dr. raşit vural yağcı ege tıp fakültesi

İLK 1000 GÜN :ANNE SÜTÜ NİÇİN ÖNEMLİ ?

YETERLİ DEĞİL İSE İNEK SÜTÜMÜ/ENDÜSTRİYEL SÜT(MAMA)MÜ?

YASAK OLAN NEDİR?&

EK BESİNLER

Dr. Raşit Vural YağcıEge Tıp Fakültesi

Dr. Raşit Vural YağcıEge Tıp Fakültesi

•Vücut kitle ve porsiyonlarının en hızlı arttığı, büyüme ivmesini en yüksek olduğu dönem

İnfantlarda Beslenme

• SAĞLIKLI ÇEVREDE YAŞA– Hava kirliliği

• DENGELİ VE DOĞAL BESLEN– Besin kirliliği

• FLORANA ÖNEM VER.– Bifidobacter, Lactobacillus

• NORMAL DOĞUM YAP– Floranı bebeğe transfer et

• BEBEĞİNİ EMZİR (ANNE SÜTÜ )– Florasını güçlendir (bifidojenik etki )

• Tabiat sağlıklı yaşamak adına tüm proğramlarını bize sunmuş ve doğruları göstermiştir. Yeter ki biz bunları anlayabilelim. Görebilelim.

• Tabiattaki her şeyin bir nedeni vardır. (Aristoteles- MÖ 385-322)

SAĞLIK ADINA 4 ÖNEMLİ ÖNERİ

1. Normal doğum2. Anne sütü3. Ek gıda döneminde

fonksiyonel ve doğal ürünler4. Erişkin dönemde doğanının sunduğu fonksiyonel ve doğal ürünlere uyum

• Normal doğum ile anne florası ağırlıklı olarak bebeğe transfer ediliyor.

• Anne sütü. Fonksiyonel ürünler çok fazla.– Galacto-oligosakkarit 12-15 g/L ( PREBİYOTİK )– Probiyotik– Nükleotid– LCP– Laktoferrin

Fermantasyon sonrası:1. Düşük pH2. Artmış motilite, gaz3. Kısa zincirli yağ asitlerinin

oluşumu- Asetat, propiyonik asit, bütirat

*Kolonositlere enerji kaynağı*Seçilmiş flora bakterilerine(bifidobakter laktobasillus) enerji-besin kaynağı*İmmün sistemi eğitecek gerekli floranın oluşması*Beyin ve karaciğer fonksiyonel gelişimine destek

12

13

Destekler

Doğum • Sezeryan doğum• Formula ile beslenme• Antibiyotik kullanımı• Çevre

(hastane & sterilite)

“Sağlıklı” intestinal floranın oluşturulması Floraya bifidobakterilerin egemen olması

• Uygun barsak bariyer işlevinin ve uygun bağışık yanıtın gelişimi ile sağlıklı yaşam proğramının çalışmaya başlaması

Engeller

•Normal doğum• Anne sütü ile beslenme

Morbidity in Children Born via Cesarean Delivery (Odds Ratio)

Hakansson S et al. Clin Exp Allergy 2003; 33: 757-64

Decreased risk Increased risk

1 2

1.74

1.31

1.23

1.36

Asthma

Gastroenteritis + Asthma

1.4

2.23

Gastroenteritis 1.31

1.24 1.38

Influence of Cesarean Delivery on Relative Risk of Childhood Food Allergy

Food Allergy to egg confirmed by testing at age 1 – 2 y

*p<0.01; adjusted for covariates

CI (1.9-32.0)

CI (1.0-7.0)

Pistiner M et al. J Allergy Clin Immunol 2008; 122(2):274-279 Table adapted from: Eggesbo M et al. J Allergy Clin Immunol 2003;112:420-426

Anne Sütü

• Nütrisyonel• Fonksiyonel• Psiko-sosyal• İmmünolojik

Dünya’ nın sorunu

• Anne sütü ile beslenme bir “ insan hakkı”• Anne sütü ile beslenememe global bir sorun,

dünya sorunu WHO ve UNICEF- 2002

• Gana’da ilk 1 saat AS alımı = % 22 daha az neonatal ölüm –Sonuç:

• İlk 1 yaşta optimal AS ile beslenme 6 kat daha fazla yaşam şansı • İlk 2 yaşta optimal AS ile beslenme < 5 yaş 1.4 milyon ölüm

engellenebilirLancet 2008

NELER KAYBEDİYOR(UZ) ?NELER KAYBEDİYOR(UZ) ?• İdeal karbonhidrat prof.• İdeal lipid profili• İdeal protein profili • Yüksek Bioyararlılık

• Profilaksi• GİS konforu• İletişim• Sevgi• Kognitive yetersizlik• IQ, entelektüel perform.• Sağlıklı damak tadı

oluşumu

• Profilaksi• İletişim• Temizlik• PARA

ANNE SÜTÜ İÇERİĞİ(HORMONLAR-OBEZİTE)

•AS ile tanışmak bile obesiteyi % 24 azaltıyor. Pediatrics; 2012

Meta-analiz: 7 çalışma, 77.000 olgu • Çocukluk ve erişkinlikte

– Tip II DM (p=0.003)– AKŞ ( p=0.005)– İnsülin ( p= 0.054) düzeylerini azaltıyor

Owen CG et al. Am J Clin Nutr 2006

Meta-analiz: 28 çalışma, 299.000 olgu:• Çocukluk obezitesini azaltmada bağımsız faktör (OR:0.87, 95%CI: 0.85-0.89)

Owen CG et al. Pediatrics 2005

ANNE SÜTÜBebeğin sık sık ağlayıp aranması sütün yetersizliğini göstermez Yeterlilik ağırlık takibi ile değerlendirilirİlk 3 ay ayda asgari 550 g almalı, ort. 800 gGaz,ishal ve sarılık nedeni ile süt bırakılmazÇalışacak anneler sütlerini biriktirmeliANNELER SÜTLERİNİN KIYMETİNİ BİLMELİ BEBEKLERİNİ

SEVEREK EMZİRMELİLER(Annenin yüzü bebeğin aynasıdır)

DSÖ Önerisi• İLK 6 AY SADECE ANNE SÜTÜ YOKSA

EN YAKIN SÜT, EK GIDA ÖNE ÇEKİLMEZ

• 6-9 AY ARASI KALORİNİN %30

9-12 AY ARASI %50 Sİ EK GIDADAN GELMELİ KALANI ANNE SÜTÜNDEN

• ANA İÇECEK ANNE SÜTÜ VEYA ONA EN YAKIN SÜT OLMALIDIR.

• DÜŞÜK PROTEİN, GEREKTİĞİ KADAR KALORİ

İNEK SÜTÜ • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1 yaşından

önce mecbur kalmadıkca çocuklara inek sütü vermeyiniz. ( 2000)

• Mecburiyet = ekonomik sorun. Bu durumda inek sütü verilebilir.– İlk 4 ay sulandırılmalıdır. İlk 2 ay yarı yarıya, 3.

ay 1/3 ,4. ay ¼ oranında su ile karıştırarak verilmeli.

– 4. ayı dolup 5. aya geçen çocuğa tam yağlı inek sütü verilebilir.

– Sulandırılmış veya sulandırılmamış her 100 ml ye 1 çay kaşığı zeytinyağ ve 1 tatlı kaşığı sofra şekeri eklenmelidir.

İNEK SÜTÜ

• ANCAK, bilinmelidirki:

• İnek sütü buzağının sütüdür ve 0-2 yaş hızlı gelişim sürecinde insan yavrusuna vermek doğru değildir

• Çünkü:– Prebiyotik içermediği için flora tarafından

gerçekleştirilen KZYA lerin sentezlenmesi gerçekleşmez. KZYA leri kolonosit,enterosit,flora bakterileri, immün sistem, beyin ve karaciğer gelişimi için son derece önemlidir.

İNEK SÜTÜ

– İS proteini yüksek,kazeini yüksek,kalsiyumu yüksek,sodyumu yüksek ve osmolaritesi yüksek bir içecektir.

– Bu özellikler insan yavrusundan çok daha iri doğan ve insana göre çok daha hızla büyümesi istenen ancak başta beyin gibi hayati organlarının büyüme hızı düşük ineğin yavrusu yani buzağı içindir.

– İri moleküllü kazein allerjiktir ayrıca GİS mukozasını taciz eder ve besin allerjisine, anemiye neden olabilir.

– İnek sütü,İnsan sütünde bulunan birçok koruyucu faktörün (fonksiyonel ögelerin) hiçbirini içermez.

Formula = Endüstriyel Süt• Doğumdan itibaren 3 yaşa kadar, ilk 1 yıl önemli• Anne sütünün olmadığı veya yetersiz olduğu

durumlarda- 3 saat aralar ile• İlk ay 30-90 ml/öğün• İkinci ay 90-120ml/öğün• Üçüncü ay 150-180 ml/öğün• Dördüncü ay 180-210 ml/ öğün• Sonrasında 210-240 ml/öğün• 30 ml ye 1 SİLME ÖLÇEK HESABI İLE ÖNCE

SU• Ayrıca bazı özel durumlarda tedavi veya destek

amaçlı

• Mide volümü 30 ml/kg-max.

FORMULALAR

• BAŞLANGIÇ SÜTLERİ

• DEVAM SÜTLERİ

• ÖZEL FORMULALAR

• TEDAVİ AMAÇLI FORMULALAR

• Anne sütü referans alınarak hazırlanmış

– Whey / Kazein 60/40 ( genelde )– Protein miktarı anne sütüne yakın.– Karbonhidratın %99 u laktoz– Nişasta içermez– Böbrek solüt yükü düşük– 1 nolu formulalar.– 0-2 yaş dönemimde kullanılabilir.– Kimi markalar fonksiyonel ürünler ile

desteklenmiş.• Prebiyotikler. LCP. Nükleotid.

Başlangıç Sütü

Devam Sütleri

• Proteini anne sütünden yüksek• Whey / Kazein oranı eşit veya kazein yüksek• Nişasta içerir• Laktozu azaltılıp yerine maltodextrin veya

başka şekerler eklenmiş• Böbrek solüt yükü biraz daha fazla.• Genelde 2 ve 3 numaralı formüller. • 0-6 ay arası kullanılması doğru değil. 2

numara 6-9 ay 3 no 9 – 12 aydan itibaren• Kimileri fonksiyonel ürünler ile desteklenmiş.

EK BESİNLER

• 6 aydan önce ek gıda verilmez. Süt yetersiz veya yok ise formula veya inek-keçi sütü verilir.

• Tek tek başla, abartı yok, 6-9 ay arası 1-2 ek öğün• Önce sebzeli( korunmuş sebzeler) tahıl çorbaları, meyva

püre, yoğurt, mamadan muhallebi• Hayvansal proteinler önemli, 6-7. ayda etli(dana-kuzu-kc)

çorba – et bebeğin avuç içi kadar, 7-8 ayda yumurta sarısı• Beyaz et olarak balık (8-9.ay ) Tavuk(köy-organik) 6. ayda• Balık(el büyüklüğünde), yumurta beyazı 9. ayda • Baklagiller, ceviz-fındık 9.ayda• Fonksiyonel ürünleri günlük menüye yerleştiriniz• Kahvaltı 9.ayda (gereğinde daha öne çekilebilir)• TUZ TADINA ALIŞTIRMAYINIZ,BASİT ŞEKERLER YOK.

DSÖ Önerisi• İLK 6 AY SADECE ANNE SÜTÜ YOKSA

EN YAKIN SÜT, EK GIDA ÖNE ÇEKİLMEZ

• 6-9 AY ARASI KALORİNİN %30

9-12 AY ARASI %50 Sİ EK GIDADAN GELMELİ KALANI ANNE SÜTÜNDEN

• ANA İÇECEK ANNE SÜTÜ VEYA ONA EN YAKIN SÜT OLMALIDIR.

• DÜŞÜK PROTEİN, GEREKTİĞİ KADAR KALORİ

office.koletzko@med.uni-muenchen.de

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

FAO/WHO/UNU 1985

FAO/WHO/UNU 2008: safe levels of intakeFAO/WHO/UNU 2008: safe levels of intakeaverage requirements

0.5 1 1.5 2 3 4-5 6-10 years

g/kg&day

Anne sütüne devam eden Anne sütüne devam eden bebeklerbebekler

• 6 – 8 ay ilave kalori 200 kal/gün

• 9 – 12 ay 300 kal/gün

• 13-24 ay 550 kal/gün

• Mide kapasitesi 30 g/kg-öğün

office.koletzko@med.uni-muenchen.de

Yoğurt 150 g (sade) :90 kal( Kal dans: (0.6/g)

Yoğurt 150 g ( %5 şekerli): 120 kal ( 0.8 )

Yoğurt 150 g (meyvalı ):115 ka (0.76)

Yoğurt 150 g ( şekerli-meyvalı ):145 kal (1.0)

Çorba (1 tatlı kaş yağlı )150g : 75 kal ( 0.5 )

1 köfte ilaveli çorb: 170 kal (1.1)

Kahvaltı: 300 kal ( 2.0 )(100 ml süt+5 cici b.+

20 g peynir + 1 yumurta + 1 tatlı k pek.veya şek.)

Yumurta 1 adet: 80 kal ( 0.46 1 cici bebe : 17 kal

Muhallebi 150 g = 150 kal = (1.0 )

office.koletzko@med.uni-muenchen.de

100 g daki protein miktarları

A) Hayvansal Proteinler: B) Bitkisel Proteinler:

Beyaz peynir 22 gram Bakla 25 gram

Koyun eti 17 gram Kuru badem 19 gram

Dana eti 20 gram Kuru fasulye 22 gram

Tavuk eti 19 gram Nohut 25 gram

Balıketi 17 gram Bezelye 6 gram

Hindi eti 20 gram Kuru ceviz 15 gram

Yoğurt 4 gram Kuru fındık 13 gram

Karides 18 gram Un 10 gram

Kaşar peyniri 27 gram Makarna 12 gram

Beyin 10 gram Antep fıstığı 22 gram

1 adet yumurta 6 gram  Ekmek  6 gram

6-9 ay arası örnek menü

• Öğleyin etli(kuzu-dana-tavuk/bebeğin avuç içi kadar),sebzeli(havuç-kabak-patates-domates-semizotu/ıspanak), tahıllı(tarhana-şehriyeli pirinç) çorba. Önce sebze tahıl, sonra et ilavesi(6.ay)

• Akşamüzeri meyva püre (armut,elma,muz,şeftali,kayısı,erik… sonra alıştıra alıştıra yoğurt(6.ay) -7-8.ayda yumurta sarılıyoğurt(çılbır) ve meyva püre

• Diğer tüm öğünler anne sütü ve/veya formül süt veya inek sütü

9-12 ay arası örnek menü

• Kahvaltı: Peynir 20 g + 1 yumurta + bir dilim ekmek içi + 1 tatlı kaşığı pekmez+yarım muz/şeftali ile süt karışımı

• Öğle yemeği-kombin tencere yemekleri veya ızgara / salata ve/veya yoğurt ile

• Akşamüzeri : Meyva+yoğurt/dondurma + 1 dilim kek ile

• Akşam : yayla çorba/mercimek çorba/süt tatlısı

• Sabah-kuşluk-ikindi ve yatarken anne sütü

• Normal besinlere geçilince öğün araları 4-5 saat olmalı. Çocuk yaşında sofraya gelmeli.

• Yemesi için zorlanmamalı

• Çocuk erişkin değildir, bizim yediğimiz hızda ve miktarda yiyemez

• Anne sütü bitince yatarken ve gece uyanırsa formula veya süt verilmemeli.

• Meyva suyu değil meyvanın kendisini yediriniz, aç karına meyva suyu yanlış

• Bir yaş sonrası fermente süt ürünleri ağırlıklı• İştahsız çocukta SÜT- meyva suyu ??• Porsiyonlara , Öğün aralıklarına DİKKAT• Annesinin istediği kadar yiyen veya yedirilen çocuk

OBES olmaya adaydır.• Kahvaltı ve öğle yemeği en önemli öğündür.• Büyümede en önemli gösterge BOY dur,kilo değil• Mevsimine uygun Doğal beslenme• Kimyasal kirliliğe DİKKAT• Dayanıklı-paketlenmiş gıda DOĞRU DEĞİL• Organik ürün lüks değil, saçma değil, tüketirseniz

ucuzlar

• Fonksiyonel ürünler :– Prebiyotik = lifli sebze ve meyvalar, tam

buğday ekmeği, keten tohumu

– Probiyotik = Canlı bakteri = probiyotikli yoğurtlar, kefir, bazı peynirler

– Balık yağı = Ceviz, semizotu, keten tohumu ve yağlı soğuk su balıkları

Oyun çocuğu

• Yürüyen çocuk sofradan kopmamalı

• Abur cubur ve fast food a dikkat

• Boş kalorilere = dikkat. Obesite ?

• Beyazlara dikkat un ,basit şekerler, tuz

• Yatarken-uykuda içecek yok

• Genetik geçişli hastalıklar- Akdeniz mutfağı

• Beslenme önerisi aileyedir, çocuğa değil

ÖZET• Sağlıklı yaşamın temelleri gebelikde atılır

– Beslenme ve Çevre– Doğum şekli

• Anne sütü• Tamamlayıcı beslenme

– 5-6.aydan önce doğru değil– Omega 3 ve Prebiotik, Probiotik– Overfeeding = obesiteye destek

• Floranın önemi– Gereksiz antibiyotiklere dikkat

• Riskli gıdalarda zamanlama– Riskli bebeklere dikkat

• Çevre

• Antibiotic Use in Early Infancy Linked to Childhood Obesity

• Infants who were given multiple courses of broad-spectrum antibiotics had a 20% increased risk of becoming obese toddlers, according to new research presented last week in a poster at Obesity Week 2013: The American Society for Metabolic and Bariatric Surgery and the Obesity Society Joint Annual Scientific Meeting

0-2 yaş çocuklarda antianaerobik antibiyotik kullanımı İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı gelişim riskini 5.5 kat ;

2-17 yaş çocuklarda antianaerobik antibiyotik kullanımı İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı gelişim riskini 1.67 kat artırmaktadır.

Matthew P. Kronman, Theoklis E. Zaoutis, Kevin Haynes, Rui Feng and Susan E. CoffinPediatrics 2012;130;e794

• Original Article

• International Journal of Obesity (2013) 37, 16–23; doi:10.1038/ijo.2012.132; published online 21 August 2012

• Infant antibiotic exposures and early-life body mass

• Conclusions:

• Exposure to antibiotics during the first 6 months of life is associated with consistent increases in body mass from 10 to 38 months.

MESAJ• KEYFİ SEZERYAN dan VAZGEÇİRELİM• ANNE SÜTÜ VAZGEÇİLEMEZ OLMALIDIR.• ANNELERİ İYİ EĞİTELİM.• AS YOKLUĞUNDA EN DOĞRU OLANI

FORMULADIR.• İNEK SÜTÜ MECBUR KALINMADIKCA 1-2 YAŞ

ÖNCESİ VERİLMEMELİDİR.• MECBURİYET VARSA VERiLİR YASAK DEĞİLDİR.• YASAK OLAN SU+PİRİNÇ UNU+ŞEKER KARIŞIMI

EV MAMALARIDIR.• TAMAMLAYICI BESLENMEYE ERKEN BAŞLAMAK

VE HIZLA İLERLEMEK ANNE SÜTÜNÜ AZALTIR VE YOK EDER.ATOPİ VE OBEZİTE RİSKİNİ ARTTIRIR

• 6-9 AY ARASI KALORİNİN %30, 9-12 AY ARASI %50 Sİ EK GIDADAN GELMELİ, ANA BESİN ANNE SÜTÜ VEYA ONA EN YAKIN SÜT OLMALIDIR.

rasitvyagci@gmail.com