de ontwikkeling en verkoop van bedrijventerreinen in vlaanderen? de impact van het nieuwe decreet...
Post on 05-Dec-2014
305 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
De ontwikkeling en verkoop van bedrijventerreinen in
Vlaanderen? De impact van het nieuwe decreet
ruimtelijke economie. Risico's en opportuniteiten.
Wouter Neven – Joris De Pauw
26 september 2012 - Brussel
Inhoud
De Wet Economische Expansie van 30 december 1970:
1. Historiek
2. Impact
3. De saga van het terugkooprecht
Decreet Ruimtelijke Economie:
1. Totstandkoming
2. Inhoud
3. Ruimtebehoefte voor economische activiteiten
4. Aanbod voor bedrijfshuisvesting
2
1. De Wet Economische Expansie van
30 december 1970
Historiek
3
Historiek
Context:
Naoorlogs België
Wet van 17 juli 1959
Wet van 18 juli 1959
Beide voormeldde wetten voorzagen in bepalingen die toelieten om, onder
bepaalde voorwaarden, door middel van tussenkomst van de overheid industriële
gronden in te richten en in gebruik te geven aan private ondernemers
Finaal: de wet van 30 december 1970 betreffende de economische expansie, die beide
expansiewetten verving
4
2. De Wet Economische Expansie van
30 december 1970
Impact
5
Impact (1)
De Wet Economische Expansie bevat een afzonderlijk hoofdstuk dat de ontwikkeling van
bedrijfsterreinen door middel van overheidsteun dient te stimuleren.
In de memorie van toelichting wordt verduidelijkt dat deze tegemoetkomingen een
belangrijke financiële inspanning van de staat uitmaken, hetgeen verantwoordt dat een
aantal bepalingen de terbeschikkingstelling van de onroerende goederen “regelen”:
Drie voorwaarden:
De authentieke akte dient te beschrijven welke economische bedrijvigheid op de
terreinen zal worden uitgeoefend alsmede welke gebruiksvoorwaarden moeten worden
nageleefd
De authentieke akte moet voorzien dat de verkoper de grond zal kunnen terugkopen
indien de gebruiker zijn economische bedrijvigheid staakt of andere voorwaarden tot
gebruik niet naleeft.
De koper kan het aangekochte goed doorverkopen aan een derde op voorwaarde
dat de verkoper hiermee instemt.
6
Impact (2)
Met artikel 32 Wet Economische Expansie werd voor de overheid de mogelijkheid
gecreëerd om een blijvend toezicht te houden op de economische bestemming van de
gronden die met overheidssteun waren ontwikkeld en opgenomen in een bedrijfsterrein.
Tevens werd vermeden dat door de kopers zou gespeculeerd worden op winst door over te
gaan tot verkoop van de terbeschikkinggestelde terreinen.
Maar: de saga van het terugkooprecht.
7
3. De Wet Economische Expansie van
30 december 1970
De saga van het terugkooprecht
8
De saga van het terugkooprecht (1)
Gepubliceerde rechtspraak is schaars
Verweermiddel tegen terugkoop: gemeenrechtelijk recht van wederinkoop (artikel 1659 BW)
Aangezien dit recht van wederinkoop overeenkomstig artikel 1660 BW voor niet langer
dan 5 jaar mag worden bedongen en deze beperking de openbare orde raakt,
redeneerden de kopers van bedrijfsterreinen dat het terugkooprecht zoals voorzien in
artikel 32 Wet Economische Expansie eveneens beperkt was tot een maximale termijn
van vijf jaar.
De lagere rechtspraak
Hof van Cassatie van 18 maart 2004
Hof van Beroep van Gent van 6 december 2007
Grondwettelijk Hof van 3 december 2008
9
De saga van het terugkooprecht (2)
Binnen het Vlaamse Gewest werd de Wet Economische Expansie voor wat betreft de regels
die erin stonden voor de verwerving en subsidiëring van bedrijventerreinen vervangen door
twee nieuwe decreten:
de bepalingen opgenomen in het decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de
begroting 2004 van 19 december 2003, meer bepaald hoofdstuk XXVI, getiteld
bedrijventerreinen
het decreet van 31 januari 2003 betreffende het economisch ondersteuningsbeleid
= stilzwijgende opheffing van de Wet Economische Expansie VANAF 1 januari 2004
Deze nieuwe regeling was noodzakelijk ingevolge inmenging van de Europese Commissie.
De artikelen 30-32 Wet Economische Expansie waren onvoldoende duidelijk.
10
De saga van het terugkooprecht (3)
Met de artikelen 74-76 van het decreet van 19 december 2003 voorzag het Vlaamse
Parlement in een opvolger voor artikel 32 van de Wet Economische Expansie. Artikel 32
werd met ingang van 1 januari 2004 stilzwijgend opgeheven.
De voor 1 januari 2004 in verkoopscontracten opgenomen terugkooprechten blijven echter
onverminderd van kracht. Er moet uitgegaan worden van de eerbiedigende werking van de
nieuwe decretale regeling voor de regeling opgenomen in Wet Economische Expansie, voor
zover deze regeling opgenomen is in contracten afgesloten tussen partijen. Artikel 32 blijft
met andere woorden van toepassing op de contracten die gesloten zijn met toepassing van
deze wetgeving (bevestigd door: Brussel, 9 februari 2010, RW 2010-11, 1262).
De rechten van terugkoop die voor 1 januari 2004 in een verkoopsakte werden opgenomen,
blijven dus onderworpen aan artikel 32 Wet Economische Expansie.
11
De saga van het terugkooprecht (4)
Artikel 76 van het programmadecreet luidt als volgt: ‘De aktes houdende verkoop aan
bedrijven van de gronden die met tussenkomst van het Vlaamse Gewest (her)aangelegd
werden of bij toepassing van artikel 73 werden verworven, bevatten clausules die
preciseren’:
De economische bedrijvigheid die op de gronden zal uitgeoefend worden evenals alle
andere gebruiksvoorwaarden;
De termijn waarbinnen de koper of andere gebruiker van het verkochte goed verplicht is
het goed te bebouwen en/of het in exploitatie te nemen;
De modaliteiten waaraan de grond kan teruggekocht worden in geval de koper de in
1 en 2 vermelde voorwaarden niet naleeft. Nochtans kan, op voorwaarde dat de
verkoper ermee instemt, het verkochte goed doorverkocht of op een andere manier ter
beschikking gesteld worden aan derden-gebruikers voor zover de desbetreffende akte
de hierboven vermelde clausules bevat.
12
De saga van het terugkooprecht (5)
Conclusie:
De bepalingen van artikel 1659 BW zijn niet van toepassing op het terugkooprecht en
voor zover geen tijdsbeperking is opgenomen in de overeenkomst, kan het
terugkooprecht ten eeuwigen dage worden uitgeoefend zoals voorgeschreven in (het
oude) artikel 32 Wet Economische Expansie
De nieuwe regeling in artikel 76 van het decreet van 19 december 2003 houdende
bepalingen tot begeleiding van de begroting 2004, houdt evenmin een beperking in de
tijd in
Maar: rechtszekerder om andere controlemechanismen te implementeren?
13
1. Decreet Ruimtelijke Economie
Totstandkoming
14
Totstandkoming (1)
Vlaams regeerakkoord 2009-2014: geeft uitvoering aan de afspraak in het akkoord om een
“coherent en samenhangend ruimtelijk-economisch beleid” te voeren
Ruimtelijke economie versus ruimtelijke ordening
15
Totstandkoming (2)
Noodzaak tot het vernieuwen van de decretale grondslag voor het voeren van een
ruimtelijke economisch beleid:
juridisch-technische problemen (vb: verspreid voorkomende decretale bepalingen,
expansiewetgeving…)
beleidsevolutie sinds 1999
Doelstellingen (art. 3):
1. voorzien van voldoende geschikte bedrijfshuisvestigingsmogelijkheden (zodat de
economische groei niet belemmerd wordt)
2. het snel en effectief maken van het ontwikkelingsproces van bedrijventerreinen
3. zorgvuldig ruimtegebruik en duurzame bedrijventerreinen die leiden tot een hoger
bedrijfseconomisch rendement, minder milieubelasting en een beter gebruik van de
ruimte door samenwerking tussen bedrijven onderling of met de overheid
16
Totstandkoming (3)
Complementair aan het de rol van het decreet van 16 maart 2012 betreffende het
economisch ondersteuningsbeleid, dat zich richt op het bevorderen van ondernemerschap
en het organiseren van de financiële ondersteuning die rechtstreeks op de ondernemers is
gericht
Inwerkingtreding op 26 augustus 2012 (d.i. 10 dagen na de bekendmaking in het Belgisch
Staatsblad)
MAAR: de uitvoeringsbesluiten laten momenteel op zich wachten…
17
2. Decreet Ruimtelijke Economie
Inhoud
18
Inhoud (1)
Het Decreet Ruimtelijke Economie is opgebouwd op basis van een tweedelige indeling:
1. Ruimtebehoefte voor economische activiteiten (Titel 2):
hier ligt de focus op een aantal beleidsuitdagingen van de Vlaamse Regering
in kaart brengen van de ruimtebehoefte
operationalisering van het concept ijzeren voorraad
opmerking: uitvoeringsbesluiten noodzakelijk
2. Aanbod voor bedrijfshuisvesting (Titel 3):
voorziet instrumenten die het sneller creëren van een effectief bouwrijp aanbod
aan bedrijventerreinen moeten facilliteren
Hoofdstuk 1: algemene instrumenten (steun, aankoop van gronden,
onteigening, recht van terugkoop en recht van wederovername)
Hoofdstuk 2: actiegerichte monitoring en realisatie van bedrijventerreinen en
financiële ondersteuning (Vlaamse Regering moet de begunstigden nog
bepalen…)
19
Inhoud (2)
De overige titels zijn ondersteunend
Titel 1: Algemene bepalingen
Titel 2: Ruimtebehoefte voor economische activiteiten
Titel 3: Aanbod voor bedrijfshuisvesting
Titel 4: Handhaving, uitbetaling en terugvordering van steun
Titel 5: Wijzigingsbepalingen
Titel 6: Slotbepalingen
20
3. Decreet Ruimtelijke Economie
Ruimtebehoefte voor economische
activiteiten
21
Ruimtebehoefte voor economische activiteiten
Monitoring en activering – taak van de Vlaamse Regering
het decreet belast de Vlaamse Regering met de taak om de ruimtebehoefte te ramen voor de
economische activiteiten, waarbij rekening gehouden wordt met het concept ijzeren voorraad
definitie ‘ijzeren voorraad’:
“een concept dat ervan uitgaat dat het minimaal aanbod een bouwrijpe en uit te rusten
terreinen in elke subregio moet voorzien in de vraag naar bedrijventerreinen gedurende
respectievelijk de gemiddelde periode om een bestemd bedrijventerrein uit te rusten en
de gemiddelde periode om een nieuw bedrijventerrein te bestemmen en dit rekening
houdende met de differentiatie van bedrijventerreinen en de subregionale economische
strategie”
of m.a.w. “de oppervlakte aan bedrijventerreinen die steeds voorradig is en waaruit
bedrijven doorlopend en op korte termijn (drie of vijf jaar) kunnen kiezen”
de Vlaamse Regering kan doelgroepen definiëren waarvoor ze een specifiek locatiebeleid
bepaalt, met inbegrip van het voorzien in specifieke instrumenten om de vestiging van die
doelgroepen in Vlaanderen te faciliteren
22
4. Decreet Ruimtelijke Economie
Aanbod voor bedrijfshuisvesting
23
Aanbod voor bedrijfshuisvesting
Hoofdstuk 1: algemene instrumenten
Afdeling 1: Steun voor ruimtelijk economische en gebiedsgerichte projecten
Afdeling 2: Aankoop van gronden
Afdeling 3: Onteigening
Afdeling 4: Recht van terugkoop en recht van wederovername
Hoofdstuk 2: bedrijventerreinen
Afdeling 1: Actiegerichte monitoring en realisatie van bedrijventerreinen
Afdeling 2: Financiële ondersteuning
24
Algemene instrumenten (1)
Steun voor ruimtelijk economische en gebiedsgerichte projecten (art.8 – art.12)
de Vlaamse Regering kan steun verlenen voor ruimtelijk economische en
gebiedsgerichte projecten
deze steun kan variëren naargelang de beleidsuitdagingen van het moment
gedacht wordt bijvoorbeeld aan projecten die in het algemeen de activeringsinspanning
en inventarisatie inzake onbenutte bedrijventerreinen aanmoedigen door bijvoorbeeld
gesprekken aan te knopen met de grondeigenaars en faciliterend te werken rond
knelpunten die zich stellen bij de activering
de Vlaamse Regering bepaalt welke begunstigeden in aanmerking komen voor de
steun
de concrete inhoud van de te ondersteunen projecten kan uiteraard wijzigen doorheen
de tijd volgens de beleidsuitdagingen die zich op dat ogenblik stellen
25
Algemene instrumenten (2)
Aankoop van gronden (art.13 – art.14)
de Vlaamse Regering kan gebouwen en gronden aankopen met het oog op de
terbeschikkingstelling van ondernemingen, de bestrijding van leegstand en verlaten
bedrijfssites, de opwaardering van stedelijke gebieden of om strategische redenen van
economische aard
de Vlaamse Regering kan de opdracht geven tot het ontwikkelen en saneren van
bedrijventerreinen, alsook tot het oprichten, herinrichten of saneren van
bedrijfsgebouwen
26
Algemene instrumenten (3)
Onteigening (art.15 - art.24)
een gemoderniseerde regelgeving om de onteigening te versnellen
het decreet voorziet in de mogelijkheid voor de Vlaamse Regering om zelf te onteigenen voor de aanleg of heraanleg van bedrijventerreinen, toegangswegen naar of bijkomende infrastructuur met betrekking tot deze bedrijventerreinen
het decreet moet het mogelijk maken om alle gronden die noodzakelijk zijn voor de realisatie van het bedrijventerrein, binnen of buiten de planologische contour van het bedrijventerrein gelegen, te kunnen onteigenen
de Vlaamse Regering kan ook de provincies, de gemeenten, de verenigingen van gemeenten, de autonome gemeentebedrijven, de Vlaamse openbare instellingen en andere publiekrechtelijke rechtspersonen die daartoe door de Vlaamse Regering worden aangeduid, geval per geval machtigen tot onteigening voor de aanleg of heraanleg van bedrijventerreinen, toegangswegen naar of bijkomende infrastructuur met betrekking tot deze bedrijventerreinen
noodzaak van een onteigeningsplan
27
Algemene instrumenten (4)
Recht van terugkoop en recht van wederovername (art.25 – art.34) (1)
recht van terugkoop:
“het recht om, onder de voorwaarden en modaliteiten bepaald in titel 3, hoofdstuk 1,
afdeling 3, een grond gelegen binnen een bedrijventerrein en de eventuele opstallen
op die grond te verwerven”
recht van wederovername:
“het recht om, onder de voorwaarden en modaliteiten bepaald in titel 3, hoofdstuk 1,
afdeling 3, een recht van opstal, erfpacht of vruchtgebruik op een grond gelegen
binnen een bedrijventerrein te verwerven”
belangrijkste ‘nieuwe’ instrumenten
essentiële elementen om greep te houden op gronden die via overheidstussenkomst
werden ontwikkeld en uitgegeven als bedrijventerreinen
28
Algemene instrumenten (5)
Recht van terugkoop en recht van wederovername (art.25 – art.34) (2)
sluit aan bij het terugkooprecht zoals opgenomen in de wet op de economische
expansie uit 1970 en het programmadecreet, maar gemoderniseerd zodat een aantal
juridische onduidelijkheden weggewerkt worden en er een beter evenwicht ontstaat
tussen het recht van de begunstigde van het terugkooprecht en de rechtsbescherming
van de eigenaar die het terugkooprecht ondergaat
volledig nieuw is de invoering van een ‘regularisatietermijn’ indien inbreuken worden
vastgesteld
29
Algemene instrumenten (6)
Recht van terugkoop en recht van wederovername (art.25 – art.34) (3)
het decreet bepaalt dat publiekrechtelijke rechtspersonen actief inzake de ontwikkeling
of het beheer van bedrijventerreinen altijd het recht hebben een recht van terugkoop of
een recht van wederovername op te nemen in de aktes van terbeschikkingstelling,
ongeacht of ze voor de specifieke bedrijventerreinontwikkeling waarbinnen de gronden
zich bevinden een overheidsinstrument (subsidie, onteigening, terugkoop) gebruikt
hebben. Deze publiekrechtelijke ontwikkelaars en beheerders van bedrijventerreinen
werken immers altijd vanuit door de overheid ter beschikking gestelde middelen en
instrumenten en van- uit een ruimere doelstelling om het algemeen belang te dienen.
Het beheer van het bedrijventerrein en het realiseren van zorgvuldig ruimtegebruik op
bedrijventerreinen worden daarbij als onderdelen van algemeen belang horende bij het
bedrijventerreinenbeleid beschouwd.
ook mogelijk in de gevallen wanneer de overheid een bedrijventerreinen ontwikkelt in
samenwerking met de eigenaar of houder van zakelijke rechten op basis van een
samenwerkingsovereenkomst, mits akkoord van de eigenaar of houder van zakelijke
rechten
30
Algemene instrumenten (7)
Recht van terugkoop en recht van wederovername (art.25 – art.34) (4)
sommige personen / overheden zijn door het decreet verplicht om voor bepaalde
gronden gelegen binnen een bedrijventerrein een recht van terugkoop of
wederovername in de verkoops- of zakenrechtelijke overeenkomsten op te nemen
(artikel 26)
het gaat om de volgende personen:
- iedere persoon aan wie financiële steun is verleend en dit voor de gronden gelegen binnen het
inrichtingsplan van de zone waarvoor de ondersteuning is verleend;
- de persoon die een onteigeningsmachtiging heeft verkregen op basis van het decreet voor de
aanleg of heraanleg van een bedrijventerrein, toegangswegen naar of bijkomende infrastructuur voor
dat bedrijventerrein en dit voor de gronden waarop de onteigeningsmachtiging betrekking heeft;
- de persoon die gronden heeft verworven krachtens het terugkooprecht, vermeld in artikel 32 van de
wet van 30 december 1970 op de economische expansie en dit voor de aldus verworven gronden;
- de persoon die gronden heeft verworven krachtens het terugkooprecht, vermeld in artikel 75 of 76
van het decreet van 19 december 2003 houdende bepalingen ter begeleiding van de begroting 2004
en dit voor de aldus verworven gronden;
- de persoon die gronden of een recht van opstal, erfpacht of vruchtgebruik heeft verworven
krachtens het terugkooprecht of het recht van wederovername bedoeld in dit decreet en dit voor de
aldus verworven gronden en rechten.
Algemene instrumenten (8) Recht van terugkoop en recht van wederovername (art.25 – art.34) (5)
het recht van terugkoop en het recht van wederovername moeten opgenomen worden
in de aktes van terbeschikkingstelling van de gronden (artikel 27)
in de aktes moeten clausules opgenomen worden die het volgende bevatten:
de economische bedrijvigheid die moet worden uitgeoefend, de voorwaarden waaronder die
bedrijvigheid wordt uitgeoefend en de daarmee gepaard gaande bouw- en
exploitatieverplichting binnen een bepaalde periode
bepalen dat de verkoper de gronden kan terugkopen of het recht van opstal, erfpacht of
vruchtgebruik kan overnemen in het geval de gronden niet (conform) gebruikt worden zonder
uitzicht op gebruik, de gebruiksvoorwaarden niet nageleefd worden, de toepasselijke
regelgeving niet wordt nageleefd
de begunstigden van het terugkooprecht waarbij de oorspronkelijke verkoper en de gemeente
worden aangeduid als begunstigde
de prijs of – voor de opstallen of bij het recht van wederovername – de wijze van prijsbepaling
het overnemen van de rechten en verplichtingen bepaald in de artikelen 30 tot en met 33, zodat
de kopers of de personen die het zakelijk recht verwerven te allen tijde op de hoogte zijn en
instemmen met de gevolgen die het recht van terugkoop en wederovername zullen kunnen
hebben
Algemene instrumenten (9)
Recht van terugkoop en recht van wederovername (art.25 – art.34) (6)
limitatieve lijst van de omstandigheden waarin gebruik kan worden gemaakt van het recht van terugkoop en het recht van overname, zodat het uitoefenen ervan redelijk en objectief verantwoord is, de limitatieve lijst omvat:
langdurig niet- (conform-) gebruik van een (substantieel) deel van de gronden
ernstige schendingen van de toepasselijke regelgeving als dit ernstige hinder voor de overige bedrijven van het bedrijventerrein veroorzaakt waardoor een normaal terreinbeheer niet meer mogelijk is
het terugkooprecht geldt onbeperkt in de tijd
de prijsbepaling (naar een ‘reële’ vergoeding)
de terugkoop van de grond zal gebeuren tegen de prijs van de eerste verkoop (of een latere doorverkoop), aangepast aan de schommelingen van de index van de consumptieprijzen
de opstallen, met uitzondering van het materieel en de outillage die de gebruiker toebehoren en op de grond zijn gelegen, worden teruggekocht tegen de venale waarde van die opstallen op het moment van de terugkoop
toelating tot doorverkoop (het zogenaamde kettingbeding)
regularisatietermijn (1 jaar vanaf de ingebrekestelling)
Bedrijventerreinen: Actiegerichte monitoring
en realisatie van bedrijventerreinen
de Vlaamse Regering organiseert een actiegerichte monitoring van het aanbod van
bedrijventerreinen
doel: de beleidsopgave voor het ruimtelijk economisch beleid vast te stellen op het vlak van
het creëren van aanbod aan uitgeruste bedrijventerreinen, ontwikkeling van
knelpuntterreinen en onbenutte percelen, de sanering en herinrichting van brownfields en
verouderde bedrijventerreinen en de te desaffecteren bedrijventerreinen, gebaseerd op het
concept ijzeren voorraad
deze monitoring kan aanleiding geven tot aanbevelingen over nieuw te ontwikkelen
beleidsinstrumenten
Bedrijventerreinen: Financiële ondersteuning(1)
financiële steunmogelijkheden als impuls voor het bereiken van de strategische
doelstellingen
financiële steunmogelijkheden voor enerzijds bedrijventerreinen en anderzijds
bedrijfsverzamelgebouwen
de financiële steunmogelijkheden voor bedrijventerreinen zijn:
steun voor verwerving van bedrijventerreinen
steun voor voortrajecten
steun voor (her)aanleg van bedrijventerreinen
steun voor strategische bedrijventerreinen
steun voor beheer
steun voor bedrijventerreinmanagement
Bedrijventerreinen: Financiële ondersteuning(2)
de financiële steunmogelijkheden voor bedrijfsverzamelgebouwen zijn:
steun voor bedrijvencentra voor starters
steun voor thematische bedrijvencentra
steun voor incubatoren
Bedrijventerreinen: Financiële ondersteuning(3)
het decreet op zich geeft geen aanleiding tot steun: uitvoeringsbesluiten zijn nodig!
heroriëntering van de huidige subsidiepraktijk
minder middelen voor de aanleg en uitrusting van nieuwe greenfields, waardoor meer
middelen beschikbaar zullen zijn voor de herontwikkeling van verouderde terreinen en
brownfields, de activering van knelpuntterreinen en het beheer van bedrijventerreinen
M.a.w. subsidies zullen voornamelijk gereserveerd worden voor de onrendabele
terreinen
stelling van de huidige Vlaamse Regering is dat met huidige steunregime soms subsidies
worden gegeven voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen (ongeveer 22mio €/jaar op
greenfields, die ook zonder dergelijke ondersteuning kunnen gerealiseerd worden. Minister-
president Peeters wil in de toekomst enkel nog middelen verstrekken voor de realisatie van
een bedrijventerrein, indien blijkt dat deze projecten zonder deze subsidies niet rendabel
zijn
“We creëren zo meer marge voor projecten die deze steun absoluut nodig hebben voor
hun rendabele ontwikkeling. Wanneer steun niet noodzakelijk is, zal dan ook geen
steun geboden worden”
Vragen
47
38
Wouter Neven
Partner
T. +32 2 787 90 82
wouter.neven@lydian.be
Joris De Pauw
Associate
T. +32 3 304 90 07
joris.depauw@lydian.be
Uw contacten bij Lydian
39
Brussels Office Antwerp Office Tour & Taxis
Havenlaan – Avenue du Port 86 b 113 Arenbergstraat 23 1000 Brussels - Belgium 2000 Antwerp - Belgium T. +32 2 787 90 00 T. +32 3 304 90 00
F. +32 2 787 90 99 F. +32 3 304 90 19
WWW. LYDIAN.BE
49
40
top related