dünyada ve türkiye'de tütünle mücadele
Post on 23-Jun-2015
755 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Dünyada ve Türkiye’de Tütünle Mücadele
Prof. Dr. Nazmi BilirHacettepe Tıp Fakültesi
Halk Sağlığı Anabilim Dalınbilir@hacettepe.edu.tr
13 Nisan 2009
Tütün Kontrolü Stratejileri
BAŞLAMANIN ÖNLENMESİ
BIRAKMA DESTEĞİ
BAŞKASINA ZARARIN ÖNLENMESİ
Tütün Kontrolü Neden Gerekli?
• Sağlık sorunlarına neden oluyor• Öldürüyor• Çevre kirliliğine yol açıyor• Yangınlara yol açıyor• Ekonomik kayıplara neden oluyor• Ülkenin gelişmesine engel oluyor ! ! !
• Tütün endüstrisi diğer endüstrilerden farklıdır• Tütün endüstrisinin ürünü insanlar için zararlıdırTütün endüstrisinin ürünü insanlar için zararlıdır
Dünyada Tütün Mücadelesi Kronolojisi
• 1577: Avrupa: – doktorlar diş ağrısı, tırnak düşmesi, parazit,
ağız kokusu, tetanoz ve kanser tedavisi için sigara önerdiler
• 1604 King James I. “Counterblaste to Tobacco”– Göz, burun, beyin, akciğerlere zarar
• 1761 Dr. John Hill (İng) – akciğerlere zarar– Caution Against Immoderate Use of Snuff
• 1854 PM firması kuruldu• 1881 Sigara sarma makinesi – 120 bin sigara/gün• 1912 Patoloji kitabı – akciğer kanseri bölümü
– Çok ender görülen bir tümör --- dünyada 500 vaka• I. Dünya Savaşı: 1914-1918
– İngiliz general - cephede mermi... sigara...
• 1924 Reader’s Digest
“Does Tobacco Injure Human Body?”
– Kanserliler arasında sigara içenler çoğunlukta
• 1938 Dr. Raymond Pearl; “Science” dergisi– Johns Hopkins Üniv. ---- biyoistatistik
– 60+ yaşından uzun yaşayanlar %65 --- %45
“sigara insan ömrünü kısaltıyor”
• 1954 “Marlboro man” tanıtıldı
• 1930-1950 dönemi – sigara reklamları --- tıp dergileri --- doktorlar ...
Dünyada Tütün Mücadelesi Kronolojisi
1933 JAMA’da sigara reklamları 20 yıl sürdü
Hemşireler doktorun yazdığı reçeteye göre hastalara sigara servisi yapıyordu
O yıllarda dünya sigara içtiği için mutlu idi
Şimdi ise mutlu değil.... Hatta göz yaşı döküyor
Tütün Kontrolü Çalışmaları
Dünyada Tütün Mücadelesi Kronolojisi
• 1947 Dr. Evarts Graham, Dr. Norman Delarue– Akciğer kanserli hastalar erkek --- “sex-linked”– Estrojenik hormonlar– Kanserli hastalar %90 --- kansersiz %50 sigara içiyor
• 1950 Dr. Earnst Wynder, Dr. Evarts Graham
Sigara içme durumu AC kanserli (n=684)
Kontrol (n=684)
Sigara içmeyen 1.3 14.6
1-9 / gün sigara içen 2.3 11.5
10-20 / gün sigara içen 45.3 54.6
21+ / gün sigara içen 51.2 19.2
JAMA (1950) 143: 329JAMA (1950) 143: 336
Akciğer Kanseri ve Kontrol Grupta Sigara Kullanımı
Akciğer Kanserli Grupta Sigara Kullanımı
içmeyen; 11-9/gün; 2
10-20/gün; 45
21+/gün; 52
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Akciğer kanseri
Yüzd
e
Kontrol Grupta Sigara Kullanımı
içmeyen; 15
1-9/gün; 12
10-20/gün; 54
21+/gün; 19
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Kontrol
Yüzd
e
İngiliz doktorlar çalışması(Sir Richard Doll, Sir Bradford Hill)
• 1947 – doktorlara anket
• 2 grup doktor - sigara içmeyen
- sigara içen
“izlem” ---- ölende ölüm nedeni
Rapor – 10 yıl aralıklarla
Sigara içmeyen ve Sigara içenlerde Akciğer Kanseri Sıklığı
1
7
12
25
0
5
10
15
20
25
30
RR
RR 1 7 12 25
Sigara içmeyen
1-14 tane içen15-24 tane
içen25+ tane içen
Akciğer Kanseri Ölüm Hızı, ABD(Hammond&Horn)
0
50
100
150
200
250
Sigara içme durumu
Hız
(yüz
bind
e)
• 1964 ABD, Surgeon General Raporu
• 1965 İngiltere-TV’de sigara reklamı yasağı
• 1966 ABD’de sigara paketleri üzerine uyarı yazısı
• 1967 First World Conference on T-H, New York
• 1970 DSÖ Genel Kurulu – “Sigara sağlığa zararlı”
• 1971 TV ve radyoda reklam yasağı (ABD)
• 1971 Air Canada – uçakta sigara içilmeyen bölüm
• 1989 iç hatlar, 1994 bütün uçuşlar “sigarasız”
• 1979 Nikotin jikletleri piyasaya çıktı
Dünyada Tütün Mücadelesi Kronolojisi
Dünyada Sigara Mücadelesi Kronolojisi
• 1980 DSÖ – “Sigara yada Sağlık, sağlığı seçin”
• 1988 DSÖ – 31 Mayıs– World No-Tobacco Day
• 1995 "Marlboro Man" öldü(David McLean AC kanseri)
• 2003 DSÖ – FCTC – 168 imza, 164 onay
• 2008 MPOWER– Tütün kontrolünde etkili 6 strateji
• 2030 yılda 10 milyon ölüm
SMOKING OR HEALTH;
CHOOSE HEALTH ---
WHO, 1980
Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi, 2003
• Bu sözleşmenin ve tutanaklarının amacı, mevcut ve gelecekteki nesilleri ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde tarafların bir tütün kontrolu çerçevesi hazırlayıp yürürlüğe koymasıyla, tütün tüketimi ve tütün dumanına maruz kalmanın, yıkıcı sağlık, sosyal, çevresel ve ekonomik sonuçlarından korumaktır.
(a) Tütüne talebi azaltmaya yönelik önlemler Fiyat-vergi, pasif etkilenim, eğitim, reklam, tedavi olanakları...
(b) Tütün temininin azaltılmasına yönelik önlemler
Çocuklara satış, yasa dışı ticaret, alternatif ürünler ...
M – POWER PACKAGE, 2008
“Empower”
K U V V E T
Barlarda Sigara Yasağı Uygulaması, NorveçJournal of Environmental Monitoring, 2006, 8: 362 – 368
Ortam degerleri (Nikotin)
28.3
0.60
5
10
15
20
25
30
Nikotin
mcg/m3
Once
Sonra
Ortam degerleri (Toplam toz)
262
77
0
50
100
150
200
250
300
Toplam toz
mcg/m3
Once
Sonra
Barlarda Sigara Yasağı Uygulaması, NorveçJournal of Environmental Monitoring, 2006, 8: 362 – 368
Idrarda kotinin düzeyi (Sigara icmeyen garsonlar)
9.5
1.40
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Sigar a icmeyen
mcg/g Cr
Once
Sonra
Idrarda kotinin düzeyi (Sigara icen garsonlar)
1444
688
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Sigara icen
mcg/g Cr
Once
Sonra
Sigara İçenlerde, Bırakanlarda ve Hiç İçmeyenlerde Akciğer Kanseri Sıklığı (İngiltere)
Sigarayı Bıraktıktan Sonra Akciğer Kanseri Riski Azalması (Kadın)
1
0.69
0.21
0.05 0.05 0.05
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
Halen içen <10 yıl öncebırakan
10-19 yıl öncebırakan
20-29 yılönce
bırakan
30+ yıl öncebırakan
hiçiçmemeiş
olan
RRSigarayı Bıraktıktan Sonra Akciğer Kanseri Riski Azalması
(Erkek)
1
0.66
0.44
0.20.1
0.03
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
Halen içen <10 yı l öncebırakan
10-19 yı l öncebırakan
20-29 yı lönce bırakan
30+ yı l öncebırakan
hiç içmemeişolan
RR
Smoking, smoking cessation and lung cancer in the UK since 1950; BMJ 2000; 321: 323-329
R. Peto, S. Darby, H. Deo, P. Silcoks, E. Whitley, R. Doll
Sigara içme
75 yaşında erkek,
Kümülatif risk (%)
Sigara içen
16
60 yaşında terk
10
50 yaşında terk
6
40 yaşında terk
3
30 yaşında terk
1.7
Hiç sigara içmeyen
0.4
“Sigarasız” Restoran Uygulaması Yapan Ülkeler
Countries (11)
1. Ireland (Mar. 29, 2004)2. Norway (June 1, 2004)3. New Zealand (Dec. 10, 2004)4. Bhutan (circa Mar. 2005)5. Uruguay (Mar. 1, 2006)6. Lithuania (Jan. 1, 2007)7. Iceland (June 1, 2007)8. United Kingdom (July 1, 2007) 9. Djibouti (Mar. 2, 2008)10. Panama (Apr. 24, 2008)11. Turkey (July 19, 2009)
Türkiye’de Tütün Kontrolü Çalışmaları
20 million
Phillip Morris
41%
British American Tobacco
33%
Japan Tobacco
18%
Imperial Tobacco
4%
European Tobacco
3%
Korean Tobacco
1%
Türkiye’de Tütün Firmalarının Pazar Payları
Türkiye pazarında Türk tütün şirketi yok
HAYVANLARI KORUMA KANUNU Kanun No: 5199 Kanun Kabul Tarihi: 24/06/2004 Resmi Gazete Tarihi: 01/07/2004
M. 14/k: “zarar veren yiyecekler ile alkollü içki, sigara, uyuşturucu ve bunun gibi bağımlılık yapan yiyecek veya içecekler vermek yasaktır
Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
“TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ
ve KONTROLÜ HAKKINDA KANUN”
Kanun No. 4207
Kabul Tarihi: 3/Ocak/2008
Yürürlük tarihi: 19 Mayıs 2008 --- 19 Temmuz 2009
Amaç
Madde 1 –
Bu Kanunun amacı; kişileri ve gelecek nesilleri tütün
ürünlerinin zararlarından, bunların alışkanlıklarını
özendirici reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından
koruyucu tertip ve tedbirleri almak ve herkesin temiz
hava soluyabilmesinin sağlanması yönünde
düzenlemeler yapmaktır.
Sigara dumanından koruma
• Madde 2• “kapalı alanlarda tütün ürünleri tüketilemez”
– Kamu hizmet binaları, koridorları dahil– Okul ve dershanelerin kapalı ve açık alanları– Sağlık, eğitim, spor, kültür, ticaret, eğlence, otel, ...– Toplu taşıma araçları (gemi, uçak, tren), taksiler – Lokanta, kahvehane, kafeterya, birahane, ...
• Ceza: 69 TL (kolluk kuvvetleri)• İşletme sorumlusu: 560-5600 TL (Belediye, Mülki Amir)
Reklam, tanıtım ve sponsorluk yasağı
• Madde 3 (1 –14. fıkralar)– (1) tütün ürünleri ve üretici firmaların isim marka veya
alametleri kullanılarak reklam ve tanıtımı yapılamaz– (2) ... kıyafet, takı, aksesuar olarak taşınamaz– (3) firmalara ait araçlarda markalar bulunamaz– (4) hediye, eşantiyon, ... yardım olarak dağıtılamaz– (5) ... isim logo amblem kullanılarak ilan verilemez– (6) film dizi kliplerde sigara görüntüsü bulunamaz– (7) sağlık, eğitim, kültür ve spor tesislerinde satılamaz
Şikayet: TAPDK tel: 218 0300 fax: 284 2313
Reklam, tanıtım ve sponsorluk yasağı
– (8) 18 yaşından küçüklere satılamaz (hapis cez.: 6-12 ay)
.... ..... – (10) paket açılarak tek tek satılamaz– (11) Otomatik makinelerle, internet yolu ile satılamaz.... ....– (14) sakız şeker çerez oyuncak takı.. benzeri ürünler
tütün ürünlerine benzeyecek şekilde üretilemez
• İşletme sorumlusu: 560-5600 TL (Belediye, Mülki Amir)• Şirketlere: 50 000 – 250 000 TL (TAPDK) • Radyo-TV: 1000-5000-10000-100 000 (RTÜK)
Sigara içenlere bırakmaları için destek
• Madde 4 (1- 11. fıkralar)– (1) İçimin yasaklandığı yerlerde yazılı uyarılar – ..... ..... – (3) paketler üzerine uyarı yazıları– .... ..... – (7) Radyo ve TV de ayda 90 dakika eğitici yayın – .... .... – (9) Tütün ürünleri alışkanlığının bırakılmasını
özendirici programlar ve tütün bağımlılığının ilaç ile tedavisinin ulaşılabilir olması için gerekli çalışmalar Sağlık Bakanlığı tarafından yapılır
www.havanikoru.orghttp://www.havanikoru.org.tr/iletisim.html“Tütün irtibat merkezi telefon numaraları”
Tütün Kontrolü Yasası yarar sağladı mı?
• İlk yasa 1996 ... Olumlu etkisi 2001 yılından itibaren... • Sigara kullanımı %11 oranında azaldı• Yeni yasa ile ceza uygulamaları arttı• TBMM Başkanı ... milletvekillerine ceza... • TAPDK kurumlara ceza• Şahıslara çok sayıda ceza...
Uygulanan ceza örnekleri
• Sigara içen öğretim üyesine ceza..13.10.2008
Çukurova Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Öztürk, Fakülte Sekreteri Cengiz Kurt'un odasında sigara içti. Sohbetin ardından kalkan Öztürk'e, fakülte sekreteri Kurt hemen tutanak düzenleyip 62 YTL ceza yazdı. Olaya şaşıran Öztürk, "Bu bana ders oldu" dedi.
• Tekirdağ Valisi Aydın Nezih Doğan, Erkek Yetiştirme Yurdu ziyaretinde kapalı alanda sigara içen hizmetliler Sevda Gülen ve Türkan Eren'e para cezası kestirdi. 15.08.2008
• Edirne Otogarı'nda görevli jandarma ekipleri, minibüsün sürücüsü B.A'yı minibüste sigara içerken yakaladı, ceza kesti
• Kocaeli Milli Eğitim Müdürü Mehmet Küçük okullar açılmadan önceki hafta sonunda Gebze ilçesindeki bir ilköğretim okuluna yaptığı gezide makam odasında sigara içen ilköğretim okulu müdürüne 62 YTL para cezası verdi. 17.09.2008
• Kocaeli'nin Gölcük ilçesinde, stadyumda sigara içtikleri gerekçesiyle 2 kişiye para cezası verildi. 13.10.2008
Sigara Kullanım Sıklığı, Türkiye
57.852.9 50.6
13.519.5
16.6
33.6 33.8 33.4
0
10
20
30
40
50
60
70
1993 2003 2006
Yüzde
ErkekKadınToplam
Per Capita Cigarette Consumption, Turkey, 2000-2005
1350
1400
1450
1500
1550
1600
1650
1700
2000 2001 2002 2003 2004 2005
Years
Consumption (sticks)
top related