dag van de geriatrie: psychiatrie en dementie - az groeninge · dag van de geriatrie: psychiatrie...
Post on 26-Feb-2019
227 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Dr. P. Geerts
Dag van de geriatrie: Psychiatrie en dementie
Voorstelling en disclosure• Psychiater AZ Groeninge• Afdelingspsychiater STAP (ouderenpsychiatrie)• Afdelingspsychiater liaisonpsychiatrie• Systeemtherapeut in opleiding
• Geen belangenvermenging
Indeling
• 1/ Psychiatrie en cognitieve problemen
• 2/ Dementie en psychiatrische problemen
• 3/ Farmacologische behandeling niet-cognitieve symptomen
depressie
Bewegings-stoornissen
psychose dementie
Overlap symptomen
5
Psychiatrische symptomen & Dementie
Psychiatrische aandoening en cognitieve problemen• Depressieve stoornissen
• Bipolaire stoornis• Psychotische stoornissen en schizofrenie
(Dementia Praecox E. Kraepelin)
• Stoornis in middelengebruik (alcohol, benzodiazepines, …)
Figure 1
The Lancet 2009 374, 635-645DOI: (10.1016/S0140-6736(09)60995-8) Copyright © 2009 Elsevier Ltd Terms and Conditions
Van Os en Kapur, Lancet 2009
Figure 2
The Lancet 2009 374, 635-645DOI: (10.1016/S0140-6736(09)60995-8) Copyright © 2009 Elsevier Ltd Terms and Conditions
Van Os en Kapur, Lancet 2009
• Schizofrenie– Men vermoed dat cognitieve symptomen vaak al
voor de psychotische symptomen aanwezig zijn– 3/4e cognitieve achteruitgang na de eerste
symptomen van de ziekte– Ongeveer 80%: geen verdere dramatische
achteruitgang maar duidelijk slechter op cognitieve testing dan ouderen met zelfde leeftijd
– Ongeveer 20%: wel een dramatische achteruitgang en evolueert naar ernstige cognitieve problemen met dementie na leeftijd van 65 jaar
9
Ouder wordende psychiatrische patiënt
• DSM-IV-R Cognitieve stoornis• Neurocognitieve stoornis
– Mild of uitgebreid• Ziekte van Alzheimer• Frontotemporale lobaire degeneratie• Lewylichaampjesziekte• Vasculaire ziekte• Traumatisch hersenletsel• Middel- / Medicatiegebruik• HIV, Prionziekte,Ziekte van Parkinson, Huntington, …• Door een somatische aandoening• Door multiple oorzaken 10
DSM-V
• Cognitieve problemen is een belangrijk symptoom bij verschillende psychiatrische stoornissen.
• Wat met de ouder wordende psychiatrische patiënt?
11
Samenvatting
• BPSD of Behavioral and psychologicalsymptoms of dementia
• Niet-cognitieve symtomen van dementie
12
2/ Dementie en psychiatrische problemen
13
Cijfers
Box 33.3 Approximate monthly prevalence of noncognitive symptoms in ADPsychoticDelusions 20–30%Misidentifications 30%Hallucinations 20%MoodDepression 30%Euphoria 〈 1%Anxiety 30–50%BehaviouralApathy 70%Agitation 30%Wandering 20%Physical aggression 20%Verbal aggression 40%
Thomas and Dening, Oxford textbook of old age psychiatry2013
14
Cijfers
Steinberg et al., 2008
Psychotische cluster
• Waanbeelden: – Veel voorkomend (20-30%)– Vaak gericht op naasten– Vaak een poging om situatie te begrijpen– ‘het is gestolen’, ‘je hebt me bedrogen’, ‘indringers in
huis geweest’, …– Vaak korte periodes, niet constant
Psychotische cluster
• Misidentificatie: – Bvb. Men is overtuigd dat iemand die men goed kent
iemand anders is. Vb. partner wordt herkent als zoon of dochter.
– Vb. Iemand op TV echt in de kamer zien– Vb. Zichzelf niet herkennen in spiegel
• Hallucinaties: – Meestal visueel, minder vaak auditief
Apathie
• = verminderde motivatie, verminderde ‘drive’• Heel veel voorkomend• Vaak moeilijk te onderscheiden van depressie
of verminderde plezierbeleving• Vaak al in vroeg stadium aanwezig
• Minder vaak behandeld en herkend dan moeilijk hanteerbaar gedrag!
Depressie
• Er is een probleem bij de definitie depressie bij dementie
• In studies cijfers van 0 tot 87% (dus veel te grote variabiliteit)– Apathie vs depressieve stemming …– Geen klassieke presentatie van depressieve
stemming en plezierverlies. Vaak combinatie van symptomen (oa psychotische, agitatie, gedragsproblemen, katatonie, …)
19
Chapter: Depression in older peopleAuthor(s): Alan ThomasFrom: Oxford Textbook of Old Age Psychiatry (2 ed.)
Fig. 42.1 Four types of relationship of between depression and dementia (Thomas and O’Brien, 2008).
Depressie / Dementie
Mirza et al. Lancet Psychiatry 2016
• Moeilijk hanteerbaar gedrag
• Cfr. volgende lezing
21
Gedragsproblemen
22
Burden of care
- Correlatie tussen gedragsproblemen en ‘burdenof care’
- 30-50% van caregivers van patiënten met dementie hebben depressie Black en Almeida 2004
Ballard et al 2000
• BPSD zijn vaak voorkomend
• Zijn belastend voor patiënt en zijn omgeving
23
Samenvatting
- Gedragsproblemen:
- 1/ Is het nieuw? Sinds vorige week of reeds bij opname ?
- 2/ Is het een probleem van:- ‘unmet need’ (onvervulde basis behoefte)?- Medisch probleem?- Psychiatrisch probleem?
24
3/ Behandeling niet-cognitieve symptomen
• Honger, dorst• Eenzaamheid• Pijn• Verveling• Geen mobiliteit
• Contextgebonden factoren: kamer, licht, kamergenoot, …
25
‘Unmet need’
• Pijn ten gevolge van aandoening• Infectie (COPD exacerbatie, UWI, …)• Dehydratatie• Medicatie:
– Antipsychotica, antidepressiva, benzodiazepines (vaak verschillende samen)
– Pijnmedicatie – Recent nieuwe medicatie opgestart?
26
Medisch
• Depressie en gedragsproblemen
27
Psychiatrisch
Van der Musseleet al. 2012
28
Waarom niet gewoon een pilletje?
29
Antipsychotica
• Psychose– Risperidone 1mg
• Effectief ten opzichte van placebo
• Agressie– Risperidone 1mg – Risperidone 2mg
• Beiden effectief ten opzichte van placebo
• 1mg wordt geprefereerd in dosage want minder bijwerkingen
30
Antipsychotica
Schneider et al 2006Ballard en Howard Nature Neurosci Rev 2006
• Olanzapine (Schneider et al 2006)– 5mg beperkte evidentie bij agitatie en agressie– Effect is zeer matig
31
Antipsychotica
• Quetiapine– Geen signitificante verbetering met quetiapine
200mg of 100mg ten opzichte van placebo. Zowel voor agitatie als psychose (Zhong et al 2007, Schneider et al 2006)
– Duidelijke cognitieve deterioratie met quetiapine na 26 weken ten opzichte van placebo (Ballard et al BMJ 2006)
32
Antipsychotica
• Parkinsonisme • Sedatie• Gangproblemen• Oedeem• Toegenomen cognitieve achteruitgang• Cerebrovasculaire accidenten (meer dan 3x
hoger risico !!)• Andere trombo-embolische events• Mortaliteit (Risico 1,5-1,7x hoger !)
33
Ernstige bijwerkingen na 6-12w antipsychotica
Schneider et al 2006Ballard et al 2009
34
Overleving na stoppen antipsychotica
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Survival rate on placeboSurvival rate on a antipsychotic
Survival rate on placebo 71% 59% 53%Survival rate on a antipsychotic 46% 30% 26%
24 36 42
Ballard et al. Lancet Neurology 2009
35
Psychose en Dementie
• American Psychiatric Association (APA) Guideline 2016– Eerst context, medisch, niet medicamenteuze opties– Trial van 4 weken– Indien duidelijke verbeterin: gesprek aangaan om
medicatie te verminderen of te stoppen– Poging tot vermindering moet gebeuren binnen 4
maand na de start.
• Besluit: – Beperkte evidentie voor Risperidone 1mg en
Olanzapine 5mg– Quetiapine geen evidentie in tegendeel– Allen slechts weinig effect– Belangrijk risico op bijwerkingen (CVA, cognitief, …)
36
Antipsychotica
37
Antidepressiva bij agitatie
Citalopram 10-30mgSignificant tov placeboVnl bij patiënten met hogere MMSE en minder ernstige gedragsproblemen meer verbetering
Doch slechts beperkte evidentie en onvoldoende voor klinische praktijkPorsteinsson et al. 2014Schneider eta l. 2015
38
Depressie bij AD
Banerjee et al. 2011
39
Depressie bij AD
Banerjee et al. 2011
• Psychiatrie – Cognitieve symptomen – Dementie
• BPSD komen veel voor en zijn quasi inherent aan dementie
• Psychofarmaca zijn geen ultieme oplossing, indien ze toch zijn voorgeschreven:– Opvolgen van resultaten– Durf ze af te bouwen!
40
Take home
top related