externalities issues with the process of decision making...

1

ปญหาผลกระทบภายนอกกบกระบวนการตดสนใจในการวางแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาในประเทศไทย Externalities issues with the process of decision making in Thailand in power development planning

ณฐกฤช อสน, รองศาสตราจารย ดร. นวลนอย ตรรตน หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต เศรษฐศาสตรการเมอง จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ภายใตทนอดหนนวจยของสถาบนวจยพลงงาน จฬาลงกรณมหาวทยาลย บทคดยอ

ปญหาตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบเปนประเดนปญหานยส าคญในระบบเศรษฐกจแบบทนนยมเพอตอบสนองความตองการทไมสนสด ซงประเทศไทยเปนหนงในหนวยยอยในระบบทนนยมโลกาภวตนบนพนฐานการพฒนาไปสความทนสมย (modernization) ทมงเนนการเตบโตของตวเลขทางเศรษฐกจ เชนรายไดประชาชาต (GDP) มงส เมอพจารณาศกษาปญหาผลกระทบภายนอกของประเทศไทย พบวา ภาคสวนของพลงงานสงผานตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบมากสด ประเทศไทยยงใชพลงงานเชอเพลงฟอสซล โดยเฉพาะถานหนและกาซธรรมชาต ทสงตนทนผลกระทบภายนอกมากสด ในกรณศกษาปญหาโรงไฟฟาถานหนแมเมาะแสดงใหเหนวาตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทเกดขน ไมเพยงสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชนในพนทชมชนรอบโรงไฟฟา ยงขยายตวลามไปถงชวต สงคม เศรษฐกจ ซงคาชดเชยของหนวยงานรฐไมเพยงพอส าหรบตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทเกดขน ปญหาตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทเกดขนยงมาจากการละเลยรฐธรรมนญ .ศ. 2540 มาตรา 46 ทก าหนดใหการศกษาผลกระทบดานสงแวดลอม ระหวางกจการไฟฟากบชมชนรอบกจการไฟฟา เพอใหเกดความเปนธรรมในการแบงปนทรพยากรธรรมชาต และชมชนรอบกจการผลตไฟฟาไมสามารถสงตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทไมเปนธรรมสชมชนรอบนอก ซงหนวยงานรฐและกจการไฟฟาขาดความจรงใจในการใหขอมลแกภาคประชาสงคม รวมทงนโยบายในการก าหนดแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาทงในอดตและปจจบนยงเปนการก าหนดรวมศนยจากสถาบนสวนบนหนวยงานรฐ ตวแทนขาราชการ และฝายเทคโนแครต ซงขาดการท าความเขาใจสถาบนสวนลางและภาคประชาสงคม ท าใหเกดกระบวนเคลอนไหวทางสงคมจากภาคประชาสงคมขบเคลอนตอตานกจการไฟฟาทเกดขนในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา สงผลใหการด าเนนการแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาเกดการหยดชะงก

เพราะฉะนนการขบเคลอนนโยบายสาธารณะจากฐานลางสฐานบนในการก าหนดแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ซงเปดโอกาสใหทกภาคสวนมสวนรวมในการก าหนดแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา นาจะเปนค าตอบของปญหาหลกในปจจบนของนโยบายพลงงานในประเทศไทย ซงจะเปนกลไกสการพฒนาดานพลงงานทย งยนอยางแทจรง ณฐกฤช อสน 125/4 หมบานแมกไม ถนน รามอนทรา แขวงคนนายาว เขตคนนายาว จงหวดกรงเทพ 10230; Email: Kaiser-one@hotmail.com Telephone number:0896756923

2

Abstract

The negative externality is a significant issues of capitalism, based on unlimited demand, around the world especially Thailand, one part of globalization capitalism and based on modernization development approach on the growth of Gross Domestic Production (GDP). It was found that the negative externality in Thailand be mostly transferred from the energy sector. For more detail, the share of fuel in Thailand mainly is the fossil fuel especially natural gas and coal, which have the maximum negative externality impact when compared with other alternative fuel. The case study of Maemoh power plant based on coal fuel was investigated for the externality issues in Thailand. It was found that negative externality cost not only has adverse impact on the health of the local people but also on their economy and society. Although Electricity Generating Authority of Thailand was forced to pay compensation to the local people, such compensation failed to be sufficient for their losses. In addition, the negative externality issues resulted from the ignorance of the organic law section 46 in 2540, indicates the environment investigation between the power plant and the locals for the avoidance of inequality externality transfer to the local community. Furthermore, the governance and power plant authority fail to pay attention on the information distribution into the public including the power plant development established by the upper institution such as the government, power plant authority and technocrat without understanding with the lower institution such as the local community. This top to bottom policy leads to the social movement caused by inequality natural resource distribution resulting in the breakdown of the power development plant. In summary, the proceeding of public policy for power development establishment from the bottom to top via whole share of each sector of the society especially the lower institution such as the local community should be the answer of the current energy policy in Thailand led to the sustainable development. ณฐกฤช อสน 125/4 หมบานแมกไม ถนน รามอนทรา แขวงคนนายาว เขตคนนายาว จงหวดกรงเทพ 10230; Email: Kaiser-one@hotmail.com Telephone number:0896756923

3

1. ปญหาและความส าคญ แม "การท าประเทศใหทนสมย" (Modernization) ตามแบบอยางประเทศตะวนตกไดเรมตนมากอน ศตวรรษท 25 แตระดบการใชทรพยากร จ านวนประชากรของไทย ระดบความตองการของประเทศและของโลก และระดบคณภาพชวตทางวตถ ยงมไดเพมขนสระดบทคกคามหรอท าลายความสมดลในธรรมชาตมากนก แตการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงเรมในป พ.ศ. 2504 ไดมงเปลยนแปลงประเทศอยางเรงรดและรวดเรว เพอมงสความทนสมยในดานเศรษฐกจและสงคม โดยมงหมาย"การพฒนา" ไปทความกาวหนาทางเทคโนโลยการผลตและการบรโภคตามแบบประเทศตะวนตก อนกอใหเกดนโยบายสงเสรมอตสาหกรรม การปรบปรงการคมนาคม การท าเกษตรกรรมแผนใหม ซงใชเครองจกรกลแทนแรงงานคนและสตว ชวงของการพฒนาไปสความทนสมยน ท าใหอปทานกระบวนการผลตลนเกนไป จนสงผลกอใหตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบจากกจกรรมเศรษฐกจเหลานน(ธระ พนธมวนช, 2540) ปญหาตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบ1จากกระบวนการด าเนนกจการทางเศรษฐกจตางๆ ทงดานกจกรรมดานการผลตและการบรโภคของมนษยชาต กอใหเกดมลพษและวกฤตการณภาวะโลกรอน ซงน าไปสการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เมอพจารณาประเทศไทย ในฐานะหนวยหนงของระบบเศรษฐกจทนนยมโลกาภวฒน เพอตอบสนองการผลตและการบรโภคทไมสนสดของมนษยชาต กอยในกระแสวงวนของปญหาตนทนผลกระทบภายนอกจากมลพษดงทปรากฏใหเหนอยางตอเนอง ไดแก กรณทกลมชาวบานในชมชนตางๆ รวมกนฟองรองคาเสยหายจากโครงการลงทนของรฐและเอกชนทเกดขนแลว รวมทงการตอตานการลงทนในอกหลายโครงการทก าลงเกดขนใหมในอนาคต อาท โครงการเหมองถานหนและโรงไฟฟาแมเมาะ โครงการทอสงกาซทจงหวดสงขลา และลาสดทสรางความตนตระหนกในสงคมประเทศไทยจนถอวาเปนวาระวกฤตการณแหงชาต คอ กรณทโรงงานในนคมอตสาหกรรมมาบตาพดปลอยมลพษสงเกนกวาระดบมาตรฐานทประชาชนในบรเวณขางเคยงจะด ารงชวตอยไดอยางปกตสข ศาลปกครองจงหวดระยองจงไดมค าสงใหคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตประกาศใหพนทอ าเภอมาบตาพดเปนเขตควบคมมลพษ เปนตน (เกรยงศกด เจรญวงศศกด, 2550).

เมอพจารณาภาคสวนกจกรรมทางเศรษฐกจทมนยส าคญทกอใหเกดการสะสมมลพษจากผลกระทบภายนอกในประเทศไทย คอ การปลอยกาซมลพษขนไปกกเกบไวบนชนบรรยากาศท าใหความรอนทเกดขนบนโลกไมสามารถระบายกลบเขาสชนบรรยากาศไดอยางเตมท กาซมลพษเหลาน ไดแก กาซคารบอนไดออกไซด (CO2) มเทน (CH4) ไนตรสออกไซด (NO) และคลอโรฟลออโรคารบอนซ (Chlorofluoro-carbons หรอ CFCs) เปนตน จากขอมลการรางแผนปฏบตการวาดวยการลดปญหาภาวะโลกรอนของกรงเทพมหานคร ป พ.ศ. 2550-2555 (ตารางท 1)

ผลกระทบภายนอก (externalities) หมายถง ผลทเกดขนจากการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของหนวยเศรษฐกจหนงทตกกระทบไปยงหนวยเศรษฐกจอนๆ ซงมไดเปนผด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจนน ผลกระทบภายนอกทเกดขนอาจจะเปนตนทนหรอผลประโยชนทงทอยในรปของตวเงนและไมใชตวเงน ผลกระทบภายนอกทเปนความเสยหายหรอตนทนเรยกวา ผลกระทบภายนอกเชงลบ (negative externality)

4

ตารางท 1 ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก2ของภาคการผลตตางๆ ของไทย

ภาคการผลต ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก

(หนวย: ลานตน CO2) สดสวน

ภาคพลงงาน 193 56.10 ภาคการเกษตร 83 24.13 ภาคอตสาหกรรม 19 5.52 ภาคของเสย 27 7.85 ภาคการเปลยนแปลงการใชทดนและปาไม 22 6.40 รวม 344 100.00 ทมา: ส านกสงแวดลอม กองนโยบายและแผนงาน กรงเทพมหานคร (2550)

จากขอมลในตารางท 1 บงชใหเหนวา ภาคพลงงานเปนภาคการผลตทมการปลอยกาซเรอนกระจกมากทสดในประเทศไทย (รอยละ 56.10) รองลงมา คอภาคเกษตรกรรม (รอยละ 24.13) เพราะฉะนนการลดปญหาผลกระทบภายนอกของมลพษทเกดขนทไปกระทบสทธข นพนฐานในประชาชนชาวไทยจงควรพจารณาใหความส าคญตอภาคการผลตพลงงานทมการปลอยกาซเรอนกระจกมากทสด เมอพจารณาการใชพลงงานผานอปทานของแตละภาคสวน (ส านกสงแวดลอม กองนโยบายและแผนงาน กรงเทพมหานคร , 2550) 2 กาซเรอนกระจก คอ กาซทเปนองคประกอบของบรรยากาศ และมคณสมบตยอมใหรงสคลนสนจากดวงอาทตยผานทะลมายงพนผวโลกได แตจะดดกลนรงสคลนยาวชวงอนฟราเรดทแผออกจากพนผวโลกเอาไว กาซเรอนกระจกทส าคญ และเปนผลมาจากกจกรรมของมนษย ไดแก คารบอนไดออกไซด มเทน ไนตรสออกไซด ฯลฯ

5

รปท 1 สดสวนการใชพลงงานตามทเกดขนในแตละภาคสวนในประเทศไทยป พ.ศ. 2552

ทมา: ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2552)

จากรปท 1 จะพบวา ผลรวมของภาคอตสาหกรรม ภาคครวเรอนและอาคารพาณชย และการจายก าลงผลตพลงงานทมการใชพลงงานไฟฟาเปนหลกมสดสวนมากกวา 50% ของการใชพลงงานในประเทศไทย เพราะการก าหนดนโยบายกจการไฟฟาทแหลงพลงงานหลกจงจะสามารถแสดงผลโดยตรงตอผลกระทบภายนอกทเกดขน โดยผลกระทบภายนอกจะมความสมพนธโดยตรงกบประเภทเชอเพลงทใชในการผลตก าลงไฟฟา

6

รปท 2 สดสวนการใชแหลงเชอเพลงตางๆในการผลตพลงงานไฟฟาในประเทศไทยป พ.ศ. 2552

ทมา: ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2552)

จากรปท 2 จะพบวา สดสวนการผลตงานไฟฟามาจากแหลงเชอเพลงกาซธรรมชาต 70% ตามมาดวยถานหนทประกอบดวยถานหนลกไนต 12.6% ล 8.2% เมอน าแหลงเชอเพลงตางๆ ทผลตก าลงไฟฟาไปศกษาหาตนทนผลกระทบภายนอกทางรปแบบกาซมลพษทเกดขนมาแสดงในตารางท 2

7

ตารางท 2 กาซมลพษจากการผลตไฟฟาโดยใชพลงงานรปแบบตางๆ (กรมตอกโลวตต-ชวโมง, g/kWh)

ชนดโรงไฟฟา คารบอนไดออกไซด

(CO2) ไนโตรเจนไดออกไซด

(NO2) ซลเฟอรไดออกไซด

(SOx) ถานหน 322.8 1.8 3.4 น ามน 258.5 0.88 1.7 กาซธรรมชาต 178 .0 0.9 0.001 นวเคลยร 7.8 0.003 0.03 พลงงานแสงอาทตย 5.3 0.007 0.02 ชวมวล 0 0.6 0.14 พลงงานลม 6.7 ต ามาก ต ามาก พลงน า 5.9 ต ามาก ต ามาก พลงงานใตพภพ 51.5 ต ามาก ต ามาก ทมา: วงกต วงศอภย (2547). ‚การผลตไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตย ในประเทศไทย‛ [Online]. เขาถงไดจาก: http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2004q4/article2004oct05p4.htm (วนทคนขอมล 24 มถนายน 2553)

ตารางท 2 ชใหเหนวา เชอเพลงทประเทศไทยก าลงใชในการผลตกระแสไฟฟา เชน กาซธรรมชาต และถานหนนน เปนเชอเพลงทมผลกระทบภายนอกเชงลบ (Negative externality) ในรปของกาซมลพษอนอาจกอใหเกดภาวะโลกรอนคอนขางสง เชน กาซคารบอนไดออกไซด เมอเทยบกบพลงงานทดแทนอนๆ เชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานน า และพลงงานลม เปนตน เมอน าตนทนผลกระทบภายนอกทเกดขนน ามาพจารณาอธบายผานความสมพนธระหวางอปสงคและอปทานทเกดขนผานปจจยระดบราคาและตนทนกบระดบผลผลตแสดงในรปท 3

8

รปท 3 กราฟความสมพนธอปสงคและอปทานทเกดขนจากเมอพจารณาตนทนผลกระทบภายนอก ทเพมขน

จากรปท 3 พบวา หากไมมการค านงถงตนทนทางสงคมจากการผลตไฟฟาจากถานหนและกาซ

ธรรมชาต จะสงผลใหราคาถานหนและกาซธรรมชาตต ากวาระดบทควรจะเปน (PP < PS) และมการใชถานหนและกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟามากกวาระดบทควรจะเปน (QP > QS) นนเอง ในทางเศรษฐศาสตร ไดมการวเคราะหและสรปวาปญหานเกดขนจากราคาการผลตไฟฟาจากถานหนและกาซธรรมชาตทต ากวาราคาทควรจะเปน จากการละเวนตนทนผลกระทบภายนอกทเกดขน เพราะกลไกตลาดไมท างาน หรอเรยกตามศพททางเศรษฐศาสตรวา "ความลมเหลวของตลาด" (market failure) ซงหมายความวาล าพงของกลไกตลาด หรอระบบราคาจะไมสามารถชกน าใหหนวยเศรษฐกจตางๆ ใชทรพยากรเพอกจกรรมทงหลายอยางมประสทธภาพ หรอเกดสวสดการสงสดแกสงคมไดนนเอง ทงนเนองจากกจกรรมของปจเจกบคคลหนงๆ ไดกอใหเกดผลกระทบภายนอก (externalities) ขนในสงคม (Charles L. Cochran และ Eloise F. Malone , 2550) กลาวสรปโดยงายกคอ ปรากฏการณทเกดขนเปนการผลกภาระตนทนผลกระทบภายนอก (มลพษ) สชมชนรอบๆทไมไดเปนผกอก าเนดตนทนผลกระทบภายนอกน หรอ ชมชนภายนอกถกเบยดบงสทธ ตองรองรบตนทนผลกระทบภายนอก กอใหเกดความไมเปนธรรมของสงคม ดงนนการจดท านโยบายดานพลงงานควรเปนไปอยางรอบคอบ โปรงใส เพอไมใหเปนจดเรมตนของความขดแยง และเลอกใชพลงงานในการผลตไฟฟาทมความเปนธรรม พรอมรบผดชอบตอผลกระทบภายนอกเชงลบทเกดจากการผลตพลงงานของผผลตพลงงานไฟฟา

QP

เสนอปสงค (Demand) ระดบผลผลต (Q)

0

PP

PS

QS

ตนทนสวนเพมจากการผลตพลงงานไฟฟา (Marginal electric capacity cost)

ตนทนสวนเพมทางสงคมทเกดจากผลกระทบภายนอก (Marginal social cost)

ระดบราคา (P) และตนทน (Cost)

9

2. กรณศกษาผลกระทบภายนอก โรงไฟฟาถานหนแมเมาะ จงหวดล าปาง หนงในกรณศกษาทสามารถน ามาอธบายความไมเปนธรรมทเกดขนจากการผลตไฟฟาจากแหลง

เชอเพลงทมคณภาพต า จนกอใหเกดปญหาตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบเรอรงตอเนองชดเจนสดในประวตศาสตรของการจดหาและผลตของกจการไฟฟาแหงประเทศไทย ไดแก โรงไฟฟาถานหนแมเมาะ เนองจากมกระบวนการตอสเรยกรองจากชมชนประชาชนแมเมาะทถกเบยดบงจากตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบ จนมการด าเนนคดฟองรองตอศาล จนกระทงศาลไดมค าพพากษาใหกจการผลตไฟฟานนจายคาชดเชยตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบ แมคาชดเชยดงกลาว จะไมสามารถเทยบเทากบตนทนผลกระทบเชงลบทเกดขน

โรงไฟฟาแมเมาะ เรมกอสรางเมอป พ.ศ. 2501 มก าลงผลตเครองละ 6.25 เมกกะวตต จ านวน 2 เครอง โดยมวตถประสงคเพอผลตไฟฟาไวใชในโครงการกอสรางเขอนภมพล เรมผลตไฟฟา ตงแตป 2503 และเลกใชงานเมอป พ.ศ. 2521 ตอมาเมอวนท 17 สงหาคม พ.ศ. 2515 ไดรบอนมตโครงการกอสรางโรงไฟฟาแมเมาะ โดยใชถานหนลกไนตในเขตอ าเภอแมเมาะ จงหวดล าปาง เปนเชอเพลงในการผลตและไดเรมกอสรางโรงงานไฟฟาเครองท 1, 2 และ 3 ตงแตป พ.ศ. 2518 เปนตนมาและขยายก าลงผลตเพมขนเรอยๆ จนถงปจจบน มโรงงาน 13 เครองมก าลงการผลตกระแสไฟฟาทงหมด 2,625 เมกะวตต ซงสงกระแสไฟฟาไปใชในเขตพนทภาคเหนอตอนบนและลางเชอมโยงไปยงภาคกลางถงกรงเทพมหานคร และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

อยางไรกด ในปจจบนโรงไฟฟาท 1, 2 และ 3 ไดหยดเดนเครองแลว โดยเครองท 1 และ 2 หยดตงแตวนท 1 มนาคม พ.ศ. 2543 สวนเครองท 3 หยดไปกอนหนานน ตงแตวนท 13 กนยายน พ.ศ. 2542 ดงนนก าลงผลตกระแสไฟฟารวมในปจจบนคอ 2,400 เมกกะวตต สามารถจายไฟฟาส าหรบภาคเหนอรอยละ 50 ภาคกลางรอยละ 30 และ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอรอยละ 20

กระบวนการผลตโรงไฟฟาแมเมาะจะเรมตนจากถานลกไนตทขดจากเหมองแมเมาะจะถกสงเขามาบดในเครองยอยถานชดแรก ไดขนาดไมโตกวา 30 ลกบาศกเซนตเมตร จากนนจะถกล าเลยงผานระบบแมเหลกไฟฟาและตรวจสอบโลหะ เพอแยกโลหะไมพงประสงคออกกอนผานไปยงเครองยอยถานชดทสอง ไดถานหนขนาดไมโตกวา 3 ลกบาศกเซนตเมตร สงเกบไวในยงถานเพอเตรยมใชงานตอไป

เนองจากถานลกไนตตดไฟคอนขางยาก ชวงแรกของการจดเตาจงใชหวฉดน ามน ฉด Light Oil ใหกระจายเปนฝอยในตวเตาและใชระบบจดระเบดของไฟฟาแรงสงจนเกดการลกไหมภายในเตากอน เมอการเผาไหมอยในสภาวะคงทและอณหภมภายในเตาสงพอ จงจะเรมเผาถานลกไนตและเขาสการกระบวนการตางๆ เพอแปรสภาพผลตเปนกระแสไฟฟาในทสด (โรงไฟฟาแมเมาะ, 2553) จากขนตอนกระบวนการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาแมเมาะจะพบวา มลพษหลกทเกดขนในกระบวนการผลตม 2 ล 1. ฝน

10

จากขนตอนการเผาถานหนลกไนตนเอง ท าใหเกดขเถา 2 ประเภท ไดแก ขเถาหนก (Wet Ash) และขเถาเบาหรอทเรยกกนวาเถาลอย (Fly Ash or Dry Ash) เถาหนกจะตกลงสกนเตาและถกล าเลยงออกจากเตาโดยระบบสายพานเหลก สวนเถาเบาจะปนไปกบกาซรอน ปรมาณขเถาเบาทเกดขน มปรมาณรอยละ 80 - 95 ของขเถาทเกดขนทงหมด การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟฝ.) จงตดตงเครองดกจบฝนไฟฟาสถต (Electrostatic Precipitator) เพอแยกฝนออกจากกาซรอนกอนจะปลอยกาซออกทางปลองควน

ขเถาเบาทไดจาก 6 โรงงานจะถกน าไปใชเปนวตถดบส าหรบผลตปนซเมนต สวนทเหลอจะน าไปทงไวทเหมองถานลกไนตทปดราง อยหางจากบรเวณโรงไฟฟาประมาณ 5 กโลเมตร โดยไมผานขนตอนการบ าบดใดๆ ปรมาณการผลตเถาลอยจากโรงไฟฟาหนวยท 4 - 7 ประมาณหนวยละ 600 ตนตอวน และหนวยท 8 – 13 ประมาณหนวยละ 1,100 ตนตอวน

2. กาซซลเฟอรไดออกไซด

เนองจากถานหนทใชในโรงไฟฟาแมเมาะมซลเฟอรเปนองคประกอบเฉลยรอยละ 2.88 ดงนนการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยจงตดตงเครองก าจดกาซซลเฟอรไดออกไซด (Flue Gas Desulfurization System - FGD) เพอลดปรมาณกาซซลเฟอรไดออกไซดทปะปนออกมาจากปลองควน รายละเอยดการกอสรางและเดนเครองดงตารางท 3 เครองก าจดกาซซลเฟอรไดออกไซด หรอทเรยกยอๆ วา FGD นน เปนอปกรณทใชแยกกาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) ออกจากกาซไอเสยทไดจากการเผาไหมเชอเพลงทมซลเฟอรหรอก ามะถนอยในเชอเพลง ส าหรบโรงไฟฟาแมเมาะหนวยท 8 - 13 ใช FGD ชนดเปยก โดยมหนปน เปนตวดดซบ และไดยบซม (CaSO4 (2H2 O)) กาซคารบอนไดออกไซด (CO2) เปนผลผลต

แตดวยเหตทโรงไฟฟาแมเมาะ ตงอยบนพนทซงเปนทราบสลบภเขา มภเขาลอมรอบถงสามทศ คอทศเหนอ ทศตะวนออก และทศใต ลกษณะภมประเทศเชนนท าใหเกดความกดอากาศคอนขางสง และมกจะเกดภาวะอณหภมผกผน ซงเปนลกษณะทอากาศเคลอนตวชา หรอเคลอนเอนจากบนลงสลางมากขน เหลานลวนเปนเหตปจจยประกอบกนทท าใหมลพษทเกดจากการเผาไหมถานหนเพอผลตกระแสไฟฟา และฝนพษ ตลอดจนกลนเหมนและเสยงดงทเกดจากการระเบดเหมองหน ทไมสามารถถายเทออกไปสทอนไดสะดวก ท าใหชาวบานในอ าเภอแมเมาะมความเสยงทจะไดรบมลพษจากกจกรรมของโรงไฟฟา และเหมองแมเมาะอยางหลกเลยงไมได ไมวาจะเปนมลพษทางอากาศ มลพษทางน า มลพษทางเสยง ความสนสะเทอน รวมถงมลพษดานอน ๆ ทยงไมปรากฏใหเหนอยางชดเจน โดยผลกระทบจากการผลตไฟฟาแมเมาะทมตอชาวแมเมาะปรากฏอยางชดเจนเปนครงแรกเมอเดอนตลาคม ป พ.ศ. 2535 ขณะนนการกอสรางโรงไฟฟายงไมเสรจทงหมด เพราะโรงไฟฟาแมเมาะนนกอสรางยาวนาน กลาวคอ หลงจากทไดรบการอนมตครงแรกเมอป พ.ศ. 2515 แตกวาโรงไฟฟาโรงสดทายจะกอสรางแลวเสรจกเมอปลายป พ.ศ. 2538 แลว

11

ผลกระทบในครงนนเกดขนอยางกวางขวางและรนแรง โดยชาวบานหลายพนคนเกดอาการเจบปวยเรอรง หายใจไมออก คนตามตว เปนผนแพและเคองตา นอกจากนนยงเกดความเสยหายตอพชผลทางการเกษตร สตวเลยงประเภทววควายพากนลมตาย

จากปญหามลพษท าใหเกดผลกระทบตอเนองทงในดานสขภาพ เศรษฐกจ และสงคม ทงน ตามหนงสอทย นรองเรยนพลเอกชวลต ยงใจยทธ รองนายกรฐมนตร เมอวนท 24 ธนวาคม พ.ศ. 2546 ระบวาชาวบานทไดรบผลกระทบนนครอบคลมเปนจ านวนถง 19,572 คน ใน 5 ต าบล 17 หมบาน 8,442 ครวเรอน โดยประเดนปญหาตางๆ ทชาวบานรองเรยน ไดแก 1. ผลกระทบจากฝนละอองจากการท าเหมอง

2. เสยงดงอยางรนแรงจากการระเบดเหมองถานหน เสยงดงจากการท างานของเครองจกรกลตางๆ ทท างานตลอด 24 ชวโมง 3. ควนพษทมาจากการเผาถานหนและกลนเหมนรนแรงทมากบควนพษ 4. การทงถานหนทมคณภาพไมไดตามมาตรฐานของ กฟผ. 5. ชาวบานไมมทท ากน เนองจากการเวนคนทดน ไรนาของชาวบานเพอท าเหมองถานหนและเปนททงหนาดนของ กฟผ. 6. ขาดแคลนน า เพราะ กฟผ. แมเมาะผนน าตามธรรมชาตทมอยทกสายใน อ. แมเมาะไปใชในกจการของ กฟผ. เกอบทงหมด 7 ทดนทท ากนไมมคณภาพเพราะไดรบผลกระทบจากมลพษ จนกระทงเปนแหลงปลกกระเทยมทหวเลกทสดในประเทศไทย 8. ขาดระบบอาหารตามธรรมชาตท าใหคนในชมชนแมเมาะไมสามารถพงพาทรพยากรตามธรรมชาตไดอกตอไปตามวถชวตดงเดม เชน ปลาในหวยไมสามารถกนไดเพราะมกลนหน พชผกบางฤดชาวบานไมกลาเกบกน เพราะจะไดรบผลกระทบจากสารพษ จนระบบนเวศนถกท าลายทกอยางตองใชเงนซอหามา 9. ชาวชมชนขาดอาชพ แมจะอยใกลเหมองแมเมาะกตาม แตไดเขาท างานใน กฟผ. จ านวนไมมาก โดยประมาณคดเปนรอยละ 5 ของประชากรทง 3 หมบาน 10. อากาศมสารพษอนเกดจากฝนหนและสารซลเฟอรไดออกไซดปะปนอย ท าใหชาวชมชนขาดอากาศบรสทธหายใจ และพากนลมปวยกวา 130 ราย และก าลงรอรบรกษาอก 2,997 ราย

หากพจารณาถงพนททมความเสยงตอการไดรบผลกระทบจากโรงไฟฟาแมเมาะมากทสด พบวาม 3 หมบาน คอ หมบานหวฝาย หางฮง หวยคง หวยเปด เพราะอยในรศม 5 กโลเมตร อาการเจบปวยทพบสวนใหญ ไดแก แสบตา ปวดศรษะรนแรง มนศรษะ อาเจยน ระคายเคองจมก เหนอยหอบ ไอ เปนไข มน ามก ไมมแรง แนนหนาออก หายใจไมออก แขนขาชา บางรายมอาการความจ าเสอม ปากเบยว เปนตน ความเสยหายจากกรณกาซซลเฟอรไดออกไซดทเกนมาตรฐานเกดขนอกครงในชวงวนท 17 - 18 สงหาคม พ.ศ. 2541 สงผลใหประชาชนเจบปวยทนท 868 ราย โดยเฉพาะชาวบาน ต. นาสก หม 1 บานแมจางทง

12

386 ครอบครว ตางไดรบผลกระทบ มผปวยกวา 100 ราย นอกจากนนยงมผลกระทบเกดขนกบพชผลของชาวบาน รวมพนทความเสยหายกวา 3,600 ไร

ตนทนผลกระทบภายนอกจากโรงไฟฟาแมเมาะยงขยายตอเนองถงพชผลทางเกษตรชาวแมเมาะได พชผลของชาวบานบานปางปวย บานวงน าไดรบความเสยหายหลายชนด อาทเชน ตนกลาขาวเหยวแหง เมดขาวลบ ตนงาด ามจด ตมจามจรทปลอยครงไวเกดการเหยวแหงตาย มะละกอยอดหดแคระแกรน ตนมะมวงมจดสน าตาลขนาดเลก เมอป พ.ศ. 2545 – พ.ศ. 2547 ตามปกตรายไดของชาวแมเมาะสวนหนงมาจากการเกษตรกรรม ดงนนพชผลทเสยหายจงสงผลกระทบตอรายไดและเศรษฐกจของคนในชมชนแมเมาะโดยตรงดวย ปจจบนกลมผปวยแมเมาะทเคยรวมกนกวา 500 คนใน 16 หมบานไดยนฟอง กฟผ.ใหชดใชสนไหมทดแทนกรณเจบปวยและสญเสยอาชพไรนาพชสวนทไมไดผลผลตเทาทควร ปจจบนไดแบงเปน 2 กลมคดหลก ดงน

กลมคดท 1 มสมาชกกลมผปวยแมเมาะในสมชชาคนจนจ านวน 34 คน จาก 128 คน ศาลมค าพพากษาให กฟผ. ชดเชยการคาสนไหมจากการสญเสยสขภาพ เปนจ านวนเงนต าสดท 36,600 บาท ถง 246,900 บาท เปนจ านวนเงนทงสน 7,862,700 บาทยงไมคดดอกเบย 7.5% นบตงแตวนฟองจนถงวนทมผลค าพพากษา แตกลมนกยงไมมใครไดรบเงนเพราะ (กฟผ.) ยนอทธรณในวนท 3 เมษายน 2552 ซงตามทออกขาววาไดรบเงนชนะคด จงยงไมเปนความจรงคงตองรอศาลฎกา

กลมคดท 2 จ านวน 178 คนทศาลไมไดค าสงใหคาเสยหาย กลมผปวยในกลมนจงยนอทธรณกบศาลไปเมอวนท 3 เมษายน 2552 วางเงนใหม ส าหรบคนทศาลไมยกเวนหรอยกเวนบางสวน อกคนละ 1,000 บาท สถานการณคนปวยหลงค าพพากษา ชาวบานสวนใหญกยงมความหวงในการตอสคดและยงตองการรวมกลมกน เพราะเหนวามพลงในการเคลอนไหวเรยกรองสทธจากภาครฐ โดยเฉพาะกมความตองการทจะเรยกรองใหรฐ อพยพยายทอยไปยงท กฟผ.จะจดใหใหม โดยท าการยนขอเสนอไปยงนายอ าเภอ และยนขอเสนอในนามสมชชาคนจน ดงน

1.) ตงคณะกรรมการเพอตงศนยอาชวเวชศาสตร และงบประมาณปละ 36 ลาน เสนอเปนมต คณะรฐมนตร (ครม.)

2.) โดยเสนอขอใหรฐบาล คณะรฐมนตร (ครม.) เหนชอบ และใหกระทรวงพลงงาน ทดแลและก ากบการไฟฟาแมเมาะ จงหวดล าปาง ซงเปนผกอมลพษ ไดมสวนรบผดชอบในงบประมาณ และคาใชจายในการอพยพ การรอถอนสงปลกสราง และสาธารณปโภค ใหกบชาวบานทไดรบผลกระทบของกลมสทธผปวย แมเมาะ จงหวดล าปาง ในสมชชาคนจน จ านวน 160 คนเหมอนดงกลมทอพยพไปกอนหนานคอ มทดน 1 ไร บาน 1 หลง

13

ความเปนอยของคนปวยในหมบานกยงท ามาหากนไปตามปกต แตความเจบปวยเรอรงกยงตดตวของผปวยในแตละคน คงไมตองบอกวาพวกเขามความทอแท และเหนอยหนายชวตเพยงใด เพราะปญหาวนเวยนหาทางออกไมได ทงทร วรอบบรเวณทอยอาศยมงบลงมามากมายในปหนงๆ แตไมถงมอผปวยเลย อกทงขณะทเวลาอากาศเปลยนแปลงแลวมความกดอากาศต า สารซลเฟอรไดออกไซดกจะลอยคละคลงในตอนกลางคนท าใหตาเจบแสบจมกปวดศรษะ เปนไข เหนอยหอบ ปวดกระดกแขนขาไมมแรง พวกเขาเหลานน ยงขาดการดแลเอาใจใสจรงจงจากหนวยงานภาครฐ (สมบญ สค าดอกแค, ชลดา ซอสตย พ.ศ. 2550) โรงไฟฟาแมเมาะโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยแมเมาะ ซงเปนโครงการรฐขนาดใหญทอางความเจรญและการพฒนาประเทศชาตเพอประชาชนสวนใหญ แตปราศจากธรรมาภบาลในการบรหารจดการโดยรฐ เนองจากไมค านงถงผลกระทบทจะเกดขนกบประชาชนในพนท ดงนนความเดอดรอนของชาวบานรอบๆ บรเวณกอสรางโรงไฟฟาไมวาจะเปนมลภาวะทางอากาศ กรณปญหามลพษจากกาซซลเฟอรไดออกไซดทเกดจากการผลตกระแสไฟฟาของโรงไฟฟาแมเมาะ ปญหาจากฝนละอองทเกดจากการขนถายวสดดนและถานหนจากเหมองแมเมาะ ปญหาเรองกลนซงเกดจากการลกตดไฟของถานหน ซงไดสรางความเดอดรอนร าคาญจากกลนเหมนเปนประจ า ปญหาดานสขภาพ เนองจากชาวบานไดรบมลพษจากโรงไฟฟาแมเมาะซงมผลตอสขภาพทเกดจากกาซซลเฟอรไดออกไซด ทงผลกระทบเฉยบพลนอนไดแก อาการระคายเคองเยอบตางๆ ไดแก ตา จมก คอ ทางเดนหายใจทมการแสบคน และอาจตามมาดวยการตดเชอหลงการระคายเคอง อาการตอทางเดนหายใจ ท าใหเกดการบบรดตวของทอทางเดนหายใจ ท าใหหายใจล าบาก หอบหด แนนหนาอก สมรรถภาพปอดลดลง และมอาการใจสน หวใจเตนเรว หายใจเรว วงเวยนศรษะ และผลกระทบเรอรงท าใหทางเดนหายใจสวนบนและสวนลางอกเสบเรอรง และมโอกาสตดเชอทางเดนหายใจบอยงายขน อนเปนเหตใหชาวบานเจบปวยและเสยชวตจ านวนมาก พชผลการเกษตรและสตวเลยงของชาวบานไดรบความเสยหายลมตายจ านวนมาก อนกอใหเกดผลกระทบทางสงคมและวถชวตประจ าวนของชาวบานอยางมากมาย ทงปญหาหนสน ปญหาท าอาชพเกษตรไมคมทน ปญหาความเจบปวด ปญหาดานสาธารณสข สาธารณปโภคและบรโภค ปญหาไรทท ากน ทอยอาศย และอนๆ อกมากมาย

14

3. ปญหาทเกดขนของแผนพฒนาก าลงการผลตพลงงานไฟฟาในอดต กระบวนการก าหนดนโยบายผลตพลงงานไฟฟาทมสวนในการก าหนดการใชสดสวนแหลงเชอเพลงทเหมาะสมพรอมใหระบบราคาทมมลคาแทจรงรวมตนทนผลกระทบภายนอกดวย จงเปนกระบวนการจดสรรทรพยากรและผลประโยชนทมอยในสงคม มปฏสมพนธเกยวของกบภาคเศรษฐกจ การเมองและสวสดการของสงคม โดยหวใจส าคญประการหนงของการก าหนดนโยบายกจการไฟฟาของไทยในปจจบน คอ การจดท าแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา (Power Development Plan) หรอ แผนพดพ (PDP) ซงถอเปนแผนแมบทของกจการไฟฟาทมการวางแผนลวงหนา 15 – 20 ป แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาดงกลาว มบทบาทส าคญในการจดสรรทรพยากรและผลประโยชนในกจการไฟฟา ซงสงผลตอสวสดการของสงคมดวย แผนดงกลาวเปนแผนระยะยาวทก าหนดการลงทนขยายระบบไฟฟาในประเทศไทย เชน ในการสรางโรงไฟฟาเพม การขยายสายสงเพม โดยก าหนดวาโรงไฟฟาประเภทใดจะถกสรางเมอไหร โดยใคร และมจ านวนกโรง แตยงไมระบสถานทกอสรางทชดเจนนน การเรมด าเนนการผลตไฟฟาเมอใด การค านวณเงนลงทนโครงการตางๆ เหลาน รวมไปถงราคาคาไฟฟาทจะท าใหฐานะการเงนของการไฟฟาฝายผลตเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด และยงเปนกรอบใหการไฟฟาฝายจ าหนาย และหนวยงานทจดหาเชอเพลงน าไปเปนกรอบในการลงทนในธรกจทเกยวเนองดวย (สายรง ทองปลอน, 2551)

อยางไรกตามการวางแผนการลงทนหลกของกจการไฟฟาของประเทศไทยถกภาคประชาสงคมวพากษวจารณถงเปาหมายการวางแผนทมงเนนการพฒนาพลงงานอยางเดยว ใหความส าคญกบการลงทนเพอความมนคงของระบบไฟฟาเปนหลก โดยพจารณาการขบเนนดานจดหาและผลตทางพลงงานทเกดขนผานนโยบายมงเนนการจดหาพลงงานใหเพยงพอแกประชาชนเปนความส าคญเพยงอยางเดยวเฉกเชนประเทศก าลงพฒนาทวไป การผลตพลงงานไฟฟาทลนเกนเพอตอบสนองความมนคงดานพลงงานทมไดตอบปญหาพลงงานทแทจรงในสงคมไทย เพราะประเทศไทยอยในภาวะปรมาณพลงงานทลนเกน ไมใชอยในภาวะขาดแคลนพลงงาน จงกลายเปนการผลกภาระผลกระทบภายนอกทเกดขนจากการผลตกอใหเกดการ "เบยดเบยน" ประชาชนในพนท จนสขภาพทรดโทรมลงและสงผลกระทบเปนปญหาวกฤตการณทเรอรงทางระบบนเวศวทยา (สมพร เพงค า และบ าเพญ ไชยรกษ, 2552) กรอบความคดในการวางแผนและการลงทนผลตพลงงานไฟฟาในประเทศไทยจ ากดอยเพยงโครงการพลงงานขนาดใหญทใชเชอเพลงซากดกด าบรรพทใชหมดไป เชน ถานหน กาซธรรมชาต หรอเขอนเทานน โดยไมใหความส าคญกบมตความขดแยงในสงคมทเกดจากผลกระทบตนทนภายนอกจากโครงการกจการไฟฟาในพนทตางๆ ไมไดเนนการจดการมตอนๆ ของระบบไฟฟาทจะน าไปสความยงยน ในกระบวนการวางแผนพจารณาทางเลอกทหลากหลาย ไมไดมการบรณาการเปาหมายดานอนๆ เขามาในการก าหนดนโยบาย การวางแผน และการลงทนในกจการไฟฟา เชน การละเวนพจารณาทางเลอกทหลากหลายในการจดการดานพลงงาน ประหยดพลงงาน และพลงงานหมนเวยนรปแบบตางๆ (ประสาท มแตม, 2547) การขาดความสนใจจากภาคประชาสงคม นอกจากการขาดท าความเขาใจใหดานขอมลจากสถาบนสวนบนคอ หนวยงานรฐและผผลตกจการไฟฟา ยงพบวาประชาชนสวนใหญในประเทศไทย มองวาการผลต

15

ไฟฟาเปนเรองเทคนคทตองปลอยใหเปนเรองของวศวกรหรอนกเศรษฐศาสตร บทสรปจากการศกษาของChuenchom Sangarasi Greacen and Chris Greacen ในบทความงานวจย “Thailand ‘ s electricity reform: privatization of benefits and socialization of cost and risks‛ สงท เกดขนประจ าในประวต ศาสตรของไทยคอภาคพลงงานมกไมไดรบความสนใจจากภาคประชาสงคม หรอผน าทใสใจภาคประชาสงคม หรอผน าทใสใจภาคประชาชนมากพอเพยงในระดบทสอดคลองกบระดบความส าคญทภาคพลงงานทมตอเศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคมของประเทศ โดยทผานมาจะน าเสนอความคดสการถกเถยงของสาธารณะ และทยงนอยกวานนคอการถกเถยงวเคราะหอยางจรงจงถงจ านวนทางเลอก แนวทาง และ ยทธศาสตรตางๆ ภาวะสญญากาศนเปดโอกาสใหกบปจเจกชนจ านวนนอยทมเสนสายโยงใยทด ดงนนการผลตพลงงานไฟฟาทเกดขน จงเนนไปทการตอบสนองตอการเตบโตของเมองและภาคอตสาหกรรมอยางตอเนองยาวนาน ตลอดแผนพฒนาก าลงการผลตพลงงานไฟฟาฉบบตางๆ ทผานมา กอใหเกดความไมยตธรรมในการใชทรพยากรธรรมชาตระหวางเมอง-ชนบทอยางรนแรง เพราะอ านาจการจดสรรทรพยากรของรฐ หรอแมแตเอกชนทไดรบสมปทานสทธจากรฐ ไดละเลยประโยชนและสทธของประชาชนในทองถน (เชน การใชน าเพอเกษตรกรรม มความส าคญนอยกวาการกกเกบน าเพอผลตกระแสไฟฟา ) โดยยงไมตองกลาวถงวา ผลกระทบของระบบนเวศจากการสรางเขอน โรงไฟฟา การขดเจาะน ามน บรเวณเสนทางล าเลยงพลงงานหรอวตถดบอน ฯลฯ ไดกอผลกระทบตอความยงยนของระบบนเวศ ท าใหเกดความแหงแลง ขาดแคลนน าการเกษตร-การบรโภค ท าลายความอดมสมบรณของปจจย 4 ของชนบท ในเวลาตอมา การขาดสทธและโอกาสในการตดสนใจใชทรพยากรในทองถน เพอตอบสนองความตองการของชมชน และการสญเสยความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต เปนปจจยส าคญทผลกดนบบคนใหเกดการบกรกท าลายปา และท าลายระบบนเวศมากยงขน

ปญหาทมนยส าคญปญหาหนงของดานการจดหาและผลตพลงงานไฟฟาของประเทศไทย ซงสรางความตนตระหนกใหแกสงคมไทยอยางยง ในชวง 2 ทศวรรษหลงสดคอ การละเวนการพจารณาตนทนผลกระทบภายนอกทเกดขนจากกจกรรมไฟฟาตางๆ ทงของรฐและเอกชน ทแตละกจกรรมไฟฟาตางสงถายตนทนของตวเองสสงแวดลอมทเรยกวา ผลกระทบภายนอกเชงลบ เชน มลพษทางน า และมลพษทางอากาศ จนเกนระดบทชาวบานในพนทบรเวณรอบกจกรรมไฟฟาทจะรบภาระตนทนผลกระทบภายนอกทเกดจากโรงงานโดยทพวกตนเองมไดเปนผกอไดไหว เมอพจารณาตนตอของปญหาทเกดขนกจะพบวาเปนผลมาจากกจการไฟฟาโดยเฉพาะในสวนของภาครฐทเปนผก าหนดนโยบายกจการไฟฟาและควบคมดแลกจการไฟฟาทงหมดในประเทศไทย ไมด าเนนการใหสอดคลองกบรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 มาตรา 67 วรรคสอง

รฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 มาตรา 67 วรรคสอง วาดวยสทธชมชนนซงเปนมตใหมของสงคมไทยนน เกดจากบทเรยนของสงทเกดขนในอดต หลงจากทรฐบาลไดยดเอาการพฒนาอตสาหกรรม เปนแนวทางหลกทจะพฒนาเศรษฐกจไทยตลอดชวง 30 กวาปทผานมานน แลวละเลยสทธทควรพงมตลอดส าหรบสทธชมชนตองไดรบการปกปองและชดเชยจากอตสาหกรรมทสงผลกระทบสสงแวดลอม จนกระทง

16

ทรพยากรธรรมชาต และสภาวะแวดลอมของประเทศ กเสอมลงอยางรวดเรว ตวการหลกๆ ไดแก โครงการผลตไฟฟา การท าเหมองระเบดหน เหมองตะกว ฯลฯ และการเปดเขตอตสาหกรรมโรงงานขนาดใหญทสรางมลภาวะสง (อตสาหกรรมเหลก เคม ปโตรเคม พลาสตก ฯลฯ )

ปญหาวกฤตการณผลกระทบภายนอกทเกดขนในชวงทศวรรษ 2530 สงผลใหนกเคลอนไหวดานสงแวดลอมสามารถกดดนใหออกกฎหมาย และระเบยบเพอก ากบใหไดสทธทจะปกปองและลดทอนปญหา สงแวดลอมเปนพษ พ.ร.บ.สงแวดลอม พ.ศ. 2535 มหลกการใหผสรางมลพษ เปนผจายคาความเสยหาย (Polluters payprinciple ) ซงจะเปนบทเรยนใหกบผอน ไมใหท าตาม ในปพ.ศ.2539 จงไดมก าหนดใหมการศกษาผลกระทบดานสงแวดลอม ( EIA ) ของโครงการ อกปหนงตอมา จงกอเกดมาตรา 46 ในรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 ใหสทธชมชนในการปกปองอนรกษ และมสวนรวมในการบ ารงรกษาทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมอยางมสมดล และยงยน (ผาสก พงษไพจตร, 2553)

โดยเฉพาะอยางยงจากผลการศกษานโยบายสาธารณะพลงงานของเดชรตน สขก าเนด (2547) พบวา ปญหานโยบายพลงงานไทยคอขาดการท าความเขาใจและการมสวนรวมของประชาชนชมชนทเปนฐานลาง โดยพบ 2 ประเดนส าคญทเกดจากการก าหนดนโยบายพลงงานแบบศนยรวมจากฐานบน

1. ความไมถกตองของการรายงานผลกระทบตอสงแวดลอม โดยเฉพาะความไมชอบมาพากลของการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

2. การพยากรณความตองการไฟฟาทผดพลาด การพยากรณทผดพลาด น ามาสความตองการทใชไฟฟาทเกนความจ าเปนและไมมประสทธภาพพรอมทงการลงทนทไมจ าเปน การปฏรปนโยบายพลงงานไทยเปนการท าลายการผกขาดก าหนดนโยบายพลงงานศนยรวมจากฐานบน รวมทงเพมการมสวนรวมจากฐานลางทกภาคสวนในการไตรตรองใหเกดนโยบายมผลตอสาธารณะอยางรอบดานเปนเงอนไขส าคญสดของกระบวนการนโยบายสาธารณะในสงคมประชาธปไตย

เมอพจารณากจกรรมไฟฟาภายใตแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา พ.ศ. 2550 (PDP 2007) กจกรรมไฟฟาหลายสวนภายใตแผนนโยบายน ขาดความจรงใจในการใหขอมลครบถวนถงผลกระทบภายนอกทเกดขนพรอมขนตอนการปองกนรวมทงขนตอนการชดเชยผลกระทบภายนอกทจะเกดขนน ามาสการละเวนปฏบตมาตรา 46 ในรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 มกจะถกกระบวนเคลอนไหวมวลชนทไมตองการถกเบยดบงจากตนทนผลกระทบภายนอกในชมชนตอตาน ดงแสดงในตารางท 3

17

ตารางท 3 แสดงตวอยางรายละเอยดการเคลอนไหวสงคมตอตานโรงไฟฟาและเชอเพลงพลงงานท เกดขนในประเทศไทยระหวางแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทยฉบบ PDP 2007

โครงการ เชอเพลง กลมผคดคาน ประเดนผลกระทบภายนอก

การเคลอนไหวสงคม

บรษท สหโคเจน / กบนทรบร สระแกว

(VSPP)

รากเหงามนสาปะหลง ซงขาวโพด ชนไมสก ไม

โตเรวสบ

ผญบ.(ม.16) ชาวบานหนองอนามย โดยการประสานงาน

ของ รอง อบจ.

กลวมลภาวะและเกรงวาจะใชถานหน

ชาวบานมขอรองเรยนไปยงอตสาหกรรมจงหวด

บรษท เชยงรายไบโอเพาเวอร จากด

/ ปาแดด จ.เชยงราย

แกลบ / เศษไม (9 MW)

ชาวบานจากปาแดด / เชยงรายแลภกามยาว / พะเยา

ผลกระทบดานมลภาวะทางอากาศ

ชมนมประทวงหนาทวาการ อ.ปาแดด /โครงการอยระหวางขออนญาตกบอบต.และประชมประชาพจารณ

บรษท ทรพยอนนต ไบโอแมส จากด /ทาแซะ ชมพร (9.5 MW)

ทางปาลม ทะลายปาลม เศษไม ขยมะพราว และเศษวสดอนทางการเกษตร

ชาวบานในพนทตงโรงไฟฟา(ต.ทรพยอนนต)

เกรงวาจะใชถานหนเปนเชอเพลง

ชาวบานนดรวมตวกนชมนมคดคาน

บรษท โกลวพลงงาน / ระยอง

พลงความรอนรวม / กาซธรรมชาต

เครอขายประชาชนภาคตะวนออก

ระยองเปนเมองทมปญหามลภาวะทรอการแกไข

ยนหนงหนงสอตอ นายกรฐมนตร 5กค.50และใหขาวตอสอมวลชน

บรษท อตาเลยนไทย /บางปะกง ฉะเชงเทรา

ถานหน

กลมบางปะกงรกบานเกด นาโดยผนาชมชน

มโรงไฟฟามากแลว กลวมลภาวะและชาวบานรมนาเกรงวาจะรบจากผลกระทบ

จากการขนสง

ลารายชอชาวบาน 10,041รายชอมอบแกนายอ าเภอและสวนราชการทเกยวของ

บรษทเนชนแนลเพาเวอร ซพพลาย / รอยเอด บรษทในเครอกลมเกษตรรงเรอง

ถานหน

ผน าชมชนและชาวบานกลมพลงเครอขายเขตต าบลเขวาและต าบลเดด(อ.เมอง ยโสธร) และ ต.เขวา อ.เสลภม จ.รอยเอด

การใชเชอเพลงถานหนจะเปนปญหาตอมลภาวะและคณภาพชวต / การแยงน า

ใชในหนาแลง / น าปนเปอนสารเคม

ชมนมประทวงขบไล จนท.ประชาสมพนธออกจากพนทและยนหนงสอตอ

รมช.มหาดไทย

ทมา: สนทร คณชยมง, การคดคานโรงไฟฟา: บทสะทอนรบร และความเขาใจชมชน, พ.ศ.2550

18

จากตารางท 3 แสดงใหเหนกระบวนขบเคลอนทางสงคมโดยชาวบานในทองถนท เกดขนมาจากความหวาดระแวงตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทอาจจะเกดขนในชมชนทอยอาศยจากโรงไฟฟา พรอมทงยงแสดงใหเหนวากจกรรมไฟฟาทเกดขนขาดการท าความเขาใจกบประชาชนชมชนในพนท และยงขาดการท าการศกษาการศกษาผลกระทบดานสงแวดลอม (EIA) ของโครงการโรงไฟฟาผานการมสวนรวมกบประชาชนในพนทภายใตมาตรา 46 ในรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 เพอคมครองสทธชมชนจากการเบยดบงภาระตนทนทผลกระทบภายนอกทไมไดกอจากกจกรรมไฟฟา การแสดงบทบาทตอสผลกดนทส าคญในแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ทงโดย ล ซงแมเปาประสงคทแทจรงคอการตอตานโรงไฟฟาในพนท แตเนองจากแผนการสรางโรงไฟฟาในพนทตางๆ ลวนมาจากการวางแผนเชงนโยบายทงสน ดงนน เมอแผนการกอสรางโรงไฟฟาในพนทตางๆ ไมสามารถเกดขนโดยงายๆ ยอมสงผลถงกระบวนการก าหนดนโยบาย และการทบทวนนโยบายดวย เพราะแมจะก าหนดเปนโยบายไว แตถาทางปฏบตท าไมได กตองมการปรบเปลยนนโยบายใหสอดคลองกบความเปนจรง ดงเชน แผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ซงตงแตมถนายน พ.ศ. มนาคม พ.ศ. ล ล พ.ศ. 2550 และครงท พ.ศ. 2552 จนน ามาสแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟาฉบบปจจบน คอฉบบ ล แผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ถง (แผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ถกก าหนดไวส าหรบใชระหวางป พ.ศ. 2550 – ป พ.ศ. 2565) สวนส าคญของปญหาทท าใหท าแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ไมสามารถด าเนนการตามระยะเวลาทก าหนดไดมาจากแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 มเนอหาสาระเอนเอยงไปตามความตองการของตวแทนขาราชการและเทคโนแครตทเขามามอ านาจตอรองมากทสดในการจดท าแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ท าใหการจดสรรทรพยากรจากแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP ล กกลมไดเขามาอยางเทาเทยมกนผนวกกบการตอสเรยกรองสทธจากภาคประชาสงคมจนเกดกระบวนการ ‚สะสมแตม” ทขบวนการภาคประชาชนใช คอการตอสระยะยาวดวยขอมล หลกฐานและขอเทจจรง เพอหยดยงการด าเนนการของแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ทไมเปนธรรม (สายรง ทองปลอน, 2551)

19

4. นโยบายรฐและแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2010 เมอพจารณานยส าคญนโยบายพลงงานของไทยจากภายใตรฐบาลปจจบนของนายกรฐมนตร

อภสทธ เวชชาชวะ โดยการก ากบของรฐมนตรพลงงาน นายแพทยวรรณรตน ชาญนกล ผานจากวสยทศนทก าหนดเปนทศทางนโยบายพลงงานคอ “มงพฒนาพลงงานอยางยงยน ใหประเทศชาตและประชาชนชาวไทยมพลงงานใชอยางพอเพยง‛ วสยทศนของกระทรวงพลงงาน หนวยงานหลกทรบผดชอบดานการก าหนดนโยบายพลงงานของประเทศ

นพ.วรรณรตน ชาญนกล รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน ไดมงเนนนโยบายและภารกจหลกของกระทรวงพลงงาน คอ การสานตอนโยบายเดมจากรฐบาลทผานมา เพอใหการแกไขปญหาและการพฒนาพลงงานเกดความตอเนองและมศกยภาพมากขน โดยไดก าหนดนโยบายพลงงานของประเทศ 5 ขอกลาวคอ นโยบายท 1 เสรมสรางความมนคงทางดานพลงงาน เพอใหมพลงงานเพยงพอตามความตองการภายในประเทศและสามารถพงพาตนเองทางดานพลงงานไดมากขน นโยบายท 2 ก ากบดแลราคาพลงงานใหมความเหมาะสมมเสถยรภาพ สอดคลองกบสถานการณเศรษฐกจและการลงทน นโยบายท 3 ก าหนดใหพลงงานทดแทนเปนวาระแหงชาต เรงสงเสรมการน าพลงงานทดแทนมาใชใหเกดประโยชนสงสด โดยไดเสนอแผนแมบทพลงงานทดแทนมาใชใหเกดประโยชนสงสด โดยไดเสนอแผนแมบทพลงงานทดแทน 15 ปหรอ REDP ใหคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) พจารณาและไดผานความเหนชอบแลว นโยบายท 4 เนนการสรางวฒนธรรมดานการประหยดพลงงานและอนรกษพลงงานใหเปนวนยของคนในชาต

นโยบายท 5 ดแลรกษาสงแวดลอมทเกดจากกจการพลงงาน ทงจากกระบวนการผลตและการใชพรอมทงสงเสรมการลดภาวะโลกรอนและสนบสนนกลไกการพฒนาทสะอาด (Clean Development Mechanism: CDM)

จะพบวาทศทางนโยบายพลงงานไทยภายใตการก ากบดแลโดย นพ.วรรณรตน ชาญนกล บงชความส าคญของการจดหาและผลตพลงงานเปนพนธกจแรก เมอพจารณาการขบเนนดานจดหาและผลตทางพลงงานทเกดขนผานนโยบายมงเนนการจดหาพลงงานใหเพยงพอแกประชาชนเปนความส าคญเพยงอยางเดยวเฉกเชนประเทศก าลงพฒนาทวไป แตเมอพจารณาลงรายละเอยดเชงลกของขอมลสถตทางดานพลงงานของประเทศไทย จะพบวาประเทศไทยผานพนขนภาวะปญหาการขาดแคลนพลงงานหรอปรมาณพลงไมเพยงพอความตองการการใชพลงงานของประชาชนในประเทศไทย จากขอมลขององคการพลงงานระหวางประเทศ (IEA) บงชวา ประชาชาชนชาวไทยรอยละ 99 สามารถเขาถงแหลงพลงงาน ยงไปกวานนพบวาการจดหาและผลตพลงงานไฟฟาของประเทศไทย โดยกระทรวงพลงงานและการไฟฟาฝายผลตแหง

20

ประเทศไทยมปรมาณลนเกนจากความตองการใชพลงงานจรงของประเทศไทยมาตลอดในชวงหลงดงแสดงในรปท 4 รปท 4 แสดงปรมาณก าลงผลตไฟฟาสวนเกนจากการผลตและจดหาจากการไฟฟาฝายผลตแหง ประเทศไทย

ทมา: คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (2553)

จากรปท 4 จะพบวาปรมาณก าลงไฟฟาผลตลนเกนกวาความตองการใชจรงในชวง 2 ปหลงสด (พ.ศ. 2551 –พ.ศ. 2552) มากกวา 6,000 MW ตอปเพราะตอนนความตองการใชพลงงานของประเทศไทยลดต าลงตลอดเวลา ตอนนลดลงมา รอยละ 12 เมอเทยบกบปทแลว ปจจบนประเทศไทยมก าลงผลตทไมไดใชถง รอยละ 60 เพราะความตองการลดลงอยางมาก แตวาทางรฐกลบจะสรางแหลงผลตขนาดใหญอกมากมายเมอพจารณาผานแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทยฉบบลาสด (PDP 2010) เพอเปนแผนจดหาไฟฟาของประเทศไทยในระยะ 20 ปขางหนาน ระหวาง พ.ศ. 2553 - พ.ศ. 2573 จะยงพบวาจะยงไปขบเนนกอใหเกดปรมาณพลงงานผลตทลนเกนยงขนในอนาคตผานการสนบสนนใหเกดแหลงพลงงานใหม โดยการเพมการเกดขนของโรงไฟฟานวเคลยร 6 โรงงานผลตเขาไปใน PDP 2010 ซงจะเปนสดสวนปรมาณการผลตรอยละ 11 ของก าลงไฟฟาผลตและจดหาทงหมด โดยพบวาจากคาพยากรณความตองการไฟฟาในอก 20 ป จะเพมเปนเพยง 52,890 เมกะวตต แตแผนทรฐบาลเขยนใน PDP 2010 จะเพมขน 60,000 เมกะวตต(คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต, 2553) เพราะฉะนนความมนคงทางพลงงาน

21

มงเนนการผลตและจดหาปรมาณพลงงานทเพยงพอเพยงอยางเดยว จงไมนาใชค าตอบทแทจรงของนโยบายพลงงานทตอบปญหาทางพลงงานในปจจบน

เมอพจารณาแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2573 ฉบบราง PDP 2010 ทไดรบมตเหนชอบจากกระทรวงพลงงานเมอวนท .ศ. 2553 เปรยบเทยบกบแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ปรบปรงครงท 2 ดงตารางท 4 ตารางท 4 เปรยบเทยบสดสวนพลงงานไฟฟาแยกตามประเภทเชอเพลงระหวาง PDP 2007 ปรบปรง ครงท 2 กบ ฉบบราง PDP 2010

ทมา: คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (2553)

จากขอมลตารางท วาแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2010 จะพยายามลดสดสวนเชอเพลงฟอสซลทใหตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทสงอยางกาซธรรมชาตจากแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ปรบปรงครงท 2 แตยงใหความส าคญและเพมก าลงการผลตพลงงานไฟฟาจากเชอเพลงถานหนทเปนเชอเพลงฟอสซลใหตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทสงสดจากกรมของมลพษทเกดตอก าลงไฟฟากโลวตตตอชวโมงจากการอางองขอมลเบองตนกอนหนานในตารางท 2 โดยมการเพมก าลงผลตและโรงไฟฟาถานหนถง 8,400 เมกะตน ในป พ.ศ. 2573 แมจะมการการก าหนดใหโรงงานถานหนใหมเปนเทคโนโลยถานหนสะอาด เพอชวยลดภาวะทเกดการเผาไหม และกาซเรอนกระจกทจะเกดขน จากการกอปญหาตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทสงมายาวนานในอดตในการผลตไฟฟาจากเชอเพลงถานหนและลกไนต เชน กรณศกษาโรงไฟฟาแมเมาะ จงหวดล าปาง แตยอมสรางความหวาดระแวงใหภาคประชาสงคมและชมชนบรเวณทโรงไฟฟาถานหนใหมจะไปกอตง จนอาจน าไปสการประทวงตอตานกอใหเกดการยตการด าเนนการดงเชนปญหาทเกดขนในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 เหมอนเชนในอดตทผานมา

22

อกแหลงเชอเพลงทแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2010 ใหความส าคญไดแก พลงงานนวเคลยร แตเมอลงรายละเอยดพบวาแมสถานทตงโรงไฟฟานวเคลยร และสถานทเกบกากของแรธาต กมมนตภาพรงสทเปนเชอเพลงของโรงไฟฟานวเคลยรยงไมถกระบ แตกมกระแสตอตานจากภาคประชาสงคมทเกดขน โดยอางองพนฐานกรณศกษาในสหรฐอเมรกาท US Congressional Budget Office เสนอรายงานเมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2551 พบวา ตนทนของโรงไฟฟา 75 แหงของสหรฐ มตนทนสงกวาทอตสาหกรรมนวเคลยรกวาอางถง 300% หรอกวา 3 เทารวมถงโครงการเกบรกษากากนวเคลยรถาวรทภเขายคคา ตนทนในการด าเนนการสงถง 96.2 พนลานเหรยญ (3.4 ลานลานบาท) ตนทนเพมขนจากทคาดไวเดมถงรอยละ 38 รวมถงการใชปรมาณน าจ านวนมากเปนวตถดบในกระบวนการผลตไฟฟาจากเชอเพลงนวเคลยรยอมสงผลกระทบถงระบบนเวศรอบโรงไฟฟานวเคลยร จากกระบวนการสะสมแตมของขอมลภาคประชาสงคมทน ามาคดคานการใชโรงไฟฟานวเคลยรพรอมความหวาดระแวงภยนอนตรายจากการรวของกมมนตภาพรงสทอาจเกดขนจากบทเรยนในอดตของการไมมธรรมมาภบาลในการรบผดชอบตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบในอดตของกจการไฟฟาในประเทศไทย (เดชรตน สขก าเนด, 2552) ยอมสงผลใหการก าหนดสรางและการตดตงโรงไฟฟานวเคลยรในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2010 เกดการชะงกงนดงเชนแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ต การก าหนดนโยบายในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2010 แทบไมมความแตกตางจากการก าหนดนโยบายในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 ารปรบคาพยากรณไฟฟาทสงเกนจรงใหลดลงมาบางจากการทวงตงของภาคประชาสงคม แตการก าหนดในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2010 ยงเปนการก าหนดนโยบายแบบรวมศนยจากสถาบนสวนบน หนวยงานรฐ ตวแทนขาราชการ และฝายเทคโนแครต รวมทงยงขาดความจรงใจในการท าความเขาใจและใหขอมลอยางโปรงใสตอสถาบนสวนลาง ภาคประชาสงคม ยอมท าใหรอยแผลในอดตจากความไมเปนธรรมในการโดนผลกภาระตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบจากกจการผลตไฟฟาสสถาบนสวนลางภาคประชาสงคมซงพรอมจะผลกดนใหเกดการตอตานกจการผลตไฟฟาจากแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2010 เมอภาคประชาสงคมรสกถงความไมเปนธรรมในการแบงสดสวนทรพยากรจากแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2010 ดงเชนปญหาวงวนในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ฉบบ PDP 2007 เพราะฉะนนการปรบเปลยนแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาในอนาคตยงคงตองเกดตอไป ตราบเทาทการจดสรรทรพยากรในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา ไมสามารถกระจายผลประโยชนใหกบคนทกกลมอยางทวถง และกระบวนการจดท าแผนไมเปดใหมการมสวนรวมของทกภาคสวนไดอยางเทาเทยมกน

23

5. บทสรปและขอเสนอแนะ ปญหาตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบจากการวางแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาในประเทศไทย ตงแตในอดตจนถงปจจบน สามารถสรปสาเหตจากผลการศกษาวจยดงน 1) ล ล ล ล ทบภายนอกเชงลบทจะเกดขนจากกจการไฟฟาตอสงแวดลอม 2) การขาดความมสวนรวมของประชาชนในชมชนรอบกจการไฟฟา ตามมาตรา 46 . . 2540 ล ล (EIA)ของโครงการกจการไฟฟา จากบทเรยนของปญหาตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบของกจการไฟฟาทผานมาจงสงผลใหประชาชนในชมชนบรเวณกจการไฟฟาทจะเกดจากแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา PDP 2007 ล 2010ทขาดไดรบขอมลของผลกระทบภายนอกเชงลบของกจการไฟฟาทจะเกดขนอยางครบถวน กอเกดความหวาดระแวงทจะตองแบกรบภาระตนทนผลกระทบภายนอกทพวกตนเองไมไดกอขนมา สงผลใหเกดกระบวนการเคลอนไหวทางสงคมเพอตอตานกจการไฟฟาในพนท ผลของการตอตานไมเพยงจะสงผลการชะลอของการด าเนนกจการไฟฟาในพนท ยงสงผลใหเกดภาวะชะงกงนของแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาอกดวย ดงนนขอเสนอแนะของผลการศกษานจงเปนการเพมพนทของการขบเคลอนนโยบายสาธารณะดานแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาจากฐานลางสฐานบน (Bottom To Top Policy) ซงเปดโอกาสใหทกภาคสวนมสวนรวมในการก าหนดแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาโดยเฉพาะประชาชนในชมชนบรเวณรอบกจการไฟฟาในแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา แทนทนโยบายพลงงานปจจบนทเกดจากการรวมศนยทฐานบนเทานน เพอลดความไมเปนธรรมทตองแบกรบตนทนผลกระทบภายนอกเชงลบทเกดจากกจการไฟฟาของประชาชนในชมชนบรเวณรอบกจการไฟฟาดงเชนปญหาทเกดขนในอดต

24

เอกสารอางอง หนงสอภาษาไทย ฉตรทพย นาถสภา. (2552). ลทธเศรษฐกจการเมอง. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ. ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2540). ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม ขบวนการเคลอนไหวประชาสงคมในตางประเทศ. กรงเทพมหานคร: ศนยวจยและผลตต ารา มหาวทยาลยเกรก. ผาสก พงษไพจตร. (2546). วถชวต วธส : ขบวนการประชาชนรวมสมยฯ. เชยงใหม: ส านกพมพตวหนอน. พฤทธสาณ ชมพล. (2546). กลมผลประโยชนเชงการจดองคกร. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ. เดชรตน สขก าเนด. (2552). พลงงาน งานทมพลง. กรงเทพมหานคร: มลนธโลกสเขยว. รงสรรค ธนะพรพนธ. (2546). กระบวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: โครงการจดพมพคบไฟ. หนงสอภาษาองกฤษ Ostrom, E. (2534). Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge University Press. Charles, L.C., and Eloise, F.M. (2550). Public Policy: Perspectives and Choices. เอกสารอนๆ ธระ พนธมวนช.(2540) ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม : จะเหลออะไร (หรอไม ) ในอก ๒๕ ปขางหนา" ในวสยทศนประเทศไทย ดานวทยาศาสตร เทคโนโลย สงแวดลอม โทรคมนาคม พลงงาน และทรพยากรมนษยมมมองของสมาคมนกเรยนทนรฐบาลไทย (รวมบทความ) . กรงเทพฯ: สมาคมนกเรยนทนรฐบาลไทย , 2540

25

เดชรตน สขก าเนด. (2547). เจรญ วดอกษรกบนโยบายสาธารณะดานพลงงาน. นตยสาร โลกสเขยว. กนยายน – ตลาคม พ.ศ. 2547 เดชรตน สขก าเนด. (2552). ขยาย "มาบตาพด" : การเบยดเบยนทไมสนสดในยคเศรษฐกจพอเพยง. ประภาส ปนตบแตง. (2553). การขบเคลอนนโยบายสาธารณะโดยภาคประชาสงคม. ภาควชาการปกครอง คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณ ประสาท มแตม (2549). พลง 3 พลงใจ พลงพลเมอง สรางพลงงาน. ปรชา เปลยนพงศสานต. (2543). นเวศวทยาการเมองและมโนทศนแหงความยงยนยาวนาน. คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณ. ผาสก พงษไพจตร. (2553). มอะไรใหม ในค าพพากษากรณมาบตาพด ดลยภาพ ดลยพนจ. มตชนรายวน. วนพธท 06 มกราคม พ.ศ. 2553 ผาสก พงษไพจตร. (2550). สสงคมทเรยกวา ‚แฟร‛. การประชมวชาการครงท 11 สถาบนพระปกเกลา. มรกต ลมตระกล.(2547). ประวตนโยบายการแปรรปรฐวสาหกจและการเปดเสรดานพลงงาน. โครงการศกษาวจยและจดท าประวตศาสตรดานการพฒนาพลงงาน ของประเทศไทย บรษทบอรรา จ ากด จดท าการน าเสนอตอส านกนโยบายและแผนพฒนาพลงงาน ส านกสงแวดลอม กองนโยบายและแผนงาน กรงเทพมหานคร. (2550). รางแผนปฏบตการวาดวยการลดปญหาภาวะโลกรอนของกรงเทพมหานคร ปพ.ศ. 2550-2555. สายรง ทองปลอน. (2551) เศรษฐศาสตรการเมองวาดวยก าหนดนโยบายกจการไฟฟาไทย : กรณศกษาแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟาของประเทศไทย พ. . 2550 – 2564 (PDP 2007) สนทร คณชยมง. (2550). การคดคานโรงไฟฟา: บทสะทอนรบร และความเขาใจชมชน. เอกสาร ประกอบการสมมนาระดมความคดเหนและการประชมกลมยอยเพอประกอบการจดทาแผนกลยทธ การสอสารประชาสมพนธในการผลตไฟฟาส าหรบเชอเพลงแตละชนด.

26

สมบญ สค าดอกแค และ ชลดา ซอสตย (2552). รายงานการศกษา:กรณผถกกระทบแมเมาะ. โครงการวจย‚สขภาพและความปลอดภยกบการมสวนรวมของคนงาน/ผถกกระทบ ในการก าหนดนโยบายสาธารณะ Chuenchocm Sangarasri Greacen and Chris Greacen. Thailand’s electricity reforms: privatization of benefit and socialization of cost and risks. Pacific Affairs Vol 77, No. 3, Fall 2004, p. 517 – 541. Mill, J.S. (2592). Principles of Political Economy Book IV (Chapter VI). Raskin, P., Banuri, T., Gallopín, G., Gutman, P., Hammond, A., Kates, R., and Swart., R. (2546). Oates, Wallace E. (2545). Green Taxes : Can We Protect the Environment and Improve the Tax System at the Same Time?. Southern Economic Journal, 61, 915-922. เวบไซต กรงเทพธรกจออนไลน. (2552). “ตง คกก. 4 ฝายแกปญหามาบตาพดภายใน 90 วน”. คนเมอ 14 เมษายน พ.ศ. 2553, จาก http://www.bangkokbiznews.com/home/detail/politics/policy/ 20091030/84043. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2550). ภาวะโลกรอน... ปจจยเสยงทางเศรษฐกจ. คนเมอ 14 เมษายน พ.ศ.2553, จาก http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2007q2/2007may30p6.html. นภาพร ลมปปยากร (2549). ‚An Inconvenient Truth ความจรงทไมมใครอยากฟง‛ [Online]. คนเมอ 16 เมษายน พ.ศ.2553, จาก:http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2006q3/2006august28p02.html วรรณรตน ชาญนกล. (2553). ทศทางนโยบายพลงงานภายใตรฐบาลปจจบนของนายกรฐมนตร อภสทธ เวชาชวะ. คนเมอ 14 เมษายน พ.ศ. 2553, จาก http://www.greennetworkthailand.com/system/?p=53. วงกต วงศอภย. (2547). การผลตไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตย ในประเทศไทย. คนเมอ 24 มถนายน 2553, จาก http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2004q4/article2004oct05p4.htm. คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต. (2010). สรปสาระส าคญแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2553-2573 (PDP 2010). คนเมอ 15 เมษายน พ.ศ. 2553, จากhttp://www.eppo.go.th/power/pdp/pdp2010/pdp2010-summary.pdf.

27

โรงไฟฟาแมเมาะ(2553) คนเมอ 15 เมษายน 2553, จาก http://maemoh.egat.com/index_maemoh/index.php?content=history ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน. (2552). สถานการณพลงงาน. คนเมอ 13 เมษายน พ.ศ. 2553, จากhttp://www.eppo.go.th/info/2010/energyforecast2009_12.html. Baumol, W. J. (2516). On Taxation and the Control of Externalities. American Economic Review, 62 (3): 307–322. Retrieved April 13, 2010, from http://www.jstor.org/stable/1803378. Morrison, R. (2550). A Basic Income Grant and a Sustainable Future. Retrieved April 15, 2010, from http://www.usbig.net/papers/149-Morrison-Sustainable%20Future.pdf. Wilkins, C., & Scrimgeour, F. (2544). Economics and the Legalisation of Drugs. Agenda 7. Retrieved April 13, 2010, from http://epress.anu.edu.au/agenda/007/04/7-4-A-4.pdf.