ders hakkında e-devlet kavramı devlet aşamalarıkonu no konu adı 1 e-devlet kavramı 2...

Yrd. Doç. Dr. Fırat YÜCELAkdeniz ÜniversitesiEnformatik Bölüm Başkanlığı

Ders Hakkında e-Devlet Kavramı e-Devlet Yapısı e-Devlet Modeli e-Devlet Aşamaları

Ders Kodu ENF210

Ders Adı E-Devlet ve UYAP Bilişim Sistemi

Dersin Kredisi (AKTS) 3+0 (2)

Dersin Yarıyılı Bahar

Dersin Amacı e-devlet kavramının tanımı, dünyada ve ülkemizdekikullanım modelleri ile Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP)bilişim sisteminin tanıtımı ve kullanımı konularında bilgilerverilecektir.

Kaynaklar E-Devlet ve Dünya Örnekleri, Demokaan DEMİREL, Sayıştay Dergisi, Sayı: 61

Ulusal Yargı Ağı Projesi-I, Ali Kaya, Meral Güneş, Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi, 2011

Ulusal Yargı Ağı Projesi-II, Ali Kaya, Meral Güneş, Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi, 2011

UYAP Uzaktan Eğitim Dokümanları, Adalet Bakanlığı

Konu No Konu Adı

1 e-Devlet Kavramı

2 e-Devletin Yararları ve E-Devlet Modelleri

3 e-Devletin Etkinliğini Belirleyen Faktörler

4 e-Devlet Modelinin Olgunlaşma Aşamaları

5 e-Devlet Altyapı Gereksinimleri, Bilgi Güvenliği

6 e-Devlet Mevzuatı

7 e-Devlete Geçerken Öncelikli Adımlar

8 Dünyada ve Türkiye'de E-Devlet Uygulamaları

9 Arasınav

10 Ulusal Yargı Ağı (UYAP)

11 UYAP Vatandaş Bilgi Sistemi

12 UYAP Kurumsal Bilgi Sistemi

13 UYAP Avukat Bilgi Sistemi

14 UYAP Personel Bilgi Sistemi

15 UYAP Duruşma Takibi ve Dava İşlemleri

Devam: Derslerin %70’ine devam zorunludur. (En az 10 hafta)

Değerlendirme:Ödev (Sunu) %30 Ara sınav (vize) %30 Yarıyıl sonu sınavı (final) %40

1. Bölüm

E-Devlet Kavramı

E-Devletin Yararları ve E-Devlet Modelleri

E-Devletin Etkinliğini Belirleyen Faktörler

E-Devlet Modelinin Olgunlaşma Aşamaları

E-Devlet Altyapı Gereksinimleri, Bilgi Güvenliği

E-Devlet Mevzuatı

E-Devlete Geçerken Öncelikli Adımlar

Dünyada ve Türkiye'de E-Devlet Uygulamaları

Tarım Sanayi Bilgi

Çok fazla bürokrasi Çok fazla iş gücü gereksinimi Zaman tüketen süreçler Kâğıt israfı ve dosyalama İzole edilmiş idari

fonksiyonlar (şeffaflık problemi)

Bağımsız, birbirinden kopuk bilgi teknolojileri

Devlet-vatandaş ilişkisi

“Bürokrasi bir toplumda tabandan yukarıya

çıktıkça daralan bir yapı içinde örgütlenmiş olan,

kişisel olmayan genel kurallar ve işleyiş ilkelerine

göre çalışan sistem ve kurallar grubudur.”

“Bürokrasi yönetsel bir mekanizma olmakla

birlikte hiyerarşik emir komuta zincirinin yer

aldığı yapılardır. Bu zincirin her halkasında

kullanılan otorite, görevin yasal sorumluluk

alanıyla ve amirlerin takdir yetkileriyle sınırlıdır.”

e-Devlet, vatandaşlara devlettarafından verilen hizmetlerinelektronik ortamda sunulmasıdemektir.

Bu sayede, devlet hizmetlerininvatandaşa en kolay ve en etkinyoldan, kaliteli, hızlı, kesintisizve güvenli bir şekilde ulaştırıl-ması hedeflenmektedir.

e-Devlet

e-Vatandaş e-Şirket/İşyeri

e-Çalışan

e-Kurum

e-Memur

Sistemde her bir unsur, kendi içinde “e” olgusunu gerçekleştirmeye çalışacak, birbirinden etkilenerek gelişecek ve zamanla e-devlet oluşacaktır.

Yurttaş

Müşteri

Kamu faaliyetleri

HizmetKalite Fiyat

Toplam Kalite Yönetimi

Düşük maliyet/ Kaliteli hizmet

Müşteri Memnuniyeti

Geleneksel Devlet e-Devlet

Pasif yurttaş Aktif-müşteri-yurttaş

Kağıt temelli iletişim Elektronik iletişim

Dikey/hiyerarşik yapılanma Yatay/koordineli ağ yapılanması

Yönetimin veri yüklemesi Yurttaşın veri yüklemesi

Eleman yanıtı Otomatik sesli posta, çağrı merkezi vs.

Eleman yardımı Kendi kendine yardım/uzman yardımı

Eleman temelli denetim mekanizması Otomatik veri güncellemesiyle denetim

Nakit akışı/çek Elektronik fon transferi (EFT)

Tek tip hizmet Kişiselleştirilmiş/farklılaştırılmış hizmet

Bölümlenmiş/kesintili hizmet Bütünsel/sürekli/farklılaştırılmış hizmet

Yüksek işlem maliyetleri Düşük işlem maliyetleri

Verimsiz büyüme Verimlilik yönetimi

Tek yönlü iletişim Etkileşim

Uyruk ilişkisi Katılım ilişkisi

Kapalı devlet Açık devlet

1. Aşama

• İnternetin bilgi paylaşımı amacıyla kullanılması (1993-1998)

2. Aşama

• Online (çevrim içi) olarak işlem yapılması ve hizmet sunulması

3. Aşama• Web sitelerinin bütünleşmesi (2001-?)

Harcamalarda tasarruf sağlanması Kâğıt işlemlerinin kontrol altına alınması Şeffaflık Hizmet kalitesi 7 gün 24 saat kamu hizmeti Katılımın artması Kolay, hızlı ve rahat erişim olanağı

Devlet kapısı –> Devlet portalı

Elektronik devlet bir bilgi devletidir. Elektronik devlet yapısı içinde, vatandaşın kamu

kurumları ile birebir karşı karşıya gelmesi söz konusu olmamaktadır. Bunun yerine kamu bilgi otoyolu olarak ifade edilen bilgi iletişim omurgası üzerinden kamu bilgi sistemine ulaşılmakta ve bu sistemin yönlendirmesiyle talep edilen kamu hizmetine erişilmektedir. Böylece dev bir bilgi ambarı olması ve doğrudan katılım fırsatı tanıması nedeniyle Internet önceden masraflı ve zor olan bilgi edinme işlevini kişiler ve kurumlar açısından oldukça kolaylaştırmakta ve ucuzlaştırmaktadır.

Elektronik devlet, teknik bir devlettir. e-devlet modeli, bir evrakın kamu kurumuna

ulaştığı andan itibaren, yetkili kişiler tarafındanherhangi bir zamanda, nerede ve ne aşamadaolduğunun elektronik ortamda bilinmesi veizlenmesine ilaveten konusuna, ilgisine veyadiğer herhangi bir kritere göre elektronikortamda evveliyat arama ve incelemeyapılabilmesine olanak veren yapısıyla tekniküstünlüğünü de ortaya koymaktadır.

Kullanım Alanları

Bilgi Verme Hizmetleri İletişim HizmetleriOnline İşlem

Hizmetleri

Günlük Yaşam

• İş hayatı• Konut• Eğitim• Sağlık• Kültür• Ulaşım•Çevre vs. hakkında bilgiler

•Günlük yaşama ilişkin konularda danışmanlık• İş ya da konut ilanları• E-posta iletişimi

• Bilet rezervasyonu•Çeşitli programlara kayıtlar

UzaktanYönetim

• Kamu hizmetleri rehberi• İdari süreçler için kılavuz• Kamu kayıtları ve veritabanları

• Kamu görevlileri ile e-posta iletişimi

• Formların elektronik ortamdadoldurulması

Politik Katılım

•Yasal düzenlemeler• Meclis kayıtları• Siyasi programlar•Görüş belgeleri• Karar alma sürecinde hazırlanan belgeler

• Siyasi konulara ilişkin tartışmalar• Politikacılarla e-posta iletişimi

• Referandum• Seçimler•Anketler

E-Devletin ekonomik gelişmeye katkısı Yerel ağ ve internet üzerinden oluşturulan

sistemler sayesinde, şirketlerin kârlılık, verimlilik ve etkinlik sorunları büyük ölçüde çözülmüştür.

Devletin denetleyici rolü daha etkin kullanılmaktadır.

Devletin işlevlerini devam ettirerek masraflarını kısması büyük kazanç sağlar.

Bürokrasi azaldığından üretim ve yatırımlar artar.

Kayıt dışı ekonomi kontrol altına alınır.

Devlet hizmetlerinin iyileştirilmesi Kamusal mal ve hizmetler daha ucuz ve çabuk

sağlanır. Sonuçların kısa sürede alınması ve

hizmetlerin kısa sürede verilmesi kartvizit ve rüşvetle işlem yapmayı en aza indirecektir.

Bürokratik zorlukların aşılması devlete saygınlık kazandırır.

Kumasal karar verme aşamalarına yurttaşlar da katılabilir.

Devletin etkinliğinin artması Zaman, mekan ve maliyet unsurlarını optimal

bir şekilde birleştirerek devlet etkinliğini artırır.

Baskıcı, kompleksli, kendini ispatlama adına trajediye dönüşen memur davranışları disipline edilir.

Vatandaşın kendi işlemini kendi yapması fazla istihdamı önler.

Vatandaş katılımının sağlanması Devlet girişimlerine ve yatırımlarına halkın

katılımı için “elektronik duyurular”, “elektronik mail grupları” oluşturulabilir.

Elektronik oylar aracılığı ile halkın belirli konularda görüşü alınır.

Vatandaş-devlet etkileşiminin sağlanması E-devlet, devletle halkın bütünleşmesini

sağlar. E-devlet, halkın sesini duyurarak ve katılımını

sağlayarak politikalarını ona göre şekillendirir. BİMER

Politika oluşturma süreçlerinin iyileştirilmesi

Bilgilerin toplanması ve işlenmesi süreci sonucunda daha doğru politikalar üretilebilir.

Zaman ve mekan farkı gözetmeden vatandaşların taleplerini ulaştırabilmesi, politikaların şekillenmesine yardımcı olur.

Devletten Vatandaşa

Bilgilendirme

Vergi

Sağlık

Eğitim

Kültür

Alternatif dağıtım kanallarının kullanılması

Kişiselleştirilmiş, hızlı ve kolay hizmetler

Açıklık

Düşük işlem maliyetleri

Devletten Ticari

Kurumlara

Destek programları

Tavsiye ve yol gösterme

Düzenlemeler

Vergi

Hızlı ve etkin iletişim

Daha az bürokrasi

Düşük işlem maliyetleri

Devlet ve Tedarikçiler

E-satın alma

Verimlilikte artış

Düşük işlem maliyetleri

Kamu Kuruluşları

Kamu kurumları arası iletişim

Merkezi ve yerel yönetimler arası

iletişim

Verimlilikte artışEtkin bilgi paylaşımı

Esnek çalışma ortamı

1 Ülkenin telekominikasyon altyapısı

2 Yasal ve düzenleyici çevre (ortam)

3 Malî kaynaklar

4 Kamu organizasyonlarının bilgi teknolojileri ile ilişkisi

1 Bilgi aşaması

• Yüklü bir web sitesine sahip olmaktan ibarettir.

2 Etkileşim aşaması

• Kullanıcıyla etkileşimli bir ilişki söz konusudur.

• Kullanıcılar e-posta gönderebilir.

• Site içi arama motorlarında istedikleri bilgiyi sorgulayabilir.

• Resmi işlemler için çeşitli form ve belgeleri indirebilirler ve uzman yardımı alabilirler.

3 İşlem aşaması

• Kamu yönetim biriminin web sitesinin etkileşim düzeyi artmış ve daha bütünsel bir işlevselliğe dönüşmüştür.

4 Dönüşüm aşaması

• Elektronik kamu yönetimi “portal” olarak adlandırılan bir siteden verilmektedir.

Olumlu nitelikler/Katkılar Olumsuz nitelikler/Sorunlar

• Kamu hizmetlerinde iç verimliliği artırma• Yeni hizmetler yaratma• Bilgiye kolay erişim• Küresel enformasyon ağlarında yer alma• Maliyet tasarrufu• Kurumlar arası bilgi paylaşımı• Kamu hizmetlerine online erişim• Bireysel etkinlik• Yüksek performanslı ekip çalışması• Şeffaf devlet

• Fiziki engelliler için erişim güçlüğü • Aşırı enformasyon yükü • Kamu bilgilerinde gizlilik, kopyalama hakları ve koruma konularında belirsizlik • Bilgiye erişimde eşitsizliğin doğuracağı uçurumlar

• Elektronik imza

• Mobil imza

• Sayısal imza

• Uygulama güvenliği

Bilgi güvenliği

• Yasal düzenlemeler

• Onay kurumu

• E-noter

• Sayısal Kimlik Kartı

Mevzuat

İletişim Altyapısı

E-imza = Güvenilir sayısal bilgi E-imza = Islak imza Kimlik doğrulama

İnkâr edilemezlik

Bilgi bütünlüğü İmza sahibinin kimliğini, imzalanan veri ile

ilişkilendirir. İmzalanan belgenin değiştirilmediğini ispat eder.

Kimlik doğrulama her zaman mümkün değildir.

Yasal suç olmasına karşın biri başkasının yerine ıslak imza atabilir.

İnkâr edilebilir.

5070 sayılı Elektronik İmza (e-imza) Kanunu

(Elektronik imzanın hukukî ve teknik yönleri ile kullanımına ilişkin esasları

düzenlemektedir.)

E-imza Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

(Elektronik imzanın hukuki ve teknik yönleri ile uygulanmasına ilişkin usul ve esasları

düzenlemektedir.)

2004/21 Sayılı Başbakanlık Genelgesi

(Kamu sertifikasyon merkezi oluşturulması ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir.)

2005/7 Sayılı Başbakanlık Genelgesi

(Kamu sertifikasyon merkezi oluşturulması ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir.)

2006/13 Sayılı Başbakanlık Genelgesi

(Kamu Sertifikasyon Hizmetlerine İlişkin Usul ve Esaslar düzenlemektedir.)

2008/16 Sayılı Başbakanlık Genelgesi

(Elektronik Belge Standartlarına İlişkin Usul ve Esaslar düzenlemektedir)

MADDE 22.- 22.4.1926 tarihli ve 818 sayılı BorçlarKanununun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasınaaşağıdaki cümle eklenmiştir. Güvenli elektronik imzaelle atılan imza ile aynı ispat gücünü haizdir.

MADDE 23.- 18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı HukukUsulü Muhakemeleri Kanununa 295 inci maddedensonra gelmek üzere aşağıdaki 295/A maddesieklenmiştir.

MADDE 295/A- Usulüne göre güvenli elektronik imzaile oluşturulan elektronik veriler senet hükmündedir.Bu veriler aksi ispat edilinceye kadar kesin delilsayılırlar.

• Elektronik Belge Yönetim Sistemine sahip

olunması,

• E-imza USB kart okuyucusu

• Nitelikli elektronik imza sertifikası

1) E-imzalı evrak fiziksel olarak ortamdan bağımsızdır; çünkü her şey dijitaldir. Başka bir ifadeyle, imzalı evrak alıcıya ışık hızıyla gider ve gelir. İşler hızlanır, beklemeler ortadan kalkar. Dokümanı imzalatmak için kişinin yanına gitmeye gerek kalmaz. Kişinin dünyanın neresinde olduğu önemsidir.

2) Kalemle imzaya göre, e-imza kolay ve hızlıca atılır. Örneğin, yoğun olarak imza atan kişiler, birden fazla dokümanı tek seferde e-imzalayabilir. Her sayfanın imzalanması gereken türde evraklarda kalemle imza atmak çok zahmetlidir. E-imza atmak kolay ve hızlıdır, zamandan kazandırır.

3) E-imzalanmış doküman tahrif edilemez. Dokümanın tamamının veya bir kısmının az yada çok tahrif edilmesi teknik olarak imkansızdır. Dosya bilgisayarınızda olduğu sürece tahrif edilmediğinden eminsinizdir.

4) Notere ihtiyacı bitirir; e-imzalanmış doküman sınırsız kere kopyalanabilir. Kopyası herhangi bir kişiye yada kuruma gönderilebilir.

5) Afetlere karşı korumak kolaydır. E-imzalanmış dokümanların yangın ve deprem gibi felaketlere karşı korunması çok kolaydır. Herhangi bir veri merkezi işi görür; özellikle ek bir yanmaz odaya gerek yoktur . E-imzalı evrakı dijital ortamda dünyanın çeşitli yerlerine yedekleyerek gece rahat uyuyabilirsiniz.

6) Yer işgal etmezler. Kağıt evraklarda olduğu gibi evrak odalarına gerek kalmaz. Bir CD’nin içerisinde binlerce evrakı tutabilirsiniz.

7) Kimin imzaladığı belli ve kesindir. Islak imzanın aksine, evrakı gerçekten o kişinin mi imzalandığını anlamak çok kolaydır. Birkaç saniye sürer. %100 sonuç verir (ülkemiz gündemini meşgul eden olayları hatırlayalım). Gerçekten o kişinin imzalayıp imzalamadığını anlamak için hiçbir yasal sürece gerek yoktur.

8) Prestij ve itibar; e-imza kurumların prestij projeleridir.

9) Evrakı bulmak kolaydır; e-imzalı doküman dijital olduğundan, bulmak kolaydır. Yüzlerce kritere göre sınıflandırıp, birkaç saniyede milyonlarca doküman arasından kendi dokümanınızı ekrana getirebilirsiniz. Üstelik, ortada ıslak imzalı bir doküman olmadığından asıl evrakı bulmanıza gerek kalmaz.

• E-imza sim kartı kopyalanamaz.

• E-imza atılırken PIN girişi yapılmaktadır. PIN üç (3) kere yanlışgirilirse otomatik bloke olur.

• Blokeyi kaldırmak veya kayıp, çalıntı ve arızalı kartlar içinwww.kamusm.gov.tr adresinden yardım alınır.

• Sim kartta bulunan imza bilgilerinin güvenlik seviyesi çokyüksek olup, şifreleme metodunun çözülebilmesi için 22047 farklıkombinasyonun denenmesi gerekmektedir. Günümüzteknolojisi ile 100 yıl sürebilmektedir.

Özel Anahtar

+

Mesaj

İmzalama

Algoritması

Xbank Ankara Şubesi(2420) 1264235 nolu hesabıma 5000 TL

Mesaj Özeti

Özet

Algoritması

Mesaj

Xbank Ankara Şubesi(2420) 1264235 nolu hesabıma 5000 TL

E-imza

E-imza

Akıllı Kart

PIN !!!

44

45

Açık Anahtar

İmzalamaAlgoritması

Mesaj Özeti 2Özet

Algoritması

Mesaj

Xbank Gebze Şubesi(2420) 1264235 nolu hesabıma 5000 TL ED

E-imza Mesaj Özeti 1

Hakan

Gürbüz

SertifikaDoğrulama !!!

=?

Mobil imza, elektronik imzanın mobil yollar kullanılarak da uygulanmasını

sağlayan güvenli bir sistemdir.

İnternet bankacılığı gibi uygulamalarda Mobil imza güvenli yollarla işlem

yapılmasını sağlarken aynı zamanda büyük kolaylıklar da sağlamaktadır.

Mobil imza ile, Bir Token cihazına ihtiyaç duyulmaksızın mobil cihazlar ile

imza atılabilmektedir.

Driver (Sürücü) kurulumuna gerek kalmamaktadır.

Hukuksal Altyapı

• Elektronik imza ve elektronik dokümanlara hukuki geçerlilik sağlayacak yasal düzenlemelerin yapılması

Teknolojik Altyapı

• Teknolojik altyapı tasarımları gerçekleştirilmeli ve hızla uygulama planı hazırlanmalıdır.

İnsan

• Toplumun öngörülen sistemlere adaptasyonu için gerekli eğitimler sağlanmalı, değişim yönetimi gerçekleştirilmelidir.

E-Devlet Finansmanı

• Reklamlar ve işlem ücretleri

Hizmet Altyapısı

Hizmet Mekanizması

• Bilgiye ulaşma, saklama ve paylaşma prensiplerinin belirlenmesi

Güvenlik ve Gizlilik

• Gizli bilgilerin kötü niyetli üçüncü şahısların eline geçmesinin engellenmesi,

• Kamusal bilgilerin ulusal güvenliği tehlikeye düşürebilme ihtimali

Kritik Başarı Faktörlerinin Belirlenmesi

A.B.D bilişim ve iletişim sektörlerinde öncü bir ülke olduğu kadar e-devlet uygulamalarında da önde gelen ülkeler arasındadır.

1993’te başlatılan ve tüm kamu hizmetlerinin tek duraklı olarak çevrim içi sunulması hedefini güden “Access America” e-devlet programı kapsamında 2003 yılına kadar, bağımsız olarak verilen kamu hizmetlerinin bir portal bünyesinde bütünleştirilmesi amaçlandırılmıştır.

Program kapsamında “firstgov” adlı Internet portalıtasarlanmış ve 2001 yılında hizmete girmiştir

E-Avrupa 2000-2002 eylem planı E-Avrupa 2005 eylem planı 2004 yılı sonu itibarıyla, tüm üye devletler,

temel kamu hizmetlerini elektronik olarak erişilebilir hale getirilmiştir. Söz konusu elektronik hizmetler interaktiftir.

Kişisel İnternet bağlantısı olmayan bireylerin kamuya açık Internet erişim noktalarından da yararlanmaları hedeflenmiştir.