dengue hemorrhagic fever

นายแพทยอทศศกด หรรตนกล

นายแพทยเชยวชาญ(ดานเวชกรรมปองกน)

สานกงานสาธารณสขจ.นราธวาส

โรคไขเลอดออกอโบลา (Ebola hemorrhagic fever)

โรคไขเลอดออกมารเบรก (Marburg virus disease)

โรคไขเลอดออกเดงก (Dengue hemorrhagic fever)

โรคไขเลอดออกอโบลา

(Ebola hemorrhagic fever)

อโบลาเปนโรคทมความรนแรงมากทสดโรคหนง

มอตราปวยตายสงถงรอยละ 50-90

เชออโบลาเปนเชอไขเลอดออกทพบในทวปอฟรกา

รจกเมอมการระบาดครงแรกทประเทศซาอร และซดาน

เมอป พ.ศ.2519

โรคอโบลา อยในกลมโรคไขเลอดออก เกดจากเชอไวรสอโบลา

ขนาดเสนผาศนยกลางขนาดประมาณ 80 นาโนเมตร ยาว 790-970 นาโนเมตร

ในตระกลฟโลวรด (Filoviridae) ซงประกอบดวย 4 subtypes ไดแก

-แซรอร (Zaire)

-ซดาน (Sudan)

-ไอวอรโคสท (Cote D’ Ivoire)

-เรสตน (Reston)

3 subtypes แรก ทาใหเกดการปวยรนแรงในคนและมอตราตายสงรอยละ50-90 สวนเรสตนพบในฟลปปนส ทาใหเกดอาการรนแรงในลง แตในคนไมทาใหเกดอาการ

โรคไขเลอดออกมารบวรก

(Marburg virus disease)

โรคมารบวรกเปนโรคไขเลอดออกทเกดขนไมบอยนก มการระบาดจากดในประเทศกลม

ทะเลทรายซาฮาราในประเทศแถบอฟรกา มอตราการปวยตายสง

เชอกอโรค

เกดจากเชอไวรส Marburg

มลกษณะเปน elongated filaments ใน

วงศ Filoviridae เชนเดยวกบโรคอโบลา

Marburg Virus

ขอมล : สานกระบาดวทยา

• 26,067ราย อตราปวย 41.04 ตอประชากรแสนคนรายงานสะสม

• 33 ราย รอยละปวยตาย 0.05ผปวยเสยชวต

• อยลาดบท 33 ของประเทศ

• พบผปวย 283ราย อตราปวย 38.20 ตอประชากรแสนคน

• ไมมผปวยเสยชวต

จงหวดนราธวาส

ทมา : สานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข ณ 30 เมย 56

• กรงเทพฯ, ฉะเชงเทรา, สมทรปราการ, นครปฐม , ประจวบครขนธ, ระยอง,, พงงา,ภเกต, ปตตาน ,ยะลา, อบลราชธาน,เชยงใหม ,กาแพงเพชร,นครสวรรค

เสยชวต 1 ราย

• สรนทร,เลย,นครราชสมาเสยชวต 2 ราย

• นครศรธรรมราชเสยชวต 3 ราย

• สงขลาเสยชวต 6 ราย

จงหวดทมผปวยเสยชวต

ทมา : สานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข ณ 30 เมย 56

ป 56

มผ ปวย 120,000-150,000 ราย

เสยชวต 140-200 ราย

รอยละ 80 เขา รพ. เพอรบการรกษา

รอยละ 2 อาการรนแรงถงชอค

0102030405060708090

100

74.3

40.0632.05 31.18

40.68

อตราปวยตอประชากรแสนคน

ทมา : สานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข ณ 30 เม.ย.56

ภาค

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

158.45 148.62

122.65

82.8982.01 79.49 76.51 72.97 72.94 69.12

จงหวด

ทมา : สานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข ณ 30 เม.ย. 56

อตราปวยตอประชากรแสนคน

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200158.45

76.5146.12

38.9334.39 29.97 28.2

ทมา : สานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข ณ 30 เม.ย. 56

จงหวด

อตราปวยตอประชากรแสนคน

0

20

40

60

80

100

อาเภอ

ทมา : ฝายควบคมโรคตดตอและระบาดวทยา สสจ.นราธวาส ณ 30 เมย 56

อตราปวยตอประชากรแสนคน

0

5

10

15

20

อาเภอ

ทมา : ฝายควบคมโรคตดตอและระบาดวทยา สสจ.นราธวาส ณ 30 เมย 56

อตราปวยตอประชากรแสนคน

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

คามธยฐาน( ป 51-55) 57 40 28 15 31 50 27 37 28 54 84 58

จานวนปวย ป 56 99 72 70 42 0 0 0 0 0 0 0 0

0102030405060708090

100110120

จานวนผปวย

ทมา : ขอมลเฝาระวงโรค สานกงานสาธารณสขจงหวดนราธวาส 30 เม.ย.56

อาเภอ รวม จน.ผปวย 4 สปดาหลาสด

จานวนผปวย 4 สปดาหลาสด

สปดาหท 1431ม.ค -6 เม.ย.

สปดาหท 157-13 เม.ย.

สปดาหท 1614-20เม.ย

สปดาหท 1721-27 เม.ย

1.ระแงะ 12 1 2 4 5

2.รอเสาะ 8 3 2 3 0

3.สไหงโก-ลก 3 0 3 0 0

4.สไหงปาด 7 3 3 1 0

5.บาเจาะ 1 0 0 1 0

6.ยงอ 0 0 0 0 0

7.แวง 1 0 0 1 0

8.ตากใบ 0 0 0 0 0

9.เจาะไอรอง 0 0 0 0 0

10.สครน 2 0 1 1 0

11.ศรสาคร 1 0 0 1 0

12จะแนะ 1 0 0 1 0

13.เมองนราธวาส 6 0 3 3 0

รวม 42 7 14 16 5

จ.ปตตาน

ประเทศมาเลเซยประเทศมาเลเซย

N

แวงสครน

จะแนะอ.สไหงปาด

ตากใบ เจาะไอรองอ.ระแงะศรสาคร

รอเสาะ เมองยงอ

บาเจาะ

จ.ยะลา

สไหงโก-ลก

จ.ปตตาน

1 -10

11 - 20

21 -30

31- 40

41-50

51 ขนไป

จานวนผ ปวย

จ.ปตตาน

ประเทศมาเลเซยประเทศมาเลเซย

N

แวงสครน

จะแนะสไหงปาด

ตากใบ เจาะไอรองระแงะ

ศรสาคร

รอเสาะ เมองยงอ

บาเจาะ

จ.ยะลา

จ.ปตตาน

พบผ ปวย

ไมพบผ ปวย

ยงลายพาหะนาโรคไขเลอดออก

ในวงจรชวตของยงลายประกอบดวยระยะตางๆ 4 ระยะ ไดแก

ระยะไข, ระยะตวออน (ลกนา)ระยะดกแดหรอตวกลางวย (ตวโมง), และ

ระยะตวเตมวย (ตวยง) ทง 4 ระยะมความแตกตางกนทงรปรางลกษณะ

และการดารงชวต

ยงลายเปนแมลงจาพวกหนง ในประเทศไทยมยงลายมากกวา 100 ชนด แตทเปน

พาหะ นาโรคไขเลอดออกมอย 2 ชนด คอ ยงลายบาน (Aedes aegypti) เปนพาหะหลก

และยงลายสวน (Aedes albopictus) เปนพาหะรอง

ภาพ : สานกโรคตดตอนาโดยแมลง

ระยะไข

ไขยงลายมลกษณะร คลายกระสวย เมอวางออกมาใหมๆ

จะมสขาวนวล ตอมาจะเปลยนเปนสนาตาลและดาสนท

ภายใน 24 ชวโมง

ไมมขา สวนอกมขนาดใหญกวาสวนหว สวนทองยาวเรยว

ประกอบดวยปลอง 10 ปลอง มทอหายใจ บนปลองท 8 ใชใน

การหายใจ ทอหายใจของยงลายสนกวาทอหายใจของยง

ราคาญ และมกลมขน 1 กลมอยบนทอหายใจนน

ไมมขา รปรางคลายเครองหมายจลภาค (,) มอวยวะใชในการหายใจ 1

คอยบนสวน cephalothorax (สวนหวรวมกบสวนอก)

ระยะลกนา

ระยะตวโมง

ระยะตวเตมวย (ตวยง)

1. ลาตวแบงเปน 3 สวน คอ สวนหว อก ทองม

เกลดสดาสลบขาวตามลาตว

2. มขา 3 ค อยทสวนอก ขามสดาสลบขาวเปน

ปลอง

3. มปก 1 ค อยบรเวณอก ปบางใส

4. มปากยาวเปนแบบแทงดด

5,เสนหนวด ของยงตวผยาวเปนพขนนก แตของ

ยงตวเมยจะสนกวาเปนแบบเสนดาย

หนวดจงใชแยกเพศของยงได

ทบรเวณอกจะมหนามแหลม

ยงลายบาน (Aedes aegypti)

ยงลายสวน (Aedes albopictus)

สวนอกไมมหนามแหลม

บรเวณระยางคปากปกคลมดวยเกลดสขาว

มเกลดสดาทระยางคปาก

ทสวนอกบรเวณกงกลางหลงจะมขนแขง

และมเกลดสขาวเรยงตวกน

ดานหลงของสวนอกมแถบสขาวพาด

อยตรงกลาง

การตดตอ : มยงลายเปนพาหะนาโรค

โรคไขเลอดออกตดตอกนไดโดยมยงลายบาน (Aedes aegypti) เปนพาหะนาโรคทสาคญ

ภาพ : สานกโรคตดตอนาโดยแมลง

การควบคมโรคไขเลอดออก

กลยทธ- ปองกนและควบคมการ

ระบาด

- การดแลรกษาผปวย

- การเฝาระวงโรค

- ประเมนผล (ระบบ)

- Early Diagnosis & Prompt Treatment (EDPT)

- การจดการดานสงแวดลอมและทาลาย

แหลงเพาะพนธยงลายในเขตเมอง/ชมชน

(ปองกนลวงหนา)

- สรางความเขมแขงชมชน

-สารวจลกนายงลาย

-Active Surveillance

-พฒนาระบบฐานขอมล

(DBMS)/ GIS

- การควบคมการระบาด

(ประสทธภาพ SRRT)-Case management

-Dead case conference

-Multisectoral Networking

สนบสนนทรพยากร

- สารเคม

-พฒนาการวนจฉย/รกษา

-(แพทย/พยาบาล/จสส)

พฒนาองคความร-KM

(Expert Committee)

การวนจฉยอาศยอาการทางคลนกรวมกบผลการตรวจทางโลหตวทยา 1. ไขสงเฉยบพลน และสงลอย 2 - 7 วน

2. อาการเลอดออกอยางนอย tourniquet test ใหผลบวกรวมกบ

อาการเลอดออกอน

3. ปรมาณเกลดเลอด 100,000 เซลล / ลบ.มม. หรอนบจานวน

เกลดเลอดใน 10 oil field คาเฉลย 3 per oil fied

4. ความเขมขนของเมดเลอดแดง (Hct) เพมขน เทากบหรอ

มากกวา 20 % เมอเทยบกบ Hct เดม

การสงตวอยางนาเหลอง (Serology) เพอตรวจยนยนโรคไขเลอดออก ควรสงเมอผ ปวย

มอาการรวมทงผลการตรวจโลหตวทยาไมชดเจน หรอผ ปวยมอาการลกษณะแปลกออกไป

(Unusual manifestation) เชน อาการทางสมอง ทางตบ

1. ในระยะไขสงใหยาลดไข ควรใชยาพวกพาราเซตามอล หามใชยาพวกแอสไพรน เพราะ

จะทาใหเกรดเลอดเสยการทางาน จะระคายกระเพาะทาใหเลอดออกไดงายขน ควรจะใชการ

เชดตวชวยลดไขดวย

2. ใหผปวยไดนาชดเชย เพราะผปวยสวนใหญมไขสง เบออาหาร และอาเจยน ทาใหขาดนา และเกลอโซเดยมดวย ควรใหผปวยดมนาผลไมหรอ สารละลายผงนาตาลเกลอแร (โอ อาร เอส) ในรายทอาเจยนใหดมครงละนอยๆ และดมบอยๆ

3. จะตองตดตามดอาการผปวยอยางใกลชด เพอจะไดตรวจพบและปองกนภาวะชอก

ไดทนเวลา

ขณะนยง ไมมยาตานไวรสทมฤทธเฉพาะสาหรบเชอไขเลอดออก และวคซนปองกน

กาลงอยในระหวางศกษาทดลอง

การรกษาโรคนเปนแบบการรกษาตามอาการและประคบประคอง

เกณฑทางคลนก (Clinical Criteria) แบงเปน 2 ชนด

◦ ไขเดงก มไขเฉยบพลน รวมกบ อาการอนๆ อยางนอย 2 อาการ

ปวดศรษะอยางรนแรง ปวดกระบอกตา ปวดกลามเนอ ปวดกระดกหรอขอตอ มผน มอาการ

เลอดออก tourniquet test ใหผลบวก

◦ ไขเลอดออก มไขเฉยบพลน และ tourniquet test ใหผลบวกรวมกบ อาการอนๆ

อยางนอย 1 อาการ

ปวดศรษะอยางรนแรง ปวดกระบอกตา ปวดกลามเนอ ปวดกระดกหรอขอตอ มผน มอาการ

เลอดออก ตบโตมกกดเจบ มการเปลยนแปลงทางระบบไหลเวยนโลหต หรอมภาวะความดนโลหตลด

ตาลง (shock)

เกณฑทางหองปฏบตการ (Laboratory Criteria)ทวไป

◦ Complete Blood Count (CBC) มจานวนเมดเลอดขาวตา (< 5,000 เซล/ลกบาศกมลลเมตร) โดยมสดสวน lymphocyte สง (ในกรณของไขเดงก)

มเกลดเลอดตากวา 100,000 เซล/ลกบาศกมลลเมตร (ในกรณของไขเลอดออก)

มฮมาโตครตเพมขนรอยละ 10 - 20 จากเดม (ในกรณของไขเลอดออก)

◦ Chest x-rays (ในกรณของไขเลอดออก)

- จะพบ pleural effusion ไดเสมอ โดยสวนใหญจะพบทางดานขวา แตในรายทมอาการ

รนแรงอาจพบไดทง 2 ขาง แตขางขวาจะมมากกวาขางซายเสมอ

เกณฑทางหองปฏบตการ (Laboratory Criteria)จาเพาะ

◦ ตรวจพบเชอไดจากเลอดในระยะไข โดยวธ PCR หรอการแยกเชอ หรอ

◦ ตรวจ พบแอนตบอดจาเพาะตอเชอในนาเหลองค (paired sera) ดวยวธ

Hemagglutination Inhibition (HI) > 4 เทา หรอ ถานาเหลองเดยว ตองพบ

ภมคมกน > 1: 1,280 หรอ

◦ ตรวจพบภมคมกนชนด IgM > 40 ยนต หรอการเพมขนของ IgG อยางมนยสาคญโดยวธ

Enzyme Immuno Assay (EIA)

ผปวยทสงสย(Suspected case) หมายถง ผทมอาการตามเกณฑทางคลนก

ผปวยทเขาขาย(Probable case) หมายถง ผทมอาการตามเกณฑทางคลนก

และ มลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน

◦ มผลการตรวจเลอดทวไป

◦ มผลการเชอมโยงทางระบาดวทยากบผปวยรายอนๆ ทมผลการตรวจยนยนทางหองปฏบตการ

จาเพาะ

ผปวยทยนยนผล (Confirmed case) หมายถง ผทมอาการตามเกณฑทาง

คลนก และ มผลตามเกณฑทางหองปฏบตการจาเพาะ

การรายงานผปวยตามระบบเฝาระวงโรค-รง.506(Reporting Criteria) ใหรายงานไดตงแต ผปวยทสงสย (Suspected case) การสอบสวนโรค(Epidemiological Investigation◦ สอบสวนเฉพาะราย (Individual Investigation)◦ สอบสวนการระบาด (Outbreak Investigation) ในกรณทเกดโรคเปนกลมกอน

ใหรบทาการสอบสวนการระบาดทนท เพอหาเชอกอโรค และสาเหตการระบาดในครงนน เพอ

การวางแผนในการควบคมในครงน และปองกนการระบาดในครงตอไปไดอยางถกตอง

การควบคมโรคไขเลอดออก

กลยทธ- ปองกนและควบคมการ

ระบาด

- การดแลรกษาผปวย

- การเฝาระวงโรค

- ประเมนผล (ระบบ)

- Early Diagnosis & Prompt Treatment (EDPT)

- การจดการดานสงแวดลอมและทาลาย

แหลงเพาะพนธยงลายในเขตเมอง/ชมชน

(ปองกนลวงหนา)

- สรางความเขมแขงชมชน

-สารวจลกนายงลาย

-Active Surveillance

-พฒนาระบบฐานขอมล

(DBMS)/ GIS

- การควบคมการระบาด

(ประสทธภาพ SRRT)-Case management

-Dead case conference

-Multisectoral Networking

สนบสนนทรพยากร

- สารเคม

-พฒนาการวนจฉย/รกษา

-(แพทย/พยาบาล/จสส)

พฒนาองคความร-KM

(Expert Committee)

คาดการณจานวนผ ปวย คาดการณความชกชมยงลาย

รวมพลงเรงรด

กาจดลกนารวมมอ รวมจต

ชวยชวตผปวยโรงเรอน/ โรงเรยน/

โรงงาน/โรงพยาบาลปด‐เปด‐กลางเทอมตะไครหอมทากนยง

อสม.นาชมชน

ครม.สนบสนน

•เตรยมพรอมทมแพทย ทก รพ.

•จดแพทยผ เชยวชาญทปรกษา•จดหาสารองเวชภณฑ•แนะนากลมเสยงรบมา รพ.

มเวลาทอง เพยง 2-3 เดอน

สอสาร ประชาสมพนธ กวางขวาง

ประสาน เครอขาย ทกภาคสวน1 ตาบล 1 หมบาน ปลอดลกนายงลาย

มธยฐานยอนหลง 5 ป (2551-2555)

จานวนผ ปวย(ราย)

วเคราะหสาเหตการระบาด และสอบสวนแหลงรงโรค

กาจดศกยภาพของแหลงรงโรค ในพนทเสยง เพอลดจานวนลกนายงลายใหเหลอนอยทสด

คอ ใหมคาดชนลกนายงลาย (HI ≤ 10, CI = 0)ระงบการแพรเชอในพนท ดวยการเฝาระวงโรค คนหาผ ปวย ตรวจวนจฉย ปองกนยงกด และ

ควบคมยงพาหะ เพอกาจดยงลายทมเชอไวรสใหเหลอนอยทสดหรอถกทาลายจนหมดไป

ทางกายภาพ ไดแก การปดภาชนะกกเกบนาดวยฝาปด สาหรบภาชนะทยงไมไดใช

ประโยชนควรจะควาไว สาหรบสงของทไมมประโยชนหรอสงของเหลอใชควรเผาหรอฝง

แลวแตความสะดวก

ทางชวภาพ คอ การปลอยปลากนลกนาลงในภาชนะเกบกกนา สามารถขอพนธปลาได

จากสานกงานปองกนควบคมโรค ศนยควบคมโรคตดตอนาโดยแมลง และสานกงาน

สาธารณสขจงหวด

สารเคม ไดแก ทรายทมฟอส ควรใชเฉพาะกบภาชนะเกบนาทไมสามารถปดหรอใสปลากน

ลกนาได

การกาจดทางกายภาพ

การควบคมสงแวดลอมเปนการเปลยนแปลงสงแวดลอม เพอไมใหยงมการขยายพนธ

การปดฝาภาชนะใหมดชด ใชกบดกลกนา ทาลายแหลงเพาะพนธ ขดผว

ภายในของภาชนะและถายเทนาทก 7 วน (แตหามเทนาในแหลงนา หรอทอ

ระบายนา เพราะไข และลกนาจะเจรญเตบไดดในแหลงนนๆ) วธทางกายภาพ

เปนวธทดทสด แตทายากทสด เพราะประชาชนไมคอยนยม

-ดวยการใชสงทมชวตกาจดลกนา เชน ปลากนลกนา แบคทเรย (BTI)

ดกแดของแมลงปอ ลกนายงยกษ เปนตน แตมกจะไมไดรบความสนใจเทาทควร

- สารเทมฟอส (Temephos) หรอปจจบนเรยกวา สารเคมกาจดลกนา หรอทรจกกนในชอ

ทรายอะเบท สารเคมชนดนกาจดลกนาไดดสามารถออกฤทธไดนานกวา 3 เดอน

ทรายอะเบทไมทาลายตวโมง แตถาเกดเปนยงแลวจะมอายไมยน

1.การพนหมอกควน วธนไดผลในการกาจดตวแกนอย

จะตองพนบอยครง ทก 2-3 วน และตองปดประต

หนาตางใหมดชดขณะพน

2.การพนฝอยละออง (ULV) เปนวธการกาจดตว

แกไดดทสด แตขนอยกบยาฆาแมลงดวย

การพนหมอกควน หรอพน ULV จะตองพนใน

บาน จะเปนเวลาใดกไดทประชาชนยอมรบ เพราะ

ยงลายบานอาศยอยในบานเปนสวนใหญ แตถาจะ

พนดวยเครองพนขนาดใหญทตดตงบนรถบรรทก

จะตองพนในขณะทลมไมแรง และเวลาเชาหรอเยน

เทานน

พนเคมกาจดยงลาย ไมวาจะใชในกรณใด จะมผลลดจานวนยงอยเพยงระยะสน

จาเปนตองมการควบคมแหลงเพาะพนธยงลายรวมดวยเสมอ เพอสงเสรมใหการควบคม

ยงลายมประสทธภาพในระยะยาว

1.การพนฝอยละออง (Ultra Low Volume or ULV) นายาเคมจะถกพนจากเครองพนโดยแรงอดอากาศ ผานรพน กระจายออกมาเปนฝอยละออง ขนาดเลก

มาก ซงจะกระจายอยในอากาศเพอใหสมผสกบตวยง เครองพนมทงแบบตดตงบนรถยนต

และแบบสะพายหลง

2.การพนหมอกควน นายาเคมจะถกพนโดยอาศยอากาศรอนชวยในการแตกตวของ

สารเคมจากเครองพนกลายเปนหมอกควนฟ งกระจาย เครองพนหมอกควนมทงแบบตด

รถยนต และแบบหว

การควบคมปองกนโรคไขเลอดออก

พนดวยเครอง ULV

พนเครองหมอกควนและจายทรายอะเบท

-ใสเสอผาทหนาพอสมควร ควรจะใสเสอแขนขาว กางเกงขายาว

และควรใชสออนๆ

-การใชสารไลยง ทขายตามทองตลาดมหลายรปแบบ เชน ชนดขด แผน

ครม หรอนา ซงเหมาะสาหรบการใชทแตกตางกนไป

-นอนในมงลวด หรอมง

ยงลายจะวางไขตามภาชนะขงนาทมนานงและใส นานนอาจจะสะอาดหรอไมกได นาฝนมก

เปนนาทยงลายชอบวางไขมากทสด

ทางสอมวลชน โดยกระจายขาวทางวทย, โทรทศน, หนงสอพมพ, เสยงตามสาย หอกระจาย

ขาวตามหมบาน

ทางโรงเรยน ใหความรเรองโรคไขเลอดออกแกเดกนกเรยน หรออาจใหความรแก ครอาจารย

ทสอนวชาสขศกษา เนนใหเดกนกเรยนปฏบตตาม รวมทงนาไปถายทอดใหแกทบาน

แจกเอกสารสขศกษา เชนแผนพบ ตดโปสเตอร รปภาพ ตามสถานทซงประชาชนมกจะมา

ชมนมกนมาก ๆ

ใหสขศกษาแกประชาชนทมารบบรการทสถานบรการ และเมอออกไปเยยมบานหรอออก

ปฏบตงานในทองท กควรจะถอโอกาสใหความรแกประชาชนไปดวย

เนองจากไขเลอดออกระบาดโดยมยงเปนตวแพรพนธ ดงนน เมอมคนในบานหรอขาง

บานเปน ไขเลอดออกควรจะบอกคนในบาน หรอขางบานวามไขเลอดออกดวย และแจง

สาธารณสขใหมาฉดยา หมอกควนเพอฆายง รวมถงดแลใหสมาชกในครอบครว ปองกน

การถก ยงกด สารวจภายในบาน รอบบาน รวมทงเพอนบานวามแหลงแพรพนธยงหรอไม

หากมใหรบ จดการ และทาลายแหลง

นอกจากนตองคอยระวงเฝาดอาการของ สมาชกในบานหรอขางบานวามไขหรอไม หากม

ไข ใหระวงวาอาจจะเปน ไขเลอดออกได

การปฏบตเมอมคนในบาน/ขางบานเปนไขเลอดออก

ประกาศเตอนประชาชนใหทราบวามโรคไขเลอดออกระบาดในชมชนนน พรอมกบใหสข

ศกษาแกประชาชนใหรจกวธการปองกนตนเองและครอบครวไมใหยงลายกด ใหความรวธ

ปฏบตเมอเดกปวยหรอสงสยวาปวยเปนโรคไขเลอดออก และวธการควบคมแหลงเพาะพนธ

ยงลายในบานและขอใหประชาชนใหความรวมมอกาจดแหลงเพาะพนธยงลายทอาจม

หลงเหลออยในชมชนใหหมดไป

การกาจดลกนายงลายในบานผ ปวย และบรเวณรอบบานผ ปวยควรดาเนนการในรศมอยาง

นอย 100 เมตร และประเมนคาดชนลกนายงลายในพนททเกดโรค ซงหลงการควบคมโรค

แลว ควรมคา HI ≤ 10

ใชมาตรการเรงดวนสาหรบการควบคมการระบาด คอ การพนเคมกาจดยงตวเตมวย ทงนทม

ควบคมโรคตองมความพรอมในการควบคมพาหะอยางมประสทธภาพเมอไดรบแจงวาม

ผ ปวย โดยจะสามารถปฏบตการไดทนท ลกษณะการพนเคมควรปฏบตตามการกระจายของ

ผ ปวย ดงน

หากเกดมผ ปวย ควรดาเนนการควบคมแหลงแพรโรค (หมบานหรอชมชน) โดยพนสารเคม

ในบานผ ปวย และพนทรอบบานผ ปวยในรศมอยางนอย 100 เมตร ควรพนอยางนอย 2 ครง

แตละครงหางกน 7 วน

หากเกดมผ ปวยกระจายทวไปในชมชนหรอหมบาน ควรพนทกหลงคาเรอนในชมชน และควร

พนเคมใหมบรเวณกนกลาง (Barrier Zone) ทปลอดยงรอบชมชนนนดวย หากม

หมบานอนอยขางเคยง กควรพจารณาพนเคมเพมเตมใหแกหมบานทอยใกลเคยงนนดวย

1. ความพรอมของทมงานการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออก ทงระดบกระทรวง

สาธารณสข กรมวชาการตางๆ สสจ. /สสอ/สอ CUP/ PCU สคร. ศตม. รวมทง นคม. ท

ดาเนนการทงภาวะปกต และภาวะฉกเฉน

2. การมอาสาสมคร ทมบทบาทสาคญในการควบคมลกนายงลายในพนท

3. การมกระบวนรณรงคเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพโดยใชกระบวนการตลาดเชงสงคม

ไดสรางความสาเรจดานพฒนาองคความรแกบคคลในองคกรภายนอก และเครอขาย ทา

ใหมการพฒนาสอสาธารณะ พฒนาความคดจากพนฐานการมสวนรวมตามบรบทของ

ประชาชน ทสอดคลองกบวถชวตของพนทนน ไดแก โครงการ คณ-นะทา นาไทยปลอดภย

ไขเลอดออก

เราฆาลกยง ยงไมฆาลกเรา

จดการโรคไขเลอดออก

ป 56

มผ ปวย 120,000-150,000 ราย

เสยชวต 140-200 ราย

รอยละ 80 เขา รพ. เพอรบการรกษา

รอยละ 2 อาการรนแรงถงชอค

คาดการณจานวนผ ปวย คาดการณความชกชมยงลาย

รวมพลงเรงรด

กาจดลกนารวมมอ รวมจต

ชวยชวตผปวยโรงเรอน/ โรงเรยน/

โรงงาน/โรงพยาบาลปด‐เปด‐กลางเทอมตะไครหอมทากนยง

อสม.นาชมชน

ครม.สนบสนน

•เตรยมพรอมทมแพทย ทก รพ.

•จดแพทยผ เชยวชาญทปรกษา•จดหาสารองเวชภณฑ•แนะนากลมเสยงรบมา รพ.

มเวลาทอง เพยง 2-3 เดอน

สอสาร ประชาสมพนธ กวางขวาง

ประสาน เครอขาย ทกภาคสวน1 ตาบล 1 หมบาน ปลอดลกนายงลาย

มธยฐานยอนหลง 5 ป (2551-2555)

จานวนผ ปวย(ราย)

มต คณะรฐมนตร

เรอง การควบคมและปองกนการระบาดใหญของไขเลอดออก

ป 2556

เมอวนท 12 มนาคม 2556

คณะรฐมนตรมมตมอบหมายหนวยงานทเกยวของรวมดาเนนการ

ปองกนโรคไขเลอดออกกอนการ ระบาดในฤดฝนในสวนทเกยวของ ให

เปนไปตามอานาจหนาทของแตละหนวยงานทจะดาเนนการและเปนความ

จาเปนเรงดวน ตามทกระทรวงสาธารณสขเสนอดงน

1. มอบหมายให กระทรวงมหาดไทย กาชบใหผ วาราชการจงหวดและผ นาทกทองถน ผ นาชมชน รบผดชอบระดมสรรพกาลงในการทาให

ประชาชนทกคนลกขนมากาจดกวาดลางทาลายลกนาทกบานอยาง

เรงดวน โดยเฉพาะตงแตเดอนมนาคมถงเดอนมถนายน ในพนท

รบผดชอบ

2. มอบหมายให กระทรวงศกษาธการ กาชบใหผ บรหารโรงเรยนทง

ภาครฐและเอกชน ทกแหง กาหนดใหม ผ รบผดชอบ การกาจดกวาด

ลางทาลายลกนาในทกอาคาร

3. มอบหมายให กระทรวงอตสาหกรรม ขอความรวมมอไปยงทกสถานประกอบการใหมการจดเวร ยามกาจดกวาดลางทาลายลกนาใน

ทกอาคารและทพก

4. มอบหมายให กระทรวงการทองเทยวและกฬา ขอความรวมมอเจาของโรงแรมและรสอรท เอาใจใสใหมการกาจดกวาดลางทาลาย

ลกนาในทกอาคารและบรเวณโดยรอบของโรงแรม

5. มอบหมายให กรมประชาสมพนธ สนบสนนใหมการประชาสมพนธผานสอทกชองทาง ในการใหความร แกประชาชนในการดแลบานเรอน

และอาคารคาขายมใหมลกนาในภาชนะตางๆ

6. มอบหมายให ทกกระทรวง รบผดชอบการดาเนนงานตามบรบทของตนเอง

1. การประเมนผลการกาจดลกนายงลายในชมชน โดย SRRT ระดบตาบล ทาการ

สารวจ 10-15 หลงคาเรอน

* พบ 1 หลงคาเรอน ทาเฉพาะบานทพบ

* พบ 2 หลงคาเรอน หยดสารวจ รณรงค ทงหม บาน

2. การใชยาทากนยง ในระยะ Viremia คอ ระยะทมอาการไข โดยให

* ผ ปวยใน : ทกราย และ คนดแลผ ปวย

* ผ ปวยนอก : ในรายทสงสยไขเลอดออก

3. การเปด War room ระดบอาเภอ : พบผ ปวยใน 3 ตาบล

ตดตอกน 2 สปดาห

4. SRRT ออกสอบสวนโรค กรณรายแรก (Index case) ของหม บาน ใน period 28 วน

5. SRRT สอบสวนและควบคมโรค ภายใน 24 ชม. หลงจากไดรบแจง

6. SRRT ตาบลเฝาระวงเหตการณแจงขาวแก รพ.สต.เมอพบผ ปวยในชมชนทไมเขา

ระบบเฝาระวง รง. 506

7. พบผ ปวย 2 รายใน Period เดยวกน พนครอบคลมทงหม บาน

8. รศม 100 เมตรรอบบานผ ปวย : ใชทรายทมฟอส ในการกาจดลกนา

9. ใหมการรณรงคโรคไขเลอดออก กาหนด

- ครงท 1 วนท 10-17 ม.ค. 56

- ครงท 2 วนท 20-27 เม.ย. 56

- ครงท 3 วนท 10-17 พ.ค. 56

- ครงท 4 วนท 10-17 ม.ย. 56

ทมา : นโยบายการควบคมปองกนโรคไขเลอดออกเขตพนทเครอขายบรการท 12

สานกงานสาธารณสขจงหวดนราธวาส

มอบมาตรการ 3 รบ 1 หาม คอ ร1 รบปองกนไมใหยงกด, ร2 รบพบแพทย, ร3 รบรกษา และ 1ห คอหามตาย พรอมสงการดงน

1. ตดตามการจดตง war room ระดบอาเภอ2. วเคราะหผลการรายงาน คา HI,CI ของพนท3. ตดตามแผนการซอมบารงเครองพนหมอกควนทชารด4. แจงมาตรการการดาเนนงานไขเลอดออกในพนทอยางชดเจนโดยเฉพาะ 3 อาเภอ

ทเปนปญหาขณะน ประกอบดวย อาเภอระแงะ, อาเภอรอเสาะและอาเภอสไหงปาด

5. ตดตามการดาเนนงานของและความกาวหนาการทางานของทม SRRT ตาบล 6. ตดตามมาตรการการดแลผปวย ความรวดเรวในการเขาถงผปวยเชนมาตรการการดแลและคด

กรองผปวยของระดบ รพ.สต.7. ฝายอนามยสงแวดลอม พจารณาประเดนทเกยวของดานอนามยสงแวดลอม8. ฝายสขศกษาและประชาสมพนธ สอสารผานทกชองทาง ทงวทยชมชน สอสงพมพ และโทรทศน

เพอใหเขาถงประชาชนใหมากทสด9. แผนการตดตามการประชม war room ระดบอาเภอ ดงน◦ วนท 25 เมษายน 2556 ◦ เวลา 08.30-12.00 น. อาเภอรอเสาะ◦ วนท 26 เมษายน 2556

เวลา 08.30-12.00 น. อาเภอระแงะเวลา 13.00- 16.30 น. อาเภอสไหงปาด

10. ประชม war room ระดบจงหวดเดอนละ 2 ครง

กาหนดจดครงท 2 วนท 26 เมษายน 2556 เวลา 08.30-09.30 น.

11. จดมหกรรมรณรงคไขเลอดออกเพอสรางความตระหนก 3 อาเภอ โดยสนบสนน

งบประมาณอาเภอละ 50,000 บาท

ครงท 1 เดอน เมษายน อาเภอระแงะ

ครงท 2 เดอน พฤษภาคม อาเภอรอเสาะ

ครงท 3 เดอน มถนายน อาเภอยงอ

1. ความรวดเรวของทม SRRT ระดบอาเภอในการแจงพนทมความลาชา

2. อปกรณทใชในการควบคมโรคไมมความพรอม

เชนเครองพนมความชารดในทกอาเภอ

3. การใชเครองพนของทมพนไมถกวธ เชน วธการผสมสารเคม,ปรมาณสารเคม

4. วธการสารวจลกนายงลาย ไมถกตอง

5. ขาดความรวมมอจากหนวยงานอน เชน องคการปกครองสวนทองถน

ระดบอาเภอ

1. เปด War Room ทกอาเภอ และใหมการสาธตการพนหมอกควนและการ

สารวจลกนายงลาย สงผลสรปการประชมให จงหวดทกวนท 25 ของเดอน

2. สง HI,CI ทกวนท 25 ของเดอน

3 ทา Big cleaning day ทกเดอน

ระดบ รพสต. : ทา tounigue test ในกรณไขสง 2-3 วน ทกราย

ระดบ รพ. : 1. รบวนจฉย และแจงพนทโดยเรว

2. ระวงโรคแทรกซอนทจะเกดขน

3. ควรทา Guidlineให รพ.สต. และ สอนการตรวจผปวย

เบองตน

• หมายเหต : สสจ.กาหนดจดการอบรมเพอทบทวนการดแลรกษาผปวยสาหรบแพทย ในวนท 2 พค. 56 ณ สสจ.นราธวาส (ท นธ. 0032.010/1906)