cukier w diecie ucznia -...
Post on 17-Jul-2020
0 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Warsztaty dla Rodziców i Opiekunów
Cukier w diecie ucznia
dr inż. Marta Jeruszka-Bielak
Centrum Komunikacji Społecznej
Urzędu m.st. Warszawy
W niniejszej prezentacji cukier oznacza cukry proste
dodane do żywności, to jest sacharozę, glukozę lub
fruktozę, także w postaci syropów, np. syropu
glukozowo-fruktozowego.
Cukier może być dodany do żywności w czasie jej
produkcji (przez producentów) lub przez konsumenta
w czasie przygotowywania potraw i napojów w domu.
Cukry proste to jedno- i dwucukry. Występują również
naturalnie w żywności, np. laktoza w produktach
mlecznych, fruktoza i sacharoza w owocach,
warzywach, czy miodzie.
Definicja cukru w prezentacji
Zalecenia wprowadzają rozróżnienie dla cukrów prostych
ogółem (czyli sumy cukrów występujących naturalnie
w żywności i dodanych) oraz dla cukrów dodanych (przez
przemysł i konsumenta).
Zalecenia wyraża się jako % energii dostarczonej
z pożywieniem w ciągu dnia:
• cukry proste ogółem nie powinny przekraczać 20%
całodziennej energii
• cukry dodane nie powinny przekraczać 5% całodziennej
energii*, do niedawna zalecenia były wyższe (maksymalnie
10% energii).
* Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia, 2014
Zalecenia dotyczące spożycia cukrów
cukry dodane powinny stanowić ≤ 5% energii
np. dieta 2000 kcal/dzień
5% z 2000 kcal = 100 kcal
1 g cukru = 4 kcal
100 kcal : 4 kcal = 25 g cukru dodanego
co oznacza spożycie ≤ 25 g cukru (5 łyżeczek)/dzień
Zalecenia w praktyce
Dlaczego zaleca się ograniczenie
cukru w diecie?
• spożycie cukru, z różnych źródeł stale rośnie wśród
dzieci, młodzieży i osób dorosłych
• liczne badania pokazują bardzo niekorzystny wpływ
spożycia cukru na zdrowie.
Spożycie cukru przez polskie dzieci i młodzież jest
bardzo wysokie, niejednokrotnie powyżej 100
g/dziennie, a więc co najmniej 4-krotnie przekracza
aktualne zalecenia.
W Polsce brakuje badań analizujących źródła cukru
w diecie dzieci i młodzieży, dlatego na kolejnym slajdzie
zaprezentowano wyniki dużych badań amerykańskich.
Spożycie cukru przez dzieci i młodzież
W diecie dzieci i młodzieży najwięcej cukru dostarczają:
• 32% napoje gazowane i energetyzujace
• 15% napoje owocowe
• 11% ciasta, ciastka i ciasteczka
• 8% desery mleczne
• 7% cukierki
• 6,4% płatki śniadaniowe
Źródła cukru w diecie dzieci i młodzieży*
* Van Horn i wsp., Circulation 2010
Zbyt wysokie spożycie cukru powoduje wiele
niekorzystnych skutków zdrowotnych, m.in. sprzyja
powstawaniu:
• nadwagi i otyłości
• cukrzycy
• choroby próchnicowej
• zespołu metabolicznego
• chorób serca
Z kolei nadwaga i otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia
chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, nowotworów
(m.in. jelita grubego, nerek), a także obniża jakość życia
i zwiększa ryzyko izolacji społecznej.
Konsekwencje zdrowotne nadmiaru
cukru w diecie
Cukier/napoje słodzone a zdrowie –
c.d.
• Napoje słodzone i inne produkty z cukrem dodanym
dostarczają dodatkowych kalorii, co zwiększa
kaloryczność diety i dlatego sprzyja powstawaniu
nadwagi i otyłości.
• Słodzone produkty zmniejszają uczucie sytości, co
dodatkowo prowadzi do większego spożycia kalorii.
• Osoby dorosłe wypijające 1 lub więcej napojów
słodzonych dziennie mają większe ryzyko wystąpienia
zespołu metabolicznego o 48%, a cukrzycy typu 2
o 83% w porównaniu do osób nie pijących takich
napojów.
Obecnie coraz więcej mówi się o wpływie nadwagi i otyłości
na występowanie cukrzycy typu I (insulinozależnej).
Ponadto, cukrzyca typu II nazywana cukrzycą dorosłych,
coraz częściej występuje u dzieci i młodzieży, co wiązane
jest również ze wzrostem liczby otyłych dzieci.
W 2009 roku w Polsce było około 18 000 dzieci i młodzieży
chorujących na cukrzycę typu I, i od 1989 roku częstość jej
występowania zwiększyła się 2,5 razy.
Prognozuje się, że do 2025 roku liczba dzieci z cukrzycą
się podwoi.
Cukrzyca wśród dzieci i młodzieży
Eur Arch Paediatr Dent, 2013
Choroba próchnicowa rozwija się na skutek
obecności bakterii i resztek pożywienia w jamie ustnej.
Jej powstawaniu sprzyja częstość spożycia sacharozy
pomiędzy posiłkami, częstość spożycia sacharozy
w czasie posiłków oraz częstsze (ogółem) spożycie
produktów zawierających sacharozę.
Próchnica
Eur Arch Paediatr Dent, 2013
Choroba próchnicowa jest poważnym problemem
zdrowotnym w Polsce, gdyż dotyka ok. 90% dzieci w
wieku 6 lat. Próchnicę zaawansowaną (zmiany rozległe,
tj. ponad 3 zęby próchnicze i zmiany powikłane)
stwierdza się u ponad 60% dzieci.
Profilaktyka obejmuje głównie ograniczenie częstości
spożycia i ilości sacharozy w diecie, systematyczną
higienę jamy ustnej oraz używanie fluorowanej pasty
do zębów.
Próchnica wśród dzieci i młodzieży
Eur Arch Paediatr Dent, 2013
Syrop glukozowo-fruktozowy otrzymywany jest
przemysłowo ze skrobi kukurydzianej, zawiera ok. 42%
fruktozy, 55% glukozy oraz ok. 3% mieszaniny innych
cukrów; ma postać bezbarwnej cieczy.
Jest powszechnie stosowany w przemyśle spożywczym,
gdyż jest tańszy, słodszy, łatwiej się go przechowuje
i stosuje niż cukier.
Dodawany jest m.in. do napojów bezalkoholowych,
przetworów owocowo-warzywnych (np. dżemów),
słodyczy, lodów, czy produktów mlecznych.
Syrop glukozowo-fruktozowy
w żywności
Eur Arch Paediatr Dent, 2013
Prawdopodobnie wykazuje bardziej niekorzystny wpływ
na zdrowie niż sam cukier. Zawarta w nim fruktoza,
przyczynia się do mniejszej niż w przypadku glukozy
"odpowiedzi glikemicznej" organizmu na podanie cukru,
w tym mniejszej produkcji insuliny i leptyny, co może
prowadzić do powstania insulinooporności, a w dalszej
perspektywie cukrzycy typu 2.
Fruktoza jest szybciej metabolizowana niż glukoza,
zwiększa apetyt, „przestawia” metabolizm na produkcję
tłuszczu, pogarsza profil lipidowy we krwi i sprzyja
rozwojowi miażdżycy.
Syrop glukozowo-fruktozowy
wpływ na zdrowie
Gdzie się „ukrywa” cukier?
• batony czekoladowe, czekolady: 30-60 g/100 g
1 baton (ok. 40 g): 12-24 g
• herbatniki, wafelki, ciastka, ciasta: 20-30 g/100 g
1 pączek (ok. 70 g): 17 g
• bezy: 60 g/100 g
5 sztuk małych bez (ok. 50 g): 30 g
• żelki: 80 g/100 g
garść żelków (ok. 50 g): 40 g
• lizaki, landrynki: 98 g/100 g
1 lizak (11 g): 11 g
Zawartość cukru w słodyczach
• napoje gazowane: 10-13 g/100 ml
1 napój 0,5 l: 50-65 g; 10-13 łyżeczek cukru
• napoje niegazowane o smaku owocowym: 9-13 g/100 ml
1 napój 0,5 l: 45-65 g; 9-13 łyżeczek cukru
• wody tzw. smakowe: 8-12 g/100 g
1 napój 0,5 l: 40-60 g; 8-12 łyżeczek cukru
Są też produkty z mniejszą zawartością cukru, ale z
dodatkiem słodzików.
Soki owocowe 100% zawierają cukry proste naturalnie
występujące w owocach, w ilości ok. 8-10 g/100 ml.
Zawartość cukru w wybranych napojach
– cukier dodany przez producenta
1 napój 0,5 litra dziennie x 365 dni
50 g cukru x 365
ok. 18 kg cukru/rok
„wypitego” z napojami
• płatki śniadaniowe typu kuleczki, kółeczka: 24-35 g/100 g
1 porcja (ok. 50 g): 12-17,5 g
• dżemy wysokosłodzone: 55-60 g/100 g
1 łyżka (ok. 20 g): 11-12 g
• dżemy niskosłodzone: 30-40 g/100 g
1 łyżka (ok. 20 g): 6-8 g
• ketchup: 13 g/100 g
1 łyżka (20 g): 2,6 g
Zawartość cukru w wybranych produktach
Cukry
w jogurtach i deserach mlecznych
• na etykietach: „węglowodany …, w tym cukry …”
cukry: laktoza + fruktoza + sacharoza
• na etykietach: „węglowodany …, w tym cukier …”
cukier = sacharoza
często zamiast cukru –
syrop glukozowo-fruktozowy
Cukry
w jogurtach owocowych
i deserach mlecznych
12-16 g cukrów/100 g 14-17 g cukru/100 g
Kubeczek jogurtu owocowego 150 g: ok. 20 g cukrów
Butelka jogurtu pitnego 400 g: ok. 56 g cukrów
Kubeczek puddingu waniliowego 170 g: ok. 27 g cukru
Kubeczek serka homogenizowanego 200 g: ok. 29 g cukru
Dzień warszawskiego ucznia
Cukier: 15 + 15,6 + 20 + 18,4 + 50 + 20 = 139 g
tj. 5 razy więcej niż zalecenia
50 g 80 g
200 g
40 g
2 herbaty/dzień – po 2 łyżeczki cukru
500 ml
napój
Co w zamian?
• WODA do picia
• ciasta domowej roboty (↓ dodatek cukru)
• wykorzystanie naturalnych „słodyczy”, np. słodkich
owoców (bananów, winogron, czy suszonych owoców,
np. daktyli, moreli)
• zamiast cukru – lepiej stosować miód
• w przypadku słodzenia ciepłych napojów – warto
obniżać dodatek cukru stopniowo, aż do całkowitego
jego wyeliminowania.
Piśmiennictwo
• Kłosiewicz-Latoszek L., Cybulska B: Cukier a ryzyko otyłości,
cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych. Problemy Higieny
i Epidemiologii 2011, 92(2): 181-186;
• Van Horn L. i wsp.: Translation and implementation of added
sugars consumption recommendations. A conference report from
the American Heart Association Added Sugars Conference 2010;
Circulation 2010, 7, 2470-2490;
• Jarosz M. (red): Normy żywienia dla populacji polskiej –
nowelizacja, 2012.
top related