dosha ganral seminar

Post on 18-Nov-2014

98 Views

Category:

Documents

0 Downloads

Preview:

Click to see full reader

TRANSCRIPT

DOSHA SIDHANTA ACCORDING TO SUSHRUTA

Dr. Ajay Chavan 1st Year P.G. Rasashatra

2

DOSHANirukti : SÕwÉrÉliÉÏ CÌiÉ SÉåwÉÉ|| A.H.Su.1/6

Which causes vitiation of Dushyas is called Dohsa. Is

literary meaning.

But when Dhoshas are in Balanced condition they are

carry out all the Physiological function & maintain a

health. 27/01/2010

3

urÉÑimɨÉÏ Su.Su.21/5

uÉÉ aÉÌiÉaÉlkÉlÉrÉÉå ||

iÉmÉ xÉÇiÉÉmÉå ||

ÎzsÉwÉ AÍsÉÇaÉlÉå||27/01/2010

4

SÉåwÉÉ xjÉÉlÉ Sushruta Su.su.21/6

Charak Ch.su.20/7

Vaggbhata A.H.Su.12/3

Vata Shroni, Guda Vasti, Purishadhana, Kati,Sakthini

Pakwashya, Sprsheindriyam

Pitta Pakwamashayamadhya

Sweda, lasika, Amashaya

Nabhi, Amashaya,Rudhira

Kapha Amashaya Ura, Shira, Griva, Parva

Kantha, Kloma, Rasa, Meda Jivha

27/01/2010

5

Guna Of VataSushruta

Su.Ni.1/7

Charak Ch.Su.1/58

Vaggbhata A.H.Su.1/14

Ruksha, shita, laghu,

Muhuchara, Vishada, Khara, Avaktya,Rajogu

na Tiryaka, Aashukari.

Ruksha, Shita, Laghu,

Sukshama, vishada, Daruna, Amurta, Yogvahai

Ruksha, shita, Sukshama,

khara, Vibhu, Ashukari

27/01/2010

6

Guna Of PittaSushruta Su.Su.21/11

Charaka Ch.Su.1/54

Vaggbhata A.H.Su.1/11

Ushana, Tikshna, Katu, Amla, Putigandha, Nilpitavarna.

Sneha, Drava, Sara, Visragandha, SuklaArunavarna

Laghu, Vishada, Vidagdha, Visragandha.

27/01/2010

7

Guna Of KaphaSushruta

Su.Su.21/15

Charaka Ch.su.1/60

Vaggbhata A.H.Su.1/12

Guru, Singdha Shita, Pichila, Manda, Sthira, madura, Avigandha

Matsarya, Simita, Sukla, Lavan, Sweta

Singdha, Guru, Shita.

27/01/2010

8

KARMA OF DOSHA’SuÉÉiÉ : SÉåwÉkÉÉiuÉÉÎlaÉxÉqÉiÉÉÇ

xÉÇmÉëÉÎmiÉÇ ÌuÉwÉrÉåwÉÑ cÉ|| Ì¢ürÉÉhÉÉqÉÉlÉÑsÉÉåqrÉÇ cÉ

MüUÉåirÉMÑüÌmÉiÉÉåÅÌlÉsÉ ||Su.Ni.1/9

MüTü :

xÉÎlkÉxÉÇzsÉåwÉhÉxlÉåWûlÉ UÉåmÉhÉmÉÔUhÉoÉsÉxjÉæM×üiÉç || Su.Su.15/627/01/2010

9

CONTD… ÌmÉ¨É :

UÉaÉmÉÎiMüiÉåeÉÉåqÉåkÉÉåwqÉM×üÎimɨÉÇ mÉÇcÉkÉÉ mÉëÌuÉpÉiMüqÉÎalÉMüqÉïhÉÉÅlÉÑaÉëWÇû||

Su.su.15/5

27/01/2010

10

TYPES OF VATA

mÉëÉhÉÉåSlÉÉæ xÉqÉÉlÉ¶É urÉlÉɶÉÉmÉÉlÉ LuÉ cÉ |

xjÉÉlÉxjÉÉ qÉÉÂiÉÉ: mÉlcÉ rÉÉmÉrÉÎliÉ zÉUÏËUhÉqÉç || Su.Ni.1/12

Prana Vata :

rÉÉå uÉÉrÉÑuÉï

¢üxÉÇcÉUÏ ..........mÉëÉhÉɶÉÉmrÉuÉsÉqoÉiÉå|| Su.Ni. 1/12

Udana Vata :

ESÉlÉÉå lÉÉqÉ rÉxiÉÔkuÉïqÉÑmÉæÌiÉlÉç .............. ÌuÉzÉåwÉÉåÅÍpÉmÉëuÉiÉïiÉå||

Su.Ni.1/14

27/01/2010

11

CONTD… Vyana Vata :

M×üixlÉSåWûcÉUÉå

urÉÉlÉÉå ................. mÉgcÉkÉÉ

cÉå¹rÉirÉÌmÉ||

Su.Ni.1/16

Samana Vata :

AÉqÉmÉYuÉÉzÉrÉcÉU:

xÉqÉÉlÉÉå ................

ÌuÉzÉåwÉÉÎluÉÌuÉlÉÌ£ü ÌWû||

Su.Ni.1/15

Apana Vata:

mÉYuÉÉkÉÉlÉÉsÉrÉÉåÅmÉÉlÉ: .............

zÉM×ülqÉÔ§ÉzÉÑ¢üaÉpÉÉï¨ÉïuÉÉlrÉkÉ:||

Su.Ni.1/18

27/01/2010

12

TYPES OF PITTA iÉŠÉSعWåûiÉÑMåülÉ ÌuÉzÉåwÉåhÉ

mÉYuÉÉqÉÉzÉrÉqÉkrÉxjÉÇ .............................. iÉÎxqÉlÉç pÉëÉeÉMüÉåÅÎalÉËUÌiÉ xÉÇSèlrÉÉ||

Su.Su.21/10

Ranjak Agni:

UÉaÉM×üiÉ UxÉxrÉ UgeÉMüÉÎalÉ UgeÉÌmɨÉ

MüqÉï||

Pachaka Agni:

mÉÎiMüM×üiÉÇ AÉWûÉUxrÉ ......||

Alochak Agni:

iÉåeÉM×üiÉÇ AÉsÉÉåcÉMüÉÎalÉ ..............||27/01/2010

13

CONTD… Sadhakagni : qÉåkÉÉM×üiÉÇ

qÉåkÉÉaÉëljÉMüwÉïhÉxÉÉqÉjÉï ................||

Bhrajakagni : EwqÉM×üiÉ iuÉMüxjÉ

ÌmɨÉÇ ............|| Su.Su.15/2(Dalhana)

27/01/2010

14

SITES OF PITTA IN HUMAN BODY2

7/0

1/2

01

0

15

TYPES OF KAPHA EU:xjÉÎx§ÉMüxÉlkÉÉUhÉ ........................................................

xÉuÉïxÉÎlkÉxÉÇzsÉåwÉÉiÉç xÉuÉïxÉlkrÉlÉÑaÉëWÇû MüUÉåÌiÉ ||

Su.Su.21/14

Shleshak Kapha :

xÉÎlkÉzsÉåwÉM×üiÉç xÉÎlkÉoÉlkÉlÉ MüUÉåÌiÉ .....||

Kledak Kapha :

xlÉåWûlÉM×üÌSÌiÉ zÉËUUxrÉ xlÉæakÉÇMüUÉåÌiÉ .....||

Bodhak Kapha :

UÉåmÉhÉM×üiÉç uÉëhÉxrÉ xÉÉæqrÉiuÉÉiÉ ........||

27/01/2010

16

CONTD…

Tarpak Kapha: mÉÔUhÉxrÉ zÉUÏUxrÉ

oÉWÒûiuÉÉlqÉÔiÉïiuÉÉŠ ......||

Avlambak Kapha: oÉsÉM×üiÉç

mÉÑ̹M×üiÉç ..................|| Su.Su.15/4

(Dalhan)

27/01/2010

17

uÉ×kSÏ sɤÉhÉ OF uÉÉiÉSushruta

Su.Su.15/14

Vaggbhat A.H.Su.11/16

Vakparushya, Karshya, karshnya, Gatraspurana, ushnakamitwa, Nidranasha, Alpabala,

Kamitwa, Kampa, Shakrudgrahan, Prlap, Bhrama.

27/01/2010

18

uÉ×kSÏ sɤÉhÉ OF ÌmɨÉ

Sushruta Su.Su.15/14

Vaggbhata A.H.Su.11/7

Pitabhasata, Santap, Shitakamitwa, Murcha, Balahani, Indriyadaurbalya, Pitavinmutra, Pitanetra, Twaka.

Kshatru, Daha, Alpanidrata

27/01/2010

19

uÉ×kSÏ sɤÉhÉ OF MüTü

Sushruta Su.Su.15/14

Vaggbhat A.H.Su.11/7

Shouklya, Shaitya, Sthairya, Gaurovm, Avsada, Tandra, Nidra, Sandhivishlesha.

Mandagni, Praseka, Alasya, Swasa, Kasa

27/01/2010

20

¤ÉrÉ sɤÉhÉ OF uÉÉiÉ

Sushruta Su.Su.15/9

Vaggbhata A.H.Su.11/15

Mandachestha, Alpavaktya, Alpaharsha, Mudhasdnya.

Moha, Shleshmavrudhi,

27/01/2010

21

¤ÉrÉ sɤÉhÉ OF ÌmɨÉ

Sushruta Su.Su.15/9

Vaggbhata A.H.Su.11/16

Mandaushma, Madagni, Nishprabha

Mandoanal, shita, Prphahani

27/01/2010

22

¤ÉrÉ sɤÉhÉ OF MüTü

Sushruta Su.Su.15/7

Vaggbhata A.H.Su.11/13

Rukshata, Antardhah, Shlesmashay shunyata, Sandhishaithilya,Trushana,Daurbalya,

Bhrama, Hraddraya,

27/01/2010

Whether Rakta Is Dosha ???

24

Rakta As Dosha uÉÉiÉÌmɨÉzsÉåqÉhÉ LuÉ

SåWûxÉqpÉuÉWåûiÉuÉ ...............................

iÉSåÍpÉUåuÉ zÉÉåÍhÉiÉcÉiÉÑjÉåï: xÉqpÉuÉÎxjÉÌiÉmÉësÉrÉåwuÉmrÉÌuÉUÌ

WûiÉÇ zÉËUUÇ pÉuÉÌiÉ|| Su.Su.21/3

lɨÉåï SåWû: MüTüSÎxiÉ lÉ ÌmɨÉÉ³É cÉ qÉÉÂiÉÉiÉ|

zÉÉåÍhÉiÉÉSÌmÉ uÉÉ ÌlÉirÉÇ SåWû

LiÉæxiÉÑ kÉÉrÉïiÉå|| Su. Su.21/4

27/01/2010

25

CONTD…

There can be no organism without Vata,

Pitta, Kapha and Rakta, which are

necessary to constantly maintain its

integrity.

27/01/2010

26

xjÉÉlÉ OF U£ü

zÉÉåÍhÉiÉxrÉ xjÉÉlÉÇ rÉM×üiÉÎmsÉWûÉlÉÉæ |

iɧÉxjÉqÉãuÉ zÉãwÉÉhÉÉÇ zÉÉãÌlÉiÉxjÉÉlÉÉqÉlÉÑaÉëWÇû MüUÉåÌiÉ||

Su.Su.21/16

YakrutaPliha

27/01/2010

27

aÉÑhÉ OF U£ü

AlÉÑwhÉzÉÏiÉÇ qÉkÉÑUÇ ÎxlÉakÉÇ U£ügcÉ

uÉhÉïiÉ:|

zÉÉåÍhÉiÉÇ aÉÑ ÌuÉxÉëÇ xrÉÉS ÌuÉSWû¶É

ÌmɨÉuÉiÉ|| Su.Su.21/17

Vesram – Amagandhi

Vidahacha Pitaavat – how pitta does vidaha

like that 27/01/2010

28

MüqÉï Of U£ü SåWûxrÉ ÂÍkÉUÇ qÉÔsÉÇ

ÂÍkÉUåhÉæuÉ kÉÉrÉïiÉå || iÉxqÉɱ¦ÉålÉ xÉÇU¤rÉÇ U£Çü eÉÏuÉ

CÌiÉ ÎxjÉÌiÉ: || Su.Su.14/44

The root (originating factor) of the body is Rakta and body is sustained verily by Rakta.

U£Çü uÉhÉïmÉëxÉÉSÇ qÉÉÇxÉmÉÑÌ¹Ç eÉÏuÉrÉÌiÉ cÉ || Su.Su.15/6

27/01/2010

29

¤ÉrÉ Of U£ü

zÉÉåÍhÉiɤÉrÉå iuÉMümÉÉÂwrÉqÉqsÉzÉÏiÉmÉëÉjÉïlÉÉxÉÉÍxÉUzÉæÍjÉsrÉÇ cÉ ||

Su.Su.15/9

Amla – Amlarasa ichhya because of Vatavrudhi Shita – Darvatwa kshya of Rakta increases Ushnatwa of body.

Su.Su.15/9 (Dalhan)27/01/2010

30

uÉ×ÎkS Of U£ü

....................... U£Çü

U£üÉÄQçûaÉÉͤÉiÉÉÇ

ÍxÉUÉmÉÔhÉïiuÉÇ cÉ||

Su.Su.15/14

Rakta vrdhi causes flushed body

particulary eyes, fullness of blood vessels.

27/01/2010

31

CAUSE OF PRAKOPA OF RAKTA ÌmɨÉmÉëMüÉåmÉhÉæUåuÉ

cÉÉpÉϤhÉÇ................................ ............................ ÌuÉzÉwÉæUxÉ×Mçü

mÉëMüÉåmÉqÉÉmɱiÉå ||

Su.Su.21/25

Rakta prakopa verily by exiting agent

of Pitta and by frequent intake of drava,

snigdha etc. Aahara and divaswapna,

krodha etc. vihara. 27/01/2010

32

CONCEPT OF RAKTA AS DOSHA

Acc. Sushruta Rakta is also responsible for

the EimÉÌ¨É and ÌuÉlÉÉzÉ Sharira as like

the Tridosha and for Dharan it is also

responsible.Su.Su.21/4

He has mentioned that U£ü uÉæzÉqrÉ is

also responsible for the EimÉÌ¨É of urÉÉÍkÉ

Su.Su.21/327/01/2010

33

CONTD…

Susruta has mentained xjÉÉlÉ and

mÉëMüÉåmÉ MüÉUhÉ of Rakta as like

the Tridosha.

Su.Su.21/16,25

He has mentaied classification of urÉÉÍkÉ

are uÉÉiÉeÉ, ÌmɨÉeÉ, MüTüeÉ,

U£üeÉ, & xÉͳÉmÉÉiÉeÉ.Su.Su.1/2427/01/2010

34

CONTD…uÉÉiÉÉSØiÉå lÉÉÎxiÉ ÂeÉÉ lÉ mÉÉMü:

ÌmɨÉÉSØiÉå lÉÉÎxiÉ MüTüÉŠ mÉÔrÉ.......................................... zÉÉåÍhÉiÉqÉåuÉ mÉÉMüÉå qÉiÉÉåÅUåwÉÉÇ ÌuÉSÒwÉÉ ²ÏÌiÉrÉ: ||

Su.Su.17/7,8

Acc. to other view Paka is caused by Rakta which is affected by pitta aggravated in due course and subjugating Vata and Kapha.

27/01/2010

35

CONTD…

According to cÉUMü:

Acharya Chrak also mentained Immportance of Rakta

iÉiÉ: zÉÉåÍhÉiÉeÉÉ UÉåaÉÉ: mÉëeÉÉrÉiÉå mÉ×jÉÎauÉkÉÉ: .............................................. ÌuÉMüÉUÉ:xÉuÉïLuÉæiÉå ÌuÉ¥ÉårÉÉ: zÉÉåÍhÉiÉeÉÉ || Ch.Su.24/12-16.

Charak has given Nidan of U£üSÒ¹Ï in the

ÌuÉÍkÉzÉÉåÍhÉiÉÏrÉ AkrÉÉrÉ27/01/2010

36

IN OTHER PATHY’S Unani : in Unani they mentioned four type of dosha xÉÉæSÉ (uÉÉiÉ), xÉTüUÉ (ÌmɨÉ), & oÉsÉaÉqÉ (MüTü)

and they include the ZÉÔlÉ (U£ü) as the fourth Dosha. Alopathy : In Alopathy having the Four Humor Theory (Galenic

Theory),

1) Lymph

2) Black Bile (believed to be from the Spleen)3) Bilary secretion from Liver

4) Blood27/01/2010

37

CONTRADICTION

From Sushrut Samhita :

AcÉÉrÉï xÉÑ´ÉÑiÉ has mentaioned Vata,

Pita, Kapha as ̧ÉxjÉÔhÉ . Su.Su.21/3

He has mentained Vitiation of Tridosha is

cause for Vitiation of Rakta.Su.Su.21/25

27/01/2010

38

CONTD… ÌuÉxÉaÉÉïSÉlÉÌuɤÉåmÉæ:

xÉÉåqÉxÉÑrÉÉïÌlÉsÉÉ rÉjÉÉ| kÉÉUrÉÎliÉ eÉaÉSåWÇû

MüTüÌmɨÉÉÌlÉsÉÉxiÉjÉÉ || Su.Su.21/8

Vata, Pitta and Kapha maintain the integrity of

the animated organism by creating, assimilating

and diffusing strength in the same way as the

moon, the sun, and the winds maintain the

integrity of the terrestrial globe. 27/01/2010

39

CONTD…

Mainly Vata, Pitta, Kapha are the responsible for

producing SåWûmÉëM×üiÉÏ,there is not

mentioned regarding U£ümÉëM×üiÉÏ. Other Reference :

In AjÉuÉïuÉåS only Vata, Pitta(sukshma),

Kapha(abha) is there & in GaÉuÉåS also given

Vata, Pitta, Kapha as ̧ÉkÉÉiÉÑ.

27/01/2010

40

DISCUSSION Pitta and Agni :

lÉ ZÉsÉÑ ÌmɨÉurÉÌiÉUåMüÉSlrÉÉåÅÎalÉÂmÉsÉprÉiÉå .............................. AÉaÉqÉÉŠ mÉzrÉÉqÉÉå lÉ ZÉsÉÑ ÌmɨÉurÉÌiÉUåMüÉSlrÉÉåÅÎalÉÂmÉsÉprÉiÉå||

Su.Su.21/9

Sushruta has mentioned there is no Agni other than Pitta.Pitta

being of igneous nature, come forth with function like Dahan, Pachan

etc

Consequently an enfeebled action of Pitta is remedied by the

administration of drugs and substances which are similar to the Agni

in their attributes27/01/2010

41

CONTD… Now the point of difference is if both are identical then

how some drug are ÌmɨÉzÉÉqÉMü but

AÎalÉuÉkÉïM and vice versa eg. Ghrita, goat milk .

Also ‘xÉqÉSÉåwÉ xÉqÉÉÎalÉcNû’cant be

explained Su.Su.15

In Nidana of Palita, Agni & Pitta are mentioned

separately.Su.Ni.13/17

Guna of Pitta is Snigha, Drava, downmoving

while Agni is opposite to that. Su.Su.21/9 (Dalhan)

27/01/2010

42

CONCLUSION

xÉÑ´ÉÑiÉ had given importance to the Rakta

because of xÉÑ´ÉÑiÉ xÉÇÌWûiÉÉ is mainly

zÉsrÉ mÉëkÉÉlÉ and in zÉsrÉ MüqÉï

Rakta is very important factor.

Sushruta had frist mentained Pitta dosha in

detail.

He had considar Pitta and Agni are same.27/01/2010

43

CONTD…

There is No Controversy regarding Rakta as Dosha or Dhatu as per Sushruta. He Cleary defined and justified it with respect to condition

27/01/2010

44

Referances ‘Sushruta Samhita’ comentary of Dahlanacharya.

‘Sushruta Samhita’ P.V.Sharma.

‘Charak Samhita’

‘Astang Hrudaya’

‘Sarira Kriya Vigan’ Shivkumar Gaud.

‘Text book of SariraKriya’ S.K.Pande

‘Text Book of Pathology’ Dr.Harsha Mohan

Internet.

27/01/2010

THANK YOU 27/01/2010 45

top related