de kadoc-lezer op zijn wenken bediend

De KADOC-lezer op zijn wenken bediend!?

Digitale dienstverlening vandaag en morgen

Informatie aan ZeeOostende, 18 september 2015

Joris CollaKatrien Weyns

De digitale omslag

Voortdurend toenemende vraag naar digitale dienstverlening

“Ik weet dat het een dure investering is, maar hopelijk worden in de toekomst steeds meer archiefstukken gedigitaliseerd en online beschikbaar gemaakt.”(Enquête dienstverlening KADOC, 2011)

“Ten behoeve van genealogisch onderzoek zou ik graag in het bezit komen van een scan van het gedachtenisprentje van zuster Odorica.”(Vraag uit Nederland, 2015)

De digitale omslag

• → Duidelijke visie ontwikkeld

• Centrale uitgangspunten:o Duurzaamheid en schaalbaarheid van ICT-toepassingeno Primauteit van het erfgoed en zijn specifieke nodeno Openheid voor de reële wensen van alle gebruikersgroepen

→ vraaggestuurd innovatiepado Respect voor internationale normen en standaarden

De digitale omslag

• Investeringen in innovatieve infrastructuur

• Planmatige digitalisering

• Ontwikkeling van workflows

↓

• ‘Digitale leeszaal’ met een cluster van online-instrumenten:o Verkennen van de collectie en aanvragen van stukkeno Digitaal raadplegen van erfgoed

• Hoe zorgen we ervoor dat de lezers door de bomen het bos blijven zien en de informatie vinden die ze zoeken?

De digitale omslag

36% van de geraadpleegde documentatie-eenheden wordt digitaal geraadpleegd, via het e-depot

11% van de lezers wordt volledig virtueel geholpen

(Cijfers 2014)

Limo

• Gebaseerd op Primo (Ex Libris)

• Geïntegreerde catalogus / zoekplatform → zoeken van:o Boeken en tijdschriften (< Alma)o Archieven en collecties (< scopeArchiv)o Contextuele informatie (< ODIS)o Digitaal erfgoed (< Rosetta)

• Links naar Lias, links naar ‘authority entries’ in ODIS

• Limo → Europeana

Limo

• Geplande ontwikkelingen:o Implementatie tijdschriftenviewer (proefproject Kerk en

Leven)o Welke informatie over archieven willen we aanbieden in

Limo?:• Full text doorzoekbare pdf-inventarissen (EAD), met

doorklikmogelijkheid naar Lias• Informatie over archiefbestanddelen ook rechtstreeks aanbieden

in Limo?

Limo → demo

Lias

• Leuvens Integraal Archiveringssysteem

• Open voor externe partners

• (1) Beschrijven (volgens ISAD(G)-standaard) en beheren van archieven en collecties (scopeArchiv)

(2) Opslaan, preserveren, beschrijven en beheren van gedigitaliseerd of ‘born-digital’ erfgoed: tekst, beeld,

audio, video, … (Rosetta)

Lias

• Zoeken in archieven en collecties:o Archievenoverzicht en inventarisseno Diverse zoekmogelijkheden en views:

• Full text zoeken, zoeken in velden of op descriptoren, zoeken door te bladeren

• ‘Tree view’, ‘list view’, ‘detail view’o ‘Database linking’: links naar ODIS (archiefvormers en

descriptoren) en naar e-depoto Online opvragen van archiefbestanddelen, maar

intermediaire rol leeszaalpersoneel blijft essentieel

Lias

• Zoeken naar digitaal erfgoed in het e-depot:o Gedigitaliseerd en ‘born-digital’ erfgoedo Planmatige aanpak van digitalisering en ‘harvesting’:

• Instellingsgedreven: digitalisering binnen normale werking → prioriteiten?

• Op vraag gebruikers: ‘scan on demand’• Op vraag erfgoedgemeenschappen: projectdigitalisering

o Enkele aandachtspunten:• Toegangsrechten tot digitaal erfgoed (niet alles is vrij

toegankelijk) en de daaraan gekoppelde workflow• Problematiek van auteursrechten• Grote vraag naar ‘digital content’ ↔ grenzen van de digitale

dienstverlening

Lias → demo

ODIS

• Onlinedatabank over de geschiedenis van het middenveld:o ° 2000 (FWO-Max Wildiersfonds), 2009-2015: grondige

vernieuwing van de databank (Herculesstichting)o Breed partnerschap (ODIS vzw):

• Initiatiefnemers: ADVN, Amsab-ISG, KADOC, Liberaal Archief• Partners: AMVB, CRKC, CVAa, Evadoc, Universiteitsarchief KU

Leuven + internationale partners en projecten• Interuniversitaire verankering: KU Leuven, UA, UGent, VUB

o Ingeschakeld in tal van erfgoed- en onderzoeksprojecten

ODIS

• Datamodel:o 7 onderling verbonden hoofdmodules → contextuele datao Gebaseerd op internationale standaarden: ISAAR(CPF),

ISBD, ISAD(G), Docomomo-richtlijneno Combinatie van tekstvelden en herhaalbare veldgroepen met

gevalideerde thesauri

• Meertalig (NL-EN) en multicontextueel

• Informatieknooppunt:o Links naar ODIS, o.a. vanuit Limo en Lias + via persistente

URL’so Links vanuit ODIS, o.a. links naar Limo via ‘database linking

tool’

ODIS

ODIS

• Flexibiliteit voor gebruikers → diverse manieren om de ODIS-inhoud te benaderen:o ODIS-OPAC: ca. 43% van de meer dan 200.000 ODIS-

records is gepubliceerdo Specifieke OPAC’s van partners of projecten (bv.

http://www.migrantenerfgoed.be, http://www.civitas-farcd.eu, …)

o Veelzijdig gebruik binnen de (digitale) leeszaal:• Encyclopedisch• Heuristisch• Als ‘authority database’• Analytisch → ODIS als ‘digital humanities research tool’ met

geavanceerde zoekfuncties en GIS-functionaliteit

ODIS → demo

De lezer op zijn wenken bediend!?

• De digitale leeszaal biedt de lezer tal van mogelijkheden: doorzoeken van de collectie, zoeken van contextuele informatie, consulteren van erfgoed

• Permanente aandacht voor gebruiksgemak nodig:o Vergemakkelijkt de digitale leeszaal het werk van lezers (en

leeszaalpersoneel)?o Weten lezers hoe ze moeten zoeken en zoekresultaten

moeten interpreteren? Hoe kunnen we hen wegwijs maken?

• De digitale leeszaal als ‘work in progress’:o Bepalen van prioriteiten voor de toekomsto Naar een volledig geautomatiseerde leeszaal?

Contactgegevens

KADOC-KU Leuven

Vlamingenstraat 39

3000 Leuven

016 32 35 00

http://kadoc.kuleuven.be

joris.colla@kadoc.kuleuven.be

katrien.weyns@kadoc.kuleuven.be