza
da
de
cr
iterio
s re
strict
ivo
s e
n a
spe
cto
s se
nsi
ble
s e
n
con
tra
dic
ció
n c
on
el p
rin
cip
io p
ro h
om
ine
, e
ntr
e o
tra
s cu
est
ion
es.
El d
erec
ho
co
mp
arad
o (
Ca
na
dá
, R
ein
o U
nid
o, E
EU
U,
Ale
ma
nia
, e
tc.)
ofr
ece
n e
jem
plo
s d
e b
ue
na
s p
ráct
ica
s q
ue
se
ría
de
sea
ble
to
ma
r e
n c
on
sid
era
ció
n a
la h
ora
de
re
nd
ir u
n trib
uto
de
ho
no
r y
reco
no
cim
ien
to a
est
e
cole
ctiv
o ta
n fu
ert
em
en
te c
ast
iga
do
po
r e
l te
rro
rism
o d
e
ETA
en
nu
est
ro p
aís
. E
ntr
e e
sta
s p
ráct
ica
s se
de
sta
ca la
e
xist
en
cia
de
un
De
fen
so
r d
el P
ue
blo
es
pe
cíf
ico
, co
mo
en
el c
aso
de
Ca
na
dá
, q
ue
ve
le p
or
el e
fect
ivo
cu
mp
limie
nto
de
su
s d
ere
cho
s.
16
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
2. D
ific
ult
ad
es
y b
ue
na
s p
rác
tic
as
en
Es
pa
ña
En
est
e a
pa
rta
do
se
co
nte
mp
lan
alg
un
as
bu
en
as
prá
ctic
as,
en
ten
did
as
com
o e
xpe
rie
nci
as
qu
e h
an
a
rroja
do
re
sulta
do
s p
osi
tivo
s o
de
mo
stra
nd
o s
u e
fica
cia
y
util
ida
d e
n c
ua
nto
a m
eca
nis
mo
s d
e e
limin
aci
ón
o
dis
min
uci
ón
de
los
efe
cto
s n
eg
ativ
os
de
l te
rro
rism
o
sob
re lo
s d
ere
cho
s h
um
an
os.
Igu
alm
en
te, se
de
scrib
en
alg
un
as
de
las
difi
culta
de
s o
b
arr
era
s d
ete
cta
da
s a
est
os
efe
cto
s, ta
nto
en
el e
jerc
icio
d
e e
sos
de
rech
os
com
o e
n la
de
tecc
ión
y tra
nsf
ere
nci
a
de
dic
ha
s b
ue
na
s p
ráct
ica
s.
Sin
án
imo
de
exh
au
stiv
ida
d, se
ha
ag
rup
ad
o la
in
form
aci
ón
en
los
sig
uie
nte
s a
pa
rta
do
s te
má
tico
s:
-Acc
eso
a la
just
icia
;
-Im
pu
nid
ad
: C
rím
en
es
no
re
sue
ltos
y d
ificu
ltad
es
pa
ra a
cce
de
r a
los
arc
hiv
os
jud
icia
les;
-R
ela
ció
n d
e la
Ad
min
istr
aci
ón
co
n la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o.
2.1
. Ac
ce
so
a la
jus
tic
ia
El e
fect
ivo
acc
eso
a la
just
icia
co
nst
ituye
un
de
rech
o
ese
nci
al p
ara
qu
e la
víc
tima
pu
ed
a e
jerc
itar
sus
de
rech
os
y o
bte
ne
r re
pa
raci
ón
en
el a
mp
lio s
en
tido
de
la
pa
lab
ra.
● N
orm
ati
va
es
pe
cíf
ica
Dif
icu
lta
de
s
No
exi
ste
un
a n
orm
ativ
a e
spe
cífic
a p
ara
la v
íctim
a d
el
terr
orism
o a
niv
el i
nte
rna
cio
na
l.
Ad
em
ás,
pe
se a
qu
e E
spa
ña
ha
su
frid
o la
lacr
a te
rro
rist
a
de
sde
los
añ
os
50
, la
dis
po
sici
ón
de
no
rma
s e
spe
cífic
as
ha
sid
o m
uy
tard
ía. L
a m
ás
rele
van
te a
efe
cto
s d
e
acc
eso
a la
Ju
stic
ia, a
de
má
s d
e la
me
nci
on
ad
a L
ey
29
/20
11 e
s la
Le
y 4
/20
15
, d
e 2
7 d
e a
bril,
de
l Est
atu
to d
e
la v
íctim
a d
el d
elit
o. S
in e
mb
arg
o, su
exc
esi
va
ge
ne
ralid
ad
imp
lica
qu
e la
s n
ece
sid
ad
es
esp
ecí
fica
s d
e
los
dife
ren
tes
tipo
s d
e v
íctim
as
exc
ed
en
a lo
dis
pu
est
o
en
su
s p
rece
pto
s25.
● A
sis
ten
cia
jurí
dic
a:
Un
re
curs
o fu
nd
am
en
tal p
ara
eje
rce
r e
ste
de
rech
o p
or
pa
rte
de
las
víct
ima
s e
s d
isp
on
er
de
una
ad
ecu
ad
a a
sist
en
cia
jurí
dic
a.
Bu
en
a p
rác
tic
a:
Se
pre
vé e
l re
curs
o a
la a
sist
en
cia
ju
ríd
ica
gra
tuita
(a
rt.4
8 d
e la
Le
y 2
9/2
011
).
Dif
icu
lta
d:
No
se
ga
ran
tiza
la a
de
cua
ció
n d
e d
ich
a
asi
ste
nci
a; ya
qu
e, e
ntr
e o
tra
s im
po
rta
nte
s cu
est
ion
es,
n
o s
e c
ap
aci
ta d
e m
an
era
esp
ecí
fica
a lo
s o
pe
rad
ore
s ju
ríd
ico
s p
ara
tra
tar
con
est
e tip
o d
e v
íctim
as.
17
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
● P
roc
es
o ju
dic
ial d
ise
ña
do
pa
ra n
o r
ev
icti
miz
ar
El p
roce
so h
a d
e d
ise
ña
r p
ara
no
re
vict
imiz
ar
a la
p
ers
on
a, lo
cu
al i
mp
lica
, n
ue
vam
en
te, ca
pa
cita
ció
n d
e
los
fun
cio
na
rio
s p
ara
tra
tar
con
un
a v
íctim
a
psi
coló
gic
am
en
te a
fect
ad
a; re
du
cir
o e
limin
ar
trá
mite
s b
uro
crá
tico
s; e
tc.
Bu
en
a p
rác
tic
a:
Est
e p
rin
cip
io s
e r
eco
ge
en
el a
rt.4
9 d
e
la r
efe
rid
a L
ey
29
/20
11 c
om
o “
mín
ima
lesi
vid
ad e
n la
p
art
icip
aci
ón
en
el p
roce
so”.
Dif
icu
lta
d:
No
se
pro
vee
n m
eca
nis
mo
s e
fect
ivo
s p
ara
g
ara
ntiz
arlo
.
● O
bte
nc
ión
de
la in
form
ac
ión
Bu
en
a p
rác
tic
a:
Cre
aci
ón
de
un
a O
ficin
a d
e
Info
rma
ció
n y
Asi
ste
nci
a a
las
Víc
tima
s d
el T
err
orism
o d
e
la A
ud
ien
cia
Na
cio
na
l (a
rt.5
1 L
ey
29
/20
11),
me
dia
nte
la
qu
e s
e h
a d
e g
ara
ntiz
ar
el d
ere
cho
de
ob
ten
ció
n d
e
info
rma
ció
n e
spe
cia
liza
da
(a
rt.5
0 L
ey
29
/20
11).
Dif
icu
lta
d:
Su
bu
en
fu
nci
on
am
ien
to a
ctu
al n
o e
stá
g
ara
ntiz
ad
o e
n e
l tie
mp
o, d
ad
o q
ue
no
exi
ste
n
me
can
ism
os
de
ga
ran
tía
co
mo
es
la e
xig
en
cia
de
fo
rma
ció
n e
spe
cífic
a y
pro
ba
da
ca
lida
d h
um
an
a a
la
ho
ra d
e la
se
lecc
ión
(q
ue
de
be
ría
re
girse
po
r la
s n
orm
as
qu
e r
ige
n lo
s co
ncu
rso
s p
úb
lico
s d
e a
cue
rdo
co
n lo
s p
rin
cip
ios
de
mé
rito
, ca
pa
cid
ad
y e
spe
cia
liza
ció
n),
así
co
mo
un
co
ntr
ol o
mo
nito
reo
co
ntin
ua
do
de
la a
ctu
aci
ón
d
el p
ers
on
al c
on
la e
fect
iva
pa
rtic
ipa
ció
n d
e la
s e
ntid
ad
es
rep
rese
nta
tiva
s d
e la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o
en
to
do
s e
sto
s p
roce
sos
(fo
rma
ció
n, se
lecc
ión
y c
on
tro
l).
● A
ctu
ac
ión
de
las
víc
tim
as
an
te lo
s T
rib
un
ale
s
Inte
rna
cio
na
les
Dif
icu
lta
d:
Lo
s e
nto
rno
s d
e lo
s p
ers
eg
uid
ore
s, d
e lo
s a
sesi
no
s, d
e q
uie
ne
s lo
s a
len
taro
n p
olít
ica
me
nte
, u
tiliz
an
in
ge
nte
s ca
ntid
ad
es
de
din
ero
y d
e r
ecu
rso
s h
um
an
os
en
leg
itim
ar
y b
orr
ar
las
tra
zas
pú
blic
as
de
un
pa
sad
o
infa
me
, lo
qu
e le
s p
erm
ite in
vert
ir ta
mb
ién
en
las
act
ua
cio
ne
s q
ue
est
ime
n o
po
rtu
na
s a
nte
el T
rib
un
ale
s In
tern
aci
on
ale
s26. S
in e
mb
arg
o, e
sta
no
es
la s
itua
ció
n
de
los
cole
ctiv
os
de
víc
tima
s d
el t
err
orism
o, q
ue
no
d
isp
on
en
de
recu
rso
s n
i de
un
mín
imo
ap
oyo
eco
nó
mic
o
a tra
vés
de
su
s e
ntid
ad
es
rep
rese
nta
tiva
s p
ara
est
e fin
e
n c
on
cre
to: fa
cilit
ar
el e
jerc
icio
de
l de
rech
o h
um
an
o d
e
acc
eso
a la
just
icia
.
2.2
. Im
pu
nid
ad
: C
rím
en
es
no
re
su
elt
os
y d
ific
ult
ad
es
p
ara
acce
der
a lo
s ar
chiv
os
jud
icia
les
Íntim
am
en
te r
ela
cio
na
do
co
n lo
an
terio
r e
stá
la
imp
un
ida
d, u
n fe
nó
me
no
qu
e a
fect
a la
de
bid
a p
rote
cció
n
de
la v
ida
, in
tegrid
ad
pe
rso
na
l y e
fect
ivo
acc
eso
a la
ju
stic
ia d
e la
s p
ers
on
as
po
r p
art
e d
el E
sta
do
.
● L
uc
ha
co
ntr
a la
imp
un
ida
d:
Bu
en
a p
rác
tic
a:
En
20
15
se
pu
so e
n m
arc
ha
la F
un
da
ció
n C
en
tro
pa
ra la
M
em
oria
de
las
Víc
tima
s d
el T
err
orism
o (
FC
MV
T)
pre
vist
a e
n la
Le
y 2
9/2
011
, d
e 2
2 d
e s
ep
tiem
bre
, d
e
Re
con
oci
mie
nto
y P
rote
cció
n In
teg
ral d
e la
s V
íctim
as
de
l Te
rro
rism
o.
18
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
Dif
icu
lta
de
s:
-Crí
me
ne
s s
in r
es
olv
er:
No
se
dis
po
ne
da
tos
de
un
in
ge
nte
nú
me
ro d
e e
xpe
die
nte
s ju
dic
iale
s re
lativ
os
a
ate
nta
do
s p
erp
etr
ad
os
po
r la
ba
nd
a te
rro
rist
a E
TA
(ase
sin
ato
s co
nsu
ma
do
s, a
sesi
na
tos
fru
stra
do
s,
secu
est
ros,
de
ten
cio
ne
s ile
ga
les,
ext
ors
ion
es,
a
me
na
zas,
etc
.) q
ue
no
se
inve
stig
aro
n o
no
re
solv
iero
n
jud
icia
lme
nte
, cu
an
do
ha
bía
pru
eb
as,
ind
icio
s y,
en
o
casi
on
es,
ha
sta
co
nfe
sio
ne
s fir
ma
da
s q
ue
hu
bie
ran
fa
cilit
ad
o s
u r
eso
luci
ón
y, p
ese
a e
llo, n
o fu
ero
n
con
sid
era
da
s o
te
nid
as
en
cu
en
ta. M
uch
as
de
est
as
cau
sas,
si n
o s
e m
an
tien
en
viv
as
po
r e
l esf
ue
rzo
ím
pro
bo
de
alg
un
os
fam
ilia
res,
se
ha
n a
rch
iva
do
o, e
n e
l p
eo
r d
e lo
s ca
sos,
exp
urg
ad
o, b
ajo
el p
ara
gu
as
de
un
a
imp
un
ida
d in
asu
mib
le e
n e
l co
nte
xto
de
un
Est
ad
o
de
mo
crá
tico
y d
e d
ere
cho
.
Po
r lo
an
terio
r, n
o h
ay
da
tos
ni c
ifra
s o
ficia
les
ni
de
finiti
vas
en
to
rno
a lo
s a
ten
tad
os
pe
rpe
tra
do
s p
or
ETA
y
aú
n m
en
os
de
aq
ue
llos
cuyo
re
sulta
do
no
pro
dujo
la
mu
ert
e d
e la
víc
tima
en
el a
cto
, a
un
qu
e ta
l de
sen
lace
se
p
rod
uje
ra d
esp
ué
s a
co
nse
cue
nci
a d
e la
s h
erid
as
o le
a
bo
cara
a u
na
vid
a c
on
lesi
on
es
irre
vers
ible
s.
Pe
se a
ello
, e
sta
re
alid
ad
no
co
nst
ituye
má
s q
ue
la
pu
nta
de
l ice
be
rg, d
e o
tra
, si
ca
be
, a
ún
má
s g
rave
e
ign
ora
da
: g
est
ion
es
inco
mp
ren
sib
les
de
los
exp
ed
ien
tes,
n
eg
lige
nci
as
flag
ran
tes,
olv
ido
s in
ace
pta
ble
s,
au
tom
atis
mo
s, h
áb
itos
bu
rocr
átic
os
inh
um
an
os
y, e
ntr
e
mu
cho
s o
tro
s a
spe
cto
s, e
n d
efin
itiva
mu
y p
oca
o n
ula
co
nsi
de
raci
ón
ha
cia
las
pe
rso
na
s a
las
qu
e s
e le
ha
arr
eb
ata
do
su
vid
a, in
teg
rid
ad
fís
ica
o m
en
tal y
su
lib
ert
ad
. E
l alc
an
ce
y c
on
se
cu
en
cia
s d
e e
sto
s a
cto
s u
o
mis
ion
es a
ún
no
se
han
med
ido
y s
u a
bo
rdaj
e, q
ue
se
de
be
ría
ha
be
r c
on
ve
rtid
o e
n u
na
pri
ori
da
d
na
cio
na
l, p
erm
an
ec
e t
od
av
ía h
oy
sile
nc
iad
o e
n
de
trim
en
to d
e la
ve
rda
d y
la ju
sti
cia
, im
po
sib
ilita
nd
o
ab
so
luta
me
nte
to
do
inte
nto
se
rio
de
re
pa
rac
ión
27.
A m
od
o d
e e
jem
plo
, e
ntr
e lo
s m
uch
os
qu
e s
e p
od
ría
n
tra
er
al p
rese
nte
info
rme
, se
en
cue
ntr
a e
l ca
so d
e
Vic
en
te I
rust
a A
ltam
ira
, u
n jo
ven
de
26
añ
os
al q
ue
ETA
a
sesi
nó
en
Ib
arr
uri (
Viz
caya
) e
l 7 d
e fe
bre
ro d
e 1
97
9 y
q
ue
ta
n s
olo
un m
es
de
spu
és
fue
arc
hiv
ad
o p
or
el
Juzg
ad
o d
e In
stru
cció
n n
úm
ero
1 d
e G
ue
rnic
a (
au
nq
ue
p
or
ley
la c
om
pe
ten
cia
era
de
la A
ud
ien
cia
Na
cio
na
l). E
s d
eci
r, e
l Ju
zga
do
dic
tó e
l so
bre
seim
ien
to p
rovi
sio
na
l un
m
es
de
spu
és
de
l ase
sin
ato
sin
ad
vert
ir a
la A
ud
ien
cia
N
aci
on
al.
La
inve
stig
aci
ón
no
se
re
act
ivó
jam
ás
y,
lam
en
tab
lem
en
te, co
mo
se
ha
ind
ica
do
, e
ste
ca
so
con
stitu
ye ta
n s
olo
un
o d
e lo
s ta
nto
s q
ue
se
fu
ero
n
rep
rod
uci
en
do
en
los
añ
os
inm
ed
iata
me
nte
po
ste
rio
res
a
la a
mn
istía
de
19
77
y h
ast
a b
ien
en
tra
da
la d
éca
da
de
lo
s 9
0, lle
ga
nd
o in
clu
so a
to
car
la p
ue
rta
de
l sig
lo X
XI2
8.
Má
s a
llá a
ún
de
los
pre
oc
up
an
tes
da
tos
in
co
rpo
rad
os
en
la r
efe
rid
a in
ve
sti
ga
ció
n, e
stá
n lo
s
qu
e se
po
drí
an d
eno
min
ar lo
s “o
lvid
ad
os d
e lo
s
olv
idad
os
”, a
qu
ello
s q
ue
po
r u
na
u o
tra
ra
zón
ni t
an
s
iqu
iera
lle
ga
ron
a c
on
tab
iliza
rse
po
r tr
ata
rse
de
a
se
sin
ato
s f
rus
tra
do
s q
ue
“s
olo
” p
rod
uje
ron
gra
ve
s
19
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
les
ion
es
o d
isc
ap
ac
ida
de
s, a
qu
ello
s c
uy
as
mu
ert
es
c
om
o c
on
se
cu
en
cia
de
l ac
to n
o s
e p
rod
uje
ron
en
el
mo
me
nto
de
l mis
mo
sin
o p
os
teri
orm
en
te, l
os
qu
e n
o
fig
ura
n e
n n
ing
ún
sit
io p
orq
ue
fu
ero
n e
xp
urg
ad
os
, lo
s q
ue
na
die
sa
be
dó
nd
e e
stá
n, e
tc.
-Ba
rre
ras
pa
ra a
cc
ed
er
a lo
s a
rch
ivo
s ju
dic
iale
s:
La
falta
de
pro
toco
los
qu
e fa
cilit
en
y g
ara
ntic
en
el a
cce
so a
lo
s a
rch
ivo
s p
or
pa
rte
de
las
víct
ima
s o
su
s e
ntid
ad
es
rep
rese
nta
tiva
s, la
exc
esi
va b
uro
cra
tiza
ció
n, lo
s e
xpu
rgo
s m
asi
vos
y lo
s e
xtra
vío
s d
e e
xpe
die
nte
s, e
ntr
e
otr
as
gra
ves
cue
stio
ne
s, im
pid
en
ob
ten
er
info
rma
ció
n
sufic
ien
te, ve
rific
ad
a y
ord
en
ad
a s
ob
re e
l an
tes
y e
l d
esp
ué
s d
e c
ad
a a
ten
tad
o te
rro
rist
a, a
lgo
qu
e tie
ne
un
fu
ert
e im
pa
cto
no
so
lo s
ob
re lo
s d
ere
cho
s a
la v
erd
ad
y
a la
just
icia
de
la v
íctim
a d
el t
err
orism
o, si
no
ta
mb
ién
so
bre
la m
em
oria
his
tórica
esp
añ
ola
29.
-Ob
stá
cu
los
en
ma
teri
a d
e c
ola
bo
rac
ión
in
tern
ac
ion
al:
so
licit
ud
es
de
ex
tra
dic
ión
/re
sp
ue
sta
a
las
so
licit
ud
es
(in
cid
en
cia
de
l “re
lato
” y
de
la
pe
rce
pc
ión
inte
rna
cio
na
l)
Do
s d
e lo
s p
ilare
s so
bre
los
qu
e s
e a
sie
nta
la
coo
pe
raci
ón
jurí
dic
a e
n m
ate
ria
pe
na
l en
tre
los
est
ad
os
eu
rop
eo
s so
n, e
n e
l co
nte
xto
de
l Co
nse
jo d
e E
uro
pa
, e
l C
on
ven
io E
uro
pe
o d
e E
xtra
dic
ión
de
19
57
y C
on
ven
io
Eu
rop
eo
de
Asi
ste
nci
a J
ud
icia
l en
Ma
teria
Pe
na
l de
1
95
9. A
est
o s
e le
añ
ad
en
tre
s p
roto
colo
s a
dic
ion
ale
s p
ost
erio
res
y, e
n e
l ca
so c
on
cre
to d
e E
spa
ña
, la
su
scrip
ció
n d
e m
últi
ple
s tr
ata
do
s b
ilate
rale
s d
e
ext
rad
ició
n (
alg
un
os
de
los
cua
les
son
ta
mb
ién
tra
tad
os
de
asi
ste
nci
a ju
dic
ial m
utu
a e
n m
ate
ria
pe
na
l).
Pa
rale
lam
en
te,
en
el á
mb
ito d
e la
Un
ión
Eu
rop
ea
, se
fu
e
de
sarr
olla
nd
o la
Ord
en
eu
rop
ea
de
de
ten
ció
n c
om
o
inst
rum
en
to s
ust
en
tad
o s
ob
re e
l prin
cip
io d
e
reco
no
cim
ien
to m
utu
o, co
n e
l fin
de
su
stitu
ir lo
s p
roce
dim
ien
tos
de
ext
rad
ició
n e
ntr
e lo
s e
sta
do
s m
iem
bro
s30.
Pe
se a
lo a
nte
rio
r, B
élg
ica
ne
gó
la e
xtra
dic
ión
de
eta
rra
d
ete
nid
a e
n G
an
te, M
arí
a N
ativ
ida
d J
áu
reg
ui E
spin
a, p
or
ten
er
"du
da
s" d
e q
ue
Esp
añ
a r
esp
ete
los
de
rech
os
hu
ma
no
s; p
or
lo q
ue
tra
s e
l trá
mite
co
rre
spo
nd
ien
te, fu
e
pu
est
a e
n li
be
rta
d d
e m
an
era
"in
me
dia
ta”3
1. E
sta
no
ticia
m
ue
stra
el t
rab
ajo
am
plio
y c
on
tinu
ad
o q
ue
se
efe
ctú
a
de
sde
el e
nto
rno
eta
rra
y s
us
sim
pa
tiza
nte
s p
ara
in
sta
ura
r a
niv
el i
nte
rna
cio
na
l un
re
lato
fa
vora
ble
a s
us
pre
ten
sio
ne
s.
2.3
. Re
lac
ión
en
tre
la A
dm
inis
tra
ció
n c
on
las
v
ícti
ma
s d
el t
err
ori
sm
o
En
Esp
añ
a, se
gú
n e
l pre
ám
bu
lo d
e la
Le
y 2
9/2
011
, la
re
fere
nci
a é
tica d
e la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o p
ara
n
ue
stro
sis
tem
a d
em
ocr
átic
o e
n la
de
fen
sa d
e la
lib
ert
ad
y
de
l Est
ad
o d
e D
ere
cho
fre
nte
a la
am
en
aza
te
rro
rist
a,
ge
ne
ra u
na
ob
liga
ció
n p
or
pa
rte
de
los
po
de
res
pú
blic
os
de
ga
ran
tiza
r u
n tra
to r
esp
etu
oso
co
n s
us
de
rech
os
y q
ue
ase
gu
re la
tu
tela
efe
ctiv
a d
e s
u d
ign
ida
d. L
a L
ey
ha
ce r
efe
ren
cia
a u
n e
spe
cia
l re
con
oci
mie
nto
a lo
s 2
0
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s C
ue
rpo
s y
Fu
erz
as
de
Se
gu
rid
ad
de
l Est
ad
o y
a la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s d
e E
spa
ña
po
r la
efic
aci
a s
iem
pre
d
em
ost
rad
a e
n la
luch
a c
on
tra
la a
me
na
za te
rro
rist
a y
p
orq
ue
, la
me
nta
ble
me
nte
, so
n la
s q
ue
ha
n a
po
rta
do
el
ma
yor
nú
me
ro d
e v
íctim
as
mo
rta
les
y d
e h
erid
os
tan
to
en
los
ata
qu
es
terr
orist
as
com
etid
os
en
te
rrito
rio
n
aci
on
al c
om
o e
n lo
s p
erp
etr
ad
os
po
r e
l te
rro
rism
o
inte
rna
cio
na
l. E
sto
imp
lica
esp
eci
alm
en
te a
las
Ad
min
istr
aci
on
es
Pú
blic
as
de
las
qu
e ta
les
cue
rpo
s d
ep
en
de
n y
qu
e e
jerc
en
co
mp
ete
nci
as
sob
re m
ate
ria
s e
spe
cífic
as
resp
ect
o d
e q
uie
ne
s fa
lleci
ero
n, q
uie
ne
s su
frie
ron
lesi
on
es
en
su
inte
grid
ad
fís
ica
y m
en
tal,
las
fam
ilia
s d
e to
do
s e
llos,
etc
.
● Im
plic
ac
ión
de
las
dif
ere
nte
s A
dm
inis
tra
cio
ne
s y
tr
ato
hu
ma
no
El t
err
orism
o h
a s
ido
ca
usa
y d
ese
nca
de
na
nte
de
m
últi
ple
s d
isca
pa
cid
ad
es
(fís
ica
s y
psí
qu
ica
s) e
ntr
e la
s ví
ctim
as
dire
cta
s e
ind
ire
cta
s. P
or
lo t
an
to, l
a a
ten
ció
n
a la
s v
ícti
ma
s, a
de
má
s d
e s
us
ten
tars
e e
n s
u
no
rma
tiv
a e
sp
ec
ífic
a, h
a d
e e
fec
tua
rse
de
sd
e u
n
en
foq
ue
de
de
rec
ho
s h
um
an
os
qu
e t
en
ga
en
cu
en
ta
su
sin
gu
lari
da
d c
om
o p
ers
on
as
y a
tie
nd
a a
su
s
cir
cu
ns
tan
cia
s c
on
cre
tas
. E
l tra
to h
um
an
o e
n e
ste
p
roce
so e
s fu
nd
am
en
tal y
co
nst
ituye
un
a d
e la
s re
cla
ma
cio
ne
s m
ás
imp
ort
an
tes
po
r p
art
e d
e e
ste
co
lect
ivo
.
Dif
icu
lta
de
s:
-Au
se
nc
ia d
e d
ato
s:
El p
rob
lem
a d
e la
au
sen
cia
de
d
ato
s q
ue
afe
cta
al á
mb
ito ju
dic
ial e
s p
len
am
en
te
tra
sla
da
ble
al á
mb
ito a
dm
inis
tra
tivo
, a
fect
an
do
, e
ntr
e
otr
os
a im
po
rta
nte
s a
spe
cto
s, a
l dis
eñ
o e
im
ple
me
nta
ció
n d
e lo
s p
rog
ram
as
de
ate
nci
ón
. L
a
au
sen
cia
de
un
os
da
tos
est
ad
ístic
os
com
ple
tos
y rig
uro
sos
acr
eci
en
ta la
do
ble
vic
timiz
aci
ón
e im
pid
e
con
oce
r e
n té
rmin
os
po
rce
ntu
ale
s la
s n
ece
sid
ad
es
rea
les
de
las
víct
ima
s, e
l éxi
to o
no
de
las
act
ivid
ad
es
lleva
da
s a
ca
bo
, la
na
tura
leza
de
los
crite
rio
s se
gu
ido
s e
n la
s d
ive
rsa
s re
solu
cio
ne
s, e
tc. E
n d
efin
itiva
, la
a
use
nci
a d
e d
ato
s so
bre
el n
úm
ero
exa
cto
de
víc
tima
s d
el t
err
orism
o y
el e
sta
do
en
qu
e s
e e
ncu
en
tra
n, d
ificu
lta
e, in
clu
so, im
pid
e h
ace
r re
alid
ad
la p
rete
nsi
ón
de
re
pa
raci
ón
inte
gra
l de
sde
un
en
foq
ue
de
de
rech
os
hu
ma
no
s.
-Pla
zos
re
str
icti
vo
s:
La
Dis
po
sici
ón
tra
nsi
toria
se
gu
nd
a
de
l R
ea
l De
cre
to 6
71
/20
13
, d
e 6
de
se
ptie
mb
re, p
or
el
qu
e s
e a
pru
eb
a e
l Re
gla
me
nto
de
la L
ey
29
/20
11, d
e 2
2
de
se
ptie
mb
re, d
e R
eco
no
cim
ien
to y
Pro
tecc
ión
In
teg
ral
a la
s V
íctim
as
de
l Te
rro
rism
o, e
sta
ble
ce e
l pla
zo d
e u
n
añ
o p
ara
so
licita
r re
sarc
imie
nto
s p
or
da
ño
s d
eriva
do
s d
e
acc
ion
es
terr
orist
as
qu
e h
ub
iera
n te
nid
o lu
ga
r d
esd
e e
l 1
de
en
ero
de
19
60
. P
or
lo ta
nto
, se
cie
rre
la p
ue
rta
a
pe
rso
na
s q
ue
, p
or
de
sco
no
cim
ien
to d
e s
us
de
rech
os
o
po
r e
nco
ntr
ars
e g
rave
me
nte
afe
cta
da
s p
or
los
efe
cto
s d
el a
ten
tad
o y
de
la d
ob
le v
ictim
iza
ció
n, n
o h
aya
n
po
did
o e
fect
ua
r la
s co
rre
spo
nd
ien
tes
solic
itud
es
en
tie
mp
o y
fo
rma
.
-Fa
lta
de
ca
pa
cit
ac
ión
de
l pe
rso
na
l de
la
ad
min
istr
ac
ión
y t
rato
hu
ma
no
.
2
1
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
3. R
ec
om
en
da
cio
ne
s a
niv
el n
ac
ion
al e
inte
rna
cio
na
l
● R
ec
om
en
da
cio
ne
s p
ara
mej
ora
r la
ga
ran
tía
de
los
d
ere
ch
os
hu
ma
no
s e
n e
l ám
bit
o ju
dic
ial
1-R
ec
op
ilac
ión
y a
ná
lisis
de
los
da
tos
ob
ten
ido
s d
e
los
ex
pe
die
nte
s g
es
tio
na
do
s p
or
la D
ire
cc
ión
G
en
era
l de
Ap
oy
o a
Víc
tim
as
de
l Te
rro
ris
mo
(c
oo
rdin
án
do
se c
on
las
Ad
min
istr
aci
on
es
qu
e p
ud
iera
n
con
tar
con
info
rma
ció
n a
l re
spe
cto
):
-Id
en
tific
aci
ón
de
sde
un
a p
ers
pe
ctiv
a d
e g
én
ero
y
cóm
pu
to r
ea
l de
to
da
s la
s ví
ctim
as,
fa
lleci
da
s,
lesi
on
ad
as,
am
en
aza
da
s y
sus
fam
ilia
res.
-Re
cop
ilaci
ón
y a
ná
lisis
, e
ntr
e o
tro
s, d
el n
úm
ero
d
e s
olic
itud
es
efe
ctu
ad
as,
na
tura
leza
de
las
mis
ma
s, r
eso
luci
on
es
exp
resa
s o
pre
sun
tas,
así
co
mo
to
da
act
ua
ció
n q
ue
pe
rmita
co
mp
rob
ar
la
resp
ue
sta
ad
min
istr
ativ
a d
ad
a e
n to
do
s y
cad
a u
no
d
e lo
s ca
sos.
2-
Se
lec
ció
n y
co
ntr
ol d
e la
ac
tua
ció
n a
dm
inis
tra
tiv
a
me
dia
nte
me
ca
nis
mo
s d
e s
eg
uim
ien
to y
ev
alu
ac
ión
c
on
tin
ua
do
s q
ue
cu
en
ten
co
n la
pa
rtic
ipa
ció
n d
e la
s
en
tid
ad
es
re
pre
se
nta
tiv
as
de
las
víc
tim
as
de
l te
rro
ris
mo
.
3. F
orm
ac
ión
es
pe
cia
liza
da
pa
ra ó
rga
no
s c
on
c
om
pe
ten
cia
s e
n a
ten
ció
n a
las
víc
tim
as
de
l te
rro
ris
mo
y p
rom
oc
ión
de
la f
orm
ac
ión
de
to
do
s lo
s
op
era
do
res
jurí
dic
os
, co
nta
nd
o c
on
la p
art
icip
ac
ión
de
las
en
tid
ad
es
re
pre
se
nta
tiv
as
de
las
víc
tim
as
de
l te
rro
ris
mo
.
4-
Ela
bo
rac
ión
de
un
Pro
toc
olo
de
ac
tua
ció
n p
ara
p
rom
ov
er
el e
fec
tiv
o a
cc
es
o a
la ju
sti
cia
de
las
v
ícti
ma
s d
el t
err
ori
sm
o, si
gu
ien
do
los
crite
rio
s d
e la
s co
nve
nci
on
es
inte
rna
cio
na
les
pro
tect
ora
s d
e
po
bla
cio
ne
s vu
lne
rab
les
y lo
s p
ará
me
tro
s e
sta
ble
cid
os
en
las
Re
gla
s d
e B
rasi
lia. E
sto
imp
lica
el d
esa
rro
llo d
e la
fig
ura
de
l ag
en
te f
ac
ilit
ad
or
com
o m
ed
ida
de
ap
oyo
en
e
l eje
rcic
io d
el d
ere
cho
de
acc
eso
a la
just
icia
y
me
can
ism
o d
e e
limin
aci
ón
de
las
ba
rre
ras
de
acu
erd
o
con
el p
árr
afo
65
de
dic
ha
s R
eg
las3
2.
5-
No
rma
tiv
a e
sp
ec
ial:
Ela
bo
rac
ión
un
Es
tatu
to
es
pe
cíf
ico
pa
ra la
s v
ícti
ma
s d
el t
err
ori
sm
o
Tra
s e
l co
rre
spo
nd
ien
te e
stu
dio
de
la s
itua
ció
n e
n lo
s té
rmin
os
exp
ue
sto
s, s
erí
a c
on
ven
ien
te e
lab
ora
r u
n
Est
atu
to p
rop
io q
ue
se
ad
ecú
e a
su
esp
eci
ficid
ad
en
un
co
nte
xto
co
mo
Esp
añ
a e
n e
l qu
e la
act
ivid
ad
te
rro
rist
a
ha
sid
o ta
n in
ten
sa y
pro
lon
ga
da
en
el t
iem
po
, lo
qu
e h
a
deja
do
un
en
orm
e v
olu
me
n d
e v
íctim
as
qu
e a
rra
stra
n
secu
ela
s cu
yo a
lca
nce
aú
n n
o s
e h
a m
ed
ido
co
n e
l pa
so
de
los
añ
os.
6-
Cre
ac
ión
de
un
Ob
se
rva
tori
o d
e V
ícti
ma
s d
el
Terr
ori
sm
o e
n e
l se
no
de
l Co
ns
ejo
Ge
ne
ral d
el P
od
er
Ju
dic
ial q
ue
, en
tre
otr
as
co
mp
ete
nc
ias
, ela
bo
re
info
rme
s a
nu
ale
s e
sp
ec
ífic
os
so
bre
es
ta m
ate
ria
.
22
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s 7
- R
ea
liza
ció
n d
e la
pre
vis
ión
pre
su
pu
es
tari
a p
ara
p
rom
ov
er
la f
ina
nc
iac
ión
de
pro
ye
cto
s q
ue
te
ng
an
p
or
ob
jeto
la g
ara
ntí
a y
efe
cti
vid
ad
de
l de
rec
ho
de
a
cc
es
o a
la ju
sti
cia
de
las
víct
ima
s d
el t
err
orism
o.
8-
Ofi
cin
a d
e In
form
ac
ión
y A
sis
ten
cia
a la
s V
ícti
ma
s
del
Ter
rori
smo
de
la A
ud
ien
cia
Nac
ion
al
- S
e p
reci
sa q
ue
est
a O
ficin
a s
ea
ind
ep
en
die
nte
de
l G
ob
iern
o/M
inis
terio
co
rre
spo
nd
ien
te e
n c
ad
a m
om
en
to.
- D
esa
rro
llo d
e la
s fu
nci
on
es
de
la O
ficin
a, d
e m
od
o q
ue
se
pu
ed
an
ob
ten
er
da
tos
est
ad
ístic
os,
acc
ed
er
dire
cta
me
nte
a la
info
rma
ció
n p
en
iten
cia
ria
y a
l p
roce
dim
ien
to, e
tc. P
ara
ello
es
pre
ciso
do
tar
a e
ste
o
rga
nis
mo
de
me
dio
s (h
um
an
os
y m
ate
ria
les)
pa
ra e
vita
r la
s d
ificu
ltad
es
de
scrita
s e
n e
l cu
erp
o d
e e
ste
info
rme
.
- C
rea
ció
n d
e u
n e
qu
ipo
mu
ltid
isci
plin
ar
(ju
rist
as,
a
rch
ive
ros,
his
toria
do
res,
té
cnic
os
info
rmá
tico
s, e
tc.)
, fu
nci
on
an
do
bajo
un
os
pa
rám
etr
os
sim
ilare
s a
los
de
las
de
las
com
isio
ne
s d
e la
ve
rda
d, p
ero
aju
sta
do
al
esp
ecí
fico
co
nte
xto
esp
añ
ol.
De
est
e m
od
o, e
ntr
e o
tro
s a
spe
cto
s im
po
rta
nte
s, s
e p
od
ría
cre
ar
un
a b
ase
de
da
tos
pa
ra a
lma
cen
ar, o
rga
niz
ar
y a
na
liza
r la
info
rma
ció
n
ob
ten
ida
. S
olo
de
est
e m
od
o y
do
tan
do
a la
co
mis
ión
de
lo
s m
ed
ios
op
ort
un
os
y su
ficie
nte
s p
ara
ello
, se
po
drí
a
efe
ctu
ar
un
a e
stim
aci
ón
pre
cisa
de
l nú
me
ro d
e v
íctim
as,
a
sí c
om
o e
stu
dio
s e
inve
stig
aci
on
es
qu
e a
na
lice
n e
l im
pa
cto
de
lo o
curr
ido
de
sde
un
en
foq
ue
de
de
rech
os
hu
ma
no
s, a
cerc
án
do
se a
las
víct
ima
s y
favo
reci
en
do
u
na
co
nci
en
cia
na
cio
na
l ace
rca
de
l pa
sad
o. A
de
má
s, a
p
art
ir d
e la
s re
com
en
da
cio
ne
s in
corp
ora
da
s e
n lo
s
info
rme
s d
e la
co
mis
ión
, se
po
drí
an
ab
ord
ar
con
ci
ert
aso
lve
nci
a la
s re
form
as
op
ort
un
as
a n
ive
l le
gis
lativ
o,
el d
ise
ño
e im
ple
me
nta
ció
n d
e p
rog
ram
as
de
re
pa
raci
ón
p
ara
las
víct
ima
s, la
co
ncl
usi
ón
de
lo in
con
clu
so, e
tc.
- C
on
figu
raci
ón
de
un
cu
erp
o d
e a
ge
nte
s fa
cilit
ad
ore
s q
ue
, e
n la
lín
ea d
e lo
exp
ue
sto
, se
co
nst
ituya
n e
n
refe
ren
cia
pe
rso
na
liza
da
e in
div
idu
aliz
ad
a d
e la
víc
tima
e
n e
l co
nte
xto
de
l pro
ceso
, p
ara
lo c
ua
l re
cib
irá
n
form
aci
ón
esp
eci
aliz
ad
a. A
tra
vés
de
est
e m
eca
nis
mo
se
d
esa
rro
llarí
a la
fu
nci
ón
de
aco
mp
añ
am
ien
to p
ers
on
al d
el
fun
cio
na
rio
de
la O
ficin
a a
la v
íctim
a d
el t
err
orism
o.
- S
e s
ug
iere
ta
mb
ién
ext
en
de
r e
l mo
de
lo d
e a
ten
ció
n d
e
est
a O
ficin
a, b
asa
do
en
la h
um
an
ida
d d
el t
rato
, a
l co
nju
nto
de
las
ad
min
istr
aci
on
es
pú
blic
as
a tra
vés
de
la
sele
cció
n y
cu
alif
ica
ció
n d
e s
u p
ers
on
al,
con
form
e a
las
pro
pu
est
as
efe
ctu
ad
as
en
est
e in
form
e; si
n p
erju
icio
de
lo
s p
erio
do
s d
e fo
rma
ció
n q
ue
ha
brá
de
pa
sar
el
pe
rso
na
l qu
e a
tien
da
a e
ste
co
lect
ivo
.
9-
Es
tab
lec
imie
nto
de
me
ca
nis
mo
s d
e c
ola
bo
rac
ión
y
co
ord
ina
ció
n e
ntr
e la
s A
dm
inis
tra
cio
ne
s
imp
lica
da
s e
n la
as
iste
nc
ia a
la v
ícti
ma
10
- E
sta
ble
cim
ien
to d
e m
ed
ida
s p
ara
fo
rta
lec
er
la
co
lab
ora
ció
n in
tern
ac
ion
al
Prin
cip
alm
en
te, se
re
qu
iere
la r
evi
sió
n d
e la
ap
lica
ció
n y
cu
mp
limie
nto
de
los
tra
tad
os
susc
rito
s e
n m
ate
ria
de
e
xtra
dic
ión
, a
fin
de
efe
ctu
ar
un
dia
gn
óst
ico
de
l p
rob
lem
a e
n m
ate
ria
de
incu
mp
limie
nto
s.
23
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
● R
ec
om
en
da
cio
ne
s p
ara
mej
ora
r la
ga
ran
tía
de
los
d
ere
ch
os
hu
ma
no
s e
n e
l ám
bit
o a
dm
inis
tra
tiv
o
1-R
ec
op
ilac
ión
y a
ná
lisis
de
da
tos
En
los
mis
mo
s té
rmin
os
ind
ica
do
s p
ara
el á
mb
ito ju
dic
ial
se tra
ta d
e b
usc
ar, p
rin
cip
alm
en
te, la
id
en
tifi
ca
ció
n y
c
óm
pu
to r
ea
l de
to
da
s la
s v
ícti
ma
s, f
alle
cid
as
, le
sio
na
da
s, a
me
na
zad
as
y s
us
fa
mili
are
s. C
on
ello
se
p
rete
nd
e c
on
oce
r y
mira
r a
los
qu
e, se
gú
n la
ley,
no
se
q
uie
re o
lvid
ar, lo
s q
ue
pe
rdie
ron
la v
ida
, su
frie
ron
h
erid
as
físi
cas
o p
sico
lóg
ica
s o
vie
ron
sa
crifi
cad
a s
u
libe
rta
d c
om
o c
on
secu
en
cia
de
l fa
na
tism
o te
rro
rist
a.
En
est
os
mo
me
nto
s, c
om
o s
e h
a v
isto
, n
o h
ay
da
tos
com
ple
tos
y d
esa
gre
ga
do
s q
ue
pe
rmita
n c
on
tar
con
un
có
mp
uto
exa
cto
de
fa
lleci
do
s, h
erid
os,
am
en
aza
do
s y,
e
n e
sto
s d
os
últi
mo
s ca
sos,
evo
luci
ón
de
su
est
ad
o d
e
salu
d. P
or
lo ta
nto
, n
o s
e c
ue
nta
to
da
vía
co
n u
na
ba
se
qu
e p
erm
ita d
ise
ña
r a
ctu
aci
on
es
ad
ecu
ad
as
a la
s n
ece
sid
ad
es
con
cre
tas
de
las
pe
rso
na
s.
De
est
e m
od
o, e
ntr
e o
tra
s cu
est
ion
es,
se
po
drí
a e
fect
ua
r u
na
prim
era
ap
roxi
ma
ció
n r
ea
l a la
s ci
fra
s d
e v
íctim
as
en
to
rno
a lo
s a
ten
tad
os
pe
rpe
tra
do
s, a
pa
rtir d
e u
na
in
form
aci
ón
ve
rific
ad
a y
ord
en
ad
a q
ue
tie
ne
un
fu
ert
e
imp
act
o s
ob
re la
re
pa
raci
ón
a la
s ví
ctim
as,
su
de
rech
o a
la
ve
rda
d y
la c
on
stru
cció
n d
el r
ela
to d
e lo
ocu
rrid
o.
Pa
ra e
sta
lab
or
será
ta
mb
ién
fu
nd
am
en
tal l
a
coo
rdin
aci
ón
en
tre
Ad
min
istr
aci
on
es.
2-
Co
ord
ina
ció
n e
ntr
e A
dm
inis
tra
cio
ne
s
3-
Re
so
lve
r la
de
sig
ua
lda
d t
err
ito
ria
l
El a
cce
so a
los
recu
rso
s e
s m
uy
dife
ren
te d
ep
en
die
nd
o
de
l te
rrito
rio
de
re
sid
en
cia
de
la v
íctim
a, lo
qu
e g
en
era
ve
rda
de
ras
situ
aci
on
es
dis
crim
ina
toria
s. A
est
o h
ay
qu
e
añ
ad
ir e
l de
sig
ua
l gra
do
de
co
nci
en
cia
ció
n a
lo la
rgo
de
l te
rrito
rio
na
cio
na
l.
4-
Re
co
pila
r, s
eg
uir
y d
es
arr
olla
r ej
em
plo
s d
e
bu
en
as
prá
cti
ca
s c
om
o:
La
“G
uía
ge
ne
ral d
e b
ue
na
s
prá
cti
ca
s e
n e
l tra
to c
on
víc
tim
as
de
l te
rro
ris
mo
qu
e
ev
ite
la v
icti
miz
ac
ión
se
cu
nd
ari
a”
en
el c
on
tex
to d
el
Pa
ís V
as
co
33.
Est
ab
lece
qu
é d
eb
erí
a in
clu
irs
e d
e f
orm
a
ind
isp
en
sa
ble
en
un
a G
uía
o P
roto
co
lo d
e b
ue
na
s
prá
cti
ca
s p
ara
los
pro
fes
ion
ale
s y
/o v
olu
nta
rio
s q
ue
tr
ata
n c
on
las
víc
tim
as
de
l te
rro
ris
mo
y r
ea
liza
un
a
pro
pu
est
a g
en
era
l, si
mp
lific
ad
a y
ab
iert
a d
e g
uía
de
b
ue
na
s p
ráct
ica
s q
ue
fo
me
nte
el t
rato
em
pá
tico
, in
div
idu
aliz
ad
o, p
ers
on
aliz
ad
o y
no
dis
crim
ina
torio
, q
ue
a
yud
e e
n e
l pro
ceso
de
re
pa
raci
ón
y r
ecu
pe
raci
ón
vi
ctim
al,
dirig
ida
a a
ge
nte
s p
úb
lico
s y
priva
do
s. E
sta
p
rop
ue
sta
se
cen
tra
en
:
24
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
1. D
ere
cho
s d
e la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o
2. P
roce
sos
de
vic
timiz
aci
ón
y r
ecu
pe
raci
ón
3. R
esp
ue
sta
s d
e lo
s a
ge
nte
s p
úb
lico
s y
priva
do
s a
d
ich
os
pro
ceso
s:
-Ob
liga
cio
ne
s g
en
era
les
de
las
inst
ituci
on
es
y a
ge
nte
s so
cia
les
a d
ich
os
pro
ceso
s
-Ob
liga
cio
ne
s d
e lo
s se
rvic
ios
esp
ecí
fico
s d
e
ate
nci
ón
a la
s ví
ctim
as
-Ad
min
istr
aci
ón
de
just
icia
-Se
rvic
ios
de
sa
lud
fís
ica
y m
en
tal
-Ed
uca
ció
n
-Tra
bajo
y S
eg
urid
ad
So
cia
l
-Viv
ien
da
y S
erv
icio
s S
oci
ale
s
-Co
leg
ios
Pro
fesi
on
ale
s y
Aso
cia
cio
ne
s P
rofe
sio
na
les
-Me
dio
s d
e c
om
un
ica
ció
n
-In
sta
nci
as
relig
iosa
s y
esp
iritu
ale
s
-In
stitu
cio
ne
s lo
cale
s
-So
cie
da
d e
n g
en
era
l
5-
Fo
rma
ció
n d
el p
ers
on
al d
e la
Ad
min
istr
ac
ión
qu
e
ten
ga
co
nta
cto
co
n la
s v
ícti
ma
s d
el t
err
ori
sm
o.
El f
om
en
to d
e la
esp
eci
aliz
aci
ón
y c
om
pe
ten
cia
s d
el
pe
rso
na
l de
las
dife
ren
tes
Ad
min
istr
aci
on
es
qu
e, ta
l y
com
o s
e h
a v
isto
, tie
ne
n c
on
tact
o c
on
las
víct
ima
s e
s e
sen
cia
l pa
ra a
bo
rda
r d
e m
an
era
efic
az
cad
a s
itua
ció
n
esp
ecí
fica
, co
n h
um
an
ida
d y
em
pa
tía
.
Po
r lo
ta
nto
, e
s fu
nd
am
en
tal q
ue
, co
nta
nd
o c
on
la
pa
rtic
ipa
ció
n d
e la
s e
ntid
ad
es
rep
rese
nta
tiva
s d
e la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o, se
pro
mu
eva
la fo
rma
ció
n
con
tinu
ad
a, a
sí c
om
o la
esp
eci
aliz
aci
ón
y e
l se
gu
imie
nto
d
e la
ca
pa
cita
ció
n. E
sto
imp
lica
pro
gra
ma
s d
e
sen
sib
iliza
ció
n p
ara
to
do
el p
ers
on
al,
incl
uye
nd
o a
l so
cio
-sa
nita
rio
(cu
yos
juic
ios
y p
erc
ep
cio
ne
s p
ue
de
n
pe
rju
dic
ar
gra
vem
en
te la
re
cup
era
ció
n d
e la
víc
tima
).
6-
Cre
ac
ión
de
se
nd
as
se
cc
ion
es
en
el D
efe
ns
or
de
l P
ue
blo
pa
ra lo
s m
iem
bro
s d
e la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s y
p
ara
los
mie
mb
ros
de
las
Fu
erz
as
y d
e lo
s C
ue
rpo
s y
F
ue
rza
s d
e S
eg
uri
da
d
Así
se
po
drí
a v
ela
r p
or
el c
um
plim
ien
to d
e lo
s d
ere
cho
s d
e la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o d
e e
sto
s co
lect
ivo
s d
esd
e
un
en
foq
ue
esp
ecí
fico
.
7-
Cre
ac
ión
en
el m
arc
o d
e la
co
rre
sp
on
die
nte
E
str
ate
gia
de
un
me
ca
nis
mo
de
co
ntr
ol q
ue
ac
túe
de
m
an
era
co
nti
nu
ad
a y
de
ofi
cio
co
n e
l fin
de
ha
ce
r u
n
ad
ec
ua
do
mo
nit
ore
o d
e la
imp
lem
en
tac
ión
de
la L
ey
2
9/2
011
.
Est
e m
eca
nis
mo
ha
brá
de
te
ne
r ca
pa
cid
ad
pa
ra r
eca
ba
r la
info
rma
ció
n c
itad
a, e
lab
ora
r e
stu
dio
s, e
fect
ua
r re
com
en
da
cio
ne
s y
pro
mo
ver
las
bu
en
as
prá
ctic
as
me
dia
nte
el r
eco
no
cim
ien
to a
las
pe
rso
na
s, in
stitu
cio
ne
s o
en
tida
de
s m
ás
de
sta
cad
as
a e
sto
s e
fect
os.
Asi
mis
mo
, h
ab
rá d
e e
sta
r fa
culta
do
pa
ra fa
cilit
ar
y m
ejo
rar
la
coo
rdin
aci
ón
en
tre
inst
ituci
on
es,
así
co
mo
pa
ra a
bo
rda
r 25
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s
las
inic
iativ
as
orie
nta
da
s a
la c
on
secu
ció
n d
e lo
s fin
es
exp
resa
do
s e
n la
Le
y.
8. M
ejo
ra d
el s
iste
ma
de
ay
ud
as
, pre
sta
cio
ne
s y
c
on
de
co
rac
ion
es
.
Es
imp
ort
an
te q
ue
la r
ep
ara
ció
n, m
ora
l o m
ate
ria
l, n
o
cue
nte
co
n p
lazo
s re
strict
ivo
s y
se a
just
e a
crite
rio
s co
mp
ren
sivo
s d
e lo
s p
roce
sos
de
vic
timiz
aci
ón
.
● R
ec
om
en
da
cio
ne
s c
om
un
es
al á
mb
ito
jud
icia
l y
ad
min
istr
ati
vo
1. E
lab
ora
ció
n d
e u
na
no
rma
tiv
a e
sp
ec
ífic
a p
ara
las
v
ícti
ma
s d
el t
err
ori
sm
o a
niv
el i
nte
rna
cio
na
l.
2. F
om
en
to d
e la
co
ord
ina
ció
n y
efi
ca
cia
de
los
p
od
ere
s p
úb
lico
s:
Ela
bo
rac
ión
de
un
a E
str
ate
gia
N
ac
ion
al p
ara
la r
ep
ara
ció
n in
teg
ral d
e la
s v
ícti
ma
s
de
l te
rro
ris
mo
y la
err
ad
ica
ció
n d
e la
s a
cc
ion
es
te
rro
ris
tas
.
La
Est
rate
gia
Na
cio
na
l co
nst
ituiría
un
inst
rum
en
to
vert
eb
rad
or
de
la a
ctu
aci
ón
de
los
po
de
res
pú
blic
os,
p
on
ien
do
en
ma
rch
a d
e fo
rma
co
ord
ina
da
los
me
dio
s m
ate
ria
les
y h
um
an
os
pa
ra a
cab
ar
est
a la
cra
y c
on
trib
uir
al c
am
bio
de
l mo
de
lo c
ultu
ral,
de
act
itud
es
y va
lore
s q
ue
co
nst
ituye
n e
l ca
ldo
de
cu
ltivo
pa
ra s
u p
rolif
era
ció
n.
Ha
brí
a d
e s
er
un
do
cum
en
to e
n e
l qu
e s
e e
sta
ble
cie
ran
d
e m
an
era
cla
ra y
pre
cisa
los
obje
tivo
s p
ara
el p
erio
do
co
rre
spo
nd
ien
te y
las
me
did
as
a im
ple
me
nta
r p
ara
da
r u
na
re
spu
est
a a
de
cua
da
a c
ort
o, m
ed
io o
larg
o p
lazo
.
3. A
ten
ció
n p
sic
oló
gic
a e
sp
ec
ífic
a y
ad
ec
ua
da
Pa
ra e
fect
ua
r u
na
eva
lua
ció
n d
e la
s se
cue
las
sufr
ida
s p
or
la v
íctim
a d
el t
err
orism
o s
e p
reci
sa u
na
ate
nci
ón
so
cio
-sa
nita
ria
dis
eñ
ad
a p
ara
ate
nd
er
la e
spe
cific
ida
d d
e
la p
ers
on
a, p
rop
orc
ion
ad
a p
or
eq
uip
os
mu
ltid
isci
plin
are
s d
e p
rofe
sio
na
les
form
ad
os
pa
ra a
ten
de
r a
est
e c
ole
ctiv
o.
Asi
mis
mo
, e
sta
ate
nci
ón
esp
eci
aliz
ad
a h
ab
rá d
e
con
tem
pla
r ta
mb
ién
la e
spe
cific
ida
d q
ue
re
qu
iere
la
ate
nci
ón
a la
s ví
ctim
as
de
l te
rro
rism
o m
iem
bro
s d
e la
s F
ue
rza
s A
rma
da
s y
de
las
Fu
erz
as
y C
ue
rpo
s d
e
Se
gu
rid
ad
.
Ha
y q
ue
te
ne
r p
rese
nte
qu
e e
l tra
um
a s
ufr
ido
re
pe
rcu
te
en
la v
ida
pe
rso
na
l, fa
mili
ar
y so
cio
lab
ora
l.
4. I
nte
gra
ció
n d
e la
pe
rsp
ec
tiv
a d
e g
én
ero
ta
nto
en
la
ate
nc
ión
y r
ep
ara
ció
n a
las
víc
tim
as
de
l te
rro
ris
mo
, c
om
o e
n la
pre
ve
nc
ión
de
la r
ad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
Se
re
qu
iere
la id
en
tific
aci
ón
y e
valu
aci
ón
de
los
dife
ren
tes
resu
ltad
os
qu
e la
s d
isp
osi
cio
ne
s n
orm
ativ
as
o
las
po
lític
as
pú
blic
as
pu
die
ran
pro
du
cir
en
las
vid
as
de
m
uje
res
y h
om
bre
s, d
e fo
rma
de
sag
reg
ad
a.
Ad
em
ás,
sin
pe
rju
icio
de
su
pa
pe
l act
ivo
en
la
pe
rpe
tra
ció
n d
e a
ccio
ne
s te
rro
rist
as,
ha
y e
vid
en
cia
s su
ficie
nte
s p
ara
co
nsi
de
rar
a la
s m
uje
res
com
o d
iqu
e d
e
con
ten
ció
n a
los
pro
ceso
s d
e r
ad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
y
he
rra
mie
nta
útil
pa
ra c
om
ba
tir e
l ext
rem
ism
o ta
nto
en
su
s co
mu
nid
ad
es
com
o a
niv
el g
lob
al.
5. D
ife
ren
cia
r lo
s t
érm
ino
s a
sis
ten
cia
y a
yu
da
e
co
nó
mic
a
26
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s 5
. Dif
ere
nc
iar
los
té
rmin
os
as
iste
nc
ia y
ay
ud
a
ec
on
óm
ica
En
Esp
añ
a s
e h
a d
esa
rro
llad
o s
olo
est
e ú
ltim
o.
6. M
ed
ida
s d
e p
rote
cc
ión
de
la in
tim
ida
d
Se
ha
n d
e e
sta
ble
cer
me
can
ism
os
de
pro
tecc
ión
de
las
víct
ima
s y
sus
fam
ilia
res
fre
nte
a la
act
ua
ció
n d
e lo
s m
ed
ios
de
co
mu
nic
aci
ón
. L
a m
ism
a p
ub
licid
ad
qu
e
bu
sca
el t
err
orist
a c
on
su
s a
ctu
aci
on
es,
pro
du
ce u
n
da
ño
ad
icio
na
l a la
víc
tima
dire
cta
o in
dire
cta
de
las
mis
ma
s.
27
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s R
efer
enci
as
1. M
AX
MA
N, D
., “
Liv
ing w
ith terr
or, n
ot Liv
ing in
Terr
or:
The Im
pact
of C
hro
nic
Terr
orism
on Isr
aeli
Soci
ety
”, T
err
orism
Rese
arc
h
Initi
ativ
eV
ol 5
, N
o 5
-6 (
2011
):
http://w
ww
.terr
orism
analy
sts.
com
/pt/in
dex.
php/p
ot/art
icle
/vie
w/li
ving-
with
-terr
or/
htm
l
2. C
OH
EN
, J.
, “E
fect
os
Soci
ale
s del T
err
orism
o. C
risi
s de
Refu
gia
dos
y A
rgum
enta
ciones
Err
óneas”
, IE
EE
, D
ocu
mento
O
pin
ión, 11
2/2
015, 16 d
e o
ctubre
de 2
015, p.3
.
3. M
UÑ
OZ
ES
CA
ND
ELL, I., Los d
ere
chos d
e las v
íctim
as d
el
terr
orism
o e
n e
l ám
bito inte
rnacio
nal,
ed.
Dyk
inso
n, M
adrid, 2012,
pp.1
7, 18, 35 y
36.
4. P
OLO
NI-
STA
UD
ING
ER
, l.;
OR
TO
BA
LS
, C
.D., T
err
orism
and
Vio
lent
Conflic
s, W
om
ens
Agency
, Leaders
hip
and R
esp
onse
s,
ed.S
pringer, 2
013.
5. La in
form
aci
ón d
e e
ste a
part
ado s
e h
a o
bte
nid
o d
e: M
UÑ
OZ
E
SC
AN
DE
LL, I., P
onenci
a p
rese
nta
da e
n la
V
II J
orn
adas
"Día
de la
M
uje
r V
íctim
a d
el T
err
orism
o",
org
aniz
adas
por
la A
soci
aci
ón
Cuerp
os
y F
uerz
as
de S
eguridad d
el E
stado V
íctim
as
del T
err
orism
o
(AC
FS
EV
T),
patr
oci
nadas
por
el M
inis
terio d
el I
nte
rior
y la
F
undaci
ón d
e V
íctim
as
del T
err
orism
o y
cele
bra
das
el 1
6 y
17 d
e
oct
ubre
de 2
014 e
n B
urg
os.
6. U
NIT
ED
NA
TIO
NS
, “G
ender
main
str
eam
ing in the w
ork
of
UN
OD
C”,
Guid
ance
note
for
UN
OD
C s
taff,
New
York
, Ju
ne 2
013,
pp.6
2-6
7.
7.V
id.
págin
a w
eb U
NO
DC
: http://w
ww
.unodc.
org
/lpo-b
razi
l/es/
crim
e/in
dex.
htm
l
8. C
HO
WD
HU
RY
FIN
K, N
., B
AR
AK
AT,
R., S
HE
TR
ET,
L., T
he
role
s of w
om
en
in t
err
orism
, co
nfli
ct a
nd v
iole
nt ext
rem
ism
, Less
ons
for
the
Unite
d N
atio
ns
and in
tern
atio
na
l act
ors
, C
ente
r on G
lobal
Counte
rterr
orism
Coopera
tion,
Gosh
en (
US
A),
april,
2013, pp. 1-2
.
9. P
OW
ELL, C
., “
Wom
en a
nd T
err
orism
: V
ictim
s, P
erp
etr
ato
rs, and
Pro
ble
m S
olv
ers
”, C
ounci
l on F
ore
ing R
ela
tions,
Marc
h 2
2, 2016:
htt
p:/
/blo
gs.
cfr.org
/wom
en-a
round-t
he-w
orld
/2016/0
3/2
2/w
om
en
-and-t
err
orism
-vic
tims-
perp
etr
ato
rs-a
nd-p
roble
m-s
olv
ers
/
10. C
ON
SE
JO E
CO
NÓ
MIC
O Y
SO
CIA
L (C
ES
), T
erc
er
Info
rme
sobre
la R
ealid
ad S
oci
ola
bora
l Esp
añola
, co
l. In
form
es,
nº
01/2
011
, ed. C
onse
jo E
conóm
ico y
Soci
al,
Madrid,
enero
de 2
012,
pp
.23 y
24.
11.
PO
LO
NI-
STA
UD
ING
ER
, l.;
OR
TO
BA
LS
, C
.D.,
Terr
orism
and
Vio
lent
Conflic
s, W
om
ens A
gency,
Leaders
hip
and R
esp
onses,
ed.S
pringer, 2
013.
12. E
l MU
ND
O, Lo
s cr
ímenes
de E
TA,
public
ado p
or
Pedro
Sim
ón e
l 31 d
e m
arz
o d
e 2
014 e
n:
http://w
ww
.elm
und
o.e
s/esp
ana/
2014/0
3/3
1/5
338b
3b8e2704ed14e8b4577.h
tml
13. U
NIT
ED
NA
TIO
NS
, “W
om
en,
Peace a
nd S
ecurity
”, S
tudy
subm
itted b
y th
e S
ecr
eta
ry-G
enera
l purs
uant
to S
ecu
rity
Counci
l re
solu
tion 1
325 (
2000),
New
York
, 2002,
p.4
.
14. C
UE
RV
O D
E L
A C
ALLE
, M
., “
El I
nfo
rme d
e im
pact
o d
género
en
el M
inis
terio d
e D
efe
nsa
”, e
n la
obra
cole
ctiv
a G
énero
, C
onflic
tos
Arm
ados y
Seguridad.
La a
sesorí
a d
e g
énero
en o
pera
cio
nes,
ed.
Univ
ers
idad d
e G
ranada,
Gra
nada,
2012,
pp.
307-3
11.
15. U
NIT
ED
NA
TIO
NS
, “G
ender
main
str
eam
ing in t
he w
ork
of
UN
OD
C”,
Guid
ance
note
for
UN
OD
C s
taff,
New
York
, Ju
ne 2
013,
pp.6
2-6
7.
16. La in
form
aci
ón d
e e
ste a
part
ado s
e h
a o
bte
nid
o d
e: M
UÑ
OZ
E
SC
AN
DE
LL, I., “O
blig
aci
ón y
resp
onsa
bili
dad e
stata
l de p
rote
ger
los
dere
chos
hum
anos
de lo
s m
iem
bro
s de la
s F
uerz
as
Arm
adas.
El
dere
cho d
e r
epara
ción”,
en la
obra
cole
ctiv
a A
punte
s y
reflexio
nes
sobre
dis
cap
acid
ad m
ilita
r, A
cta
s d
el IV
Sem
inario I
nte
rnacio
nal
sobre
Dis
cap
acid
ad M
ilita
r, e
d.
Univ
ers
idad d
e G
ranada,
Gra
nada,
2014, pp.7
3-9
6.
17. E
n e
ste s
entid
o v
id.
Clá
usu
la M
art
ens,
que a
pare
ce,
de u
n
modo u
otr
o, en d
ivers
os
trata
dos
que r
egula
n lo
s co
nfli
ctos
arm
ados.
28
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n la
s v
ícti
ma
s 18. E
l “dere
cho d
e G
inebra
”, tal y
com
o h
oy
se c
onoce
lo
com
ponen: I C
onve
nio
para
aliv
iar
la s
uert
e q
ue c
orr
en lo
s heridos
y lo
s en
ferm
os
de la
s fu
erz
as
arm
ad
as
en c
am
paña (
1949);
II
Conve
nio
para
aliv
iar
la s
uert
e q
ue
corr
en lo
s heridos,
los
enfe
rmos
y lo
s n
áufr
agos
de la
s fu
erz
as
arm
adas
en e
l mar
(1949);
III
Conve
nio
rela
tivo a
l tra
to d
ebid
o a
los
prisi
onero
s de g
uerr
a (
1949);
IV
Co
nve
nio
rela
tivo a
la p
rote
cció
n d
ebid
a a
las
pers
onas
civi
les
en
tiem
po d
e g
uerr
a (
1949),
art
ículo
3 c
om
ún a
los
cuatr
o C
onve
nio
s y
tres
Pro
toco
los
Adic
ionale
s.
19. C
onve
nci
ón d
e la
ON
U s
obre
los
dere
chos
de la
s pers
onas
con
dis
cap
aci
dad (
2006).
20. E
ste p
roce
so d
e r
efle
xión s
e in
ició
con la
sanci
ón e
n 1
949 d
e la
C
onst
ituci
ón d
e la
Repúblic
a A
lem
ana. A
est
e r
esp
ect
o s
on
inte
resa
nte
s lo
s si
guie
nte
s docu
mento
s:
-Bund
esw
ehr, Innere
Führu
ng.
Selb
stve
rstä
ndnis
und
Führu
ngsk
ultu
r der
Bundesw
ehr, B
undesm
inis
terium
der
Vert
eid
igung P
ress
e u
nd I
nfo
rmatio
nss
tab
, B
erlin
, Ja
nuar
2010:
ww
w.b
undesw
ehr.de
-Fre
iherr
zu
Guttenberg
, K
arl-T
heodor, «
Die
Idee
vom
Sta
ats
bürg
er
in U
nifo
rm»,
Lehre
n a
us
dem
20.J
uli
1944, R
ede d
es
Bunde
smin
iste
rs d
er
Vert
eid
igung,
anlä
ßic
h d
er
Vera
nst
altu
ng
der
Konra
d-A
denauer-
Stif
tung, 20.J
uli
1944: V
erm
äch
tnis
und
Zuku
nftsa
uftra
g, am
6.J
uli
2010 im
Gra
nd H
ote
l Esp
lanade, B
erlin
.
-ZD
v 10/1
, In
nere
Führu
ng, ve
rsio
n e
spañola
, R
egla
mento
Conju
nto
apro
bado p
or
el M
inis
tro F
edera
l de D
efe
nsa
, en B
onn e
l 28 d
e
enero
de 2
008.
21. E
l Códig
o d
e C
onduct
a d
e la
OS
CE
sobre
asp
ect
os
Polít
ico-
Mili
tare
s de S
eguridad s
e a
pro
bó e
n la
91ª
Sesi
ón P
lenaria d
el
Com
ité E
speci
al d
el F
oro
de la
CS
CE
de C
oopera
ción e
n m
ate
ria
de S
eguridad c
ele
bra
da e
n B
udapest
el 3
de d
icie
mbre
de 1
994 y
entr
ó e
n v
igor
el 1
de e
nero
de 1
99
5, D
OC
.FS
C/1
/95. S
egún s
u
párr
..3
9, la
s dis
posi
ciones
que c
ontie
ne s
on p
olít
icam
ente
vi
ncu
lante
s.
22.
Vid
. Leig
h,
Ian
y B
orn
, H
ans
(2008),
Manual sobre
Dere
chos
Hum
anos y
Lib
ert
ades F
undam
enta
les s
obre
el P
ers
onal de las
Fuerz
as A
rmadas,
Vars
ovi
a,
vers
ión e
spañola
, O
SC
E/O
DH
IR.
23. V
id. C
ounci
l of
Euro
pe,
Parlia
menta
ry A
ssem
bly
, R
eco
mm
endatio
n 1
742 (
2006),
Hum
an r
ights
of
mem
bers
of
the
arm
ed forc
es:
http:/
/ass
em
bly
.coe.in
t
Tam
bié
n e
s in
tere
sante
la ju
risp
rudenci
a d
e la
Cort
e E
uro
pea d
e
Dere
chos
Hum
ano
s so
bre
est
a m
ate
rial,
com
o p
or
eje
mplo
: C
ase
of
Engel a
nd o
thers
v. T
he
Neth
erlands,
Str
asb
ourg
, 8 J
une 1
976:
http://h
udoc.
ech
r.co
e.in
t
24.
Vid
. sobre
esta
mate
ria
, E
uro
pean O
rganis
ation o
f M
ilita
ry
Asso
cia
tions (
EU
RO
MIL
), F
inal R
ep
ort
on t
he 6
th I
nte
rnational
Sem
inar:
Health a
nd S
afe
ty f
or
Mili
tary
Pers
onnel in
Euro
pean
Forc
es: T
he Im
port
ance o
f S
ocia
l D
ialo
gue,
8-1
0 N
ovem
ber
2002,
Vaerlose/C
op
enhagen.
25. A
LB
A F
IGU
ER
O,
M.C
., “
La o
ficin
a d
e a
sis
tencia
e info
rmació
n a
la
s v
íctim
as d
el te
rrorism
o d
e la A
udie
ncia
Nacio
nal. L
uces y
som
bra
s d
e la a
sis
tencia
a la v
íctim
a d
el te
rrorism
o e
n e
l seno d
e la
Adm
inis
tració
n d
e J
usticia
”, R
evis
ta L
a L
ey P
enal, n
º 111,
novie
mbre
-dic
iem
bre
2014,
edic
ión e
lectr
ónic
a:
http
://lale
yp
enal.la
ley.
es, p
p.
26-4
9.
26. F.
CA
LD
ER
ÍN,
J.,
c.,
“Aguje
ros
del s
iste
ma"
”,
capít
ulo
de
Carlos
Fern
ández
de C
asa
deva
nte
, o
p.c
it. p
p.
323-3
41.
27. F.
CA
LD
ER
ÍN,
J., A
guje
ros d
el sis
tem
a:
Más d
e 3
00 a
sesin
ato
s
de E
TA
sin
resolv
er,
Pró
logo d
e M
aite
Pagaza
urt
undúa,
ed.
Ikusa
ger, V
itoria-G
ast
eiz
, 2015,
pp.
9-1
1.
28. Ib
id.
29. Ib
id.
30. G
AR
CÍA
MO
RE
NO
, J.
M.,
“A
lgunas
consi
dera
ciones
sobre
la
aplic
aci
ón e
n E
spaña d
el C
onve
nio
Euro
peo d
e E
xtra
dic
ión”,
R
evi
sta d
e J
urisp
rudenci
a,
núm
ero
2,
el 1
5 d
e a
bril d
e 2
013.
2
9
1. L
os
efe
cto
s n
eg
ati
vo
s d
el t
err
ori
sm
o e
n e
l dis
fru
te
de
los
de
rec
ho
s h
um
an
os
y li
be
rta
de
s f
un
da
me
nta
les
31.
EU
RO
PA
PR
ES
S, “B
élg
ica n
eg
ó la
ext
radic
ión d
e u
na e
tarr
a p
or
"duda
s" d
e q
ue E
spaña r
esp
ete
los
DD
HH
”, B
ruse
las,
20 N
ovi
em
bre
de 2
013, dis
ponib
le e
n:
http://w
ww
.euro
papre
ss.e
s/naci
ona
l/notic
ia-b
elg
ica-n
ego-
ext
rad
icio
n-jaure
gui-dudas-
esp
ana-r
esp
ete
-ddhh-e
tarr
as-
dete
nid
os-
201311
201311
50.h
tml
32. X
IV C
um
bre
Judic
ial I
bero
am
erica
na, R
egla
s de A
cceso a
la
Justicia
de las P
ers
onas e
n C
ondic
ión d
e V
uln
era
bili
dad,
apro
badas
en e
l mes
de m
arz
o d
e 2
008.
33. D
E L
A C
UE
STA
AR
ZA
ME
ND
I, J
.L. (D
ir.),
VA
RO
NA
MA
RT
ÍNE
Z,
G. (A
uto
ra),
EC
HE
BU
RÚ
A O
DR
IOZ
OLA
, E
., M
AY
OR
DO
MO
R
OD
RIG
O, V
. (I
nve
stig
adore
s), G
uía
genera
l de b
uenas
prá
ctic
as
en e
l tra
to c
on v
íctim
as
del t
err
orism
o q
ue e
vite
la v
ictim
izaci
ón
secu
ndaria, In
stitu
to V
asc
o d
e C
rim
inolo
gía
, G
obie
rno V
asc
o, 2015.
30
2.
Lo
s e
fec
tos
del
te
rro
ris
mo
en
la s
oc
ied
ad
De
spu
és
de
los
ata
qu
es
terr
orist
as
en
Min
ne
sota
, N
ue
va
Yo
rk
y N
ue
va
Jers
ey
de
se
ptie
mb
re
de
2
01
6,
el
pre
sid
en
te
de
lo
s E
sta
do
s U
nid
os,
B
ara
k O
ba
ma
, se
d
irig
ió a
lo
s ci
ud
ad
an
os
de
su
Na
ció
n e
mp
lazá
nd
ole
s “a
n
o
sucu
mb
ir
al
mie
do
a
nte
la
a
me
na
za
terr
orist
a”.
D
ecl
ara
cio
ne
s p
are
cid
as
o e
n e
l mis
mo
se
ntid
o h
an
sid
o
pro
nu
ncia
da
s p
or
los
dif
ere
nte
s lí
de
res
de
la
s d
em
ocr
aci
as
occ
ide
nta
les,
o
bje
tivo
s d
e
la
vio
len
cia
te
rro
rist
a is
lám
ica
.
¿R
ea
lme
nte
sa
be
mo
s lo
q
ue
q
uie
ren
d
eci
r e
sto
s d
irig
en
tes
po
lític
os
al r
efe
rirs
e e
n e
sto
s té
rmin
os
sob
re e
l e
fect
o
de
la
vi
ole
nci
a
terr
orist
a
en
la
s so
cie
da
de
s o
ccid
en
tale
s?
“Su
cum
bir
a
l m
ied
o”,
a
sí
en
un
cia
do
, p
od
ría
e
nte
nd
ers
e
com
o
un
si
nta
gm
a
fin
alis
ta
y d
esc
rip
tivo
de
lo
s e
fect
os
de
la
vio
len
cia
te
rro
rist
a e
n l
a
ciu
da
da
nía
en
ge
ne
ral.
No
s p
rod
uce
o p
rod
uci
ría
mie
do
, y
sucu
mb
ir
al
mie
do
d
e
la
vio
len
cia
te
rro
rist
a
¿q
ué
p
rod
uce
? ¿
So
mo
s co
nsc
ien
tes
de
lo
qu
e n
os
est
am
os
jug
an
do
al s
ucu
mb
ir a
ese
mie
do
?
! Po
r d
esg
raci
a,
en
e
l P
aís
V
asc
o
y e
n
Na
varr
a,
en
E
spa
ña
, h
em
os
sid
o
test
igo
s y
víct
ima
s d
ire
cta
s d
el
últi
mo
re
du
cto
d
e
vio
len
cia
te
rro
rist
a
qu
e
pe
rma
ne
cía
a
ctiv
o e
n l
a E
uro
pa
de
la
s d
em
ocr
aci
as
libe
rale
s, c
on
g
én
esi
s,
de
sarr
ollo
e
im
pla
nta
ció
n
ma
rca
da
me
nte
e
uro
pe
a y
occ
ide
nta
l. M
arc
ad
am
en
te o
rig
ina
ria
s d
e l
a
pro
pia
cu
ltura
po
lític
a e
uro
pe
a.
La
org
an
iza
ció
n t
err
orist
a
ETA
go
lpe
ó d
esd
e 1
96
8 h
ast
a 2
011
co
n s
u v
iole
nci
a
terr
orist
a la
so
cie
da
d e
spa
ño
la e
n g
en
era
l, co
n e
spe
cia
l!
én
fasi
s e
n l
a s
oci
ed
ad
va
sca
en
pa
rtic
ula
r. H
an
sid
o 4
3
añ
os
de
vio
len
cia
in
inte
rru
mp
ida
, sa
lvo
un
pa
r d
e a
ño
s d
e e
stra
tég
ico
y t
ram
po
so p
erio
do
de
tre
gu
a.
So
mo
s, p
or
ello
, lo
s m
iem
bro
s d
e
est
a
soci
ed
ad
e
spa
ño
la
y p
rin
cip
alm
en
te v
asc
a a
ge
nte
s cu
alif
ica
do
s p
ara
exp
on
er
los
pe
rnic
ioso
s re
sulta
do
s y
efe
cto
s q
ue
la
util
iza
ció
n
sist
em
átic
a y
pro
lon
ga
da
en
el
tiem
po
de
la
vio
len
cia
te
rro
rist
a p
ue
de
te
ne
r e
n u
na
so
cie
da
d.
La
mo
ral.
Fu
nci
on
es y
ca
rac
terí
sti
ca
s L
a im
pla
nta
ció
n d
e lo
s si
ste
ma
s d
em
ocr
átic
os
en
Eu
rop
a
–q
ue
se
in
icia
a c
om
ien
zos
de
l si
glo
XIX
tra
s la
s o
las
revo
luci
on
aria
s d
e E
sta
do
s U
nid
os
y F
ran
cia–
su
pu
so,
en
el f
on
do
, u
n c
am
bio
en
el s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les
de
la
so
cie
da
d.
Má
s a
llá d
e l
a d
efin
ició
n c
an
ón
ica
de
m
ora
l a
po
rta
da p
or
nu
est
ro d
icci
on
ario
, p
lan
tea
mo
s e
n
est
e in
form
e u
na
se
rie
de
ob
serv
aci
on
es
qu
e a
ve
ces
se
sue
len
pa
sar
po
r a
lto.
La
m
ora
lida
d
o
un
si
ste
ma
d
e
valo
res
mo
rale
s e
s in
he
ren
te a
cu
alq
uie
r so
cie
da
d,
po
r m
uy
pe
qu
eñ
a q
ue
se
a.
No
ha
exi
stid
o n
ing
un
a c
om
un
ida
d h
um
an
a q
ue
no
h
aya
po
seíd
o t
al
sist
em
a d
e v
alo
res
mo
rale
s o
se
ha
ya
con
du
cid
o
sin
e
sta
r so
me
tido
a
u
no
d
e
ello
s.
Su
co
mp
lejid
ad
pu
ed
e s
er
má
s o
me
no
s e
xte
nsa
e i
nte
nsa
, p
ero
no
ine
xist
en
te.
31
2.
Lo
s e
fec
tos
del
te
rro
ris
mo
en
la s
oc
ied
ad
De
sde
la
co
nfo
rma
ció
n d
e l
as
de
mo
cra
cia
s lib
era
les
en
E
uro
pa
y s
u d
esa
rro
llo a
lo la
rgo
de
los
sig
los
XIX
y X
X,
ha
id
o a
com
pa
ña
da
de
un
a p
au
latin
a t
ran
sfo
rma
ció
n d
e
nu
est
ro
sist
em
a
de
va
lore
s m
ora
les.
L
a
inst
au
raci
ón
le
giti
ma
do
ra
de
la
lib
ert
ad
, la
ig
ua
lda
d,
la
pro
pie
da
d
priva
da
, la
fra
tern
ida
d (
ah
ora
co
nve
rtid
a e
n s
olid
arid
ad
),
el
est
ad
o
de
d
ere
cho
, e
tc.,
com
o
pila
res
de
e
sas
de
mo
cra
cia
s e
uro
pe
as
ha
ve
nid
o
pre
ced
ida
d
e
las
corr
esp
on
die
nte
s co
nfo
rma
cio
ne
s d
e
un
as
no
rma
s,
pre
cep
tos
o c
ost
um
bre
s m
ora
les
en
la
psi
qu
e s
oci
al,
en
to
do
s y
cad
a u
no
de
no
sotr
os.
Alg
un
as
de
e
sta
s n
orm
as
o
pre
cep
tos
ha
n
sid
o
ne
cesa
ria
s q
ue
se
e
xplic
iten
e
n
los
div
ers
os
cód
igo
s ci
vile
s, p
en
ale
s o
co
me
rcia
les,
p
ero
la in
me
nsa
y m
ayo
r p
art
e d
e c
orp
us
mo
ral
de
un
a s
oci
ed
ad
es
táci
to y
se
tr
an
smite
po
r a
sim
ilaci
ón
de
la
s co
nd
uct
as
ob
serv
ab
les.
A
qu
ella
s m
ayo
rita
ria
me
nte
ace
pta
da
s p
or
los
mie
mb
ros
de
e
sa
soci
ed
ad
so
n
con
serv
ad
as
y se
a
seg
ura
su
va
lide
z co
n l
a c
on
tinu
a r
ep
etic
ión
d
e l
as
mis
ma
s. S
e
con
vie
rte
n
en
“s
eñ
ale
s m
ora
les”
. É
sta
s se
ña
les
son
se
ña
les
fue
rte
s, c
lara
s, p
reci
sas
y co
nci
sas
pu
es
se t
rata
d
e e
vid
en
cia
r lo
qu
e s
e p
erm
ite o
est
á b
ien
y lo
qu
e n
o.
Otr
as
de
la
s ca
ract
erí
stic
as
de
la
mo
ral
es
qu
e l
o q
ue
h
em
os
de
no
min
ad
o “
señ
ale
s m
ora
les”
pu
ed
en
pa
rece
r a
p
rim
era
vis
ta y
bajo
un
a i
nte
rpre
taci
ón
est
átic
a d
e m
ora
l co
mo
lim
itaci
on
es
o r
eco
rte
s a
la li
be
rta
d.
Pe
ro la
mo
ral
no
n
ace
d
e
la
ne
cesi
da
d
de
lib
ert
ad
, si
no
d
e
la
ne
cesi
da
d d
e c
on
vivi
r e
n p
az
y o
rde
na
da
me
nte
.
!
La
s se
ña
les
mo
rale
s n
o
ne
cesi
tan
p
roh
ibir
de
fo
rma
e
xpre
sa,
sin
o
qu
e
sim
ple
me
nte
re
gu
lan
co
nd
uct
as
soci
ale
s e
n b
usc
a d
e u
n o
rde
n.
Pu
ed
e e
xist
ir e
l o
rde
n
sin
lib
ert
ad
(d
icta
du
ras)
, p
ero
e
so
no
im
plic
a
qu
e
el
ord
en
im
pid
a l
a l
ibe
rta
d,
es
má
s, e
l ca
mp
o d
on
de
se
e
xpre
sa la
lib
ert
ad
es
el o
rde
n m
ora
l. E
se s
iste
ma
mo
ral
sirv
e p
ara
da
r ce
rtid
um
bre
, se
gu
rid
ad
y p
revi
sib
ilid
ad
a
las
rela
cio
ne
s so
cia
les.
C
uá
nta
m
ás
cert
idu
mb
re,
seg
urid
ad
y
pre
visi
bili
da
d
ha
ya
de
g
en
era
r u
n
mejo
r si
ste
ma
, se
rá
má
s d
ifíci
l re
em
pla
zarlo
o
va
ria
rlo
. U
n
sist
em
a a
sí n
o im
plic
a d
ire
cta
me
nte
qu
e e
l m
ism
o t
en
ga
q
ue
se
r co
mp
lejo
. L
a a
ntr
op
olo
gía
ha
de
mo
stra
do
ju
sto
lo
co
ntr
ario
: cu
án
to m
ás
sen
cillo
es
un
sis
tem
a m
ora
l, m
ejo
res
resu
ltad
os
ap
ort
ará
.
Po
r e
so r
esu
lta im
po
sib
le q
ue
en
un
a m
ism
a c
om
un
ida
d
o
soci
ed
ad
p
ue
da
n
coe
xist
ir
un
si
ste
ma
d
e
valo
res
mo
rale
s co
mp
leta
me
nte
d
ifere
nte
s o
a
nta
gó
nic
os
sin
q
ue
fin
alm
en
te
ap
are
zca
e
l co
nfli
cto
so
cia
l. P
ue
de
n
lleg
ar
a e
xist
ir s
iste
ma
s m
ora
les
lige
ram
en
te d
ifere
nte
s só
lo
bajo
la
si
tua
ció
n
de
se
gre
ga
ció
n
soci
al
de
su
s m
iem
bro
s. L
a h
isto
ria
, la
an
tro
po
log
ía y
la s
oci
olo
gía
así
lo
d
em
ue
stra
n,
pe
ro
tam
bié
n
no
s e
nse
ña
n
qu
e,
fina
lme
nte
, e
sas
com
un
ida
de
s co
n
sist
em
as
mo
rale
s d
ifere
nte
s o
se
se
pa
ran
o s
e c
on
vie
rte
n a
la
ma
yorita
ria
o
de
sap
are
cen
.
32
2.
Lo
s e
fec
tos
del
te
rro
ris
mo
en
la s
oc
ied
ad
La
mo
ral
sirv
e a
de
má
s p
ara
afia
nza
r la
id
en
tida
d d
el
gru
po
, d
e l
a c
om
un
ida
d,
de
la
so
cie
da
d o
so
cie
da
de
s q
ue
la
co
mp
art
en
. S
e p
ue
de
ase
gu
rar
qu
e e
l m
un
do
de
la
s d
em
ocr
aci
as
occ
ide
nta
les
com
pa
rte
u
n
mis
mo
o
p
are
cid
o
sist
em
a
de
va
lore
s m
ora
les.
L
as
dife
ren
cia
s e
xist
en
tes
o so
n m
ínim
as
o so
n d
e g
rad
o,
pe
ro ca
si
nu
nca
de
cla
se.
Prá
ctic
am
en
te,
cua
lqu
ier
cosa
qu
e a
un
fr
an
cés
le p
ue
da
pa
rece
r in
mo
ral,
es
casi
se
gu
ro q
ue
se
lo
pu
ed
a p
are
cer
a u
n it
alia
no
, a
lem
án
, in
glé
s o
esp
añ
ol.
Est
os
do
s ra
sgo
s ca
ract
erí
stic
os
de
la
m
ora
l, la
s “s
eñ
ale
s m
ora
les”
fu
ert
es
y su
“s
eñ
al
de
id
en
tida
d”
fue
rte
, cr
ea
la
dife
ren
cia
de
gru
po
o c
om
un
ida
d y
ale
rta
so
bre
la
in
com
pa
tibili
da
d d
e c
on
vivi
r co
n l
os
de
“la
otr
a
mo
ral”.
Un
có
dig
o d
e c
on
du
cta
co
mú
n (
“se
ña
les
mo
rale
s fu
ert
es”
) e
s p
rob
ab
lem
en
te l
a m
ejo
r se
ña
de
id
en
tida
d
de
cu
alq
uie
r so
cie
da
d.
La
m
ulti
cultu
ralid
ad
p
od
ría
en
ten
de
rse
y d
ars
e,
de
he
cho
se
da
, la
mu
ltim
ora
lida
d
es
imp
osi
ble
, e
s u
na
ap
orí
a e
n s
i mis
ma
.
La
mo
ral
tien
e a
de
má
s u
na
cu
alid
ad
esp
ecí
fica
qu
e n
os
pu
ed
e p
are
cer
ala
rma
nte
, p
ero
qu
e f
orm
a p
art
e d
e s
u
pro
pia
na
tura
leza
: p
ara
qu
e f
un
cio
ne
ha
de
im
po
ne
rse
o
si s
e q
uie
re,
tien
de
a i
mp
on
ers
e d
e m
an
era
co
act
iva
o
coa
ccio
na
do
ra,
bie
n
me
dia
nte
sa
nci
ón
p
or
ley,
b
ien
m
ed
ian
te
rech
azo
so
cia
l. A
qu
ella
s co
nd
uct
as
qu
e
se
ap
art
an
d
e
las
no
rma
s m
ora
les
son
re
crim
ina
da
s so
cia
lme
nte
, te
rmin
an
do
p
or
de
sap
are
cer
o
en
la
m
arg
ina
lida
d.
Es
la
fun
ció
n
de
cu
alq
uie
r có
dig
o
y la
m
ora
l es
un
o m
ás.
!
Si n
o c
on
sig
ue
imp
on
ers
e p
or
alg
un
o d
e e
sto
s m
ed
ios,
e
nto
nce
s la
mo
ral s
e v
ue
lve
ge
ne
rad
ora
de
vio
len
cia
p
ara
se
r im
pu
est
a. P
or
ello
ha
de
se
r a
sum
ida
, a
cep
tad
a
y cu
mp
lida
sin
exc
ep
ció
n: n
o e
xist
e la
po
sib
ilid
ad
de
lib
re
ele
cció
n d
e lo
s p
rece
pto
s m
ora
les
a lo
s q
ue
un
o s
e
aco
ge
. S
on
los
qu
e s
on
. P
od
ría
n v
aria
r co
n e
l tie
mp
o y
d
e h
ech
o lo
ha
cen
, p
ero
en
ton
ces
será
otr
o s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les,
no
el e
xist
en
te.
He
ah
í u
na
de
la
s cl
ave
s d
e l
a m
ora
l. U
n s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les
se h
a d
e im
po
ne
r a
to
do
s lo
s m
iem
bro
s d
e
un
a
soci
ed
ad
, p
orq
ue
só
lo
así
tie
ne
se
ntid
o
y fu
nci
on
a.
El
pe
nsa
mie
nto
es
libre
y p
ue
de
lle
ga
r a
se
r h
ast
a i
nm
ora
l, p
ero
la
s a
ccio
ne
s si
em
pre
se
va
n a
ve
r m
ed
iatiz
ad
as
po
r la
mo
ral.
La
mo
ral
son
la
s n
orm
as
o
pre
cep
tos
qu
e l
os
de
má
s e
spe
ran
qu
e y
o c
um
pla
y q
ue
yo
e
spe
ro
qu
e
los
de
má
s lo
h
ag
an
ta
mb
ién
. E
n
de
finiti
va,
la m
ora
l e
s lo
qu
e l
a s
oci
ed
ad
y c
ad
a u
no
de
n
oso
tro
s h
ace
p
ara
n
o
ser
tach
ad
a
o
tach
ad
os
de
in
mo
rale
s,
y e
s irre
leva
nte
lo
q
ue
ca
da
u
no
d
e
los
mie
mb
ros
de
esa
so
cie
da
d p
ien
sa o
cre
a s
ob
re e
so.
33
2.
Lo
s e
fec
tos
del
te
rro
ris
mo
en
la s
oc
ied
ad
Mo
ral y
vio
len
cia
H
oy
las
de
mo
cra
cia
s o
ccid
en
tale
s, d
esd
e E
uro
pa
ha
sta
E
sta
do
s U
nid
os,
est
án
sie
nd
o s
om
etid
as
a l
a v
iole
nci
a
terr
orist
a is
lám
ica
. P
or
su o
rig
en
y p
roce
de
nci
a r
elig
iosa
, d
ich
a
vio
len
cia
te
rro
rist
a
est
á
carg
ad
a
de
u
n
po
ten
te
sist
em
a m
ora
l. L
as
bo
mb
as
qu
e e
xplo
tan
, la
s b
ala
s q
ue
se
dis
pa
ran
, só
lo c
on
tien
en
me
tra
lla.
La
ve
rda
de
ra c
arg
a
din
am
itad
ora
y
pe
ligro
sa e
stá
en
su
in
terio
r: v
ien
en
ca
rga
da
s co
n u
n s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les
dife
ren
te,
an
tag
ón
ico
, in
com
pa
tible
al
qu
e s
ust
en
ta e
sas
mis
ma
s d
em
ocr
aci
as.
Pa
ra q
ue
un
sis
tem
a s
oci
al,
ya s
ea
po
lític
o,
eco
nó
mic
o o
so
cia
l, p
ue
da
leg
itim
ars
e y
eje
cuta
rse
de
be
se
r a
cep
tad
o
po
r la
ma
yorí
a d
e l
a p
ob
laci
ón
. P
ara
qu
e u
na
po
bla
ció
n
ace
pte
y a
sum
a e
se n
ue
vo s
iste
ma
de
be
ha
cerlo
su
yo,
com
o p
rop
io.
Si
el
sist
em
a d
ad
o e
s m
uy
dife
ren
te a
l e
xist
en
te,
será
sie
mp
re p
orq
ue
el
sist
em
a m
ora
l q
ue
le
a
com
pa
ña
es
tam
bié
n m
uy
dife
ren
te a
l q
ue
se
pre
ten
de
su
stitu
ir, e
n t
od
o o
en
pa
rte
, ch
oca
nd
o c
on
la
fu
nci
ón
(c
ert
idu
mb
re,
seg
urid
ad
, p
revi
sib
ilid
ad
) q
ue
de
l si
ste
ma
e
spe
ra e
l re
sto
de
la s
oci
ed
ad
.
En
la
s so
cie
da
de
s a
bie
rta
s y
com
ple
jas
com
o
las
nu
est
ras
se
tole
ran
fo
rma
s d
e
sist
em
as
mo
rale
s p
arc
ialm
en
te d
ifere
nte
s, s
iem
pre
qu
e s
ea
n m
ino
rita
ria
s y/
o e
sté
n c
on
ten
ida
s o
se
gre
ga
da
s. C
om
o e
jem
plo
, la
s re
ligio
ne
s ju
día
s y
cris
tian
as
y o
tra
s d
e c
ará
cte
r m
uy
min
orita
rio
. !
El i
sla
mis
mo
, co
mo
re
ligió
n,
tam
bié
n h
a e
sta
do
pre
sen
te
en
e
sta
s so
cie
da
de
s a
bie
rta
s y
com
ple
jas
de
la
s d
em
ocr
aci
as
occ
ide
nta
les,
ta
mb
ién
d
e
form
a
mu
y co
nte
nid
a y
lim
itad
a,
pe
ro lo
qu
e s
e p
rete
nd
e a
ho
ra e
s la
e
xpa
nsi
ón
de
un
a i
nte
rpre
taci
ón
hip
ero
rto
do
xa y
pu
rist
a
de
la
mis
ma
, fu
nd
am
en
talis
ta,
con
dic
ión
qu
e e
xig
e u
n
cam
bio
, ta
mb
ién
fu
nd
am
en
talis
ta,
de
l sis
tem
a d
e v
alo
res
mo
rale
s d
e l
a s
oci
ed
ad
en
la
qu
e s
e p
rete
nd
e e
xpa
nd
ir.
Se
ría
un
a im
po
sib
ilid
ad
ab
solu
ta p
rete
nd
er
lo p
rim
ero
sin
h
ab
er
con
seg
uid
o l
o s
eg
un
do
, p
ue
s a
na
die
esc
ap
a q
ue
d
ich
a
inte
rpre
taci
ón
fu
nd
am
en
talis
ta
de
l is
lam
e
s u
na
co
mp
leta
co
smo
visi
ón
to
talit
aria
de
la
so
cie
da
d.
Y d
ad
o
qu
e la
po
bla
ció
n d
e e
sa s
oci
ed
ad
no
ace
pta
rá u
n c
am
bio
d
e
valo
res
mora
les
de
m
an
era
p
ací
fica
, n
i se
p
ue
de
im
po
ne
r m
ed
ian
te e
l p
od
er
coe
rciti
vo y
co
act
ivo
de
la
s le
yes,
a
l n
o
est
ar
sus
inst
ituci
on
es
leg
itim
ad
ora
s co
ntr
ola
da
s p
or
los
resp
on
sab
les
de
dic
ha
pre
ten
sió
n,
se
ha
ce n
ece
saria
la im
po
sici
ón
de
la
mis
ma
po
r m
ed
io d
e
la v
iole
nci
a.
34
La
mo
ral c
om
o v
íctim
a d
el t
err
orism
o
La
mo
ral
co
mo
víc
tim
a p
rim
ari
a d
e l
a
vio
len
cia
te
rro
ris
ta
Cu
an
do
Cla
use
witz
de
fine
en
su
tra
tad
o D
e la
Gu
err
a lo
s e
lem
en
tos
qu
e i
nte
gra
n l
a m
ism
a,
ha
ce m
en
ció
n a
tre
s e
lem
en
tos:
la
pa
sió
n,
la e
stra
teg
ia y
la
po
lític
a.
Cu
an
do
se
re
curr
e a
Cla
use
witz
pa
ra c
itarle
, co
n f
recu
en
cia
só
lo
se h
ace
me
nci
ón
a s
u c
éle
bre
ase
rto
“la
gu
err
a e
s la
co
ntin
ua
ció
n d
e l
a p
olít
ica
po
r o
tro
s m
ed
ios”
, te
nd
ien
do
a
olv
ida
r lo
s o
tro
s d
os
ele
me
nto
s cl
ave
s d
e l
a m
ism
a,
la
pa
sió
n
(od
io,
en
em
ista
d)
y la
e
stra
teg
ia
(tá
ctic
as
y p
rob
ab
ilid
ad
es)
. L
as
tre
s so
n n
ece
saria
s p
ara
co
nse
gu
ir
lo q
ue
Cla
use
witz
co
nsi
de
ra q
ue
es
el f
in d
e u
na
gu
err
a:
“Un
act
o d
e f
ue
rza
qu
e s
e l
leva
a c
ab
o p
ara
ob
liga
r a
l a
dve
rsa
rio
a a
cata
r n
ue
stra
vo
lun
tad
”.
Ah
ora
, e
l e
ne
mig
o d
e l
as
de
mo
cra
cia
s o
ccid
en
tale
s e
s u
n
en
em
igo
q
ue
co
nju
ga
a
la
p
erf
ecc
ión
e
sto
s tr
es
ele
me
nto
s p
ara
imp
on
ern
os
su v
olu
nta
d.
Po
see
el o
dio
y
en
em
ista
d
sufic
ien
te
(so
mo
s lo
s in
fiele
s),
util
iza
la
e
stra
teg
ia a
de
cua
da
(la
vio
len
cia
te
rro
rist
a)
y la
co
nju
ga
co
n u
na
po
lític
a d
e r
ed
en
ció
n.
La
est
rate
gia
te
rro
rist
a
ad
op
tad
a
con
tra
E
uro
pa
h
ace
in
via
ble
la
in
terv
en
ció
n
mili
tar
con
tra
ella
util
iza
nd
o l
os
me
dio
s co
nve
nci
on
ale
s co
n l
os
qu
e c
ue
nta
un
Est
ad
o.
La
gu
err
a a
sí e
nte
nd
ida
e
s d
e p
erf
il b
ajo
, e
n i
nte
nsi
da
d y
me
dio
s, a
ba
rata
nd
o
cost
es
y h
aci
en
do
in
útil
es
los
arm
am
en
tos
pe
sad
os
con
lo
s q
ue
se
nu
tre
n lo
s ejé
rcito
s d
e lo
s g
ran
de
s E
sta
do
s.
Lo
s e
fect
os
de
e
ste
m
od
o
de
g
ue
rra
so
n
fáci
lme
nte
a
pre
cia
ble
s: s
esg
o d
e v
ida
s h
um
an
as,
da
ño
s m
ate
ria
les,
a
gita
ció
n
y d
ese
sta
bili
zaci
ón
so
cia
l, p
ero
n
o
son
su
s o
bje
tivo
s fin
ale
s. D
etr
ás
de
ca
da
ate
nta
do
te
rro
rist
a s
e
en
cue
ntr
a
la
pe
rtu
rba
do
ra
pre
ten
sió
n
de
d
ob
leg
ar
nu
est
ro s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les.
Cu
an
do
se
ate
nta
e
na
rbo
lan
do
la
ba
nd
era
de
un
a r
elig
ión
, in
elu
dib
lem
en
te
va u
nid
a a
su
s va
lore
s m
ora
les.
Ate
nta
n p
orq
ue
de
sde
su
mo
ralid
ad
so
mo
s in
mo
rale
s y
la i
nm
ora
lida
d h
ay
qu
e
err
ad
ica
rla
. E
l m
ied
o q
ue
me
nci
on
ab
a B
ara
ck O
ba
ma
h
ace
el
rest
o:
el
sucu
mb
ir a
l m
ied
o d
e l
a m
ue
rte
, d
e s
er
el
sig
uie
nte
, n
os
ha
ce r
en
un
cia
r, a
l m
en
os,
a p
art
e d
e
nu
est
ros
valo
res
mo
rale
s, e
sos
qu
e n
os
ind
ica
n c
óm
o
con
du
cirn
os,
qu
e s
on
la
ba
se d
e n
ue
stra
co
nvi
ven
cia
p
ací
fica
y o
rde
na
da
en
lib
ert
ad
e ig
ua
lda
d.
La
de
serc
ión
pa
ula
tina
de
nu
est
ros
valo
res
con
lleva
la
p
erc
ep
ció
n d
ifere
nte
de
la r
ea
lida
d,
de
ta
l ma
ne
ra q
ue
lo
qu
e v
eía
mo
s in
mo
ral
se d
isfr
aza
de
pre
juic
io (
relig
ioso
, so
cia
l, é
tnic
o),
se
no
s h
ace
ve
r a
lgo
qu
e s
e c
on
oce
ma
l p
or
nu
est
ra ig
no
ran
cia
mo
ral y
qu
e d
eb
em
os
de
de
pu
rar
de
n
ue
stro
si
ste
ma
d
e
valo
res
mo
rale
s.
La
m
ala
co
nci
en
cia
a
com
od
atic
ia
y ca
pita
lista
d
e
alg
un
os
en
o
ccid
en
te
y la
p
rete
nsi
ón
d
e
ha
cers
e
pe
rdo
na
r p
or
pre
sun
tos
exc
eso
s p
asa
do
s h
ace
el r
est
o.
35
2.
Lo
s e
fec
tos
del
te
rro
ris
mo
en
la s
oc
ied
ad
Ca
da
vic
toria
mo
ral
de
l “o
tro
” d
esp
laza
un
va
lor
mo
ral
fue
ra d
el s
iste
ma
. L
o h
ace
mo
s p
rop
io,
lo in
terio
riza
mo
s y
com
en
zam
os
a v
er
com
o “
no
rma
l” (
com
o m
ora
l) l
o q
ue
a
nte
s co
nsi
de
ráb
am
os
“an
orm
al” (
inm
ora
l),
y c
om
o l
a
mo
ral
es,
co
mo
ya
se
h
a
ap
un
tad
o,
lo
qu
e
ha
ce
la
soci
ed
ad
, n
os
pre
pa
ram
os
sile
nci
osa
me
nte
pa
ra a
sim
ilar
cua
lqu
ier
otr
a
mu
taci
ón
m
ora
l. U
na
ve
z in
icia
do
e
l p
roce
so,
ést
e e
s a
ltam
en
te i
rre
vers
ible
y c
ua
nd
o u
na
so
cie
da
d h
a c
am
bia
do
o m
uta
do
a u
n s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les
dife
ren
tes,
lo
ló
gic
o e
s q
ue
le
co
rre
spo
nd
a u
n
cam
bio
de
sis
tem
a p
olít
ico
dife
ren
te,
aco
rde
a e
sa n
ue
va
mo
ral.
No
e
sta
mo
s lib
ran
do
u
na
b
ata
lla
relig
iosa
, e
sta
mo
s lib
ran
do
un
a b
ata
lla m
ora
l. M
ora
lida
d y
re
ligió
n,
au
nq
ue
va
n s
iem
pre
un
ida
s, n
o s
on
lo
mis
mo
. L
as
relig
ion
es
pu
ed
en
est
ar
blin
da
da
s co
mo
de
rech
o f
un
da
me
nta
l en
el
ord
en
am
ien
to j
urí
dic
o d
e n
ue
stra
s d
em
ocr
aci
as
po
rqu
e
nu
est
ro s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les
tien
e u
na
id
ea
mu
y co
ncr
eta
de
re
ligió
n q
ue
no
tie
ne
qu
e c
oin
cid
ir c
on
la
id
ea
qu
e t
en
ga
otr
a c
ultu
ra p
olít
ica
de
lo q
ue
es
relig
ión
. Y
si s
e in
ten
ta in
tro
du
cir
com
o d
ere
cho
fu
nd
am
en
tal a
lgo
q
ue
no
es
relig
ión
, si
no
, m
ora
lida
d,
en
ton
ces
nu
est
ras
de
mo
cra
cia
s tie
ne
n
un
g
ran
p
rob
lem
a
ep
iste
mo
lóg
ico
q
ue
ha
brá
qu
e r
eso
lve
r: d
efin
ir c
lara
me
nte
qu
é e
s y
qu
é
no
es
relig
ión
.
La
mo
ral
co
mo
víc
tim
a e
n e
l c
on
tex
to
va
sc
o
Nu
est
ro C
ole
ctiv
o d
e V
íctim
as
de
l Te
rro
rism
o (
CO
VIT
E),
o
rig
ina
rio
de
l Pa
ís V
asc
o,
ha
sid
o t
est
igo
du
ran
te t
od
a la
h
isto
ria
de
l te
rro
r d
e l
a b
an
da
te
rro
rist
a E
TA d
el
pro
ceso
d
eg
en
era
tivo
de
lo
s va
lore
s m
ora
les
de
un
a s
oci
ed
ad
co
mo
la
va
sca
. L
a e
stra
teg
ia t
err
orist
a u
tiliz
ad
a p
or
la
ba
nd
a
terr
orist
a
ETA
se
h
izo
e
xte
nsi
ble
a
to
do
s lo
s se
cto
res
de
la
so
cie
da
d q
ue
no
co
mp
art
ían
su
s te
sis
na
cio
na
lista
s d
e in
de
pe
nd
en
cia
te
rrito
ria
l y p
olít
ica
. C
ad
a
ate
nta
do
te
rro
ris
ta
qu
e
se
sg
ab
a
un
a
vid
a
iba
aco
mp
añ
ad
a d
el
corr
esp
on
die
nte
act
o d
e j
ust
ifica
ció
n,
no
só
lo p
olít
ica
, si
no
ta
mb
ién
so
cia
l, m
ed
ian
te e
l q
ue
se
a
cu
sa
ba
a
la
v
ícti
ma
d
e
rep
res
or
po
lic
ial,
d
e
cola
bo
raci
on
ista
, d
ela
tor,
tra
ido
r o
d
ifam
ad
or
pú
blic
o.
Est
a s
en
ten
cia
so
cia
l q
ue
aco
mp
añ
ab
a c
ad
a a
sesi
na
to
era
u
n
me
nsa
je
dire
cto
a
l re
sto
d
e
la
soci
ed
ad
: si
a
com
pa
ña
s,
mu
est
ras
de
sola
ció
n,
con
sue
lo
o
ap
oyo
m
ora
l a
la
s ví
ctim
as,
ta
mb
ién
se
rás
en
em
igo
y p
od
rás
form
ar
pa
rte
de
los
obje
tivo
s d
e la
vio
len
cia
te
rro
rist
a.
El
resu
ltad
o
fue
q
ue
la
co
ba
rdía
y
el
mie
do
se
in
sta
ura
ron
e
n
la
soci
ed
ad
. L
as
víct
ima
s q
ue
da
ron
a
ba
nd
on
ad
as
y u
n
sect
or
de
la
so
cie
da
d
mo
stra
ba
co
mp
ren
sió
n,
cua
nd
o n
o c
om
plic
ida
d,
po
r lo
s te
rro
rist
as,
a
lo
s q
ue
ve
ían
co
mo
lu
cha
do
r le
gítim
o e
n u
na
gu
err
a
leg
ítim
a e
n la
qu
e la
s ví
ctim
as
era
n b
aja
s in
evi
tab
les.
La
re
nu
nci
a a
un
os
valo
res
y la
mu
taci
ón
po
r o
tro
s te
rmin
an
e
rosi
on
an
do
la r
ea
lida
d d
e la
so
cie
da
d.
36
2.
Lo
s e
fec
tos
del
te
rro
ris
mo
en
la s
oc
ied
ad
La
re
nu
nci
a a
un
os
valo
res
y la
mu
taci
ón
po
r o
tro
s h
an
te
rmin
ad
o e
rosi
on
an
do
la r
ea
lida
d d
e la
so
cie
da
d.
Ho
y la
so
cie
da
d a
sum
e c
om
o n
orm
al
las
ma
nife
sta
cio
ne
s d
e
exa
lta
ció
n
de
lo
s te
rro
rist
as
en
a
cto
s fe
stiv
os
u
ho
me
naje
s, e
nm
asc
ara
do
s co
mo
un
a n
ue
va p
erv
ers
ión
d
el
eje
rcic
io
de
la
lib
ert
ad
d
e
exp
resi
ón
. To
do
e
llo,
ad
em
ás,
co
n l
a c
om
plic
ida
d g
ub
ern
am
en
tal
de
sde
la
s in
stitu
cio
ne
s va
sca
s, g
ob
ern
ad
as
prá
ctic
am
en
te d
ura
nte
to
da
la
d
em
ocr
aci
a
exi
ste
nte
d
esd
e
19
78
p
or
el
na
cio
na
lism
o v
asc
o.
El r
esu
ltad
o e
s la
co
nfo
rma
ció
n d
e u
na
so
cie
da
d q
ue
ha
re
nu
nci
ad
o a
su
dig
nid
ad
, a
su
s va
lore
s m
ora
les
qu
e
con
figu
raro
n u
na
de
mo
cra
cia
lib
era
l. U
na
so
cie
da
d q
ue
p
ue
de
asu
mir a
l te
rro
rist
a c
om
o v
íctim
a d
e u
na
ab
stra
cta
vi
ole
nci
a
y p
or
lo
tan
to,
irre
spo
nsa
ble
m
ora
l d
e
sus
pro
pio
s a
cto
s e
n c
on
son
an
cia
co
n e
se n
ue
vo s
iste
ma
m
ora
l ya
tr
an
smu
tad
o.
Un
a
soci
ed
ad
cu
ya
mo
ralid
ad
a
cep
ta l
a i
nm
ora
lida
d d
e l
os
me
dio
s u
sad
os,
no
así
el
pro
yect
o p
olít
ico
qu
e t
rata
ba
de
im
po
ne
r, l
eg
itim
ad
o p
or
esa
n
ue
va
mo
ralid
ad
. E
n
de
finiti
va,
se
tra
ta
de
la
re
nu
nci
a a
los
valo
res
mo
rale
s.
Ho
y e
n
el
Pa
ís
Va
sco
y
en
N
ava
rra
se
re
cha
zan
fo
rma
lme
nte
la
s co
nse
cue
nci
as
de
la
vio
len
cia
te
rro
rist
a
(la
s ví
ctim
as)
, m
ien
tra
s se
asu
me
la
in
evi
tab
ilid
ad
de
la
m
ism
a
y su
s ca
usa
s,
al
en
ma
rca
rla
s d
en
tro
d
e
un
a
cosm
ovi
sió
n g
en
era
liza
da
e in
dis
crim
ina
da
de
l u
so d
e la
vi
ole
nci
a,
cosm
ovi
sió
n
leg
itim
ad
a
de
sde
la
le
ga
lida
d
ma
nu
fact
ura
da
d
esd
e
el
po
de
r in
stitu
cio
na
l co
n
el
obje
tivo
de
qu
e l
a s
oci
ed
ad
ace
pte
co
mo
mo
ralm
en
te
leg
ítim
o
cua
lqu
ier
pro
yect
o
po
lític
o
au
nq
ue
é
ste
se
a
con
tra
rio
a la
plu
ralid
ad
, ig
ua
lda
d,
libe
rta
d e
ide
ntid
ad
de
e
sa m
ism
a s
oci
ed
ad
po
rqu
e e
sa s
oci
ed
ad
ya
no
es
la
qu
e e
ra,
ya t
ien
e s
u p
rop
io s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les,
su
p
rop
ia
ide
ntid
ad
y,
p
or
lo
tan
to,
susc
ep
tible
d
e
em
pre
nd
er
un
via
je h
aci
a o
tro
sis
tem
a d
e o
rde
na
ció
n
po
lític
a y
so
cia
l.
37
2.1
. L
a r
ad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
en
el P
aís
V
asco
y N
avar
ra
En
las
sig
uie
nte
s p
ág
ina
s se
re
pa
san lo
s a
cto
s e
n h
on
or
de
te
rro
rist
as
con
de
na
do
s y
las
acc
ion
es
qu
e p
rom
ue
ven la
ra
dic
aliz
aci
ón v
iole
nta
qu
e s
e
lleva
n a
ca
bo e
n la
act
ua
lida
d
en
el P
aís
Va
sco
y N
ava
rra
. To
dos
ello
s h
an tenid
o lu
ga
r e
n lo
s a
ño
s 2
01
5 y
20
16
.
Act
o d
e b
ien
ven
ida a
l mie
mb
ro d
e E
TA K
ep
a Z
ub
iza
rre
ta e
n
Sa
ntu
rce tra
s cu
mp
lir c
on
de
na d
e d
iez
añ
os
de p
risi
ón p
or
pe
rte
ne
nci
a a
ba
nd
a t
err
orist
a.
38
La
rad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
en
el P
aís
Va
sc
o y
Na
va
rra
O
ng
i e
torr
is o
bie
nve
nid
as.
Ca
da v
ez
qu
e u
n p
reso
de
ETA
sa
le d
e p
risi
ón e
s h
om
en
aje
ad
o e
n s
u
loca
lida
d n
ata
l, d
on
de s
e le
re
cib
e c
on
víto
res,
pa
nca
rta
s y
de
cen
as
de
pe
rso
na
s e
n la
ca
lle c
om
o s
i de u
n
hé
roe s
e t
rata
ra. L
os
act
os
son
pu
blic
itad
os
en p
erf
iles
de r
ed
es
soci
ale
s p
art
icu
lare
s y
de
pa
rtid
os
po
lític
os
com
o E
H B
ildu
, h
ere
de
ro d
el b
razo
po
lític
o d
e E
TA.
Ab
ril,
2016.
Bie
nve
nid
a a
Jo
rge
Ola
iz
en
Pa
mp
lon
a tra
s cu
mp
lir o
cho a
ño
s d
e p
risi
ón
po
r p
ert
en
en
cia a
ETA
.
En
ero
, 2016.
Ho
me
naje
a E
kaitz
de
Ibe
ro e
n S
an
Se
ba
stiá
n t
ras
salir
de
prisi
ón
po
r a
cto
s de v
iole
nci
a c
alle
jera
.
Ag
ost
o, 2016.
Bie
nve
nid
a a
Ele
na
B
elo
ki e
n H
ern
an
i. D
ías
de
spu
és,
EH
B
ildu la
incl
uyó
en s
u li
sta e
lect
ora
l.
Se
ptie
mb
re, 2016.
Mu
ltitu
din
ario
reci
bim
ien
to a
l eta
rra
En
eko
Etx
ab
uru
e
n O
nd
árr
oa.
Fe
bre
ro, 2016. A
cto
en
ho
no
r d
el
eta
rra A
ing
eru
Ca
rda
ño e
n M
un
itib
ar.
Ha
bía
sid
o c
on
de
na
do p
or
ten
en
cia d
e
exp
losi
vos.
3
9
La
rad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
en
el P
aís
Va
sc
o y
Na
va
rra
F
ies
tas
po
pu
lare
s.
La
s fie
sta
s p
op
ula
res
de n
um
ero
sos
mu
nic
ipio
s d
el P
aís
Va
sco
y N
ava
rra
se
ha
n
con
vert
ido e
n u
n e
sce
na
rio h
abitu
al p
ara
ho
me
naje
ar
a lo
s p
reso
s d
e E
TA,
po
litiz
an
do a
sí u
na
s jo
rna
da
s fe
stiv
as.
Vito
ria
, a
go
sto d
e 2
015.
Etx
arr
i-A
ran
atz
(N
ava
rra
), a
go
sto d
e 2
015.
Sa
n S
eb
ast
ián,
ag
ost
o d
e 2
015.
40
La
rad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
en
el P
aís
Va
sc
o y
Na
va
rra
C
art
ele
s en
ho
no
r a
los
pre
sos
de
ETA
. E
n la
s ca
lles
de
l Pa
ís V
asc
o y
de
Na
varr
a e
s habitu
al
en
con
tra
r ca
rte
les
y p
an
cart
as
con
imá
ge
ne
s d
e lo
s p
reso
s de la
ba
nd
a t
err
orist
a e
n lo
s q
ue s
e h
on
ra s
u
tra
yect
oria y
se
pid
e s
u li
be
rta
d. L
as
inst
ituci
on
es
pú
blic
as
no h
ace
n n
ada p
or
evi
tarlo
.
Sa
n S
eb
ast
ián,
sep
tiem
bre
de 2
016.
He
rna
ni,
ag
ost
o d
e 2
016.
41
La
rad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
en
el P
aís
Va
sc
o y
Na
va
rra
J
orn
ad
as
co
ntr
a la
s F
ue
rza
s d
e S
eg
uri
da
d.
Org
an
iza
cio
ne
s ra
dic
ale
s de la
órb
ita d
el b
razo
po
lític
o
de
ETA
org
an
iza
n v
aria
s jo
rna
da
s al a
ño e
n la
s q
ue p
ide
n la
sa
lida d
e la
s F
ue
rza
s de S
eg
urid
ad –
cole
ctiv
o
má
s g
olp
ea
do p
or
la v
iole
nci
a d
e E
TA–
de
l Pa
ís V
asc
o y
Na
varr
a. E
n e
llas
lleg
an a
org
an
iza
r e
scra
che
s en
torn
o a
cu
art
ele
s o p
aro
dia
s h
um
illa
nte
s p
ara
los
ag
en
tes.
Ag
ost
o,
2015.
Ca
rro
zas
pa
rod
ian
do a
la G
ua
rdia
Civ
il p
rep
ara
da
s p
ara
un d
esf
ile e
n A
lsa
sua (
Na
varr
a),
en
la
jorn
ad
a c
on
oci
da c
om
o O
spa E
gu
na o
Día
de la
Hu
ida, en
refe
ren
cia a
la s
alid
a d
e la
zo
na
de la
s F
ue
rza
s de
Se
gu
rid
ad.
Julio
, 2
01
6. D
ece
na
s d
e p
ers
on
as
se c
on
cen
tra
n e
n t
orn
o a
l cu
art
el d
e la
Gu
ard
ia C
ivil
de
Oñate
y p
rota
go
niz
an u
na
pa
rod
ia s
ob
re lo
s a
ge
nte
s en u
na
jorn
ad
a c
on
oci
da c
om
o
Fan H
em
en
dik
o “
fue
ra d
e a
qu
í”.
42
La
rad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
en
el P
aís
Va
sc
o y
Na
va
rra
N
iño
s c
om
o p
art
e d
e la
es
tra
teg
ia.
Nu
me
roso
s a
cto
s o
rga
niz
ad
os
po
r la
izq
uie
rda a
be
rtza
le c
ue
nta
n
con
la p
rese
nci
a d
e m
en
ore
s de e
da
d,
incl
uo
s en a
lgu
no
s de e
llos
com
o p
rota
go
nis
tas
de la
s a
ccio
ne
s. C
on
est
a a
ctitu
d,
dic
ha
s o
rga
niz
aci
on
es
po
ne
n e
n f
un
cio
na
mie
nto
un
a e
stra
teg
ia p
ara
pe
rpe
tua
r la
cu
ltura
del
od
io e
ntr
e lo
s m
ás
pe
qu
eñ
os.
Oct
ub
re, 2015. La o
rga
niz
aci
ón d
e la
izq
uie
rda a
be
rtza
le
He
rria
k L
ibre
co
nvo
có u
na m
an
ifest
aci
ón e
n P
am
plo
na
a
favo
r d
e c
inco
pe
rso
na
s q
ue ib
an a
se
r ju
zga
da
s p
or
pe
rte
ne
nci
a a
ETA
. L
os
org
an
iza
do
res
inst
aro
n a
los
niñ
os
a
lan
zar
zap
ato
s so
bre
dib
ujo
s de m
iem
bro
s de la
s F
ue
rza
s d
e S
eg
urid
ad y
re
pre
sen
tan
tes
de
l Est
ad
o.
Ag
ost
o, 2015.
So
bre
un e
sce
na
rio
co
loca
do e
n la
loca
lida
d
de
La
cun
tza (
Na
varr
a),
má
s de u
na tre
inte
na d
e p
ers
on
as
pid
en la
am
nis
tía d
e lo
s p
reso
s d
e E
TA a
com
pa
ña
do
s p
or
alre
de
do
r de u
na
ve
inte
na d
e n
iño
s.
43
La
rad
ica
liza
ció
n v
iole
nta
en
el P
aís
Va
sc
o y
Na
va
rra
A
taq
ue
s a
mo
nu
me
nto
s a
víc
tim
as
del
te
rro
ris
mo
. Pla
cas
y m
on
olit
os
colo
cad
os
en m
em
oria d
e
las
víct
ima
s del t
err
orism
o h
an s
ido a
taca
do
s p
or
rad
ica
les
en
los
últi
mo
s m
ese
s, p
rovo
cán
do
les
da
ño
s co
nsi
de
rab
les
y co
nvi
rtie
nd
o lo
s a
taq
ue
s en u
na fo
rma
de
hu
mill
aci
ón a
las
víct
ima
s.
Ag
ost
o, 2016.
Un
a p
laca
en m
em
oria d
e la
s ví
ctim
as
colo
cad
a e
n Z
um
aia
ap
are
ce c
on
pin
tad
as
con
los
no
mb
res
de
va
rio
s te
rro
rist
as
de
ETA
.
Ag
ost
o, 2016.
Pro
fan
an c
on
pin
tad
as
la t
um
ba d
e J
osé
M
arí
a A
rriz
ab
ala
ga,
ase
sin
ad
o p
or
ETA
en
19
78
en
O
nd
árr
oa.
44
• A
ctiv
ism
o
• C
om
un
ica
ció
n
• A
ccio
ne
s ju
dic
iale
s
3. U
na
res
pu
es
ta c
ívic
a al
te
rro
ris
mo
y la
ra
dic
aliz
ac
ión
An
te la
situ
aci
ón q
ue s
e h
a e
xpu
est
o
con
an
terio
rid
ad e
n e
ste in
form
e,
pa
sar
a la
acc
ión
es
un
a o
blig
aci
ón
mo
ral y
ciu
da
da
na. C
OV
ITE
lid
era
el
act
ivis
mo c
ívic
o e
n E
spa
ña p
ara
lu
cha
r co
ntr
a la
leg
itim
aci
ón s
oci
al,
po
lític
a y
mo
ral d
el t
err
orism
o
eje
rcid
o p
or
la b
an
da te
rro
rist
a E
TA.
La
est
rate
gia
del c
ole
ctiv
o s
e a
sie
nta
so
bre
tre
s p
ilare
s fu
nd
am
en
tale
s: la
s a
ccio
ne
s de a
ctiv
ism
o e
n la
ca
lle, la
s ca
mp
añ
as
de c
om
un
ica
ció
n, co
n
esp
eci
al i
mp
act
o e
n r
ed
es
soci
ale
s,
y la
s a
ccio
ne
s ju
dic
iale
s p
ara
qu
e s
e
imp
ida
n la
s ile
ga
lida
de
s q
ue
p
rom
ue
ven q
uie
ne
s ju
stifi
can e
l te
rro
rism
o.
45
Ac
tiv
ism
o
CO
VIT
E t
rab
aja
pa
ra d
esl
eg
itim
ar
el d
iscu
rso d
e q
uie
ne
s ju
stifi
can e
l te
rro
rism
o. Lo h
ace
pro
mo
vie
nd
o
acc
ion
es
en
cua
dra
da
s en e
l a
ctiv
ism
o y
la d
eso
be
die
nci
a c
ivil.
E
l Co
lect
ivo p
rete
nd
e q
ue e
sta
s in
icia
tiva
s te
ngan
imp
act
o e
n la
ci
ud
ad
an
ía y
qu
e lo
gre
n
con
cie
nci
ar
a la
so
cie
da
d d
e q
ue
su im
plic
aci
ón e
s cl
ave
pa
ra
de
fen
de
r lo
s va
lore
s p
or
los
qu
e
las
víct
ima
s fu
ero
n a
sesi
na
da
s y
pa
ra d
ese
nm
asc
ara
r a
los
ag
en
tes
po
lític
os
y so
cia
les
qu
e a
ún n
o
con
de
na
n e
l uso
de la
vio
len
cia. 4
6
Ac
tiv
ism
o
Un
a v
ícti
ma
, u
na
pla
ca
En
las
calle
s d
el P
aís
Va
sco
y N
ava
rra
no
e
xist
e n
ing
ún s
ímb
olo
qu
e r
ecu
erd
e q
ue,
las
calle
s p
or
do
nd
e c
ien
tos
de
pe
rso
na
s ca
min
an todos
los
día
s fu
ero
n e
sce
na
rio d
e
ase
sin
ato
s te
rro
rist
as.
D
esd
e 2
01
4, y
sin
ap
oyo
de
los
resp
ect
ivo
s a
yun
tam
ien
tos,
CO
VIT
E h
a c
olo
cad
o m
ás
de
un
ce
nte
na
r de p
laca
s q
ue r
ecu
erd
an
qu
e e
n e
l pu
nto
do
nd
e fu
ero
n c
olo
cad
as
se
pe
rpe
tró u
n c
rim
en te
rro
rist
a.
La
ma
yorí
a d
e la
s p
laca
s co
loca
da
s p
or
el
Co
lect
ivo h
an s
ido r
etir
ad
as.
47
Ac
tiv
ism
o
Co
nd
en
ad
los
as
es
ina
tos
Mie
mb
ros
de
CO
VIT
E s
e h
an p
ers
on
ad
o e
n
act
os
org
an
iza
do
s p
or
en
tida
de
s p
róxi
ma
s a
l bra
zo a
rma
do d
e E
TA c
on
el o
bje
tivo d
e
exi
gir a
su
s p
art
icip
an
tes
qu
e c
on
de
ne
n e
l te
rro
rism
o y
qu
e d
est
ierr
en e
l od
io d
e la
s ca
lles
de
l Pa
ís V
asc
o y
Na
varr
a.
En
la p
rim
era
ima
ge
n, m
iem
bro
s de
CO
VIT
E t
rata
ron d
e im
pe
dir u
n e
scra
che e
n
torn
o a
un c
ua
rte
l de
la G
ua
rdia
Civ
il,
cole
ctiv
o c
lave
en
la d
err
ota
de
ETA
y q
ue
acu
mu
la m
ás
víct
ima
s en s
us
filas.
E
n la
se
gu
nd
a im
ag
en, C
OV
ITE
exi
gió
a
mie
mb
ros
de
ETA
sin
ca
usa
s p
en
die
nte
s q
ue s
e r
eu
nie
ron e
n u
n c
en
tro c
ultu
ral
pú
blic
o q
ue a
cla
rase
n lo
s a
sesi
na
tos
de lo
q
ue tenía
n in
form
aci
ón.
Ac
tiv
ism
o
Inv
es
tig
ac
ión
par
a la
His
tori
a
En
los
últi
mo
s a
ño
s C
OV
ITE
ha
imp
uls
ad
o
do
s im
po
rta
nte
s p
roye
cto
s de in
vest
iga
ció
n:
po
r un la
do, el l
ibro
Ag
uje
ros d
el sis
tem
a.
Má
s d
e 3
00 a
se
sin
ato
s s
in r
eso
lve
r, q
ue
pu
so s
ob
re la
me
sa lo
s e
rro
res
y la
s n
eg
lige
nci
as
de la
Ad
min
istr
aci
ón q
ue h
an
pro
voca
do q
ue c
asi
la m
itad d
e lo
s a
sesi
na
tos
de
ETA
no
se
ha
yan r
esu
leto
ju
dic
ialm
en
te.
Po
r o
tro la
do, C
OV
ITE
ha
cre
ad
o e
l Ma
pa
de
l Te
rro
r, u
na h
err
am
ien
ta c
on
vert
ida e
n e
l p
rim
er
me
mo
ria
l on
line
de
ate
nta
do
s te
rro
rist
as
pe
rpe
tra
do
s en E
spa
ña. H
ast
a e
l m
om
en
to, se
ha
n d
ocu
me
nta
do m
ás
de
mil
víct
ima
s de t
odos
los
gru
po
s te
rro
rist
as.
La
inic
iativ
a e
stá d
isp
on
ible
en
ww
w.m
ap
ad
elte
rro
r.co
m
49
Co
mu
nic
ac
ión
CO
VIT
E d
esa
rro
lla u
na p
ote
nte
e
stra
teg
ia d
e c
om
un
ica
ció
n b
asa
da
en
tre
s p
ilare
s:
-la
de
nu
nci
a d
e a
ctiv
ida
de
s y
pe
rso
na
s q
ue, co
n s
us
acc
ion
es,
le
giti
ma
n e
l te
rro
rism
o y
el u
so d
e
la v
iole
nci
a.
-la
re
ivin
dic
aci
ón d
e la
me
mo
ria d
e
las
víct
ima
s del t
err
orism
o y
los
valo
res
po
r lo
s q
ue f
ue
ron
ase
sin
ad
os.
-la
difu
sió
n d
e c
am
pa
ña
s p
rop
ias,
a
ccio
ne
s de a
ctiv
ism
o e
in
vest
iga
cio
ne
s.
50
Co
mu
nic
ac
ión
R
ed
es
so
cia
les
CO
VIT
E u
tiliz
a la
s re
de
s so
cia
les,
en
con
cre
to T
witt
er
y F
ace
bo
ok,
co
mo u
na
he
rra
mie
nta
pa
ra d
ifun
dir v
alo
res
de
pa
z y
de
mo
cra
cia y
de
sle
giti
ma
r el
terr
orism
o.
51
Co
mu
nic
ac
ión
Nu
ev
as
es
tra
teg
ias
de
den
un
cia
C
OV
ITE
ha
cre
ad
o u
na w
eb
co
n e
l no
mb
re d
el b
razo
po
lític
o d
e E
TA
(ww
w.iz
qu
ierd
aa
be
rzta
le.c
om
) e
n la
qu
e r
ep
asa
la t
raye
cto
ria d
e lo
s re
fere
nte
s p
olít
ico
s d
e E
TA q
ue h
oy
ocu
pa
n o
asp
ira
n a
ocu
pa
r ca
rgo
s p
olít
ico
s y
tra
ta d
e d
ifun
dir s
u h
isto
ria
l de ju
stifi
caci
ón d
e la
vio
len
cia. E
l o
bje
tivo e
s q
ue lo
s jó
ven
es,
qu
e s
e in
form
an fu
nd
am
en
talm
en
te a
tra
vés
de
Inte
rne
t, tengan
info
rma
ció
n v
erí
dic
a d
e q
uie
ne
s se
pre
sen
tan s
oci
alm
en
te
com
o lí
de
res
de
mo
crá
tico
s in
tach
ab
les.
52
Co
mu
nic
ac
ión
Ex
pe
rto
s en
te
rro
ris
mo
E
l O
bse
rva
torio
In
tern
aci
on
al
de
E
stu
dio
s so
bre
Te
rro
rism
o (
OIE
T)
na
ció
en
20
15
de
la
vo
lun
tad
d
e
CO
VIT
E
de
cr
ea
r u
n
org
an
ism
o q
ue
pro
mu
eva
el
de
sarr
ollo
de
p
roye
cto
s d
e i
nve
stig
aci
ón
en
foca
do
s a
la
p
reve
nci
ón
de
la
ra
dic
aliz
aci
ón
vio
len
ta y
a
la d
ifusi
ón
de
prin
cip
ios
de
mo
crá
tico
s.
El O
IET
inte
gra
un
dire
cto
rio
de
aca
dé
mic
os
y p
rofe
sio
na
les
de
re
con
oci
do
pre
stig
io q
ue
p
on
en
su
e
xpe
rie
nci
a
y co
no
cim
ien
to
a
dis
po
sici
ón
d
e
me
dio
s d
e
com
un
ica
ció
n
na
cio
na
les
e
inte
rna
cio
na
les
qu
e
de
see
n
con
tact
arle
s a
tra
vés
de
est
e O
bse
rva
torio
.
53
Ac
ció
n ju
dic
ial
CO
VIT
E d
esa
rro
lla u
na c
on
sta
nte
la
bo
r e
n e
l ám
bito
jud
icia
l qu
e s
e
ba
sa e
n d
os
pila
res:
1
. D
en
un
cia d
e d
elit
os
de
en
alte
cim
ien
to d
el t
err
orism
o
y h
um
illa
ció
n a
las
víct
ima
s,
con
el o
bje
tivo d
e f
ren
ar
las
inic
iativ
as
qu
e fo
me
nta
n la
ra
dic
aliz
aci
ón v
iole
nta
.
2.
Inve
stig
aci
ón d
e c
rím
en
es
sin
re
solv
er, c
on
el f
in d
e q
ue
las
víct
ima
s del t
err
orism
o t
engan
a
cce
so a
la ju
stic
ia y
a la
ve
rda
d.
54
5.
Co
nc
lus
ion
es
Hoy E
uro
pa
y s
us
de
mo
cra
cia
s lib
era
les
se e
ncu
en
tra
n
an
te la
en
cru
cija
da
his
tórica
má
s p
elig
rosa
pa
ra s
u
sup
erv
ive
nci
a c
om
o ta
les
de
sde
qu
e A
do
lf H
itle
r lle
ga
ra
al p
od
er
en
19
33
.
La
vio
len
cia
te
rro
rist
a is
lam
ista
qu
e h
oy
azo
ta la
s so
cie
da
de
s o
ccid
en
tale
s, a
bie
rta
s, c
om
ple
jas
y p
lura
les,
co
nfig
ura
da
s co
nfo
rme
a u
n s
iste
ma
de
va
lore
s m
ora
les
mu
y co
ncr
eto
, tie
ne
co
mo
prim
er
obje
tivo
ese
mis
mo
si
ste
ma
mo
ral,
su tra
nsf
orm
aci
ón
o m
uta
ció
n h
aci
a o
tro
s va
lore
s, a
tra
vés
de
l me
can
ism
o d
el m
ied
o, p
ara
co
nfig
ura
r u
na
so
cie
da
d m
ora
l dife
ren
te q
ue
pe
rmita
un
si
ste
ma
so
cia
l y p
olít
ico
dife
ren
te. U
n s
iste
ma
to
talit
ario
.
Eu
rop
a n
o p
ue
de
pe
rmiti
r q
ue
eso
o
curr
a. N
o d
eb
em
os
ren
un
cia
r a
nu
est
ros
valo
res
mo
rale
s, d
e li
be
rta
d,
igu
ald
ad
, to
lera
nci
a. N
o p
od
em
os
pe
rmiti
r q
ue
en
n
ue
stro
sis
tem
a d
e v
alo
res
mo
rale
s se
leg
itim
en
otr
os
valo
res
cuya
fu
nci
ón
es
imp
losi
on
ar
el s
iste
ma
de
sde
d
en
tro
. E
uro
pa
y E
sta
do
Un
ido
s d
err
am
am
os
la s
an
gre
d
e m
illo
ne
s d
e v
íctim
as
en
gu
err
as
pre
cisa
me
nte
pa
ra
inm
un
iza
rno
s co
ntr
a e
l to
talit
arism
o y
la o
pre
sió
n y
no
p
od
em
os
pe
rmiti
r q
ue
eso
s va
lore
s q
ue
ap
un
tala
ron
el
sist
em
a m
ora
l de
occ
ide
nte
se
an
ap
rove
cha
do
s p
or
aq
ue
llos
qu
e p
rete
nd
en
aca
ba
r co
n é
l.
Aú
n s
e e
stá
a tie
mp
o s
i se
lid
era
a la
so
cie
da
d q
ue
se
a
me
na
za, si
se
es
pro
act
ivo
, si
se
pro
teg
e a
esa
so
cie
da
d n
o in
tro
du
cie
nd
o m
od
ifica
cio
ne
s o
in
terp
reta
cio
ne
s le
ga
les
qu
e e
xpu
lse
n o
mu
ten
nu
est
ros
valo
res
mo
rale
s, s
i se
pe
rmite
qu
e lo
qu
e a
nte
s e
ra
inm
ora
l se
co
nvi
ert
a e
n m
ora
l.
No
sotr
os,
CO
VIT
E, h
em
os
sid
o te
stig
os
en
Esp
añ
a y
en
e
l Pa
ís V
asc
o d
e q
ue
est
o e
s p
osi
ble
, p
ue
de
su
ced
er, h
a
suce
did
o y
su
s co
nse
cue
nci
as
pa
ra la
s ví
ctim
as
y su
s d
ere
cho
s fu
nd
am
en
tale
s.
¿P
erm
itire
mo
s u
na
ve
z m
ás
qu
e la
ign
om
inia
se
ad
ue
ñe
d
e n
ue
stro
s si
ste
ma
de
va
lore
s m
ora
les?
¿H
ast
a c
uá
nd
o
mira
rem
os
ha
cia
otr
o la
do
? ¿
Cu
án
tos
mu
ert
os
má
s so
n
ne
cesa
rio
s p
ara
co
me
nza
r a
de
fen
de
r n
ue
stra
fo
rma
de
vi
da
en
lib
ert
ad
e ig
ua
lda
d?
55
top related