cÜmlenİn ÖĞelerİnden ‘Özne’

CÜMLENİN ÖĞELERİNDEN

‘ÖZNE’

HAZIRLAYANIN

Adı ve Soyadı: Mehmet Emin CESUR

Üniversite/Fakülte/Bölüm: Akdeniz Üniversitesi

Eğitim Fakültesi Türkçe öğretmenliği

Öğrenci Numarası: 20110904053

CÜMLEDE YÜKLEMİN BİLDİRDİĞİ EYLEMİ

YAPANDIR ÖZNE.

Örneğin: İhtiyar kadın gitmeme taraftar değildir.

Bu cümlede bildirilen eylem ‘taraftar değildir’

işidir.

Bu cümlede taraftar olmama işini yapan ‘ihtiyar

kadın’dır. Bu nedenle özne de ‘ihtiyar kadın’dır.

29.12.2012

2

ÖZNEYİ BULMAK İÇİN YÜKLEME ‘KİM’ VE ‘NE’

SORUSU SORULMALIDIR.

Örneğin: Arkadaşım bilgisayarı donunca, bilgisayarı

yeniden başlattı.

Bu cümlede yapılan eylem ‘yeniden başlatma’ işlemidir.

Burada özneyi bulmak için yükleme kim sorusunu

sorduğumuzda cevabın ‘arkadaşım’ olduğunu görürüz.

Bu durumda özne ‘Arkadaşım’ kelimesidir.

29.12.2012

3

ÖZNE’NİN BİR TÜRÜ DE GİZLİ

ÖZNEDİR. Cümlede sözcük durumunda olmayıp yüklemin aldığı kişi

ekinden anlaşılırsa, buna gizli özne denir. Gizli

özne yüklemin taşıdığı şahıs ekinden

anlaşılır. Yüklemin taşıdığı şahıs ekinin gösterdiği zamir

öznedir. Yüklemdeki şahıs ekiyle kendini hissettiren öznede

diyebiliriz. 

Örneğin: Öğrencilerle tanışmak için can atıyorduk, (biz)

29.12.2012

4

ÖZNE’NİN DİĞER BİR TÜRÜ DE

SÖZDE ÖZNEDİR. Bazı cümlelerde özne bulunmaz, bazılarında da “sözde

özne” dediğimiz belirtisiz nesne olur. Edilgen eylemle

kurulu tümcelerde "ne, kim" sorularına yanıt verecek

özneymişcesine görünen, gerçekte eylemden etkilenen

öğe. Örneğin: "Kapı çalındı, usulca

açıldı." Tümcesinde "kapı" sözcüğü sözde öznedir.

29.12.2012

5

KISACA ÖZNE;

29.12.2012

6

• Cümlede işi yapandır.

• Sözde ve Gizli özne olarak 2 alt türü vardır.

• Yükleme sorulan ‘ne’ ve ‘kim’ sorusuna verilen cevaptır özne.

KAYNAKÇA

29.12.2012

7

• http://www.edebiyatogretmeni.net/cumlenin_ogeleri.htm• http://tahtakalem.net/turkce-cumlenin-ogeleri-konu-anlatimi-ozeti/598