âäÍËÔÇÒµ áÍ¿ÃÔ¡Òã¹ÊØ¡Ã african swine fever :...

โรคอหวาตแอฟรกาในสกร (African swine fever : ASF) เกดจากไวรสแอสฟาร (Asfravirus) มรายงานการระบาดในสกรปาและสกรบานหลายประเทศทงในทวปแอฟรกา ยโรปตะวนออกและประเทศ

รสเซยมาเปนเวลานาน อยางไรกตามโรค ASF ไมใชเชอทตดตอสคน ไมกอโรคหรอสงผลตอสขภาพในคน แตในสกรสามารถกอโรคไดทกชวงอายและสกรจะตายอยางรวดเรว เนองจากสกรในประเทศยงไมม

ภมคมกนตอโรค ทำใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจไดมาก จากกรณการระบาดของโรคอหวาตแอฟรกาในสกรในสาธารณรฐประชาชนจน พบการระบาดเรมตนจากทางตอนเหนอของประเทศ ซงสาเหตคาดวามา

จากหมปาทมการอมโรคจากประเทศรสเซยเขามาในประเทศจนแลวทำใหเกดการระบาดขนในสกรเลยงหลงบานทมการสมผสกบสกรปา จากนนพบวาเกดการระบาดขนในฟารมขนาดใหญจากการแพรกระจายของ

เชอไวรส ASF ผานทางการขนสงสกรทมการตดเชอมายงโรงฆาและทำใหเกดการตดเชอกลบไปกบรถขนหม สำหรบโอกาสทจะมการตดเชอไวรส ASF เขามายงประเทศไทย อาจเกดจากการนำเขาผลตภณฑแปรรป

จากสกรโดยนกทองเทยว การนำเขาชนสวนสกร ไมวาจะเปนไสสกรหมกเกลอ เนอสกรปน กระดกปน อวยวะภายในตางๆ รวมถงการนำเขาสกรพนธ จากประเทศทมการระบาดของโรค (จน รสเซย ยโรป) รวมถง

การตดตอจากรถขนหมทกลบมาจากการสงสกรไปขายตามชายแดน ในปจจบนยงไมมวคซนสำหรบควบคมโรคอหวาตแอฟรกาในสกรทไดผล แมจะมการพฒนาอยางตอเนองกตาม ดงนนหากมการลกลอบนำ

วคซนเขามาขายถอเปนความเสยงทอาจทำใหมการเกดการระบาดของโรคได จงควรแจงกรมปศสตวใหเขามาตรวจสอบ ดงนนความรวมมอจากเกษตรกรผเลยงและผคาสตวในพนทจงมความสำคญอยางมากในการ

ชวยกนเฝาระวงโรค โดยหากพบสกรทมการแสดงอาการตองสงสย มไขสง ตายเฉยบพลน มจดเลอดออก ควรรบแจงกรมปศสตวใหเขาไปเกบตวอยางเพอตรวจสอบ เพอทจะชวยใหสามารถตรวจพบโรคไดอยาง

รวดเรว เปนการชวยใหสามารถควบคมการระบาดของโรคไดทนทวงทและลดความสญเสยในวงกวาง

ลกษณะทวไปของเชอเชอไวรส ASF ถกจดอยในสกล Asfivirus

วงศ Asfarviridae จดเปนไวรสทมขนาดใหญ มโครง

สรางลกษณะเปนทรงกลมหลายเหลยม (Icosahedral)

สารพนธกรรมเปนชนด DNA (Deoxyribonucleic

acid) มเปลอกหม (Enveloped virus) จำนวนหลายชน

สามารถจำแนกได 24 จโนไทป ซงมความรนแรง ใน

การกอโรคทแตกตางกน โดยทวไปเชอมความคงทนในสงแวดลอม สงคดหลง ซากสตวและผลตภณฑ

จากสตวทผานกระบวนการใหความรอนทไมสง แตเชอไวรส ASF สามารถถกทำลายไดโดยความรอน

ท 56°C นาน 70 นาท หรอท 60°C นาน 30 นาท และการใชนำยาฆาเชอ (Disinfectant)

การตดตอและการแพรกระจายของเชอ

1. การตดเชอไวรสโดยตรง (Direct contract) ผานทางปากและจมก จากการสมผสสตวปวย สงคด

หลงจากสตวทตดเชอ การสมผสซากสตว การกนเนอสตวทมการตดเชอ

2. การตดตอโดยทางออม (Indirect contract)

- สมผสวสดอปกรณทมการปนเปอนเชอไวรส (Fomite) ไมวาจะเปนเครองมอ อปกรณ

ยานพาหนะ วสดในโรงเรอน รวมถงบคคลทมสวนเกยวของกบสตว

- สตวพาหะ (Biological vector) จากการถกกดโดยเหบออนในสกล Ornithodoros โดยม

รายงานพบในแถบทวปแอฟรกา แตยงไมมรายงานการพบเหบชนดนในประเทศไทย

ภายหลงจากสกรตดเชอ เชอไวรส ASF สามารถแพรกระจายอยในกระแสเลอด เนอเยอ สง

คดหลง และสงขบถายจากสตวทปวยและตาย โดยไวรสสามารถมชวตและกอใหเกดการแพรระบาด

ไดนานในผลตภณฑทแตกตางกน ดงแสดงในตารางท 1 ในขณะทสกรทหายจากอาการปวยอาจม

ภาวะตดเชอไวรสเรอรงและคงอยตลอด (Persistent infection) ทำใหสกรตวนนเปนพาหะของเชอ

ไวรส ASF

ผลตภณฑ การคงอยของไวรส

เนอ เนอตดกระดก กระดกปน 105 วน

เนอเคม 182 วน

เนอแหง 300 วน

เนอรมควน 30 วน

เนอแชแขง 1,000 วน

เนอแชเยน 110 วน

เครองใน 105 วน

หนง หรอ ไขมน (แหง) 300 วน

เลอด (เกบไวท 4 °C) 18 เดอน

อจจาระ (อณหภมหอง) 11 วน

เลอดทเนาเสย 15 สปดาห

การปนเปอนในคอกสกร 1 เดอน

การปรงอาหาร(ท 70°C นาน

อยางนอย 30 นาท)0

ตารางท 1 แสดงระยะเวลาทไวรสสามารถมชวตอยไดในผลตภณฑจากสกรทแตกตางกน

ทมา: ดดแปลงจาก Beltran-Alcrudo et al., 2017

อาการและรอยโรค

สกรทปวยดวยโรค ASF สามารถแสดงอาการไดในหลายลกษณะขนอยกบความรนแรง

ของเชอไวรส ASF ทไดรบ โดยสกรสามารถแสดงอาการปวยได 4 รปแบบ

รปแบบการเกดโรค อาการและรอยโรค (ภาพท 1)

กลมไวรสความรนแรงสง

-แบบเฉยบพลนทนท

(Peracute)

-แบบเฉยบพลน (Acute)

ระยะฟกตวของโรค<7วน

- อตราการตาย 100%

- ตายเฉยบพลนโดยไมแสดงอาการ

- ไขสง 40.5-42°C ตวแดง อาเจยน หายใจลำบาก แทง ทองเสยหรอ

ทองเสยปนเลอด

- รอยโรคพบปนเลอดทผวหนงบรเวณตวและปลายรยางค ม

เลอดออกทอวยวะตางๆ ไดแก ตอมนำเหลอง กระเพาะ ไต ตบ

รวมถงทกระเพาะปสสาวะ กลองเสยง และผนงลำไส มามโตมเลอด

คงอยางรนแรง

กลมไวรสความรนแรงปาน

กลาง

- แบบไมเฉยบพลน

(Subacute)

- อตราการตายระหวาง 30-70%

- ซม ไมกนอาหาร หายในลำบาก ขอบวม แทง

- ลกษณะอาการและรอยโรคคลายแบบเฉยบพลนแตรนแรงนอยกวา

กลมไวรสความรนแรงตำ

- แบบเรอรง (Chronic)

- อตราการตายนอยกวา 30%

- อาการเกดไดหลากหลาย ซม ผอมโทรม อาจพบภาวะเกลดเลอด

ตำ พบจดเลอดออกทผวหนง อาการทางระบบทางเดนหายใจ พบ

ลกษณะผวหนงเปนเนอตาย หรอมแผลหลมเรอรง ขอบวมอกเสบ

- รอยโรคทพบมกเปนลกษณะการปวยแบบเรอรง อาจพบลกษณะ

การอกเสบของเยอหมหวใจ เยอหมปอด ปอดยดตดชายโครง อาจ

พบจดเนอตายทปอด ตอมนำเหลองบวมโต และขออกเสบ

ภาพท 1: แสดงลกษณะโครงสรางของเชอไวรส ASF อาการและรอยโรคทางพยาธวทยาของสกรทตดเชอไวรส ASF

(Credit: Plum Island Animal Disease Centre (PIADC), VLA Weybridge and Center for Food Security and

Public Health at Iowa State University, College of Veterinary Medicine and www.pig333.com)

มาตรการควบคมและปองกนโรค

- มาตรการควบคมเคลอนยายและกกกนสตว โดยเฉพาะอยางยง การนำเขาหม หมปา เนอหม

นำเชอ ตวออนและผลตภณฑจากสกร รวมทงการนำเขาโดยนกทองเทยว

- เขมงวดเรองมาตรการดานความปลอดภยทางชวภาพ (Biosecurity) ของฟารม

- การประชาสมพนธใหความรโรค ASF แกสตวแพทย เกษตรกร และประชาชนทวไป

- รณรงคงดใชอาหารทเหลอจากมนษยเพอเปนอาหารสกร

- มาตรการเฝาระวงโดยเกษตรกรผเลยงหรอผคาสตวในพนทจะชวย

ใหรการเกดโรคไดรวดเรว

สอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท

หนวยงานชนสตรโรคสตว กำแพงแสน

คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

โทร 081-9868018

âäÍËÔÇÒµ�áÍ¿ÃÔ¡Òã¹ÊØ¡Ã

African swine fever : ASF

(Freitas and Lyra, 2018)