dc chan thuong va benh ly cs

ÑAÏI CÖÔNG CHAÁN THÖÔNG VAØ BEÄNH LYÙ

COÄT SOÁNG

VAÄN ÑOÄNG TOÅNG THEÅ CUÛA COÄT

SOÁNG

SÖÏ COÁT HOÙA ÔÛ COÄT SOÁNG

5 THAÙNG 5 TUOÅI 12 TUOÅI

0

100

200

300

400

500

KC D1-S1 the trong

Nhu nhi

10 tuoi

nguoi lon

TAÊNG TRÖÔÛNG THEO

CHIEÀU DAØI VAØ THEÅ

TÍCH

TAÊNG TRÖÔÛNG COÄT

SOÁNG =

TAÊNG TRÖÔÛNG LOÀNG

NGÖÏC

CHAÁN THÖÔNG COÄT SOÁNG

Coät soáng coå cao: chaåm-C1-C2

Coät soáng coå thaáp: C3 –C7

Coät soáng löng: L1- L10

Coät soáng löng- thaét löng: L10 – TL2

Coät soáng thaét löng: TL3 – TL5

Coät soáng cuøng cuït

CHAÁN THÖÔNG COÄT SOÁNG

Toån thöông ñoát soángToån thöông ñoát soáng vaø daây chaèng

Toån thöông ñóa soáng vaø daây chaèng

COÙ NHIEÀU PHAÂN LOAÏI

Chaán thöông coät soáng

Toån thöông vöõng hay khoâng vöõng

(coù khaû naêng di leäch thöù phaùt)

Keøm vôùi toån thöông tuûy soáng

Keøm vôùi nhöõng toån thöông khaùc

Coù nhieàu möùc thöông toån khaùc

(5%)

Chaán thöông coät soáng

Khaùm toaøn dieän: coät soáng vaø tuûy soáng

Nghó ñeán toån thöông CS (khoâng loaïi tröø hoaëc khoâng chaéc chaén phaûi xöû trí nhö 1 bn tt coät soáng cho tôùi khi loaïi tröø ñöôïc), traùnh toån thöông thaàn kinh naëng hôn (hoân meâ sau chaán thöông, teâ bì, dò caûm, yeáu chi , ñau coå hay ñau löng)

Khaùm BN CTCS phaûi ñaùnh giaù 2 vaán ñeà

TT coät soáng –vöõng hay khoâng vöõng

Toån thöông tuûy soáng

CHAÁN THÖÔNG COÄT SOÁNG

CHAÁN THÖÔNG TUÛY SOÁNG ?

•Vaän ñoäng: löïc cô, cô khoaù

•Caûm giaùc: noâng, saâu, möùc caûm giaùc

•Cô voøng: boïng ñaùi, haäu moân

•Phaûn xaï: gaân xöông, beänh lyù

•Dinh döôõng

FAIRBANKS

CHAÁN THÖÔNG TUÛY SOÁNG

Phaân loaïi

Soác tuûy

Toåân thöông tuûy soáng hoaøn toaøn

Toån thöông tuûy soáng khoâng hoaøn toaøn

Toån thöông reã

Toån thöông tuûy hoaøn toaøn

Toån thöông tuûy khoâng hoaøn toaøn

Toån thöông tuûy beân (Brown-Seùquard)

Toån thöông tuûy trung taâm

Toån thöông tuûy tröôùc

Toån thöông tuûy sau

Toån thöông noùn tuûy

Chaán thöông tuûy soáng

Toån thöông tuûy tröôùc Toån thöông tuûy beân

Toån thöông tuûy sauToån thöông tuûy trung taâm

Toån thöông reã thaàn kinh

Toån thöông reã ñôn

thuaàn

Toån thöông chuøm ñuoâi

ngöïa

ABCDE

Coá ñònh coät soáng keå caû luùc khaùm

Xoay trôû BN CTCS theo khoái

Quan saùt vaø sôø naén

Ñaùnh giaù vaän ñoäng – caûm giaùc theo FRANKEL

KHAÙM LAÂM SAØNG

TOÅN THÖÔNG NHÌN THAÁY TREÂN X QUANG BAN ÑAÀU

X QUANG ÑUÛ ÑEÅ CHAÅN ÑOAÙN

X QUANG KHOÂNG ÑUÛ ÑEÅ CHAÅN ÑOAÙN

SIEÂU AÂM

DÒ DAÏNG XÖÔNG

DD ÑÓA

DD

QUANH SOÁNG

ROÄNG OÁNG TUÛY

CAÙC DD KHAÙC

XÔ CÖÙNG

KHU TRUÙ

CHAÁN THÖÔNG COÄT SOÁNG COÅ

•CTCS coå do saûn khoa•Traät chaåm ñoäi •Gaõy ñoát ñoäi•Maát vöõng C1C2 (MV

ngang)•Traät xoay C1C2•Gaõy moûm raêng C2•Gaõy chaân cung C2•Caùc toån thöông döôùi truïc

HÌNH AÛNH HOÏC CS COÅ NGANG

HÌNH AÛNH HOÏC

1.Mac Gregor

2.Mac Rae

3.Chamberlain

HÌNH AÛNH HOÏC

Chæ soá Power (BC/OA) > 1 laø baát thöôøng

Khoaûng caùch truïc ñoäi (ADI) Khoaûng caùch cho tuyû (SAC)

Kyõ thuaät Wiesel vaø Rothman > 1 mm laø baát thöôøng ôû phim Xquang cuùi coå heát möc vaø ngöûa coå heát möùc

HÌNH AÛNH HOÏC

Gaõy doïc khoái beân traùi cuûa C1 ôû treû 5 tuoåi (1). Chuù yù coøn suïn taêng tröôûng ôû cung tröôùc (2). Hôû cung sau C1 (3)

HÌNH AÛNH HOÏC

A. Voøng Harris nhìn thaáy treân phim nghieâng

B. Gaõy chaân moûm raêng

C. Gaõy ñaùy moûm raêng keøm theo gaõy cung sau C1

A.Ñöôøng Swischuk töø bôø tröôùc cung

sau C1- C3 neáu ñöôøng naøy ra tröôùc

bôø tröôùc cung sau C2 coù theå gaõy

chaân cung, STH cung thaàn kinh, hay

cung sau

B.STH cung thaàn kinh (synchondrose

centrale)

PP Cattel vaø Filzer cho pheùp ñaùnh

giaù söï maát vöõng C2C3 baèng phim

xquang ñoäng

Taàm di ñoäng < 4mm laø bình thöôøng

SCIWORA Hình caét doïc CS cuûa treû bò ngöôïc ñaõi minh hoïa bong taám suïn giöõa C3C4 gaây ñöùt tuyû vaø toån thöông tuûy xuyeân qua T1-T2

TOÅN THÖÔNG TUÛY KHOÂNG THAÁY BAÁT THÖÔØNG TREÂN X-

QUANG

Traät xoay C1C2

Sau khi naén vaø coá ñònh baèng chæ theùp

TRAÄT XOAY C1C2

GAÕY C1 – C2

•CT SCAN

•CAÙC LOAÏI GAÕY KHOÂNG VÖÕNG

A. Gaõy bong suïn tieáp hôïp moûm raêng

B. Coá ñònh baèng neïp minerve tö theá öôõn coå nhieàu

C. Xquang ñoäng kieåm tra sau 8 tuaàn

GAÕY CHAÂN CUNG C2 TREÛ

NHOÛ

GAÕY TRAÄT C5C6 LUÙC SANH, LIEÄT TÖÙ CHI

Bong gaân naëng C2C3

Maát vöõng C3C4 sau KHX

HÌNH AÛNH XQUANG

Gaõy traät moät maáu khôùp C6-C7

HÌNH AÛNH XQUANG

Gaõy gioït leä C5

A.Phim thaúng gia taêng ñöôøng kính chaân cung

B.Hình aûnh gioït nöôùc maét

XQUANG GAÕY PHÖÙC TAÏP

1, 2. Gaõy thaân C4 ñöôøng

gaõy ñi töø treân xuoáng

döôùi vaø ra sau gaây

daõn roäng moûm khôùp

sau C4C5

3. Gaõy keøm theo thaân

cuûa C2

HÌNH AÛNH XQUANG ÑOÄNG

Toån thöông bong gaân naëng C6C7. gaõy cung sau vaø moûm khôùp treân cuûa C7

Traät C6C7

HÌNH AÛNH XQUANG ÑOÄNG

Xquang ñoäng: di leäch gaõy chaân moûm raêng C2

A.Di leäch ra sau khi ngöûa coå

B.Di leäch ra tröôùc khi gaäp coå

HÌNH AÛNH XQUANG ÑOÄNG

Traät chaåm coå

A.Hình aûnh treân phim Xquang nghieâng

B.C. traät loài caàu chaåm ñoäi raát khoâng vöõng, töï naén khi ngöûa coå, traät khi gaäp coå

Caùc chaán thöông CS ngöïc vaø CS

thaét löng•Gaõy cuùi (gaõy luùn)•Gaõy luùn naëng (>50% thaân

tröôùc, luùn nhieàu ñoát)•Gaõy nhieàu maûnh•Gaõy cuùi caêng•Gaõy traät•Gaõy nhoû caùc moûm raêng , gai

Gaõy luùn nhieàu maûnh CS thaét löng

CHAÁN THÖÔNG ÑAËC BIEÄT

ÔÛ TREÛ EM•Gaõy suïn tieáp hôïp ñoát soáng

•Gaõy do baïo haønh•Sciwora•Bieán daïng muoän

CAÙC BEÄNH LYÙ VUØNG COÄT SOÁNG

Caùc vaán ñeà cô hoïcBaát thöôøng veà phaùt trieån

Toån thöông do vieâmBöôùuPhaûn öùng chuyeån hoùa

COØNG LÖNG

BEÄNH LYÙ VEÀ CÔ HOÏC

Tö theá quaù taûiCaùc beänh lyù veà cô "Hoaït ñoäng quaù möùc" Thoaùt vò ñóa ñeämRaùch ñóa ñeäm

THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM

Hieám gaëp ôû thieáu nieân, thöôøng

thaáy nhaát sau moät gaéng söùc

quaù möùc (theå gia ñình)

Thoaùt vò döôùi vaønh suïn thaân

soáng ñaëc hieäu ôû thieáu nieân

Ñieàu trò baûo toàn hay phaãu thuaät

THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM

Sau chaán thöôngCoù theå do di truyeàn

THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM

Beânh lyù chung

Gaõy vaønh suïn thaân soáng

Thoaùt vò ñóa ñeäm

Loài ñóa ñeäm

CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP ÑAU COÄT SOÁNG GAÂY LO LAÉNG

ÔÛ TREÛ

•50% BEÄNH NHAÂN COÙ TRIEÄU

CHÖÙNG ÑAU KHOÂNG ÑAËC

HIEÄU

TURNER

CHAÁN THÖÔNG BEÄNH LYÙ

Gaõy cs ngöïc hay thaét löng nhieàu nôi

Teù vôùi löïc taùc ñoäng nheï

Beänh caûnh loaõng xöông

Gaõy coät soáng do loaõng xöông

GAÕY XÖÔNG CHAÁN THÖÔNG NHEÏ ÑÖÔÏC TÌM THAÁY

TRONG LOAÕNG XÖÔNG THIEÁU NIEÂN

Baát thöôøng hình thaùi hoïc: baåm sinh hay töï phaùt hay maéc phaûi

Huûy eo ñoát soángTröôït thaân ñoát soángHeïp oáng soáng Loaïn döôõng taêng tröôûng xöông soáng

BEÄNH LYÙ

PHAÙT TRIEÅN BAÁT THÖÔØNG

Veïo coät soáng caáu truùc töï phaùt

VEÏO CAÁU TRUÙC töï phaùt theå khôûi

phaùt sôùm

VEÏO CAÁU TRUÙC TÖÏ PHAÙT

VEÏO COÄT SOÁNG TRONG HOÄI CHÖÙNG

HOÄI CHÖÙNG MARFAN BEÄNH VON RECKLINGHAUSEN

VEÏO COÄT SOÁNG TREÂN BN LIEÄT TÖØ NHOÛ

VEÏO / GUØ BAÅM SINH

KEØM BAÁT THÖÔØNG KHAÙC:

TUÛY CHEÛ ÑOÂI

ROÃNG TUÛY

BÖÔÙU MÔÕ

TUÛY BAÙM THAÁP

BEÄNH CAÛNH: BAØN CHAÂN VOØM

HOAËC BAØN CHAÂN KHOEØO, CHEÂNH

LEÄCH CHIEÀU DAØI HAI CHAÂN, TIEÅU

KHOÂNG TÖÏ CHUÛ

VEÏO DO THAÀN KINH

2 nguyeân nhaân chính:

1. Tieán trieån VCS luùc thieáu nieân

2. Thoùai hoùa cs thaét löng thöôøng

sau tuoåi 50: do ñóa thoaùi hoùa

hay do loõang xöông

Tuy nhieân trong haàu haát caùc ca

thì khoâng roõ nguyeân nhaân

Veïo coät soáng thaét löng ôû ngöôøi tröôûng

thaønh

BEÄNH COØNG LÖNG THIEÁU NIEÂN SCHEUERMANN

• 3 ñoát soáng keá caän nhau coøng hôn 50

• - Baát thöôøng cuûa caùc cao nguyeân thaân soáng

• - Noát Schmorl

• - Giaûm chieàu cao ñóa ñeäm

• = caùc daáu chöùng ñi keøm nhöng khoâng phaûi tieâu chuaån chaån ñoaùn

Khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù trieäu chöùng cô naêng

Neáu ñau:•+ Ngang möùc coøng löng•+ ÔÛ döôùi möùc coøng löng•+ Daïng ôû vuøng thaét löng vaø ngöïc-thaét löng hieám gaëp, nhöng deã ñau

BEÄNH COØNG LÖNG THIEÁU NIEÂN SCHEUERMANN

TRÖÔÏT ÑOÁT SOÁNG

•SPONDYLO = THAÂN SOÁNG•LITHESIS = TRÖÔÏT

•ÑAU LÖNG COÙ LIEÂN QUAN VÔÙI TÌNH TRAÏNG DI LEÄCH, MAÁT VÖÕNG VAØ QUAÙ TAÛI CHÖÙC NAÊNG

HÌNH AÛNH HOÏC COÄT SOÁNG

• X quang vuøng baûn leà

• X quang nghieâng

• X quang chöùc naêng

• Ñaùnh giaù tình traïng taêng tröôûng (Risser, tuoåi xöông)

• Nhaáp nhaùy ñoà xöông: neáu (+) coù gaõy meät; coù theå chöõa laønh vôùi neïp thaân

DÒCH TEÃ HOÏC DÒ TAÄT HUÛY EO ÑOÁT

SOÁNG XUAÁT ÑOÄ TRONG DAÂN SOÁ:2-4%

XUAÁT ÑOÄ Ôû NGÖÔØI CHÔI THEÅ THAO: 5-25%

YEÁU TOÁ THUAÄN LÔÏI VEÀ CHUÛNG TOÄC VAØ DI TRUYEÀN

TUOÅI XUAÁT HIEÄN: 5 – 8 TUOÅI = LOAÏN SAÛN

GAÕY MEÄT ÔÛ TUOÅI DAÄY THÌ

TUØY THUOÄC VAØO MOÂN THEÅ THAO VAØ TRÌNH ÑOÄ CHÔI THEÅ THAO

TUØY THUOÄC VAØO SÖÙC ÑEÀ KHAÙNG CUÛA XÖÔNG

GAÕY MEÄT

LOAÏN SAÛN KHOÂNG TRIEÄU CHÖÙNG ÔÛ VAÄN ÑOÄNG VIEÂN THEÅ DUÏC

TRÖÔÏT ÑOÁT SOÁNG COÙ ÑAU

GAÕY DO STRESSCAÙC YEÁU TOÁ

THUAÄN LÔÏI

•Loaïn saûn coù saün •Daây chaèng loûng leûo quaù möùc

•Moûm khôùp döôùi ñoát TL 4 quaù daøi

•Daùng ngöôøi nghieâng ra tröôùc nhieàu

PHÖÔNG PHAÙP ÑÖÔÏC CHOÏN ÑEÅ LAØM ROÕ TÌNH TRAÏNG GAÕY EO

ÑOÁT SOÁNG DO QUAÙ TAÛI: NHAÁP NHAÙY ÑOÀ SPECT

•Vieâm ñóa ñeäm

•Vieâm thaân soáng ñóa ñeäm

•Vieâm tuûy xöông coät soáng

•Lao xöông soáng

•Coát hoùa ñóa ñeäm

•Nhieãm truøng khôùp cuøng-chaäu•Toån thöông do thaáp khôùp

BEÄNH LYÙVIEÂM VAØ NHIEÃM TRUØNG

VIEÂM THAÂN SOÁNG ÑÓA ÑEÄM

ÑAU VUØNG LÖNG-THAÉT LÖNG CO THAÉT CÔ TÖ THEÁ GIAÛM ÑAU SOÁT +/-•KHAÛO SAÙT CAÄN LAÂM SAØNG:

X QUANG (-) ; IRM (+) NHAÁP NHAÙY ÑOÀ (+) CAÁY MAÙU (+) CHOÏC DOØ DÖÔÙI CT•SINH THIEÁT

NHÖNG CAÀN PHAÛI NGHÓ ÑEÁN NOÙ!!!!!

CA LAO CS NGÖÏC

Vieâm thaân soáng ñóa ñeâm do lao

VIEÂM KHÔÙP CUØNG - CHAÄU

•Trieäu chöùng hoïc raát taûn maïn:

Coät soángBuïngChi döôùi

•= Chaån ñoaùn• Chaäm treã

Trong oáng soáng

Xöông soáng / suïn

Cô

Laønh / aùc

Nguyeân phaùt / thöù phaùt

BEÄNH LYÙ BÖÔÙU

BÖÔÙU LAØNH DAÏNG XÖÔNG – BÖÔÙU

NGUYEÂN BAØO XÖÔNGBöôùu xöông cung sau

Ñau saâu. Ñau ban ñeâm

Coät soáng coøng vaø ñô

Nguy cô cheøn eùp bao maøng cöùngÑau reã

•CHAÅN ÑOAÙN: X quang, nhaáp nhaùy ñoà, CT• Khu truù ôû ñænh cuûa bôø loõm•ÑIEÀU TRÒ: •Böôùu laønh daïng xöông: APRANAX• Phaãu thuaät caét boû +/-• Phaãu thuaät taùi taïo

•Böôùu nguyeân baøo xöông:Phaãu thuaät caét boû +/-• Phaãu thuaät taùi taïo

BÖÔÙU LAØNH DAÏNG XÖÔNG – BÖÔÙU NGUYEÂN

BAØO XÖÔNG

BÖÔÙU LAØNH DAÏNG XÖÔNG

BÖÔÙU NGUYEÂN BAØO XÖÔNG

U HAÏT AÙI TOAN

VEÏO COÄT SOÁNG VAØ ÑAU LÖNG

•Veïo coät soáng voâ caên thöôøng khoâng ñau

•Vaäy, neáu ñau +++ thì phaûi tìm nguyeân nhaân

•(böôùu laønh daïng xöông – böôùu nguyeân baøo xöông – nhieãm truøng xöông soáng, beänh lyù trong oáng soáng hoaëc böôùu)

VEÏO DO U

CAÙC BÖÔÙU AÙC TÍNH

•Nguyeân phaùt: böôùu EWING, sarcome xöông

•Thöù phaùt: böôùu EWING, böôùu xöông, ung thö maùu, beänh HODGKIN, nguyeân baøo thaàn kinh, böôùu cô vaân, böôùu WILM’S

•Ñieàu trò: böôùu nguyeân phaùt: caét boû toaøn boä neáu coù theå ñöôïc

•Ñieàu trò: böôùu thöù phaùt: keát hôïp vôùi ñieàu trò toång quaùt, giaûi eùp, coá ñònh vöõng neáu caàn thieát

K DI CAÊN

KEÁT LUAÄN

•Beänh lyù coät soáng–Ña daïng caàn nhìn toaøn dieän

–Toån thöông thaàn kinh phaûi ñieàu trò tích cöïc coù khuynh höôùng phaãu thuaät

–Roái loaïn CS caàn chaån ñoaùn chính xaùc vaø ñieàu trò baûo toàn tröôùc khi phaãu thuaät

CHAÂN

CHAÂN

THAØNH

THAØNH

CAÙM ÔN

CAÙM ÔN